________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १२ उ० १० सू० १ आत्मस्वरूपनिरूपणम्
३७३ स्यान्नास्ति यथा अयोगिनाम् , तथा यस्य योगात्मत्वं भवति तस्य दर्शनात्मत्वमस्त्येव यथा सयोगिनाम्, यस्य च दर्शनात्मत्वं भवति तस्य योगात्मत्वं स्यादस्ति यथा-सयोगिनाम्, स्यान्नास्ति यथा अयोगिनाम् , तथा यस्य योगात्मत्वं भवति, वस्य चारित्रात्मत्वं स्यादस्ति यथा विरतानाम, स्यानास्ति यथा अविरतानाम् , यस्यापि चारित्रात्मत्वं भवति तस्यापि योगात्मत्वं स्यादस्ति यथा सयोगवारित्रिणाम् , स्वान्नास्ति यथा अयोगिनामिति, अथोपयोगास्मना सह अन्येषां चतुर्णा प्ररूपणार्थमतिदेशमाह-'जहा दवियाया वत्तव्यया भणिया तहा उपयोगायाए वि उवरिल्लाहिं समं भाणियव्या' यथा द्रव्यात्मनो वक्तव्यता मणिता-पूर्व प्रतिपादिता, तथा उपयोगात्मनोऽपि वक्तव्यता उपरितन:ज्ञानास्मता के साथ योगात्मता अयोगियों में नहीं होती है। तथा जिस में योगात्मता होती है, उसमें चारित्रात्मता होती भी है और नहीं भी
होती है। योगात्मता के साथ चारित्रात्मता होती है विरतों में, और , योगात्मता के साथ चोरित्रात्मता नहीं होती है अविरतों में । तथा जिसमें
चारित्रात्मता होती है उसमें योगात्मता होती भी है और नहीं भी होती है चारित्रात्मता के साथ योगात्मता होती है योगसहित चारित्र वालों में,-सयोगचारित्रवालों में और चारित्रात्मता के साथ योगात्मता नहीं होती है अयोगियों में 'जही दवियाए वत्तचया भणिया, तहा उच
ओगायाए वि उवरिल्लाहिं समं भाणियव्वा' जिस प्रकार द्रव्यात्मा की वक्तव्यता पहिले कही जा चुकी है उसी प्रकार से उपयोगात्मता की भी મિથ્યાદષ્ટિએમાં નથી હતી જે જીવમાં જ્ઞાનાત્મા હોય છે, તે જીવમાં
ગાત્મતા હોય છે પણું ખરી અને નથી પણ હતી જેમ કે જ્ઞાનાત્મતાની સાથે ચગાત્મતાને સદ્દભાવ સગીઓમાં હોય છે, અને જ્ઞાનાત્મતાની સાથે
ગાત્મતા અગીઓમાં હોતી નથી તથા–જે જીવમાં ગાત્મતા હોય છે, તે જીવમાં ચારિત્રામતા હોય છે પણ ખરી અને નથી પણ હતી જેમ કે વિરતમાં ચગાત્મતાની સાથે ચારિત્રાત્મતા હોય છે, અને અવિરતમાં
ગાત્મતા સાથે ચારિત્રાત્મતા દેતી નથી તથા જે જીવમાં ચારિભ્રાત્મતા હોય છે, તે જીવમાં ગામતા હોય છે પણ ખરી અને નથી પણ હતી જેમ કે
ગસહિત ચારિત્રવાળાઓમાં ચારિત્રાત્મતાની સાથે ચોગાત્મતાને પણ સદ્ભાવ હોય છે. પરન્તુ અચોગીઓમાં ચારિત્રાત્મતાની સાથે ગાત્મતા હતી નથી "जहा दवियाए वत्तव्वया भणिया, तहा उवओगायाए वि उवरिल्लाहिं समं भाणियव्वा" જેવી રીતે દ્રશ્યાત્મતાને બાકીનાં સાત પદે સાથે સંબંધ આગળ પ્રકટ કરવામાં આવ્યા છે, એજ પ્રકારને ઉપયોગમતાને પછીનાં ચાર પદે
