________________
,
"
प्रमेन्द्रका टीका श० १३ उ०४ सू०९ द्वि० पु० स्पर्शनाद्वारनिरूपणम् ६६३ तथैव पूर्वोक्तरीत्या यावत्-अनन्नैः पुद्गलास्तिकायमदेशैः एकः अद्धासमयः स्पृष्टो भवति, अद्वासमयैस्तु अनन्तैरेव एकः अद्धासमयः स्पृष्टो भवति, तथा च अद्धासमय विशिष्ट परमाणु द्रव्यरूपः एकः अद्धासमयः, अनन्तैः जीवास्तिकायम देशैः स्पृष्टो भवति तेषामेकपदेशोऽपि अनन्तत्वात् एवम् अनन्तेः पुद्गलास्तिकायप्रदेश' स्पृष्टः, एकद्रव्यस्य स्थाने पार्श्वतश्चानन्तानां पुद्गलानां सद्भावात् अनन्तैरेवाद्ध/समयैश्च स्पृष्टो भवति, अद्धासमयविशिष्टानामनन्तानामपि परमाणुद्रव्याणामा समयत्वेन विवक्षितत्वात् तेपांच तस्य स्थाने तत्पार्श्वतच सद्भावात् । धर्मास्तिकायादीनां प्रदेशनः स्पर्शनां प्रतिपाद्य अथ द्रव्यतस्तत्स्पर्शनां प्रतिपादयावत् - अनन्तपुद्गलास्तिकापयदेशों द्वारा एक अद्धासमय स्पृष्ट होता है, तथा अनन्त ही अद्धासमयों द्वारा एक अद्धालमय स्पृष्ट होता है । तथाअद्धासमय विशिष्ट परमाणुत्र रूप एक अद्धासमय अनन्तजीवास्तिकाय प्रदेशों द्वारा स्पृष्ट होता है, क्योंकि वे एकप्रदेश में भी अनन्त होते हैं। इसी प्रकार अनन्त पुद्गलास्तिकाय प्रदेशों एक अद्धासमय द्वारा स्पष्ट होते हैं। क्योंकि एक द्रव्य के स्थान में तथा उसकी आजूबाजू में अनन्तपुद्गलों का सद्भाव रहता है । अनन्त अद्धासमयों द्वारा एक अद्धासमय स्पृष्ट होता है - इसका नात्पर्य ऐसा है कि अद्धासमयविशिष्ट अनन्तपरमाणुद्रव्य अद्धासमयरूप से विवक्षित हुए हैं । अतः ये अद्धासमयरूप से विक्षितपरमाणु उसके स्थान में और उसकी आजूबाजू में अनन्त रहते हैं । इस प्रकार धर्मास्तिकायादि कों की प्रदेश की अपेक्षा स्पर्शना कहकर अथ द्रव्यतः उनकी स्पर्शना कही जाती है - इसमें गौतम ने
અનત પુદ્ગલાસ્તિકાથપ્રદેશ વડે એક અદ્ધાસમય પૃષ્ટ થાય છે અને અનંત અદ્ધાસમયે વડે એક અદ્બાસમય પૃષ્ટ થાય છે. અદ્ધાસમય વિશિષ્ટ પરમાણુદ્રવ્ય રૂપ એક અદ્ધાસમય અનત જીવાસ્તિકાયપ્રદેશ 3 પૃષ્ટ થાય છે કારણ કે તેએ એક પ્રદેશમાં પણ અનંત હોય છે, એજ પ્રમાણે અન તપુદ્ગલાસ્તિકાય પ્રદેશે! વડે એક અદ્ધાસમય પૃષ્ટ થાય છે, કારણુ કે એક દ્રવ્યના સ્થાનમાં તથા તેની આજૂમાજૂમાં અનંત પુદ્ગલાને સદ્ભાવ રહે છે. અનત અદ્ધાસમય વડે એક અદ્ધાસમય પ્રુષ્ટ થાય છે તેનુ સ્પષ્ટીકરણ નીચે પ્રમાણે છે—અદ્ધાસમય-વિશિષ્ટ અનંત પુદ્ગલપરમાણુ દ્રવ્ય અદ્ધાસમય રૂપે કથિત થયેલ છે. તેથી તે અદ્ધાસમય રૂપે વિવક્ષિત પરમાણુ તેના સ્થાનમાં તથા તેની આસપસમાં અનત રહે છે આ રીતે ધર્માસ્તિ કાયાક્રિકેાના પ્રદેશની અપેક્ષાએ સ્પનાનુ` કથન કરીને હવે દ્રવ્યની અપેક્ષાએ તેમની સ્પનાનું થન કરવામાં આવે છે
