________________
-
-
-
-
0
-
આત્મા મુક્ત પણ છે અને વ્યવહારનયથી આત્મા સંસારી પણ છે. આ અનેકાંત દૂર થતું નથી. ૩રા सामग्रयेण न मानं स्याद् द्वयोरेकत्वधोयाथा ।। तथा वस्तुनि वस्त्वंश बुद्धिज्ञेया नयात्मिका।।३३।।
બન્નેમાં સમગ્ર રૂપથી એકત્વ બુદ્ધિ જેમ પ્રમાણાત્મક નથી. તેમ વસ્તુમાં વસ્તુ અંશની બુદ્ધિ પ્રમાણાત્મક નથી પરંતુ નયાત્મક છે.
ઘટ પટ બનેમાં સંપૂર્ણ પણે એકત્વ બુદ્ધિ પ્રમાણાત્મક નથી. ઘટમાં એકત્વ છે પટમાં એકત્વ છે. આ એકત્વ બુદ્ધિ નયાત્મક છે.
આવી જ રીતે નિત્યનિત્ય ઉભયાત્મક વસ્તુમાં નિત્યસ્વરૂપ અથવા અનિત્યસ્વરૂપ વસ્તુ અંશની બુદ્ધિ નયાત્મક છે. પ્રમાણાત્મક નથી. જ્યારે આત્માને નિત્ય કહે અને અનિત્યતાને નિષેધ ન કરે તો તે નયાત્મક છે. આવી રીતે આત્માને અનિત્યનું વિધાન કરે અને નિત્યતાને નિષેધ ન કરે, તે તે નયાત્મક બુદ્ધિ છે. પરંતુ સર્વથા એકાંતે આત્માને નિત્ય કે
નત્ય કહે ત્યારે તે નયાત્મક નથી પરંતુ દુનયાત્મક છે. ૩૩
=8]=== (૧૮) == 8 8
