Agam Sutra Satik 15 Pragnapana UpangSutra 04

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 562

पदं-२८, उद्देशकः-२, द्वारं-१३
२३५ अथवा आहार-काश्चनाहारकाश्च ३, जीवपदे एकेन्द्रियपदेषु च पुनः शरीरपर्याप्तयपर्याप्तसूतारे इन्द्रियपर्याप्तयपर्याप्त-सूत्रेग्राणापानपर्याप्तयपर्याप्तसूत्रेचप्रत्येकमभङ्गकंआहारकाअपिअनाहारका अपि, उभयेषामपि च सदा बहुत्वेन लभ्यमानत्वात्, भाषामनःपर्याप्तयपर्याप्तकास्त्वेकेन्द्रियविकलेन्द्रिया न भवन्ति, किन्तु पञ्चेन्द्रिया एव, येषां हि भाषामनः पर्याप्तिसम्भवोऽस्ति त एव तत्पर्याप्तयपर्याप्तकाःप्रोच्यन्ते, नशेषा इति, ततस्तत्सूत्रेबहुवचने जीवपदेपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकपदे च भङ्गत्रिकं,
पञ्चेन्द्रियतिर्यचो हि सम्मूर्छिमाः सदैव बहवोलभ्यन्ते,ततोयावदद्याप्यन्यो विग्रहगत्यापन्नः पञ्चेन्द्रियतिर्यग्न लभ्यये तावदेषभङ्गः-सर्वेऽपितावद्भवेयुराहारका इति १, एकस्मिन्तस्मिन् विग्रहगत्यापन्ने लभ्यमाने द्वीतीय भङ्गः-आहारकाचानाहारकश्चेति २, यदा तु विग्रहत्यापना अपि बहवो लभ्यन्ते तदा तृतीयो भङ्गः-आहारकाश्चनाहारकाश्चेति ३, जीवपदेऽपि भङ्गत्रिक एतदपेक्षयाप्रत्येयं, नैरयिकदेवमनुष्येषुप्रत्येकंषड्भङ्गाः, तेच प्रागेवोक्ताः, इह भव्यपदादारभ्य प्राय एकत्वेन बहुत्वेन च वैविक्तयेन सूत्राणिजीवादिदण्डकक्रमेण नोकातानिततोमा भून्मन्दमतीनां सम्मोह इति तद्विषयमतिदेशमाह
'सब्बपएसुएगत्ते'त्यादि, एतेजीवादयो दण्डका; सर्वपदेषु-सर्वेष्वुपदेषुएकत्वेन बहुत्वेन च पृच्छयाउपलक्षणमेतनिर्वचनेन भणितव्याः किं सर्वत्राप्यनविशेषेण कर्तव्याः ?, नेत्याह-'जस्से'त्यादि, यस्य यदस्ति तस्य तत्पृच्छयते-तद्विषयं सूत्रं मण्यते, यस्य पुनः यन्नास्ति नतस्य तप्रष्टव्यं-नतद्विषयं तस्य सूत्रं वक्तव्यमिति भावः किय(रं यावदेवं कर्तव्यमिति शशायां चरमदण्डकवक्तव्यतामुपदिशति-'जाव भासामनपजत्तीए अपज्जत्तएसु' इत्यादि, भाविता), इहाधिकृतार्थभावनार्थमिमाः पूर्वाचार्यप्रतिपादिता गाथा:॥१॥ "सिद्धेगिंदियसहिया जहिं तु जीवा अभंगयं तत्थ
सिद्धेगिंदियवजेहिं होइ जीवेहिं तियभंगो। ॥२॥ असण्णीसुय नेरइय देवमणुएसु होति छल्भंगा ।
पुढविदगतरुगणेसुयछब्भंगा तेउलेसाए । कोहे माणे माया छडमगा सुरगणेसु सब्बेसुं।
माणे माया लोभे नेरइएहिंपिछब्अंगा। ॥४॥ आभिनिबोहियनाणे सुयनाणे खलु तहेव सम्मत्ते।
छभंगा खलु नियमा बियतियचउरिदिएसु भवे ।।
उवरिल्लापजत्तीसु चउसु नेरइयदेवमणुएसुं। छब्भंगा खलु नियमा वज्जे पढमा उ अपज्जत्ती ।। सण्णी विसुद्धलेसा संजय हिडिल्ल तिसु य नाणेसु । थीपुरिसाण य वेदेवि छब्भंग अवेय तियभंगो।। सम्मामिच्छामणवइमणनाणे बालपंडियविउव्वी ।
आहारसरीरमिय नियमा आहारया होति।। ॥८॥ ओहिंमि विभंगंमिय नियमा आहारया उ नायव्वा ।
पंचिंदिया तिरिच्छा मणुया पुन होति विडमंगे।।
॥३॥