________________
- આંબ-લીબડ-પીપ-બોરડી....આદિ ભિન્ન ભિન્ન છે પણ વૃક્ષત્વ ધર્મની અપેક્ષાથી બધા સામાન્ય એક રૂપ છે. - સત્ રૂપે આત્મા અને પુદ્ગલમાં ભિન્નતા
નથી, એક્તા છે. - ચિત્ રૂપે આત્મા સદાય જ્ઞાનરૂપ છે. જ્ઞાનાત્મક
રૂપ પ્રત્યક્ષ છે. આનંદસ્વરૂપ મોક્ષમાં અભિવ્યકત થાય છે. સંગ્રહ નયથી આત્મા સત્ રૂપે છે. ઋજુસૂત્ર નયના
અનુસારે જ્ઞાનવાન છે. • મોક્ષ દશાની અપેક્ષાએ ચૈતન્ય રૂપ અને આનંદ
રૂપ પ્રતીત થાય છે. સિદ્ધ થાય છે. આવા सत्त्वचित्त्वादिधर्माणां, भेदाभेदविचारणे । न चार्थाऽयं विशीर्येत, निर्विकल्पप्रसिद्धितः ।।४४।। " સત્તા-ચૈતન્ય (જ્ઞાન] અને આનંદ આ ધર્મોની વિચારણામાં પરસ્પર ભેદ-અભેદતા છે. આ વિચારમાં બ્રહ્મ–શુદ્ધાત્મા સત્-ચિત્ત અને આનંદ સ્વરૂપ છે. આ અર્થ દૂર થતો નથી.
