Gyanbindu

Author(s): Yashovijay Upadhyay, Bhuvanbhanusuri
Publisher: Andheri Jain Sangh

Page 330

पृ० ३६ पं० १०]
टिप्पणानि ।
तद्धर्मावच्छिन्नविषयक एव शाब्दबोधो जायते इति न्यायनयः, यथा - घटत्वावच्छिन्नो घटपदशक्यः इति ज्ञानजन्यघटत्वावच्छिन्नोपस्थित्या जायमाने शाब्दबोघे घटत्वावछिन्नस्यैव विषयता तथापि क्वचित् बाधप्रतिसंधाने बाधितेतरत्वेन वृत्त्यनवच्छेदकरूपेणापि तस्य शाब्दबोधविषयता यथा घटेन जलमानय इत्यत्र जलानयने सच्छिद्रघटकरणकत्वं बाधितमिति प्रतिसंधाने वृत्त्यनवच्छेदकसच्छिद्रेतरत्वरूपेणैव घटस्य शाब्दबोधविषयता । भवति, तत्र हि सच्छिद्रेतरघटकरणकं जलानयनमिति शाब्दबोधात् ।
एवं मा हिंस्यात् सर्वा भूतानि इत्यत्र हिंसात्वसामान्यावच्छेदेन अनिष्टसाधनत्वबोधजनकादपि विधिवाक्यात् अभिषोमीयं पशुमालभेत इत्यादिविशेषहिंसाविषयकेष्टसाधनत्वबोधकापवादसहकृतात् तत्तदपवादेतरहिंसामात्र एव अनिष्टसाधनत्वविषयकः शाब्दबोधस्संपद्यते इति सापवादोत्सर्गविधिवाक्यस्थले एकेनैव शाब्दबोधेन कार्यसिद्धौ न औत्सर्गिकाप- 10 वादिकवाक्यजन्यानां विभिन्नानां शाब्दबोधानां कल्पना समुचितेति मीमांसकादिसंमतशाब्दबोधप्रक्रियानुगामिनः ।
[ ५०३४५० ५] 'षट्स्थानपतितत्वं' -
"जं चोदसव्वधरा छट्टाणगया परोप्परं होंति । ते उ अणन्तभागो पण्णवणिआण जं सुत्तं ॥ १४२ ॥
९९
“यद् यस्मात् कारणात् 'चतुर्दशपूर्वधराः षट्स्थानपतिताः परस्परं भवन्ति, हीनाधिक्येनेति शेषः । तथा हि-सकलाभिलाप्यवस्तुवेदितया य उत्कृष्टश्चतुर्दशपूर्वधरः, ततोऽन्यो tataतरादिः आगमे इत्थं प्रतिपादितः - तद्यथा - 'अनंतभागहीणे वा, असंखेज्जभागहीणे बा, संखेज्जभागहीणे वा, संखेज्जगुणहीणे वा, असंखेज्जगुणहीणे वा, अनंतगुणहीणे वा । यस्तु सर्वस्तोकाभिलाप्यवस्तुज्ञापकतया सर्वजघन्यः ततोऽन्य उत्कृष्ट उत्कृष्टतराविरप्येवं 24 प्रोक्तः । तद्यथा - 'अनंतभागन्भहिए वा, असंखेज्जभागग्भहिए वा, संखेज्जभागन्भहिए बा, संखेजगुणग्भहिए था, असंखेज्जगुणब्भहिए वा, अनंतगुणन्भहिए वा' । तदेवं यतः परस्परं षट्स्थानपतिताश्चतुर्दशपूर्वविदः, तस्मात् कारणात् यत् सूत्रं चतुर्दशपूर्वलक्षणं तत् प्रज्ञापनीयानां भावानामनन्तभाग एवेति । यदि पुनर्यावन्तः प्रज्ञापनीया भावास्तावन्तः सर्वेऽपि सूत्रे निबद्धा भवेयुः, तदा तद्वेदिनां तुल्यतैव स्यात्, न षट्स्थानपतितत्वमिति 2 भावः || ” – विशेषा • टी० ।
[ ४० ३५पं० ४ ] 'शब्दसंस्पृष्टार्थः ' - " शृणोति वाच्यवाचकभावपुरस्सरं श्रवणविषयेन शब्देन सह संस्पृष्टमर्थ परिच्छिनत्यात्मा येन परिणामविशेषेण स परिणामविशेषः श्रुतम् ।” मन्दी० म० पृ० १४० ।
[ ५०३५ पं० ६ ] 'नन्दिवृत्यादौ – नन्दी० म० पु०६५ ।
--
-
[ ४० ३५ पं० ९] ' पूर्वगतगाथायाम् ' - "इतिपूर्वगतगाथासंक्षेपार्थः ” – विशेषा ० टी० गा० ११७ । नन्वी० म० पृ० १४२ ।
[ ४० ३६ पं० १०]. 'अपवादमाह ' - " तदेवं सर्वस्याशेषेन्द्रियोपलब्धेः उत्सर्गेण मतिज्ञानत्वे प्राप्ते सति अपवादमाह - मोतृणं दव्वसुयं मुक्तत्वा द्रव्यश्रुतं । किमुक्तं भवति -
18