________________
નાયતે. જન્ ધાતુથી ‘ડ' પ્રત્યય થાય છે. કાદવથી ઉત્પન્ન થાય છે.
આ ચેાગથી અને રૂઢિથી કમળ અની પ્રતીતિ થાય છે. માટે પંકજ શબ્દ ચેાગરૂઢ કહેવાય છે.
[૪] યૌગિક રૂઢ : ચેાગથી ભિન્ન અર્થ પ્રતીત થાય અને રૂઢધી ભિન્નઅર્થ પ્રતીત થાય તે શબ્દ યૌગિક રૂઢ કહેવાય છે. ા. ત. ઉમિદ્ આ શબ્દ યેાગ શક્તિથી અર્થાત્ ધાતુ અને પ્રત્યયની શક્તિથી લતા-વૃક્ષ....આદિ અને જણાવે છે. પૃથ્વીને ફાડીને ઉત્પન્ન થાય છે. તેથી તે ઉદ્ભિટ્ટ્ કહેવાય છે. પણ આ જ શબ્દ રૂઢિથી યજ્ઞ વિશેષના વાચક છે. તેથી તે ઉદ્ભિટ્ટ્ શબ્દ યૌગિક રૂઢ કહેવાય છે. रूढ्यर्थनिपुणास्त्वाहु-श्चित्तं मैत्र्यादिवासितम् । अध्यात्मं निर्मलं बाह्यव्यवहारोपबृं हितम् ॥ ३॥
રૂઢિ અર્થાંમાં નિપુણ લેાકેા, મૈગ્યાદિકથી વાસિત મા આદર-સત્કારાદ્ધિથી યુક્ત, નિર્મળ એવુ જે ચિત્ત, તેને અધ્યાત્મ કહે છે.
(૩)
