________________
| દિવસ અને રાત્રિથી જેમ સંસ્થા ભિન્ન છે, તેમ શ્રતજ્ઞાન અને કેવળજ્ઞાનથી પ્રતિભજ્ઞાન ભિન્ન છે.
અનુભવજ્ઞાન થતજ્ઞાનનું કાર્ય છે અને કેવળ જ્ઞાનનું અસાધારણ કારણ છે. અર્થાત્ શ્રુતજ્ઞાનના અભ્યાસથી અનુભવ જ્ઞાન થાય છે. અને ઉષા પછી જેમ સૂર્યોદય થાય છે તેમ અનુભવ જ્ઞાન પછી તુરતઅંત મૂહુર્તમાં કેવળજ્ઞાન થાય છે.
જેમ સૂર્યોદય થવાનો હોય ત્યારે પહેલાં અનુભવજ્ઞાન થાય છે. અનુભવજ્ઞાનને પ્રતિભજ્ઞાન કહેવામાં આવે છે. આ જ્ઞાન ક્ષેપક શ્રેણમાં હોય છે-[પજ્ઞ ટબે-જ્ઞાનસાર] મારા पदमात्रं हि नान्वेति, शास्त्र दिग्दर्शनात्तरम् । ज्ञानयोगो मुनेः पार्श्व-माकैवल्यं न मुञ्चति ।।३।। - શાસ્ત્ર એ, દિશા સૂચન કર્યા પછી આગળ એક પગલું પણ જતું નથી પરંતુ જ્ઞાનયોગ તે કેવળ જ્ઞાન ન થાય ત્યાં સુધી મુનિનું સાનિધ્ય છોડતું નથી. છેલ્લા
