________________ 202 अभिधर्मदीपे [ 238. चतुर्विधाः खलु चक्रवर्तिणः (न):--सौवर्ण चक्राः, रूप्यचक्राः, ताम्रचक्राः, लोहितचक्राश्च स्वपुण्यप्रकर्षादिति / यथाक्रमं चैते चतुस्त्रिद्वय कद्वीपेश्वराः // अथ यदुक्तम्- 'तस्मान्न बोधिमार्गोऽन्यः सूत्रादिपिटकत्रयात् / ' इति / यदि तर्हि मागंभेदो नास्ति' बुद्धप्रत्येकबुद्धश्रावकाणां (नां) फलभेदेनापि तर्हि न भवितव्यम् / 3 नैष दोषः / [IV A. 7. Fol. 101 b.] यस्मात् 1. V. supra, Ad. karika 235ab. 2. On marga-bheda, see Aaa. p. 138. 8. The Pali as well as Buddhist Sanskrit works contain many passages which explain the concepts of Buddha, Pratyekabuddha and Sravaka: (a) कतमो च पुग्गलो सम्मासंबुद्धो ? इधेकच्चो पुग्गलो पुब्बे अननुस्सुतेसु धम्मेसु सामं सच्चानि अभिसम्बुज्झति, तत्थ च सब्ब तं पापुणाति, फलेसु च वसीभावं, अयं वुच्चति पुग्गलो सम्मासंबुद्धो / P. Paniliatti, I. 28. -'पुब्बे अननुस्सुतेसूति पच्छिमभवे सच्चपटिवेधतो पुब्बे अञस्स कस्सचि सन्ति के अस्सुतपुब्बेसु / ततो पुरिमपुरिमेसु पन भवेसु सब्बञ्बोधिसत्ता बुद्धसासने पब्बजित्वा तीणि पिटकानि उग्गहेत्वा गतपच्चागतवत्तं आरुह्य कम्मलानं अनुलोमं गोत्रभुं आहच्च ठपेन्ति, तस्मा पच्छिमभवस्मि येव अनाचरियभावं सन्धायेतं वृत्त / तदा हि तथागतो पूरितपारमितत्ता' 'सामं अननुस्सुतेसु संखतासंखतधम्मेसु""चत्तारि सच्च नि अभिसंबुज्झति / तत्थ चा ति तस्मिञ्च चतुसच्चसंबोधिसंखाते अरहत्तमगे सब्बञ्ज तं पापुणाति / P. Pannatti, A. I. 28. (b) कतमो च पुग्गलो पच्चेकसंबुद्धो ? इधेकच्चो पुग्गलो पुब्बे अननुस्सुतेसु धम्मेसु सामं सच्चानि अभिसम्बुज्झति, न च तत्य सम्बञ्ज तं पापुणाति, न च फलसु वसाभाव, अयं..पच्चेकसंबुद्धो / P. Panmatti, I. 29. ____Cf. विनोपदेशेनात्मानमेकं प्रतिबुद्धा इति प्रत्येकबुद्धाः। ते ह्येकमात्मानं दमयन्ति नान्यान् / किं पुनरत्र कारणम् ? नाहे तावदशक्ता धर्म देशयितुं प्रतिसंवित् प्राप्तत्वात् / " पूर्वाभ्यासवशेनाल्पोत्सुकताधिमुक्तत्वान्नोत्सहन्ते / Akb. III. 74 d. Cf. also, श्रावकपिटकमेवावलम्ब्य स्वमार्गसंमुखीकरणादबुद्धोत्पदे प्रत्येबुद्धः। The pratyeka-buddda is also known as khalga. The Khaggvisana-sutta of the Sutta-nipata and the Khadga-vishana gatha of the Mahavistu (I. 357.) point to the solitary habits of the Pratyeka-buddhas. Yasomitra says that according to some Abhidharmikas, the khadga and pratyekabuddha are not identical:-येषामाभिधामिकाणां मतेन खडगादयोऽपि प्रत्येकबुद्धोऽस्ति / उत्पादितनिर्वेधभागीयमात्रोऽपि वर्गचारी प्रत्येकबुद्ध इत्यभिप्रायः / Saks. p. 540. The Sravaka is only an Arhat. The Kosakara speaks of six kinds of
