Canonical Literature Of Jainas

Author(s): H R Kapadia
Publisher: Hindi Granth Karyalay

Page 31

THE CANONICAL LITERATURE OF THE JAINAS
[CHAP.
It may be noted that out of these 12 works, the first three along with the 8th and the 9th form a group known as Multi.sutrch. The 4th, 5th and the 6th are classed under the name of Chedasītic, while the 7th and the 11th, under the name of the Upinga. This will show that over and above the Jaina scriptures noted up till now, there are some more jaing sacred works; for, the number of the chedasūtroos as already stated is 5 or 6, and that of the Upangas 12. No doubt, almost all of these works are anonymous, and it is very very difficult to ascertain their dates of composition. Even then an attempt must be made to examine their genesis, too; for, they are also after all, Juina scriptures, though perhaps not in the strictest sense. But as this chapter has already outswollen in size, I have to reserve this topic for subsequent treatment. I may therefore conclude this chapter by mentioning only two facts as under:
(1) There are works known as Prcikërrckas. They were composed by the 14,000 disciples of Lord Mahā vira-the disciples who were endowed with four types of moti-jircond. These disci. 1 There is a difference of opinion as to whether these are the direct pupils of
Lord Mahāvīra or the indirect ones, and as such they are not necessarily conteniporaneous with Lord Mahāvīra. In this connection I may reproduce the following lines from Malayagiri Suri's com. (p. 208b) on Nandi :
"एके सूरयः प्रज्ञापयन्ति-इदं किल चतुरशीतिसहस्रादिकं ऋषभादीनां तीर्थकृतां श्रमणपरिमाणं प्रधानसूत्रविरचनसमर्थान् श्रमणानधिकृत्य वेदितव्यं, इतरथा पुनः सामान्यश्रमणाः प्रभूततरा अपि तस्मिन् २ ऋषभादिकाले आसीरन्, अपरे पुनरेवं प्रज्ञापयन्ति-ऋषभादितीर्थकृतां जीवतामिदं चतुरशीतिसहस्रादिकं श्रमणपरिमाणं प्रवाहतः पुनरेकैकस्मिन् तीथें भूयांसः श्रमणा वेदितव्याः, तत्र ये प्रधानसूत्रविरचनशक्तिसमन्विताः सुप्रसिद्धतग्रन्था अतत्कालिका अपि तीथें वर्तमानास्तत्राधिकृता द्रष्टव्याः, एतदेव मतान्तरमुपदर्शयन्नाह'अथवे'त्यादि, अथवेति प्रकारान्तरोपदर्शने, यस्य ऋषभादेस्तीर्थकृतो यावन्तः शिष्यास्तीथें औत्पत्तिक्या वैनयिक्या कर्मजया पारिणामिक्या चतुर्विधया बुद्धया उपेताः-समन्विता आसीरन् तस्य-ऋषभादेस्तावन्ति प्रकीर्णकसहस्राण्यभवन् , प्रत्येकबुद्धा अपि तावन्त एव, अत्रैके व्याचक्षते-इह एकैकस्य तीर्थकृतस्तीर्थेऽपरिमाणानि प्रकीर्णकानि भवन्ति, प्रकीर्णककारिणामपरिमाणत्वात् , केवल मिह प्रत्येकबुद्धरचितान्येव प्रकीर्णकानि द्रष्टव्यानि प्रकीर्णकपरिमाणेन प्रत्येकबुद्धपरिमाणप्रतिपादनात् , स्यादेतत्-प्रत्येकबुद्धानां शिष्यभावो विरुध्यते, तदेतद. समीचीनं, यतः प्रव्राजकाचार्यमेवाधिकृत्य शिष्यभावो निषिध्यते, न तु तीर्थकरोपदिष्टशासनप्रतिपन्नत्वेनापि, ततो न कश्चिद् दोषः, तथा च तेषां ग्रन्थ:-इह तित्थे अपरिमाणा पदन्नगा, पइन्नगसामिअपरिमाणतणओ, किंतु इह सुत्ते पत्तेयबुद्धपणीयं पइन्नगं भाणियन्वं, कम्हा?, जम्हा पइण्णगपरिमाणेण चेव पत्तेयबुद्धपरिमाणं कीरइ, (इति) भणियं 'पत्तेयबुद्धा वि तत्तिया चेव' त्ति, चोयग आह-'नणु पत्तेयबुद्धा सिरसभावो य विरुज्झए' मायरिओ आह-'तित्थयरपणीयसासणपडिवन्नत्तणओ तस्सीसा हवंती'ति, अन्ये पुनरेवमाहुः-'सामान्येन प्रकीर्णकैस्तुल्यत्वात् प्रत्येकबुद्धानामत्राभिधानं, न तु नियोगतः प्रत्येकवुद्धरचितान्येव प्रकीर्णकानीति'।"