Gyanbindu

Author(s): Yashovijay Upadhyay, Bhuvanbhanusuri
Publisher: Andheri Jain Sangh

Page 328

पृ०३०. पं० २.]
टिप्पणानि । पातादेरनिवृत्तस्य, उपलक्षणत्वात् संयतस्य वाऽनुपयुक्तगमनागमनादि कुर्वतः । यानपि सत्त्वान् असौ सदैव न हुन्ति तानप्याश्रित्य मन्तव्या। 'जे वि न वाविजन्ती नियमा तेसिं पि हिंसओ सो उ।' [ओघनि० ७५३ ] इति वचनात् । यदा तु तस्यैव प्राणव्यपरोपणसंप्राप्तिर्भवति तदा सा द्रव्यतो भावतोपि हिंसा प्रतिपत्तव्या। यः पुनरध्यात्मना चेतःप्रणिधानेन शुद्ध उपयुक्तगमनागमनादिक्रियाकारीत्यर्थः । तस्य यदा वधेन प्राणव्यपरोपणेन सह योगः संबन्धो न भवति, । तदा द्विधापि द्रव्यतो भावतोऽपि च हिंसा न भवतीति भावः । तदेवं भगवत्प्रणीतप्रवचने हिंसाविषयाश्चत्वारो भङ्गा उपवर्ण्यन्ते । अत्र चाधभङ्गे हिंसायां व्याप्रियमाणकाययोगोपि भावत उपयुक्ततया भगवद्भिरहिंसक एवोक्तः । ततो यदुक्तं भवता वस्त्रच्छेदनव्यापार कुर्वतो हिंसा भवतीति तत्प्रवचनरहस्यानभिज्ञतासूचकमिति ।" बृहत्० गा० ३९२२-३९४९ । उपदेशरहस्य गा० ११६-११८। धर्मपरीक्षा. गा०४७-८८ । पुरुषार्थ. ४२-८६ । अनगार०४. २२-३६।। सागार० २.८-१९,४.७-३३ । सुत्तनिपात २.२.४,५,१२,२.७.२८,२.१४.१९,३.११.२७ । धम्मपद गा. १२९,१३०,४०५ । मज्झिमनिकाये जीवकसुत्त-५५, उपालिसुत्त-५६ । विनयपिटके महावग्ग ६.४.२;६.४.6; चुल्लवग्ग ७.२.७ । चतुःशतक १२.२३ । बोधिचर्यावतार परि०८. का. ९०-१०८ । शिक्षासमुच्चय पृ. १३१-१३५,३५७ । भगवद्गीता १८.१७ । महाभारत शांतिपर्व अ० १२४. श्लो. ६५,६६, अ०१०४ श्लो. ५; अ. ३१३. श्लो. १६-२०S. B.E. VOL. 50-अहिंसाशब्दोऽत्र द्रष्टव्यः । [ पृ०३६. पं० २]. 'गीतार्थ -
"गीयत्थो जयणाए कडजोगी कारणंमि णिदोसो । एगेसिं गीयकडो अरत्तदुद्दो अजयणाए ॥"
बृहत्० ४९४६ । उपदेशरहस्य गा० १३१॥ "इय दोसा उ अगीए गीयम्मि उ कालहीणकारिम्मि । गीयत्थस्स गुणा पुण होंति इमे कालकारिस्स ॥ ९५० ॥ आयं कारणं गाढं वत्थु जुत्तं ससत्ति जयणं च । सव्वं च सपडिवखं फलं च विविधं वियाणाइ ॥ ९५१ ॥ सुंकादीपरिसुद्धे सइ लाभे कुणइ वाणिओ चिढं । एमेव य गीयत्थो आयं दहें समायरइ ॥ ९५२ ॥ असिवाईसुंकत्थाणिएसु किंचिखलियस्स तो पच्छा। वायणवेयावच्चे लाभो तवसंजमज्झयणे ॥९५३ ॥ नाणाइतिगस्सट्टा कारण निकारणं तु तव्वजं । अहिडक विस विसूइय सजक्खयसूलमागाढं ॥ ९५४ ॥ आयरियाई वत्थु तेसिं चिय जुत्त होइ जं जोग्गं । गीय परिणामगा वा वत्थु इयरे पुण अवत्थु ॥ ९५५ ॥ धिइ सारीरा सत्ती आयपरगता उ तं न हावेति । जयणा खलु तिपरिरया अलंभे पच्छा पणगहाणी ॥ ९५६ ॥ इह परलोगे य फलं इह आहाराइ इक्कमेकःस्स ।
सिद्धी सम्ग सुकुलता फलं तु परलोइयं एयं ॥ ९५७॥ ज्ञा० १३