Book Title: Prabuddha Jivan 2004 Year 15 Ank 01 to 11
Author(s): Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/525989/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | (22) .Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R.N.I. 6067/57 -Licence to post without prepayment No. 271 varSa : (50) + 15 - aMka : 1 0 jAnyuArI, 2004 - Regd. No. TECH / 47-890 / MBIT 2003-2005 * * * zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 0 0 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa :00 vArSika lavAjama rU.10-00 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha pugala-parAvartana pudgala (prAkRta-pugala, pogala) eTale jaDa tattva. parAvarta savizeSa ghaniSTha saMbaMdha jo hoya to te pudagala sAthe che. A saMbaMdha (parAvartana) eTale pAchuM pharavuM, badalAvavuM, cakra pUruM karavuM. pudgala anAdi kALathI eTale ke jyAre jIva nigoda avasthAmAM hato tyArathI parAvarta eTale jIve jaDa tattvanA bhogavaTAnuM cakra pUruM karavuM. jIva kayA che. e avasthAmAMthI bahAra nIkaLI anaMtAnaMta cakkaro cAre gatimAM prakAranAM jaDa tattvono bhogavaTo kare che ? kyAM kyAM kare che ? kyAreka mArato mArato jIva manuSappaNuM pAmyo che, paNa keTalAka mANasone kare che ? kevI rIte kevA bhAvathI kare che ?--evA badhA praznonA uttara jema apriya bhUtakALa yAda karavo gamato nathI, tema manuSyane pote - rUpe koI saMsArI jIva potAnI aMgata vAta kare to te bIjAne rasika vItAvelA e cakkaronA kALane yAda karavo gamato nathI. e vize sUjha lAge che. paraMtu mohAsaktithI karelo e bhogavaTo ja, mANasane paNa nathI. paraMtu mANaso jo samaje ane pote AgalA janmomAM keTalAM emAMthI kaMTALIne bahAra nIkaLavuM hoya to nIkaLavA deto nathI. jIva kaSTo vekyAM che ane keTalo badho puruSArtha karyo che e vize jANe to jyAM sudhI saMsAramAM che tyAM sudhI jaDa tattva sAtheno eno saMbaMdha ja A cakkaramAMthI jaladI chUTavAno ane bhAva thAya. avinAbhAva che, paraMtu jaDa tattvanA bhogavaTA karatAM paNa kaMIka ucca jIvano jaDa tattva eTale ke pudgala sAtheno saMbaMdha anAdi che ema . vastu che ane e joitI haze to jaDa tattva sAtheno saMbaMdha toDyA vagara kahevuM saheluM che, paNa anAdinI kalpanA karavI ghaNI agharI che. chUTako nathI e bahu ochA lokone samajAya che. anAdi kALathI, nigoda avasthAthI jIvano jaDa tattva, pudgala sAthe saMsAranA cAra gatinA sarva prakAranA jIvomAM aMtarmukha banI ciMtana joDAyelo saMbaMdha satata A manuSya bhava sudhI cAlato Avyo che. ' karavAno avakAza manuSyomAM savizeSa che. buddhizakti hovAthI mANaso ApaNe ApaNA samagra jIvanakALa daramiyAna AhAra mATe ane bhUta, vartamAna ane bhAvi-ema trANa kALano vicAra karI zake che. anya vaparAza mATe je badhAM pudgala paramANuono upayoga karIe paraMtu moTA bhAganA lokonI A vicAraNA teonA vartamAna jIvana chIe tenA jeTalo Dhagalo karIne koI ApaNane batAve to Azcaryacakita pUratI sImita rahe che. thaI javAya. mANasa potAnA sittera, eMsI ke so varSanA AyuSyamAM duniyAmAM aDadhA loko pUrvajanma-punarjanmamAM mAnatA nathI. teo phakta anAja, zAkazAjI, pANI vagere vApare che e badhAM eka ja to potAne prApta thayeluM jIvana eTaluM ja astitva che ema mAne che ane sthaLe ekatra karavAmAM Ave to paNa moTo parvata thaI jAya. eka ene kema vadhu sukhasagavaDavALuM tathA AnaMdapramodathI sabhara banAvI vizALa sarovara karatAM vadhu pANI ApaNe pIvAmAM-nahAvAMdhovAmAM zakAya enA AyojanamAM ja racyApacyA rahe che. vaijJAniko paNa e vAparatA hoizuM. jema bhojana vageremAM tema zaucAdi kriyAmAM je pudgalonuM dizAmAM ja kAma kare che. ApaNe visarjana karIe chIe enuM pramANa paNa eTaluM ja moTuM che. , je dharmo janmajanmAntaramAM mAne che te dharmanA keTalAka anuyAyIo zvAsocchavAsamAM prANavAyuno upayoga eka jiMdagImAM je thAya che eno . jo ke bhUtakALanA ane bhaviSyakALanA janmo vize vicAre che, paraMtu hisAba to kevI rIte thaI zake ? teomAM paNa te vize UMDuM ciMtana karanArA thoDA che. pote anAdikALathI ApaNe je pudgala paramANuo bhojanAdimAM grahaNa karIe chIe ? saMsAramAM cAra gatimAM bhaTakI rahyo che ane have saMsAracakramAMthI chUTI ane enuM UMjhana-visarjana karIe chIe emAM dareka vakhate enA e mukti prApta karavI che evI laganIvALA ane te pramANe AcaraNa ja paramANu nathI hotA. pratyeka veLA jUnAnI sAthe keTalAye navA karanArA jIvo to bahu ja alpa saMkhyAmAM jovA maLaze. paramANuonuM paNa grahaNa-visarjana thAya che. A badhAMno hisAba vaLI, potAnuM saMsAra-paribhramaNa keTalA kALathI cAle che, te keTaluM koNa rAkhe ? ane A to vartamAna jIvana pUratI vAta thaI. bhUtakALamAM bu-pahoLuM che ane tenuM svarUpa kevuM che e vize to koIka ja vicAra je anaMta janmo ekendriyathI manuSyapaNA sudhImAM pasAra thaI gayA teno hisAba paNa vicAravo joie. ' jaina dharma pramANe cauda rAjalokapramANa samasta vizva ane emAM jIva je pudgala paramANuonuM grahaNa-visarjana janmajanmAntarathI bhamatA corAzI lAkha jIvAyoninA jIvo-A badhAMno mukhya be dravyanI karato Avyo che tene mATe pAribhASika vicAraNA jaina dharmamAM vyavasthita dRSTie vicAra karI zakAya-caMtana ane jaDa athavA jIva ane ajIva. rIte thayelI che. A prakriyAne taddana sAdI rIte sAmAnya dRSTie ajIva dravyanA pAMca prakAra che: (1) pudgala (2) dharmAstikAya (3) samajAvavI hoya to ema kahevAya ke cauda rAjalokamAM rahelAM tamAme adharmAstikAya (4) AkAzAstikAya ane (5) kAla. emAM jIvane tamAma pudgala paramANuonuM koIpaNa jIva grahaNa-visarjana pUrNa kare TEle Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 prabuddha jIvana jAnyuArI, 2004 ene eka pudagala parAvarta kahevAmAM Ave che. jo ke ATalI vAta bhedane prApta thAya che. A prakAranuM parivartana anaMta che, kAraNa ke pUratI nathI, kAraNa ke A parAvartanA svarUpa, krama ityAdi vize pudgala paramANuo anaMta che. eTale A parivartananA prakAra paNa ApaNA AgamagraMthomAM gahana vicAraNA thayelI che. anaMta che. A parivartananA AdhAre pudgalono je parAvarta thAya che. pudgala zabda puna ane na evAM be padono banelo che. pus tenI vicAraNA ApaNA zAstragraMthomAM thayelI che. (athavA pura) eTale pUraNa, eTale purAvuM, bhegA thavuM, joDAvuM ityAdi. cauda rAjalokamAM anaMtAanaMta pula paramANuo che. emAM koIpaNa 's eTale galana, eTale ke gaLI javuM, chUTA paDavuM, judA thavuM. Ama, eka jAtinA samUhane vargaNA kahe che. evI anaMta vargaNAo pudgala pudgala eTale evuM dravya ke jenAmAM saMyojana ane vibhAjananI prakriyA paramANuomAM che. e badhI vargaNAone sAta mukhya prakAranI vargaNAmAM niraMtara cAlatI rahe che. vibhakta karavAmAM AvI che, jema ke (1) audArika vargaNA, (2) cha dravyomAMthI bIjo koI dravyamAM AvI saMyojana, vibhAjananI vaikriya varga, (3) tejas vargaNA, (4) kArmaNa vargA, (5) kriyA thatI nathI. e mAtra pudgala dravyanI ja A viziSTatA che. manovargaNA, (6) vacana vargaNA ane (7) zvAsocchavAsa vaNA. pugala (prA. pugala, pogala) zabdanI vyAkhyA pravacana sArodvAra' anAdi kALathI jyAM sudhI mukti na maLe tyAM sudhI jIva paribhramaNa TIkAmAM nIce pramANe ApavAmAM AvI che : karato rahyo che. A paribhramaNano AdhAra te pudgala paramANuonuM dravyAt patnati-viyucane kiMcit dravya svasaMyoti: pUrAMti-puNe grahaNa ane eno tyAga che. A grahaNa ane tyAganI prakriyAne kurvanti pudgalAH / pudgala parAvarta kahevAmAM Ave che. jIva jyAre cauda rAjalokamAM [je dravyathI galita thAya che, viyukta thAya che ane svasaMyogathI rahelA samasta pudgala paramANuone grahaNa kare ane pariNAve tyAre kiMcit puSTa kare che te pudgala che.] eka pudgala parAvartana thAya. emAM anaMta kALacakra pasAra thaI jAya bIjI vyAkhyA che ! che. eka kALacakra eTale eka avasarpiNI ane eka utpasarpiNIno pUraNagalaNataNatto puggalo / kALa arthAt vIsa koDAkoDI sAgaropama jeTalo kALa. palyopama ane athavA pUrapat ratnanISya puna: I sAgaropama e kALane mApavAnAM be virATa mApa che. eTale ke jenAmAM pUraNatva ane galaNatva che te pudgala che. palyopama eTale jene palyanI upamA ApI zakAya. palya eTale. ApaNe paththara, lAkaDuM, dhAtu vagere nirjIva jaDa vastune joie kUvo athavA moTo khADo. cAra gAu lAMbo, eTalo ja pahoLI ane chIe ane oLakhIe chIe. e vastunA TukaDA karatAM karatAM, bArIka eTalo ja UMDo eka goLAkAra virATa kUvo karavAmAM Ave ane temAM bhUko karatAM evA tabakke AvIe ke jyAre have enA be vibhAga thaI yugalIAnA komaLa vALa vadhu saMkhyAmAM samAya evA)nA agrabhAganA zake ema na hoya ene ANu athavA paramANu kahIe chIe. zrI TukaDA evI rIte ThAMsI ThAMsIne bharavAmAM Ave ke jethI jarA paNa khAlI bhagavatIsUtranA pAMcamA zatakanA sAtamA uddezakamAM kahyuM che ke paramANu jagyA rahe nahi. enA uparathI pANIno dhodha vahI jAya to paNa eka pudgala avibhAjya, acchedya, abhedya, adAhya ane agrAhya che, paNa TIpuM aMdara Utare nahi ane cakravartInI senA enA uparathI cAlI eTale ke pudgala paramANunA vibhAga thaI zakatA nathI, tenuM chedanabhedana jAya to paNa e palya jarA paNa dabAya nahi ke name nahi. have e thaI zakatuM nathI. tene bALI zakAtA nathI ane Indriya vaDe te grahaNa palyamAM rahelA asaMkhyAtA vALanA TukaDAomAMthI dara so varSe eka karI zakAtA nathI. vaLI te anaI, amadhya ane apradeza che. eTale TukaDo bahAra kADhavAmAM Ave ane e rIte Akho kUvo khAlI thatAM ke tenA be bhAga thaI zakatA nathI, temAM Adi, madhya ane aMta evA jeTalo vakhata lAge te vakhate barAbara eka palyopama kahevAya. vibhAga thaI zakatA nathI ane te eka pradezarUpa hovAthI tenA vadhu palyopamanA cha prakAra zAstrakAro batAve che ane emAM dara so varSe pradezo thaI zakatA nathI. vALano eka TukaDo kADhavAnuM je dRSTAnna ApyuM che te sUkSma addhA navatattva prakaraNamAM kahyuM che ke putrI ra3 (arthAta pudgala palyopamanuM che. dravyanA cAra prakAra che) vaMghA, phesa-pAsa paramA deva nAthavA T Ama sAgaropama eTale sAgaranI upamA apAya evuM moTuM. have palya pudgalanA skaMdha, deza, pradeza ane paramANu evA cAra prakAra che. emAM eTale ke kUvAne badale sAgara jeTalA vizALa kUvAmAM ke khADAmAM skaMdho anaMta che, tevI rIte deza, pradeza ane paramANu paNa anaMta che. A vALanA TukaDA e ja pramANe bharavAmAM Ave te pachI e ja pramANe rIte paramANu e pudgalano sUkSmatama aMza che. te nitya, avinAzI ane khAlI karavAmAM Ave to tene sAgaropama kALa kahevAmAM Ave che. A sUkSma che. evA sUkSma paramANumAM rasa, gaMdha, varNa ane sparza e cAra sAgara jevo kuvo keTalo moTo hoya ? te mATe kahe che ke dasa ' guNalakSaNa hoya che. be ke tethI vadhu paramANu ekatra thAya, eTale ke koDAkoDI palyopama barAbara eka sAgaropama thAya. koDAkoDI eTale ekabIjA sAthe joDAI jAya to skaMdha thAya che. be, traNa ema saMkhyAtA, karoDa guNyA karoDa. dasa koDAkoDI eTale dasa karoDa gumyA karIDa. asaMkhyAtA, anaMtA paramANuonA piMDane skaMdha kahevAmAM Ave che. palyopamanI jema sAgaropamanA paNa cha bheda thAya che. ahIM sUkSma bhagavatIsUtranA AThamA zatakanA pahelA uddezakamAM kahyuM che ke addhA sAgaropamanuM dRSTAnna che. pudgalanA traNa prakAra che : (1) prayoga pariNata-eTale jIvanA vyApArathI have kalpanA karI zakAze ke eka sAgaropama eTale keTalo kALa. pariNata pudgalo jema ke zarIrAdi, (2) visasA pariNata eTale evA dasa koDAkoDI sAgaropama barAbara aDadhuM kAlacakra-utsarpiNI jIvanA prayatna vinA svabhAvathI pariNata pudgalo jema ke taDako, athavA avasarpiNI. utsarpiNI ane avasarpiNI baMne bhegA maLIne chAMyo, (3) mizra pariNata eTale ke prayoga ane visasA e baMne dvArA eka kALacakra eTale ke vIsa koDAkoDI sAgaropama (sarvArthasiddha vimAnanA pariNata pudgalo-jema ke mRtakalevaro. devonuM athavA sAtamI narakanA jIvonuM AyuSya tetrIsa sAgaropamanuM hoya pudgala dravyamAM niraMtara parivartana thayA kare che. paramANu yugalamAM che.) thAya. eka be nahi paNa anaMta kALacakra jeTalo kALa eka pudgala saMghAta ane bhedathI anaMta parivartana satata cAlyA kare che. eka parAvartanamAM pasAra thaI jAya che. ApaNe A vAta tarata mAnI na paramANu bIjAM anaMta paramANuo sAthe athavA skaMdha sAthe saMghAta ane zakIe, paNa zAstrakAro kahe che ke cauda rAjaloka ane coryAsI lAkha Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana jAnyuArI, 2004 jIvayonimAM paribhramaNa karato karato, anaMta pugala parAvarta karato daIne halAvIne pharIthI sogaThIo eka pachI eka kADhavAnI. emAM karato ApaNo jIva manuSya gatimAM Avyo che. AgaLa karelI cokaDIomAM anukrame ja AgaLa vadhavAnuM. A kothaLI A pramANe pugala parAvarta mukhya cAra prakAranA che : (1)- dravya pUrI thatAM bIjA keTalAka naMbaramAM anukrame AgaLa vadhAze. tyAra pachI pudgala parAvarta (2) kSetra pugala parAvarta (3) kALa pudgala parAvarta trIjI vAra, cothI vAra, ema anukrame kothaLImAMthI pharI pharI sogaThIo * ane (4) bhAva pudgala parAvarta. kADhavAnI ane ema karatAM 1 thI 100 sudhInA AMkaDA upara anukrame ' A cAre prakAranA pudgala parAvartana bAdara (sthUla) ane sUkSma badhI ja cokaDI thaI jAya tyAre eka parAvartana thAya. A parAvartana evA bheda karIe to kula ATha pudgala parAvarta nIce pramANe thAya : kramathI thayuM che. emAM be traNa vAra kothaLI pharIthI bharIne kADhavAthI (1) bAdara dravya pudgala parAvarta, (2) sUma dravya pudgala parAvarta, cokaDI pUrI karavAnuM kArya nahi pate. ghaNI badhI vAra karavuM paDaze. " (3) bAdara kSetra pudgala parAvarta, (4) sUma kSetra pudgala parAvarta, (5) koIvAra paMdara-vIsa kothaLIthI parAvartana pUruM thAya ane na thAya to bAdara kALa pudgala parAvarta, (6) sUkSma kALa pudgala parAvarta, (7) chevaTe so vAra kothaLI bharavAthI to e avazya pUruM thaze ja. A pramANe bAdara bhAva pudgala parAvarta ane (8) sUkSma bhAva pudgala parAvarta. thayeluM parAvartana kramathI thayuM che ema kahevAya. Ane sUkSma parAvartana pravacana sAroddhAramAM kahyuM che : kahI zakAya. poggala pariyaTTo iha davvAi caubiho muNeyavyo / * ramata naM. 3 dhUleyarabheehiM jaha hoi tahA nisAmei // AgaLa pramANe ja 1 thI 100 pAnAmAM anukrame AMkaDA lakhavA. (dravya vagere pugala parAvarta cAra prakAranA jANavA. emAM paNa paNa evA naMbaravALA cAra kAgaLa sAthe rAkhavA. eka lAla raMgano, skUla ane sUkSma evA bhedo kahelA che.).. eka vAdaLI raMgano, eka lIlA raMgano ane eka kesarI raMgano. saMsAra-paribhramaNamAM jIva A AThe prakAranAM pudgala parAvarta cAra bAjuvALI corasa sogaThImAM pratyeka bAju anukrame lAla, lAdaLI, karato Avyo che. A AThe pudgala parAvartamAM eka pUruM thAya pachI lIlo ane kesarI raMga rAkhavo. dareka raMga upara 1 thI 100 mAMthI koI jIva bIjuM pugala parAvarta cAlu kare evuM nathI. AThe pudgala parAvarta eka AMkaDo lakhelo hovo joie. jarUrI nathI ke eka ja AMkaDo cAre sAthe sAthe je cAle che. vaLI evuM nathI ke eka parAvarta pUruM thayuM eTale raMgamAM eka sarakho lakhelo hoya. e lakhelo hoI paNa zake che ane na kAma patI gayuM, athavA AThe parAvarta pUrAM thayAM eTale vAtano aMta paNa hoya, paNa dareka raMgamAM 1 thI 100 sudhInA AMkaDA hovA joie. AvI gayo. eka parAvarta pUruM thatAM bIjuM tallaNa cAlu thaI jAya che. have kothaLImAMthI eka sogaThI kADhavAmAM Ave. enA upara lAla e rIte jIve anAdi kALathI vartamAna kALa sudhImAM anaMta pugala raMgamAM je AMkaDo hoya te pramANe lAla raMganA kAgaLa paranA AMkaDA parAvarta karyA che. para cokaDI karavI. e ja vakhate e ja sogaThImAM vAdaLI, lIlA ane A AThe prakAranA pudgala parAvartanuM svarUpa koIne tarata na samajAya kesarI raMgamAM je je AMkaDA lakhyA hoya te pramANe te te raMganA evuM che. e mATe udAharaNa tarIke meM nIce ApelI ramato upayogI kAgaLanA AMkaDAmAM cokaDI karavI. Ama, 1 thI 100 sudhInI badhI thaI paDaze. sogaThI bahAra nIkaLaze tyAre cAre raMganA kAgaLa para cokaDIo pUrI thaze. A badhI cokaDI kramathI nahi paNa akramathI ke vyutkramathI thaI." UbhI ane ADI lITIo dorIne UbhAM dasa ane ADAM dasa-e A akrama parAvartana eka sAthe cAra raMganuM thayuM. e cAra raMga te dravya, rIte gaNatAM kula 100 khAnAM karavAM. e dareka khAnAmAM anukrame 1 thI kSetra, kALa ane bhAva-e cAranAM che. eTale eka sAthe cAra akrama 100nI saMkhyA lakhavAmAM Ave. athavA sthUla parAvartana thayAM. have eka jaNa eka kothaLImAM Dhagalo karIne rAkhelI 100 ramata naM. 4 sogaThIomAMthI eka pachI eka sogaThI kADhe. dareka sogaThI upara AgaLa pramANe cAra raMganA kAgaLa ane cAra raMgavALI sogaThI ke koI eka AMkaDo lakhyo hoya. evI 1 thI 100 sudhInI sogaThI rAkhavAnI. paNa have dareka raMganA kAgaLamAM AMkaDAo upara 1 thI . kothaLImAM che. jema jema eka eka sogaThI nIkaLatI jAya tema tema 100 sudhI anukrame ja cokaDI karavAnI. vacce bIjA AMkaDA nIkaLe bIjA ramanAre kAgaLanA koThAmAM te te AMkaDA upara cokaDI karavI. e te choDI devAnA. eTale AgaLa pramANe cAra parAvartana anukrame ja . rIte badhI sogaThI pUrI thaze tenI sAthe kAgaLa paranI cokaDIo paNa thaze. A dravya, kSetra, kALa ane bhAvanuM pratyekanuM anukrame parAvartana thayuM | 'pUrI thaze. A eka prakAranuM parAvartana pUruM thayuM kahevAya. kahevAya. Ane sUkSma parAvartana kahI zakAya. - AmAM naMbara upara ekathI anukrame cokaDI karI nathI, paNa jema ahIM to samajavA mATe ramatamAM ApaNe 1 thI 100 sudhInA jema je je naMbara nIkaLe te pramANe cokaDI karavAmAM AvI che eTale A AMkaDA udAharaNa svarUpe rAkhyA. jo ke A ramato saMpUrNa nathI, paNa vyutkama athavA krama-utkrama parAvartana che. ene sthUla athavA bAdara bALajIvone samajavA mATe che. paNa e AMkaDA 1 thI lAkha, karoDa ke parAvartana kahI zakAya. abaja sudhInA nahi, paNa asaMkhyAtA ke anaMtA hoya to A ramata ramata-2 ramatAM keTalo badho samaya lAge ? ApaNI kalpanAmAM paNa na Ave have e ja pramANe 1 thI 100 sudhInA AMkaDA lakhyA hoya evA eTalo samaya lAge. koThAvALA kAgaLa upara cokaDI karavAnI che, paNa kothaLImAMthI jyAre alabatta, A pudgala parAvartanamAM eka sekanDano, eka 'samaya' naMbara 1 nIkaLe tyAre ja cokaDI karavAnI. tyAra pachI jyAre naMbara 2 mAtrano bagADa thato nathI. ramata satata cAlu ja rahe che-eka bhavathI nIkaLe tyAre ja cokaDI karavAnI. vacce bIjA AMkaDAvALI sogaThI bIjA bhava sudhI ane bhavobhava sudhI e pramANe cAlyA ja kare che. nIkaLe to tenI cokaDI nahi karavAnI. have eka kothaLI pUrI thaI, vaLI AvI rIte eka parAvartana thayuM eTale ramata pUrI thaI gaI paNa thoDAka ja AMkaDA upara anukrame cokaDI thaI zakI che. eTale evuM nathI. eka prakAranA parAvartana pachI tarata ja-tatkSaNa te prakAranuM ramata AgaLa laMbAvavA e badhI sogaThIone kothaLImAM pAchI mUkI bIjuM parAvartana cAlu thaI jAya che. ema anaMta parAvartano karato jIva - ramata-1 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "prabuddha jIvana jAnyuArI, 2004 saMsAramAM paribhramaNa karyA kare che. pariNAmAvIne pachI choDI de che. emAM gRhIta, baddha, pRSTa, kRta, ' have dravya, kSetra, kALa ane bhAva A cAre prakAranA pudgala prasthApita, niviSTa, abhiniviSTa, abhisamanvAgata, prasthApita, parAvartana vize vigate joie. pariNAmita, nijIrNa, niHsRta ane ni:sRSTa ema tera prakAranI skUla ane sUkSma dravya pugala parAvarta prakriyA thAya che. evI ja rIte pratyeka vargaNAnAM pugala paramANuo zrI pugala parAvartastava' nAmanI kRtimAM kahyuM che: vize A tera prakAranI prakriyA thAya che. audArikavaikriya tejasabhASAprANacitta karmatayA / - bhagavatI sUtramAM bhagavAna mahAvIra svAmI gaNadhara zrI gautamasvAmIne sarvANupariNaterbhe sthUlo'bhUtpudgalAvartaH // audArika, vaikriya, tejasa, bhASA, prANa (zvAsocchavAsa), mana he gautama ! sauthI AchAM vaikriya pudgala-parivarta che. enAthI ane karma-e sAte vargaNAnA sarva aNuone pariNAvavAthI (grahaNa anantaguNA vadhAre vacana-pudgala parivarta che. enAthI anaMtaguNA. karIne mUkavAthI) sthUla dravya pudgala parAvarta thAya che.] mana:pudgala parivarta che. enAthI anaMtaguNA Ana prANa (zvAsocchavAsa) pudgala paramANuonA vargaNAnI dRSTie sAta pugala parAvarta pugala parivarta che. enAthI anaMtaguNA audArika pudgala-parivarta gaNAvavAmAM Ave che. jema ke (1) odArika pudgala parAvarta (2) che. enAthI anaMtaguNA tejasu pudgala-parivarta che ane enAthI vaikriya pudgala parAvarta (3) tejasa pudgala parAvarta (4) kArpaNa anaMtaguNA kArmaNa pudgala parivarta che. pudgala parAvarta (5) mana pudgala parAvarta (6) vacana pudgala parAvarta bIjI bAju A sAte vaNAnA pudgala parAvartanA nivartanA ane (7) zvAsocchavAsa pudgala parAvarta. (niSpatti) kALanuM alpabadutva kevuM che te vize bhagavAne kahyuM che ke jIve jyAre jyAre dArika zarIra dhAraNa karyuM hoya tyAre audArika sauthI thoDo nivartanA kALa kArmaNa pudgala parAvartano che. enAthI vargaNAnA lokavartI samasta pudgalone kramazaH audArika zarIrarUpe tejasa pudgalano kALa anaMtaguNo che. enAthI audArika pudgalano grahaNa kare ane pariNAmAve. emAM jeTalo kALa pasAra thAya tene kALa anaMtaguNo che, enAthI zvAsocchavAsa pudgalano kALa anaMtaguNa audArika parAvarta kahe che. e rIte saMsAracakramAM paribhramaNa karato che. enAthI mana pudgalano kALa anaMtaguNo che. enAthI vacana jIva, kramaza: audArika vagere sAte prakAranI vargaNAnA samasta pudgala yugalano kAla anaMtaguNo che ane enAthI vaikriya pudgala parAvartanano paramANuone pariNamAve tyAre sAta vargaNAno eka parAvarta pUro thAya. nivartinA kALa anaMtaguNo che. jIve je gatimAM je prakArano deha dhAraNa karyo hoya tene anurUpa A pramANe cauda rAjalokamAM rahelA sAta vargaNAnA sarva pudgala vargAnA pudgala paramANuone te pariNAve che. udAharaNa tarIke paramANuono upabhoga thatAM eTale ke grahaNa karIne mUkI detAM je jIva manuSya hoya to vaikriya vargaNAnA pudgalone na pariNamAvI zake, parAvarta thAya tene sthUla dravya pudgala parAvarta kahe che. jo te devagatimAM ke narakagatimAM hoya tyAre te teTalo vakhata audArika saMsAramAM bhramaNa karato jIva cauda rAjalokamAM rahelA sarva paramANune pudgalone na pariNamAvI zake. e pramANe jIva jo asaMzI hoya to sAta vargaNAmAMthI anukrame eka pachI eka vargaNArUpe pariNAmAve te vakhate te mana vargaNAnA pugalone na pariNamAvI zake. ekendriya eTale ke grahaNa karIne mUke tyAre sUkSma dravya pudgala parAvarta kahevAya. jIvo vacana vargaNAnA pudgalone na pariNamAvI zake, naraka gatinA jIva prathama audArika vargaNArUpe sarva pudgala paramANune bhogave, jIve pUrvanA janmomAM audArika pudgala parAvarta anaMta vAra karyA hoya. tyAra pachI vaikriya vargaNA rUpe bhogave, ema karatAM sAta vargaNA rUpe A pramANe judI judI gatinA jIvo vize te gati anusAra pUrvajanma anukrame bhogave tyAre sUkSma dravya pudgala parAvarta thAya. jIva pudgala ane punarjanma vize kathana karavAmAM Ave che. pUrvajanmomAM sarva jIvoe paramANune audArika vargaNA tarIke bhogavato hoya tyAre vacce vaikriyAdi anAdi kALathI saMsAra paribhramaNa karavAmAM sAta varganA prakAranA vargaNArUpe game teTalI vAra bhogave te na gaNAya. tevI ja rIte anaMta pudgala parAvarta karyA che. anAgata eTale ke bhaviSya kALanI vaikriyAdi anya vargaNA mATe paNa samajavuM. daSTie vicArIe to abhavya jIvo sAte prakAranAM pugala parAvarta keTalAka zAstrakAro dravya parAvartanA be bheda batAve che : (1) karaze, kAraNa ke temano mokSa nathI. bIjA badhA jIvo mATe anAgata nokarma dravya parAvarta ane (2) karma dravya parAvarta. emAM nokarma dravya kALa vize judI judI sthiti hoI zake. parAvartana kALanA traNa bheda batAvavAmAM Ave che : (1) agRhIta-grahaNa audArika zarIravALo jIva audArika vargaNAnA pudgalonuM parAvartana kALa, (2) gRhIta-grahaNa kALa ane (3) mizra kALa. kevI rIte kare che te vize bhagavAna mahAvIra svAmIe zrI gautamasvAmIne sthUla (bAdara) ane sUkSma kSetra parAvarta kahyuM che ke te jIve prathama dArika zarIranA nirmANane yogya pudgala sthUla kSetra parAvarta vize zrI pudgala parAvartastavamAM kahyuM che dravyone audArika zarIra rUpe grahaNa karyA che, pachI tene Atma pradezonI niravazeSalokadezAn bhave bhave pUrvasaMbhavairmaraNaiH / sAthe baddha karyA che. (zarIramAM dhULanI jema pahelAM sparza karyo che) pUrva pRzata: mogya kSetre pUnAvartaH | pariNAmamAMthI anya pariNAma rUpe pariNamita karyA che, tene prasthApita coda rAjalokanA badhA ja AkAza pradezone bhave bhave krama--umathI karyA che, tene niviSTa karyA che (pote teno praveza karAvyo che), maraNa vaDe sparze tyAre sthUla kSetra parAvarta thAya.] abhiniviSTa karyA che (AtmAnI sAthe saMpUrNapaNe saMlagna karAvyA lokAkAzanA asaMkhya pradezo che. enA pratyeka pradezane vyutkramathI che), abhisamanvAgata karyA che (pudgalono rasAnubhava karyo che), jIva maraNathI sparze ane ema karatAM badhA ja AkAzapradezone sparzI pariyAra karyA che (sarva avayavothI rasAnubhava karyo che, anya rUpe le tyAre eka bAdara kSetra parAvarta thayo kahevAya (anya eka mata pramANe pariNAmita karyA che), nijI (kSINa rasavALAM) karyA che, niHsRta jIva janmathI sparze ane ema karatAM badhAM ja AkAza pradezone janmathI ane niHsRSTa (pRthaka) karyA che ane e rIte te pudgalo Atma sparzI le tyAre eka bAdara kSetra parAvarta thayo kahevAya.) pradezothI pRthak arthAt chUTA thayAM che. jIva cauda rAjalokanA samagra AkAza pradezone pratyekane anukrame Ama jIva potAnA zarIramAM dArika pudgalo grahaNa karIne, maraNathI sparze tyAre sUkSma kSetra parAvarta thayo kahevAya. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI, 2004 prabuddha jIvana keTalAka zAstrakAro kSetra parAvartanA be bheda batAve che: (1) svakSetra navaparivartane, pAvaparivartana ceti parAvarta ane (2) parakSetra parAvarta. svakSetra parAvarta eTale koI eka mithyAtvayukta jIva naraka gatinuM ochAmAM ochuM AyuSya bhogave jIva sUkSma nigodanI jaghanya avagAhanA sAthe utpanna thaI uttarottara tyAMthI te pramANe aneka vAra bhogavyA pachI tyAM ja te gatimAM jyAre kramathI eka eka pradeza adhika avagAhanA sAthe utpanna thato thato Ave tyAre eka eka samaya vadhAre AyuSya bhogavato jaI chevaTe naraka chevaTe mahAmatsyanI utkRSTa avagAhanA sudhI pahoMce ane emAM jeTalI gatimAM utkRSTa AyuSya bhogave, tyAra pachI tiryaMca gatimAM jaghanya vAra lAge tene svakSetra pudgala parAvarta kahe che. parakSetra parAvarta eTale AyuSyathI utkRSTa AyuSya krame krame bhogavI tyAra pachI manuSyagatimAM koI jIva samagra lokAkAzanA eka eka pradezane janmakSetra banAvatAM jaghanya AyuSyathI utkRSTa AyuSya anukrame bhogave ane pachI devagatimAM banAvatAM badhA ja pradezone janmakSetra banAvI rahe tyAre eka parakSetra paNa e rIte AyuSya bhogave (je devone eka ja bhava bAkI hoya temanA parAvarta thAya. AyuSyanI gaNanA karI nathI.) tyAre jIvanuM saMsAraparibhramaNanuM eka sthUla ane sUkSma kALa pudgala parAvarta bhavaparAvartana thayuM gaNAya che. TUMkamAM coryAzI lAkha jIvayonimAM pravacana sAroddhAramAM sthUla kALa parAvarta mATe kahyuM che : pratyekamAM jIva utpanna thaI, jaghanya AyuSyathI anukrame uttarottara vadhatuM osappiNIha samayA jAvaiyA te ya niyayamaraNeNaM / AyuSya bhogavIne ema chevaTe utkRSTa AyuSya bhogavIne maraNa pAme pudA kamukkameNa kAlaparaTro bhave thUlo // tyAre eka bhavaparAvarta pUro thayo kahevAya. evA anaMta bhavaparAvarta A [avasarpiNI (tathA utsarpiNI)mAM enA samayone jIva krama-utkramathI jIve bhUtakALamAM karyAM che. maraNa vaDe sparze tyAre sthUla kALa pudgala parAvarta thAya.] Ama, pudgala parAvartano ane enA prakArono vicAra karIe to jIva avasarpiNI ane utsarpiNInA jeTalA 'samaya' thAya te sarva buddhi kAma na kare. koIkane ema lAge ke kharekhara Ama thatuM haze? samayane krama-akramathI maraNa dvArA sparze tyAre eka skUla kALa pudgala vastuta: sUkSma ekendriyAdi jIvone ane tiryaMca gatinA jIvone lakSamAM parAvarta thAya. rAkhI pote paNa A badhAM bhavacakromAMthI pasAra thayA che enuM zAMta citte koI jIva avasarpiNInA prathama samaye maraNa pAmyo tyAra pachI te manana karIe to kaMIka aMtaramAM pratIti avazya thAya. mAtra potAnA e ja athavA bIjI avasarpiNInA bIjA samaye maraNa pAme to te manuSyabhavano vicAra karavAthI A tarata nahi mAnI zakAya. sarvajJa samaya gaNAya. vacce te avasarpiNInA paMdaramA ke pacAsamAM ke anya bhagavAne jyAre zrI gautamasvAmIne svamukhe A pramANe kahyuM che tyAre koI samaye maraNa pAme to te na gaNAya. tevI rIte avasarpiNInA badhA to emAM aDaga zraddhA thavI joIe. ja samayane anukrame sparzavA joIe. koIne prazna thAya ke to zuM A parAvartano aMta na Ave ? avazya A rIte jIva utsarpiNI ane avasarpiNInA eTale ke eka Ave. jo jIvanuM mithyAtva maMda thaI gayuM hoya ane tenAmAM amuka kALacakranA sarva samayone anukrame maraNa vaDe sparze tyAre te eka sUkSma guNalakSaNo pragaTa thayAM hoya to te tene have chello eka parAvarta kALa pudgala parAvarta thayo kahevAya. karavAno bAkI rahe che. evA jIvo carama (chellA) Avarta (parAvarta)mAM sthUla ane sUkSma bhAva parAvarta AvelA hovAthI teo caramAvartI jIva kahevAya che. zrI haribhadrasUrijIe - kha zrI pudgala parAvartastavamAM skUla bhAva parAvarta mATe kahyuM che : yogabindu'mAM (zloka 72) jaNAvyuM che : anubhAgabandhahetUn samasta lokApradezaparisaMkhayAn / carame pudgala-parAvarte yato yaH zukalapAkSikaH / . miyataH kramotkramAbhyAM bhAve sthUlastadAvartaH / / bhinnagranthizcaritrI ca, tasyaivetadudAhRtam / / samasta lokAkAzanA pradeza pramANe anubhAga baMdhanA sthAnone chellA pudgala parAvartamAM vartato jIva zukala pAkSika jANavo. te (hetuone) krama-utkramathI maraNa pAmIne jIva sparze tyAre bhAva pudgala ja AtmA graMthibheda karanAro ane cAritra pALanAro thAya che e pramANe parAvarta thAya.] kaheluM che.]. samasta lokAkAzanA pradeza pramANe anubhAgabaMdhanA sthAnone jIva je jIvone saMsAraparibhramaNamAM eka vakhata paNa graMthibheda ane samyagudarzana maraNa pAmato vyutkramathI sparze tyAre bAdara bhAva pudgala parAvarta thAya. thAya che to te jIvo dezauNa aDadhA pudgalaparAvartamAM AvI jAya che. krodha, mAna, mAyA, lobha e cAra kaSAyomAM maMda-maMdatara, tIva-tIvratara bhavasthiti anusAra vacce kadAca koInuM samakita cAlyuM gayuM hoya to paNa ema emAM ghaNI taratamatA hoya che. kaSAyanA adhyavasAyathI karmabaMdha te jIvane ardhapudgala parAvarta jeTalo kALa bhavabhramaNa karavAno rahe che. thAya. kaSAyonI taratamatAne lIdhe asaMkhya anubaMdhasthAno thAya che. jema samakita nirmaLa thatuM jAya tema bhava ochA karavAnA rahe. A pramANe AMThe karmanAM pudgalomAM rahelA asaMkhyAtA rasabhedonA eTale ApaNe "zrI pudgalaparAvartastava'nA racanAra mahAtmAe pugalaparamANuone jIva vyakramathI maraNa vaDe sparze tyAre bAdara bhAva emAM aMte je prArthanA karI che te ja prArthanA karIe : parAvartana thAya ane kramathI sparze tyAre sUkSma bhAva parAvartana thAya. nAnA putra pukAnAvana parAvartAnanAnae, dravya, kSetra, kALa ane bhAva e pratyekanAM bAdara ane sUkSma ema pUraMpUravira vize vADha phUDha noDhavAnuM ! kula ATha prakAranAM pula parAvartana batAvavAmAM AvyAM che, paraMtu dRSTavA dRSTacaraM bhavantamadhunA bhaktyArthayAmi prabho, zAstrakAro kahe che ke bAda2 athavA sthUla parAvarta eTale ke vyakramavALAM tasmAnmocaya rocaya svacaraNaM zreyaH zriyaM prApaya / / parAvarta to sUkSma parAvarta samajavA mATe che. jIve je pugala parAvarta [aneka pudgala paramANuonI zreNIvALA anaMta parAvarta sudhI anaMtavAra karyA che e to sUkSma ja samajavAnA che. bhamIbhamIne he prabhu! huM ghaNuM du:kha pAmyo che. have Apane dRSTivaDe digaMbara paraMparAmAM dravya, kSetra, kALa ane bhAva e cAra prakAranA nihALavAthI bhaktithI prArthanA karuM chuM ke mane duHkha (sara) thI choDAvo. pudgalaparAvarta uparAMta pAMcamo bhava pudgalaparAvarta gaNAvavAmAM Ave ApanuM cAritra mane ruce ane kalyANarUpI (mokSarUpI) lakSmIne huM prApta che. "sarvArtha siddhi' graMthamAM jaNAvyuM che ke : karuM.]. tatra parivartanaM paMcavidhaM, dravyaparivartana, kSetraparivartana, kAlaparivartanaM, ramaNalAla cI. zAha . * Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana jAnyuArI, 2004 karuM. jUnavANI ke upayogitAvAdI ? DaoN. raNajita paTela ('anAmI') mAMDa paMdara varSanI vaye, AjathI lagabhaga savAso varSa pahelAM mArAM kADhavAnuM hoya tyAre DUco dUra karavAno, naLamAMthI pANI nIkaLe tema , gaMgA dAdI, kulavadhU banIne lagabhaga bAvIsa jaNanA saMyukta kuTuMbamAM bAkorAmAMthI anAjano dhodha vachUTe. 'e kriyA karavAmAM ramatanI majA AvyAM. paMcANu varSe teo vRddhAvasthAne kAraNe svAbhAvika mRtyu pAmyAM. AvatI paNa totiMga e be mATInI topo dITheya gamatI na hatI' , traNa traNa peDhI sudhI emaNe bharyAbhAdaryA saMyukta kuTumbamAM ekacakrI pitAjIe emanAM bA (amArAM dAdI)ne samajAvI koThalA pAchaLa be rAjya karyuM. lagabhaga bAvIsa saMtAnonA janmane joyo...emane moTA koThIone ya vadAya karI eTale cAraso maNa anAja samAya evo karyA, bharapaTTe saMskAra ApyA ne pote pUrA mAna maratabA sAthe saMsAranI koThAra banI gayo. alabatta! koThIomAM kyAreya jIvAta paDatI nahotI. vidAya lIdhI. koThAramAM jIvAta ane udarathI anAjano bagADa thavA lAgyo. huM paccIsano thayo tyAM sudhI mArAM gaMgAdAdIne jUnavANI samajato have ? amArA gharamAM daLavAnI be dezI ghaMTIo hatI. savAre hato paNa ATha dAyakA vitAvyA bAda, emane jUnavANI nahIM paNa pAMcanA sumAre UThIne be vahuo daLavA besI jAya. dararojano daza zera upayogitAvAdI samajyo chuM. keTalAMka dRSTAMto dvArA mArI vAta spaSTa loTa joIe. ghaMTIe daLelA loTanI kamAla judI! yaMtra-ghaMTIe daLelA anAjanA loTanuM poSakatattva baLI jAya, ghaTI jAya ne enI bhAkharImArA janma pahelAM amArA gharamAM eka "koThalo' hato. emAM moTe roTalI-roTalAnI mIThAza paNa cAlI jAya! ThAMgATheyA karI vahuoe bhAge ghI-dUdha-mAkhaNa-roTalAnI chAbaDI, kerI-lIMbu-maracAnAM athANAM- dezI ghaMTIne ya dezavaTo dIdho ne gharamAM daLavAnI yaMtra-ghaMTI AvI gaI ! sacavAtAM. evo "koThalo" meM koine tyAM joyelo nahIM, khUba moTo trIjI peDhInI vahuoe bhale dezI ghaMTIne dezanikAla dIdho, paNa bIjI majUsanI peTI jevo, paNa cIkaNI mATImAMthI banAvelo. DhAMkaNa vagere peDhInI mArI patnIe yaMtraghaMTI hovA chatAM paNa eMzI varSanI jaipha vaye lAkaDAnAM...mATInuM phrIja joI lyo. ghI-dUdha-dahIM...kazuM ja bagaDe paNa dezI ghaMTIe ja daLavAnuM cAlu rAkhyuM. amuka vastuo banAvavA nahIM-game teTalI ThaMDI garamI hoya ! ola-sIjhana-prUpha ! saMskRta mATe yaMtra ghaMTIno upayoga thato ne keTalIka vastuo banAvavA mATe "koThAgAra', prAkRta koTTAra parathI koThAre zabda gujarAtImAM Avyo. dezI ghaMTIno. koThalI ke koThalo-mATInI banAvelI nAnI koThI jemAM khAdya vastuo amArA masamoTA gharane pANiyAre cAreka trAMbAnAM beDAM-cAreka ghaDA mUkAya...koThAramAM anAja rakhAya. paNa amo cAreya bhAIo moTA ane cArapAMca ghaDA samAya evaDo moTo mATIno goLo-raheto. goLAmAM thayA, kaoNlejamAM bhaNyA eTale A mATIno koThalo', amane saune pANI khUTe eTale trAMbAnA ghaDA-beDAmAMthI ThalavAya paNa pANInI tUTa jUnavANI' lAgyo. "koIpaNa kAraNasara ene gharamAMthI rUkhasada ApavI paDe nahIM. unALAmAMya e goLo phrIjanI garaja sAre-paNa koNa jANe joie. paNa dAdInA ekacakrI sAmrAjyamAM e zI rIte bane ? trIjI pittaLIA ne trAMbAnI saMskRtimAM e "mRttikA-saMskRti' zobhatI nahotI. peDhInI, kuTumbanI ardho Dajhana vahuvAromAMthI koie "koThalo' zabda ekavAra mArAM bAnI gaphalatathI trAMbAno ghaDo mATInA goLA sAthe sAMbhaLelo nahIM, e jovAnI vAta to jUdI ! athaDAI gayo ne goLo naMdavAI gayo. eTale dAdInAM vAkabANa zarU prathama to, "koThalA' ne dezavaTo devA mATe dAdInI sAthe dalIlo thayAM. "goLo phUTe zene?' vIsa vIsa varasathI e sevA Apato hato. karI joI : 'dAdI have A koThalo ThIka ThIka gharaDo thayo. ene rajA kALajI rAkhIe to mATIneya gobA zenA paDe? amArA rAjamAM cAle ApavI joie.' tarata ja dAdI bolyA: "huM ya gharaDI thaI chuM...pahoMcADo ne tamArA rAjamAM phUTe !' pitAjIe dalIla karI: "bA! mANasa jevA mane ya smazAne." "paNa dAdI, A koThalo keTalI badhI jagyA roke mANasa marI jAya che ne! darekanuM AyuSya khUTe eTale javAnuM, paNa che ? dAdI bolyAM : 'tamAre nAgA thaine ya nAcavuM hoya to A ghara becAra divasa sudhI dAdIno kakaLATa cAlu rahyo. to khetara jevaDuM moTuM che." "paNa dAdI have ApaNA gharamAM A zobhato amArA gharamAM eka moTI vaLagaNI hatI. enA para ghaNAM lUgaDAM nathI.' 'jUnI vastuothI ne gharaDAM mA-bApathI zaramAya e mANahamAM laTake. be-traNa kabATanI e garaja sAre. paNa gharanI ronakamAM e lekhAmAM nahIM." patyuM, lAgyuM ke A pANIe maga caDhanAra nathI eTale gAbaDAM pADatI hatI eTale vaLagaNIno vaLagADa TaLyo ne khAssAM raphate raphate ame AtaMkavAda"no Azaro lIdho ne kakaDe kakaDe "koThalA'nI kabATa thaI gayAM. e vaLagaNInA anusaMdhAnamAM dAdI pAsethI mAMDa dasa bhAMgaphoDa zarU karI. raphate raphate uMdara-praveza pUratI pragati karI ! varSanI vaye meM eka kahevata sAMbhaLelI : "vaLagaNIe sUkavelA be eTale dAdIne dalIla karI : "dAdI ! have to koThalAmAM uMdara bagADa zokyanA sADalA paNa laDe." chANa-mATIthI okaLIo pADeluM ghara kare che...uMdaranI pAchaLa sApa paNa pese to kuTumbamAM na banavAnuM tyAre kevuM kalAtmaka lIMpaNathI zobhavuM hatuM. unALAmAM ThaMDaka ne ziyALAmAM bane ! Akhare dAdI DhIlAM paDyAM ne koThalAno to nikAla karI dIdho uSmA ApatuM ghara 'TAIlsa' AvatAM zobhe che kharuM ! AjathI cha-sAta paNa dAdIe be divasa khAdhuM nahIM. kuTumbamAM koInuM avasAna thayuM hoya dAyakA pUrve amArA gharamAM khIcaDI tapelIomAM nahIM paNa mATInAM evo ne eTalo zoka pALyo. koThalAne sthAne apa-Tu-DeTa kabATa ne hADalAmAM thatI. kaDhI paNa, chAza paNa moTo kALAM mATalAmAM sacavAya. phrIja AvI gayAM ! dahIM ane athANAM pANI mATInA kaTorAmAM rAkhavAnAM. enI mIThAza amArI dRSTie, dAdIne jUnavANI TheravatI bIjI vastu hatI...anAja kaika ora hatI. Aje sTIla-saMskRtinI 'phIkAza anubhavIe chIe. bharavAnI be mATInI totiMga koThIo. e baMne koThIo gharamAM ThIka huM pacAsano thayo tyAM sudhI, vatanamAM javAnuM thAya tyAre, dezI ghaMTIthI ThIka jagyA rokatI hatI. Ama to amAruM ghara vizALa hatuM, 130 phUTa daLelA bAjarInA loTanA, kapAsanI karAMThInA tApe zekelA traNa-cAra lAMbuM hatuM paNa A koThIo topakhAnA jevI lAgatI. anAjathI roTalA begamAM bharI lAvato ne vaDodarAmAM enI mIThAza mANato ne ThasoThasa bharelI koThIonI nIce eka bAju hAnuM bAkoruM rAkhavAmAM khAtAM khAtAM bolato. "dAdI tame rajamAtra jUnavANI nahotAM, tame to AvatuM. ene DUcAthI baMdha karavAmAM AvatuM. jyAre koThImAMthI anAja 100 TakA upayogitAvAdI hatAM." Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI, 2004 prabuddha jIvana sa kayo jIva kayA guNasthAnake mokSa pAme. DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA pratyeka jIve anaMtAnaMta pudgala parAvartakALa vyatIta karyA che. khAtAM kaMIka mITho kaMIka khATo svAda lAge tema khaTAzanI jema jyAre jIva ardhapudgalAvartakALathI nyUna samayamAM mithyAtva (mohanIyAdi)ne mithyAtva ane mIThAza samAna samyakatva hoya tema mizrapaNuM rahetuM maMdatama kare tyAre bodhinI prApti thakI samakitAdi maLe che. hovAthI, mithyAtva ane samyakatvanuM baMnenuM mizrapaNuM rahe che. Avo A kALamAM jIve sUkSma temaja bAdara gaNanA pramANe dravya, kSetra, jIva sarva dharmone sarakho mAne kemake tevo jIva sUkSmatA tAravI zakato kALa ane bhAvathI anukrame viziSTa rIte sparza karavAno hoya che. na hovAthI mizra sthiti pAmelo che. Avo jIva paNo dezauNA. AnI gaNatarI karIe to AMkhe aMdhArA AvI jAya ! dareka jIve A ardhapudgalaparAvartamAM saMsArano pAra pAmI jAya che. rIte cAra gati, 24 daMDaka tathA 84 lAkha yonimAM akathya samaya cothuM avirati samyagudRSTi guNasthAnaka. ahIM pahoMcelo jIva pasAra karyo che. nigodanA jIvonA mukhya be vibhAgo che : zukalapakSa anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyo tathA darzana mohanIyanI traNa prakRti jevI ke ke vyavahAra rAzi ane kApA ke avyavahAra: rAzi. temAMthI koI samyakatva mohanIya, mizra mohanIya ane mithyAtva mohanIya e 7no siddha puruSa siddhatva meLave che tenA pratApe koI puNyazALI jIva jenA upazama, kSayopazama ke kSaya karI sudeva, suguru ane sudharma para zraddhAnvita tathAbhavyatvano paripAka thavAno hoya tevAM jIvo zukalapakSamAM AvI thaI sAdhu vagere cAre tIrthano upAsaka bane ane pahelAM AyuSyano baMdha zake che. paraMtu tevA jIvo kALajI na rAkhe to pharI pAchA nigodamAM na paDyo hoya to (1) narakagati, (2) tiryaMcagati, (3) bhavanapati, pahoMcI jAya ! AvA jIvoe have bahAra nIkaLavA pote jAte svaprayatna (4) vAAvyaMtara, (5) jyotiSI, (6) strIveda ane (7) napuMsakaveda karavo ja rahyo. have teNe pUrvano lAbha gumAvI dIdho che. e 7nuM AyuSya na bAMdhe jethI tyAM janme nahIM, paraMtu jo AyuSyano baMdha je bhAgyazALI jIva prayatna karI AgaLa vadhe tevAM jIvo prathama paDI gayo hoya to te bhogavI ucca gatine pAme che. guNasthAnake eTale ke mithyAtva guNasthAne Ave. ahIM samajavA jevI pAMcamuM dezavirati guNasthAnaka pUrvokata sAte prakRtino upazama, vAta e che ke 14 pagathiyAMnI moze pahoMcavAnI sIDInuM A paheluM kSayopazama, kSaya kare ane apratyAkhyAnAvaraNIya catuSkano kSayopazama pagathiyuM che. mithyAtva eTale vItarAga prabhunI vANIthI alpa, adhika, kare ane zrAvakanA 12 vrata, 11 paDiyA (pratimA), navakArazI, chamAsI viparIta zraddha, prarUpe ane sparze, jenA paripAke gati, daMDaka ane tapa vagere dharmakriyAmAM zakti anusAra udyamavaMta rahe tevo jIva paDavAI yonimAM bhaTakavuM, kUTAvuM, rakhaDavuM paDe. Ane ajJAna, alpajJAnanI na thAya to jaghanya trIje bhave ane utkRSTa 15mA bhave mokSe jAya. avasthA kahI zakAya. ajJAna eTale jJAnano abhAva nahIM paraMtu ochuM avirati samyagudRSTi AtmAnA be udAharaNo joie. eka che mahArAjA jJAna. jJAnano abhAva hoya to cetana ane acetana, jIva ane zreNika ane bIjA che kRSNa. zreNika rAjA anAtha muninA saMparkamAM ajIvamAM bheda na rahe. A prathama sopAne caDhelo jIva kramika DhaMge AvyA pachI samakitI banyA. jyAre bhadramAtAno suputra dhannA sArthavAha pragatinA paMthe prayANa AdaratAM chevaTanuM 14 muM sopAna prApta karI dIkSA levA tatpara thayA tyAre zreNika bhadrAmAtAne jaNAve che ke dIkSA zake. A prathama pagathiyethI mokSa khUba dUra che. jenI koI saMkhyAmAM mahotsavano sarva kArabhAra mArA zire. pote dIkSA laI zakyA na hatA. gaNatarI karavI azakya che. e saMkhyA akathya hoI zake che. chatAM paNa bIjAne protsAhita karavAmAM jarA paNa AghuMpAchuM karyuM nathI. je jIva bIje sAsvAdana guNasthAne Avyo che te kaMI caDhe to Ave pote te prasaMgocita chaDIdhara banyA hatA. bIjuM teo nagaranA zreSTha evuM pagathiyuM nathI. A pagathiyuM paDatAnuM che. 11 me guNasthAne je jIva dhanADhya zeThiyAo sAthe trikALa prabhu pUjA karatA ane dararoja nItanavIna upazama zreNi 8mA pagathiyAthI caDhI cUkyo che te jIvanI upazamAvelI sonAnA javArAthI sAthiyo karatA hatA. AyuSyano baMdha paDI javAthI prakRti pharI udaya pAme, kAraNa ke teno kSaya nathI karyo. rAkhathI atyAre narakamAM che paraMtu AgAmI utsarpiNImAM prathama tIrthaMkara padmanAbha DhaMkAyelA devatA samAna che. pavanano sapATo Ave to rAkha UDatAM thaze. (emanI pratimA je udayapuramAM che tenI atyAre paNa pUjAdi devatA pharI prajvalita thAya tema upazamAvelI prakRti prAdurbhAva pAme karAya che.) tyAre te jIve nakkI paDavuM paDe che ane paDatAM tevo jIva, trIje, bIje, tevI rIte zrIkaNe je je vyakti dIkSA levA taiyAra thAya temano pahele ke nigoda sudhI paNa pahoMcI jAya to navAI nahIM. Ane saghaLo kharca pote upADavAnuM AhvAna ApyuM hatuM. dIkarIne paNa te sAsvAdana guNasthAnaka zA mATe kahe che te jarA vicArIe. jevI rIte mArge javA uddhodhana karyuM hatuM. temaNe tIrthaMkara nAmakarma bAMdhyuM hatuM. dUdhapAkanuM bhojana karyA pachI koIne UlaTI thaI jAya to te khAdhelAno eTale teo paNa AvatI covIsImAM bAramA amamavAmI tarIke svAda jIbha para rahI zake che. svAda hovAthI sAsvAda. jevI rIte jhADa tIrthaMkara thaze. parathI tUTeluM phaLa hajI pRthvI para paTakAyuM nathI to te addhara hoya tema zreNika rAjAe haraNIne mArI je apUrva AnaMda abhivyakta karyo prakRti je dAbI rAkhI hatI te punaH udita thatAM samakitathI patana thayuM hato tethI teo narakagAmI thayA. tethI tene sAsvAdana eTale ekavAra jeNe samakitano kaMIka svAda pramatta saMyati guNasthAnakamAM pUrvokta 11 prakRti ane cAkhyo che tethI tene sAsvAdana guNaThANuM kahe che. Avo jIva kRSNapakSI pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyanA catuSkoNano kSayopazamAdi karI sAdhu maTI zukalapakSI thaI ardhapudgalAvartathI dezauNA samaye saMsArano pAra bane; paraMtu daSTi, bhASA, kaSAya ane bhAvacapala hovAthI A cAre pAme che. capaLatAne lIdhe pramAdI rahe, zuddha sAdhuvratanuM pAlana na thaI zake. te trIjuM guNasthAnaka te mizraguNasthAnaka che. ahIM mithyAtvI jIva jIva trIje bhave ane utkRSTa 15mA bhave mokSe jAya. samyakatvAbhimukha to thayo, paNa pAmI na zakyo. jevI rIte zikhaMDa sAtamA apramatta saMyati guNasthAnake mada, viSaya, kaSAya, nidrA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana jAnyuArI, 2004 ane vikathA e pAMce pramAda vagara zuddha saMyamanuM pAlana kare to jaghanya guNasthAnaka tarIke oLakhAya che te meLave che. atre phalita thAya che ke te ja bhave, utkRSTa trIjA bhave mokSagAmI thAya. temane mana:paryAvajJAna prathama mithyAtva guNasthAnakathI prAraMbhI 11mAM guNasthAnaka sudhImAM je thaI zake che, kAraNa ke te jJAna manuSyagatimAM apramatta sAdhune ja thAya kArya jIve karavAnuM che te mithyAtvane dhIre dhIre tilAMjali ApI kramika che. paraMtu avadhijJAna je cAre gativALAne thAya che tenA be prakAro che. rIte AtmaguNone vikasAvavAnA che. jethI AtmAnA mULa guNo 8 bhavapratyaya ane labdhipratyaya. prathama prakAra deva ane nArakIne hoya che karmothI Avarita thayelAM che te vadhu ne vadhu spaSTa thatA jAya, darzanIya : jyAre labdhipratyaya manuSya ane tiryaMcane kSayopazamathI thAya che. avadhijJAna bane jemake vAdaLothI DhaMkAyelo sUrya vAdaLAo jema jema khasatAM jAya anugAmI, anAnugAmI, hIyamAna ane paDivAI je utpanna thaIne tema tema te vadhAre ne vadhAre prakAzita thato rahe. A jIva kevaLajJAna, cAlyuM jAya. avadhijJAnathI mana:paryayavajJAnanuM kSetra thoDuM che. paraMtu kevaLadarzana saMpanna, saMyogI, azarIrI, salezI, zukalalezI, yathAkhyAta vizuddhatA adhika che, avadhijJAnathI jaghanya aMgulanA asaMkhyAta bhAga cAritradhArI, kSAyika samyakatvI, paMDita vIryavaMta, zukaladhyAna yukta jeTaluM tathA adhika paNa kSetra hoI zake che; jyAre mana:paryavajJAnanuM hoya che. jaghanya aMtarmuhUrta; utkRSTa dezauNA (9 varSa UNuM) pUrva kroDa kSetra aDhI dvIpa pramANa ja hoI zake che. paraMtu je rUpI sUkSma paryAyone sudhI rahI pachI 14muM ayogI kevaLI guNasthAnaka prApta kare che. avadhijJAnI jANI zakatA nathI tene mana:paryavajJAnI jANI zake che. je A jIva zukaladhyAnanA cothA pAyAno dhyAtA, samucchinna kriyA sAtamA guNasthAne rahelA apramatta sAdhune ja thaI zake che. sarva sAdhune anaMtara-apratipAtI anivRtti dhyAtA thaI mana, vacana ane kAyA e paNa nahIM ! traNe yogono nigraha karI zvAsozvAsanuM rUMdhana karI ayogI kevaLI thaI niyaTTIbAdara guNasthAnake jIva pUrvokta 15 prakRtino tIvrapaNe rUpAtIta siddha svarUpI AtmAnA anubhavamAM lIna thaI zailezI merUparvata kSayopazama kare che. ahIM be zreNinI zarUAta thAya che. atre pUrve nahIM samAna nizcala rahI bAkInA rahelAM vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra kareluM evuM apUrvakaraNa kare che eTale ke kaSAyonI maMdatA kare che jethI e cAre karmono kSaya kare che. tyAra pachI tejasa, kArpaNa ane audArika apUrva, (apUrva) pahelAM nahIM karelo evo zuddhatama adhyAvAsa prApta traNe zarIra tyajI jema eraMDAnuM bIja baMdhanamukta thatAM uchaLe tema kare che jeno AnaMda avarNanIya che. paraMtu jo prakRtiono upazama kare karmabaMdhanothI jakaDAyelo jIva mukti tarapha gamana kare che. agnijvALA tyAre upazama zreNi prApta thatAM 11mA guNasthAnaka sudhI caDhI pAcho jema urdhvagAmI hoya che tema niSkarmI jIvano urdhvagAmI svabhAva paDe che je 3, 2, 1 ke nigoda sudhI paNa laI jAya ! je jIva pramANe samazreNi, Rjugati anya AkAza pradezanuM avagAhana karyA prakRtiono kSaya kare te kSepaka zreNi prApta karI navamI, dazamAM vagara vigrahagatie eka ja samayamAM mokSasthAne pahoMcI anaMta, guNasthAnakathI 11mAnuM ullaMghana karI sIdho 1rame guNasthAnake pahoMcI akSaya, avyAbAdha, anupama sukhano svAmI bane che. tatkALa terame guNa sthAnake jaI kevaLajJAnI thAya che. samakita e mokSa mahelamAM pahoMcavAno daravAjo che. dharmapAlana, navamA aniyaTTIbAdara guNasthAnake pUrvokta 15 prakRti tathA hAsya, dharmArAdhanA, dharmAcaraNa mATe samyakatva eka ati agatyanI vastu che. rati, arati, bhaya, zoka, durgacchA cha nokaSAyo ane saMjavalana trika tenA vinA samyagujJAna na maLe, te vagara samyakracAritra na maLe ane (krodha, mAna, mAyA) tathA 3 veda (strI, puruSa, napuMsaka) ema ra7 sammacAritra vinA saMkala karmono nAza azakya che. samyakatva e prakRtine upazamAve ke khapAve te avedI ane sarala svabhAvI jIva te pAyAnI vastu che. to AjathI sarva dharmakalApo te prApta karavAnA hetuthI ja bhave athavA utkRSTa trIje bhave mokSe jAya. karavA joie jemake prabhudarzana, pUjA, sAmAyika, pratikramaNa, vrata, - dazamA sUkSma saMparAya guNasthAnake pUrvokta 27 prakRti ane saMjavalana paccakakhANa, upavAsa, dhyAna, dAna vagere sarva AcaraNo, mAtra samakita lobha e 28 prakRti upazamAve to upazama zreNi kare ane khapAve to meLavavA mATenA uddezyathI karavAM. bhale A jAtanuM gAMDapaNa ke vaLagaNa kSapakazreNie ArUDha thaI tevo jIva avyAmoha, avibhrama, zAMta bIjAne hAsyAspada lAgatuM hoya. samakita e gADIne joDelA enjina svarUpI jaghanya te ja bhave athavA utkRSTa trIje bhave mokSa pAme. samAna che. te vagara gADI nakAmI che, cAlI ja na zake. tema samakita agiyAramA upazAMta mohanIya guNasthAnake mohanIya karmanI 28 rUpI ekaDA vinA sarva kriyAkalApo zUnya che. tenI kaMI kiMmata nathI. prakRtione upazamAve to upazama zreNi; khapAve to kSapaka zreNi. je samakitarUpI ekaDo AgaLa lAge to TreInanA enjinanI jema zUnyanI jIva te prakRtio upazamAve tene yathAkhyAtacAritra hoya che. jo te kiMmata 10, 100, 1000, lAkha, abaja, padama sudhInI che. tethI ahIM kALa kare to anuttara vimAnamAM Upaje tyAMthI eka bhava manuSyano tenA jevuM koI ratna nathI. samyakatva ratna ciMtAmaNithI vadhAre mahattvanuM ? karI mokSe jAya. paraMtu upazamAvelA saMjavalana lobhano udaya thAya che. eTale ke vAyuthI rAkha UDe ane bhArelo agni jema prajvalita thatAM jaina dArzanika graMthomAM tenuM varNana aneka rIte karyuM che. samyagadarzanane saLage tema pAcho paDI navame thaI 8me Ave. tyAM sAvadhAna thaI jAya darzana, muktibIja, samyakatva, tattvaanusaMdhAna, dukhAMtakRta, sukhAraMbha to pharI kSapakazreNi karI te ja bhave mokSe jAya nahIMtara cothe AvI koI kahevAya che. caramAvartakALamAM samyagudarzana tathA bhavyatvano paripAka jIva samakitI rahe to paNa trIje bhave mokSa prApta kare. jo karma saMyoga thayo hoya che tevA jIvo hoya che. zrutakevalI bhadrabAhusvAmI kahe che pahele guNasthAnake AvI jAya to dezauNA adhapudgalaparAvarte mokSa ke:pAme. saMsAra sAgarAo umbuDA mA puNo nibuDijjA ! 1ramuM kSINa mohanIya guNasthAnaka mohanIya karmanI 28 prakatione caraNakaraNa viNahINo bahaI subahupi jANato || khapAvI hovAthI atre ra1 guNa pragaTe che, je prApta karI aMtarmuhUrtamAM vaLI pratikramaNanI vaMditu suttanI 36mI gAthAmAM Ama kahyuM che pa jJAnAvaraNIya, 9 darzanAvaraNIya, 5 aMtarAya karmanI ema kula 19 ke:prakRti khapAve che ane tarata ja 13muM guNasthAnaka je sayoga kevaLI sammAdiThI jIvo jayavi pAva samAcare kiMcit | Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI, 2004 prabuddha jIvana apposi hoI baMdho jeNe na niddhasaM kuNaI || corano kSaya kare, beno upazama kare ane je eka sattAmAM che tene veda samyagdadarzananA vividha dRSTibiMduothI vicAratAM tenA aneka paryAyo athavA pAMcano kSaya kare, eno upazama kare ane ekane vede tyAre che, je AcArya haribhadrasUrizvare graMtharatna 'zAstravArtA samuccaya'mAM A samyaga jJAna, vizeSa nirmaLa thAya che. A samyakatva jIvane asaMkhyavAra pramANe ApyAM che:- muktibIja, samyakatva, tattvasAdhana, tattvavedana, Ave che jenI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa 66 sAgaropamanI du:khAMtakRta, sukhAraMbha, tattvaruci, dharmavRkSanuM mULa, dharmanagaranuM pravezadvAra, che, vattA traNa kroDa pUrva adhika, A samakitamAM zaMkAdi doSo utpanna dharmarUpa prAsAdanI pITha, dharmarUpanagaranA AdhAra, upazamarasanA bhAjana, thAya, paraMtu tarata ja khulAso rahetAM doSanuM nivAraNa thatAM samakita guNaratnanA nidhAna, ratnadIpaka, vRttArUpI vRkSanuM mULa, dharmanagaranuM cAlu rahe che. pravezadvAra. vaLI samyagdarzana, yathArthadarzana, Atmadarzana, mokSamArganuM samyakatvanA prakAro Ama che: egavihaM, duvihaM, tivihaM, cauhA, darzana, tattvapratIti ekArtha zabdo che. samyaktava e du:kharUpI kAMtArane paMcavihaM, dasavihaM, samma. ekathI tenA 10 prakAro che. be prakAro che saLagAvI mUkavA mATe dAvAnala samAna che kemake jIvanamAM dharmArAdhanA te naisargika ane Adhigamika athavA nizcaya ane vyavahAra samyakatva. dvArA prApta thayela yama, prazamAdine jIvaMta rAkhavA mATe samyagdarzananI traNa prakAromAM pathamika, kSAyopathamika ane kSAyika. anivArya AvazyakatA che. samakitI jIvo ATha yogadRSTimAMthI chaThThI prakArAMtaromAM kAraka samakitamAM 5,6,7 guNasthAnakavartI zrAvaka kAntAdRSTimAM Ave tyAre temanAmAM viSayonI pravRtti na thaI hoya. ane sAdhumAM hoya che. A samakitI jIvo aNuvrata tathA mahAvratanuM pravRttizIla hovA chatAM paNa temanAmAM vairAgya utpanna thaI zake che. aticArarahita zuddha pAlana kare che, vrata, pratyAkhyAna, tapa, saMyamAdi kemake vaMdittasuttanI 36mI gAthA tenuM samarthana kare che. pUjya nyAya kriyA jAte kare che; ane upadeza Adeza dvArA bIjA pAse karAve. vizArada yazovijayajIe adhyAtmasAra prabaMdha 2, zloka 15mAM kahyuM che rocaka samakitI cothA guNasthAnakavartI zreNika mahArAjA ane ke AkSepakajJAnane lIdhe bhoga samIpe rahyA chatAM paNa zuddhino nAza kRSNa vAsudevanI jema jinapraNita dharmanA zraddhALu hoya. teo tana, thato nathI. AvuM yogadRSTi samuccayamAM zrI haribhadrasUrIzvarajIe mana, dhanathI jinazAsananI unnati kare che. cAre tIrthanA sAcA bhakta kAntAdRSTinuM varNana karatAM jaNAvyuM che. zrI AnaMdaghanajI mahArAjAe banI bhakti ane zaktithI anyane dharmamAM joDe che. dharmavRddhimAM AnaMda A saMdarbhamAM be suMdara pado ApyAM che. AcArya bhagavaMta zrI mAne, vrata pratyAkhyAna karavAmAM utsuka hoya; paraMtu apratyAkhyAnI haribhadrasUrIzvarajIe zAstravArtAsamuccaya tathA hitopadezamAlA 16- karmodayathI eka navakArazI paNa karI na zake ! 17 mAM tene dharmavRkSanuM mULa, dharmanagaranuM pravezadvAra, dharmarUpa prAsAdanI dIpaka samakitamAM jema dIvo prakAza ApI anyane prakAzita kare; pITha tarIke upazamarasanA bhAjana tarIke ane guNaratnanA nidhAna paraMtu tenI nIce aMdhAruM hoya tevI rIte keTalAMka jIvo dravajJAna meLavI tarIke varNavyuM che. satya, saraLa, rucikArI, zuddha upadeza dvArA anyane saddharmAvalaMbI A carcA vicAraNAnA anusaMdhAnamAM samakita aMge thoDI mAhitI banAvI bIjAne svarga mokSanA adhikArI banAve paraMtu potAno hRdayano meLavavI rahI. mukhya traNa samakita che jevAM ke upazama, kSAyopathamika aMdhakAra jevo ne tevo rahe che. teo vyavahAramAM sAdhu zrAvako dekhAya ane kSAyika, je mokSa pahelano daravAjo kholavAnI sonerI cAvI che. chatAM paNa mithyAtva guNasthAnathI UMce caDyA hotA nathI. temane jema pANImAM paDelo patthara pravAhamAM athaDAto, kUTAto samaya jatAM AMtarika zraddhA hotI nathI. goLa thaI jAya tema saMsAranI nadImAM paDe to anAdikALathI kUTAto, aMgAramakAcArya svayaM abhavya hovA chatAM upadezathI e dIpaka paribhramaNa karato jIva je anaMtAnaMta pudgalaparAvartakALathI karye jAya samyakatvI kahevAtA hatA. che te zArIrika, mAnasika du:kho bhUkha, tarasa, tApa, chedana, bhedanAdi mithyAtva mohanIyanI 28 prakRtiono jeoe samULo kSaya, nAza kaSTo sahana karye jatAM akAma nirjarA rUpe pANIthI ghasAine rAga-dveSa karyo che athavA darzanamohanIyanI sAte prakRtio upazamita ane kSaya rUpathI utpanna thayelA anaMtAnubaMdhI catuSkoNa tathA traNa mohanIya e karyo che je kyAre paNa sattAmAMthI udita thanArI nathI te sthitine 7 karmaprakRti rUpa graMthIne rAkhathI bharelA agninI jema upazamAve, kSAyika samyakta kahevAya, je bhava daramyAna eka ja vAra prApta thAya che. DhAMke paraMtu sattAmAM rahelI prakRti tema ja rahe tene upazama samakita kahe zreNika mahArAjA jeo 50 varSa sudhI buddhanA anuyAyI bauddha hatA che-AvI upazama zreNi ke upazama samakita aMtarmuhUrtanuM hoya che. teo jyAre anAthamuninA saMparkamAM AvyA tyArabAda temaNe samakita :AvuM samakita sarva bhavAzrayI jIvane jaghanya eka vAra ane utkRSTa ane te paNa kSAyika karavAmAM mArgArUDha thayA eTale ke jeo AdheDa vaye pAMca vAra Ave. A vAta navapadanI oLI viSayaka graMtha zrI zrIpAla samakitI thayA teo kSAyika thayA; paraMtu mRtyu pahelAM bIjA janmanA rAjAnA rAsamAM paNa jovA maLe che. (khaMDa 4, 11mI DhALa 27-30) AyuSya ane gati nirmANa karI cUkyA hatA. teo narakanuM AyuSya jo A samaktino kALa pUro thaI jAya eTale kAM to te kSAyopazamika bhogavI te pUrNa thatAM AvatI covIsImAM prathama tIrthaMkara padmanAbha thaze. samakitamAM jAya; nahitara paDivAI thaI jatAM sAsvAdanamAM ke pahelA vedaka samyakatva: kSayopazama samakitathI AgaLa vadhatAM ane kSAyika guNasthAnake paNa jAya. jo upazamita prakRti je sattAmAM che te udita samyakatva prApta thatAM pahelAM phakta eka samaye vedaka samakitanI prApti na thAya to beDo pAra thaI zake che. thAya che. kSayopazama samakitano mohanIyano chello hisso je samaye - mithyAtva mohanIya ane anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udaya prApta vedIne khapAvAya te samaye vedaka samakita hoya. A jIvane eka ja vAra karmadalikono kSaya ane anuditanA upazamathI ane samakita mohanIyanA Ave che kemake tene pAmelo jIva tatkSaNa ane nizcitapaNe kSAyika udayathI AtmAmAM thaI rahelAM pariNAmo viziSTa rIte kSayopazama samyakatva prApta kare che. vedaka samakitanI sthiti phakta eka samayanI samakita tarIke oLakhAya che. che. tethI vedaka samyakatvanA bIjA samaye kSAyika samyakatva jarUra meLavI kSayopazamanA ghaNA prakAro che, vikalpo che. pUrvokta cha prakRtimAMthI le che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. prabuddha jIvana jAnyuArI, 2004 TuMkANamAM samajavuM ke svIkAravuM paDaze ke anaMtAnaMta kALathI je. sopAna kahe che. bhavya jIvo bIjI viziSTa yathApravRttikaraNanI pravRtti cokaDIe AtmAne bAMdhI rAkhyo che te cokaDI eTale ke anaMtAnubaMdhI karI karmonI sthiti 1 kroDAkroDanI aMdara lAvI de che. karmagraMthanI krodha, mAna, mAyA ane lobhane dUra karyA vagara, tene naSTa karyA vagara bhASAmAM A gAMThane anaMtAnubaMdhI kaSAyonI cokaDI kahe che. karmo mithyAtva mohanIya, mizra mohanIya ane samyakatva mohanIyanuM baLa maMda ahIM sudhI ghaTe tyAre jIva apUrvakaraNa karI pUrve na karI hatI tevI paDatuM nathI ane te AtmAne AgaLa ne AgaLa vikAsanA paMthe prayANa apUrva zaktine vikasAvI apUrvakaraNanI prakriyA kare che. rAgadveSanI karavAmAM avarodharUpa che, jethI DhaMkAI gayelA AtmaguNono anubhava gAMTha bhedI ArapAra nIkaLI anaMtAnubaMdhI saptakano majabUta killo ke prabhAva mAlama paDato nathI. tethI to 14 pagathiyAnI sIDI upara bhedI prathamavAra samyakatva pAme che. jeno AnaMda akalpanIya, avarNanIya caDhatAM caDhatAM dhIre dhIre 11-1ra sudhI to mithyAtvane maMda, maMdatara che. AgaLa vadhatAM samyakatva prApta karyA vagara pAcho na haThavAnI maMdatama karI kSaya ke naSTa karavuM ja rahyuM. pratikramaNa tathA sAmAyika letAM pratijJArUpa AtmAnA vizuddha avyavasAyarUpa saMkalpane anivRttikaraNa muhapattinuM paDilehaNa karatAM mithyAtva mohanIya, mizramohanIya, samyakatva kahe che. eno samaya aMtarmuhUrta-be ghaDI mAtra che ne caramakaraNa che. mohanIya pariharuM ema bolAya che. A traNe, naSTa karavAno eka mithyAtvanA puMjamAMthI mohanIya karmanAdaLIyAono kSaya karI upazama Adarza sAmAyikano che. samyakatva prApta kare che. upazama bhAva dvArA utpanna thayeluM hovAthI tene samakita meLavyuM hoya to te naSTa na thAya, maLyuM hoya to duSita na aupazamika samyakatva kahe che. gAMThane bhedI saMsAracakramAM prathama vAra thatAM vadhu ne vadhu nirmaLa thatuM rahe ane te jo na maLyuM hoya to sarva kriyA samyakatva pAmyo; ekadama prathama mithyAtvanA guNasthAnethI cothA kalApo te mATe ja karavAnA. koIpaNa bhautika ke paudagalika kAmanA samyakatvanA guNasthAne jIva Ave che. A pramANe je bhavya jIva na rAkhatAM samakitanuM raTaNa karavuM rahyuM. vaLI te mATe Ama vicAraNA tathAbhavyatvanA paripAkarUpe jeNe be ghaDI- 48 minITanA kALa mAtranuM karavA rahI: jene sAcI zraddhArUpa samyakatva prApta thaI gayuM hoya te samyakatvavaMta arahaMto mama devo jAvajIvaM susAhuNo guruSo bhavyAtmAno have ardhapudgala parAvartakALano ja saMsAra avaziSTa rahyo jina paNata tatta iya sammatta maye gahiyam II che. have teno mokSa nakkI thaI gayo. samakatvanI prApti eTale mokSanA tethI samyakatva sahitanI dhArmika kriyA AcaraNa ke dhyAnAdi sarva nirNayanI oLakhANa. mokSa have prApta thavAno ja che jenI zaMkA nathI adhika phaLadAyI banI rahe che. Ama A samakatvanI prApti nisargathI tenI A nizAnI che. samyakatvanA paDadA pAchaLa mokSa je saMtAyelo ane bIjA adhigamathI thAya che. TUMkamAM karmanAza e ja dharma che, sAdhya hato je dUra thatAM samyakatvanuM hovApaNuM zaMkAspada rahetuM nathI. TuMkamAM che. anaMta pudgalaparAvartacakro vItI gayA. kALAMtare jIva tathA prakAranI samyakta prApta karI sAcA zraddhALu banavuM ja joie. tene sthira karavA yogyatA prApta thatAM caramAvartamAM praveze tyArabAda jIvanuM tathAbhavyatva puruSArtha karavo ja rahyo, TakAvavuM joie, vadhu ne vadhu nirmaLa karavuM ja paripakva thAya che. A chelluM Avarta che, sakRta AvartamAM AvyA pachI joie. naSTa na thAya te mATe satata takedArI rAkhavI ghaTe ane te mATe bIjIvAra AvatamAM pharavuM paDatuM na hovAthI aMtima AvartamAM jIva bhagavAna mahAvIra svAmInI sonerI salAha 'samaya goyama mA pamAae' pravezI cUkyo che. have kALa, svabhAva, niyati, pUrvakRtakarma ane kRtakRtya karavI rahI. Ama sAdhanAmAM lIna thaI samyakatvanI je 67 puruSArthAdi pAMca samavAyI kAraNonA yoge bhavya jIva potAnuM bhavyatva bheda upAsanA che te cAlu ja rAkhavI joie. anAdikALanA saMsAranuM piripakva kare che. have jIva potAnI oghadRSTi tyajI yogadaSTimAM paribhramaNa ajJAna mithyAjJAnanA lIdhe thayuM che. tethI have sAcA samyajJAna, praveze che. mitrA, tArA dRSTimAM svalpa bodha prApta karyo hato have samyaguzraddhA (darzana)thI AgaLa vadhavAnAM AdhyAtmika sAdhano jarUrI zravaNa sanmukhIkALamAM te pravezelo che. dharma sanmukhIkaraNa thatAM AgaLa che. deva-guru, dharmathI, zraddhAthI samyakatva maLe che kemakevadhatAM vizuddhi vadhe che. yathApravRttikaraNamAM AgaLa vadhe che. karaNa yA deve devatAM buddhi : gurau ca guratA matiH | eTale AtmAnI zaktine vizeSa phoravIne AgaLa vadhavAnuM che. tyArapachI dharma dharmadhIryasya samyakatve taMdudIritam II. viziSTa bIjuM yathApravRttikaraNa kare che jemAM rAgadveSanI gAMTha toDavAnI dizAmAM AgaLa vadhe che. ene Atmonnati ke AtmavikAsanuM prathama JINA-VACHANA (cothI saMvardhita AvRtti) asthi sAravAra kendra anuvAdaka : DaoN. ramaNalAla cI. zAha saMghanA upakrame hADakAnAM niSNAta DaoN. jamazeda pIThAvAlA ardhamAgadhI, aMgrejI, hiMdI ane gujarAtI ema cAra bhASAmAM dvArA hADakAnAM dardIone maphata sAravAra dara ravivAre savAranA bhagavAna mahAvIranAM vacanonA A prakAzananI 1995mAM traNa 10-30 thI 1-30 sudhI saMghanA kAryAlayamAM (385, saradAra AvRttinI badhI ja nakalo thoDA mahinAmAM ja khalAsa thaI gaI vI. pI. roDa, prArthanA samAja, muMbaI-400 004, phona: hatI. enI ghaNI mAMga hovAthI A cothI saMvardhita AvRtti saMgha 3820296) apAya che. hADakAnAM dardIone teno lAbha levA taraphathI prakAzita karavAmAM AvI che. kiMmata rU. 250/vinaMtI che. sabhyo mATe kiMmata rUA. 125/jayAbena vIrA nirubahena esa. zAha prAptisthAna: saMghanuM kAryAlaya saMyojaka DaoN. dhanavaMta TI. zAha Teliphona naM. : 23820296 maMtrIo maMtrIo Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnyuArI, 2004 prabuddha jIvana sva. kavi "sneharazmi' DaoN. dharmendra ma. mAstara (madhuram) gujarAtanA sAhitya ane zikSaNakSetre mAtabara pradAna karanAra AcAryazrI kavitA emanAthI lakhAI ja nathI. jhINAbAI ratanajI desAI (neharazmi)nuM A janmazatAbdI varSa che. emanA jevA che tevA kAvyayAmAM temanuM hAIkusarjana sauthI vadhu emano janma gujarAtanA valasADa jIllAnA cIkhalI gAme bhagata noMdhapAtra e dRSTie che ke ApaNA gujarAtI kAvyasAhityamAM hAIkuno aTaka dharAvanAra kheDUta pitA ratanajIne tyAM tA. 16 eprila, 1903nA prAraMbha ane tenI pratiSThA karanAra to "sneharazmi" ja che. roja thayelo. temaNe Apela nava jeTalA kAvyasaMgrahomAM temanA prakRti, praNaya, temaNe potAnA 88 varSanA jIvanakALamAM je vividha kSetromAM pradAna prabhubhakti, dezabhakti ne ciMtanalakSI AtmalakSI ne paralakSI vividha karyuM temAM sAhityakSetre temanuM pradAna sauthI moTuM ne noMdhapAtra che. prakAranAM kAvyo karatAM temaNe kevaLa bIja', "atItanI pAMkhamAMthI" ne gAMdhIvAdI A sAhityakAre meTrika thayA pUrve svAtaMtrya saMgrAmamAM ya "sonerI cAMda ne rUperI sUraja' nAmanA traNa hAIkusaMgrahomAM maLIne bhAga lIdhelo ne traNa varSano kArAvAsa bhogavelo. vaLI gAMdhIcIMdhyA kula 558 hAikuracanAone che. Ama, iyattA ne guNavattAmAM temanuM mArge racanAtmaka kSetre paNa temaNe sevAkArya karyuM che. pachI vinIta ne hAIkupradAna sauthI vadhu mAtabara ne yazasvI che. nAma ne avAja jhINo snAtaka thayA bAda muMbaI khAte thoDo vakhata zikSaNakArya bajAvIne dharAvanAra A kavinuM A pradAna jhINuM ke upekSApAtra nathI. temaNe amadAvAdanI prasiddha cI. na. vidyAvihAra zALAmAM AcAryapade hAikunI jema temanI muktaracanAo paNa noMdhapAtra che. muktakaracanAomAM saphaLatAthI javalaMta rIte sudIrgha samaya sudhI kAmagIrI bajAvI hatI. te avataraNAma ciMtana ne citrAtmakatAnAM tattvo dhyAnapAtra che. prakRtinuM badala i. sa. 1961mAM uttama zikSaka tarIkeno evorDa maLyo. zikSaNakSetre citrAMkana karatAM alaMkArathI maDhelAM ke ciMtanasabhara muktako juotemaNe itihAsagraMtho paNa lakhyA che. jhUkyo adhara vidhu mugdha vasuMdharA re, paNa vadhu noMdhapAtra to che temanuM lalita sAhitya sarjana. kizoravayamAM ' jevo laLe rasika ko nIrakhI priyAne - temaNe lakhelI AtmakathAtmaka ne tatkAlIna gujarAtanuM samAjacitra ne gaura te priyatamA mukhane suhAvI aMkita karatI adhUrI rahelI dastAvejI mUlyavALI navalakathAthI zarU 'khUlI laTo alakanI jayama ramya retI - thayelI temanI sAhityasarjana paraMparAmAM temaNe kAvyotre 1935mAM chAyAo zI tyama rahI laLI pRthvI bhAle-kapole. kAvyasaMgraha "artha" ApyA pachI "panaghaTa', "atItanI pAMkhamAMthI', 1. XXX 'nijalIlA', 'tarApo', "ujANI', "kevaLabIja', 'sonerI cAMda rUperI jharamara varase mehulo A to mAjhamarAta, ' sUraja' nAmaka saMgraho bAda 1984mAM chello navamo kAvyasaMgraha "kSitija - manane mArA bhIMjave, kiyA janamanI vAta, tyAM laMbAvyo hAtha' ApaNane Apyo che. bIjI tarapha temaNe 1934mAM I XXX gAtA AsopAlava' ne "tUTelA tAra', 1935mAM pRthvI ane svarga', haiye vaDavAnala jale toye sAgara gAya, - 1955mAM "moTI bahena', I. sa. 196ramAM "hIrAnA laTakaNiyAM', hasI jANe jaga jhera pI saMtana te kahevAya. "zrIphaLa'. ne "kALATopI' jevA "dhUmaketu' DhabanA UrmipradhAna prabhuzraddhA, navInatA, ityAdi vize sneharazminI racanAomAMthI navalikAsaMgraho ApyA che. trIjI tarapha i. sa. 1961mAM temaNe thoDAka namUnA juozithila baMdhavALI "aMtarapaTa' nAmanI dIrghanavalakathA ApI che, to kahe che ke vizve vyathita urano eka ja ahIM, temaNe mArI duniyA', "sAphalya TANuM ne UghaDe navI kSitija' nAmaka , - visAmo che moTo-acala deDha zraddhA prabhumahIM. traNa bhAgamAM tatkAlIna gujarAtanA citrAMkanavALI samAjazikSaNa XXX sAhityalakSI sAMskRtika dastAveja samI dIrghasUtrI zailImAM lakhAyelI cAla re ! mana cAla, paNa viziSTa rajUAta dharAvatI AtmakathA paNa ApaNane ApI che. cAla have to cAla, temAM temanA AgavA jIvanamUlyono Agraha dharAvatA viziSTa vyaktitva deje choDI jaraNa-zaraNa, ne kRtitvanuM pratibiMba dRSTigocara thAya che. zarUAtanAM varSomAM TAgoranI tArA saghaLA khyAla.' asara heThaLa lakhAyela 'aNadITha jAdugara" nAmaka temanuM kAvya XXX 'kAntamALA'mAM pragaTa thayela hatuM. temane samagratayA uttama sAhityasarjana tulasIkyAro kAmaNagAro, badala narmada caMdraka ne raNajitarAma suvarNacaMdraka enAyata thayela ne khele ahIM naMdadulAro. 1972mAM gujarAtI sAhitya pariSadanuM pramukhapada ApavAmAM AvyuM nihALuM huMya rAtadI parama vizvavINA ahIM, hatuM. temanA samagra sarjanamAM guNavattA ne iyattAnI dRSTie temanuM maDhI sUrajacaMdrane ajaba bhavya be tuMbaDe ja, kAvyasarjana caDiyAtuM che. gAMdhIyugamAM jema vivecanakSetre viSNuprasAda hAIkunI upAsanA karanAra 'sneharazmi" "hAIkarazmi' paNa kahevAyA trivedI, vijayarAya vaidya ne vizvanAtha bhaTTa jevA traNa vi' nAmadhArI che. enA mULa udbhava vize joie to jApAnanA rAjadarabAramAM ne vidvAno agrasthAne nAmAMkita banyA hatA, tema kAvyakSetre umAzaMkara sAhityika DAyarAomAM "tAnkA' nAmaka laghu kAvya prakAranI racanA jozI ne suMdaramunI sAthe sneharazmi'nuM nAme paMkAyeluM hatuM. Ama chatAM sAhityavikAsa mATe thatI. temAM 5-7-5 zrutinI pahelI traNa paMktio DaoN. sureza dalAlanA yogya kathana mujaba gAMdhIyuganA AzramamAM emanI koI eka kavi rajU kare ane bAkInI 7-7 zrutivALI pAchalI be kavitA e vizALa AMgaNuM nathI, paNa nAnakaDo gokhalo che. alabatta paMktionI pAdapUrti anya kavi kare-tevI rasama tyAre pracalita hatI. emAM emano avAja eka jhINI jyotanI jema saLage che. e kadI ya paraMtu kALAnukrame tAnkAnI racanAmAMnI chellI 7-7 zrutinI be lakhIne dharAyA nathI, kemake emane UMDe UMDe haze ke dharAI javAya evI pAdapUrtiovALI paMktio lupta thatI gaI ane mAtra prAraMbhanI pa Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana jAnyuArI, 2004 xxx 7-5 zrutinI traNa paMktio ja dhIme dhIme eka svayaMparyApta ekamarUpe caMdramA thobhyo pavana paDe siddha thavA lAgI. ane emAMthI 'hAIku'nuM avataraNa thayuM: 'hAIku'no vRkSonI Toce: paMkhI binahalese hoDI kavi bolato nathI, paNa e vastune bolavA de che. jApAnI kavitAnuM gADha nidrAmAM.. | ekalI tare mahattva hAIkumAM ane nArItva tAnkAmAM krIDe che. hAIku kSaNanA , xxx XXX darzananuM vyaktikaraNa che. emAM samagratayA citra aMkita thAya. tAnkAmAM gIta AkAze aMdhAra, gAtAM paMktie paMktie citra aMkita thAya. tAnkA hAIkuthI vadhu prAcIna che. paMkhInI pAMkhamAMthI * jAya jharaNAM; vahetuM hAIkumAM koI cokkasa vRttano upayoga thato nathI; paNa ekavAkyatA phUTe paroDha tAraka teja jaLavAya tevA layamAM sattara akSara pra-7-5 akSaranI traNa paMktiomAM R XXX prayojAya to paryApta gaNAya che. jApAnIsa hAIkumAM chaMdamukti ne meLAmAM caDhI chAparuM cUrva cagaDoLa yauvana bhIMje khoLAmAM bALa prAsamukti jema che tema ApaNe tyAM paNa e lakSaNo che. chatAMya, prAsa, AkAze UDe mAnAM AMsuthI nAdamAdhurya ne varNaprAsano lAbha laI zakAya che. emAM prAsanI jema yati - Xxx 1 xxx aMga ya koI niyama nathI, paNa traNa paMktionA aMte yati sarva daLatI DozI - tArA smitathI sAdhAraNa rIte hoya che. ghaMTI parathI jotI banI UjaLI rAta hAIkumAM muLa zabda che hokla eTale ke AraMbhanI kaDI. hAIku pUrve caMdra DUbato ; mana khovAyuM jApAnamAM vAkA kAvyasvarUpa pracalita hovAnI mAnyatA che, enI XXX . XXX AraMbhanI traNa paMktio sattara zrutinI hatI. jApAnamAM hAIku peTAvI dIpaka mAne batAve racanArA badhA kavio jhenamArgI saMnyAsI hatA. jhenano artha mananI beThAM sAmasAme ko'ka buddhano patra ApaNI AsapAsanI anya vastuothI bhinna na hoya tevI sthiti. vadane dIpti cAlAka putrI paraMtu badhAnI sAthe ekarUpa chIe ane tema chatAM e badhAthI ApaNo XXX XXX vyaktigata rIte ekalA pote paNa chIe. A artha jotAM jApAnanA A rIte kyAreka tIvra saMvedanano aNuvisphoTa emAM thato hovAthI hAIka kavio mAnavInI rojabarojanI kSullaka evI ghaTanAnI bAbatane hAIkane aNukAvya' paNa kahevAmAM Ave che. ' enA viSaya tarIke yogya rIte pasaMda karatA hatA. "kavi uzanas' kavinA upanAma sneharazmi'nI jema temanuM vyaktitva ne sarjakatAnuM hAyakune oLakhAvIne dhvanikAvya' jaNAve che tema e tattvaciMtananI teja AMkhane AMjI nAkhe tevuM nahi, paNa zItaLa ne AphlAdaka che. kaNikA nathI, vicAra nathI, paNa e che citrakalponI vyaMjanAtmaka bhale, paNa ApaNe tyAM jApAnIsa ladhukAvyasaMgraha "hAIku'ne ropIne kAvyapravRtti. varSothI jApAnanI prajA potAnA nUtana varSanI ujavaNI enuM saMvardhana karanAra hAIkurami' jevA gAMdhIvAdI kavine emanI ja kAvyotsava ne kAvya spardhAothI kare che ne e eka rIte to "hAIku- eka kAvyapaMkti 'jhApaTuM varSa zakyuM, verAyo caMdra, bhInA ghAsamAMthI utsava' banI jato hoya che.' ( temanI janmazatAbdIe aMjali ApIe. gujarAtI sAhityamAM hAikunuM avataraNa ne pratiSThA karanAra sneharazmi' arthAt "hAIkurami'nA taviSayaka pradAna vize DaoN. maMgala bhAratI sitAMzu yazazcaMdra sakalakavitAmAM udgAra kADhe che tema arvAcIna tA. 26mI jAnyuArIno kAryakrama gujarAtI kavitAmAM kavi dalapatarAma pachI AvuM ThAvakuM ne bhedI hAsya saMghanA upakrame gata paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna maMgala baha ochuM dekhAyuM che. e siddha karIne 'sneharami'e gujarAtI hAIku | bhAratI (golAgAmaDI pAse, ji. vaDodarA) nAmanI saMsthAne sahAya jApAnI paraMparAmAM uttarakAlIna gaNAtA keTalAka prayogo sAthe sAMkaLI karavA mATe Azare rUpiyA soLa lAkha jeTalI rakama noMdhAI hatI, lIdhuM che. e rakama e saMsthAne arpaNa karavAno kAryakrama somavAra, tA. ra6 jApAnIjha kavi buso (Buson) kRta hAiku mI jAnyuArI 2004nA roja bapore 2-30 vAge maMgala bhAratI In a mouth of a canon saMsthAnA paTAMgaNamAM yojavAmAM Avyo che. a singing bird has nested vaLI e divase saMghanA upakrame savAre 11 vAge tyAM sva. and hatched her young ones. jyonAbahena bhUpendrabhAI jhaverInA smaraNArthe maphata netrayajJanuM ene "sneharazmi'e karelo anuvAda juo Ayojana cikhodarAnI AMkhanI haoNspiTalanA sahayogathI karavAmAM ! gAtAM paMkhIe , AvyuM che. mALo mUkyo che A prasaMge upasthita rahevA sarvane nimaMtraNa che. topanA moMmAM. maMtrIo sneharazmi'e "sonerI cAMda, rUperI sUraja' hAIku saMgrahamAM 359, nirubahena subodhabhAI zAha "kevaLabIja' saMgrahamAM 290 tathA "atItanI pAMkhamAMthI... saMgrahamAM 15 dhanavaMta tilakarAya zAha ema badhI maLIne kula 664 jeTalI hAyaku racanAo ApaNane ApI tA. ka. : je sabhyoe A kAryakramamAM joDAvA mATe saMghamAM che, emAM prayogo ane viSayonI sArI evI vividhatA che ne citrAtmakatA potAnAM nAma noMdhAvyAM che teoe javA-AvavAnI vyavasthA aMge ne AchuM ciMtana paNa che. e paikI prakRti, samAjadarzana, praNayabhAva saMghanA kAryAlayano saMparka karavo. ityAdi vizenI keTalIka noMdhapAtra racanAo juo- " Printed & Published by Nirubahan Subodhbhai Shah on behalf of Shri MumbalJain Yuvak Sangh and Printed at Fakhri Printing Works 372/A, Byculla Service Industrial Estate, Dadaji Konddev Cross Road Byculla, Mumbai-400 027. And Published at 385, S.V.P.Road, Mumbai-400 004: Editor:Ramanlal (c), Shah RA TESTE T Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . mu Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. 1. 6067/57 7 varSa : (50) + 15 7 aMka : 2 7 phebruArI, 2004 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra che prabuddha jIvana prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 7.7 vArSika lavAjama rU|.100/- 7 0 chUTaka nakala rUA. 10/taMtrI : ramaNalAla cI. zAha sAdhucarita sva. cI. nA. paTela Llcence to post without prepayment No:271 Regd. No. TECH / 47 - 890 / MBI / 2003-2005 sAdhucarita prophesara, zeksapiyaranAM nATako ane AMgla sAhityanA prakhara abhyAsI ane marmajJa vivecaka, gAMdhIsAhityanA paNa UMDA abhyAsI, tejasvI lekhaka, saMpAdaka pro. cImanabhAI nArAdAsa paTela (cI. nA. paTela)nuM 86 varSanI vaye amadAvAdamAM 30mI jAnyuArI, 2004nA roja avasAna thayuM. teo jIvananAM pAchalAM varSomAM eTalA badhA gAMdhIjImaya thaI gayA hatA ke jANe ke potAnA avasAna mATe gAMdhIjInA svargArohaNanI tArIkhanI rAha jotA na hoya ! ane 30mI jAnyuArI AvatAM emaNe saMkalpapUrvaka deha choDyo hoya ema lAge che. . sva. cI. nA. paTela (tyAre sI. ena. paTela)nuM nAma meM varSo pahelAM sAMbhaLyuM hatuM. I. sa. 1955-56nA varSamAM huM muMbaInI jheviyarsa kaoNleja taraphathI amadAvAdamAM navI thatI jheviyarsa kaoNlejamAM gujarAtI viSayanA adhyApaka tarIke eka varSa mATe sevA ApavA gayo hato tyAre mAruM rahevAnuM amArA eka vaDIlanA ghare goThavAyuM hatuM. emanAM dIkarI vasubahena (hAla eDavokeTa) tyAre gujarAta kaoNlejamAM ema.e.no abhyAsa. karI rahyAM hatAM. emanA sahAdhyAyI mitra zrI vinodabhAI trivedI paNa amane maLavA AvatA. te vakhate paTela sAheba emane iMgliza bhASA-sAhitya vize bhaNAvatA. vasubahena ane vinodabhAI haMmezAM pro. phirojha dAvarasAhebanAM vyAkhyAno uparAMta paTela sAhebanAMvAra vyAkhyAnonI paNa bhArobhAra prazaMsA karatA. tyAre paTela sAheba pro. sI. ena. paTela tarIke vadhu jANItA hatA. paTela sAhebanuM nAma tyAre meM pahelI vAra sAMbhaLeluM ane maLavAnuM nahotuM thayuM to paNa emanA pratye ghaNo AdarabhAva thayo hato. jyAre teo gujarAta kaoNlejamAM iMgliza bhASA-sAhityano viSaya bhaNAvatA tyAre teo vidyArthIo sAthe ke anya adhyApako sAthe aMgrejImAM ja vAtacIta karatA. teo iMgliza bhASA potAnI mAtRbhASAnI jema bolatA. emanA uccAro spaSTa ane zuddha rahetA. koI suzikSita aMgreja ziSTa iMgliza bhASA bole tevI rIte teo bolatA. IMgliza upara emanuM prabhutva ghaNuM sAruM hatuM. vaLI AraMbhanA divasomAM to teo gujarAtI bolavAmAM 2khe ne bhUla thaze evA bhayathI gujarAtI bolavAnuM TALatA. paraMtu gujarAta kaoNleja choDI teo amadAvAdanI eka kaoNlejamAM AcArya tarIke joDAyA tyArathI emaNe gujarAtImAM bolavAnuM, gujarAtImAM vyAkhyAno ApavAnuM ane pachIthI to gujarAtImAM lakhavAnuM paNa cAlu karyuM. pro. cI. nA. paTelano janma asAravA-amadAvAdamAM 23mI Disembara 1918mAM thayo hato. tyAre asAravA amadAvAdanuM paruM, eka juduM nAnuM gAma hatuM. emanI kaDavA pATIdAranI jJAtinA rivAja pramANe cAra varSanI bALavaye emanuM lagna thayuM hatuM. paTela sAheba bhaNavAmAM hoMziyAra ane ghaNA AgaLa vadhyA hatA. emaNe pote lakhyuM che ke 'duniyAnI daSTie mAruM lagna kajoDuM gaThThAya evuM hatuM. mArI ane patnInI vacce zarIra, svabhAva ane zikSaNa e traNe bAbato aMge moTuM aMtara hatuM.' AvA saMjogomAM emanAM svajano ane mitrono Agraha hato ke emaNe bIjAM lagna karI levAM joie. e jamAnAmAM eka patnIno kAyado nahoto ane eka upara bIjI patnI karavAnI bAbata TIkApAtra gaNAtI nahi. ema chatAM paTela sAhebe gAMdhIjI, vivekAnaMda vagerenA ke vicAronA prabhAvanA baLe bIjAM lagna karavAno spaSTa inkAra karI dIdho hato. temaNe potAnA lagnajIvanamAM sthiratA anubhavI hatI. emaNe lakhyuM che ke 'amAruM lagna kajoDuM kahevAya, paNa zarUAtathI ja amArA hRdayamAM ekabIjA mATe premanAM jharaNAM phUTyAM hatAM. nAnapaNathI ja paTela sAhebane jAtajAtanI vastuo jovAjANavAno ane zIkhavAno rasa hato. nAnI vayamAM teo taratAM ane sAikala calAvatAM zIkhyA hatA. vaLI temane Tenisa ramavAnuM gamatuM, zAstrIya saMgItano emaNe zokha keLavyo hato ane e jamAnAmAM roja rAtre reDiyo para eka kalAka zAstrIya saMgItano kAryakrama Avato te teo niyamita sAMbhaLatA. temaNe hindI, iMgliza, gujarAtI evAM aneka calacitro joyAM hatAM. 'zaMkarAbharaNa' nAmanuM telugu calacitra emaNe cha joyuM hatuM. paTela sAhebanI vidyArthI ane adhyApaka tarIke kArakirdI ghaNI tejasvI hatI. 1940mAM bI.e.mAM teo IMgliza ane saMskRtano viSaya laI prathama vargamAM AvyA hatA. ema.e.mAM paNa teo prathama vargamAM AvyA hatA. paraMtu Arthika saMkaDAmaNane lIdhe temane puruSArtha ghaNo karavo paDyo hato. adhyApaka tarIke kAma karavA sAthe teo TyUzano karatA ane bIjAM prakIrNa kAmo paNa karatA. karakasarathI ghara calAvavAmAM emanAM patnIno paNa sAro sahakAra maLato rahyo hato. Arthika takalIpha rahyA karatI hatI chatAM emaNe kyAreya lAcArI anubhavI nathI. temaNe ema.e. thayA pachI prAraMbhamAM gujarAta kaoNlejamAM iMgliza viSayanA adhyApaka tarIke ghaNAM varSa sudhI kArya karyuM hatuM. tyAra pachI eka kaoNlejamAM AcArya tarIke, tyAra pachI saradAra paTela yunivarsiTImAM rajisTrAra tarIke ane tyAra pachI dilhImAM 'kalekTeDa varkasa orpha mahAtmA gAMdhI'mAM anuvAdaka ane saMpAdaka tarIke kArya karyuM hatuM. nivRtta thayA pachI temaNe amadAvAdamAM AvIne zeSa jIvana svAdhyAya-lekhana vageremAM pasAra karyuM hatuM. TheTha bAlyakALathI paTela sAhebanI tabiyata sArI rahetI nahotI. vAraMvAra tAva, harasa, AMtaraDAno kSaya vagere bImArIone kAraNe teo keTalIye vAra hospiTalamAM jaI AvyA hatA, paraMtu temanuM manobaLa adbhuta hatuM ane jIvana jIvavAmAM temano rasa sakriya hato. teo Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . prabuddha jIvana phebruArI, 2004 satata vAMcanamAM, adhyayanamAM ane lekhanakAryamAM jIvananA aMta sudhI che ? meM kahyuM mAro putra amitAbha (u.va.14) ane putrI zailajA parovAyelA rahyA hatA. temano jIvanarasa kyAreya sukAyo na hato. (u.va.16) mATe saMgItanA zikSaka rAkhyA che. zikSaka baMnene gIto mArI vismayakathA'mAM emaNe lakhyuM che, "vRddhAvasthAnI nirbaLatAmAM hato ane judAM judAM rAga vize zIkhave che tathA amitAbhane tabalAM huM pramANamAM mAnasika svasthatA bhogavuM chuM tenuM kAraNa mArAmAM tathA zilajAne sitAra vagADatAM zIkhavyuM che, emaNe zailajAne sitAra ke saMkalpabaLanI vizeSatA che evuM nathI paNa mArAmAM bALaka-svabhAvanuM vagADavAnuM kahyuM. zailajAe sitAra saMbhaLAvI ethI emaNe potAnI eka sAruM lakSaNa rahyuM che. huM bALaka jevo chuM ane gharaDa thayo to paNa prasannatA darzAvI hatI ane potAnA saMgItanA zokhanI vAto karI ka evo ja rahyo chuM. bALaka potAnA rasanI vastune AgrahapUrvaka vaLagI hatI. meM rahetuM nathI. eka ramakaDuM na maLe ke khovAI jAya ke bhAMgI jAya to paTela sAhebane keTalAMka varSothI AMtaraDAnI takalIpha hatI. e thoDIvAre raDe, paNa pachI bIjuM maLe eTale paheluM bhUlI jAya. mArA aMge teo sAvadhAna thaI gayA hatA. teo koinA Agrahane vaza thatA svabhAvamAM paNa evuM kaMIka che. samayanA pravAhanI sAthe mArAmAM navA nahi. eka vAra teo amAre ghare padhAryA hatA tyAre cA pIvA mATe ame rasa jAgrata thatA rahyA che ane Aja sudhI e cAlu che." Agraha karyo. chevaTe emaNe kahyuM ke "yA huM to ja pIuM, jo tamArA potAnI tabiyata ane mRtyu mATenI taiyArI vize 1985mAM "prabuddha rasoDAmAM jaine mArI patnI jAte cA banAve to." ane emanI e jIvanamAM emaNe lakhyuM hatuM, "mArA eka DaoNkTara vaDIle mane 1960mAM darakhAsta svIkArI. emanAM patnIe cA banAvI te emaNe pIdhI hatI. kahyuM hatuM ke "cImanabhAI, tamArA zarIranA ghaDiyALanI cAvI UtarI paTela sAhebane pANI barAbara ukALIne pachI nIce utArIne emAM gaI che. have tame jeTaluM jIvo teTalI izvaranI kRpA.' e kRpA pacIsa amuka ja pramANamAM cAnI pattI nAkhavAmAM Ave ane emAM nahi jevuM varSa cAlI ane haju kaMIka cAlaze ema lAge che. mArA jIvanano aMta dUdha hoya to evI cA ja mAphaka AvatI hatI. emanAM patnI e pramANe jyAre Ave tyAre huM taiyAra thaine beTho chuM.' 1985mAM ema lakhyA pachI banAvatAM. TheTha ra004nA jAnyuArI sudhI teo AvI nAdurasta tabiyata chatAM paTela sAhebane adhyApanakALa daramiyAna zeksapiyaranAM koipaNa jIvI zakyA e batAve che ke emanI jijIviSA keTalI prabaLa hatI. be nATako dara varSe bI.e. ke ema.e.nA vidyArthIone bhaNAvavAnAM haju thoDA vakhata pahelAM ja emano patra mane maLyo hato, jemAM lakhyuM AvatAM. AthI zeksapiyaranAM nATako e jIvanabhara emano atyaMta hatuM ke Akho divasa azakti rahe che, paraMtu "sAMjanA pAMca-cha vAgyA priya viSaya rahelo. zeksapiyaranI seMkaDo paMktio emane kaMThastha pachI huM svasthatA anubhavuM chuM.' hatI. amadAvAdamAM ane anyatra keTalIka saMsthAnA upakrame emaNo e amArA vaDIla DaoN. anAmI sAheba dvArA ane pro. jayaMtabhAI viSaya para vyAkhyAno paNa Apela. taduparAMta TrejeDI, jIvanamAM ane koThArI dvArA paTela sAhebano pratyakSa paricaya mane thayo hato. sAhityamAM" e viSaya emaNe Apela vyAkhyAno gujarAtI sAhitya 1982-83mAM emaNe 'prabuddha jIvana'mAM lekho lakhavAnuM cAlu karyuM pariSada taraphathI pragaTa thayelAM che. ' tyAra pachI amArI vacce niyamita patravyavahAra cAlyA karyo ane zeksapiyara uparAMta zelI, kiTsa, varDajhavartha, Tenisana, brAuniMga, ekabIjAnA ghare javA AvavAno saMbaMdha vadhyo hato. teo patravyavahAramAM robarTa barnsa vagere AMgla kavionI kavitA kolejanA vidyArthIone niyamita hatA. sva. viSNuprasAda trivedInI jema teo paNa posTakArDano bhaNAvavAnuM kArya varSo sudhI emaNe karyuM hatuM. eTale e kavionI jaththo pAse rAkhatA ane tarata mulAsara TUMkA patro lakhatA. aneka paMktio paNa emane kaMThastha hatI. vAtacItamAM prasaMga anusAra prabaddha jIvanamAM lekhamALA svarUpe kazuM chapAtuM nathI. vadhumAM vadhu jyAre teo AvI paMktio TAMkatA tyAre emanI smRti ane bahuzrutatA traNa aMkamAM lekha pUro thavo joIe. paraMtu paTela sAhebe jyAre potAnI mATe Adara Upajato. AtmakathA lakhavAno prastAva mArI AgaLa rajU karyo tyAre "prabuddha saMskRta bhASAmAM lakhAyeluM vAlmIkinuM rAmAyaNa e paTela sAhebanA jIvanamAM apavAdarUpe e pragaTa karavAno nirNaya karyo hato. lagabhaga savAdhyAya-parizIlanano eka mahatvano graMtha jIvanabhara rahyo hato. savA varSa sudhI emanI A AtmakathA chapAI hatI. eno emaNe gujarAtImAM gadyasaMkSepa karyo hato ane e graMthasvarUpe - A AtmakathAmAM emaNo potAnA zauzava-pauvanakALanAM, adhyApana- pragaTa thayo hato. e vize potAne je kaMI maulika ciMtana vyakta karavA kALanAM saMsmaraNo AlekhyAM che. emAM evAM tAdaza citro rajU thayAM che jevuM lAgyuM te emaNe A graMthamAM vyakta karyuM che. ke esa.ena.DI.TI. yunivarsiTIe A AtmakathA mArI vismayakathA'nA paTela sAhebanuM eka sauthI vadhu yAdagAra ane mUlyavAna kArya tenAmathI potAnA prakAzana tarIke pragaTa karI hatI. vaLI mArI sAthenI 'collected works of Mahatma Gandhi' che. paTela sAhebe A AtmIyatAne kAraNe "mArI vismayakathAnAmanI emanI A AtmakathA zreNInA nevu jeTalA graMthomAM gAMdhIjInA lakhANonA anuvAda ane graMtha svarUpe pragaTa thaI tyAre e graMtha paTela sAhebe mane arpaNa karyo saMpAdananuM kArya karyuM che. e kArya karavA mATe teo kuTuMbane amadAvAdamAM * hato. rAkhIne ekalA dilhI jaine rahyA hatA ane hAthe rasoI karIne ekavaDuM zarIra ane nAjuka tabiyatane kAraNe chellAM varSomAM teo jamatA. 1961thI 1985 sudhI dilhImAM rahIne, divasa-rAta parizrama ke pravAsa karatA nahi. Ama paNa ekaMdare temaNo bahu ocho pravAsa karyo karIne gAMdhIjInAM sarva lakhANonuM vyavasthita rIte, kAlAnukrame emaNe che. TheTha bAlyakALathI temanI tabiyata sArI rahetI nahi, paraMtu eka saMpAdana karyuM che, aMgrejImAM anuvAda karyo che ane sAthe sAthe potAnI vakhata zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI vyAkhyAno ApavA mATe ame saMpAdakIya noMdho paNa lakhI che. A bhagIratha kArya karavAne nimitte nimaMtraNa ApyuM tyAre mArA Agrahane vaza thaI emaNo te svIkAryuM, teo gAMdhIjInA jIvana ane kavana vize eTalA badhAM otaprota thaI paNa temAM samayanI, AvavA-javAnI, khAnapAnanI ema ghaNI badhI gayA hatA ane eTalA ja mAhitagAra thayA hatA ke kayA viSaya para vAtonI spaSTatA ane zarata karyA pachI te svIkAryuM hatuM. pahelo gAMdhIjIe kyAM, kyAre ane zuM kahyuM che te cokkasAIpUrvaka kahI anubhava emane anukULa lAgyo eTale bIjI trIjI vAra paNa emaNe zakatA. gAMdhIjInA jIvananI koI ghaTanA vize ke gAMdhIjInA vaktavya vyAkhyAno mATe amAruM nimaMtraNa svIkAryuM hatuM. vize jyAre kaMI paNa vivAda thAya tyAre emAM paTela sAhebano abhiprAya eka vAra teo muMbaImAM amAre ghare AvyA tyAre gharamAM sitAra, aMtima ane nirNAyaka banI raheto. gAMdhIjInA putra harilAla vize hArmoniyama, tabalAM joine emaNe prazna karyo ke saMgItano kone zokha jyAre vivAda thayo tyAre paTela sAhebe AdhAra sAthe potAno abhiprAya Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI, 2004 jaNAvyo hato. taiyArI karavI paDe evuM bolavAnuM ke lakhavAnuM koI AmaMtraNa na gAMdhIjInAM lakhANo vize varSo sudhI kArya karavAne kAraNe teo svIkAravAno saMkalpa karyo che." jANe gAMdhIjImaya thaI gayA hatA. e aMge emaNe lakhyuM che, paTela sAhebanI zaikSaNika ane sAhityika siddhionI vakhatovakhata mane AMtaraDAno kSaya thayo tyAre DaoNkTare mane ramUjamAM kahyuM hatuM., kadara thatI rahI hatI. kaoNlejakALamAM temane pAritoSiko ane ziSyavRttio paTela, tamane gAMdhI vAIrasano roga lAgu paDyo che, eTale sAMpaDyAM hatAM. adhyApanakSetre emaNe karelA zreSTha pradAna mATe gujarAta ke gAMdhIjInA vicArono cepa lAgu paDyo che.) gAMdhIjInI jema sarakArano evorDa maLyo hato. sAhitya mATe temane raNajItarAma A khavAya ane A na khavAya ema karI tame tamAruM zarIra bagADyuM suvarNacaMdraka maLyo hato ane 1983mAM sAhitya pariSadanA adhivezanamAM che." DaoNkTaranuM nidAna kharuM hatuM, paNa pUruM nahi." paNa bIjA temane vivecana vibhAganA adhyakSa banAvavAmAM AvyA hatA. eka arthamAM mane kharekhara gAMdhI vAisarano roga lAgu paDyo aMgrejI bhASA ane sAhityanA adhyayana ane adhyApanane kAraNe che. enI eka nizAnI e che ke mArA dareka lekhamAM kaMI ne paTela sAhebamAM zistapAlana, samayapAlana, kAryavyavasthA, vahIvaTI kiMI saMdarbhamAM gAMdhIjIno ullekha AvavAno. mane e cepa na lAgyo sUjha, cokkasAI vagere briTiza nAgarikamAM hoya evAM guNo khIlyA hota to mAruM jIvana kaI dizAmAM vaLyuM hota ane kevuM veDaphAI hatA. (A guNo bhAratIya nAgarikamAM na hoya evuM nathI. paNa gayuM hota enI huM kalpanA nathI karI zakato." vartamAna samayamAM sarakArI taMtramAM je zithilatA, pramAda, bhraSTAcAra, iMgliza bhASAnuM lekhanakArya karavuM e emane mATe sahaja hatuM. gerazista vagere jovA maLe che e saMdarbhamAM briTiza guNonI vAta che.) emaNe Moral and Social Thinking in Modern Gujarat nAmano graMtha paTela sAhebe AjhAdI pahelAMnA trIseka varSa briTiza zAsana nihALeluM lakhyo che je gujarAta sAhitya akAdamI (gAMdhInagara) e pragaTa karyo ane emanA grejyueTa pitAzrI sarakArI nokarImAM hatA ane mAmalatadAra che. taduparAMta Mahatma Gandhi in his Gujarati Writings nAmano ane AsisTanTa kalekTaranA pada sudhI pahoMcyA hatA. eTale gulAma graMtha dilhInI sAhitya akAdamIe pragaTa karyo che. ane svataMtra ema baMne bhAratamAM jIvavAno paTela sAhebane je lAbha paTela sAhebanuM ciMtana atyaMta vizada hatuM. varSothI uttama sAhityanA maLyo ethI baMnenI uttama khAsiyato temanA jIvanamAM jovA maLatI parizIlanathI emanI dRSTi atyaMta mArmika tathA jhINI jhINI bhedarekhAo hatI. darzAvavA jevI sUkSma banI hatI. vAlmIki rAmAyaNa vizenAM temanAM paTela sAhebanA avAjamAM mRdutAno ane vAtsalyabhAvano eka avalokano ane abhiprAyomAM e spaSTa joI zakAya che. vaLI gujarAtI viziSTa laheko hato. teo vAta kare to eTalI prasannatApUrvaka kare ke sAhityamAM temanuM avalokana bahu sUkSma rahetuM. eka vakhate mArA ghare emanA hAvabhAva parathI paNa te ApaNane samajAya. carcA thatI hatI tyAre emaNe vidhAna kareluM ke 'umAzaMkara joSInI bALapaNamAM paTela sAhebane gharamAM babu' kahIne bolAvatAM, tyArapachI vizvazAnti' nAmanI suprasiddha kavitA e buddhinI nIpaja che, hRdayanI paTela sAheba pahelAM sI. ena. paTela, pachI cImanabhAI paTela ane nahi.' ' - pachI cI. nA. paTela tarIke oLakhAyA. paTela sAhebe bahu nikhAlasapaNe paTela sAheba "navanIta-samarpaNa'mAM AvatI pAsaporTanI pAMkhe kahyuM che ke potAnuM nAma cImanabhAI paTela, paraMtu gujarAtanA bhUtapUrva nAmanI mArI pravAsa lekhamALA niyamita vAMcatAM ane potAno AnaMda mukhyamaMtrI sva. cImanabhAI paTelanI sAme eka vakhata AMdolana cAlyuM patramAM vyakta karatA. eTale ja pAsaporTanI pAMkhe'no bIjo hatuM ane prajAmAM teo apriya thaI gayA hatA eTale te vakhate bhAga-uttarAlekhana pragaTa thayo tyAre emaNe emAM "skRtinI pAMkhe'nA nAmasAmya na rahe e AzayathI emaNe potAnuM nAma "cImanabhAI nAmanI prastAvanA lakhI ApI hatI. paTela' lakhavAne badale "cI. na. paTela" lakhavAnuM cAlu karI dIdhuM hatuM. paTela sAhebanA jIvanamAM sAdAI hatI ane jIvananA chellAM tyArathI A nAma ja rUDha thaI gayuM. keTalAka to emane mATe "paTela" varSomAM to te vadhu jovA maLatI hatI. chelle traNeka vakhata huM amadAvAdamAM zabda na uccAratAM mAtra "cI. nA." ja uccAratA, jIvananA pUrvArdhamAM emane maLavA emanA nIlakaMTha pArkanA ghare gayo hato tyAre teo gharamAM aMgrejI pramANe "sI. ena." tarIke jema teo jANItA hatA tema ughADA zarIre mAtra khAdInI aDadhI caDDI paherIne beThA hoya. e caDDI uttarArdhamAM cI. na. tarIke jANItA rahyA hatA. sI.ena.mAMthI cI.nA paNa dhobInI theyelI, sapheda bAstA jevI istrIvALI caDDI nahi, eka karavAnuM sUcana zrI mahendra meghANIe kareluM. . . gAMdhIvAdIne zobhe evI hAthe dhoyelI sAdhAraNa caDDI. ziyALo hoya to ' jema nAmamAM tema paheraveza, dekhAva vageremAM paTela sAhebamAM parivartana jarUra pUratAM garama kapaDAM teo paheratAM, paraMtu emanAM vastromAM kazI AvatuM gayuM hatuM. skUlamAM hatA tyAM sudhI khamIsa ane aDadhI caDDI TApaTIpa nahi. teo sahaja rIte rahetA. koI maLavA AvyuM hoya to paheratA. kaoNlejamAM zarTa penTa paheratA. adhyApaka thayA tyAre sUTa paNa teo aDadhI caDDI paherIne besatAM saMkoca anubhavatA nahi. paheratA. pachI khAdInAM lAMbo Dagalo ane dhotiyuM ane gAMdhITopI vastutaH anaupacAritA, sAdAI, alpaparigraha, tyAga, vairAgya vagere paheratA, pachI paheraNa, pAyajAmo, TopI ane baMDI paheratA. chellAM temanA jIvanamAM barAbara vaNAI gayelAM hatAM. gAMdhIjIno emanA varSomAM emaNe mUchadADhI ugADelAM eTale koI RSimuni jevA lAgatA. jIvana upara ghaNo badho prabhAva paDyo hato. thoDA vakhata pahelAM Ama paNa teo bhAratIya paraMparAnA manISI hatA. emanAM patnInA avasAna vakhate huM emane maLavA gayo tyAre paNa teo sAdhucarita pro. cI. nA. paTelanA avasAnathI gAMdhIyuganI ane aDadhI caDDI paherIne beThA hatA ane evA ja svastha hatA. emanAM gAMdhIjInI bhAvanAne caritArtha karatI eka tejasvI, niSThAvAna pratibhA saMtAno ane temAM emanI vizeSataH putrI emanuM ghaNuM dhyAna rAkhatAM. 'vilIna thaI gaI. . atyaMta pravRttizIla ane sakriya jIvana jIvanAra zrI paTela sAhebe gAMdhIjI vize svAnubhavanI vAto karanArA AvA mahAnubhAvo have vAnaprasthAzramamAM nivRtta jIvana jIvavAnuM cAlu karyuM tyAre emaNe lakheluM kyAre maLaze ? ke "huM mArA. AMtarajIvananI dizA badalavAno prayatna karI rahyo chuM. prabhu emanA AtmAne zAMti Apo ! emanA puNyAtmAne nata vaLagaNo, adhyAso ane mAthA uparano bhAra ocho karato jAuM chuM. mastake vaMdana ! chApAM vAMcavAnAM baMdha karyo che. manane game te ja vAMcuM chuM. navuM jJAna , . ramaNalAla cI. zAha meLavavAnI dRSTie kaMI vAMcato nathI ane agAuthI vicAra karIne Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' prabuddha jIvana phebruArI, 2004 - syAdvAda - svarUpa - nirUpaNavAda I sva. panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI badhAMyane badhuMya eka sAthe eka samaye maLatuM nathI, banatuM nathI ane khoTakAvApaNuM nathI, arthAt aMtarA ke vikSepa vinAnuM avirata (satata) ka kahevAtuM nathI. vaLI badhAMyanA mana, badhAMnI mAnyatA, vAraso, kuLadharma, thatuM kArya che, bhedabhAva vinA saraLapaNe thatuM kArya che ane karavApaNA kuLa paraMparA, uchera, janmajAta saMskAra, saMyogo jarUriyAta Adi vinA aprayAsa svAbhAvika thayA karatuM kArya che. tethI uparyukta e ha judAM judAM hoya che. uparAMta manuSyanI buddhizaktinI maryAdA, jJAnanI cAreya dravyamAM aspArtA (pUrNatA) che. A cAreya dravyo svarUpathI pUrNa apUrNatA hovAnI sAthe sAthe potapotAnA rAga, dveSa ane ahaM paNa che ane tethI te dravyonuM guNakArya paNa pUrNa kahetAM asAduM che. ADe AvatA hoya che. bhAvanI sAme abhAva paNa hoya che ane bhAva- jyAre A cArathI viparIta pudgala dravya potAnA guNAmAM eTale ke abhAva yugapada paNa hoya che. svabhAvamAM ja khaMDita, vinAzI, anitya ane kramika hovAthI pudgala AvA paraspara virodhathI utpanna thatAM visaMvAdanuM saMvAdamAM susthApana dravyanuM guNAkArya pUrNapaNe thatuM nathI. je eka pudgalaskaMdhanuM kArya che te karanAra je vicAradhArA che te sAdvAda darzana che. TUMkamAM paraspara viruddha bIjo pudgala skaMdha karI zakato nathI. pudgala dravyamAM kramikatA dekhAtA dharmono sApekSa rIte ekamAM samAveza svIkArato vAda yAne hovAthI sarva pudgala, sarva samaye, sarva rUpe pariNAmatA nathI. pudgaladravyamAM siddhAMta te syAdvAra darzana. e vizvane jaina darzana dvArA maLelI viziSTa kramazaH pariNamana che. jemake ghaTa dvArA thatuM jaladhAraNa kArya vastrAdithI maulika deNa che. A vicAradhArAne apanAvavAthI durAgraha, haThAgraha, thaI zakatuM nathI. ane vastranuM zItatrANAdi kArya ghaTathI thaI zakatuM kadAgrahanuM zamana thaI nirAgrahI ane samabhAvI banI zakAya che. nathI. Ama pudgala pote rUpI hovAthI ane vinAzI hovAthI mULamAM syAhno artha thAya che kathaMcituM. kathaMcit eTale kaMIka, alpa, paNa sAduM che ane kArya tema ja phaLamAM paNa syAd che. pudgala rUpI adhUruM ke apUrNa. je kaMIka hoya te aMza(deza) hoya. e sarva ke pUrNa che kemake enAmAM rUpa-rUpAMtaratA arthAtu parivartanazIlatA che ane na hoya. ane tethI sarva ke pUrNanuM kArya nahi karI zake. kSetrakSetramaMtaratA arthAt paribhramaNazIlatA che, je anityatA ane asthiratA sarvAga paripUrNa zarIra hoya te pUrNAga ke sarvAga kahevAya. evAM che. Ama pudgala dravya vizvakAryamAM to syAd che ja paNa potAnA e pUrNa zarIrano eka bhAga (Part of the body) avayava kahevAya. guNakAryamAM paNa syAd hovAthI syAhnAM sAduM che. tema saMsArIjIva evAM ekAda avayavano abhAva hoya to te vikalAMga kahevAya. aMgrejImAM pudgalasaMge bhraSTa banI mULa svarUpathI avinAzI ane pUrNa evo paNa kahevata che ke...Partcannot be equal to whole. aMza, pUrNAnI , vinAzI (anitya) ane apUrNa thaI syAd banyo che, teNe asyAnA barobarI nahi karI zake. hA ! aMzamAM pUrNanI jhAMkhI eTale ke jhalaka lakSya svayaM asyA banavAnuM che. TUMkamAM jIva jAtano to siddhanI hoya. "bhAMgyuM bhAMgyuM to ya bharuca" kahIe chIe ne ! khaMDiyeramAM mULa jAtano che. pota pUrNanuM che paNa bhAta pugalanI (apUrNanI) che te dUra akhaMDa imAratanI jhalaka jovA maLe che ! karI potarUpe, jAtarUpe pragaTa thavAnuM che. je vivakSita muddA viSe vidhAna, je saMdarbhamAM karAyela che tethI anya cha aMdhajana karela hAthInA darzananI kahevAmAM AvatI zAstrIya saMdarbhamAM anya vidhAna hoI zake che tevo nirAgraha sUcaka ane anya kathA syAdvAdane samajavAmAM upayogI che. dekhI na zakatA evAM cha dharma, anya apekSAnI svIkRtinA saMketa rUpa "svAtu' zabdano prayoga aMdhajanoe emanI samakSa rahela mahAkAya hAthInuM darzana pratyeka aMdhajane che. aMgrejI bhASAnA zabdo laI vicAratA "syA' zabdano lakSyArtha potapotAnI rIte potapotAne hAthe hAthIno je avayava cayo tene suspaSTa thAya che ke.. sparzIne hAthInA te avayavanA saMdarbhamAM hAthIne te mujabano kahyo. A sentence in which there are words such as... che je aMdhajananA hAthe hAthIno paga caDhyo, teNe hAthInA eka it, But, Perhaps, Yet, Only, or, Also, utle, Lege, Few...is avayava paganI apekSAe hAthIne thAMbhalA jevo varNavyo. peTano sparza 'SYAD karanAre peTanI apekSAe hAthIne Dhola jevo varNavyo. pUMchaDI jenA hAthe eTaluM ja nahi paNa pUrNatAnA saMdarbhamAM "smAtu' zabdanI vicAraNA caDI eNe pUMchaDInI apekSAe hAthIne sAvaraNI jevo jaNAvyo. sUMDhane karIe to "syAnA saMbodhanathI bhagavAna jinezvaradeva ApaNane ApaNI sparzanAre suMDhanA sparzanA saMdarbhamAM hAthIne pAIpa jevo jaNAvyo. alpatAnuM bhAna karAve che ane pUrNatAnuM eTale ke "asyA thavAnuM kAnanA sparzanA saMdarbhamAM te aMdhajane hAthIne sUpaDA jevo kahyo ane lakSa baMdhAve che. daMtazULanA sparzanI apekSAe aMdhajane hAthIne saLiyA jevo kahyo. vizvamAM ekathI adhika dravyonuM astitva che ane samagra vizvakArya have je dekhato na hato ke jene samagra mahAkAya hAthInuM pUrNa sarva dravyanA sAmUhika guNakAryathI saMbhavita che. tethI samaSTinI apekSAe darzana hatuM, eNe savAMga darzana karIne chaye suradAsane pUrNa hAthInuM pratyeka pUrNa dravya ke apUrNa dravya "syA che. ghaDiyALanuM kArya ghaDiyALanA zAbdika darzana karAvatAM jaNAvyuM ke, te pratyeka suradAsanuM temaNe ; badhAMya pUrajA-bhAga (spareparts) nA sahiyArA kAryanuM pariNAma che. hAthInA je je aMgane sparzendriyanA mAdhyamathI je acakuM darzana karyuM . emAM paNa saMsArI jIva to enA potAnA zuddha svarUpamAM nathI tethI te hatuM, te te temanuM pratyekanuM darzana te te apekSAe sAcuM to hatuM, paNa to sAmAM paNa syA che. . temanuM che te darzana ekAMgI darzana hovAthI te AMzika ane apUrNa paMcAstikAya svarUpa vizvamAM je vizvakArya ke sRSTikArya cAlI rahyuM darzana hatuM, paNa te mahAkAya hAthInuM samagra, sarvAgI pUrNa darzana nahotuM. che te pAMce astikAyanA sAmudAyika kAryathI, ghaTI rahyuM che. samagra e khAsa dhyAnamAM rAkhavA jevuM che ke kathAnuM pAtra hAthI mahAkAya vizvakAryamAM pratyeka astikAya (dravya) potapotAno phALo dezathI Ape hovAthI aMdhajanane be bAhumAM samAvI laI tenuM samagra darzana karavuM che te apekSAe pratyeka dravya yAda che.' '' zakya nahotuM. aMdhajana ekeka aMgano sparza karI ekAMgI darzana karI Ama chatAM dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane zakatA hoya che. temane pUrNAdarzana karavA samartha vyakti temanA ekAMgI siddhaparamAtmAnA jIvo potapotAnuM je guNakArya kare che te saMpUrNapaNe, darzanane hAthInA te te avayava sApekSa satya jaNAvI pUrNa hAthInuM satata, saraLa ane sahajapaNo thayA kare che. e kAryamAM kyAreya pramANa-jJAna karAve che-sarvAMgI darzana karAve che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . phebruArI, 2004 e ja rIte chadmastha ke je apUrNa che, ajJAnI ke alpajJAnI che, jenI pAse biMdu mAtra jJAna che, tene pUrNajJAnI, evA kevaLajJAnI je samagradarzana ka2vA samartha evAM sarvadarzI, sarvajJa, vItarAga tIrthaMkara - bhagavate zrutajJAna mahAsAgara dvArA biMdumAMthI siMdhusama vyApaka thavAnI je kalA, je vijJAna ApyuM che te syAdvAda darzana che. . prabuddha jIvana kALa, bhAva (para catuSkaya)thI vastunA na hovApaNAnI vicAraNA che. kahevata che ne ke kAne be bAju hoya che. sikkAnI savaLI bAju, e ati bhAMgAthI thatI vicAraNA che, je vidheyAtmaka abhigama che. sikkAnI avaLI bAju, e nAsti bhAgAnI thatI vicAraNA che, je niSedhAtmaka abhigama che. e nAstitvanA nAstitvanuM prakAzana che. vyakti jyAM sudhI apUrNa che tyAM sudhI enA dvArA thayela darzana adhuruM ekAMgI hoI zake che. Ama jyAM sudhI ApaNe syAd (apUrNa) chIe tyAM sudhI AMdhaLI chIe kemake ApaNAne thatuM darzana pratyakSa nahi paNa indriyonA mAdhyamathI thatuM parokSa darzana hoya che. AvAM AMdhaLA ApaNe athaDAI kuMTAI marIe niha, khaTakI nahI jaie te mATe thaine pUrNa ane pratyakSa darzana ka2vAne samartha evAM vItarAgI sarvajJa tIrthaMkara bhagavaMte ApaNane AMdhaLAne lAkaDInI garaja sAre evI saptabhaMgI ApI ke jenA vaDe vastu tattva ke padArthanuM sAta dRSTikoNathI ke sAta prakAre yathArtha darzana karI vyavahAra nyAyapUrNa karI zakIe. vastutattvanI vicAraNA, syAdvAda aMtargata je sAta prakAre thatI hoya che te sAta bhAMgA nIce pramANe che : (1) mArIna sthAnaka gIta sAnumati evA (2) ya vana vana---+ziyana, svAta+na-masti+eva. (3) svAstinAsti jaina-svAtmasammasava. syAt+asti+na+asti+ca+eva. (4) svAtavAvya va-svAt-avava:+va:nAt+vALA+evuM (5) svAsyeva sthAvavavavya vaiva=myAt+gati+va+syAt+gavavattavya:+7 va.mAtu astiva, smAta avatA ca eva (6) vArtAva lava pa pAtrane gati,pa, svAt +4+vasthAnu+na+kti-eva.spAnu+avaktavyaca eva. (7) mApti gati savavatva: yakSa-sika,sti, 66. yAt+asti+na+asti+avaktavya:+ca+eva. (1) kathaMcit (kaMIka-koI eka apekSAe) 'che' ja. (2) kacit 'nathI' ja. (3) kAMcita che' ja; kavita nathI ja. (4) karyacita 'avaktA ja che. (5) kacit 'che' ja ane kamit 'avaktavya' che ja, (6) citu nathI" ja ane kavaMcit "avALa' che je, (7) kathaMcit 'che', nathI ane avaktavya che ja. vavavavya: sAne ya prakAramAM 'svAtu' eTale 'kathaMcit' ane 'eva' eTale 'ju' badhAM sAte ya bhAMgAmAM sarva sAmAnya rIte saMmilita che. ahIM syAt ke sAdo artha zAyada ke kadAca nathI thato e khAsa lazamAM rAkhavAnI jarUra che. sthAnano artha kavacanuM eTale ke kaMika athavA to vivazata padArthanI je ati nAsti Adi ardhazAe, je saMdarbhamAM, je daSTikoNa view point thI vicAraNA thaI rahI che te svaparyAya yA para paryAyAdi apekSAe evo artha thAya che. tethI ja pachI 'ja' evAM avyayano prayoga ka2vAmAM Avela che. arthAt 'ja' avyayathI vastusvarUpanI vicAraNAne nizcAtmaka rUpa ApavAmAM AvyuM che ke je apekSAe vizA thaI rahI che, e apekSAe varanuM svarUpa nizcayAtmaka AvuM ja che. chatAM "sthAnu' avyayanA prayogathI sAthe sAthe e svIkAra karAyo che ke e kavaMcita eTale kaMIka che paNa sarva nathI ane anya apekSAe vastusvarUpa anyathA paNa hoI zake che. pahelA bhAMgAmAM 'che''astithI astitvanA astitvanuM prakAzana che. svasamaya kahetAM svaparyAya eTale ke 'sva' dravya, kSetra, kALa, bhAva (sva cakSuSkaya)dhI vastunA hovApaNAnI vicAraNA che. enAthI viparIta bIjA bAMgAmAM parasamaya kahetAM para paryAya eTale ke para' dravya, kSetra, A banne prathama bhAMgA vikalAdeza Analytic judgement che. e pRthaka vicAraNA che. e sikkAnI te te bAjue rahIne vidheyAtmaka ane niSedhAtmaka abhigamathI karAtI pRthaka pRthaka vicAraNA che. vastunA vastatvano tenA astitvathI jaima svIkAra che tema tenA nAstitvathI parA svIkAra thato hoya che, jene aMgrejImAM Angative to Positive kahe che. e nakArAtmaka siddhi che. bhUmitinA prameyonI siddhimAM AvA nakArAtmaka siddhinA ghaNA udAharaNo jovA maLe che. adAlatamAM paNa gunegAranA gunAne puravAra karavA ke pachI aparAdhIne nirdoSa puravAra karavA Avo nakArAtmaka siddhino Azraya levAto hoya che. vastunA astitvane astibhAMgAthI samajAvavAnI jyAM asamarthatA hoya che tyAre tyAM nAstibhAMgAthI 'neti neti'thI brahmatattva, mokSAdine samajAvavAnA prayAsa thatAM hoya che, khAsa karIne vedAMta matamAM 'neti'no prayoga thato jovAmAM Ave che. prathama bhAMgAmAM nathI bhAvano nirNaya pato hoya che to bIjA bhAMgAmAM abhAvo bhAvano nirNaya thato hoya che. dUdhanA aDadhA pyAlAmAM, 'aDadho pyAlo dUdha che' kahevuM te pahelA bhAMgAno vidheyAtmaka abhigama che. paraMtu aDadho pyAlo khAlI che. ema kahevuM te bIjA bhAMgAno niSedhAtmaka abhigama che. sikkAnI savaLI bAjue heloe saghaLI bAjunuM darzana karyuM. jyAre sikkAnI avaLI bAjue rahelAMe avaLI bAjunuM darzana karyuM. guNAnurAgIe guNAdaSTithI guNa joyA. vAMkadekhAe doSadraSTithI vAMkadoSa joyAM. A eka taraphI darzana thayuM. potapotAnuM potapotAnI rIte vastunuM mUlyAMkana thayuM. evuM eka taraphI darzana paNa sAcuM darzana che jo 'svAtu rASTranA prayogathI bIjI bAjunA darzanano, vastunA anya pAsAno paNa svIkAra hoya to. paraMtu jo vastunA ekataraphA darzana, ekapakSI mUlyAMkanano Agraha hoya to tevuM darzana khoTuM, niSpAdarzana che, je ekAnta mata che. AvA matamAM vastunA anya guNadharma, anya pAsAonI ke jenuM paNa astitva, vastu aneka guNadharmAtmaka hovAnA kAraNe, che teno avIkAra che. vastu anaMta purAtmaka hoI, vastunA anya guNonA svIkArapUrvaka vastunA koI eka guNadharmanI koI apekSAe vivA (vicAraNA) e anekAntavAda che ane vastunA kathaMcitapaNA arthAt dezapaNAnA svIkArapUrvaka ane anya guNadharmanA svIkArapUrvaka koI apekSAe thatI vicAraNA e spAjhAda che. sikkAnuM eka eka bAjuthI ekAMgI darzana to thayuM paNa sikkAnuM badhI bAju, comerathI darzana karavAne mATe, sarvAMgI samagra darzane mATe have darzanano trIjo prakAra batADe che. je darzana dvArA astitvanA astitvanuM, astitvanA nAstitvanuM, nAstitvanA astitvanuM ane nAstitvanA nAstitvanuM prakAzana thatuM hoya che, je sakalAdeza Synthetic judgement che. vastunI paripUrNa oLakha mATe tenA gurA ane dIpa, lAbha ane nukasAna, napho ane toTo ubhaya jovAM paDatAM hoya che. sikkAnI baMne bAjuone joine ja nirNaya thato hoya che ke te kayA dezano ane keTalA mUlyano sikko che. vidhAtmaka ane niSedhAtmaka untyAtmaka cakAsaNIthI vastunA vastutvanI sarvAMgI jANa thatI hoya che. je padArtha potAnA svacatuSTaca (sva dravya-kSetra-kALa-bhAva)thI astitvadharma vALo che, te ja padArtha para catuSTayathI nAstivadharma vALo che. mATe vastu svarUpanuM sAcuM saguM nirUpaNa astinAsti ubhayAtmaka Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 prabuddha jIvana vicAravAthI thatuM hoya che. e sarvadarzana, salAdeza hoya che. kartavya ane akartavya pRthaka pRthaka jaNAvavAmAM Ave tyAre te vikalAdeza hoya che. paNa kartavya ane akartavya ubhayAtmaka jANa ka2vAmAM Ave che tyAre te kalAdeza bane che. cikitsAmAM vaidharAja pRSTha ane apa ubhaya viSe rogIne sAvadha kare che. paisA che paNa beMkamAM che eTale hAla nathI. e paisA levA paDyA ane na hovApaNAthI trIjI sthitino nirdeza kare che. na dekhItI rIte to A trIjA bhAgo, pahelA ane bIjA bhAMgAnA saravALA rUpa lAga. paraMtu A evuM nathI. A bIjA bhAMgAthI nizcita navI trIjI ja vAta prakAzita thAya che. judI judI rahelI kaDIo ane ja AMkaDAo judA judA kaDI ane kaThA tarIke oLakhAvavAmAM Avaze. paraMtu e pRthaka laI kaDI ane AMkaDAne joDI devAtAM te suMdara sonAnI sAMkaLI rUpe, gaLAmAM paheravAthI ceInanA aSarAnuM svarUpa dhAraNa ka2ze. lAla ane pILo ema be judA judA raMganA mizraNathI banato raMga trIjo ja hoya che je lAlapILA raMga tarIke na oLakhAtA lIlA raMga tarIke prasiddhi pAmato hoya che. samAjanI dRSTie zarAba apeya-abhakSya che. jyAre vyasanI zarAbIne mATe zarAbapAna e enuM jIvana che. paraMtu DaoNkTaranA abhiprAya pramo zarAba-dArU enI mAtrAmAM levAmAM Ave to te davAnuM kAma kare che. eTale ja to cikitsAmAM davAdArU evo zabda prayoga thato hoya che. ane jo zarAba mAtrA karatAM adhika pramANamAM levAya to te jIvaleNa nIvaDe che. Ama zarAkhIne zarAba upayogI che; samAjanI najhare upayogI nathI; jyAre DaoNkTaranA mate upayogI 'che' ane 'nathI'. phebruArI, 2004 A cotho bhAMgo avaktavyano prakAra che, jemAM ajJeyatA nathI paNa avaktavyatA che. vegha che, saMvedya che paNa avadya, avaktavya che, abhivyaktinI azakti che. guMgo goLano svAda jANe to kharo paNa kahI na zake, mUka kaivaLI emanA kevaLajJAnamAM jANI badhuM padA kahI zake nahi. aMtakRta kevaLI jANe badhuM paNa kahevA jIvita na hoya. siddha paramAtmA emanA kevaLajJAnamAM jANe badhuM paNa kahI zake nahi. kAraNa ke teo dhogAmIna dahI-rIrI hovAthI vyavahArathI para che. jyAre sogI kevaLIbhagavaMto, arihaMta bhagavaMto jANe huM pA bhavitavyatA tathAprakAranI hoya to mauna dhAraNa kare. jyotiSio mRtyuSA bAbata mauna e che. jIvaleA roganuM nidAna pachuM hovA chatAM DaoNkTara kahevAnuM TALe che. pAMca pAMDavomAMnA deva jANAtA badhuM paNa kahetAM nahi A prathama traNa bhAMgAthI jJAnIne enA jJAnamAM jJeya padArtha jaNAyA. padArtha ajJeya (ajANa) na rahyo. paraMtu je jANyuM tenuM kathana ka2vAnuM Ave che tyAre jANeluM badhuM ja kAMI kahI zakAtuM nathI. kAraNa zuM? enuM kAraNa e che ke kahevAmAM maryAdA Ave che. je kahevAnuM hoya che te pulanA mAdhyamathI, bhASAvargAnA puddagalanuM Abana laine kahevAnuM hoya che, jemAM kramikatA hoya che. jArAvAmAM samayanA che-All at time jyAre kahevAmAM kramabaddhatA By and by hoya che. Ama jJAna anaMta-agAdha che. jene kahenArA ane sAMbhaLanArAnA samayanI maryAdA che, tethI jaNAya badhuM paNa badhuM kahevAya nahi. badhuM ja jaNAtuM. asti-nAsti yugapad eka samaye eka sAthe kahI zakAtuM nathI. eka ja samaye eka ja vyakti pUrvAbhimukha ane pazcimabhukha ubhaya dizAsanmukha paI zakatI nathI. tema keTaluM vedana anubhavana paNa evuM hoya che ke tene zabdadeha ApI nahi zakAya evuM anirvacanIya, avarNanIya ke anabhilApya hoya che jemake Ino svAda ke anubhavAya, jJAnamAM jAya paNa kahevAya nahi. poTezyama sAinAiDa evuM kAtila jhera che ke ene cAkhanArI enA svAdane jaNAvavA jeTalI kALamaryAdA pUrato paNa jIvita rahetI nathI. to vaLI kyAreka kaTokaTInI paLamAM upakArInI evo mahAna upakara hoya che ke upakArane vAcA ApavA zabdo maLatA nathI ema nahi paNa e upakAranI mahAnatA AgaLa zabdo vAmaNA puravAra zakya che. samakita prAptimAM sahAyaka deva guruno ke je pUrvAcAryoe AvuM sammajJAna ApaNA sudhI pahoMcADyuM che teno upakAra kema karIne varNavAya ? kema karIne e upakArano badalo vALI zakAya ? AvA saMjogomAM saheje zabdo sarI paDe che ke `I am grateful but sorry cannot express," 'huM AbhArI chuM paNa te abhivyakta karavA mATe azakta chuM. huM yuddhanA medAnamAM, vaijJAnika prayogazALAmAM ane nyAyanI adAlatamAM pariNAmanI anizcitatA evI hoya che ke pariNAmanI pRcchAnA javAbamAM kahevAtuM hoya che ke can't say anything-kazuM kahI zakAya nahi. I vAstavika to A cotho bhAMgo zAna kevu pUrNa che teno nirdeza kare che. vicAravAnI vAta e che ke jJAtavya ajJAtavyanA bhAMgA na ApatAM vaktavya avaktavyanA bhAMgA ApyA. jJAnamAM kazuM ajJeya nathI paNa kathanamAM vaktavyatA ke avaktavyatA che. Ama A cotho bhAMgo ane pachInA bhAMgAthI to kevaLajJAna kevuM akhaMDa, abhaMga, avinAzI, kramika nirvikalpa ane pUrNa che tenuM lakSya karAvanAra che. anekamAM eka ane ekamAM anekanI pratIti karAvanAra A bhAMgI che, je nirdeza kare che ke jJAna kevuM che. zAstramAM aDhAra hAthInI kathAthI aDhAramAM vIvI ekama aneka ane ane mAM ekanI evAM kevaLajJAnanI samaja ApavAmAM Avela che. cothA bhAgathI thatuM darzana navina che. emAM vastu arnamAM eka pratIta thatI hoya che ane anekane sAMkaLIne ekanuM samagra darzana karAvAtuM hoya che. avaktavyatA che paNa ajJeyatA nathI. bhASAne maryAdA che. badhAM ja zabdo vicArane vyakta karavAnA sAdhano che paNa badhAM ja vicAro koI zabda dvArA vyakta karI zakAtA nathI. anaMta jJeya kevaLajJAnInA jJAnamAM jhaLakyA eTale ke dekhAyA ane jaNAyA. arthAt jJAnI enA zAnamAM emanI apekSAe eka eva aneka thayo, chatAM e anekanI vacce evo ne evo rahe che-As it is for ever te anekanI vacce eka hovApaNuM che. chadmastha paNa enA matijJAnamAM eTale ke cittamAM keTakeTalI aDhaLaka dhAraNA smRti kare che ! chadmastha pUrNapaNe nahi paNa AMzikatAe ekamAM aneka ane anekamAM eka hoya che. AvuM anekamAM ekapaNuM ane pAchuM ekamAM anekapaNuM anubhavAya kharuM paNa abhikSA karI zakAya nai. e avyakta ja rahe. vaLI e to sarvano svAnubhava che ke badhI anubhUtisaMvedanA abhita karI zakAtI nathI. jema poTezyama sAInAiDano svAda anubhavanAro e svAdanuM varNana karavA jIvita raheto nathI. tema muktisukhane maLanArI muktidhAmathI e sukhanuM varNana karavA pAchI AvI zakato nathI ane arihaMta bhagavatI tathA kevaLI bhagavaMto je mokSanA sukhane jANe che te tene zabdamAM varNavI zakatA nathI eTale ja mokSasukhane neti netithI varNavAya che. nidrAnA sukhane mAnArA zuM ApaNe nidrAsukhane varNavavA samartha chIe ? cakravartIoe paNa saMkhyAbaMdha rANIonA sahavAsane tyAthI nidvAmukhane nidrArANIne AdhIna thavuM paDatuM hoya che tyAre ja pAkInA upanA prabhAtathI zarU thatAM divasano dainika vyavahAra zakya banato hoya che. nidrAmAM sAthe ane pAse kAMI nathI hotuM chatAM sukha che tema mokSamAM sAthe ane pAse kAMI nathI hotuM chatAM sukha che je sAcuM ane nitya sukha che. mATe jema jIvanamAM badhuM choDIne nidrArANIne zaraNe javuM paDatuM hoya che tema jIve saghaLAM dunyavI sukhane choDIne e badhAmAMthI chUTA thaine ja sAcuM, zuddha, saMpUrNa, svAdhIna, zAzvata, sarvocca sukha meLavavuM Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI, 2004 prabuddha jIvana paDaze. je aMgrejImAM kahIe to- Pure, Perfect, Personal, udAharaNathI vicArIe jethI te suspaSTa bane ane tarkasaMgata thAya. Permanant and Paramount Happiness,' che. e to evuM che ke ApaNI sanmukha eka AkRti che. e AkRtinI jIvaMtatA, enI cAkho to jANo !" cAt kathaMcit zabdanuM mahAtma A avaktavyano nirdoSatA, laghutA ane jAticinanA hovApaNAthI eTale ke astithI cotho bhAMgo ja samajAve che ke he bhavyAtmA ! tuM kathaMcitu-aMza-sad nirNaya karyo ke te bALaka che ane chokaro che. tema tenI kizora, pukhta, che paNa saMpUrNa nathI, asyAd nathI to tArA sthApaNAmAM savyavahAra vRddha, nArIjAti cihna na hovApaNAthI nirNaya thayo ke bALaka ane te to ja thaze jo tuM sAdvAda zailIne apanAvI vItarAga ane virATa paNa chokaro ja che. Ama svalakSaNanA hovApaNAthI ane paralakSaNanA (sarvadarzI- sarvajJa) thavA mATe dRSTine mAdhyastha ane vizALa banAvIza. na hovApaNAthI bALakanA hovApaNAno nirNaya thayo. eTale ahIM Ama A cothA bhAMgAthI astitvano ke nAstitvano inkAra nahi * nirNaya thavAmAM svaparyAya eTale astibhAMgA, para paryAya eTale karatAM teno svIkAra karavA sahita abhivyaktinI asamarthatA batAvAI nAstibhAMgA ane astinAsti ubhayabhAMgAthI nirNaya thayo ke bALaka che. zeyatA che paNa vaktavyatA nathI. ApaNA vyavahArano zabda je che. bALako, yuvAna ke yuvatI ke jaDa ramakaDuM nathI. ehasAsa' che teno lakSyArtha A cothA bhAMgAthI prApta thAya che. koIka vAra evuM paNa bane ke sanmukha rahela AkRti, dekhAva, vastra - have pAMcamAM bhAMgA dvArA kahe che ke vastu che paNa avaktavya che. paridhAna, halanacalana, hAvabhAvAdithI dekhAtI to bALaka jevI hoya A bhAMgAthI astitvanA astitvano svIkAra chatAM tenI abhivyaktinI paNa kahI zakAya nahi kemake ThIMgujI vAmana, cAvI ApeluM ramakaDuM ke asamarthatA batADAI che. bhagavAnanA guNo anaMtA che ke "hajAro roboTa bALaka paNa hoI zake. tethI evuM ya banI zake che ke bALaka jIdvAthI hajAro varSe paNa varNavI zakAtA nathI tema pattA-parNo patra che paNa kahI zakAya nahi; bALaka amuka apekSAe nathI ja paNa kahI banI jAya, zAkhA kalama banI jAya ane dariyAnuM pANI zyAhI banI zakAya nahi ane amuka apekSAe jotAM bALaka che ja paNa bIjI jAya to paNa lakhI zakAya ema nathI', evuM je kahevAya che te A apekSAe eTale ke anya dRSTikoNa yA lakSaNathI jotAM bALaka nathI pAMcamA bhAMgAno prakAra che. kUvo gALavAnA prasaMge jamIna to pasaMda paNa kahI zakAya nahi. bALaka che kharo to vaLI bALaka lAgato nathI karavAmAM AvI. jamIna nIce pANI che e nizcita che paNa pUchavAmAM eTale kAMI kahI zakAya nahi. Ave to niSNAta paNa kaheze ke pANI che. paNa A pasaMda karAyela bImArane pUchavAmAM Ave ke "tabiyata kema che ?' javAba maLe che. sthaLe te maLaze ja ke kema te kahI zakAya nahi. adAlatamAM paNa ke Aje to tabiyata sArI lAge che. thoDA samaya bAda ke bIje koI vyavahAra che ke AropI-aparAdhI upara aparAdha karyAnI zaMkA che, divase pUchavAmAM Ave ke "have tabiyatamAM kema lAge che ?' tyAre Aropa mukAyo che paNa te sAbita thAya tyAre te aparAdhI gunegAra javAba maLe che ke tabiyata sArI nathI. lAMbI mAMdagI bhogavanArane jAhera thaze ane sajA pharamAvAze paNa atyAre kAMI nizcita kahI kALAMtare pUchatAM javAba maLe che ke "tabiyata narama garama cAle che." zakAya nahi, jADo hRSTapuSTa che paNa sAjo che tema kRza (pAtaLo) che "somavAre sAjA ane maMgaLavAre mAMdA jevI hAlata che.' kyAreka vaLI paNa mAMdo che ema kahevAya nahi. - evo paNa javAba maLe ke bhaIsA'ba kAMI kahevAya evuM nathI. samajAtuM tevI ja rIte chaThThA bhAMgA dvArA jaNAve che ke vastu nathI paNa nathI ke zarIrane zuM thayuM che ? DaoNkTaro paNa kaLI zakatA nathI ane kahI avaktavya che. A bhAMgA dvArA nAstitvanA nAstitvano svIkAra chatAM zakatA nathI ke nidAna karI zakatA nathI. tenI abhivyaktatAnI asamarthatA jaNAvAI che. astinI jema nAstinI vadhu tapAsa karatAM DaoNkTara kahe che ke zarIramAM kharAbI jarUra che paNa paNa anaMtatA che. eka satyane jAhera karavuM saheluM che paNa eka te kharAbI zuM che ? e kharAbI zAnI che ? te kAMI samajAtuM nathI, asatya-jUThANAne chupAvavA hajAra jUThANAno Azaro levo paDato kahevAya evuM ya nathI ane nidAna paNa thAya ema nathI. athavA to roga hoya che. eka dAkhalAno sAco javAba eka che paNa khoTA javAba evo asAdhya jIvaleNa kensara Adi che to DaoNkTa2 jANatA hovA anaMtA che. napANIyA pradezamAM kUvo gALatA pANI maLavAnuM nathI chatAM chatAM dardInA hitamAM kahetAM nathI. to vaLI peTanA dardamAM dardI kaheze tevAM pradezamAM paNa pANI maLI jAya evuM Azcarya sarjAtuM hoya che ane ke peTamAM kaLatara che paNa kahevAya evuM nathI. khArApATamAM ya mIThI vIraDI maLI Ave temAM navAI nathI. eTale ke to vaLI koI bIjA DaoNkTara ke pachI te ja DaoNkTa2 pheratapAsa nathI "chatAM paNa kahI zakAya nahi' evI paristhitinuM nirmANa thatuM (Recheck) mAM kaheze ke bhAI ! mArI tapAsamAM ane je rIporTa hoya che. zarIre bharAu nathI paNa mAMdo che ema kahI zakAya nahi. kaDhAvyA che te badhuM ya jotAM to tamane nakhamAM ya roga nathI, to pachI blaDaprezara nathI, paNa hRdayaroga che ke nahi te kahI zakAya nahi. tamane je kAMI mUMjhavaNa thAya che te zenI che te kAMI huM kahI zakato aMte astitvanuM astitva hovA chatAM ane nAstitvanuM nAstitva nathI. ane rogI haze te pote ema kaheze ke kAMI ja nathI chatAM je hovA chatAM tenI anirvacanIyatA ke avarNanIyatA hoya che evuM saptabhaMgIno becenI, muMjhAro, gabharATa thAya che te samajAtuM nathI, kaLAtuM ya nathI sAtamo prakAra kahe che. eka mitre bIjA mitrane vyApAra karavA mUDI ane kahevAtuM ya nathI tema sahevAtuM paNa nathI. dhIrI paNa te mUDI sacavAze, vadhaze, ghaTaze ke naSTa thaI jaze te kAMI kyAreka koIka DaoNkTara ema paNa kaheze ke bI.pI. barAbara che, kahI zakAya nahi. lakSaNo batADe che ke roga che paNa pIDA nathI tethI kArDiyogrAmamAM zaMkA che paNa sTresa TesTa barobara nathI eTale kAMI kahI zakAya nahi ke roga che ja ke nathI ja. kahI zakAtuM nathI. to rogI pote ema kaheze ke kaLatara che ya kharuM ane A vastu svarUpanuM nirUpaNa karavA mATe A sAtathI AThamuM koI nathI ya kharuM. kyAreka kaLatara upaDe che to kyAreka zamI jAya che mATe parIkSaNa che nahi mATe syAdvAdadarzane saptabhaMgInuM pradArpaNa karyuM ke kAMI samajAtuM ke kaLAtuM nathI, kahI zakAtuM nathI ane sahI zakAtuM nathI. svarUpano nirNaya karavA A sAta rIte vistRta vicAraNA karavI. ethI aMte have syAdvAda garbhita saptabhaMgIthI thatuM AtmA viSayaka viparIta koI paNa vastutattvano nirNaya karavAmAM jo syAdvAdano AdhyAtmika vizleSaNa joizuM. Azraya levAmAM nahi Ave to te aMgeno nirNaya sAco thaI zakato kevaLajJAnI bhagavaMta emanA kevaLajJAnamAM arUpI evAM Atmapradezone nathI. Ama syAdvAda e svarUpanirUpaNavAda che. jue che tethI kahe che ke kathaMcit AtmA che ja. AtmA jJAnamAM have A saptabhaMgIrUpa sAdvAdane keTalAMka jAta anubhavanA jIvana zuddhAtmA tarIke dekhAya che, jaNAya che eTale kahe che ke paramAtmA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana phebruArI, 2004 svarUpa che. kevaLajJAnI bhagavaMtane badhuM dekhAya che ane badhuM jaNAya che paNa chadmasthane paNa jJAyakatA, cetakatA, vedakatAnA lakSaNathI AtmA bhAvibhAva tathA prakArano hoya to samaSTigata bInA hoya to samaSTine, jAya che tethI kahe che ke kathaMcit AtmA che ja. vaLI Agama jaNAvatA nathI tema vyaktivizeSanI vyaktigata bAbate paNa pAtratA na anumAnAdi pramANanA AdhAre kahe che ke kathaMcit paramAtmA che ja. A hoya bhavitavyatA tathA prakAranI hoya to mauna rahe che. chadmastha paNa prathama yAdaphleva bhAMgAthI vicAraNA thaI. jANavA chatAM bhAvi geralAbhane najara samakSa rAkhatA mauna dhAraNa kare kevaLajJAnI bhagavaMtanA kevaLajJAnamAM Atmadravya paryAya sahita che. vaLI kahevAmAM kramikatA che tethI kALamaryAdA paNa kahevAmAM bhavabhramaNatAvALuM, sAvaraNa eTale karmAcchAdita jaNAtuM hovAthI kahe naDatararUpa bane che. A thaI pAMcamA bhAMgAnI vicAraNA. je chaThThA ane che ke kathaMcit AtmA nathI ja. kathaMcit paramAtmA nathI ja. A dvitIya sAtamA bhAMgAmAM nAsti ane astinAsti bhAMgAthI A ja rIte sTAnnAyeva bhAMgAthI vicAraNA thaI. ghaTAvAya. kevaLajJAnI bhAvinA nAstibhAvane paNa jANe che paNa vaLI kevaLajJAnamAM saMsArI jIvonA Atmapradezo karmasahita ane tathA prakAranI bhavitavyatA hoya to mauna dhAraNa kare che. "astinAsti karmarahita zuddha paramAtmA svarUpe ubhaya jaNAtA hoya che tethI kahe che avaktavya va' bhAMgAmAM AstinAsti ubhaya bAbate mauna rahe. ke Atmadravya svarUpathI enA zuddhasvarUpamAM karmarahita paramAtmA che' kahevA yogya eTaluM ja kahe ane na kahevA yogya hoya te na kahe. paNa vartamAnadazA karmasahiMta azuddha hovAthI ane paryAya badalAtAM pahelA bhAgamAM kathaMcit AtmA che jaevuM vidhAna thayuM je hovAthI te apekSAe kathaMcit AtmA che paNa nathI ja ane kathaMcit syAdvAdazailInuM kathana che. e ja vAta vedAMta kare che tyAre tyAM ekAttatA, paramAtmA che paNa nathI ja. A tRtIya "svAdastinAsti caiva' bhAMgAthI Agraha Ave che ke AtmA jaM che. AtmA sivAya kAMI nathI. ane sUtra vicAraNA thaI. ' na Ape che ke brahma satya jagata mithyA." brahma satya che e barobara paNa have cotho bhAgo je "syAdavaktavya eva' che, emAM vaktavyanI brahma ja satya che ane brahma sivAya bIjuM kAMI che ja nahi e kathana asamarthatAthI avaktavya jaNAvela che. vaktavya eTale vacanayoga. jagata svarUpa jotAM svIkRta banatuM nathI. jagata vacce ane jagata sAthe vacanayoga bhASAvargaNAnA pudgalono bane. paraMtu jIvanA upayoga jIvana jIvAya che to pachI tene nakArAya kema ? brahma (AtmA) sivAya arthAt cetanA vaDe karIne ja bhASAvargaNAnA pugalo vacanayogarUpe anya dravyonuM paNa astitva che tene kema nakArAya ? jagata vinAzI pariName che. Ama vacanayoganA mULamAM jIvanA upayoganI mukhyatA che. eTale anitya evuM mithyA che to jagata avinAzI, nitya paNa che mana, vacana, kAyAnA yoga ane bane pugalanA paNa hoya jIvane! eno svIkAra paNa yAt avyayanA prayogathI thavo joie. kemake eTalA ja mATe tattvArthasUtranA pAMcamA adhyAyamAM "yA 35yo nIve jagata pravAhathI astitvathI anAdi anaMta (nitya) che paNa ghaTanA sUtra Apela che. . (Events) thI sAdi sAtta (anitya-mithyA) che. syAdvAdazailInuM satya jJAnanA traNa bheda che. (1) jJAna sAvaraNa hoya ke nirAvaraNa hoya. kathana to e hoI zake ke jagata sAdi sAttapUrvaka anAdi anaMta che. (2) jJAna kramika eTale ke savikalpaka hoya ke akramika eTale "brahma satya jagata mithyA' e sUtra sAdhanAne mATe UMcAmAM UMco vikalpa nirvikalpaka hoya ane (3) jJAna apUrNa hoya ke pUrNa hoya. pUro pADe che ke brahma-AtmAM ja sat che tene ja lakSamAM rAkhI enI pUrNa, akramika, nirAvaraNa jJAna eka mAtra kevaLajJAna che. sayogI prApti mATe ja je kAMI karavuM paDe te karavuM ane jagata-saMsAra asatuMkevaLI bhagavaMtano vacanayoga paNa kramika che ane chadmasthano vacanayoga mithyA-vinAzI che to tenAthI chUTI javuM joie ke ene choDI devo paNa kramika hoya che. kAraNa ke vacanayoga pudgalano bane che ane joie. jaina darzanathI sAdvAdazailIthI e sUtranuM arthaghaTana karIe to pudgala dravyanuM paryAya svarUpa svabhAvathI ja kramika che. sarvajJa kevaLIbhagavaMta "brahma satya' e "saMyoga-mokSarUci che ane "jagata mithyA' e bhava ke asarvajJa chadmastha pugala sAthe bhaLIne kriyA kare ke jJAnIne sahaja nirveda" che. paraMtu e sUtrathI jagatavyavasthA ke jagasvarUpanuM yathArtha kiyA thAya to te kramika ja hoya. nirUpaNa nahi thaI zake. paraMtu jJAnamAM e bheda che ke sarvajJa kevaLIbhagavaMtano upayoga e ja pramANe AtmA anitya che e bIjA bhAganI vicAraNA che akramika hoya paNa vacanayoga kramika hoya. jyAre asarvajJa chadmasthano je bauddha mata che. AtmA anitya-kSaNika che e sAcuM paNa AtmA to upayoga paNa kramika hoya ane vacanayoga paNa kramika hoya. anitya ja che ema Agraha rAkhavo ane sAt avyayathI bIjI . tethI cothA bhAMgA "syAdavaktavya eva'no lakSyArtha e karavAno che apekSAnI svIkRti na karavI e ekAntatA che jenAthI anya guNadharmano ke vaktavyanuM mULa je upayoga che te kramika (savikalpaka) ane akramika asvIkAra che ane tethI vastu, tattvanuM yathArtha nirUpaNa thatuM nathI. (nirvikalpaka) ema be prakAre che. A AtmA paryAyathI anitya eTale zreNika kahIe tyAM sudhI kathanamAM Ama pUrvanA traNa bhAMgA chavsthane lAgu paDe che ane pachInA cAra yathArthatA che kemake tyAM paryAyanI apekSAe vicAraNA thAya che. vAstavika bhAMgA lakSya ke arthathI jJAnanI sAcI dazAnuM svarUpa samajAve che ane Atmadravya paryAyathI anitya che paNa dravyathI dhruva-nitya che tethI to temAMya kevaLajJAnanuM svarUpa kevuM ekramika che tenuM lakSya karAvavAno tattvArthasUtramAM sUtra ApavAmAM AvyuM ke "utpAdavyaya dhrauva yukta sat" uddeza che. . sAdhanAmAM vairAgya mATe paryAyanI kSaNikatAno vikalpa sAro ane upayogI, jine kevaLI, dezanA kevaLI kevaLajJAnamAM jANe jue sarva paNa che tethI ja jainadarzanamAM sAdhanAmAM dravyadRSTi upara bhAra mUkAyo che. A vacanayoga pudgalanA mAdhyamanA kAraNe kramika hovAthI sarva kAMI kahI sAdhanA vikalpo mATe pUrA hovA chatAM vastu svarUpanA yathArtha nirUpaNamAM zake nahi. vaLI vyakti vizeSanI pAtratA tevI hoya, bhavitavyatA tema jagata vyavasthAvAra samajAvavAmAM adhUrAM che. tathA prakAranI hoya to kahe nahi. astinAstidharma yugapad hoya paNa syAdvAda uparAMta sApekSavAda ane anekAntavAdathI paNa che je kahevAmAM kramikatA hoya. uparAMta mUka kevaLI jANe badhuM paNa bole syAdvAdanA aMgarUpa hovA chatAM sUkSma bhedarekhA che. vaLI naya, nikSepA, nahi tethI kahe nahi. aMta:phata kevaLI AyuSyanI tatkALa pUrNatAne pAMca samavAyI kAraNa, dravya, kSetra, kALa, bhAva e cAra saMyogo Adi kAraNe ane siddhabhagavaMto yoMgAtItadazAmAM hoI vyavahAra abhAve syAdvAdanA pUraka che. jANe badhuM paNa kahe nahi. . A vizvamAM dravyo ekathI adhika che ane temanuM yugapad astitva Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI, 2004 che; eTaluM ja nahi paNa dravyanA guNo ekathI adhika aneka che; uparAMta pudgala paramANu ane jIvo saMkhyAthI eka nahi paNa anaMtA che; mATe ja padArtha aneka dharmAtmaka hoI, dravyanA sarvagrAhI mUlyAMkana mATe tenA sarva gurAne anulakSIne saptabhaMgIthI thatI vicAraNA te anekAntavAda che. prabuddha jIvana nirapekSa ane asvAdanI vacagALAnI sthiti che, jema mULamAM rahela bI phaLa svarUpe pariNamatA te mULamAM rahela bI pAchuM phaLamAM paNa male che. TUMkamAM anekAntanuM mULa paNa ekAnta che ane phaLa paNa ekAnta che. sApekSanuM mULa pA nirapekSa che ane phaLa paNa nirapekSa che. svAdanuM mULa paNa asyAd che ane phaLa paNa asyAd che. vyavahAramAM, kathanamAM kramikatA che ane kramikatA che tethI. naya che. anaMta dharmayukta paripUrNa vastu tattvanA svIkArapUrvaka tenA pRthaka ekeka dharmanuM jJAna ke kathana e naya che. naya e spAAdanA virATa svarUpano aMza mAtra che eTalA mATe ja spAjhAdane siMdhu ane nayane biMdunI upamA ApavAmAM AvI che. evAM aneka nayabiMdu bhegAM maLe tyAre syAdvAda siMdhu bane che. sAhArda, anekAntavAda, sApekSavAda e jaina darzananI vizALatA, sarvagrAhitA. samagratA, vItarAgatA, maulikatAne udyota karanAra yathArtha svarUpa-nirUpaNavAda che. anekAntavAda, sApekSavAda ane drAda e vivAda mATenA vAda nathI paNa jIvanI dRSTi che, jIvanA bhAva che ane jIvano svayaMno vyavahAra temaja jagata samastano vyavahAra che. vastusvabhAva ja tevo che ane vastubhAva lokavyavahArano niyAmaka hoya che. lokavyavasAra kAMI vastubhAvano niyAmaka nathI hoto. ApaNA sAMsArika vyavahAramAM syAdvAdanI svIkRti garbhita rIte rahevI ja che, paraMtu loka tenAthI ajArA che. lokamAM kahevata che ke AtmA amara che.' to sAme tepI virUddha kahevata paNa che ke 'nAma teno nAtha che.' baMne paraspara virUddha bhAva hovA chatAM te sahune svIkArya che. kAraNa ke AtmAne amara kahevAmAM Atma dravyanI apekSA che ane nAma teno nAza karavAmAM nAma ane rUpa kahetAM paryAyanI kSaNikatAno dRSTikoNa rahela che. evI ja rIte paraspara viruddha kahevato che ke 'na bolyAmAM nava purA', 'bole tenA bora vecAya', 'AzA amara che', 'pArakI Aza sadA nirAza', 'kAlanuM kAma Aje karI', 'unAvaLe AMbA na pAke pIrajanA phaLa mIThAM'. badhAya vidhAna (kahevato) potapotAnI te te apekSAthI sAcA che. asti ane nAsti bhAMgAthI jIve potAnAM asti eTale ke svasamaya yA svaparyAyane jANI samajI laine je nAsti eTale ke parasamaya yA paraparyAya che tenAthI chUTI javAnuM che. 'para' che te pArakuM che ane pArakuM kadI ApaNuM eTI 'sva' thAya nahi, pachI te vijAtIya hoya ke svajAtIya hoya. te ja pramANe je 'sva' eTale ApaNuM che te kadI pArakuM bane nahi. svamAM svAdhInatA che. paramAM parAdhInatA che. para kadI sva thAya nahi ane sva kadI chUTe nahi. e nyAye ApaNe ApaNA potAnA ApaNApaNAne jANIne samajIne Ape ApamAM samAI javuM; e ja parathI chUTI jaI karmavihata, niSpApa, nipuSpa, niSkarSA, niSkapAya, niraMjana, nidvAra thaI aAduM banI rahevuM che. bIjI rIte A syAdvAdazailIthI sAdhanA paddati vicArIe to sva guNAnI ane sva doSanI astine jANI, svadoSa, ane svAnI nAstine jANI; astirUpa doSanI nAsti karI, nArUipa guNanI asti karI; svazurAne avaktavya rAkhI, doSane vyakta karI; parIkhane avaktavya rAkhI, paraguNane vyakta karI, svamAM sthira thaI, sva prakAzakatA, sva-para prakAzakatA, sarva prakAzakatA, sarvocca prakAzakatA evI sarvajJatAne siddha karI avaktavya (avarNanIya) evAM nijarasvarUpamAM lIna banI nizcaya (nijAnaMda)nA mahelamAM mahAlavAnuM che. sahu koI syAmAMthI AsvAda bane e ja abhyarthanA gurA e dravyanI mUDI arthAt saMpatti hovAthI anekAnta e vaiSNava che. jyAre anekAntanA mULamAM rahela AdhAra dravya to eka ja che eTale ekAnta che, je anekAntanA mULamAM rahela ekAnta evI mahAsattA che-svabhAvadazA che. A vizvamAM dareke dareka padArthamAM jo eka ja guNadharma hota to anekAntavAda hota nahi, paraMtu dareke dareka padArthamAM anaMta anaMta dharmo rahelAM che mATe anekAntavAdanI anivAryatA che. paraMtu e aneka dharma je dravyane AzrayIne rahelA che te AdhArabhUta dravya to eka ja che, tethI mULamAM ekAnta che. dravyo ekathI adhika che, dravyanA guNa ekathI adhika che ane jyAM ekathI adhika, be ke bethI vadhu vastu ane vyaktinA saMbaMdha hoya tyAM dvaita hoya che. jyAM jaina hoya tyAM apekSA hoya che. apekSA hoya tyAM sApekSatA hoya che. arasaparasanI apekSAo saMtoSAtI nathI tyAM dvaita devAthI caitanuM nizi thAya che. caitana jaha, rUpI arUpI, niya-anitya, cira-asthira, pUrNa-apUrNa, gurA-doSa, puya-pApa, sukha-du:kha, saMvara-Azrava, baMdhana-mukti, sAlaMbana-nirAlaMbana, sAvaraNa-nirAvaraNa evAM paraspara virodhavAcaka zabdo sApekSavAdano khyAla Ape che. pUrvanI sAme pUrNanI sApekSatA hoya nahi, krama ke pUrNa eka ja bheda hoya. te aMta hovAthI nirapeya che. paraMtu je apUrNa che, zveta che te anaMtabhede che. apUrrAnI sAme apUrNa hoya tyAre aneka apekSAo paraspara UbhI thatI hoya che. dareka dravye potAnA mULabhAva eTale ke mULa svabhAvamAM rahevuM te teno anAdi siddha haka che. mATe pUrNanI sAme apUrNanI apUrNatAne batAvanAro vItarAga sarvaza jinezvara prarUpita je sarpavAda che te AdhyAtmika sApekSavAda che ane tethI ja te lokottara sApekSavAda che ke jenA dvArA AdhyAtmikanA zikhare gaDhI mukti bavI zakAya che. AthI viparIta vartamAnanA prasiddha vaijJAnika sara AInsTAInano je Thsary of Relativity sApekSavAdano siddhAMta che te pudgalAbhinaMdI saMsArI jIvo mATeno samaye samaye parivartana pAmanAra evAM pudgaladravyanuM svarUpa samajAvanAra laukika sApekSavAda che. e apUrNa sApekSa apUrNAMnI vicArasaraNI che jyAre jaina darzanano sApekSavAda e nirapekSa (pUrNa) sApekSa apUrNa evo sApekSavAda che. Ama chatAM padArtha pAcho potAnA mULa svarUpe, maulikarUpe to pote potAthI ja evo svayaMbhU nirapekSa ja che. e mULabhUna dravya anAdi, anaMta, anupama, avinAzI, niSphaLa, svayaMbhU ja che.vI ane enA guNAkAryamAM paNa anya padArthanI lezamAtra apekSA nathI. Ama sApanuM muLa nirapekSa ja che ane enuM phaLa caitamAMthI advaita, kaMDamAMthI nirde thavA rUpa sukhadu:khamAMnA dvaMdramAMthI mukta thaI nirde AnaMda svarUpa banavArUpa phaLa nirapekSatA che, jyAM koInA sAtha, sahakAra, sahayoga, maitrInI AvazyakatA nathI. bAkI jyAM sApekSatA che tyAM prema, sAtha, sahakAra, sahayoga, maitrInI anivAryatA che. nahi to saMdharSa nirmANa thAya che. vaLI jyAM kathaMcitatA, AMzikatA (asarvatA) tyAM sAtA che ane tethI syAdvAda che. anekAnta, sApekSa ane sAduM e mULa ane phaLarUpe ekAnta, 9 (saMkalana : sUryavadana ThAkoradAsa jhaverI) Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana phebruArI, 2004 nava karazo koI zoka" .1 DaoN. raNajita paTela (anAmI) A paMkti to gaI sadInA vIra-kavi narmadanI che. kavine potAnA zrI upendra paMDyA, ku. priyabAlA zAha, ku. sudhA dhru ne mArA jevA anya : gauravano khyAla che. bIjA samaje ke na samaje, paNa pote to potAnI traNa cAra ! sAMDesarA ne mArI AMgaLa rasikabhAI parIkha beThelA. pro. mahattA supere samaje ja che...eTale jIvate jIvata ene khyAla Ave che kosaMbInA vidhAnane saMmati darzAvatAM te mAthuM UMcuM-nIcuM karatA hatA...mArI - ke mArA mRtyu bAda, 'rasikaDA'eTale ke mArA sAhityamAM ne mArAmAM pAchaLa beThelAM eka bahene, parIkha sAhebane pahoMcADavA mane kaTAkSamAM rasa lenAra rasikajanone zoka thavAno ja che...ema samajI potAnA lakhelI cIThThI ApI.. jemAM lakhyuM hatuM: 'hajI vadhu jorathI mastaka mRtyunI kalpanA karI kavi narmada gAya che : halAvo.' kalAkeka pachI vyAkhyAna pUruM thayuM...eTale zrotAomAMthI eka "nava karazo koI zoka, rasikaDAM ! nava karazo koI zoka' kAraNa avAja Avyo: 'A mosaMbImAMthI kaMI rasa na nIkaLyo." vyAkhyAna ke meM yathAzakti rasapAna karAvyuM che eno mane parama saMtoSa che. to kharekhara maulika hatuM paNa rasika nahotuM. zrotAonI hAjarI to pachI zoka zeno ne zAno karavAno ? UDIne AMkhe vaLage eTalI badhI pAMgaLI-pAMkhI. paNa jemanI upasthiti paNa badhA ja "vIra narmada' nathI hotA. narmadanA jevuM ne jeTaluM hatI emanI zrotA-tarIkenI lAyakAtamAM koI kamI nahotI chatAMye AtmabhAna paNa nathI hotuM. narmadayuganA pIDha prauDha vivecaka zrI kosaMbI-mosaMbIno prAsa meLavI koI anAmI zrotoe je vidhAna karyuM navalarAma paMDyAe narmadanA eka graMthanuM avalokana karatAM lakhyuM. ene mATe A "anAmI" zrotA eTaluM ja kaheze: "nava karazo koI kavi ! tamane hAsyarasanuM bhAna ke jJAna nathI." A avataraNa so TakA zoka." zraddheya che ema huM chAtI ThokIne kahI zakato nathI, paNa bhAvArtha to sADA cAra dAyakAthI huM sadAyano saMskAra-nagarI vaDodarAno nivAsI darzAvyo te ja che. A jANIne kavie huMkAra karyo, 'tamane mArA mATe banI gayo chuM. A sADA cAra dAyakA daramiyAna huM aneka nAmI himAlayanA ucca iMca jeTalo ahobhAva hoya ke enI UMDI khINa kalAkAro ne sAhityakAronA paricayamAM Avyo chuM. emanA kAryakramomAM jeTalo UNo bhAva hoya, paNa tamAre eka vastu avazya jANavI paNa gayo chuM ne emanI zokasabhAomAM paNa. aucityanI dRSTie huM joie, bhUlavI na joie ke huM paNa eka kerekTara chauM.' e ja nAmollekha karato nathI paNa eka prathama kakSAnA sAhityakAranuM avasAna vivecaka potAnI mugdha dazAmAM abhiprAya uccArelo-lakhelo-narmadanI thayuM tyAre vartamAnapatroe bolDa TAIpamAM zIrSaka bAMdhyuM: "arvAcIna bAbatamAM: 1 bhUto na bhaviSyati tyArano narmada ne huM paNa eka kerekTara sAhityanA sUryanAM thayelo asta." paraMtu jyAre emanI zokasabhA thaI chauM'...eka ja narmada hatA, be nahIM paNa AvI vAtono zoka zo ? tyAre mAMDa cauda jaNa hatA...emAM zrotAo karatAM vaktAo vadhAre mArA gAmanA eka jaMga mIre, jyAre huM bI.e.mAM bhaNato hato hatA! bIjA eka jepha sAhityakAra ne pUrvAzramanA aThaMga rAjakAraNInuM tyAre, vAtavAtamAM kavivara hAnAlAla mATe be paMkti kahelI: avasAna thayuM tyAre smazAnayAtrAmAM kevaLa eka ja sAhityakAra hAjara DAhyAbhAIno dIkaro, dalapata jenuM nAma, hatA ! tAjetaramAM AMtararASTrIya khyAti pAmanAra kalAkAra bhUpena DaphoLa pAkyo hAniyo, boLyuM bApanuM nAma." khakhkharanuM avasAna thayuM...eka vartamAnapatre TIkA svarUpe lakhyuM : tyAre huM nhAnAlAlanAM be nATako-iMdukumAra' ane "jayA-jayaMta' smazAnayAtrAmAM ke zokasabhAmAM koI sAMsaMda hAjara nahIM, vidhAnasabhAno para mugdha hato. hAnalAla mArA priya kavi hatA. jaMgA mIrane mana koI sabhya hAjara nahIM, are ! khUda meyara paNa hAjara nahIM ! khUba kavIzvara dalapatarAma-te jamAnAnA ka.da.DA. kavi dalapatarAma DAhyAbhAI ja Akroza-ne aphasosapUrvaka e lakhAyuM che paNa sadgata kalAkAro, ja ekamAtra sAcA kavi hatA. jAnAlAlane jaMgA mIra kavi kahevA ja sAhityakAronA AtmAoe ke saMskAra-nagarIe nava karazo koI taiyAra nahoto, kAraNa ke hAnAlAlanI DolanazailI ja ene pasaMda zoka' gAI zAnta thaI javAnuM ! kAraNa ke jamAnAnI raphtAra ja nahotI ke samajAtI ja nahotI. emAM jaMgI mIrano paNa huM doSa joto vicitra che ! " nathI kAraNa ke A prakAranI phariyAda karanArAone kavi paDakArIne dararoja kaubhAMDothI adhuM vartamAnapatra chalakAI jAya che ! koI kahetA: 'mArI DolanazailIne samajavA hajI gujarAte pacAsa varSa rAha kalAkAra ke sAhityakAranA kAryakrama, smazAnayAtrA ke zokasabhA mATe jovI paDaze!" e jamAnAmAM eka pRthu zukale ene anukaraNanuM mAna mAMDa daza lITI paNa na phALavanAra vartamAnapatra mATe AzvAsanarUpe ApyuM ne "moTAlAla'nA takhalluse kavi aradezara pharAmajI khabaradAre narmadane TAMkI gAvAnuM "nava karazo koI zoka." enI peraDI karavAmAM viniyoga karyo. "koyalaDIne badale 'bheMsalaDIne Aje mane 88muM cAle che. 60 pachI chellAM 28 varSothI huM mArAthI ubodhana karatuM DolanazailImAM kAvya lakhI jyotIndra davee enuM prahasana daza-paMdara vIsa varSa hAnAM vidyArthIo, snehI svajano mATe ema ja karyuM ! paNa ene mATe bhale kavivare na kahyuM paNa huM a-kavi kahuM chuM: mAnato Avelo ke A badhA to mArI zokasabhAmAM Avaze ja ! paNa nava karazo koI zoka.' - vidhinI vakratA to juo ke emAMnA paMcotera TakAnI zokasabhAmAM ekavAra amadAvAdamAM, sAla to mane barAbara yAda nathI paNa haze sukhedu :khe mAre javuM paDyuM che ! mArI heDInA to navANu TakA prabhune sane 1943mAM-bauddha dharmanA prakhara abhyAsI vidvAna pro. dharmAnaMda pyArA thaI gayA che ! mane aphasosa e vAtano thAya che ke mArA gayA kosaMbInuM vyAkhyAna hatuM. emanI vidvatA jotAM to premAbhAI haoNla bAda mAre mATe lakhanAra koI haze ke kema? ghaNAM vRddho jIvatacarA chalakAI javo joie...paNa mArI smRtimAM ATalI vibhUtio DokAya jagatiyuM nathI karatA ? avasAna-noMdhanI jIvatacarA zuM na thaI zake ! che. sTeja para hatA lokasabhAnA prathama spIkara zrI gaNeza mAvalaMkara, huM jo koI sAmayikanA taMtrI houM to jIvadayAnuM AvuM kArya avazya leDI vidyAgaurI ne pro. kosaMbIjI ne paMdareka zrotAomAM hatA...zrI karuM...paNa taMtrI nathI teno ane avasAna-noMdha lakhAze ke nahIM tenoya rasikalAla parIkha, zrI umAzaMkara joSI, zrI kezavarAma kA. zAstrI, vicAra karatAM gAI lauM chuM:zrI nagInadAsa pArekha, zrI hariprasAda zAstrI, zrI bhogIlAla sAMDesarA, "nava karazo koI zoka." Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI, 2004 prabuddha jIvana Arthika sahAya karavAmAM Ave che. ane sevAbhAvI DaoNkTara zakAya. A AkhanA oparezana vinA mUlya kathA maMgala bhAratImAM ceka arpaNavidhino kAryakrama | | mathurAdAsa TAMka zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI chellAM 18 varSathI paryuSA suMdara Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. cikhodarA haoNspiTalanA Do. vyAkhyAnamALA daramiyAna zrotAone dAna mATe apIla karIne muMbaI nANAvaTI, anya DokTaro ane sTApha membaro khaDe page oparezana bahAra mAnavasevA-lokasevAnuM kAma karatI koI eka saMsthAne prativarSa karavA taiyAra hatAM. Azare 36 dardIonA oparezana thayAM. maMgala Arthika sahAya karavAmAM Ave che. gata paryuSaNA vyAkhyAnamALA daramiyAna bhAratamAM oparezana thieTaranI vyavasthA hovAthI oparezano karI ravizaMkara mahArAja AMkhanI hospiTala-cikhodarAnA sevAbhAvI DaoNkTara zakAyAM. A prasaMge prAsaMgika bhASaNo thayAM. DaoN. dozI kAkAe mu. zrI ramaNIkalAla dozI (dozI kAkA)nI bhalAmaNathI maMgala AjasudhImAM Azare traNa lAkha AMkhanA oparezana vinA mUlya karyA bhAratI-golAgAmaDI, ji. vaDodarAne Arthika sahAya karavAnuM nakkI che. emanI 87 varSanI uMmare teo hajI sakriya bhAga le che ane karavAmAM AvyuM hatuM. * * oparezana kare che e mATe emane abhinaMdana ApavAmAM AvyAM. koIpaNa saMsthAne Arthika sahAya karavAnuM nakkI karatAM pahelA maMgala bhAratImAM triveNI saMgama thayo. savAre dhvajavaMdana, pachI saMghanA hoddedAro-kAryavAhaka samitinA sabhyo be-traNa saMsthAonI netrayajJa ane bapore ceka arpaNavidhi. kAryakramamAM pU. AcArya zrI mulAkAta le che temAMthI badhAMnI saMpati hoya tevI saMsthAnI bhalAmaNa vijayacaMdrajI mahArAja sAheba zrI jaina zvetAMbara maMdira-pAvAgaDha) karavAmAM Ave che. pharIthI hoddedAro-sabhyo vagere nirNaya letAM pahelAM temaja mukhya sarakArI vakIla, gujarAta hAIkorTa, akSadAvAdanA zrI te saMsthAnI mulAkAta laI vistRta mAhitI meLavI kAryavAhaka samitinI aruNabhAI ojhA padhAryA hatAM. muMbaIthI padhArelA mahemAnoe dIpa miTiMgamAM sarvAnumate maMjUra karyA pachI ja te saMsthAne Arthika sahayoga pragaTAvyo te pachI sarasvatI vaMdanAthI kAryakramanI zarUAta karavAmAM Apavo ema TharAvavAmAM Ave che. A varSe Arthika sahAya mATe maMgala AvI hatI. saMsthAnA mukhya sUtradhAra zrI navanItabhAI zAhe saMsthAno bhAratI-golAgAmaDI (ji. vaDodarA)nI pasaMdagI karavAmAM AvI hatI. saMkSepamAM khUba ja suMdara rIte paricaya Apyo hato. zubhecchakonA amane jaNAvatA AnaMda thAya che ke maMgala-bhAratI mATe paMdara saMdezAo vAMcI saMbhaLAvyAM hatAM. muMbaIthI padhArelA saMghanA hoddedAro lAkha ogaNacAlIsa hajAra pAMcaso cotrIsa jevI mAtabara rakama sarvazrI ramaNalAla cI. zAha, rasikabhAI ela. zAha, caMdrakAMtabhAI paryuSaNa daramiyAna ekaThI thaI hatI. A rakamano ceka arpaNa karavAno DI. zAha, nirubahena esa. zAha ane bhUpendrabhAI DI. javerInuM tathA kAryakrama somavAra tA. 26mI jAnyuArI 2004nA roja maMgala bhAratI saMghanA menejara mathurAdAsa ema. TAMkanuM paNa phulahArathI sanmAna karavAmAM mukAme yojavAmAM Avyo hato. AvyuM hatuM. maMgala bhAratInA saMniSTha kAryakaro zrI nIlezabhAI majamudAre zrI muMbaI jena yuvaka saMgha taraphathI hodedAro-kAryavAhaka samitinA saMghano TuMkAmAM paricaya Apyo hato. saMghanA sarve hodedAroe prAsaMgika sabhyo, dAtAo ane zubhecchako sahita kula 35 jeTalA bhAI-baheno vaktavyo rajU karyA hatAM. gujarAta hAIkorTanA mukhya sarakArI vakIla ravivAra tA. rapamI jAnyuArI 2004nA roja muMbaIthI vaDodarA javA zrI aruNabhAI ojhAe potAnI pArmika rIte saraLa zailImAM bhASaNa mATe vaDodarA ekSapresamAM ravAnA thayAM hatAM. somavAra tA. ra6mI karyuM. temaNe mUMgA jIvo mATe ghaNuM karavA jevuM che tenA dAkhalA sAthe jAnyuArInA roja savAre vaDodarA pahoMcyAM. maMgala bhAratI ane rajUAta karI. bhAratamAM divase divase katalakhAnAM vadhatAM jAya che. jo cikhodarAnA Do. dozI kAkA taraphathI gADIonI sArI vyavasthA karavAmAM mUMgA jIvone bacAvavAno prayatna nahIM karIe to bhAratanI dazA khUba AvI hatI. vaDodarAthI maMgala bhAratI jatAM rastAmAM ame badhAM DabhoI- ja kaphoDI thaze. saMghanA zrI rasikabhAI, zrI caMdrakAntabhAI, zrI dabhavatI tIrthe pahoMcI, navakArazI, snAnAdithI paravArI, derAsaramAM nirubahena, DaoN. ramaNalAla vI. zAha tathA cikhodarAnA DaoN. dozI zrI loDhaNa pArzvanAthanI pUjA, vagere karI maMgala bhAratI-golAgAmaDI kAkAe prAsaMgika vaktavyo rajU karyA hatAM. mukAme pahoMcI gayAM. bhASaNo pUrA thayAM pachI maMgala bhAratInA vidyArthIoe mAchImArI maMgala bhAratI mukAme saMsthAnA sthApaka zrI navanItabhAI zAha ane samAjanuM suMdara nRtya rajU karyuM hatuM. tevI ja rIte svAtaMtrya dina nimitte temanA kAryakaroe badhAnuM bhAvabhInuM svAgata karyuM. ra6mI svAtaMtrya meLA-pradarzana vagerenuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. jAnyuArI-prajAsattAka divasa nimite dhvajavaMdananuM Ayojana karavAmAM maMgala bhAratImAM sAMjanuM bhojana laI ame saue pAchA pharI AvyuM hatuM. zrI muMbaI jena yuvaka saMghanA ahobhAgya ke saMghanA lADIlA vaDodarAthI muMbaInI Trena pakaDI hatI. DaoN. ramaNalAla cI. zAhanA varad haste dhvajavaMdana karavAno sonerI A rIte maMgala bhAratamAM tA. ra6mI jAnyuArIe AkhA divasano avasara sAMpaDyo. eka sainikane chAje evI zistabaddha rIte dhvajavaMdana kAryakrama sArI rIte saMpanna thayo hato. karI maMgala bhAratInA vidyArthIonI salAmI lIdhI hatI. A zubha prasaMge DaoN. ramaNalAla cI. zAhae khUba ja suMdara bhASaNa karI pote asthi sAravAra kendra mIlITarImAM hatAM te vakhatanA saMsmaraNonI jhAMkhI karAvI hatI. ghaNA saMghanA upakrame hADakAnAM niSNAta DaoN. jamazeda pIThAvAlA dvArA | varSo pachI AvI rIte salAmI levAno moko ApavA mATe maMgala hADakAnAM dardIone maphata sAravAra dara ravivAre savAranA 10-30 thI 1-30 sudhI saMghanA kAryAlayamAM (385, saradAra vI. pI. roDa, prArthanA bhAratIno AbhAra mAnyo hato. samAja, muMbaI-400 004, phonaH 238ra0ra6) apAya che. hADakAnAM ra6mI jAnyuArIne bIjo mahattvano netrayajJano kAryakrama rAkhavAmAM dardIone teno lAbha levA vinaMtI che. Avyo hato. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame zrI bhUpendra DAhyAbhAI jayAbena vIrA , nirubahena esa. zAha javerInA Arthika sahayogathI temanAM patnI sva. jyotsanA. bhUpendra - saMyojaka DaoN. dhanavaMta TI. zAha DAhyAbhAI javerInA smaraNArthe ravizaMkara mahArAja AMkhanI - maMtrIo haoNspiTala-cikhodarAnA DaoN. ramaNIkalAla dozInA sahayogathI netrayajJanuM I ' ' Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana phebruArI, 2004 zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha sAmAyika-samabhAvanI sAdhanA kAryavAhaka samiti 2003-2004' ' D sumanabhAI ema. zAha zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA zukravAra tA. 2-1 sAmAyika eka ucca koTinuM AdhyAtmika anuSThAna, yaugika kriyA, tathA ra004nA roja tathA kAryavAhaka samitinI sabhA tA. 3-2-2004nA roja * zarIra ane cetanatattvanI bhinnatAno anubhava thavA mATeno anokho prayoga che. saMghanA kAryalAyamAM maLI hatI, jemAM sane ra003-2004nA varSa mATe hoddedAro, " zrI jinazAsananA zraddhAvaMta sAdhakono sAmAyika eka Avazyaka gRhasthadharma ke kAryavAhaka samitinA sabhyo tathA nimaMtrita sabhyonI varaNI sarvAnumate nIce mujaba - nityakrama che, jeno adhikAra sau koIne che. sAmAyikano mukhya hetu samabhAva ke karavAmAM AvI hatI. 'samatvanI prApti che ane tenI utkRSTa sthitimAM sAdhaka sanAtana sukha, anupama hoddedAro zAMti ane sahajAnaMdano anubhava karI jIvanamukta dazA pAmavAno adhikArI pramukha : zrI rasikalAla laheracaMda zAha thaI zake che. sAdhya, sAdhaka ane sAdhanAnI nirmaLatA ke vizuddhi upara samabhAvanI upapramukha : zrI caMdrakAnta dIpacaMda zAha sAdhanAno AdhAra rahelo che. athavA sAmAyikano uddezya kalezamaya mana-cittAdinI maMtrIo : zrImatI nirubahena subodhabhAI zAha avasthAno vIryaguNathI dhvaMsa karI prazamarUpa bhAvasamAdhinI prApti che. sAmAyikanI DaoN. zrI dhanavaMta tilakarAya zAha anuSThAnamAM sAdhakanI AMtara-bAhya vartanA nIce mujaba hovI ghaTe jethI upara sahamaMtrI : zrImatI varSAbahena rajubhAI zAha jaNAvela hetu saphaLa nIpaje. koSAdhyama : zrI bhUpendra DAhyAbhAI javerI 1. pratyakSa sadgurunI nizrAmAM sAdhake pratijJA ke nizcaya karI anuSThAnamAM sabhyo : DaoN. zrI ramaNalAla cImanalAla zAha vidhivat praveza tathA samApana karavuM ghaTe pro. zrImatI tArAbahena ramaNalAla zAha 2. mana-vacana-kAyAthI thatA doSo sAdhake TALavA ane kadAca doSa thaI jAya to zrI vallabhadAsa Ara. ghelANI 'tenuM vidhivat prAyazcita sagurunI sAkSIe karavuM. zrI naTubhAI paTela 3. dehAdhyAsa ke dehamAM Atmabuddhi TALI sAdhake AtmAbhimukha thaI jaDa ane ku. vasubahena bhaNazAlI caitanyanI bhinnatAnuM AMtarika bhAna vartAvuM ghaTe. zrImatI uSAbahena pravINabhAI zAha 4, pramAdarahita thaI sAdhake svAdhyAya, satsaMga, kAyotsarga, bAnAdinI saMjogo ku. mInAbahena zAha anusAra yojanA karavI ghaTe.. zrImatI puSpAbahena caMdrakAnta parIkha 5. sudeva (kevaLajJAnI | kevaLadarzI) ane sadgara (chatrIsa guNo yukta) pratye zrI gAMgajIbhAI popaTalAla zeThiyA atUTa zraddhA sAdhakane hovI ghaTe, athavA sAmAyikanI saphaLa sAdhanA mATe zrImatI kusumabahena narendrabhAI bhAu sAdhakane puSTa-AlaMbana hovuM ghaTe. zrImatI jayAbahena TokarazI vIrA 6. viSamabhAvano dhvaMsa thavA arthe sAdhake yama ane niyamanI (aNuvrata, guvrata, zrI bhaMvarabhAI vAlacaMda mahetA | zikSAvratAdi) yathAzakti upAsanA karavI. zrImatI ramAbahena vinodabhAI mahetA 7, samabhAvanI sAdhanAne anukULa samyakajJAna-darzana-cAritryAdinI ArAdhanA zrImatI ramAbahena jayasukhalAla vorA ane navAM karmabaMdha karAvanArI pravRttimAMthI nivRtta thavuM evuM lA sAdhakane ko-opTa sabhyo : zrI zailezabhAI hiMmatalAla koThArI hovuM ghaTe. zrI jayaMtIlAla popaTalAla zAha 8. mana-vacana-kAyAMdithI thato kriyArUpa "yoga" ane aMtaHkaraNAdithI thato ku. yazomatIbahena zAha bhAvAtmaka upayoga" saMyamanA hetuthI sAdhakane vartavo ghaTe. zrI dilIpabhAI vIrendrabhAI kAkAbaLIyA 9. bAhya padArtho, viSayo ane sAMsArika viTaMbaNAomAMthI cittavRttione nivRtta karI zrI dilIpabhAI mahendrabhAI zAha sthira Asana, svAdhyAya, kAyotsargAdimAM mana-cittAdine sAdhake pravRtta karavuM ghaTe nimaMtrita sabhyo : zrImatI reNukAbahena rAjendrabhAI javerI 10. lAMbA vakhata sudhI sukhapUrvaka besI zakAya evA Asanano upayoga ane zrI nItinabhAI kAMtilAla sonAvAlA nirmaLa vAtAvaraNavALuM sughaTa sthAna sAdhake pasaMda karavuM ghaTe jethI bAhya. zrI rahimabhAI bhagavAnadAsa zAha vikSepo TALI zakAya. zrI ramaNIkalAla bhogIlAla zAha 11. mana-cittAdinI ekAgratA mATe tIrthaMkarAdinuM nAma-smaraNa sAdhaka mATe zrImatI suzIlAbahena ramaNIkalAla zAha hitAvaha jaNAya che, zrI basaMtalAla narasiMgapurA 12, jIva-ajIvAdinI vyavasthA, cha dravyonuM guNA-paryAya svarUpa, zarIrAdithI cetananI zrI devacaMda zAmajI gAlA bhinnatA, jJAna-darzana-cArityAdinuM svarUpa karma-siddhAMta, jJAnI puruSonA cAritryanuM zrI caMdrakAnta parIkha vAMcana-manana ityAdi viSayo pratye sAdhakanuM talasparzI ciMtana ke ravAdhyAya. zrI kAMtilAla pAnAcaMda zAha 13. ArtadhyAna ane rodradhyAnamAMthI nivRtti ane maMtrI - pramoda - karuNA - mAdhyasthAdi zrImatI kalAvatI zAMtilAla mahetA - bhAvanArUpa dharmadhyAnathI sAdhaka kramaza: AtmasvarUpamAM tallInatA sAdhI zake che. zrI ramaNIkalAla Ara. salota 14, sAmAyika anuSThAna sAdhakanA Atmahita mATenuM hoI te aMge laukika zrI jevatalAla sukhalAla zAha bahumAna ke prazaMsAdi sAdhake TALavI. Do. zrI rAjubhAI ena. zAha 15. niyata sAMsArika kartavyo cUkyA sivAya sAdhake samabhAvanI sAdhanA ke sAmAkiya : zrImatI caMdrAbahena pIyUSabhAI koThArI anuSThAna karavuM ghaTe, jethI citta-prasannatA varta. zrI nItinabhAI cImanalAla zAha upasaMhAra : | zrI kiraNabhAI hIrAlAla zAha aMta:karaNAdi sahita padgalika zarIra ane cetanatattvanI bhinnatAno anubhava zrImatI alakAbahena kiraNabhAI zAha karavA mATe sAmAyika anuSThAna eka anokho prayoga che. ajJAna ane rAga-dveSamAM zrI mahendrabhAI zAmajI gosara ragadoLanArI saMkalpa-vikalparUpa kalpanAo sAdhakane TaLavAthI jJAnAvaraNIyAdi zrI zAntibhAI karamazI gosara ' karmanAM AvaraNo kramaza: dUra thavA mAMDe che ane nirmaLa Atma-svarUpano prakAza zrI prANalAla rAmajIbhAI zeTha (vekarIvALA). thAya che evuM adbhuta sAmAyikanuM mAhAtma jaNAya che. Printed & Publishod by Nirubahen Subodhbhal Shah on Behan at Shri MumbalYuvak Baigh and Printed at Fakhri Printing Work 1912A Bydulla Se Vice Industrial Estate Deday bridday Cross Hoad, Byeula Mumbal 404 021 And Published at 385, VP Road, Mumbai-900.004 Editor: Ramanilai e shek che , Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R.N. 1. 6067/57 Posted at Byculla sorting office Mumbai-400 011 Licence to post without prepayment No. 271 - varSa : (50) + 150 aMka : 3 - 16 mArca, 2004 0 0 Regd. No. TECH/ 47 -890/MBI 72003-2005 - 9 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 ( prabuddha vaLI 0 0 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 vArSika lavAjama rUA.100/-0 0 chUTaka nakala rUA. 10/ * taMtrI : ramaNalAla cI. zAha lezyA. sAmAnya rIte joie to dareka vyaktinA caherA upara emanI pravAha che.) cAmaDInA varNa uparAMta kaMIka camaka, jhAMya ke AbhA jevuM kazuMka digaMbara graMtha "dhavalA'nI TIkAmAM kahyuM che: varatAya che. badhA mANasonI prakRti, vicAradhArA, bhAvanA ityAdi timpatIti terA I-je karmone AtmA sAthe lipta kare che te vezyA. - ekasarakhAM nathI hotAM ane ekanA eka mANasanA vicAro, bhAvo pAyogitA yo pravRtineMDyA -lezyA e kaSAyodayathI anuraMjita ityAdimAM paNa vakhatovakhata parivartana Ave che ane tadanusAra A yoga pravRtti che. (A vyAkhyA adhUrI gaNAya che, kAraNake sayogI AbhA badalAtI dekhAya che. eka dhUpasaLImAMthI jema satata dhUmrasera kevalIne kaSAya nathI hotA, paNa zukala lekSA hoya che.) nIkaLatI rahe che ane e vadhatI ghaTatI ke vaLAMko letI rahe che tevI rIte zrI abhayadevasUrie bhagavatI sUtranI TIkAmAM dravya lekSA mATe manuSyanA cittamAMthI vicAradhArA, bhAvataraMga avirata vahyA kare che ane kahyuM che: ' teno prabhAva enA caherA upara, mastaka upara ane anukrame samagra " vRddhi dravya sAnnidhyananato gIva pariNAmo sezyA | zarIra upara paDe che. A bhAvataraMga anusAra enI sAthe vividha raMganAM [kRSNa vagere dravyanA sAnnidhyathI je jIvapariNAma utpanna thAya che te sUkSma-sUkSmatara pudgala paramANuo paNa nIkaLe che ane vizeSata: vezyA.] mastakamAM ane anukrame samagra zarIramAM prasarI jAya che. sAmAnya vaLI kahyuM che : arthamAM samajavA mATe A bhAvadhArA ane pudgala paramANuone vezyA kRSNAdi dravya sAcivyAt pariNAmo ya AtmanaH / kahevAmAM Ave che. skaTikasyeva tatrAyaM, lezyA zabda prayujyate // - "lezyA' jaina dharmano eka pAribhASika viSaya che. eno saMbaMdha vaLI bhAvalezyA mATe emaNe kahyuM che: manamAM UThatA bhAvonI sAthe, AtmAmAM udbhavatA adhyavasAyonI vRSNAdi dravya sAvitre nitAtmapariNAmarUpa mAvatezyA ! sAthe che. vaLI vezyAno saMbaMdha vividha adhyavasAyo sAthe [kRSNAdi dravyanA sAnnidhyathI je AtmapariNAmarUpa bhAva utpanna udbhavatA-pariNamatA vividharaMgI pugala paramANuo sAthe paNa che. thAya che te bhAvalezyA. A pugala paramANuone dravyalezyA kahevAmAM Ave che. enI sAthe ApaNA manamAM bhAvo, vicArataraMgo satata badalAtA rahe che. eka saMkaLAyelA bhAvo, adhyavasAyone bhAvalezyA kahevAmAM Ave che. A kSaNa paNa citta navaruM paDatuM nathI. kyAreka kadAca ApaNe e vize lezyA' zabdanA judA judA sAmAnya artha thAya che, jema ke leNyA sabhAna na paNa hoie, paNa bhAvataraMgo to niraMtara, UMghamAM paNa. eTale teja, jyoti, kiraNa, vALA, dIpti, bimba, saundarya, sukha, cAlatA ja rahe che. varNa ityAdi. vyavahArajagatamAM ApaNe vividha prakAranA manuSyo joie chIe. lezyA zabdanA vizeSa artha thAya che adhyavasAya, aMta:karaNanI dareka mANasanA caherA bhinnabhinna che ane e dareka caherA paranuM teja vRtti, AtmapariNAma, aMtarjagatanI cetanA, AbhAmaMDaLa, AtmapariNAma paNa bhinnabhinna che, eTaluM ja nahi eka ja vyaktinA caherA para paNa mATe nimittabhUta dravyavizeSa. vAraMvAra teja badalAya che. eka pratiSThita mANasa hoya ane koI enuM * prAkatamAM "lessA' zabda vaparAya che. "lessA" zabda "lam" uparathI kharAba rIte jAheramAM apamAna kare to enA caherAnA hAvabhAva vyutpanna karAya che. "lam' eTale camakavuM. badalAI jAya che. koIka prAmANika gaNAto mANasa kaMIka corI A legyAnI judI judI vyAkhyA apAya che. uttarAdhyayananI TIkAmAM kahyuM karatAM raMge hAtha pakaDAI jAya ke tarata enuM moMTuM paDI jAya che, plAna thaI jAya che. mANasa atyaMta prasanna hoya paNa acAnaka ciMtAnA lezayati zrleSayatIvAtmani jananayanAnIti. lezyA / gaMbhIra samAcAra AvatAM vyagra banI jAya tyAre enA caherA paranI [je lokonI AMkhone potAnA tarapha AkRSTa kare che te vezyA che.] rekhAo ane raMgo badalAI jAya che. mANasa nirAza beTho hoya ane Avazyaka sUtranI TIkAmAM zrI haribhadrasUrie kahyuM che: ekadama koI sarasa khuzakhabara Ave ke tarata te jo utsAhamAM AvI ' ayancAmAnavidhena rma ta terA: 1 jAya to enA caherA para rozanI patharAI rahe che. mANasanI bhUla thAya [je AtmAne aSTavidha karma coMTADe che te vezyA che.] . ane ene apamAnajanaka Thapako ApavAmAM Ave to enuM moTuM paDI vopariNAmo saizya ! arthAtu vezyA e yogapariNAma che.. jAya che. krodhanA bhAre AvezamAM koI mANasa AvI jAya to eno nirNo tevA leyA e karmanisyadarUpa che. (karmamAMthI vaheto cahero pahelAM lAla thAya ane pachI kALo paDI jAya che. A badhuM batAvuM Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana ' . 16 mArca, 2014 che ke mANasanA dehamAM raMgonI koika sUkSma prakriyA thayA kare che. zrI bhagavatIsUtra uparAMta zrI prajJApanAsUtra, zrI uttarAdhyayanasUtra A sUkSma prakriyA te legyA che. ApaNA bAhya dekhAtA zarIranI vageremAM A cha vezyAo vize bahu vigate vicAraNA karavAmAM AvI che. aMdara ApaNA AtmA sAthe, (Atmapradezo sAthe) joDAyelAM bIjAM be leyAnA mukhya be prakAra che : (1) dravya vezyA ane (2) bhAva vezyA. sUkSma zarIra hoya che. eka zarIra te tejasa zarIra ane bIjuM te kArmaNa dravya leNyA pudgalarUpa che. eTale varNa, gaMdha, rasa ane sparza e zarIra, tejasa zarIra sUkSma che ane kArmaNa zarIra enAthI paNa vadhu pudgalanA guNo dravya legyAmAM paNa che, "prajJApanA sUtra'nA 17mAM sUkSma che. jema bAhya zarIranAM pudgala paramANuo che, tema A baMne padamAM bhagavAna mahAvIra svAmIe gautama svAmIne kahyuM che ke dravyalezyA sUkSma ane sUkSmatara zarIranAM paNa pudgala paramANuo che, AMpaNAM asaMkhyAt pradeza che ane tenI ananta vargaNA che. skUla bAhya zarIra, sUkSma zarIra ane sUkSmatara zarIra e traNe sAthe kAma bhAvalezyA avarNI, agaMdhI, arasI, asparzI hoya che. bhAvalezyA kare che. ApaNo cetanAvyApAra A traNe zarIra sAthe saMkaLAyelo che. agurulaghu che. bhAvalezyA parasparamAM pariNamana kare che. bhAvalezyA karma jema ApaNA pUla bAhya zarIranA vyApAronuM kendrasthAna magaja eTale baMdhanamAM koI prakAre heturUpa che. eTale bhAvalezyA sugatino hetu banI ke citta che, tema ApaNA sUkSma ane sUkSmatara zarIranA vyApAronuM zake che ane durgatino hetu paNa banI zake che. dravyalezyA bhAvalezyA kendrasthAna paNa citta ja che. cittano AtmA sAthe saMbaMdha che. anusAra ja hoya che. chae vezyAo sUkSma hovAthI chAsthane agocara ApaNA sUkSma tejasa zarIra sAthe cetanAnA je vyApAro cAle che te hoya che. lezyA che ane ApaNA kAmaNa zarIra sAthe ke te dvArA cAlatA vyApAro uttarAdhyayanasUtramAM enA cotrIsamA adhyayanamAM A cha lazyAnAM te adhyavasAyo che. adhyavasAyo anusAra vezyA hoya che. adhyavasAya lakSaNo ApyAM che. emAM kRSNalezyAnAM lakSaNo nIce pramANe ApyAM che : badalAya to legyA badalAya. paMcAsavappavatto tIhi agutto chasuM avirao y| . bhAratIya sAMskRtika paraMparAmAM lezyA ke tene maLatI vicAraNA. tivAraMbhapariNao khuddo sAhasio nro|| thayelI che. mahAbhAratanA "zAntiparvanI "vRtragItAmAM kahyuM che: niddhandhasapariNAmo nissaMso ajiiNdio| . . SaD jIvavarNAH paramaM pramANaM kRSNo dhUmro nIlamathAsya madhyam / eyajogasamAutto kiNhalesaM tu pariName // rakta puna; sahAtara sud tuM driva asurad 2 pustam II [je manuSya pAMca Azrava (mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane mahAbhAratamAM varNa (raMga) anusAra jIvanA cha vibhAga pADavAmAM azubha yoga)mAM pravRtta che, traNa guptimAM agupta che, chakAyanI AvyA che. A cha varNa che-kRSaNa, dhUma, nIla, rakta, hAridra tathA hiMsAthI nahi viramelo, tIvra AraMbhanAM pariNAmavALo che, zudra, vagara zukala. emAM kRSNa varNavALA jIva ochAmAM ochuM sukha pAme che. dhUmra vicAre kArya karanAra sAhasika che, kUra pariNAmavALo, nRzaMsa kuTila varNavALA jIvo enAthI kaMika adhika tathA nIla varNavALA madhyama sukha bhAvavALo) ane ajitendriya che-A badhAthI joDAyelo te jIva kRSNa pAme che. rakta varNavALA sukha duHkha sahana karavAne yogya hoya che. vezyAnAM pariNAmavALo che.] hAridra (pILA) varNavALA sukhI hoya che ane zukala varNavALA parama nIla lazyAnA lakSaNo nIce pramANe che : sukhI hoya che. issA amarisaatavo avijjamAyA ahIriyA ya / - A zlokanI TIkAmAM kahyuM che ke jyAre tamoguNanI adhikatA, gehI paose ya saddhe pamatte rasalolue sAya gavesae y|| sattvaguNanI nyUnatA ane rajoguNanI sama avasthA hoya tyAre kRSaNa AraMbhAo avirao khuddo sAhasio nro| varNa hoya che. A rIte eka guNanI adhikatA, bIjA guNAnI sama eyajogasamAutto nIlalesaM tu pariName // avasthA ane trIjA guNanI nyUnatA hoya to te pramANe jIvanA judA jei manuSya irSALu, kadAgrahI, atapasvI, ajJAnI, mAyAvI, judA varNa thAya che. zukala varNamAM tamoguNanI nyUnatA, rajoguNanI sama nirlajja, gRddha, keSI, zaTha, prama, rasalolupa, sukha zodhanAra (svArthI), avasthA ane sattvaguNanI adhikatA hoya che. - ' AraMbha karavAmAM na aTakanAra, kSudra, sAhasika tathA A badhAmAM pAtaMjala yogadarzana'mAM kahyuM che ke cittanA kRNa, akRSNa-azukala joDAyelo che te nalalekSAmAM pariNata thAya che.] ane zukala ema traNa prakAra che. kApotalezyAnAM lakSaNo nIce pramANe che : gozAlakanA AjIvaka saMpradAya ane bauddha dharmamAM vezyAne mATe " vaMke vaMkasamAyAre niyaDille annujjue| abhijAti' zabda prayojAyo che. bauddhonA "aMguttaranikAya' graMthamAM pali caMga ovahie micchadiTThI aNArie / ziSya AnaMda pUraNakazyapano saMdarbha ApIne bhagavAna buddhane kahe che ' ' 3eld'dukUvA , tene yAvi macharI | ke "bhadanta! pUraNakazyape kRSNa, nIla, lohita, hAridra, zukala tathA yano samajho tu pariNAme . parama zukala evA varNavALI cha abhijAtio kahI che; jema ke ' [je manuSya vANI ane AcaraNamAM vakra che, kapaTI che, asaraLa, khATakI, pAradhi vagere mANasonI abhijAti kRSNa varNanI kahI che." doSone chupAvanAra, abhimAnI, parigraha, mithyASTi, anArya, duSTa . jaina dharmamAM zrI bhagavatIsUtramAM kahyuM che te pramANe zrI gautamasvAmInA vacana bolanAra, cora, matsarI che-A badhAMthI je yukta hoya che te praznano uttara ApatAM bhagavAna mahAvIra svAmI kahe che ke vezyAo cha kApota lezyAmAM pariNata thAya che. ' prakAranI che. tejalezyAnAM lakSaNo nIce pramANe che: rR vi mane, te sAmo triraMgo ! nIyAvittI acavale amAI aMkuuhala / goyamA ! chalessAo patnattAo, taM jahAM-- viNIyaviNae dante jogavaM uvahANa vaM // kaNha lessA, nIlalessA, kAulessA, piyadhamme daDhadhamme vajjabhIru hiese| teulessA, pamhalessA, sukklessaa| eyajogasamAutto teUlesaM tu pariName // (he bhagavAna, vezyAo keTalA prakAranI che ? he gautama, vezyAo ' je manuSya namratAthI vartanAra, acaMcala, mAyArahita, akUtuhalI, cha prakAranI che, te A pramANe : (1) kRSNa vezyA, (2) nIla vezyA, vinayamAM nipuNa, dAnta, yogI, upadhAna karavAvALo, dharmapremI, dharmamAM (3) kApota vezyA, (4) tejo lezyA, (5) pAlezyA, (6) zukala lezyA.] dRDha, pApabhIru, hita icchanAra-e badhAMthI yukta hoya te tejalezyAmAM , , , , filo Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 mArca, 2004 prabuddha jIvana pariNata thayelo che.] AmAM kRSNa, nIla ane kApota e traNa azubha lezyAno varNa padhalezyAnAM lakSaNo nIce pramANe che: aprItikara, amanojJa hoya che. traNA zubha lezyAno varNa prItikara. ane payaNukkohamANe ya mAyAlobhe ya payaNue / - manojJa hoya che. pasaMtacitte daMtappA jogavaM uvahANavaM / / mANasanA ke anya jIvanA zarIranI cAmaDInA je raMgo che te dravya tahA payaNuvAI ya uvasaMte jiiMdie / lezyAne kAraNe che ema na samajavuM. e raMgo nAmakarma pramANe hoya che eyajogasamAutto pamhalesaM tu pariName / / ane te sthUla dRSTithI nihALI zakAya che. dravya lazyAnAM paramANu sUkSma - [je manuSyanAM krodha, mAna, mAyA ane lobha atyaMta alpa hoya,. hoya che. AthI ja koIka goro mANasa ghAtakI hoI zake che ane ' citta prazAMta hoya, potAnA AtmAnuM damana karato hoya, yogI ane enI kRSNa vezyA saMbhavI zake che. tevI ja rIte koI mANasa taddana upadhAna (tapazcaryA) karavAvALo hoya, alpabhASI, upazAnta, jitendriya zyAma hoya ane chatAM e pavitra, jJAnI, zubha lezyAvALo hoI zake hoya-A badhAMthI je yukta hoya tenAmAM padmalezyA pariNata thayelI che. ApaNAM tIrthakaro rAtA varNanA, nIla varNana, kaMcana varNanA hatA. hoya che.] eTale dehavarNa ane vezyAvarNa e be judA che. dravya lazyAnA varNa, zukalezyAnAM lakSaNo nIce pramANe che: gaMdha, rasa ane sparza e cAra lakSaNamAMthI varNa manuSyanA manane ane aTTaruddANi vajjittA dhammasukkANi saahe| zarIrane vadhu prabhAvita kare che. eTale vezyAvarNano prabhAva dehavarNa para pasaMtacitte daMtappA samie gutte ya guttisu // sarAgo vIyarAgo vA uvasaMte jiiMdie / tIvra azubha lezyAvALA mANasonI pAse besatAM vAtAvaraNa bahu eyajogasamAutto sukkalesaM tu pariName / / taMga lAge che. kyAreka koI krodhI mANasanA krodhanI evI asara thAya je manuSya AdhyAna ane raudradhyAna choDIne dharmadhyAna ane zukaladhyAna che ke zAnta svabhAvano sAmo mANasa paNa uzkerAIne krodha karavA lAge dhare che, prazAnta cittavALo che, potAnA AtmAnuM damana karavAvALo che, che. bIjI bAju keTalAka pavitra mahAtmAonI zukala lezyA evI samiti ane guptithI gupta che, upazAnta ane jitendriya che, sarAga prabaLa hoya che ke emanI sAthe takarAra karavAnA AzayathI Avelo (alparAgI) ke vItarAga hoya che te zukala lezyAmAM pariNata hoya che. mANasa emane jotAM ja zAnta thaI jAya che. mahAtmA gAMdhIjInA ke dravyalezyA pudgala paramANuonI hoya che ane pudgala paramANumAM jIvanamAM AvA keTalAye prasaMgo banyA hatA. keTalAka yogI mahAtmAo varNa, rasa, gaMdha ane sparza hoya che. eTale chae dravya lazyAnAM varNa, jaMgalamAM hoya to hiMsaka prANIo emanI pAse AvIne zAtta banIne rasa, gaMdha ane sparza kevA prakAranAM hoya che e bhagavAne bhagavatIsUtra, besI jatAM hoya che. A badho laizyAno ja prabhAva che. uttarAdhyayana, prajJApanAsUtra vageremAM kahyAM che. - kRSNa, nIla ane kApota e traNa lezyAnI gaMdha marelI gAya, mareluM lezyAonA varNa, rasa vagere keTalA hoya che te vize bhagavAne kutaruM, marelo sarpa vagerenI gaMdha karatAM paNa vadhu dugaMdhamaya hoya che. bhagavatIsUtramAM kahyuM che: tejolezyA, padmavezyA ane zukalalezyA e traNa lezyAnI gaMdha myA! Tutrane paDutra-paMcavaUT, paMsA, Tu aMdhA, gaTTa /sA paUTI I sugaMdhI puSpa, ghaselAM sugaMdhI dravyo vagerenI sugaMdha jevI hoya che. mAvajaM paDubai-mavaUNA, rasI, aiSA, mAsA pachaUTTI | kRSaNA lezyAno rasa (svAda) kaDavuM tuMbaDuM, kaDavo lIMbaDo, kuTaja, - he gautama ! dravya lazyAnI apekSAe emAM pAMca varNa, pAMca rasa, kuSNakaMda vagerenA svAda karatAM paNa vadhu kaDavo hoya che. nIla lazyAno be gaMdha ane ATha sparza kahyA che. '' rasa sUMTha, marI, pIpara, maracuM, citramUla vagerenA svAda karatAM paNa vadhu bhAvalezyAnI apekSAe te varNarahita, rasarahita, gaMdharahita ane tIkho hoya che. kApotalezyAno rasa kAcI kerI, kAcuM koThuM, kAcuM sparzarahita che.] dADama, bIjoruM, bIluM, phaNasa vagerenA svAda karatAM paNa vadhu turo hoya dravyalezyAo cha che, paraMtu enA varNa (raMga) pAMca batAvavAmAM che. A traNe lazyAno rasa aprItikara, amanojJa hoya che. tejo AvyA che, kAraNake kApota (kabUtaranA raMga jevI) vezyAno judo varNa vezyAno rasa pAkI kerI, pArka koThuM, pAkuM dADama vagerenA svAda jevo nathI, paNa te kALo ane lAla e be varNAnA mizraNavALo varNa che. A khaTamITho hoya che. pA vezyAno rasa candraprabhA, uttama vAruNI, madha, cha dravyalezyAnA varNa (raMga) samajAvavA mATe nIce pramANe udAharaNa khajUrAsava, drAkSAsava vagerenA svAda jevo madhura hoya che. zukala leyAno ApyAM che: rasa goLa, sAkara, khajUra, drAkSa, khIra, lADu vagerenA svAda jevo mITho kuNa lezyA kALAM vAdaLa, aMjana, pADAnA ziMgaDAM, arIThAM, hoya che. * gADAnI maLI, AMkhanI kIkI, bhamaro, kALI kesara, koyala, kALI kRSNa, nIla ane kApota e traNe lazyAno sparza karavata, gAyanI kanera vagerenA kALA varNa karatAM paNa vadhAre kALI hoya che. jIbha, sAgavRkSanAM pAMdaDAM vagerenA jevo karkaza hoya che. tejo, padma nIluM leyA azokavRkSa, cAsa pakSInI pAMkha, vaiDUrya nIlamaNi, ane zukala e traNa leyAno sparza mAkhaNa, zirISanAM phUla vagerenA popaTanI pAMkha, kabUtaranI Doka vagerenA nIla raMga karatAM vadhu nIla komaLa sparza karatAM vadhAre komaLa hoya che. varNavALI hoya che. dravya lazyAnA varNa, gaMdha, rasa ane sparza vize je ahIM kahyuM che te kApota lezyA kabUtaranI Doka, koyalanI pAMkha, aLazInAM phUla e pudgala paramANuomAM keTalI kSamatA rahelI che te batAvavA mATe vagerenA varNa jevI, kAlalohita varNavALI hoya che. ' che. evAM paramANuo bahAra jo skaMdharUpa hoya to Avo anubhava tejovezyA lohI, bAlasUrya, igopa, hiMgaLo, popaTanI cAMca, avazya thAya.' dIpazikhA, lAkha vagerenA varNa jevI hoya che. zubha ane azubha lezyAnAM sthAna kyAM kyAM ane kyAre kyAre hoya ''paghalezyA caMpAnuM phUla, haLadara, haDatAla, suvarNa, vAsudevanuM vastra che e mATe bhagavAne kahyuM che ke asaMkhya avasarpiNI ane asaMkhya vagerenA varNa jevI hoya che. ' utsarpiNInA jeTalA "samaya" ane cauda rAjalokanA jeTalA AkAzapradezo. zukalatezyA zaMkha, macakuMdanAM phUla, dUdhanI dhAra, rUpAno hAra, zarada hoya teTalAM zubhAzubha lezyAnAM sthAna jANavAM. matalaba ke sarva kALe 2&tunI vAdaLI, caMdra vagerenA varNa jevI hoya che. ane sarva kSetre zubha ane azubha lezyA hoya che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'prabuddha jIvana 16 mArca, 2004 lezyA ane kaSAyano avinAbhAva saMbaMdha nathI. eTale ke jyAM athavA ethI paNa ghaNA badhA prakAre pariNAmomAM pariNata thAya che. kaSAya che tyAM lezyA avazya hoya ja che, paNa jyAM lezyA hoya to tyAM kRSNalezyA nIlalezyAne prApta karIne enA varNa, gaMdha, rasa ane kaSAya hovA ja joie evuM nathI. enuM udAharaNa kevaLajJAnInI vezyA sparzanA rUpamAM pariNamana pAme che. evI ja rIte bIjI vezyAo paNa che. kevaLajJAna thayA pachI kevaLajJAnIne phakta eka zukala leNya ja hoya pariNamana pAme che. jema dUdha meLavaNa (chAza vagere khaTAzavALuM jAmaNa) : che, paraMtu kevaLajJAnIne kaSAya hotA nathI. prApta karIne pachI enA ja varNa, gaMdha, rasa ane sparzane vAraMvAra. prApta lezyA ane yoga (mana, vacana ke kAyAnA athavA tronA) vacceno karatuM rahe che ane pachI dUdha dahIM thaI jAya che e rIte eka legyAmAMthI saMbaMdha avinAbhAva che. jyAM yoga che tyAM lezyA che ane jyAM lezyA che bIjI vezyAnuM pariNamana thAya che. A prakAranA pariNamanane vezyAgati tyAM yoga che. leNyA mATe mana, vacana ane kAyA e traNenA yoga sAthe kahevAmAM Ave che.' ' hovA anivArya nathI. ekendriya jIvomAM phakta kAyayoga hoya che. lazyAnuM pariNAmana koI jaDa vibhAjana jevuM nathI. eTale ke eka teone vacanayoga ane manoyoga na hovA chatAM teone vezyA hoya che. lezyA pUrI thAya pachI ja bIjI vezyA cAlu thAya evuM nathI. be sayogI kevaLIne zukala legyA hoya che. ayogI kevaLI alezI hoya kezyAonA vAraMvAra saMmizraNathI ekamAMthI bIjInuM pariNamana thAya che. che. A pariNamana satata urdhvagAmI ja rahe athavA satata adhogAmI lezyAno jJAna-ajJAna sAthe saMbaMdha kevo che e vize bhagavatIsUtramAM ja rahe athavA chae vezyAe AkhuM vartuLa pUruM karavAnuM ja rahe evuM. kahyuM che ke kRSaNalezyAthI padmavezyAvALA jIvomAM cAra jJAna ane traNa nathI. zukalezyAvALo kUSaNalezyAmAM paNa AvI jAya ane kAlezyAvALo ajJAnanI bhajanA hoya che. zukalezyAvALA jIvomAM pAMca jJAna tathA zukalezyAmAM AvI jAya. A pariNamana mATe koI kALa nizcita traNa ajJAnanI bhajanA hoya che. alethI jIvamAM niyamathI phakta eka nathI. aMtamuhUrtamAM ekamAMthI bIjI legyAmAM pariNamana thaI zake che. kevaLajJAna hoya che. A prasannacaMdra rAjarSinuM e mATe sacoTa udAharaNa che. zukalalezyAmAMthI jema jema vezyAnI vizuddhi thatI jAya tema tema jJAnanI vizuddhi thatI parama kRSNalezyA ane paramakRSNAmAMthI parama zukalalezyAmAM pariNamana jAya che. vizuddha jJAna mATe vezyAnI vizuddhi hovI jarUrI che. udAharaNa keTalA alpakALamAM thayuM hatuM. narakagatimAMthI bacAvI kevaLajJAna tarIke vizuddha vezyA hoya to ja jAtismaraNa jJAna thAya che ane to ja apAvyuM! avadhijJAna thAya che. . jema dUdha ane dahIMnuM dRSTAnta ApavAmAM Ave che tema zuddha zveta mana:paryava jJAna atizaya vizuddha jJAna che ane kRSNalezyA to vastramAM paDelA koI raMganuM pravAhI paDatAMnI sAthe jema prasarI jAya che saMkliSTa adhyavasAyarUpa che. to pachI kRSNalezyA ane mana:paryava enuM dRSTAnta ApavAmAM Ave che athavA veDUcamaNimAM parovelA raMgIna jJAnano saMbaMdha kevI rIte ghaTI zake ? A praznano uttara ApatAM dorAnuM dRSTAnta paNa ApavAmAM Ave che. prajJApanAsUtramAM kahevAyuM che ke pratyeka vezyAnA asaMkhyAta lokAkAza lazyAnA pariNAmana ane jIvanI utpatti tathA maraNa vize pradeza pramANe adhyavasAya hoya che. emAMthI keTalAye maMda rasavALAM uttarAdhyayanasUtramAM kahyuM che: adhyavasAyasthAna pramattasaMyatane paNa hoya che. eTale kRSNa lezyA, nIla lesAhiM savvAhiM paDhame samayammi pariNayAhiM tu / lezyA ane kApota lezyA pramatta guNasthAna sudhI hoya che. bIjI bAju na hu kassai uvavAo, pare bhave asthi jIvassa / / mana:paryavajJAna sau prathama thAya che to apramatta guNasthAnavALAne ja. lesAhiM savvAhi carime samayammi pariNayAhiM tu / paraMtu apramatta guNasthAna ane pramatta guNasthAna vacce caDaUtara, na hu kassai uvavAo pare bhave asthi jIvassa / AvanajAvana thAya che. eTale apramatta guNasthAnavALA mahAtmA jo aMtamuhumi | vyaMtamuttaSi sesaNa jevA ane jyAre pramatta guNasthAnake Ave tyAre mana:paryavajJAna to hoya ja te sAei riyA6i, gIvA cchinA paroghaM . che. A rIte kRSNa vezyAvALAne paNa mana:paryavajJAna saMbhavI zake che. badhI ja vezyAomAM enA prathama samayanI pariNati ane aMtima A eka saMbhAvanA che. jo ke e atyaMta virala ane apavAdarUpa che. samayanI pariNati vakhate koI paNa jIvanI parabhavamAM utpatti thatI pRthvIkAya, apakAya, vanaspatikAya vageremAM raheto kRSNa vezyAvALo nathI. vezyAnI pariNati thAya te pachI aMtamuhUrtamAM jIva paralokamAM (athavA nIla ke kApota lezyAvALo) jIva anantara bhavamAM-pachInA jAya che. eTale ke maraNaveLA e AgAmI bhavanI vezyA pariNamyA taratanA bhavamAM manuSyagati pAmI zake che, kevaLajJAna pAmI zake che pachI aMtamuhUrta bAda ane aMtamuhUrta bAkI rahe tyAre jIva para lokamAM ane mokSagati pAmI siddha paramAtmA thaI zake che. evA jIvonI tevI jAya che. vezyAnI vyavasthA evI che ke je gatimAM javAnuM hoya tevA bhavitavyatA hoya che. emAM AgaLa jatAM emane zukala lezyA sahAyabhUta AkAramAM mRtyunA eka samaya pahelAM te pariNata thAya che. paralokamAM thAya che. mithyAtva guNasthAnake paNa zukala legyA hoya che. ' je vezyA prApta thavAnI hoya te vezyA maraNa pahelAM eka aMtamuhUrta lezyA ane dhyAnano vicAra karIe to ArtadhyAna vakhate kRSNa, vahelI Ave che. eTalA mATe, udAharaNa tarIke, kRSNa lezyAnI nIla ane kApota e traNa azubha lezyAo hoya che. raudradhyAna vakhate utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropama uparAMta vadhArAnA eka aMtamuhUrtanI paNa e ja traNa azubha lezyAo hoya che. paraMtu tenuM pariNAmana vadhAre hoya che. bIjI lezyAomAM paNa te pramANe samajavuM. tIvra hoya che. AdhyAna karatAM rodradhyAnamAM lezyA atisaMkliSTa mRtyu pAmanAra jIvanI gatimAM vezyAnA yoga aMge zrI bhagavatI pariNAmavALI hoya che. dharmadhyAnanA samaye tejo, padma ane zukala sUtramAM kahyuM che ke koI garbhastha jIva garbhamAM ja mRtyu pAmIne jo naraka lezyA hoya che. zukaladhyAnanA pahelA be pAyA (caraNa)mAM phakta zukala gatimAM utpanna thAya to maraNakALe te jIvanAM lezyA-pariNAma paNa lezyA hoya che, trIjA caraNamAM parama zukala lezyA hoya che ane cothA tevAM ja hoya che. evI rIte koI garbhastha jIva garbhamAM ja mRtyu pAmIne caraNamAM jIva lezyAtIta hoya che. devalokamAM utpanna thAya to maraNakALe te jIvanAM lezyApariNAma paNa lezyAonuM pariNAmana kevA prakAre thAya che e vize bhagavAne tevAM ja hoya che. gautamasvAmIne kahyuM che ke "he gautama! sarva vezyAo traNa prakAre, nava mRtyu samaye jIvanI je legyA hoya che temAM paNa pariNamananI prakAre, sattAvIsa prakAre, ekyAsI prakAre, baso tetAlIsa prakAre taratamatA saMbhavI zake che. eTale e pramANe maraNanA prakAra sthAnAMgasutranI Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 mArca, 2004 prabuddha jIvana tathApisa TIkAmAM darzAvyA che. AchA ke gherA dekhAya che, paraMtu manuSyanA manamAM UThatA vicAro, mRtyu samaye vezyA jema che tema ja avasthita rahe to ene sthita bhAvo, adhyavasAyo anusAra zarIramAM, vizeSata: mastakamAM sUkSma raMgo lezyAmaraNa kahe che. e samaye jo lezyA saMkiSTa thAya to saMkliSTa udbhave che ane te bahAra Ave che ema Adhunika vijJAna svIkAratuM lezyAmaraNa kahe che ane mRtyu samaye vezyAnA paryAyo pratisamaya vizuddha thayuM che. thatA rahe to tene paryavajAtalezyAmaraNa kahe che. maraNa samaye lezyA lezyAne AbhAmaMDaLa, zarIranAM cakro, jyotiSazAstra, raMga cikitsA, avizuddha na thatI hoya to asaMkilezyAmaraNa kahe che ane paryAyomAM ratnacikitsA vagere zAstro sAthe saMbaMdha hovAnuM anumAna thAya che. A vizuddhi na thatI hoya to aparyavajAtalezyAmaraNa kahe che. vize abhyAsa thavA lAgyo che ane e vize bhaviSyamAM vadhu prakAza maraNanA bAlamaraNa; paMDitamaraNa ane bAlapaMDitamaraNa tathA paMDita paDavAno saMbhava che. (hAla pa. pU. zrI naMdIghoSavijayajI mahArAja e bAlamaraNa evA prakAro pADavAmAM Ave che. e prakAra anusAra e viSayamAM UMDo abhyAsa karI rahyA che.) ApaNane AnaMda e vAtano samayanI vezyAnA paryAyomAM zuddhi-azuddhinI dRSTie paNa prakAro hoI zake ke agAu sAmAnya mANaso je sUkSma vAtone mAnatA na hatA vicArAyA che.. athavA mAtra zraddhAthI ja svIkAratA hatA te vAto have temane pratItikara mRtyu samayanI jIvanI vezyA keTalI zubha ke azubha che ane emAM lAge che ane ethI jaina dharmamAM emanI zraddhA savizeSa dRDha thAya che. paNa te keTalI avagADha (magnatAyukta) che te pramANe jIvane parabhavamAM jeone dhArmika-AdhyAtmika dRSTie nahi paNa mAtra aihika bodhilAbha ane samyaktanI prApti thAya che. uttarAdhyayana sUtranA jIvananI dRSTie vicAra karavo che teoe paNa e jANavuM joie. 36mA adhyayanamAM aMte kahyuM che ke je jIvo samyagadarzanamAM anurakta, aMzubha leyAonA satata pariNamanathI zarIramAM rogo utpanna thAya che niyANu na karanAra ane zukalezyAmAM avagADha hoya che ane te ja ane zubha lezyAonA satata pariNAmenathI svAthya sAruM rahe che. bhAvamAM mRtyu pAme che te jIvo parabhavamAM sulabhabodhi thAya che. je jIvo prajJApanA sUtranI malayagiri-viracita TIkAmAM kahyuM che: mithyAdarzanamAM anurakta, niyANa karavAvALA ane kRSNa legyAmAM tathApi zItarukSo sparzI AdyAnAM tisaNAM avagADha hoya che ane te ja bhAvamAM mRtyu pAme che te jIvo parabhavamAM . cittAsvAsthyajanane snigdhoSNasparza uttarANAM durlabhabodhi thAya che. tisRNAM lezyAnAM paramasaMtoSotpAdane sAdhakatamau / -=- " cAra gati ane coryAzI lAkha yoninA jIvo eka gatimAMthI bIjI arthAt AraMbhanI traNa azubha lezyAthI cittanI asvasthatA pedA. -gatimAM, eka yonimAMthI bIjI yonimAM utpanna thAya tyAre temanI thAya che ane pachInI traNa zubha lezyAthI parama saMtoSa prApta thAya che. - lezyAonuM pariNamana kevuM thAya che e vize bahu sUkSmatAthI bhagavatIsUtra, eTale ja ApaNe sAmAyika, pratikramaNa vagere karIe chIe tyAre prajJApanAsUtra vageremAM darzAvavAmAM AvyuM che. e Akho viSaya paribhASika muhapattinA paDilehaNamAM mastake muhapatti rAkhI azubha lezyA pariharavAnI ane kaThina che, paraMtu jo rasa paDe to bahu game evo viSaya che. kriyA karIe chIe.' Adhunika vijJAne je keTalAMka sUkSmadarzaka sAdhano banAvyAM che emAM bhagavAna mahAvIra svAmIe 'uttarAdhyanasUtra'mAM kahyuM che, - kirliyana phoTogrAphI paNa che. A phoTogrAphI dvArA manuSyanA zarIramAMthI tanhIM prayAsa nesAI, aNumAve viyaniyA | bihAra je AbhA (Aura) nIkaLe che e AbhAmaMDaLano phoTo laI gapasaMsthAgo vaMI pasaMsthAoDITTara muLI | " zakAya che. A phoTogrAphamAM manuSyanA mastakanI bahAra, enA manamAM Ama, A vezyAonA anubhavo jANIne munie aprazasta vezyAo cAlatA vicAro, adhyavasAyo anusAra je AbhAmaMDaLa racAya che te choDIne prazasta vezyAomAM avasthita rahevuM. dekhAya che. darekanuM AbhAmaMDaLa juduM hoya che. dravya leNyomAM varNa, rasa, bhagavAne munione je bodha Apyo che te gRhasthoe paNa grahaNa sparza ane gaMdha ema cAra hoya che. A phoTogrAphamAM mAtra varNa dekhAya karavA yogya che. eka vakhata lezyA vize samaja paDe ane e vize che. phoTogrAphanuM A AbhAmaMDaLa e vezyAnuM ja saMpUrNa raMgapratibiMba sabhAnatA Ave to azubha legyAmAM sarI na paDavuM ane sarI paDAya to che ema tarata nizcitapaNe nahi kahI zakAya. emAM haju saMzodhanane- tarata zubha lezyAmAM AvI javuM joie. leyA e jIvane mokSagati abhyAsane ghaNo avakAza che. kAraNa ke vezyAnAM cha raMga che, jyAre sudhI pahoMcADanAra eka viziSTa zakti che. AbhAmaMDaLanA phoTogrAphamAM vAdaLI, rAkhoDI vagere be traNa raMga '' | ramaNalAla cI. zAha gharamAMnI chabIo | DaoN. raNajita paTela (anAmI) ATheka dAyakAnuM to mane spaSTa smaraNa che ke AjakAla chabIonuM aMbAmAtAnI chabImAM ATha daza varSano thayo tyAM sudhImAM mane dvividha lokone je gheluM lAgyuM che te ekAda saikA pUrve nahotuM. mArA gAmanAM aneka rasa hato. zaktinA pratIka rUpe vAgha paranI savArI ne eka hAthamAM gharomAM chabIo jovA maLI nathI. je sukhI gharomAM chabIo hatI te paNa talavAra. mane vAgha, eka zaktizALI nArI ne talavAramAM ja rasa hato. moTe bhAge to kRSNAnI ane aMbAmAtAnI. rAmabhakto ke svAmInArAyaNa enuM mAhAtya samajavAnI vaya paNa kyAM hatI ? ane mArI mAtAnuM nAma saMpradAyanA bhakto emanI zraddhAnusAra emanA iSTadevanI chabIo rAkhatA paNa aMbA hatuM...eTale dvi-vidha rasa ! aMbA bhavAnInI chabImAM huM mArI paNa khUba ja ochA pramANamAM. AjathI eMzI varSa upara amArA pANiyArAnI mAtAnuM darzana karato ! divAla upara aMbAmAtAnI eka chabI hatI jyAM dAdI dararoja dIvo karI e pachI aMbAmAtAnI chabI pAse eka "ardhanagna phakIra'nI chabI page lAgato. dAdA ane pitAjI to daMtadhAvanano vidhi patAvI, UbhA laTakI!-rASTrapitA gAMdhIjInI. pro. cImanabhAi nAraNabhAI paTele thaI be hAtha joDI, mastaka namAvI, sUryadevatAne-pUSanane (ja jagatanuM gAMdhIjI aMge eka pustaka pragaTa karyuM che temAM e chabI che...haze sane poSaNA karanAra che) maMtra bhaNI artha ApatA. e emanI nityanUtana 1921nI !-AjakAla e chabI virala che paNa gAMdhIjI zarUAtanI paramAtmAnI pragaTa-chabI hatI ! chabImAM kabIra jevA lAge che ! gAMdhIjInA AzramamAM amArA gAmanA Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 mArca, 2014 eka satyAgrahI-zrI mULazaMkara rAvaLa rahetA hatA-pitAjInA e khAsa kendramAM ne phremamAM kuMdanalAla sehagala, amitAbha baccana, breDamena ne mitra hatA. koI kAma prasaMge pitAjI gAMdhIjInA AzramamAM gayelA gAvaskara, dhyAnacaMdra ne pele ne mukkAbAja mAIka TAyasana AvI gayA ! tyAMthI zrI rAvaLa dvArA e chabI maLelI. pitAjI e be chabIo samakSa pautro kUdI kUdIne A kalAkAro ne ramatavIronI siddhionAM vakhANa hAtha joDI pAMceka minITa dhyAna dharatA. sane 1932mAM huM aMgrejI pAMcamA kare. je te sAmayikomAMthI emanA phoTA ne siddhionA AMkaDA bhegA dhoraNamAM Avyo tyAre pitAjIe kahelA zabdo hajI mArI smRtimAM gUMje karI phAIla banAve. emanI saMpattine ahobhAvapUrvaka biradAve. pelA che: "A duniyAmAM be pratyakSa devatA che. eka pratyeka prabhAte pUrvamAM ugatA mukkAbAjanI chabI batAvI mane kahe: 'dAdA !! mukkAbAjImAM A vizvacempiyana sUryanArAyaNa ne bIjA A mahAtmAjI : e sivAya bIjA devone to keTaluM kamAyo che-khabara che ?' huM mAruM ajJAna jAhera karyuM eTale kahe : ApaNe kyAM dIThA che ? khAssA trIsa karoDa Dolara ! ene pacAse guNo...keTalA badhA rUpiyA mane navAInI vAta to e lAge che ke varSo sudhI amArA gharamAM thayA ! ane breDamene keTalI semyurI mArI che khabara che ? dhyAnacaMde kuTuMbanA koI vaDIlano phoTo ja na maLe ! lagabhaga sAITha varSe pahoMcelA hokImAM ne pelee phuTabolamAM zI zI kamAla karI che te jo dAdA ! tame pitAjIne ekavAra emano phoTo paDAvavAnI vAta karI to nirlepabhAve jANo ne to avAka banI jAva." Ameya huM phremamAMthI gAMdhIjI-TAgora, kahe: "dehano phoTo paDAvIne zuM karavAno ? koI manano phoTo pADI Ape ne araviMda gayA tyArathI avAk banI ja gayo hato ! che ?'...paNa emane jyAre paMcotera thayAM tyAre amo emane amadAvAdanA jamAne jamAne, peDhIe peDhIe, rasa ruci vRtti-valaNo badalAtAM jatAM eka suDiyomAM laI gayA ne emanI IcchA viruddha eka sarasa phoTo hoya che. Adarzo badalAtA jatA hoya che. karma devAya haviSA vidhama: paDAvyo. enI moTI pAMca nakalo kaDhAvI, sarasa phremamAM maDhI meM cAra "kayA devane zraddhA artha dharavo ?" evA zaMkaprazro dareka peDhIe pUchAtA bhAione ne eka bahenane ApI...thoDAka divasa bAda pitAjI khinnabhAve hoya che. koIvAra dharmavIra, koIvAra karmavIra, koIvAra kalAvIra, koIvAra bolyA: mArA pitAjIno phoTo hota to huM emane chabImAM to joI ramatavIra, koIvAra rAjakAraNI, koIvAra vijJAnavIra prajAnA cittano zakata !' - kabajo sara karatA hoya che. AvA saMjogomAM samatA sAcavavI duSkara bane sane 1930 thI sane 1950 sudhImAM pelA gaNatara devonI chabIo che. sAthe bIjA cAra-pAMca dezabhaktinA devo birAjamAna thaI gayA. gAMdhIjI, amArA kuTuMbamAM dAdA parama vaiSNava hatA, pitAjInI zraddhA gAMdhIjI javAhara, saradAra, subhASa, bhagatasiMha. eka phoTAmAM traNa dezabhakto ane zivamAM hatI. moTAbhAI rAmanA bhakta hatA, mArAM zrImatI vacce gAMdhIjI-kevaLa ekavastrA-AjubAju javAhara ne saradAra. guphatego svAmInArAyaNa hatAM. moTA dIkarAne ane putravadhUne jalArAma bApAmAM vakhatanI e chabI sarvanA AkarSaNanuM kendra banI. A uparAMta amArA zraddhA che to ekAda jIva nAstika to nahIM paNa azeyavAdI che. sau gharamAM kavivara ravIndranAtha TAgora ne maharSi araviMdanA phoTA paNa AvI potapotAnI zraddhA pramANe emanA ISTadevanI chabIo rAkhe che, puje gayA. TAgoranA phoTAne jotAM "gItAMjali' yAda AvI jAya ane araviMdanI che...eka pautra-vadhUe to devagharamAM eka sAthe naveka devatAonI chabIo chabI jotAM "sAvitrI' mahAkAvya. meM e baMnenA phoTA gAMdhIjIne vacamAM rAkhI che. koI devane vAMkuM na paDe ne navamAMthI ekAda to rIjhe ! rAkhIne dIvAle jaDelA. yogasiddhimAM AgaLa vadhelA maharSi araviMdane ekavAranA gujarAta rAjyanA ArogyapradhAna DaoN. ekavAra kavivara ravIndranAtha maLavA gayA. araviMde hastadhUnana mATe hAtha ThAkorabhAI paTelanAM moTAM bahena zrImatI kamubahenanuM avasAna thayuM. mArAM laMbAvyo, kavivare be hasta joDI kevaLa praNAma ja karyA. garimAnI zrImatInAM e khAsa bahenapaNI. amo emanA besaNAmAM gayelA. besaNAmAM bAbatamAM koNa konAthI caDhe ? jyAre jyAre A RSi-kavinA phoTAnuM mUkelo sva. kamubahenano moTo phoTo joi mArAM zrImatIe mane kahyuM : darzana karyuM tyAre tyAre mane e gauravavaMto prasaMga yAda Ave che. "ApaNe paNa besaNA vakhate kAmamAM Ave evA be moTA phoTA paDAvIe. dAdA ane pitAjIno jhAjhero jhoka adhyAtma pratye hato...amArI chokarAMone eTalI takalIpha ochI.' mane hasavuM to AvyuM paNa gRhiNInA peDhImAM rASTrabhakti bhaLI. gAMdhIjI dezabhaktinA, araviMda yoga-adhyAtmanA vyAjabI prastAvano rajamAtra virodha karyA vinA sarasa phoTA paDAvyA. tA. ne kavivara sAhitya kalAnA pratIka samA banI rahyA. A vibhUti-triveNIe, 12-1-2002nA roja zrImatInuM avasAna thatAM mane emanI agamacetI aDhI-traNa dAyakA sudhI, rASTrIya yauvanadhanane preraNAnAM pIyUSa pAyAM. e mATe ahobhAva thayo ! mArA phoTAnA paisA lekhe lAgyA nathI ! kyAre lekhe traNeya potapotAnI rIte nakhazikha rASTrabhakto hatA. prasaMgopAta Avazyaka lAgaze te to ekamAtra bhagavAna jANo! lAgyo tyAM, ekabIjAnI vicArasaraNIno tAttvika virodha paNa karyo gharamAM cothI peDhInA to seMkaDo nahIM paNa hajAro phoTA bhegA thayA chatAMye traNeyanuM dhyeya to eka ja hatuM...maMjhila paNa eka ja hatI...ne e che...Albamo paNa ardho Dajhana to haze ja. paNa mArI rUmamAM meM traNa siddha karIne traNeya itihAsa sarjIne kALanI keDIe kIrtidA prayANa karyuM. moTA phoTA eka lAInamAM TIMgADyA che. traNeyanuM nAma eka ja che. eka kAma prasaMge ekAda aThavADiyA mATe mAre bahAragAma javAnuM thayuM. che mohana muralIvALo-muralIdhara, bIjo che mohana takalIdhara ne trIjo che AvIne jouM chuM to phremamAM e tripuTInA phoTA ja na maLe. jyAre sane mohana haladhara...(kRSikAra mArA pitAjI). ATha dAyakAnI smRtine 1963mAM huM mArA navA "anAmI bhavana'mAM rahevA Avyo tyAre mArA tAjI rAkhavA mATe mArA gAmanA gharanA pANiyArAno aMbAmAtAno phoTo parama AtmIya suhada zrI ratilAla bhAvasAre (gulazane bahAra) e traNeya eka khuNAmAM TIMgADyo che jenA nityadarzane mArI mAtAnI smRti tAjI phoTA kharIdelA ne suMdara phremamAM maDhelA. mane e traNeya phoTA mATe Agavo thAya che, Adara ne bhAre AkarSaNa hatuM. tapAsa karatAM jANavA maLyuM ke amArI game tevo nAstika ke ajJeyavAdI hoya paNa prakRtithI mANasa mUrtipUjaka trIjI peDhInA be pautronuM e parAkrama hatuM ! jamAno badalAto lAgyo. che: chabI-rAga paNa enuM je pramANa che. ghaNIvAra sthUla nirjIva chabIo navI peDhInAM rasaruci paNa badalAyAM. emano Adarza badalAyo. adhyAtma paNa vyaktine preraNApIyUSa pAI unnatine paMthe dorI jatI hoya che. emanA ne rASTrabhaktine badale abhinetAo ane ramatavIro emanA Adarza banI pratye ApaNo abhigama kevo che enA upara preraNA ke utthAnano beThA ! saMpatti ane glemara'mAM aMjAI javA lAgyA. Adarza. ane AdhAra che. preraNAnuM kendra ja jANe ke badalAI gayuM ! Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 mArca, 2004 prabuddha jIvana bodhidayANa | DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA 'namutyu' sUtra ke je gaNadhara bhagavaMte racyuM che te advitIya, jovA, sAMbhaLavAdino vikAra ke utsukatA sarakhI nathI. pratijJA vagaranA mananIya, rocaka, tattvagarbhita samartha sUtra che. eno caityavaMdana, sAmAyika, hovAthI cothA guNasthAnake hoya tethI temane eka mAnava bhava 33 pratikramaNa, pauSadhAdimAM upayoga karAya che. stutikAra gautamasvAmI sAgaropama pachI ja mokSa maLe che. karelAM karmonI kevI kaThaNAI ! tethI alaukika ane sAragarbhita stutimAM prabhunA yazogAna gAya che. temAM apUrNAkaraNano bhagIratha prayatna karavAthI rAga-dveSanI kAramI pakaDamAMthI AvatAM padomAMnuM eka pada "boDidayANa' (bodhidayANuM) che. e viSe chUTavA prayatnazIla thavAnuM rahe che. graMthibhedatAM samyagdarzananAM darzana kaMIka lakhavA prerAyo chuM. tenuM bIjuM nAma zakrastava che. te vaDe Indra thAya che. je pragaTatAM praza-saMvega-nirveda-anukaMpA-Astikya nAmanA bhagavAnanI stuti karI che. namutyunI jema caityavaMdananAM anya sUtro guNo pragaTe che. e pragaTe UlaTA kramathI eTale AstikyathI prathama jevAM ke arihaMta ceIANaM, annatya usi sieNe, logassa, puskaravara, sudhI. siddhANaM buddhANaM ane jaya vayarAya temaNe ja racelA sUtro che. jaya bodhi sudhInA pAMca guNa jevAM ke abhaya, cakSu, mArga, zaraNa ane viyarAya athavA prArthanAsUtramAM "samAdhimaraNaM ca bohilAbho a, saMpanjau bodhi apunabaMdhaka AtmAmAM ja pragaTe. apunabaMdhaka eTale je have maha ee tuhanAha paNAma karaNa' che. ' saMsAkALamAM kyAreya mithyAttvAdinI utkRSTa sthiti bAMdhavAno nathI. - jagatamAM stuti, prArthanAno aciMtya mahimA che. prArthanA eTale AvAM AtmAnAM sulakSaNo tIvra bhAve pApa na kare, saMsAra para bahumAna, mAgaNI, stuti eTale guNagAna. pratyeka muzkelImAM AvelI vyakti AsthA-pakSapAta na rAkhe, sarvatra aucitya jALave. Avo AtmA ja maMdiramAM jaI be hAtha joDI natamastake muzkelImAMthI pAra paDavA prabhune abhaya, cakSu, mArga, zaraNa meLave che. jyAM sudhI baMdhAyelAM karmonI prArthe che. jyAM jyAM pradakSiNA pharatA bhagavAnanA biMba hoya tyAM tyAM sthiti eka kroDA koDa sAgaropamanI hoya tyAM sudhI jIva graMthidezathI vaLI gabhArAmAM aneka jinabiMba hoya che tyAM ekeka bhagavAnanA sudUra hoya che. temAM saMkhyAtA palyopamanI sthiti aMta:kroDAkroDI - samyam darzana-vaMdanano lAbha levA natamastake "namo arihaMtANuM, namo ochI thatAM saheje yathApravRttikaraNa thAya. A sthitinA sthAnane graMthisthAna -. siddhArNa, namo svayaM-saMbuddhA vagere padothI lAbha laI zakAya. caityavaMdanamAM kahevAya. karmanA baMdhana, saMkramaNa. udIraNA upazamanA kSapaNA kare che. . AvatuM jayavIrAyamAM "tuha pabhAva o bhayavaM bhavanibeo abhavyo paNa AvuM karI kSapaNA thakI graMthideze pahoMce. A kAma magANasariyA... gurajaNapUA patthakaraNaM ca suhagurujogo nadIgoLapASANa nyAyathI thAya. ahIMthI bhavyo tathA abhavyo baMne tavayaNasevA...bohilAbho' che je badhuM prabhukRpAnA baLe che. pote pAchA paDI zake che. paraMtu je jIva utsAha-vIryathI te laMdhI jAya. - kaMI te vagara prApta karI zake tema nathI. te samajavA jevuM che. mithyAtvane eTale maMda banAve. apUrva sthitighAta, apUrvasaghAta, huM namutyumAM AvatuM eka pada "bodiyANa viSe kaMIka jANavA guNazreNi, apUrva guNa saMkramaNa, apUrva sthitibaMdha kare tyAre zuddha samajavAno prayatna karIe. boDidayANuM eTale bodhi ApanArane namaskAra athavA carama yathApravRttakaraNa thAya je apUrvakaraNa ane anivRttikaraNathI ho. ahIM bohi eTale zuM ? bohi eTale jinezvara deve kahelA dharmanI bethI zakya bane che. prApti. dharmanI prApti bahu vizALa arthamAM che. "arihaMta ceIyANa' graMthideza sudhInA AbhAsarUpa abhayAdi guNo svottara cakSu Adi sUtramAM paNa te pado Ave che. jemake "bohilANAbhavattiyA e.' lAbha guNane utpanna karI zakatA nathI, paNa graMthibheda pachI abhaya vagere kevo ? vItarAga banavA sudhI je je uttarottara caDhiyAtA AMtarika dharma guNa te karI zake che. punabaMdhaka jIvone kSayopazama hoto nathI. paNa sparzavAnI jarUra che tenI sparzanA e ja dharmaprApti. ahIM "bodhi' sAmAnya koTinI vizuddhi prApta thaI zake che. apunabaMdhaka jIvane je zabdathI jinokta dharmaprApti samyagdarzana svarUpa samajavAnI che. je vizuddha pariNAma jAge che ethI karmono kSayopazama, amuka prakArano traNa karaNathI pragaTa thAya che. 1 yathApravRttakaraNa, 2. apUrvakaraNa, 3. nAza prApta thAya che. jANavuM joie ke mithyAtva ane kaSAya mohanIya anivRttikaraNa. karaNa eTale atyutama vikAsita zubha adhyavasAyanI karmanA kSayopazama vagara AgaLa vadhAya, caDhAya nahi. A be jabarajasta - parAkASThA. AvA prakAranA varSollAsanuM skuraNa rAgadveSanI tIvra, doSo dabAvyA vinA upalI kakSAnA guNo kevI rIte prApta thAya ?" majabUta graMthi (gAMTha) je pUrve kadApi bhedAI nathI te have apUrvakaraNanA samyagdarzana mATe (1) vizuddha adhyavasAya dvArA mithyAtvAdi karmono parAkramathI bhedAya che. rAgadveSanI jabarI pakaDathI jIve anaMtAnaMta layopazama, (2) audArya-dAkSiNya-pApajugupsA-nirmaLa bodha-janapriyatna pudgalaparAvarto pasAra karyA chatAM paNa hatA tyAMnA tyAM ja rahyA chIe. jevAM lokottara bhAvonI siddhi., (3) viSayasukha, dharma-aruci, krodhanI jIva, abhavya jevAM paNa, "navaraiveyaka' sudhI jaI Avyo, nirvikAra khAja ane dRSTisaMmohanI nivRtti, (4) abhaya eTale AtmasvAcya, jevI sthiti paNa anubhavI jyAM UMcI koTinuM zAtAvedanIya karma (5) zaraNa-tattva jijJAsA, sAcI zuzruSA, zravaNAdi meLavavuM paDe. bhogavavAnuM paraMtu tyAM viSaya vikAra nahi, kaSAya to hoya ja zenA ! apunabaMdhaka dazA caramAvartakALamAM ja thAya che. caramAvarta eTale abhayadayANaM saMketita sakalasarvI hitAzaya nathI je pratijJA ane te have jene mokSe javA mATe chello pugalaparAvartano kALa zarU thayo hoya. pramANenuM jIvana hoya to ja ghaTI zake. jevAM ke sarvArthasiddha anuttaravAsI tethI vadhu saMsAkALane acaramAvartakALa kahevAya. caramAvartamAM Avelo devo jeo vItarAga samAna che, nirvikAra che, jIvanabhara hiMsAdi jIva pharI pAcho acaramAvartamAM jato nathI. bhale caramAvartamAM anekAneka pravRtti rahita hovA chatAM sakala sattvahitAzayarUpa cAritravAlA nathI asaMkhya bhavo thaI jAya ! caramAvartamAM pravezelo jIva alpajIvI jIva kahevAtA. sarvArthasiddha-vimAnanA devo; divya sAmagrI jemAM jhUmakhe kahevAya che. tethI vadhu kALa jemane bAkI che temane tattvajJAna sparzavAnI jhUmakhe 64-32-16-8 maNanA motI laTake, pavananI lahera athaDAvAthI yogyatAnA abhAve te prApta thaI zakatuM ja nathI. AthI teone tyAjya madhurA saMgIta nAda utpanna kare, avadhijJAnamAM nIcalA svarganI padArtho upAdeya nahi chatAM upAdeya tarIke ane upAdeyatattva tyAjya krIDA-vilAsAdimAM rakta devAMganAone joI zake; chatAM paNa kazuM ja nahi te tyAjya tarIke jue che. caramAvartakALamAM AvyA pachI ja ruce Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 mArca, 2004 che. apunabaMdhaka jIva udAra, saMtuSTa, svakalyANadarzI, parakalyANa-prasanna, pAsethI jANyuM. e ciMtA ugra thatAM vIra prabhunA samavasaraNamAM pahoMcatA nirbhaya, saraLa, prAjJa, tattvadarzI hovAthI saphaLa kAryAraMbhI hoya che. dhIkhatI tattvazuzruSAnI AgathI ghana-ghAtI jJAnAvaraNAdi karmo baLIne bodhinI prApti mATe paNa paMcakAraNavAda mahattva dharAve che. te che:- bhasmIbhUta thatAM, guru gautamane chavsthatAnI dharatI para cAlatA rAkhI kALa, svabhAva, niyati, bhAgya ane puruSArtha. AcArya bhagavAna zrI lokAloka prakAzaka kevaLajJAna ane vItarAgatAnA AsamAne UyA haribhadrasUrizvarajI kahe che ke kalyANamArga apunabaMdhakAdi jIvothI ane te paNa guru gautamane bAju para rAkhI pote 1500 kevaLI thaI AcarAyelo che. jeo "kSINaprAyakarma hoya che, vizuddhaAzayavALA hoya gayA. che, bhava abahumAnI hoya che ane mahApuruSo hoya che. kSINaprAya:karma bIjuM dRSTAnna vidvAna goviMda brAhmaNanuM che. jainAcAryo pAse mahAna eTale zubha bhAva dvArA Ayu-karma sivAya samagra karmonI sthiti samagra tattvajJAna ane tarkavidyA che. e prApta karI lauM to mahAvAdI tarIke kALasthitimAMthI keTalAye kroDAkroDIno kSaya karI eka kroDAkroDa jagavikhyAta thaI jAuM. sAdhu pAse joyuM ke sAdhu banyA sivAya te maLaze sAgaropamanI aMdaranI karI mUke che ane karmamaLano rasa maMda karI mUke nahi, tethI mahA vairAgIpaNAno DoLa dekhADI DhoMga karI je tattvazuzruSAdi che. vaLI mithyAtva mohanIya karma ane anaMtAnubaMdhI kaSAya karmane ghaNAM batAvaze te kevA mAtra guNAbhAsa che ke kIrtino ekamAtra cALo che ? ghaNAM maMda karI mUke che. AthI AgaLa vadhatAM samyagadarzana pAmelA maMDyA bhaNavA. bhavitavyatA sArI ke vizvamAM ananya evuM jaina tattvajJAna AtmAne to mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI kaSAyono kSayopazama thaI jema jema meLavatA gayA tema tema svapnamAM na kalpeluM tevuM tattvajJAna gayo hoya che. karmamaLano kSaya atyaMta jarUrI che jenA thakI ja guNasthAnakanI dekhAvA lAgyuM. oho thaI gayuM ! mithyAtva osarI gayuM, lupta thayuM, bhUmikA sarjAya che. cAlI gayuM. AmAM anaMta pApa-paramANuno kSaya thatAM sAcI zuzruSA bhavyAtmAne saMsAra pratye abhAva jAge, aruci thAya, bhavanirveda pragaTa thatAM tattvano sAco prakAza pragaTyo. guru AgaLa ekarAra karI, thAya to ja bhagavAna para bahumAna thAya. bhagavad bahumAnathI viziSTa prAyazcitapUrvaka sAcI zuzruSAdi dvArA mahAna vyAkhyAkAra samartha goviMdAcArya karmo-mithyAtva mohanIyAdi karmono kSayopazama thAya. tyAM abhaya, banyA ! cakSu, mArga, zaraNa, bodhi vagare dharmonI prApti thAya. gaNadhara bhagavaMte jainetara AtmaciMtako eTale ke tattvanA gaveSakoe paNa Ama raju A namutyu sUtramAM alaukika Dhabe A vastu atre jaNAvI che ; jemake karyuM che. dA. ta. avadhUta nAmanA yogamArga'nA racayitA AcArye kahyuM abhayadayANa, cakakha-dayANa, magnadayANa, saraNadayANa, bodiyANe che ke "sadAziva IzvaranA anugraha-upakAra vinA tattvazuzruSAdi-tattva bahu camatkArika rIte ekamAMthI bIjuM, bIjAmAMthI trIjuM ahIM rajU karyuM sAMbhaLavAnI IcchA vagere guNa pragaTI zakatA ja nathI.' che. khubI A che ke bahumAna bIjAM karatAM vItarAga arihaMta pratye tethI advitIya ane prabhAvaka namutthaNanA racayitA gaNadhara gautame karAya to abhayAdi dharmathI mAMDI TheTha upara sudhInAM kalyANa prApta thaI "bodiyANa' eTale bodhi ApanArane namaskAra ho ema jaNAvyuM che. zake. tethI bhagavAna abhaya-cakSu Adi dAna karavA dvArA jIvonA A namutyumAM eke eka zabda ghaNuM gaMbhIra rahasya dharAve che. ApaNe samajvAdi kuzaLa kalyANanuM kAraNa bane che. te batAvavA sUtrakAra AgaLa joI gayA tema 'arihaMta ceIyANa' sUtramAM "bohilAbhavattiyA" 'abhayadayANa' vagere pAMca sUtromAM kahe che. abhaya yAne viziSTa e' padanI vyAkhyAmAM spaSTa karyuM che ke vizALatA e ke je TheTha vItarAga Atma svAthya je te pachInA guNo cakSu, mArga, zaraNAdinuM kAraNa che. 'banavA sudhI uttarottara caDhiyAtA AMtarika dharma sparzavAnI jarUra che A viziSTa Atma-svAthya dhRti-pairya svarUpa che je sarva sAdhanAomAM tenI sparzanA e ja dharmaprApti. nitAMta jarUrI che. niHzreyasa dharmo eTale samyagdarzanAdi mokSasAdhaka A mATenI prakriyA kevI che te jarA joie. anaMto kALa pudgala dharmonI bhUmikA vRti para, citta svAthya para maMDAya che. jyAM sudhI parAvartAmAM vahI gayo temAM anaMtA mAnava avatAra paNa dhAraNa karyA bhayanI lotha beThI hoya tyAM sudhI gharmaruci, dharmAbhilASA kevI rIte che, haze. jIvanI anaMtAnubaMdhI rAgadveSanI pakaDa jabarI majabUta che. pragaTe ? tethI abhaya yAne viziSTa Atma-svA jarUrI che. tethI zAstra kahe che jIva "navaraiveyaka' nAmanA svargamAM anaMtIvAra jaI abhayadayANa vagere che. mArga-bahumAnAdi eTale dharmaprazaMsA, Avyo. abhavyo paNa tyAM sudhI pahoMcI cUkyA che. ahIM ghaNI UMcI dharma-abhilASA je dharmanI bhUmikA che, e koI DolaMDola, asvastha, koTinuM zAtAvedanIya puNya bhogavyuM. e Indriya-vikAranI azAtA vihvaLa, bhayabhIta jIvone te sAcA svarUpe pragaTe nahi. A badhuM jAgavA ja na de ! viSayavikAra vinA kaSAya karmo karavAnA ? abhavyo pAmavA mATe meLavavA mATe AtmasvAcya nitAMta jarUrI che, Avazyaka pudgalAnaMdI, bhAvAbhinaMdI hoI mokSanI ruci nahi temaja tenA dveSI che, je meLavavA AtmadharmarUpa cakSu eTale ke viziSTa Atmadharma je vaDe hovAthI mokSa kevI rIte pAme ? " tattvapratIti tattvone zraddhAnA pragaTe che. A cakSu dvArA maga-mArga bhavyomAM bAhya koI kaSAya dekhAya nahi chatAM aMtaramAM kaSAyanI eTale cittanuM vakratA vagaranuM saraLa gamana zakya bane che. avakragati cikAza UbhI, hatI. anaMtAnubaMdhI rAga-dveSa kaSAyoe AtmAno eTale eka jAtano karmano kSayopazama, je AgaLa vadhatAM guNasthAno kabajo choDyo nathI. saMsAra pratye tethI dhRNA nahi, pakSapAta Ubho para caDhAve che, guNalAbha pamADe che. cakSu eTale joyuM te pramANe dharmanI rAkhyo tethI anaMtakALanI rAgadveSanI pakaDamAMthI chUTavA bhagIratha rUci keLave che jenI vacamAM darzana mohanIya-mithyAtvamohanIyano thayopazama apUrvakaraNano puruSArtha karavo paDe. bhavyo tathA abhavyo asaMkhyavAra thAya che. jema eka naLImAM sApa saraLa gatie cAlyo jAya ane iSTa yathApravRttakaraNa karI cUkyA paNa pAchA paDyA ane hatA tyAMnA tyAM ja sthAne pahoMce tema citta tevA prakAranA kSayopazama dvArA saraLa jaI rahyA. kemake A yathApravRttakaraNa nadIgoLapASANanyAya jevuM hatuM. uparanA guNalAbha karAvanAruM bane che. AthI AgaLa vadhatAM zaraNa bhavyo ja jyAre ahIMthI pAchA na paDe tyAre ja zuddha yathApravRttakaraNa ke prApta thAya che. je zaraNa, rakSaNa tattvAvividiSA arthAt tattvaciMtArUpa carama yathApravRttakaraNa kare ane tyAre ja rAga-dveSanI ghana, tIvra, che. tattva zuM haze e ciMtA thAya, jANavAnI AturatA abhilASA jAge majabUta graMthi bheda ane graMthibheda karI apUrvakaraNa karI zake tyAre ja enuM nAma zaraNa che. jemake gautamasvAmInA 1500 tApasone tattvazuzraSA AgaLanA paMthe jaI zake. apUrvakaraNa te apUrva che je kyAreya hajI jAgI. vIrane nIrakhavA hatA kemake teo tattvavetA che tema gautamasvAmI sudhI karyuM nathI tethI apUrva kahevAya che. pUrva-pahelA jenuM astitva na Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ v 2 P 16 mArca, 2004 hatuM eTale apUrvaNano puruSArtha gAya tyAre ja yibheda thaI samyagdarzananAM darzana thAya. samyagdarzana pragaTa thatAM pagAnuM mathI Astiya, anukaMpA, nirveda, saMvega ane prathama pragaTa thAya, dhyAnamAM rahe ke jyAM sudhI AtmA 52 baMdhAyelAM karmonI sthiti kroDAkroDa sAgaropamanI hoya tyAM sudhI to jIva graMthidezathI dUra ja hoya. temAMthI palyopamanA asaMkhyAtA bhAga jeTalI thAya tyAre ja aMta:kroDAkroDI sthiti thaI. jyAre jAvanI nAvidha parini, pariNAma je karmanAM baMdhana, saMkramaNA, dIrA, upazamanA, nA kare che. tethI e emino be karavA mATe apUrva vIryaparAkrama eTale apUrvaka karavuM paDe. AvuM karanArA jIvI aaN ochA, moTAbhAganA tethI parA vadhu tIvra rAga-dveSanA pariNAmamAM caDhI pAchA sudUra cAlI jAya che. have samajI zakyA hoie ke mokSa kema so gAu dUrano dUra ja rahe che. tethI aMta:krIThAkoDathI aMdara saMkhyAnA pApama ochA thatAM te jIva have videza Avyo. kahevAya. apUrvakarAvI graMthibheda karI mAtra bhavyo ja tevuM kare; abhavyo kadApi ka2nArA nathI ja. apUrva vIryaparAkrama arthAt apUrvaka je pahelAM kyAreya karyuM nathI te karI che paraMtu te pahelAM jenAthI apUrvakaraNa karAya te chevaTanuM caraNa yathApravRttakaraNa karI chelle zaLa-dveSanuM pariNAma lakSI jAya arthAt maMda banAvI de tyAM apUrva sthitighAta, apUrva rasadhAta, guNazreNi, guNasaMkramaNa ane apUrva sthitibaMdha karI prati aMtarmuhUrta pUrvabaMdha karatAM popamanA saMkhyAtamA bhAga jeTalo ocho ocho thato have anivRttikaraNa karAya che. je karyA pachI sakita meLabA vagara pIchehaTha karAtI ja nathI te meLave ja che. te vagara a-nivRtta eTale aTakato nathI. ahIM AvelA pratyeka jIvo uttarottara samaye anaMta Na anaMtaguNa vizuddhi vadhAre che ane darekane samaye samaye pUrva pUrva karatAM samAna ekasarakhI anaMtaguNa vizuddhi thatI jAya che. prabuddha jIvana 11 A vArtA mATe be mata pravarte che. eka saiddhAntika ane bIjo kAryagraMthika, pahelA mata pramANe koI jIva adhyavasAya varjha mithyAtvano sarvathA upazama kare te upazama samyakatva pAmavAno. bIjo je avyavasAyabaLe dhyiAtvanuM saMzodhana karI enA zuddha, ahaMzuddha ane azuddha evA mArA putra kare che. zuddha karmapudgalanA udarathI sAma samyakatva prApta thAya che. have aMtaHkoDAkoDI sthitinA AMka para pahoMcatAM te A samakatva prApta kare che. emAMthI paNa palyopama pRthakatva sthiti ochI thAya tyAre dezavirati bhAva prApta thAya. emAMthI paNa jyAre saMkhyAtA sAgaropama ghaTe tyAre sarvavirati prApta thAya. emAMthI pA jyAre saMkhyAnA sAgaropama ghaTe tyAre upamA prApta thAya, emAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropama maTe tyAre paza prApta thAya. AnA jevo kArmagraMthika mata che jemAM yathApravRttikaraNa zarU thatAM pahelAM 'pUrva vizuddhi'nI bhUmikA sarjAya che. jemAM AtmA pUrva kapAyonA-rAgadveSanA saMkalezAmAM hato temAM maMdatA thaI, vizuddhi samaye sAthe anaMtaguNI dhaMnI jAya che. A matamAM je traNa puja karAya che te anivRttikaraNamAM nahi paNa apUrvakAmAM thAya che. A baMne mato che, temAM keTaluMka sAmya ane keTaluMka judApaNuM spaSTa tarI Ave che. amaya-ca.--mArga-kAraNathI bodhi samyagdarzana prApta thAya che. te AtmAnA bhAvanuM Arogya che. je mATe lokottara bhAvo prApta thavA joie ane pApa vikAro jevAM ke viSayatRSNA, dRSTisaMbhoi, dharmapAnI arUci, krodhAdi khAja zamAvAya e bahu jarUrI che. AnAthI AtmAmAM yogyatA Ave che. AyAdithI mAMDIne uttarottara karmazopAka vadhatAM vadhatAM eno AsvAda Ave che. jyAM jyAM jaina stavano, stotro, smrutio vageremAM ArogyanI vAta karI che te Arogya bhava Arogya che. jenAthI janma-maraNanA pherA Tarbo chevaTe siddhagati maLe. navasmaraNomAMnuM navamuM smaraNa je bRhacAnti ramarA kahevAya che. tyAM paNa Ama lakhyuM che 'arhadAdiprabhAvAdArogyazrIdhRtimati' che. bodhilAbha eTale jinIna dharmanI prApti. je yunadharma, cAritradharma, dAnazIlAdi dharma, gRhastha-sAdhu dharma, sAzravatiAvadharmanI prApti, jemAM koI paNa jAtanA niyANAvALI nahi, paudagalika AzaMsA nahi, kiMtu mAtra mokSa mATe ja hoya je prazaMsanIya-AdaraNIya che. temAM darzanathI mAMDI TheTha vItarAga sudhInA parAkASThAnA zuddha AMtara pariNAmarUpa dharma sudhInA dharmo Ave. have jyAre anivRttikAno eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre zarU thAya che-aMtarakaraNa karavAnI kriyA je eka sthitibaMdhanA kALamAM samApta thAya che. aMtarakaraNa eTale miAva je bhogavAnuM AvyuM che temAM A kriyA pachI AgaLa aMtarmuharta kaLa mana mithyAtvanAM hRdaya vinAno che. tyAM sthiti pArka tevuM koI mithyAtva karma pudrA nahi. sattAmAM silakamAM paDelAM che. A eka khAlI jagA che. jenA be bhAga pUrvanI sthiti ane pachInI, have koI mithyAtva karma udayamAM AvavAnuM nathI kemake sthiti enA mithyAtva karmanA pudgalI anivRttikAnA amuka bhAge ativizuddha adhyavasAyanA baLe aMtanI pUrvanI ane pachInI sthitinA karI nAMkhyA che, je apavarganA urjanAthI pUrvottara sthitivALA banAvI dIdhuM che. ahIM aMtarakAkALanA badhAM mithyAtva karyuM-pudgalone kheMcI lIdhA che. Ama saMDovAya che? jema ciMtAmaSTiAna, dakSiNAvarta zaMkha, kAmakuMbha ke samagra kriyAne aMtarakarA kahevAya. anivRttikA pUruM thatAM ja have kalpavRkSa Ama to jAya che chatAM te icchita vastunuM dAna kare che tema koI mithyAtva karmapudgala rahyuM na hovAthI aMtarakakSA athavA AMtarU manAya che. teno evo prabhAva che ke te Ape che tema manAtuM AvyuM che (khAlI jagA) zarU thAya che. Ama aMtaHkaraNanA prathama samaye jIva je eka prakAranI mAnyatA ja che. alabatta emAM guru saMyoga, jIvanI upazama samyakatva pAme che. ahIM ja silakamAM helA badhA ja tevI yogyatA, anya anukULa saMyoga-paristhiti vagere kAraNo paNa mithyAtvakarmapudgalonuM saMzodhana karI traNe puMja banAve che. ahIM hetubhUta che; paraMtu e badhAM kAraNomAM bhagavada nuasa e pradhAna kAraNa uparAma samyakatvanI aMtararmuhUrta kALa pUrNa karI zuddha puMja sonIya che kemake e mahAprabhAvazALI che, mAM sAmarthyazALI che tethI paMcatramAM e udayamAM lAve to koparAma samyakatva pragaTa thAya. ardha-zuddha mizrAhanIya kahyuM che ke arcityavijayanA hi te mahaNubhAvA. ' udathamAM lAve to mizrabhAva ane azuddha mithyAtva mohanIya udayamAM have to mAla prAda Ama A baudhinI prApti thavAmAM AtmAno thopazama, puruSArtha, bhavitavyatA, tathAbhavyatva kALAdi kAraNo hovA chatAM pUrva kahyA pramANe pradhAna kAraNa arniMsaMta bhagavAnano prabhAva, AlaMbana ane emanA ja dharmazAsananA prabhAve baudhiratna prApta thAya che; tethI rApara gautamasvAmI kahe che ke bhagavAna bodhidAtA che. koine ema thAya ke ke tIrthaMka2 to tarI gayA che. temane kazuM karavAnuM ke levAnuM nathI. to emane ja ja jo e pAMcamA ane chaThThA gurAvAnake birAjamAna sAdhu-sAdhvI bhagavaMto tathA gaLe birAjelA Avaka-zrAvikAo caityavaMdana tathA anya anuSThAnomAM 'arihaMta ceIyAM' bolatA hoya che. temAM paNA zraddhApUrvaka, maiyApUrvaka, zrRtipUrvaka, dhArApUrvaka, anuprApUrvaka je satata vardhamAna che tenAthI paNa bhagavAnanA caMdananA, pUMjAnA, satkAra mATe, sanmAna mATe, Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddha jIvana bodhilAba meLavavA mATe kAryotsarga karatA hoya che. ahIM paNa bodhilAbhavattiyA e eTale ke bodhi lAbha maivavA mATe paNa A bodhi te dharma prApta karavA mATe samatA eTale samakita prApta karavAnA zubha bhAvathI A sUtramAM parA bopilAbhano prayoga karAyo che. je batAve che ke koI paNa anuSThAnAdimAM je meLavavAnuM che te sAco dharma eTale ke samakita che, enI kiMmata agrasthAne mUkelA ekaDA jevI ane jeTalI che. TUMkANamAM bodhilAbha eTale jinezvaradeve pharamAvelA, pratipAdita karelA dharmanI prApti mATe vaMdanAdi karavAnA che jenA lAMbA gALe ke jhaTa maLanArA phaLa te 'niruvasaggavattiyAe' che jeno artha che nirupasarga pratyaye yArne nirUpasarga nimitte. nirRpasarga eTale moya, jyAM koI janma, maraNa, karmAdi upasarga, upadrava nathI. A lekha lakhavAmAM je mahAna vyaktio-vibhUtionAM lakhANano meM lAbha lIdho che temano huM khAsa RNI chuM. teo che zrI siddharSi jeo 21 vakhatanA AMTApherA pachI cAkinImahattarAsununA sUcanathI, zrI haribhadrasUrIzvarajI jeoe lakhelA lalitavistarA graMthanuM avalokana ka2vAthI mArgastha thayA. A 'lalitavistarA' graMthanA vivecanAnA vartamAnakALanA vivecaka zrI bhAnuvijayajI gaNi hatA. teo siMhAna mahodadhi suvidita pramAgacchAdhipati pU. AcAryazrI vijayapremasUrIzvarajI mahArAjanA samartha ziSya hatA. teo vardhamAna taponidhi AcArya zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIjI mahArAja thayA. teonA paramaneja'nuM ane lalitavisArA graMtha paranI zrI municaMdrasUrIzvarajInI TIkAnuM adhyayana karI je kaMI lakhuM chuM te mATe teono atyaMta RNI tathA AbhArI chuM, A graMthono abhyAsa varga ke bahu alpasaMkhyaka hoya che. teonI jJAAvarIyAdi karmono yoga thAya te kaMI AtharyakArI na ja hoya ne ? samakita meLavavAnuM suMdara bhAthuM atre upalabdha che. AvA suMdara tattvajJAnanI jemAM saraLa zailImAM carcA-vicAratA, vivecanAda upalabdha che te lekhakonAM jJAnAvaraNIyadi karmonA thopakAmano ja prabhAva che. Apa suMda2 tattvajJAnapreraka graMthono sArAMza khAma che ke uttama puruSo dharmane mAtra saMkaTa samaye ja yAda na karatAM sadAkALa mATe dharmamaya jIvana jIvatAM hoya che. thApravRttakaraNa karI 70 kroDAkIThamAMthI 69 to sahelAIthI anekavAra vagara puruSArtha khape, paraMtu bAkInA je na khape te mATe moTo vipula, prakhara puruSArtha karavo paDe, ugra tapazcaryA karavI rahI, ugra upasargo sahana karavA paDe. AthI chevaTanuM zuddha sthApavRttikarA thatAM zubha adhyavasAya Ave, satsaMga thAya, agaranI vANI sAMbhaLe, aMtarAtmAnI nirmaLatA thAya. Avo nirmaLatA pAmelo AtmA zubha bhAvathI koIka AtmA ati dArUNa evI graMthi apUrvakaraNarUpI vajrathI kaThaNa gAMTha toDI darzana pAme che. A apUrvakaraNarUpI hathiyAra koI na ApI zake, temAM koI nimitte thaI zake, puruSArtha jagADavI paDe, varSonI sAdhanA joie, tyAre ja apUrvakarAnA pariNAma jAge che. apUrvakaraNa dvArA graMthibheda thayA pachI darzana thatAM AtmAnuM svarUpa badalAI jAya che. aMtaranI pariAti badalAno yathArthadarzana thatAM vastunuM pArthadarzana thAya che evuM zAstra-vArtAsamuccaya dezamAM AcArya bhagavAna haribhadrasUri kahe che te amArA popAma pramAI rajU karIe chIe. bhAva pragaTa karIe chIe, teoe pharamAvyuM che ke " sati yAsminaso dhanya; samparzanasaMyutaH |tevo jIva bhavasAgaramAM ramato nathI. darzana pAmyAnuM lakSaNA che : 'tavazraddhAnuM vRtAtmA ramate na 16 mArca, 2004 bhodI', darzanathI mithyAtvamAMpI mukti thAya che, vikhyAtvo chUTe che, darzana thatAM eTale ke samyakudarzana thayuM tenAthI mAnuM bIja paDyuM je vRkSa rUpe mokSa pragaTaze, vartamAnamAM mokSanI bhUmikA to taiyAra thaI zake ne ? jeTalAM baMdhana chUTe teTalI moya. mithyAtva jAya, samakita Ave tyAre A kALano moTo mokSa ja che; kemake jaimI mithyAtvarUpI jhera vI dIdhuM tethI bhavAMtaramAM bhaTakavAnuM, rakhaDavAnuM, na hoya AthI ja anaMtaupakArI bhagavAna zrI jinezvara devoe A asAra saMsAramAM bodhi eTale ke samyagdarzanane ATaluM badhuM mahattva ApyuM che. e prakAranI mahattA sAthenI durlabhatA A saMsAramAM jIva mATe bIjI koI vastunI hoya evuM mAnavAmAM AvyuM nathI. vaLI arrihata thanArA AtmAo je prathama samyagdarzana pAme te anya AtmAonA samacchudarzana karatAM ucca koTinuM hoya che. mATe temanA te prathama samadarzanane varodhi' kahe che. . saMghane bheTa amane jaNAvatAM AnaMda thAya che ke DaoN. bipinacaMdra kApaDiyAe potAnAM svargastha patnI sva. puSpAvatIbahenanAM smaraNArthe jaina dharmanA graMthaprakAzana mATe rUpiyA eka lAkha ekAvana hajAranI ma mane bheTa ApI che. e mATe ame emano hArdika AbhAra mAnIe chIe. D maMtrIo prabuddha jIvana (rajIsTrezana opha nyujha peparsa rulsa 1956 anvarya (phorma naM. 4, juo rUla naM. 8) 'prabuddha jIvana' saMbaMdhamAM nIcenI vigato pragaTa karavAmAM Ave che. 1. prasiddhinuM sthaLa rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, : 358, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400004. 2. prasiddhino krama 3. mudrakanuM nAma 4. prakAranuM nAma kathA devAnA saranAmuM 5. taMtrInuM nAma kayA dezanA saranAmuM : da2 mahinAnI 16mI tArIkhe OM zrImatI nirubahena subodhabhAI zAha zrImatI nirubahena subodhabhAI zAha bhAratIya 6. mAlikanuM nAma ane saranAmuM : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 359, saradAra nI. pI. roDa, muMbaI-400004. : DaoN. ramaNalAla cI. zAha : bhAratIya : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, paTa, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400004. OM zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, 3pa8, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400004. ramaNalAla cI. zAha AthI jAhera karuM chuM ke upara ApelI vigato mArI jANa ane mAnyatA mujaba barAbara che. tA. 16-3-2004 ramaNalAla cI. zAha Printed & Published by Nirubahen Subodhbhal Shah on behalf of Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh and Printed at Fakhri Printing Works 31/A, Byculla Service lndustrial Estate, Dada|| Kondde Cosidad Byculla Mumbai-400027.AndPubl]shed at 385, SVP Road, Mumbai-400 004. Editor: Ramanlal C. Shah. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. 1.6067/57 Posted at Byculla sorting office Mumbai-400 011. Licence to post without prepayment No.271 0 varSa : (50) + 150 aMka : 4 0 16 eprila, 2004 0 0 Regd. No. TECHT 47890 MBI 72003-2005 * * * zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra * * * praH QUGol 0 0 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 vArSika lavAjama rUA.100-00 chUTaka nakala rUA. 10/- * * taMtrI : ramaNalAla cI. zAha anarthadaMDaviramaNA anarthadaMDa-viramaNa jevuM vrata duniyAnA koI dharmamAM nahi hoya ! lAMbA moTA rastA para AkhI rAta battIo saLagatI rahe che. koI zrAvakanAM bAra vratamAM A vratane sthAna ApIne jaina dharme AcArano vakhata to AkhI rAta eka. paNa gADI pasAra thatI nathI. paraMtu - keTalo sUkSma ane UMDo vicAra karyo che te joI zakAze. nagarapAlikAne A jarUrI kharca uThAvavuM paDe che, je chevaTe to nAgarikoe viramaNa eTale aTakavuM. anarthadaMDa-viramaNa eTale anartha daMDathI ja bhogavavAnuM rahe che. Ane artha daMDa kahI zakAya. have koI vakhata aTakavuM. anarthadaMDa eTale artha na sare ane daMDa maLe. daMDa eTale zikSA, nagara pAlikAnA karmacArIo haDatALa para Utare ane rastAnI battIo - pApa rUpI zikSA, karmabaMdharUpI zikSA. anarthadaMDa eTale vagara levedeve traNa-cAra divasa sudhI covIse kalAka cAluM rahe. e kharca paNa nAgarikoe baMdhAtAM azubha karma. anarthadaMDa-viramaNa eTale bAhya ke AtyaMtara, je bhogavavAnuM rahe che. Ane anarthadaMDa kahevAya. alabatta, AmAM dravya ke bhAvathI, sAkSAt ke paraMparAe, Ihalaukika ke pAralaukika, bIjI apekSAo paNa rahelI che. svane ke parane thatA nukasAthI aTakavuM, sAco prayojana vagaranI mana, vartamAna samayamAM moTAM gharo, bhAtabhAtanuM rAcaracIluM, TI.vI., vacana ane kAyAnI amaryAdita pravRttiothI aTakavuM. eTalA mATe Teliphona, komyuTara, gharanI bahAra jamavA mATenAM resTorAM, haoNTelo, anarthadaMDa viramaNa vratanuM svarUpa ApavAmAM AvyuM che. zudra, nirarthaka mahephilo, bhojana mATe anekavidha vAnagIo ityAdine kAraNe anarthadaMDa vAtomAM veDaphAI jatI zaktine uccatara dhyeya mATe prayojavAnI bhalAmaNa mATe nimitto ane prasaMgono ghaNo avakAza vadhyo che. je A vratamAM rahelI che. A anarthadaMDanI jUnI keTalIka vAto kAlagrasta banI che, to bIjI ka artha daMDa eTale koI prayojana athavA hetune kAraNe svecchAe bAjuM ghaNI badhI vAto umerAI che. emAM jAgRti ane samajadAra bhogavavI paDatI zikSA. anartha daMDa eTale artha athavA prayojana vagara, mANase sAvadhAnIpUrvaka gRhasthajIvana jIvavAnuM che, kAraNa ke zraddhAnI ajJAna ke pramAdane kAraNe bhogavavI paDatI zikSA kasoTI kare evAM vartamAnakALamAM nimitto vadhyAM che. - anartha daMDa e gRhastha zrAvakanA vrata mATe prayojAyelo pAribhASika je AdivAsI loko dUra pachAta vistAranAM gAmaDAMomAM, jaMgalomAM. zabda che. e vize dharma ane tattvajJAnanI dRSTie samajatAM pahelAM vase che ane prAkRtika jIvana jIve che teone sAmAjika dRSTie koI vyavahAru, sAmAjika ane sAMsArika dRSTie samajavA prayatna karIzuM. sarakArI karavero-daMDa bharavAno hoto nathI. eTale sAmAjika dRSTie A saMsAranuM svarUpa evuM nathI ke badhuM vyavasthita rIte, kramAnusAra, teone arthadaMDa paNa hoto nathI. jeo zaheromAM vase che ane pANI, mApasara bhogavAya ane kaMI vadhaghaTa na rahe. saMsAramAM asamAnatA che vIjaLI, rastA, vAhanavyavahAra ityAdi sagavaDo bhogave che teone ane asamAna ghaTanAo bane che. koI garIbanuM bApadAdAnA vakhatanuM sIdhI ke ADakatarI rIte karavero-daMDa bharavAno rahe che. so varSa jUnuM khoraDuM dIvAlonAM gAbaDAM pUrIne, TekA ApIne calAvAyuM AvI je rIte je saMyamI mANaso pAMca mahAvrata dhAraNa karI sAdhu che ane eka zrImaMtano navA jevo AlIzAna baMgalo toDI nAkhIne tyAM jIvana jIve che ane jeone jIvana jIvavA mATe koI AraMbha--samAraMbhanI bIjI navI imArata banAvAya che, kAraNa ke have te navI DijhAina AvazyakatA hotI nathI teone anartha daMDa jevuM kazuM hotuM nathI.. pramANe banAvavo che. eka garIba mahilA kAcanI baMgaDIo sAcavI' gRhastha zrAvakone arthadaMDa ane anarthadaMDa baMne hoya che. emane mATe sAcavIne varSo sudhI calAve che ane eka zrImaMta mahilA chabAra mahine arthadaMDa anivArya che, kAraNa ke e vinA jIvana nirvAha zakya nathI, sonAnAM dhareNAM bhaMgAvIne navA ghATa karAve che. AmAM arthadaMDa ane paraMtu teo potAnA vyaktigata jIvanamAM anarthadaMDane nivArI zake che, anarthadaMDa baMnene sUkSma dRSTithI ghaTAvI zakAya. A enuM viramaNa karI zake che. eTale ene vratanuM svarUpa apAyuM che. ethI vadhAre spaSTa udAharaNa laie. dareka prajA jo sukhamaya, sAdhu mahAtmAonAM pAMca mahAvrata hoya che: (1) ahiMsA, (2) zAntithI jIvana jIvatI hoya to koI dezane lazkaranI jarUra na paDe. satya, (3) asteya (4) brahmacarya ane (5) aparigraha, A pAMca vrata dareka dezane svarakSaNa mATe lazkare rAkhavuM paDe che. senAnuM e kharca aMte uparAMta pAMca samiti ane traNa guptinuM pAlana teoe karavAnuM hoya to prajAne ja bhogavavAnuM rahe che. senAnI AvazyakatAne kAraNe thatuM che.. kharca e arthadaMDa che. have AmAM koI rAjya potAnI sarahado vadhAravA sAdhu mahAtmAnA je pAMca mahAvrata che te zrAvake amuka aMze mATe vAraMvAra yuddha karatuM hoya to e kharca paNa prajAne je bhogavavAnuM pALavAnAM hoya che. eTale ene pAMca aNuvrata kahe che. taduparAMta Ave che. A rIte AvatuM kharca te anarthadaMDa che. eka zaheramAM eka zrAvake traNa guNa vrata ane cAra zikSA vrata ema bAra vratanuM pAlana Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana. che. eTale bhagavatI sUtramAM bhagavAne kahyuM che: ne se rise anivArya niSvakAra maMpice eka saraLa deva) eTale ke je puruSa agnikAyane bujhAve che te puruSa anya karmabaMdha kare che. krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra kaSAya tathA pAMca indriyonA viSayo paNa pramAda-AcaraNamAM AvI jAya che. enI vAta suspaSTa che. nidrAnI gAnA zAstrakAroe pramAdamAM karI che. va zarIra mATe, sArA Arogya mATe Avazyaka ja nahi, anivArya manAya che. ema chatAM svastha rahIne nidrA ghaTADI zakAya che. svarUpamAM lIna rahenAra mahAtmAo keTalI ochI nidrA le che. ! bhagavAna mahAvIre sADA bAra varSanI tapazcaryAnA kALamAM keTalI ochI nidrA lIdhI hatI ! niMdrA pAMca prakAranI che. je nidrAmAMthI AnaMdapUrvaka jAgrata thaI zakAya, sukhe uThAya te sAcI nidrA. je nidrAmAMthI UThatAM kaSTa paDe, game nahi te 'nidrA nidrA'. UbhA UbhA UMghanuM jhoMkuM Ave te pracalA nidrA cAlatAM cAlatAM ke nikA Ave te pracakSA pracalA'. thoDo AvI rIte UMgha laI leto hoya che. divase vicAreluM kArya rAtanA UMghamAMthI UThIne karI nAkhIne pAcho sUI jAya ane chatAM potAne khabara paNa na hoya, savAre pUcho te kaMI yAda na hoya evI pragADha nidrA te sthAnahi nidrA kahevAya. AvI sthAnardri nidrAvALA mANasamAM nidrAmAMthI UThatI vakhate ghaNuM ja baLa hoya che. divase jAgRtimAM paNa evI vyaktimAM sarerAza karatAM traNa-cAra gaNuM baLa hoya che ane rAtanA jAgaraNa daramyAna AThagaNuM baLa athavA vAsudeva karatAM aDadhuM baLa hoya che.sthAnaDhi nidrAno vividha udAharaNo zAstragraMthomAM jovA maLe che. AvI tyanarjivALo lAkhomAM eka hoya to hoya, paNa e avazya naGe janAra jIva hoya che. 16:prala, 2004 naMdittasUtra'nI nIcenI gAthAmAM anarthadaMDa-viramaNa vratanA prAca atiyA kathA che : rAjakathA eTale rAjakAraNAnI kA, rAjyonI kathAomAM yuddhanI, hArajItanI, rAjAonA vaibhava vilAsanI, rAjakuTuMbomAM cAlatI khaTapAnI, rAjAonA hisAyukta zoryanI ke cazanI kathAo hoya che. e barSomAM ginnanA adhyavasAyo bagaDe che. vartamAnamAM lokazAhImAM rAjadvArI pakSo, netAo ane temanA jUThANAM, khaTapaTo, bhraSTAcAra e badhAnI vAto te rAjakathAmAM AvI jAya che. e kathAo hoya che rasika, mANasane pravAhamAM kheMcI jAya evI, paraMtu te vikathA che. rAjakathA, strIkathA vagere vikA mATe 'zruti' zabda paNa prayojAya. anarthadaMDa : viramaNa vrata dhAraNa karanArI pachI talavAra, baMdUka kuhADI, charI vagere hiMsaka zastro ke sAdhanono vaipAra pA na karI zakAya. vaLI khoTAM tolamApa rAkhavA, paramAM popaTa, kUtaruM, bilADI pALavAM vagere paNa anarthadaMDa viramaNavratano bhaMga karavA barAbara che. anarthadaMDanA pAMca aMticAra A pramANe upadezaprAsAdamAM zrI lakSmI rie kahyA che saMyuktAdhikaraNatvamupayotirekatA / maurya ko kaMdapa'narthadaMDagA / sapanone satata joDelAM rAkhavA, potAnA upabhoga mATe jarUrI hoya tenAthI vadhu vastuo rAkhavI, ativAcALapaNuM, ceSTAo karavI, kAmottejaka vacano bolavAM e anarthaDanA atiyAra che. kaMdapaNe kukue mohari aDigaraNa bhoga arite / daMDammi aNaTThAe taiyaMmi guNavvae niMde // darpa, kuccha, mukharatA, adhikaraNa (saMyuktAdhikA) ane bhogAtirikta-anarthano saMbaMdhamAM A pAMca aticArane trIjA purAvatamAM (anarthadaMDa viramAM vratamA) huM nid .. vikA e pramAdano eka prakAra che. viyA eTale vikAra karanArI khoTI kathA. je kathAomAM rasa letAM azubha karmabaMdha thAya che evI A prakAranI kathAomAM rAjakathA, strIkathA, dezakathA (athavA cokathA)karavo, ane khanakathA nathA-bhojanakathA) evA cAra prakAra batAvavAmAM Ave che. vaLI e pratyekanA cAra cAra peTA prakAra e rIte soLa prakAranI vikathA batAvavAmAM AvI che. kaMdarpa eTale kAmata. potAne ke bIjAne krAmavikAra utpanna thAya evAM spaSTa mArmika ke dviarthI vacano bolavAM, kAmarasanI kathAo vAMcavI, bIjAne kahevI. vijAtIya vyakttinA hAvabhAva, vilAsa, zRMgAra, bhAgopabhoga, agAMgonuM varNana karavAmAM Ave ke jethI cittamAM vikArI bhAva utpanna thAya ane enI mAThI asara thAya, kukarma karavA prerAya, AthI A vratamAM pramAda AcAraNano aticAra lAge che. bhramara kokucca eTale kuceSTA, pramAda AcaraNano e aticAra che. caDAvavI, nAka maroDavuM, AMkha mIMcakAravI vagere kuSTAo, vividha AzayathI thAya che. mANasa potAnAM aMgAMgone evI rIte maroDe ke jethI enI kharAba pratikriyA thAya. ekalA mastakanAM ja mA~, hoTha, nAka, AMkha vagerenA laTakAM maTakAM dvArA vividha vicitra hAvabhAva vyakta thaI zake che. tathA Doka, hAtha, paga, kamara vagerene vicitra vaLAMka ApIne amuka ceSTAo-saMketo vyakta thaI zake che. AvA hAvabhAvathI, izArAothI mANasa pote kharAba dekhAya che. eno upahAsa thAya che. kyAreka potAnI kAmukatA vyakta karavA thAya che. ethI potAnAmAM ane kyAreka bIjAmAM kAmavikAra utpanna thAya che. athavA vinAkAraNa ghRNA ke lajjA utpanna thAya che. AvI traSTAo anarthadaDamAM pariName che. maukharca athavA mukharatA eTale mukhano vadhu paDato upayoga bolavAmAM vadhu paDatuM bolavAthI, atizaya vAcALa banavAthI binajarUrI bolAya che, asaMbadra bolAya che, baDabaDATa, bakavAsa thAya che ane ethI anartha thavAnI, jhaghaDA thavAnI zakyatA rahe che. ethI pApa baMdhAya che. pApopadezanI saMbhAvanA rahe che. popadezano atiyAra lAge che. ,' upahAsa, majAka, hAsyakaTAkSa, cIDavavuM ityAdi paNa anarthanAM nimitta banI zake che. hasavAmAMthI khasavuM thAya che e to kharuM, paNa sAmAnya majAka-mazkarImAM bhovAtAM hAsyaracanAmAM paNa anartha ThaMDI doSa rahelo hoya che. rAjA kumArapAlanA banevI, zAkaMbharInA rAjA AnAka potAnI rANI sAthe copATa ramato, amuka sogaThIne mAratI vakhate 'mAra muMDiyAne' (jaina sAdhune) evuM vacana bolatAM. rANI sAthe jhadhaDo thatAM TheTha kumArapAla sAthenA yuddhamAM pariNAme che ane rAjA Anakane parAjita thaI mAphI mAgavI paDI hatI ane enI jIbha kheMcI kADhavAnA pratIka rUpe enA potAnA rAjyamAM pAdhaDIno eka cheDo jImanI jema laTakatI rAkhamanI rajA kumArapALanI AjJA mAnavI paDI hatI. saMyuktAdhikaraNa eTale adhikone saMyukta rAkhavAM arthAt sAdhanone joDelAM rAkhavAM. jUnA vakhatamAM ane haju paNa gAmaDAomAM AdivAsI pradezomAM khAMDaNImAM parANe mUkI rAkhavI, khAyAmAM sAMbeluM mUkavuM, haLa sAthe tenuM phaLuM jotarI rAkhavuM, dhanuSya sAthe bANa caDAvI rAkhavuM, ghaMTInA paDa sAthe bIjuM paDa paNa caDAvI rAkhavuM, kuhADI sAthe hAtho joDI rAkhavo, gADI sAthe baLada joDI rAkhavA vagere saMyukattAdhikAraNe jovA maLe che. taiyAra joDelAM sAdhano anartha karAvI zake. sAdhano joDelAM hoya to bIjA mAMgavA Ave tyAre saraLatAthI ApI devAya che, eTaluM ja nahi, potAne paNa e kAra vagara, prayojana vinA tarata vAparavAnuM mana thAya che. ethI ajANatAM anarthadatano doSa lAgavAno saMbhava che. A jUnA vakhatanI gAmaDAonI vAta che. vartamAna jIvanamAM Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 eprila 2004 . prabuddha jIvana e rIte anartha thAya evAM upakaraNomAM sAvadha rahevuM joie. eka bAju dikpariNAma vrata ane dezAvagAsika hoya ane bIjI zrI bhagavatI sUtramAM zrI gautamasvAmI bhagavAnane prazna kare che, "he bAju bhogopabhoga parimANa vrata hoya to pachI vacce A anartha bhagavaMta ! je manuSya dhanuSa grahaNa kare ane emAM bANa caDAvIne pheMke daMDaviramaNa vratanI jarUra zI ema prazna koine thAya. eno uttara to emAM ene keTalI kriyA lAge ?' bhagavAne kahyuM, "he gautama ! zAstrakAro ema Ape che ke bhogopabhoga parimANamAM potAnI icchAnusAra manuSyane pAMca kriyA lAge che. eTaluM ja nahi paNa te dhanuSa-bANa je bhogopabhoganuM pramANa karavAmAM Ave che ane sAvadya pravRttiono jIvonAM mRtakalevaronuM banyuM che te (vI gayelA) jIvone paNa pAMca parihAra karavAmAM Ave che. paraMtu anarthadaMDamAM Avazyaka-anAvazyakano kriyA lAge che. A pAMca kriyA te kAyikI, adhikaraNI, prASikI, vicAra hoya che ane je anAvazyaka hoya teno samAveza enarthadaMDamAM pAritApanikI ane prANAtipAtikI che. karavAmAM Avyo che. vaLI zAstrakAro kahe che ke e be vrato svecchAe bhogopabhogamAM atirikta eTale bhogopabhogamAM vadhu paDatA levAya che, paraMtu e vratanI aMdara rahIne paNa ghaNI nirarthaka pravRttio Asakta banavuM. bhogapabhoganAM aneka sAdhano che ane vividha prakAro thaI zake che. diparimANa vrata dhAraNa karanAra koI zrAvake evuM vrata - che. pAMce indriyonA svAda anubhavavA jIva lalacAya che. nATaka, lIdhuM hoya ke bhArata bahAra pravAsa karavo nahi ane e vratanuM barAbara ceTaka, khela-tamAzA, saMgItanA jalaso, khANIpINInI mahephilo, custa kaDaka pAlana teo karatA hovA chatAM bhAratamAM kAma hoya ke na bhAtabhAtanAM pakavAna ane vividha vAnagIo ArogavAmAM tallIna hoya to paNa teo atizaya pharAphara karatA hoya to temane saMyamamAM banavuM, tela, attara, pAvaDara, lipasTika, zempa vagereno chUTathI upayoga rAkhavA mATe bIjA eka vratanI jarUra paDe. evI ja rIte bhogopabhoga karavo, vakhANavAM, vastrAlaMkAra vadhu paDatAM rAkhavAM, phezanane anusaravuM, parimANa vrata dhAraNa karanAra koI zrImaMta zrAvake pAMca sthaLe baMgalA icchAo anusAra lubdha banIne badhe doDatAM rahevuM e bhogopabhogano bAMdhavAnI maryAdA bAMdhI hoya athavA koIpaNa eka ja cIjavastuno atireka che. gRhastha jIvanamAM keTaluMka karavuM paDe to paNa emAM vadhu vepAra karavAnI maryAdA bAMdhI hoya to paNa emAM te atizayatA karI paDato rasa laine cIkaNAM karma na bAMdhavAM joie. zake che ke je enI pAse nirarthaka pApAcaraNa karAvI zake. mATe evA pAkSika, cAturmAsika, sAMvatsarika vagere moTAM pratikramaNamAM ApaNe vratadhArI zrAvako mATe eka vadhArAnA vratanI AvazyakatA rahe che. 'je aticAra bolIe chIe temAM A vrata vize A pramANe bolIe eTale ja anarthadaMDa viramaNa vratanI anivAryatA svIkArAI che. -- chIe: "AThama-anarthadaMDa, viramaNavrate pAMca aticAra, kaMdakhe kukaie, ajJAna, pramAda, krodha, daMbha vagerethI anarthadaMDa thAya che. e kaMdarpa lage viTa-ceSTA, hAsya, khela, kutUhala kIdhAM. puruSa strInAM anarthadaDano zrAvakoe vratarUpI vaja vaDe dhvaMza karavo joie. hAvabhAva rUpa zRMgAra viSayarasa vakhANyA, rAjakathA, bhaktakathA, dezakathAH puruSArtha siddhi upAya'mAM A vratano mahimA batAvatAM kahyuM che: strIkathA kIdhI, parAI tAMta kIdhI, tathA pezanyapaNuM kIdhuM, Arjarodra vaMvimaramAM jJAtvA muSyatvanarthanka : . dhyAna dhyAyAM. khAMDA, kaTAra, koza, kuhADA, ratha, ukhala, muzala, tathAnizamanava vinayafhaMsA vrata tapate | - agni, ghareTI, nisAhe, dAtaraDAM, pramukha adhikaraNa mela dAkSiNya (jeo A rIte A uparAMta bIjA paNa anarthadaMDa, jANIne eno lage mAgyAM, ApyAM. pAMpopadeza dIdho, aSTamI, caturdarzIe khAMDavA tyAga kare che teo niraMtara nirdoSa ahiMsAvratanuM pAlana kare che.) daLavA taNA niyama bhAMgyA. traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata te pAMca aNuvratanA poSaNa arthe mukhapaNA lage asaMbaddha vAkya bolyA, pramAdAcaraNa sevyAM, aMghole che. jeo pAMca mahAvrata dhAraNa karI sAdhu thaI zakatA nathI temane mATe " nahAhaNe, dAtaNe, pagadhoaNe, khela, pANI, tela chAMTyAM, jhIlaNe bAra vrata ane agiyAra pratimA che. sAcA zrAvakanuM lakSya gRhasthajIvanamAM jhIlyA, jugaTe ramyA, hiMcoLe hiMA, nATaka prekSaNaka joyAM, kaNa, rahIne paNa sAdhujIvana sudhI pahoMcavAnuM che. jeo zraddhApUrvaka A kuvastu, Dhora levarAvyAM, karkaza vacana bolyA, Akroza kIdhA, abolA dizAmAM pragati kare che. teo bAra vratanuM custa pAlana kare che. pAMca lIdhA, karaMkaDA moDyA, zApa dIdhA, bheMsa, sAMDha, huDu, kUkaDA, zvAnAdika mahAvratomAM paNa sarva zreSTha te ahiMsA vrata che. dharmAcaraNano badho jhujhAryA, jhajhatA joyA, khAdi lage adekhAI ciMtavI, mATI mIThuM, niSkarSa A mukhya vratamAM AvIne samAya che. eTale anarthadaMDa viramaNa kaNa, kapAsIyA, kAja viNa cAMpyA, te upara beThA, AlI vanaspati vrata paNa ahiMsAdi vratanA poSaNa mATe che ke " khuMdI, sUI zastrAdika nipajAvyA, ghaNI nidrA kIdhI, rAgadveSa lage . vartamAna samayamAM jIvanazailImAM jabarajasta moTuM parivartana AvI ' ekane Rddhi parivAra pachI, ekane mRtyuhAni vAMchI. . ' gayuM che. anarthadaMDanI keTalIye vAto moTA bhAganA samAja mATe ' ' AThame anarthadaMDa-viramaNa vrata viSeio anero je koI aticAra kAlagrasta banI gaI che. TI. vI., Teliphona, kaoNmyuTara, philma, pakSa divasamAMhi sUkSma bAdara jANatAM ajANatAM huo hoya te savi hu ' moTarakAra, vimAna, miksara, grAInDara, vozara, klinara, philTara, mana, vacana, kAyAe karI micchAmi dukkaDaM. (baso varSa pahelAM lakhAyelA gesa tathA vividha upakaraNo AvatAM zemAM arthadaMDa che ane zemAM A aticArane have Adhunika rUpa ApavAnI AvazyakatA che. koI anarthadaMDa che enI samajaNa rahetI nathI. vyavahAru dRSTie khoTI sarvamAnya samartha AcArya bhagavaMta A kArya kare to te sarvamAnya thAya.) vAtano paNa bacAva thAya che. AvA saMjogomAM zraddhALu zrAvake to prakAzasiMha mahArAje anarthadaMDa upara chappo lakhyo che temAM kahyuM potAnI jAtane ja pUchavAnuM rahe che ke pote je kaMI Acare che. te anivArya che ke anAvazyaka, saprayojana che ke niprayojana ? je viza rAkhaje tArI jIbhaDI, anartha daMDe niSThayojana, anAvazyaka hoya temAMthI aTakavAno puruSArtha karavo kAma na sije ApaNuM, tuM zIdane maMDe, joie. dharmatattvanuM sAcuM hArda samajIne potAnA aMtarAtmAnI sAkSIe jethI lAge pApa, tethI tuM aLago raheje, prAmANikapaNe nirNaya karI jIvanamAM tene utAravAno sAco udyama, dharmadhyAnanI vAtamAM, tuM vaLagyo raheje. 'karavAnI AvazyakatA che ! muktinuM aMtima lakSya najara sAme rahevuM potAthI paLAtuM nathI ne pArakuM tyAM kyAM lahe, joie. prakAzasiha vANI vade, tArAM karyo tu sahe, [ ramaNalAla cI. zAha Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana kahevatomAM nArI E DaoN. raNajita paTela (anAmI) kahevatomAM nara' kahevatImAM nArI e be viSayo para jo nibaMdha-rIphAI rAkhavAmAM Ave to mAruM mAnavuM che ke nara karatAya nArI para nibaMdho vadhu lakhAya ne emAMya nara karatAM 5 nArI-nibaMdhakAronI saMkhyA jhAjhI hoya ke AnuM eka kAraNa e paNa hoI zake ke nara karatAM nArI paranI karmavato pramANamAM jhAjhI upalabdha che ane nArI paranI kahevato racavAmAM puruSapradhAna samAjanI pakaDa paNa majabUta che. strIoe puruSonI maryAdAo ke vizeSatAone kahetomAM khAsa zabdastha karI nathI enuM kAraNa kadAca zikSaNAno abhAve ane jaDa rUDhi-taMtra-baddhatA hoya ! nArI-pradhAna samAja racanAmAM paNa narasamAja viSayaka kahevato jhAjhI hovAnI saMbhAvanA alpa che. atyAra sudhImAM nArIne utArI pADatI kahevatIno virodha keTalo purUSoe karyo che enA pramANamAM strIoe ocho karyo che evI mArI mAnyatA che ne enuM kAraNa paNa strIonuM zikSAAtre paNa zuM, rUDhi dAsya ane parAdhInapaNuM kAraNabhUta hoI zake. yaMtranAryastu pUjyante ramante tatra revatAH / A sanAtana satyane mUrta karatuM kahevata sUtra ApanAra paNa puruSa che ane bUdha nAra pAMsarI' kahevatano sarjaka paNa purUSa ja che. uttara dakSiNa dhruva jevI A be kahevatonA kALano paNa prabhAva haze. kahevatone jo anubhavano arka gaNIe to A che kahevatonA virodhAbhAsI arthamAM karyA anubhavano ane garbhita haze ? mahAkavi kAlidAsa-viracita 'zAkuMtala'mAM RSi kAzyapa kahe ? che patikula visRjya lAmidAnI 'svAsthAm / hAza zakuMtalAne sAsare, vaLAvIne atyAre have nirarata vaLI, kema, ke' artha ka kanyA pItha eva prAmA saMdhdha paricIta / jA to kamAya viAda pratye pratyarpitaparA ivAntAnA // matalaba ke-" 16 eprila, 2004 che dIkarI to dhana pArakuM ja. vAvI ane pati para Aje. thayo ati svastha ja attarAtmA mArI, dhaMdhA dhAmA pAchI sopyuM - dIkarI e pArakuM 'dhana' gaNAyuM. ane e nyAsa kahetAM pApA-enA dhaNIne soMpyA vinA zAMtinI nidrA kevI ? eka to zakuMtalAnA pAlaka-pitA, emAMya tapasvI emanI jo A sthiti to saMsArIpitAnI to vAta ja zI karavI ? strIomAM keLavaNInA vadhatA jatAM bApane kAraNe zivane prattApe Arthika svataMtratA prApta thatAM ne lagnanI tulanAe 'karIara'ne varelI kanyAo 'pArakuM dhana' ane 'nyAza'nI vibhAvanAne svalpAMze svIkAratI haze ! zikSaNanA pratApe burakhAnI sAthe rUDhi hAsya, jaDatA ane aMdhAtAnA burakhA parA UDI gayAM che ane vizvanA prAMgaNamAM nArI sarvAdhikArapUrvaka AgaLa vadhI rahe che. tyAre 'kanyA ne gAya, dore tyAM jAya'-e kahevata nirarthaka banatI jAya che. 'kuMvAro Doso mare paNa kuMvArI DosI na mare' e kahevata paNa khoTI paDatI jAya che. budha nAra sirI' ne amalamAM mUkavA janAza patione paNa badhu nahIM to lAliyo AzAchoDiyo' batAvanAra strIo samAjamAM virala nathI ! mArA mitranI eka zikSita arvAcInA patnIe ekavAra mane kaheluM: 'mArA e 'zu vare mane cAra phaTakArI to maiMya sAme betraNa to ThokI. A vyavahArano ane raja mAtra aphasosa nahoto bahu zakya pratikAra karI zakI eno saMtoSa hato, eTale paikI kahevata pramANe talavAra vAparanArano talavArathI ja nAza thAya che tema badhu vAparanArane sAme 'budhA-pAka' maLato hoya che. dAmpatya-jIvanamAM A vera-prativairanI sthiti sArI to na ja gaNAya paNa prathama 5' upADanAre e khAsa samajavAnI jarUra che. kriyApratikriyAnuM satya ekapakSI zI rIte hoI zake ? 'nArI tu nArAyaNI'nI sAthe, 'nArI narakanI khANa' kahenAra e vastu kema bhulI jAya che ke pote paNa e narakanI khANano 'hIro' che. vyaktinI jema A paNa samaSTine lAgu paDe che. aMtima koTInAM vidhAno haMmezAM ardhasatya ja hoya che. vALanA atirekamAM kendravartI anubhava-satya apAI jatuM hoya che. 'cAra maLe coTalA, bhagAve ko'kanA oTalA' e coTalAoTalAnA jevo prAsa meLavI baThanoe puruSo sAme A kahevata mUkavAnI jarUra che: 'cAra maLe coTalI, anekanI bhagAve roTalI.' puruSonI tulanAe baThanono zabdabhaMDAra samRddha hovA chatAM 'coTalA medAna mArI jI ke moTalI"-e bemAMthI ekkeya pAra nahIM karanAra 'anAmI' zuM kahI zake ? navI kahevatone samAjamAM pracalita mato ThIka ThIka samaya to lAgavAno ja, vaLI e kahevatonA mULamAM mAnavaprakRtinuM kaMIka to pratibiMba paDavuM joie. sukhanI vibhAvanA darzAvatI ApaNAmAM eka lokokti-loka kahevata che. paheluM sukha te jAte nIM. A to jAsatya che...' bIjuM sukha te ghera dIkarA dIkarIo, Ano prativAda jarUra karI zake dIkarI nahIM ne dIkaro ja zA mATe ? AvA bhedabhAvanI zI jarUra ? puruSapradhAna samAja kahevAno-milkatanA vArasadAra mATe, pitAnuM tarpaNa karavA mATe ne vaMzanI vRddhi mATe, to Aje to navA kAyadA pramANe pitAnI milkatamAM dIkarA jeTalo ja "dIkarIno adhikAra che, pitAnuM tarpaNa no jIvatejIvata dIkarI kare che eTaluM to dIkarA paNA karatA nathI ne pu nAmanA narakamAMthI pitAna tAre te putra-A to kevaLa tarkano viSaya che. svarga ke naraka jovA koNa gayuM che ? satkarmanI zAMti e svarga ne duSkarmonI azAMti e ja naraka. svarga ne naraka to mAnavInAM karmo ne manamAM ja che. ane 'vaMzavRddhi' no dIkarI paNa kyAM nathI karatI ? -alabatta, enI sAsarImAM. vaLI e to baMneya kuLanI tAraNahAra che e kema bhUlI javAya che ? sukhanI lokokitamAM trIjuM sukha ne koThIe jAra'-mAM anna brahmanI pratiSThA che.. rAmanA jJAnane paDakAratAM ghararakhkhu IthI vyAvahArika satya uccAre cheH 'e jJAna mane gamatuM nathI RSirAyajI re, lAvo bALaka mAge anna, lAguM pAyajI re.' bhUkhyA peTe bhakti paNa na thAya re, murAri !' satyonuM e satya che. ane cothA sukhamAM kahyuM, 'gothuM sukha te sulakSaNI nAra !' bIjA sukhane (ghera dIkarA) kRtArtha karavA sulakSaNI nAra to joie ja ne ? bhalene eno krama cotho rAkhyo paNa sulakSaNA nArane 5 ba-brahmanI jarUra to paDavAnI ja ne ? samAjanI moTA bhAganI nIti bharAyelA peTanA oDakAra sAthe saMkaLAyelI che. nIti nahIM to svasthatA ne salAmatI to kharAM ja. 'strInI buddhi paganI pAnIe' kahenAranI niIA zaktine dhanyavAda ApavA ghaTe. ahIM buddhi"no artha InTalekTa karavAno nathI paNa dRSTi, zUjha-samaja karavAno che. zizita, alpazikSita ke azikSita-nArIne vastra paridhAna karatI vakhate jojo. sADI paherIne e khAsa jovAnI ke paganI hInI lajjA sacavAI che ke nahIM. dira DhAMkavA jatAM caraNakamala khullI paDI jAya ne caraNakamalanI lAja rAkhavA jatAM zira khulluM thaI jAya evuM na banavA pAme e mATe strInI jAti dAda mAgI le tevI che. zira ne hAnIno saMvAda zAdhavA te sADI ke pAnetarane kevI kevI kavAyata karAve che ! ane e kavAyatanA sukhada pariNAmane jovA DApherI - Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma 16 eprila 2004 mAratA puruSanI buddhinuM paMkheruM to khoparI toDIne mAyA-lokamAM uDDayana karatuM gothAM khAtuM hoya che. Dhora, gavAra, pazu aura nArI, e saba tADana ke adhikArI, tulasIdAsajIne khAte jamA thayelI A paMkti mATe jo TelipathIthI emanA AtmAno saMsarga sAthI pUchAvyuM to kahe ke e mArI paMkti ja nathI, ko'ka gamAre mArA nAme e pracalita karI doSI che, bAkI huM 'DhAra' ane pazuno punarAvartanano doSa karyuM kharo ? mane ema lAge che ke ko'ka mArakaNI nArIe enA gamAra patine pIbI nAkhyo haze, eTale haNAyelA gamAra patie vaira vALavAnA AzayathI nArI ane adhikArI'no prAsa meLavI dIdho lAge che, bAkI mArI Azaya to 'budhe mAryA pANI (vAri)' judAM na paDe e kahevata racIne bhAio bhAIonA jhaDA budha mAryA vAri' jevAM hoya che. ema kahevAno hato paNa pelA gamAre 'vAri'ne badale nArIne besADI dIdhI. * AvI pAThAtara dISa to ziSTa sAhityamAM paNa kyAM jovA maLato nathI ! mane tulasIdAsajInI vAta sAcI lAge che. bhavAimAM, ghaNI jJAtionAM vyAvartaka lakSaNone chatAM karatA pado hoya che. nAgaravADAmAM nAnakaDI, nAjuka nArI piyunI pratIkSA karatI, kAMkarIva kAgane uDADatI varNavAya, bAraNAvADAmAM gAya ne tulasIno ullekha, anivArya gaNAya, kaNabIvADAmAM 'bhagarI bheMsa, malapato pADI, vINe ne jADA sADalAnI vAta Ave ja...paNa eka padamAM dhammaravalo gajave gaurI' ne badale sAsu vahune kahe che: "UTho, vapUjA | mahuDAM khAMDo.' dave sAcuM pAThAnara, mane lAge che ke manUDAM khoDo' ne badale 'valaNo mAMDo' hovuM joie. tulasIdAsajInI e paMktine pachA pAThAttaranI koTimAM mUkavuM joie ne bahenoe khoTuM lagADavuM joie nahIM, koI strIe e paMkti lakhI hota to 'nArIne badale mALI' lakhyuM hota. hALI eTale maMjUrI kUTato (pati 1) evAne to tAhananI paNA thI jarUra ? kALI majUrI phUTatAM ja adhamUo thayelo hoya che. eka kahevatamAM dIkarIne ukaraDI sAthe sarakhAvI che..mane lAge che ke emAM khoTuM zuM che ? e kahevata A pramato che. dIkarIne ne ukaraDIne vadhatAM OMzI vAra ? AmAM to sarakhAmaNI kevA 'vRddhi sAthe karI che paNa ukaraDI'nI sAthe saMkaLAyelA gaMdakInA saMskAra dekhAya che paNa enI pharTIlITI phaLadrupatAnI upekSA thAya che ! mArI bhatrIjInI ja vAta karuM ! nAno bhAI muMbaImAM DaoNkTara. saMtatimAM eka dIkaro ne eka dIkarI. dIkarI tarIke mAtApitAe pakSapAtI dhyAna ApeluM eTale dIkarI paMdara varSe bAranI bhAgato hato ne tera varSanI dIkarI cAra varSanI lAgatI hatI. muMbaIthI gAmaDe AvelI mArI e bhatrIjane joine mArA pitAjI bolelA badhu to moTA bairA jevI lAge che. gujarAtInI jagyAe tera varSanI paMjAbI chokarI mArA pitAjInI dRSTine, saMbhava che ke paccIsanI lAta ! mAro anubhava to evo che. OM paMdara varSanA chokarAnI tulanAe paMdara varSanI chokarI zarIra ane samajAnI bAbatamAM AgaLa hoya che. saMbhava che ke enI dedavRddhine bhAvi mAtRtva sAthe saMbaMdha hoya meM eka kahevata che: koyala, kAgaDI sarakhI nAra, jaNIne nAkhyAM Thagane dvAra.' A kahevata to rAjA - duSkRtanA jamAnAthI cAlI Ave che. sagarbhA zakuMnalAne smRtibhraMzane kArI rAjA duSkRta oLakhI zakato nathI eTale ToNo mAratAM kahe che. prakRtithI ja strIo catura hoya che. data ApatAM kahe che: kothala kAgaDInA mALAmAM iMDAM mUkI Ave che-IMThA sarve kAgaDI ne pAMkho AvatAM 'kA kA kA kA'ne badale kahuM chuM' bolAnuM kolaMbaccuM vAI jAya che. zAhIna zakuMtalA ene 'anArtha'no IlkAba na Ape to ja navAI / A kavitAI ke vatano AkSepa jevo tevo nathI ! paNa eka mRtya mATe strIoe gaurava levuM joie 'strIo prakRti tura' hoya che. puruSo prakRti-jaDa hoya che e adhyAhAra rAkheluM satya puruSo kyAre samajavAnA ? eka kahevata che ke: 'kUMvArI kanyAne so para ne so vara. draupadI ane sItAnA svayaMvarane A kahevata lAgu paDatI nathI. A prabuddha jIvana ? emAM to pasaMdagInI svataMtratAne kevaDo moTo avakAza che ? bIjI eka kahevata che: 'dIkarIvALuM para ne boraDIvALuM khetara '... AmAM 'dIkarI' ane 'bora'nI sarakhAmaNI karI che...paNa maiM gAmaDAmAM khAsa joyuM che ke khetaramAM AvelI boraDIne jhUMDamAM ne khaMkheravAmAM, chokarAo karatAM chokarIono hisso moTo hoya che !...bAkI jo dIkarIvALAM dharanI tutAnA khorane badale khetara sAthe karo to jo e khetara boDI bAmaNInuM' hoya to judI vAta che, bAkI sarasvatIcaMdranA mAnacatura DosAnuM ghara hoya to koinI khaira nathI ke dRSTidoSa kare, khaMkharavAnI vAta to dUranI rahI ! Doso khaMkheranArane ja khaMkherI nAMkhe. dIkarI sAsare sArI ke masANe sArI' A kahevata racavAmAM ne eno pracAra karavAmAM huM mAnuM chuM ke puruSo karatAM strIonuM ja pradAna mATe che ! sva" jAti zatrutAne koNa mahAta karI zake ? 'dIkarIe dIvo na thAya' e kahekta dhAro ke puruSasamAje karI che paNa huM to AjakAla dIkarIone ja ghera ghera dIvA karatI joI rahyo chuM...ne dIvaDAone rANA karatA dIkarAonI ya kyAM khoTa che ? pitA putranI sorAbI-rUstamI ane janarezana gepa ane ahaMkenI vyaktitvane kAraNo, kALakrame A aniSTa vAnuM ghaTavAnI koI zakyatA lAgatI nathI. zaLAo, mahAzALAo ane vizvavidyAlayonAM pariNAmo para UDatI najara nAkhatA meM samajAze ke dIkarA dIvA kare che ke dIkarI ? varSothI khuba pAlI gayelI jaDa mAnyatAnuM A pariNAma che. e jaDa ukhaDatI jAya che. bAra varSa sudhI huM hato sAva gAmaDiyo, gAmaDAmAM janma ne gAmaDAmAM uchera bhaNAtara, mArAthI ATha varSa moTI eka mitra kheDUta-polo, eka saMtAnano pitA. e mane strIo saMbaMdhe kaheto kare tA paraNelI navoDhA mATe kahe: "pahelA AvI khAya nahIM, bIje ANaM dharAya nahIM ne trIjuM ANu mAra khAdhA vinA jAya nahIM." huM samajaNo thayo tyAre joyuM ke e kahevatamAM 'pahelA ANe khAya nahIM'-eTalI vAta ja sAcI hatI. lajjAne kAraNe ema ja hoya. 'nahIM dharAvavAnI' tene mAra khAvAnI vAta khoTI hatI. evI ja bIjI kahevata eze kaThelI strI mAtra eMThuM khAya, jUThuM gAya ane navastrI hoya.' pati ane saMtAnonuM vadheluM khAtI amArIo gAmaDe gAmaDe meM aneka joI che...paTTA dareka 'vadheluM' eMThuM na gaNAya. emAMya karakasara ne kuTuMbaprema che. jUThuM gAvAnI vAtamAM paNa kavitA che, rasikatA che, madhuratA che. sonAnA poTalA para bhAIne snAna karo kalpI gAvuM emAM khoTuM zuM che ! badhAM ja lagna gItomAM atizayokti nathI hotI ? khare, ApaNAM lokagItomAM paNa savAmakA sonAnuM dAtaraDuM para nathI AvatuM? rAjAne tyAM parA savA paNa saunAnA dAtaraDAnI zakyatA nathI. paNa A to atRpta vAsanAnuM AviSkaraNa karavAnuM hoya to ke damA dALamAM pANI' paDavAnuM ja. 'na-vastra" nAvAnI vAta daridratA sUcaka paNa hoya! A kahevato prApya che ne gAmaDA pUratI ja sImita che. goLa vinA jevo kaMsAra, mA vinA evo saMsAra.. premAnaMdanI A kavitAI ukti lokokti loka-kahevata jevI banI gaI che. bhIla ke abhaNa- sarva strIpuruSone e kaMThA che. mAtRtva che. pratyeka strI mAtrano adhikAra che enuM e gaurava-stotra che. kavi ane che kavitAno e vijaya che. 'raghuvaMza' mahAkAvyamAM khetInuM avasAna thatAM pati atra je vilApa kare che e vilApa ja strInI gaurava-gAthA banI jAya che. gRhiNI, saciva, sakhI, tAlitakalAo viSe priya ziSyA... AmAM zenI 'nyUnatA che ?' 'gRtithI gRhamucyate' e gRhiNI padanI mahattA ke pratiSThA zI rIte UhI che ? Adarza gRhiNI e saciva-zoma minisTara-paNa che. dAmpatya jIvanamAM ne dAmpatyajIvananAM sukhaduHkha je sAthe sahe che te sakhI evuM sakhya kevaDA moTA tapane ane prApta thAya ? vi patra, meghadUtamAM 'mAruM ghara' nathI kahetI paNa amAruM Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prabuddha jIvana 16 eprila, 2004 (ammadIyama) ghara kahe che. A dAmpatya-advaita kevaDI moTI sAdhanAnuM e ja rIte sva. kalpanA cAvalA mAMTe :phaLa che ! be-vakUpha pati krodhanA gAMDapaNamAM pralApa karato hoya che: kalpanA cAvalA"nIkaLa mArA gharamAMthI." e ghara enA ekalAnuM nathI. strInI kevaDI avakAze cAMpe pAvalA !....avakAzamAM jeNe paga cAMpyA te kalpanA moTI taipazcaryA e gharamAM ekarasa banI gayelI hoya che. pramatta puruSo cAvalI ! sItAmAtA mATe| ATaluM sAduM satya samajI zakatA nathI hotA ethI aneka "naSTanIDa'' sItA- , sarjAya che. sugarI (sugRhI)nA mALA aTakacALA vAnaro raphedaphe karI jANe sahanazIlatAnI gItA.", ditA hoya che ! vAnara' ne vA-nara ! nI bhedarekhA ati jhINI ne sUkSma kiraNa bedI:hoya che. . ' ' jANe nirbhayatAnI vedI.. - eka kahevatamAM to dIkarIne sApano bhAro kahI che ane vahuno suSamA svarAjaane sApaNano bharoso nahIM karavAnuM kahyuM che to eka lokagItamAM jANe vIja-miDiyAno tAja ! . vahue moTAM khoraDAM vagovyA'nI vAta Ave che. AvI bhale ne seMkaDo , Ane kahevata kahevAya ke kavitA ? kahevato eka bAju hoya paNa bIjA pallAmAM jyAM yatra nAryastupUjyanta jo A kAvya-kalpanA gaNAtI hoya to cAlo tyAre keTalIka che, mAtRvevo bhava che, gRhiNI saciva sakhI-nI vAta che, "jananInI kahevato banAvavAnI ceSTA karuM ! joDa sakhI! nahIM jaDe re'no rAsa che, "mA te mA, bIjA badhA vagaDAnA (1) nara bhale ho bhUro pUro vAM' ane 'dIkarI vhAlano dariyo DahApaNa-samajaNathI bhariyo', 'dIkarI ' paNa e nArI viNa adhUro. phUlano kyAro, phoramano phuvAro", "dIkarI vyomanI vAdaLI, devalokanI (2) strI vinA kevo saMsAra ? ' devI' jevI lokoktio che ane "dhanyAstadaMgarajasAmalinI bhavatti'' goLa vinA jevo kaMsAra , jevI uktio paNa che je strInA gRhiNIpadano ane mAtRtvano parama (premAnaMdanA RNa svIkAra sAthe) carama mahimA gAya che-e nArI garimAnuM palluM ja bhAre che. stanamAM (3) puruSa-dIpanuM keTaluM jora ? - dUdha ane AMkhomAM azru laine jIvatI nArIno mahimA jeTalo bhagavAna nArI vinA aMdhAruM ghora ! ! .. kuNe ane yugamAM mahAtmA gAMdhIe karyo che teTalo koie karyo (4) nArI to ratnonI khANa, nathI ! yugAtmA gAMdhIe to strIne gharanI cAra divAlomAMthI bahAra nA mAne enI mAMDo kANa. . kADhI asahakAra ane ahiMsaka saMgrAmabhUmi para khaDI karI dIdhI. trIjuM . ke nA mAne e moTA hANa. paNa eka nAma mane sUjhe che...te che sAhityakAra bAbu zaradacaMdra. (5) nara jyAre jaNaze chokaruM, ' emaNe to kahevAtA strInA durgaNone paNa saguNomAM palaTAvI dIdhA che. vaDapaNa nArIthI thaze ghaNuM (kharuM.) ne patita nArIne paNa sevA ane premanA rasAyaNe pAvana karI dIdhI. (6) nara jyAre bAjI hAre, gujarAtI sAhityamAM zrI govardhanarAmane paNa yAda karavA joie. , , ApattimAM nArI tAre.. emaNe parokSa rIte strIonI maryAdAo darzAvI pratyakSa upadeza Apyo (7) nArI vinA nara kaMgALa, che:-"strIo paMDita thAya, rasanna thAya, zarIre balavatI, rogahIna ne nArI letI jaganI bhALa. suMdara thAya, yogyatAnA pramANamAM kuTuMbabaMdhanamAMthI teo mukta thAya ne (8) nArI vinAno jo saMsAra ! e muktatAthI ne svataMtratAthI kuTuMbanI mUrkha icchAo ane kalezamAMthI Izvara ke kyAMthI avatAra ? chUTI e kuTuMbanuM kharuM kalyANa karavA zaktimatI ane utsAhinI bane, (9) nArI e to jaganuM nUra, kuTuMbanA bALakavargane poSaNa ane zakti Ape ane vRddhavarganI jyAMthI pragaTe dAnI-zUra . kalyANavAsanAo tRpta kare.' prabodhamUrti govardhanarAmanA A upadezane (10) koNa kahe nArIne nirbaLa ? baheno anusare to temanA saMbaMdhe pracalita thayelI aneka hINI kahevatomAMthI je ko kahe e moTo khara. . teo mukti pAme. "strIo paMDita thAya, rasanna thAya tyAM ApaNane (11) nArI vinAno nAthiyo '' kAlidAsanI pelI paMkti yAda Ave che... "priya ziSyA lalite kalAvidyo.' . ne nArIe nAthAlAla ' . ' isapanI ane paMcataMtranI vAto jevI eka paNa ApaNe banAvI (12) nArI vinA narano zo tola ? zakatA nathI je moTA bhAganA loko lAMbA kALa sudhI svIkAre. evuM " eka thAya to bane aNamola ja lokakahevatonuM che. e lokonuM majhiyAruM sarjana che. vaDodarAnI (13) nArI to AdyA-zaktiH zrImatI haMsA mahetA lAyabrerInAM adhyakSa DaoN. lAbhazaMkara upAdhyAyane , enA viNa kevI mukti ?' - kUtarAM pALavAno bhAre zokaekavAra emano pALelo kUtaro emane ' (nArI viNa kevI mukti ?) karayo eTale mArAthI sahaja rIte bolAI gayuM: 'pAMdhyAno kutaro (14) nArI vinAno kevo samAja ? 'pAdhyAne karaDe-ane A vAkya moTA bhAganA mitromAM pracalita thaI "pANI vinAnI kevaLa pAja! gayuM...paNa e kahevatanuM gaurava ochuM pAmavAnuM ? umAzaMkarabhAI (15) gRhiNI vinAnuM ghara kevuM ? mahAbhAratanA prasaMgo parathI padyarUpako lakhatA ne eno je puraskAra agni vinAnA smazAna jevuM. ' Ave te vyAsa-sAhitya vasAvavAmAM vAparatA...ekavAra emanAthI bolAI . (16) nArInA uranI rasadhAra, gayuM . vyAsajInuM vyAsajIne pAchuM." vAkya lAge che kahevata jevuM paNa - saMsAramaiyA karatI pAra. ' e kahevata na bane ! . . . . . (17) nArI vinAno nare' pAMgaLo, . . jUnI kahevato bhale rahe-AyuSya hoya tyAM sudhI-paNa bahenoe ja. 1 nArIthI e thAya cAMgaLo. . . emanI siddhione kahevato dvArA biradAvavI joie. dA.ta.-iMdirA baradAvavI joie. dA.ta. iMdirA (18) nArI e to pArasamaNi, gAMdhI mATe kahevAya , "lohane karatI kaMcanakiNI. | 'iMdirA gAMdhI, jANe kAntinI AMdhI.! . (19) nArI to pAvakajvAlA,. : Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 eprila 2004 prabuddha jIvana kIya ? eka bhavamAM be bhava bhogavanArI nArIne saMsAranI raMgabhUmi para keTakeTalA abhinaya karavAnA ? jIvanamAM ciranA ne sthiti sthApakatA prApta karatAM ene zuM zuM nahIM vityuM hoya? jINahatyA, prAyagaMganAM vahetAM vAra A to cAlatI kalame sUvuM te TapakAvyuM paNa A uktionI bALAna, kajoDAM, kanyAvikraya, vaidhavya, zokyanuM jIvana-pharajIyAta lokokti-koTie pahoMcavAnI guMjAiza keTalI ? vezyAvana, chUTAcheDA, tyakatA jIvana, dAmpatyavananI niSphaLatA, avasara Avye rasanI dhArA. (20) mAdhuryanI gaMgotrI nArI, A trekhamAM to, gujarAtamAM pracalita nArI viSayaka gIgAMThI kahevatono ja samAsa karyo che. ApaNA deza ane duniyAnI aneka prajAonI aneka bhASAomAM nArI-viSayaka kahevato maLavAnI, Atmaya nArI sarvatra hasthamathI rahI che. 'yu Tu basa'nI jema ' ilaTI thAya jaima Ijha yumana' ema jyAre zaeNksapiyara kare tyAre nArInA caMcaLa cittanI e abhivyakti kare che. purAtana nArI arvAcInatA ke adyatana banatAM banatAM keTakeTalA citravicitra anubhavomAMthI pasAra thaI ene to kAyA ne mAyA beunA bhaya ane emAMya sAmAjika ane Arthika parAdhInatA bhogavatA nArI-samAja para zuM zuM zuM nahIM vItyuM mArI to eka paNa kahevata ja lo-pracalita thaI jAya to huM to dAna, keTakeTalA viSama anubhavomAMthI purAtana nArI pasAra thaI che. mArI jAtane dhanya gaNuM. A badhI sama viSama sthitiomAMthI, samAje enA jIvanavyAkara ane enA raMgaDhaMganuM pRthakkaraNA karI, sArvI ke khoTI kahevato saI haze e kahevatone sarvavA satya mAnavAnI jarUra nathI, hA, emAM koka Acho ne kyAMka gADhA, svabhAvanA aMzo jhIlAyA haze jarUra, paNa emAMya dezakALanuM pratibiMba paNa paDyuM haze. emAMya noMdhaLAnA paLa kahenAra agnisamI draupadI che to varSava bhartI na ca viprayoga : [ kahenAra jyojnA-zItala sItAmAtA paNa che !'* gaMgA ane agnine pavitra karanAra sItA jevI satIne je samAje apavAdarUpa gaNI nathI te samAja sAmAnya nArIne kahevatomAM kevI rIte jue ? kAzmIrI rAmAyaNa n DaoN. dharmendra ma. mAstara (madhuram) kAkorI sAhityamAM vaiSNava bhaktino prArbhAva ogaNIsamI sadInI AsapAsanA samayamAM thayelo najare paDe che. Ama chatAM, temAM rAmabhaktino vikAsa sabaLa prArUpa thayelo dekhAto karI, kemake seMkaDo varSothI kAzmIrI vistAra zaivamatanuM mukhya kendra rahyo che. vI bhaugolika paristhitine lIdheya e vistAra madhya bhAratathI alaga rahevA pAmelo, paraMtu jyAre samagra bhAratamAM vaiSNava bhaktino jabaradasta pravAha prabaLa banavA pAmyo tyAre kAzmIra vistAra enA raMge raMgAvA .. pAmyo hato. bhArata taraphathI AvelA sAdhusaMto ane vaiSNava bhaktone kada e - phALe e vistAromAM vaiSNavI rAma-kRSNa bhaktinI ekura ropavAnuM zreya jAya che. Ama chatAM, zaiva saMpradAyane samAMtara A vaiSNavI bhaktipravAhanI dhArA vegIlI tyAM na ja banI zakI. paNa jyAre videzI saMskRtika AkramaNathI tyAMnA loko nirAza ne trasta banyA tyAre teo asahAya banI rAmabhaktinA saMgrAmatanA ThelanamAM Asaro DhaMDhavA lAgyA. madhyabhAratamAM je navA sokhamI sadImAM saMgIna rIte dAMto thayelo te kAzmIra vistAramAM saheja vilaMbe ogaNIsamI sadImAM rAmabhakti rUpe vahevA mAMDyo ane tyAre ApaNane zrI prakAzata suMdara varNanathI mukta 'rAmavatAra carita' nAmanuM rAmakathAnuM bhaktikAvya sAMpaDe che. emAM mukhyatve to nAbhikI rAmAyaNanI kathAnI daSTie AdhAra levAyo che. chatAM emAM tyAMnA sthAnika vAtAva2NA-parivezanI ja pradhAnatA AvI che. kAzmIranA sAmAjika-sAMskRtika ne bhaugolika parivezano ghero prabhAva enA para aMkita che. enAM pAtronAM nAmo para kAramIrI uccArAnI asara rahelI che. jaTAyu ne jaTAna, kaikeyIne kIkI, iMdrajItane Indrajaina, saMpAtine saMpAI Adi jevAM nAmo emAM apAyAM che. temAM aMkita prasaMgonA kathana para paNa kAzmIrI rItarivAjo ne vezabhUSA-prakRtinI asa2 varatAya che ane jANe ogaNIsamI sadIno kAzmIrI samAja emAM citarAyelo najare paDe che. rAmanA vanavAsa TANe vilApa karI rahela dazaratha rAjA vyAkuLa najare kAzmIranA paricita saundarya sthaLo ne tIrthono nAmollekha karatA dekhAya che. laMkAnI azokavATikAmAM kAzmIrI vistAranAM phUlo khIlyA hovAnuM emAM Alekhana thayuM che. bhagavAna rAmanA lagnaprasaMganA varNanamAM kAzmIrI rIta-rivAjonuM anusaraNa thayeluM darzAvAyuM che. satI sItAnA ra . 9 dharatImAM samAI javAnA pasaMgamAM kartAe potAnA vatana pAsenA zaMkarapura nAmanA kAzmIrIgrAmanuM ja Alekhana kareluM che. tyAMnA rAmakuMDanI bAbatamAM pracalita kAzmIrI daMtakathAnuM zraddhApUrvaka kathana emAM thayela che ke 'jo sItArAmajI AvyA. tArA rAmajI AvyA kahevAthI enA jaLamAM buMdabuda udbhavavA pAme che. kAzmIrI bhASA sAhityanA A gauravagraMthanI ghaTanAo jANe ayyappA, janakapura ane laMkAmAM niha paNa kAzmIrI vistAramAM ja banavA pAmI hoya evuM emAM aMkita vAtAvaraNa parathI samajAya che. Ama, kAzmIrIkaraNa e A rAmAyaNa graMthanI AgavI viziSTatA banI jAya che. kAzmIrI vidvAna DaoN. rAdhirazekhara tokhAnIno ya Avo ja mata pravarte che. Ama chatAM, e graMthamAM kavie vAlmikI kramita rAmakathAnuM anusaraNa karavA uparAMta potAnI viziSTa pratibhA ne daSTino ya paricaya Apyo. che. enA kathAsaMyojanamAM kavie keTalIka vilakSaNa ne maulika mAnyatAo paNA gUMthI che. e paikI padavI mAnyatA sIta janmane lagatI che. gItA e rAvaLAnI putrI hovAnuM kavikathana che. rAvaNanA lagna maMdodarI nAmanI apsarA sAthe thayelA ne enAthI thayelI putrI sItA aMge jyotiSIoe ghAtaka nIvaDavAnuM bhAvikathana karyAthI maMdodarIe rAvaNAnI jANa bahAra e navajAta sItA nAmanI bALakIne lAkaDAnI eka baMdha peTImAM mukIne nadImAM vahetI karI dIdhI hatI. pachI janakarAya yajJanI taiyArI karI rahyA hatA tyAre nadI kinAre gayA hatA ne te vakhate temane nadI kinArethI e baMdha peTImAM rahelI saunA maLI Ave che. Ama hovAthI e apaharaNa karAyelI sItAne laMkAmAM joyA bAda maMdodarI vAla udgAra kADhe che turjina tama kAma kthapatha tha novana gamaya kauli pati lekhana lodhi karyA sovu budhiva tasa mArji mA mAjuka muNuka Ava laMbana vaili chasa babana doda kIci tasa TrAva. bhAvArtha tyAre ene maMdodarIe godamAM laI lADa laDavA tathA pANImAM pheMkAyelI e sItAne pharIthI prApta karIne potAnA khoLAmAM suvaDAvI. ahIM, potAnA rakta mAsanI suMgaMdha bhaLatAM e mAtAnA anamAMthI dUdhanI dhArA virata varga pasphurita thaI, e graMthanI bIjI vilakSaNa ghaTanA te rAme karelA sItAtyAganI che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabuddha jIvana kavie pracalita sItAtyAganI ghaTanAne badale sItAtyAga mATe sonAnI nAMdane doSita javAbadAra gaNAvI e daMpatInA nirmaLa premamAM phuTa paDAvatI AvI che. eka divasa e naNaMda sItAbhAbhIne rovAno AkAra, enuM zarIra vagere kevA hatA e aMge pUchIne ene rekhAcitra dorI batAvatA kahe che. eTale nirdoSa bhAve sItA kAgaLa para rAvaNanuM rekhAcitra aMkita karI dekhADe che. e citrakaLAno kAgaLa naNaMda laine pachI rAmacaMdrane batAvIne emanA dAMpatya jIvanamAM patharo pheMkavAnI icchAthI kahe che dopuna tasa kuna yi vucha bAyo yi kathA chuya dohaya sItApa5 dana yujhiya tulAna ya jo nImasa curi pata Asi pAnamArAna vadana vAsaha tasa netarava khUna hArAna. bhAvArtha rAvaNane e citra batAvIne juo bhAI, A zuM che ? sItA A citra joine roja vilApa kare che. jyArathI meM A citra corI lIdhuM che tyArathI enI AMkhomAMthI azrudhArA vahyA kare che, jo e jANaze ke meM naNaMde A citra corI lIdhuM che to mane e jIvatI nahi rahevA de. 16 eprila, 2004 emAM rAvakAM paNa enA pitAmaha pulasA sAthe Avelo. laMkAno vaibhava joI e mugdha thayo hato. gRhapravezanI vidhi thaI gayA pachI bhagavAna zaMkare ene purohita dakSiNArUpe kaMI mAMgavA kahyuM tyAre erI prasaMga pArakhIne laMkAne ja dizA tarIke mAgI laurIdopurA taamya tApaNana laMkA me maMjamaya kSama daramAM be dica, borDa dasta chukhama dicana lavaa sAhisUrya kaaranasa havAlaha tanaya khahua pAnaa pherAna bAlana bAlaha, bhAvArtha-tyAre rAvaNe tarata kahyuM: "huM zaMkAne dakSiNArUpe mAMgu chuM. e mane dharmanA nAme maLavI joIe, kema ke Apa IzvaranA rUpe sauthI moTA dAtA cho. eTale pachI zivajIe cAre tarapha jaLano chaMTakAva karIne laMkA rAvaLAne havAle karI ane tyArapachI zivana khuda eka parvatathI bIjA parvata nivAsa karatA rahyA che.. AvI ja rIte evI ja rIte jaTAyunAM prasaMganuM Alekhana e A rAmAyAnI pAMcamI lAkSaNikatA che, sItAharaNa karIne jatI vakhate virodhI sAmano karatA jaTAyunI pAMkhono prahAra jyAre rAvaNa mATe asahya thaI paDe che tyAre emAMthI ugaravA mATe jarA-vadhanI yukti banAvavA rAvaNa 'sItA para dabANa kare che. eTale lAcAra thaIne sItA jaTAyu-vadhano upAya darzAvatA kahe che- trIjI vilakSaNa ghaTanA te yuddhakAMDamAM AlekhAyela bIjA koI paNa rAmAyaNamAM jovA na maLato makkezvara liMgano dilacazpa prasaMga che. rAvaNanI tapazcaryAthI prasanna thaI, bhagavAna zaMka2 rAvaNanI yAcanA mujaba yuddhamAM vijaya apAvanAra makkezvara liMga varadAna rUpe Ape che ane kahe che--jA A liMga tAruM rakSaNa karaze, paNa ene laI jatI vakhate mArgamAM kyAMya jamIna para e mukato niha. vonuna sItAyi vunya ye basa mAratha, natae hAvuma amisa nizi mokala naacavatha, anina sakhatI tamasi, sItAyi vona hAla, amisa jAnAvArasa kitha pAThya chusa kAla dopusa timirakhuM mithadisa palasa dAridra ci chani yaMgaliya tae jAni nae pata lAhi eTale e liMgane bhAvapUrvaka laIne AkAzamArge rAvakA laMkA tarapha prasthAna karI rahyo che. rastAmAM ane kudaratI rIte laghuzaMkAe javAnI jarUra paDe che. ethI te AkAzamAMthI nIce Utare che. paNa liMgane kAM mukavuM-rAkhavuM. e aMge tene bhAre mUMjhA thAya che. evAmAM tyAM brAhmaNaveze nAradajI AvI pahoMce che. rAvaNanI vimAsaNa samajI jAya che. eTale nAradajInA hAthamAM liMga soMpIne rAvaNa ladhuzaMkAe jAya che. paNa prabhunI lIlA mujaba rAjAne dhAryA karatAM vadhAre vAra lAgavAthI nArA e liMgane jamIna para mUkI daine jatA rahe che. rAvaNa laghuzaMkA karIne pAcho Ave che ne e liMgane jamIna parathI uThAvavA mATe ghaNI jahemata kare che, paNa e liMga jarAya hAlatuM ke khasatuM nathI. eTale rAvarA e liMganA lAbhathI vaMcita rahevA pAme che. tethI laMkAyuddhamAM e parAjaya pAme che. cothI vilakSaNa ghaTanA e laMkAnirmANa aMgenI che. satI pArvatIe ekavAra pati paramezvara zivajI samakSa potAnA raheThANa mATe sarasa bhavana nirmANa karI ApavAnI icchA darzAvI. eTale bhagavAna zaMkaranI AjJAthI vizvakarmAe eka sarasa bhavananuM nirmANa karyuM. enA sthaLanI pasaMdagI mATe prastuta rAmAyaNamAM eka rocaka prasaMga AlekhAyo che. garuDajI ekavAra khUba bhUkha lAgavAthI kazyapa pAse gayA ane kaMI bhojana ApavA vinaMtI karI tyAre kazyape kahyuM; jA, traNaso kosa UMcA ne enAthI bamaNA lAMbA evA ne hAla laMDI rahelA evA madonmata hAthI ane magarane khAI jA.' eTale garuDajI vAyuvege UDIne tyAM gayA ne e baMnene paMjAmAM pakaDIne AkAzamArge pAchA javA A rAmAyaNamAM mULa vAlmIki rAmAyaNathI jarA bhinna rIte AlekhAyelA anya keTalAka viziSTa kathAprasaMgo paNa jovA maLe che. e paikI mukhya che rAvaNa darabAramAM aMgadane badale hanumAnano paga rAkSaso khaseDI ke uThAvI na zakavA bAbatano che. vaLI bIjo prasaMga te rAvaNanI sucIyane patra lakhI TayuddhamutsaddIgIrIthI ane potAnA pakSamAM levAne lagato prayAsa che. emAM e enA bhAI vAlInuM dRSTAMta ApI emAMthI ene bacavA tathA bhAInI hatyAno badalo levA sugrIvana samajAve che ane bhojana mATe laMkA AvavAnuM nimaMtraNa pAThave che. pAtALalokamAM laI javAno ne pachI tyAM jaI hanumAna tene parAsta karI taduparAMta rAma-rAne uThAvIne mAvA-ahirAvaNa dvArA e baMnene ugArI letA hovAno prasaMga paNa dhyAnapAtra viziSTa che. lAgyA. mArgamAM bhojana mATe eka vizALa kAyavALuM vRkSa para beThAlavakuzakAMDamAM pA kavie keTalAka maulika rocaka prasaMgo AlekhyA enA bhArathI e vRkSanI DALa jyAre tUTI paDavAnI aNI para AvI che. pazamAM lavakuza dvArA mAryA gayela rAma-hamA bharata ne zatrughnonAM tyAre e dharatI para paDe to dharatI pAtALamAM garakI jaze ema samajIne mukuTo joIne sItAjI vilApa kare che ne tenA rudanathI dravita thaI teNe e DALa (kAzmIrI bhASAmAM laMga)ne cAMcamAM pakaDIne samudramAM bakSe che. vaLI vasiSThanA AgrahathI sItA ayodhyA jAya che, paNa rAme maharSi vasiSTha amRtavarSA karI te saghaLAne temanI senAne punarjIvana ii dIdhI ane e jagyA kAlAMtare 'laMkA' nAmathI jANItI thaI,agniparIkSAnI vAta karatAM te paratImAM samAI jAya che. Ama, vizvakarmAe ene vIMTImAM jaDelA naMganI jema adbhuta kuzaLatAthI agniparIkSAnI vAta karatAM te dharatImAM samAI jAya che. Ama, banAvI; tenA vidhisaranA praveza TAro keTalAya atithio pArevA ne kAzmIrI rAmAyaNa aneka rIte viziSTa ne roga che. bhAvArtha tyAre rAvaNe sItAne kahyuM: 'huM tane hamaNAM ja ahIM ne ahIM ja mArI nAkhIza, jo tuM A jaTAyuthI chUTavA ugaravAno upAya nahi batAve to. sItA upara e rAvaNe bahu ja jabaradastI karI. eTale sItAe eno upAya batAvyo, jethI e pakSI kAlazaraNa thaI jAya. e kahyuM: lohIthI taraboLa moTA moTA paththaro enA para pheMkI to e tamAro pIcho nahi kare. paNa jyAM sudhI te rAmacaMdrajInA darzana karIne emane mArI AvI khabara nahi jAve tyAM sudhI e maraNa hi pAme sItAe eno upAya batALo, jethI e pI kAlanA thaI java Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 16 eprila 2004 prabuddha jIvana 11 zrI viSNu : vedamAM ane purANamAM pro. aruNa joSI , "bhagavadgItA'mAM zrI kRSNa kahe che ke je badhAmAM mane jue che parAkramI puruSanA rUpamAM prabhu avatAra laI samAjanI vikhkhalita thayelI ane badhAMne mArAmAM jue che tene mATe huM adazya nathI thato ane te ghaDI pAchI barAbara besADI de che. # mAre mATe adazya nathI thato.' AvuM vacana bolanAra koNa hoI zake vedomAM viSNu tejasvI rUpe vyakta thayA che tethI tyAM teno ullekha ? ni:zaMka, paramAtmA ja Ama kahI zake. e paramAtmA svedanA agni athavA sUrya tarIke thayelo che. poSaka soLa tattvanA pratinidhi nArAyaNa RSinI kalpanA mujaba hajAro mastakavALA, hajAro netravALA tarIke paNa viSNunuM varNana vedomAM jovA maLe che. purANomAM paNa hajAro caraNavALA che ane sakaLa brahmAMDanuM atikramaNa karIne rahelA viSNune jagatanA pAlaka deva tarIke mAnyatA prApta thaI che. jyAre che. A dazyamAna sRSTi ane bhAvimAM nirmANa pAmanAra sRSTi-e sarva brahmA ane maheza sarjana ane saMhAra sAthe saMkaLAyelA che. A paramAtmAnuM ja svarUpa che. RgvadamAM A arthamAM kahevAmAM AvyuM purANonI saMkhyA aDhAranI che ane te badhAmAM lagabhaga viSNunA che ke : puruSa : iva TuM sarvama bhUtaM bhAvyA A paramAtmA virATa avatAra evA zrI kRSNanI kathA vyakta thayela che. viSNupurANa, yajJapuruSa tarIke samasta vedanI RcAnA AvirbhAvaka che ane samasta brahmavaivartapurANa ane zrI bhAgavatapurANamAM kRSNacarita vize jarA prajAnA janmadAtA che. kudaratanA caMdra, sUrya, vAyu, jaLa ane agni vigate joie. ' paNa A virATa puruSamAMthI janmela che. trasvedanA maMtramAM jaNAvavAmAM "viSNupurANamAM bhagavAna viSNu ja vizeSa rUpe varNavAyA che. tethI AvyuM che ke: " . ja kahevAya che ke candramA manaso jAta: cakSo: sUryo 'jAyate / / sarvaIo samasta 2 vati Aveti vai id : 1 mukhAdindrazcAgnizca prANAdvAyurajAyata / / tata: sa vAyuveti viki: pahecate || eTale ke A virATa puruSa paramAtmAnA manamAMthI caMdra, netramAMthI sarvatra vAsa hovAthI vAsudeva kahevAya evI vyutpatti ahIM jANavA - sUrya, mukhamAMthI jaLa tathA agni ane prANamAMthI vAyuno janma thayo che. maLe che. viSNu' zabdanI vyutpatti vize A purANamAM kahevAmAM AvyuM 2. AvA paramAtmA kIlAtIta, kulAtIta, kAlAtIta ane kalAtIta che che ke: eTale ke paramAtmA baMdhana, kuLa, kALa ane kaLAnI bAbatamAM sarvathI casmAt viSTa d viruM tajI tyA malhAtmanaH | para che. AvA paramAtamAnuM saguNa svarUpa eTale zrI viSNu. temanI smAta : progyete viSNu: vize: ghAto: pravezanArdU II icchA vagara pAMdaDuM paNa halI zakatuM nathI. vedamAM temane trivikrama arthAt agni ane sUrya rUpe vizvanA padArthomAM praviSTa thatA kahevAmAM AvyA che. temanAM traNa pagalAM madhuthI pUrNa, akSaNa, hovAthI viSNa' evuM nAma vyutpanna thayuM che. A kAraNe ja viSNune - potAnI dhAraNA zaktivALAM ane sadA praslAda ApanArAM che. trimUrtimAM pAlanakartA ane poSaNakartA deva tarIke oLakhavAmAM Ave - yajurvedamAM viMLo: vana pazyata ema kahIne sRSTinAM saMcAlana che. A purANamAM yadukuLamAM thayelA viSNunA aMzAvatAra vize vigate saMbaMdhI kAryo pratye yAjakonuM dhyAna doravAmAM Avela che ane viSNune varNana karavAmAM AvyuM che. viSNue mArelo kAlanemi mahA asura kaMsa sarva vyApaka deva tarIke vyakta karavAmAM Avela che. A deva pAsethI rUpe janmIne mAnavone khUba ja trAsa Apato hato. tethI trAselI samAjamAM pravartatI duSyavRttione DAmavAnI prArthanA karavAmAM AvI che. pRthvIe brahmA pAse jaI A trAsa dUra karavA vinaMtI karI. brahmAe yajJarUpe viSNunuM varNana aneka sthaLe jovA maLe che. ' devone viSNu pAse mokalyA ane jaNAvyuM ke zarIramAM vAIpa ghaT[, atharvavedamAM viSNu pAsethI strIo tathA prakRtine garbhAdhAnanI vanas eTale ke Apa kevaLa dharmanI rakSA mATe zarIra dhAraNa karatA kSamatAthI saphaLa karavAnI prArthanA jovA maLe che. Ama viNa dhAtumAMthI hovAthI A pRthvIno bhAra utAravA janma laine avataro. A samaye niSpanna thayela deva trimUrtimAM sthAna pAmyA che ane vizvanA saMrakSaka bhagavAna viSNue 3MAra gAmana: zau mitaof-potAnA zyAma deva tarIke vizeSa jANItA banela che. A pahelAM jaNAvyuM tema hajAra ane zveta be kezane ukheDyA ane ema sUcavyuM ke pRthvIne trAsamukta hAthavALA A devanAM hajAra nAmo paNa bhISma pitAmaha dvArA vyAsajIe karavAnuM kAma keza kheMcI kADhavA jevuM saraLa che. vaLI, kezane teja. rajU karela che. temAM zrI kRSNane paNa viSNunuM ja eka nAma gaNela che. kiraNanuM rUpaka gaNIe to pote aMzarUpe janma dhAraNa karaze evo dhvani saMskRta bhASAnI aneka artha vahana karavAnI vilakSaNa zaktine kAraNe paNa ahIM sUcavAyo lAge che. purANanI ja vIgata anusAra zyAma keza traRgvadanA prAraMbhanA maMtramAM vedajJAtA svAmIzrI gaMgezvarAnaMdajIe purohita tarIke kRSNa ane zveta keza tarIke balabhadra AvirbhAva pAmyA. tyAra eTale mahAbhArata yuddha pUrve jemane dUta tarIke mokalavAmAM AvelA, pachInI vIgata 'bhAgavata purANa'ne khUba ja maLatI Ave che. jo ke ratnadhAtamam eTale zreSTha maNi kostaMbhane dhAraNa karanAra vagere dvArA "mahAbhAratamAM pAMDavonA mitra, rAjanItijJa ke gItAnA upadezaka zrI kRSNanI ja stuti che ema arthaghaTana karavAmAM Avela che. A tarIkenuM vyaktitva purANomAM jovA maLatuM nathI. A purANamAM zrI uparathI bhAgavatanI, "zrI kRSNa ja vedamAM varNavAyA che' evI rajuAtane kRSNanA zaizavanA prasaMgo jevA ke pUtanAva, zakaTabhaMga, khAMDaNIyAno puSTi maLe che. 'prasaMga, kAlIyadamana prasaMga, govardhanadhAraNa prasaMga, rAsalIlA, baLadarUpe | 'bhagavadgItA'mAM zrI kRSNa jaNAvela che te mujaba bhagavAne saMpavAmAM Avela aniSTanA nAzano prasaMga, kaMsanA vadhano prasaMga, dvArakAnirmANa, yune yu kahIne jagatanA mAnavIone haiyAdhAraNA ApI che. zrI vivAhanA prasaMgo vagere kRSNa caritanA aneka pAsAMone AvarI lokamAnya tilaka mahArAjanA zabdomAM joie to jagatamAM anyAya, levAmAM AvyA che. anIti, duSTapaNuM ane avyavasthA vadhI jAya. svajano pratye kapaTa have ApaNe "brahmavaivartapurANa'mAM AvatI viSNu bhagavAnane lagatI AcarAya ane duSTanuM varcasva vadhe tyAre pote nirmANa karela jagatanI vIgato joie. zrI kRSNanA pAvanakArI caritrane vistArathI A susthiti jaLavAI rahe ane sarvanuM kalyANa thAya te mATe tejasvI ane purANamAM vyakta karavAmAM Avela che. A purANamAM rAdhAnuM paNa varNana Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. prabuddha jIvana jovA maLe che. kRSNa brahmanA rUpamAM vivRta thayA tethI brahmavaivarta' evuM nAma A purAyAne ApavAmAM AvyuM che. A bAbata kahevAmAM AvyuM che. ke vivRttaM brahma kArtsnyena kRSNena yatra zaunaka / brahmavaivartakaM tena pravadanti purAvidaH / vaidamAM Indrane rAdhAnA pati gaNavAmAM Avela che. tyAra pachInA sAhityamAM kRSNane rAdhAnA priya mAnavAmAM AvyA. A purANomAM rAdhAnuM vyaktitva bahu ja phUTa rIte vyakta thayuM che. samagra purANamAM rAdhA ane kRSNanI bhakti varNavAI che. bhaktibhAvapUrvakanI A rajuAtamAM zrI kRSNa devonA deva, golokanA arthapati ane parAThA che. rAdhAkRSNAnI prakRti che. te sRSTinI utpattimAM sarva sattAdhIzane sahAyaka thayela che. A purANamAM rAdhA-ane kRSNanuM mAhAtmya vyakta thayuM che. have ApaNe purANomAM tilakarUpa gaNAtAM 'bhAgavata purANa'mAM jovA maLatA viSNugaritano khyAla meLavIe. ja bhAgavata'nA prAraMbhamAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke viSNu bhagavAne aneka avatAro dhAraNa karyA che. kRSNa to bhagavAna pote ja che ema kahIne paramAtmA, viSNu ke kRSNa vacce koI taphAvata nathI ema jaNAvavAmAM AvyuM che. A avatArI koI ne koI prayojanane siddha karavA mATe ja levAmAM AvelA che. A pahelAM ApaNe zrI tilaka mahArAjanA zabdomAM A prayojanano khyAla meLavyo che. zrI kRSNano avatAra bhArAkAMta pRthvIne aniSTa tattvonA trAsamAMthI mukta karavA mATe thayo hato. te mujaba temaNe putanAno vadhuM karI detya, gAMdharva, rAkSasa vagerene kAraNe thatA aniSTamAMthI mAnavajAtane uMgArI hatI. athavA ema paNa mAnI zakAya ke zrI kRSNe AsurI tattvono nAza karyo. hato. kAlIyadamana prasaMga dvArA ema sUrita thatuM lAge che ke zrI kRSNa nAgajAtinA nAyakane barAbo haze ane cheka AsAma sudhI dUra jatAM rahevAnI tene pharaja pADI haze. govardhana prasaMga parathI zrI kRSNa gAdhIna abhaya ApyuM hoya ema lAge che ane mAnavone ahiMsAno upadeza Apyo hoya ema paNa mAnI zakAya. rAsalIlA dvArA vizvAtmA zrIkRSNa manovRttirUpa gopInInuM varaNa kare che ema sucita thAya che A bhAgavata purANamAM AbAlavRddhane AkarSe tevAM zrI kRSNanAM gokuLa khAtenA caritro varNavI mathurAnA prasaMgo varNavavAmAM AvyA che. temAM namra evA mALIne varadAna ApavAno prasaMga che. kubjAne suMdara zarIra yukta karavAno prasaMga che. mane mahAta karavAnI bAbata che ane chevaTe kaMsavadhano prasaMga paNa che. A purANamAM zrIkRSNa ja AkAza, vAyu, agni, jaLa, pRthvI, nakSatrAdi jyotitattva, prANIo, dizAno, samuddha, vRkSo, nadIo tathA anya sarva padArtho che ema kahI sAkSAta bhagavAna sarvatra prakaTa thayelA che ema jaNAvavAmAM AvyuM che. (juo : huM vAyuni salita maEi va nyotIrtti savAni 1 vizo kumAthIn sarit samudra e kAram A hakIkatane zrI narisaha mahetAe 'akhila brahmAMDa'mAM eka tuM zrI hari; jujave rUpe anaMta bhAse emaM kahIne rajU karI che. . 16 eprila, 2004 thAya to acala ane zAna evuM sthAna jIva pAmI zake che. gajendramozano prasaMga vyakta kare che ke gArgIsRSTinA hiMsaka tattvo upara bhagavad kRpAthI vijaya meLavI zakAya che. kruSNalIlAnA prasaMgo to upara jaNAvyuM che tema bahu ja AkarSaka banyA che. A badhA parathI phalita thAya che ke mAnava bhaktibhAve bhagavAnane yAda kare to tene vizva sAthe ekarUpatA sApavAmAM divya sahAya maLI rahe che. vedamAM jovA malatuM viSNu aMgenuM varNana bahu mohaka lAgatuM nathI. kramanIyatAnI A khoTa purANoe pUrI dIdhI che. vedanA viSNu karatAM vyAsajIe AlekhelA viSNu zaMkha, cakra, gadA vagerene kAraNe mAnavanI STi-maryAdAmAM sthAna pAmI zake evA che. nirguNa paramAtmA karatAM saguNa rUpe rahela viSNu vizeSa AkarSaka banyA che. sudAmAnA mitra tarIke athavA to bhakta narasaiyAnI dRSTie hUMDI svIkAratA zrI kRSNa mAnavI mATe tIvratAthI ArAdhI zakAya evA lAge che. bhakta hRdaya AvA bhagavAnane prApta karavA jhaMkhe che paNa pANI vagara mAchaluM taraphaDe evI jenI gati thAya tene ja zrI kRSNa maLe. suMdaramanA zabdo yAda karIe to 'kALa kinAre bhaTakuM haradama tava darzana talasATe.' eTale ke zrI kRSNane meLavavA mATe talasATa jarUrI che. Avo talasATa gokuLanI gopIomAM jovA maLe che. prema ane bhaktinuM AlaMbana evA zrI kRSNa ApaNA mATe gati che, sAkSI che, nivAsa che, mitra che ane avyaya bIja che. ekaMdare joie to viSNunA ja apara svarUpa evA zrI kRSNa acUka varganA ja ArAdhya deva che ema kahI zakAya tema nathI. lekhano prAraMbhamAM Apela gItAM-vAra bolanAra te mAtra kavitInA ke bhanonA ja ArAdhya nathI. yuvakone mATe karmayogano upadeza ApanAra che. zaMkarAcArya jevA vidvAna AcAryo mATe paNa te jJAnano khajAno che. bALakonA paNa khArA che ane nArIvarga mATe vahAlama ke putra samovaDA che. zrI vA zaraNaM mama e mahAmaMtra anusAra te ApaNA sahu mATenuM AzrayasthAna che. 'bhAgavata'mAM aneka prakAranA yajJono paNa ullekha thayelo che e - parathI lAge che ke pakSane jIvanasa sAthe ekarUpatA che. A purAvAmAM AvatAM dhruva, gajendramokSa, kRSNalIlA vagere prasaMgo paNa sahetuka che. dhruvanA AkhyAna dvArA vyakta thAya che ke dhruva paramAtmAnuM dhyAna karatAM karatAM nisarga sAthe ekarUpa thaI jAya che. jIvuM upara vAsudevanI pa cheka vedakALathI bhAratIya prajA A devaMthI paricita che. aitihAsika rIte joie to te ghaNAM prAMcIna deva che, AropI aNu ane mahathI ya mahat evA te jeTalA dUra che teTalA najIka paNa che. have te na ) te moralInA saMgItathI ArSarA janmAve che, to sudarzana cakra dvArA durrAnuM dazana paNa karI zake che. govardhana parvata upADanAra A deva morapicchapI devA mohaka lAge che ! vaDanA pAMdaDAmAM birAjela A deva ponAnA karakamaLathI caraNakamaLane mukhAravindamAM viniveza karAvatA potAnA bAla svarUpe manAM smaraNa karavA jevA che. JINA-VACHANA (cothI saMvardhita AvRtti) anuvAdaka: DaoN. ramaNalAla cI. zAha armamAgaNI, aMgrejI, hiMdI ane gujarAtI ema cAra bhASAmAM bhagavAna mahAvIranAM vacanonA A prakAzananI 1995mAM traNa AvRttinI badhI ja nakalo thoDA mahinAmAM ja khalAsa thaI gaI hatI. enI ghaNI mAMga hovAthI A cothI saMvardhita AvRtti saMgha taraphathI prakAzita karavAmAM AvI che. kiMmata rUA. 250/-, sabhyo mATe kiMmata rUA. 125/prAptisthAna H saMghanuM kAryAlaya Teliphona naM. : 23820296 D maMtrIo Printed & Published by Nirubahen Subodhbhai Shah on behalf of Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh and Printed at Fakhri Printing Works.312/A, Byculla Service Industrial Estate, Dadaji Kondday Cross Road, Byculla, Mumbai-400 027, And Published at 385, S.VP Road, Mumbai-400 004, Editor: Ramanfal C. Shah. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. 1.6067/57 Posted at Byculla sorting office Mumbai-400 011.... . . ...........Licence to post without prepayment No. 271. 0 varSa : (50) + 150 aMka : 5 0 16 me, 2004 0 Regd. No. TECH / 47 - 890/MBIT 2003-2005 * * zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra prabuddha vaLI * prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa * * vArSika lavAjama rUA.100-00 chUTaka nakala rUA. 10/-00 . taMtrI : 2maNalAla cI. zAha , ' , " : " NAimatta pANa bhoyaNa bhoDa se niggNthe|' . . . . ' , ' 'bhagavAna mahAvIra [ je atizaya bhojana-pANI karato nathI te nircatha (sAdhu) che.] ke bhagavAna mahAvIra svAmIe AcArAMgasUtra", "uttarAdhyayana sUtra', ArAdhanA mATe, dharmakriyAo mATe uNodarI vrata Avazyaka manAyuM che. dasarvekAlika sUtra' vageremAM Thera Thera nigraMtha muni-jaina sAdhunAM vividha uNodarI vrata uparAMta vRttisaMkSepa vrata paNa levAya che, jemAM nizcita - kada prakAranAM je lakSaNo darzAvyAM che emAM emanAM bhAta pANI-AhAranI karelI saMkhyAmAM amuka ja vAnagIo levAnI hoya che. rasalAlasA na A paNa vigate vicAraNA kaMravAmAM AvI che. ' thAya e mATe AvAM AvAM vrato che. * * * - samagra saMsAramAM sarva jIvone AMhArasaMjJA anAdi kALathI vaLagelI jaina sAdhuoe ('sAdhu' zabdamAM sAdhvI AvI jAya che.) sAmAnya che. jIvo potAnI A saMjJAne rasathI poSe che ane vikasAve che. rIte divasamAM eka vakhata ja AhAraMpANI levA joIe. digaMbara jagatamAM navANuM TakAthI vadhu manuSyo potAnI A AhArasaMjJAthI mahAtmAo eka ja vakhata UbhA UbhA AhAradAne svIkAre che. teo rAjI thAya che. bhojana mATe utsava yojAya che. pAkazAstra e paNa ThAmacovihAra karatA hoya che. je yuvAna munio svAdhyAya vagere karatA zikSaNano viSaya che ane sarasa rasoI, vAnagIo banAvanAranuM bahumAna hoya, jemanuM svAcya barAbara na rahetuM hoya athavA eka vakhatanA - thAya che. duniyAmAM jema jema hoTela-resTorAMnI saMkhyA vadhatI jAya che AhArathI cAlatuM na hoya teo be vakhata AhAra le che. sAmAnya rIte tema tema sArA rasoiyAnI mAMga vadhatI jAya che. duniyAmAM vibhinna sAdhuoe savAranA navakArazInA samayanAM cApANI, dUdha ityAdi paNa dezo vacce vyavahAra-vinimaya jema jema vadhatAM jAya che tema tema keTalI na levAM joie. jo ke eno custa Agraha nathI. alabatta, sAdhuo badhI vAnagIono AMtararASTrIya pracAra vaMdhato jAya che ! chUTe moMDhe Akho divasa kaMIka ne kaMIka khAtA hoya evuM to na ja banavuM eka bAju AkhI duniyA khorAka-bhojananI bAbatamAM nipuNa banatI joie. banatuM paNa nathI. kahyuM che ke-' '' jAya che tyAre bIjI bAju duniyAmAM aDadhA TakA karatAM paNa ochA loko nA ya saMIsamAvittI batta moya AhArasaMjJAne toDavAno pracaMDa puruSArtha karatA hoya che. anazana, uNodarI, . (saMyamAnukULa jIvana mATe divasamAM eka vAra bhojana hitakArI che.) rasatyAga vagere prakAranI tapazcaryA karIne AhArasaMzAne teo niSphaLa kahevAya che ke "sapuruSanA tuccha (alpa) AhAra." AhAra saMyamanI banAve che. tAvavALA mAMdA mANasane bhojana arucikara lAge che. koi ArAdhanA mATe che. eka vakhata jIvananI dizA badalAya che, sAdhanA tIvra AghAta lAge evA samAcAra AvatAM mANasane khAvAnuM bhAvatuM tarapha lakSa jAya che, AtmasvarUpanI ramaNatAmAM rasa paDe che, pachI nathI. Aga, dharatIkaMpa, bombamAro jevI Apatti vakhate mANasa jIva bhojanano rasa anukrame chUTI jAya che. koI sAdhu mahArAjane DAyeTiMga bacAvavA khAvAnuM choDIne bhAge che. A sarvano AhAratyAga alpakAlIna karavAnI jarUra na hoya. kAraNa ke emanuM zarIra je evuM ekavaDuM hoya. * hoya che, paraMtu sAdhu mahAtmAo ane tapasvI gRhastho svecchAe, hRSTapuSTa, tagaDA, khAdhepIdhe khabaradAra evAM sAdhu mahArAja jaina saMyamapUrvaka, koipaNa prakAranA AghAta-pratyAghAta vinA, hoMzathI, dharmamAM na zobhe. ekaMdare evA jovA paNa nahi maLe. (sivAya ke , ullAsapUrvaka, uccattara dhyeyane mATe nizcita samaya mATe AhArano janmathI evo bAMdho hoya ke evA prakArano roga thayo hoya.) athavA AhAranA rasano tyAga kare che. game teTalo svAdiSTa AhAra rAtri daramyAna eTale ke sUryAstathI bIjA divasanA sUryodaya sudhI najara sAme hoya to paNa teone te vikAranA bhAjana jevo, arucikara jIvanapayata jeone bhojana ane pANI eTale cAre prakAranA AhArano lAge che. jeonuM lakSya tyAgavairAgya, AtmajJAna ane paraMparAe tyAga hoya evA jaina sAdhu jevA sAdhu duniyAnA anya koI dharmamAM kevaLajJAna, muktinuM che teo svAdiSTa AhArathI lubdha thatA nathI. jovA nahi maLe. (koI vyaktigata rUpe kare te judI vAta che.) aneka uNodarI vrata e sAdhu bhagavaMtonuM lagabhaga kAyamanuM vrata hovuM zrAvako paNa AvuM vrata dharAvatAM hoya che.'' joie. sArA ArogyanI eka sAdI cAvI che: 'peTa na bharIe cAre sAdhuo je gocarI vahorI lAvyA hoya te potAno vaDAne batAvyAM khUNa.' peTa bharIne jamavAthI jeTalI rogonI zakyatA che teTalI pachI je vAparavAnI hoya che. sAdhuthI khAnagImAM kazuM vahorI lAvIne uNodarI vratathI nathI. peTa dabAvIne vadhAre paDatuM khAvAthI jeTalA rogone khavAya nahi. sAdhuoe gocarIno betAlIsa prakAranA doSo ane thAya che ane jeTalA mANaso mRtyu pAme che eTalA rogo ke mRtyu thoDuMka mAMDalInA pAMca prakAranA doSothI mukta rahevuM joie. 16 prakAranA ochuM khAvAthI nathI thatAM. ArogyanI vAta to kharI ja, paNa saMyamanI udgama doSo, 16 prakAranA utpAdanA doSo, 1O prakAranA eSaNA Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana zrI doSo ane pAMca prakAranA mAMDalInA doonI vigate chaNAvaTa mahAnizIthasUtra tathA anya zAstragraMthomAM thayelI che. munione mATe zrI hAnipatramAM kahyuM che : kAraNa veda vedAdacce irivAe va jamAe taha prANavatiyAecha puna dhammacitAe / vedanA, vaiyAvRttva, irthAsamiti, saMyama, prANavRtti ane dharmaciMtA e AhAra mATenAM cha kAraNo che. vedanA eTale yuvA vedanIyano udaya hoya ane bhUkha sahana na thatI hoya to AhAra levo joie. yudhAne kAraNe atizaya bhUkhyA peTe glAna munionI vaiyAvacca mATe zakti na rahetI hoya, irSAsamitinuM pAlana barAbara na thatuM hoya, saMyamanI ArAdhanA, svAdhyAya vageremAM citta na coMTatuM hoya, prANa tUTatA hoya ema lAgatuM hoya athavA zubha dharmaciMtana na thaI zakatuM hoya to e cha kAraNone lIdhe athavA emAMnA mukhya sudhAvedanIya karmanA udayane kAro AhAra levAnI jarUra rahetI hoya to AhAra levo joie. sAdhuoe svAdanA zokha mATe AhAra levAno na hoya. gAya: hasatAM, karatAM khAya, gurujI mArA, hastAM hasatAM khAya !' manabhAvatI vAnagIothI dharAine peTa bharavuM e keTalAka saMpradAyonA utsavonuM gurumahimAnuM eka lakSaNa che. AvA paMthomAM bhakto ja ja gurujIne khavaDAvI khavaDAvIne atizaya hRSTapuSTa banAvI de che, eTaluM ja nahi, madhupramehanA rogano bhoga paNa banAvI de che. vaLI vAraMvAra miSTAnna ArogavAne kAraNe gurujInI vAsanAo paNa bahekavA lAge che ane emAMthI keTalAka anartho sarjAya che. na zarIramAM gayelo agano dANo enuM kArya karyA vagara rahetI nathI. keTalAka prakAranuM bhojana tAmasI gaNAya che. e khAvAthI tAmasI prakRti vadhe che, eTale ke kAma, krodha, deza, pramAda ityAdi vadhe che. ApI saMyamanA sAdhako mATe evI bhojanasAmagrI varjya gaNAya che. sAMjanuM miSTAnnayukta bhAre bhojana vAsanAne uzkerI zake che. jeo dhyAna dharavA icchatA hoya teoe to sAMjanA bhojana na karavuM joie athavA haLavuM bhojana levuM joie, gariSTha bhojuna jamyA pachI dhyAna sAruM thaI zakatuM nathI. dhyAna nidrAmAM pariName che. snigdha bhojana kAmavikAranuM, pramAdanuM kAraNa banI zake che. eTalA mATe jaina munio evA prakAranA AhArano yathAzakti tyAga kare che. dasavaikAlika sUtramAM kahyuM che pIrya vacce! zuM "nigdha rasano tyAga karavI, dUdha, dahIM, ghI, tela, goLa ane kaDA (kaDAimAM tolI vAnagI) e chane vigA (vikRti parathI) kahevAmAM Ave che. keTalAka muni mahAtmAo AjIvana A chae viAino tyAga kare che, to keTalAka amuka samayamaryAdA mATe tyAga kare che. dareka sAdhu-sAdhvIe potAnA gurubhagavaMtanI AjJA anusAra nizcita samaya mATe ochAmAM ochI eka ke be vigatano tyAga karavAno rahe che. rasatyAga ane saMyamapAlana e eno mukhya uddeza che. / rasatyAga mATe jaina dharmamAM AyaMbilanI je tapazcaryA che evI anya koI dharmamAM nathI. AAinI vAnagIo divasamAM ekane badale be vAra Aroge to paNa keTalAkane te arucikara thAya che, paraMtu jaina dharmamAM varSamAM be vAra AyaMbilanI oLImAM gAme gAma seMkaDo, hajAro bhASAso AyaMbila kare che. keTalAka sAdhu mahAtmAo vardhamAna tapanI ekaso sudhInI AyaMbilanI oLI kare che. keTalAka to be ke traNAdhAra * evI oLI kare che. AhArasaMzAne jItavAno tathA karmanI nirjarAno A eka amUlya upAya ane avasara gaNAya che. AjhArasAnI maMdatAthI kAyAnI mamatA ghaTe che ane kAyAnI mamatA ghaTatAM tapa dharmanI ArAdhanAmAM rasa paDe che, ArAmanA sArI rIte thAya che. bhojana karavAnA pAMca prakAra batAvavAmAM AvyA cheH (1) siMha ojana-bhojana sAmagrImAMthI siMhanI jema koI paNa eka bAjuthI dhIme dhIme khAvuM, (2) vAnara bhojana jevuM hAthamAM AvyuM ke tarata adhIrAithI khAvA maMDI paDavuM. mAMDalInA pAMca doSomAM mukhya doSa te 'saMyojanA doSa' che. viziSTa rasanA AvAda mATe amuka vAnagIonuM pAtrAmAM athavA mukhamAM saMyojana arthAt mizraNa karavuM e saMyojanA doSa che. rasatyAgane custa rIte anusaranArA muni mahArAja bhojananI vAnagIo badhI bhegI karIne vApare che ke jethI koipaNa eka vAnagIno judo svAda mANavAnuM mana na thAya. je vAnagI chUTI khAvAnI hoya tene teo bheLavIne khAya che ane je vAnagI bheLavIne (jema ke dALa-bhAta, khIcaDI-kaDhI) khAvAnI hoya tene teo chUTI vApare che. gata zAtakanA sarvocca dIlAdAtA pa. pU. sva. premasUrI bAra mahArAja pote AhAranI bAbatamAM atyaMta saMghamita hatA ane potAnA ziSyone paNa e rIte taiyAra karelA. sva. prabhasUridAdAe potAnA pacAsathI adhika varSanA dIzA paryAyamAM roja ghaNuMkharuM eka ja vakhata "gocarI vAparI che ane gaucarImAM paNa ghaNuMkharuM teo be ja vAnagI dALa ane che roTI athavA kyAreka zAka ane roTI vAparatA. emanuM sUtra hatuM. dALa ane roTI, bIjI vAta khoTI, bhojanamAM phakta dALa ane roTI vAparavAnI vAta AvI eTale phakta dALa ane roTI khAnAra bIMjA eka saMnyAsI mahArAjanI vAta yAda Ave che. anya dharmanA keTalAka saMpradAyomAM saMnyAsIo gRhasthanA ghare jaI bhojana kare evI prathA hoya che. eka vakhata eka bahene eka saMnyAsI mahArAjane potAne tyAM bhojana levA mATe nimaMtraNa ApyuM. saMnyAsI mahArAja khAvAnA zokhIna hatA, paNa dekhAva sAdAino karatA. jyAre bahene pUchyuM, 'mahArAja ! Apane mATe zuM banAvuM ?' mahArAje kahyuM,. 'amAre to bIjuM kAMI na joie. dALa ane roTI maLe eTale basa.' bahene kahyuM, 'basa, mahArAja ! ATaluM ja ? bIjuM kaMI nahi ?' 'nA. basa ATaluM ja, paNa dALa sapheda banAvajo ane roTI kALI banAvajo...basa, be ja vAnagI banAvajo-kALI roTI ane dhoLI dALa, bahena kazuM sA nahi. e to mUMjhAI gaI. eNe porAkAne pUchyuM. paDozaNe kahyuM, 'dhoLI dALa eTale dUdhapAka ane kALI roTI eTale mAlapuMvA.' saMnyAsI mahArAja A be vAnagI ja barAbara jhApaTe che. pachI trIjI vAnagInI jarUra nahi. e bahene mahArAjane be ja vAnagInuM sAduM (?) bhojana karAvyuM to kharuM, paNa pachI bIjI vAra niyaMtraNa na ApyuM. 16 me, 2004 muke che. dhArmika AnaMdotsava sAthe miSTa vAnagIo saMkaLAyelI che. bhakto-bhaktANIo gurujIne khavaDAve ane ucca svare tALIo sAthe stoe keTalAka dharmomAM bhojanano thALa e guru mahArAjano sauthI priya viSaya hoya che, bhAtabhAtanI vAnagI pote Aroge ane potAne dharAvelA thALImAMthI vividha vAnagIo bhaktone prasAdarUpe khavaDAve. keTalIka vAra to bhaktabhaktANInA moMDhAmAM teo svahaste + 1 (3) hasti bhojana-hAthInI jema upekSAthI ke udAsInabhAvathI khAvuM. (4) kAka bhojana-kAgaDAnI jema cUMthI cUMthIne khAvuM. (5) zRgAla bhojana-ziyALanI jema ghaDIkamAM eka bAjuthI ane ghaDIkamAM bIjI bAjuthI khAvuM. A pAMca prakAromAMthI siMhanI jema athavA hAthInI jema bhojana karavAnI munione bhalAmaNa karavAmAM AvI che. manuSyanI pAMca indriyomAM jIbha sauthI vadhu baLavAna che. janma kyAreya thAkatI nathI. khAvAnuM maLyuM ke tarata taiyAra. tarata te rasa jharatI Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 me, 2004 prabuddha jIvana 3. khAdhe rAkhe che. pariNAme sauthI vadhAre jADA mANaso amerikAmAM che. banI jAya che. mANasane AMkhathI koipaNa eka vastu dhArI dhArIne satata jovAno ke kAnathI amuka dhvani sAMbhaLavAno thAka lAge che. eTale ja jIbhane vaza rAkhavAnuM kAma ghaNuM dUra che. eka bahena vAMcatAM vAMcatAM mANasa UMghI jAya che. saMgIta sAMbhaLatAM paNa jholAM kahetAM ke 'mAre jo jIbha na hota to kyAranI dIkSA lIdhI hota.' khAya che. paNa AhAra maLatAM jIbha sakriya thaI jAya che. vaLI ene emane dIkSA levI hatI, paNa emanI svAdendriya baLavAna hatI. badhI mAtra gaLyo ke evA eka rasamAM ja niha, pArTI, tIkho, tI ke keDavA ja dharmakriyAomAM emane rasa paDe. pUrI niSThAthI e kriyAo kare paNa jevA rasamAM paNa rasa paDe che. jIbha jema thAkatI nathI tema gharaDI pAkharAM, paraMtu svAdanI vAta Ave, bhAvatAM bhojananI vAta Ave tyAM teo hArI jAya. bhojanamAM kazuM ja ochuM ke nabaLuM na cAle. vaLI emanI svAdavRtti paNa evI keLavAyelI ke marImasAlA barAbara paDyA che ke nahi tenI tarata parakha thAya, vaLI tarata jAte vividha prakAranI sarasa rasoI banAvI zake. emanI sAthe vAta karIe to emanI pAkazAstranI jANakArIthI Azcaryacakita thaI javAya. thatI nathI. mANasa AMkhe AMdhaLo ke kAne bahero thaI jAya che, paNa khAvAnA caTakA to so varSanI uMmare paNa hoya che. dAMtano viraha thAya to paNa jIbhane vairAgya Upajato nathI. A jIbha uparanA asaMyamane kAraNe ja keTalAye lokone Akho divasa kaMIka ne kaMIka khAvA joie che. duniyAmAM, vizeSata: amerikAmAM keTalAye loko Compulsive Eaters hoya che. khAvAnuM emane vyasana thaI jAya che. khAvAnuM na maLe to asvastha, gAMDA jevA, are kyAreka to tophAna macAvatA thaI jAya che. amerikAmAM (ane bIjA keTalAka dezomAM parA rasavRttine sateja kare evA vividha prakAranA navA navA AhAra bajAramAM mUkavAmAM Ave che. mAso eka pachI eka vAnagI dhoLo vALa : sarvazreSTha sadupadeza I 5. pU. zrI pUrNacandrasUrijI mahArAja dhoLA vALa jevo koI upadeza nathI ane mRtyunAM darzana jevI bIjI koI banI nathI. je koI vicAraka haya, jAtanI sAthe vAta karavAnuM jenuM mana hoya, enA mATe ja A upadeza ane cetavaNInI A lAlabattI asarakAraka nIvaDI zake. bAkI ke buddhinI bArI ja baMdha karIne beThI hoya, ane dhoLAvALanAM darzaneya kALA kAma baMdha ka2vAnuM mana na thAya ane koinuM mRtyu jovA chatAM ane potAnA mRtyunI yAda paNa na Ave; ApaNA saunI buddhinI ka: bArI kholavA eka subhASitakAra evo deza saMbhaLAve che ke, mALe laTakI che OM rahelI mRtyunI talavArane loko jo joI zake, to to e lokone khAvAnuM meM baMne mATe nI ane gaLe koLiyo utAravAnuM meM phAve nI, pachI pApakAryo karavAnI to ruci thAya ja zAnI ? cittane coTa lAgI jAya evI A sacoTa vAtane samajavA eka kalpanAcitra AMkha sAme upasAvIe. bhAMgelI-tUTelI khurazI para koI mANasane besADavAmAM Avyo hoya, ane enA mAthe kAcA sUtaranA tAMtaNe bAMdhelI tAtI talavAra laTakatI hoya, Avo bhAsa bhukhyo hoya ane enI sAme batrIsa pakavAna ne tetrIsa zAkathI bhareluM bhANuM pIrasavAmAM AvyuM hoya, to e bhANuM AvA mAnavIne bhAve kharuM ? AvI kaTokaTInI paLe enA manamAM bhogavilAsanA pApo karavAnI vicAraNA ya janme kharI ? A savAlano javAba nakAramAM ja hovAno, kemake mAthe laTakI rahelI talavAramAM e mAnavIne mRtyuno AbhAsa thAya che. ane A AbhAsa enI badhI ja majA lUMTI le che. A jAtanAM mRtyunAM darzane e evo to gamagIna ane gaMbhIra banI jAya che ke, kakaDIne bhUkha lAgI hovA chatAM ene khAvAnuM mana thatuM nathI. bhUkha hovA chatAM jyAM khAvAnuM sUjhe nahi, tyAM pApo karavAno to vicAra paNa ene kyAMthI Ave ? ApaNI pAparasa ghaTato na hoya, to A kalpanAcitranI khurazImAM ApaNe ApaNI jAtane besADI devApUrvaka pachI AgaLanI kalpanAsRSTi vicAravI joie, ApaNo A jAtanI sRSTi jo barAbara nihALI jANI, to ApaNane ya khAvuM-pIvuM bhAvaze nahi ane pApakRtyo karavAnA vicAronI vaNajhAra to varALa thaIne UDI jaze. duniyAnA bhojana pavahArathI tadana vibhinna dizAmAM jaina dharma sAdhuonA AhAranI gaveSaNA karI che. alpa AhAre jaina sAdhuo je sukhAnaMda anubhave che te keTalo utkRSTa koTino che te vizeSa to anubhave ja samajAya evI che. 7 ramaNalAla cI. zAha A koI khoTI ke sAva ja asaMbhavita kalpanA nathI, A to sAva ja sAcI, so nahi, sahasra TakA saMbhavita ghaTanA che. kemake ApaNe dehanI je khurazImAM beThA chIe, enA AyuSyarUpI pAyA kyAre tUTI paDe, e kahI zakAya evuM nathI. ane ApaNA mAthe mRtyuno bhaya to talavAra banIne laTakI ja rahyo che. ApaNuM ja A citra ApaNe jo barAbara nihALatA thaI jaIe, to pachI bhaugavilAsanA zo tarapha hAtha laMbAvavAnuM paNa ApadAne muna nahi thAya ane pApo karavAnI ApaNI yojanAo to AkAzamAM adazya ja banI jaze. A eka kalpanAdarzana che, paNa bhArobhAra saccAIthI sabhara A kalpanA hovAthI enuM mahattva jarAya ochuM aMkAya evuM nathI. dhoLA vALano upadeza jA jyAre nakAryA jAya ane anyanA mRtyunI vaNI paNa jyAre nirarthaka nIvaDatI jAya, tyAre bhogano rasa ane pApa pravRttinI yojanAonA havAI killA gaNyA karavAnI ddhine mULamAMthI ukheDIne pheMkI devA ApavA ja mRtyunI ApaNe kalpanA karavI rahI. game tevA bhaDavIra bhAyaDo hoya, bhogavilAsa maLavAnI enI bhukha game teTalI bhaDabhaDatI boya, tema ja pApano e bhale pAko rasiyo hoya, paNa ene jyAre evI khAtarI thaI jAya ke, mRtyu mArA jIvananAM dvAra khakhaDAvatuM khaDuM che, tyAre e bhaDavIrane paNa bhAMgI paDatAM vAra lAgatI nathI. eka ja mRtyunI kalpanA paNa ene evo to kAyara banAvI detI hoya che ke, e kAyaratAnI joDa jaDavI azakya gaNAya. ApaNA mAthe maMDAyelI mRtyunI talavAra vahelI-moDI tUTI ja paDavAnI che, A eka evuM sanAtana satya che ke, jene koI ja khoTuM pADI na zake. A aphara satyanI sAme ApaNe AMkha mIMcIne besI jaie, ethI kaMI e satyanI apharatA cAlI jatI nathI. paraMtu bhoga ane pApano rasa ApaNane pelA kabUtaranI athavA sAMlAnI kathAmAM mUkI de che. motano paMjo pahoLo karIne sAmethI tarApa mAravA AtA zikArIne jotAM ja bhaviLa thaIne AMkha mIMcI daIne athavA AMkha ADA kAna karI daIne manomana evI mAMDavALa karI detuM hoya che ke, have mane dekhAtuM nathI, mATe zikArI nathI ane thaya nathI. paNa manomana enI AvI mAMDavALa ja eno bhoga laI letI hoya che. ApaNe have jJAnInI dRSTi prApta karI laIe ane hara ghaDIpaLe mastakasthAyI mRtyuno vicAra karatA ja rahIe, to ApaNo bhoga ane pApano rasa UDI gayA vinA nahi rahe. eka mRtyunuM darzana jo ApaNAmAM AvuM parivartana ANI zake, to sarvajJanA jJAna upara vizvAsa mUkIne ApaNe bhavobhavanA anaMta-mRtyunI vicAra-sRSTine AMkha sAme upasAvIe, to to mRtyumukta banavA mATe ApaNe mokSanA ane e mATe dharmanA rasiyA banyA vinA rahIe kharA ? Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana bahirAtmAthI paramAtmA sudhI I DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA AtmA ane mAtra viSe vividha dRSTikoNAthI tathA vividha nothI vigatavAra carcA-vicAraNA jainadarzanamAM karAI che. tene dhyAnamAM rAkhI AtmA viSe kaMIka lakhavA mana prerAyuM che. pUjya nyAyavizArada nyAvAcArya mahopAdhyAya zrImad ovijayajIe adhyAtmasAranI lagabhaga 756 thI 873 gAthAmAM vyavahAra tathA nizcaya dRSTikoNathI judA judA nayono samanvaya karI AtmA viSe suMdara tathA vigatavAra rajuAta karI che. (DaoN. ramaNalAla cI. zAhe adhyAtmasAra bhAga 3mAM pRSTha 63 thI 163mAM mULa zloko, teno anuvAda tathA vistRta vivaraNa karIne eka navo ja prabaMdha ke prakaraNa graMtha ApaNane Apyo che. temAM rajU karelA vicArono AdhAra laI kaMIka rajuAta karuM chuM je mATe temano RNI chuM). prastuta prabaMdhamAM 'Atmanizcaya adhikAra'mAM zloka 78 thI 196 sudhImAM nayone anulakSI vivaraNa tathA carcA karavAmAM AvI che. pratyeka vastu ane dharmI che. temAMthI nizcita karelA aMza ke aMzone grahaNa karI bAkInA pratye udAsIna rahe te nama kahevAya; paraMtu jo bAkInAno niSedha kare to tene napAmAsa kahe che. naya eTale vastanuM pratipAdana karavAno eka dRSTikoNa ke apekSA. nInA mukhya be prakAro che jevA ke nizcayanaya ane vyavahAranaya athavA dravpArthika naya ke paryAyAyika naya. A nayonA zuddha ane azuddha evA prakAro paNa che. temAM mukhya sAta naya che, jevAM ke negamanaya, saMkranaya, vyavahAranaya, Rjunanaya zabdanaya, samabhirUDha naya ane evaMbhUta naya. AmAM prathama traNa dravyArthika naya che ane pachInA cAra paryAyArthika naya che. jaTila evA nayonI samaja adhyAtmazAstramAM Avazyaka ane upayogI che. have natho dvArA AtmAnI samajaNa keLavIe. zuddha nizcayanathI AtmA cidAnaMda svabhAvano bhoktA che. jyAre azuddha nizcayanayathI AtmA karme karelAM sukhadu:khano bhokatA che. zuddha nathI AmAM vibhuM hAI zuddha bhAvono kartA che, yuddha zonI vRttinA Azraya thakI kartA bane che. AtmA zuddha paryAyarUpa che, zuddha svabhAvano kartA paNa che. saMgrahanaya pramANe bhAvono sadA anvaya hovAthI AtmAnuM kartRtva nahIM, sAkSIpaNAno AMzraya karanAra AtmA kevaLa phUTastha rahe che. A pramANe sAte nayonI vizada carcA DaoN. ramaNabhAie nyAyavizArada nyAyAcArya mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI viracita adhyAtmasAranA trIjA bhAgamAM je karI che te nImAM jemanI cAMca DUbI che temanA mATe to AvAgha vigato che; paraMtu nIno jemaNe bilakula abhyAsa karyo nathI hoto, jemaNe nayAvatAramAM DUbakI ja mArI nathI temane mATe A vizada carcA padmA zirovedanA karanArI, nIrasa, kaMTALAbharelI lAge tema che. 16 me, 2004 AtmA karmothI abaddha che, evuM zAstrajJAna hovA chatAM jIvane bhrama rahe che ke AtmAne karmabaMdha hoya che! te mATe zAstranA vacano vAraMvAra sAMbhaLavA, vAraMvAra tenuM manana, ciMtana ane smaraNa karavuM joie. AtmasvarUpamAM sthira thavAno puruSArtha ka2vAthI AtmAnA abaddha svarUpanuM vedana thAya che. jyAre mithyA maMdabuddhinuM nivAraNa thAya tyAre AtmA vibhAva mAMthI mukta thaI baMdharahita prakAze che. che. tethI vyakti digaMbara haya, zvetAMbara hoya ke anyadharmI hoya, paNa jo tenAmAM bhAvaliMga hoya to tenAthI ja mukti che, tenA abhAvamAM mokSaprApti nathI. nonI vistRta zAstrIya mAhitI mATe "satinake suprasiddha che. samartha tArkika zrI siddhasena divAka2 mahArAjAnI e tarkazuddha mahAbhavya kRti che. temAM nizcaya naya ane vyavahAra nayanA vistRta spaSTa ane yuktisiddha nirUpaNo karI vastudarzanamAM vividha dRSTibiMduo temaNe raju karyA che. vastu jovAnA jeTalAM dRSTibiMduo hoya teTalA naya kahevAya. jainadarzana jevI A vizenI carcA che tevI anya darzanomAM aprApya che. jainadarzana dRSTiono judI judI rIte vibhAga karI batAve che. jemake hajAra vibhAga karI sahasrAra nayacakra, so vibhAga karI zatAranayacakra, bAra vibhAga karI dvAdazAra nayacakra, sAta vibhAga karI saptanaya ityAdi. nayayugalo jevAM ke zabdanama-arthanaya, dravyanaya-paryAyanaya, dravyArdhikanaya-paryAyardikanaya, nizcayanayasAranA, jJAnanapa-kriyAnapa evA daSTi vibhAgo anyatra durlabha che. atra niyamanaya vastumAM orika ane aMtima svarUpane vasturUpa tarIke svIkAre che. tyAre vyavahAranaya vastunA bAhya svarUpane, vyavahAramAM AvatA svarUpane svIkAre che. dA. ta. mippAtvano asaMga, paramArtha saMstava (paricaya) vagere bhAtA vyavahAramAM samyavRdarzana hovAnuM A nayane saMmata che ane te pramANu vyAra kare che, jyAre nizcayanaya pramAI amalamAM utAratI tattvazraddhA te samyagdarzana kahevAya. arthAt 7me guNasthAnake apramatta saMyamanI avasthAe samyagdarzana hoya te pUrvenI avasthAomAM A nizcayanaya pramANe samyagdarzana hoi zake ja nahIM. AgaLa vadhIe te pahelAM 'paramateja'-yAne lalitavistarA-vivecana (lekhaka AcArya zrI vijayapremasUrIzvarajI mahArAjanA paTTAlaMkAra vardhamAna vanidhi AcAryadeva zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mArAja) nAmanA graMthamAM Ama lakhyuM che. dezanA denAra jyAre ema kahe che ke jema dharmanI pravRtti muddala na karo, tema yathAsthita na karatAM game te rIte karo to paNa tenI kazI kiMmata nathI, kazo lAbha nathI. tyAre anadhikArI jIvarna evAM vacana sAMbhaLIne svargIya, dharmakriyAnuM potAnI buddhithI saMbhavita phala nahIM upajavAnI gabharAmaNa thAya che ! arthAt ene ema thAya che ke are ! A to zuM huM bhUlo paDyo ! A dharmanI mahenata chuM. nakAmI ja karUM chuM; keMmake A dezanAkAranA kahevA anusAra yathAsthita to karI zakato nathI, to pachI enuM dhAravA mujaba phaLa nahIM maLe. to zA sAruM A majurI karuM ? A cUta para dharmabuddhithI mamatva ja zA sAruM karuM ? Ama bano abhAva jANIne e dardIna, siIna bane che. ekAnta mAtra niyayayamAM ja mAnanArAonAM pratipAdanone A bhayaMkaratA sarjI che. e upadeza ajJAna ane viSayamAMdhane raLiyAmaNo lAge; ema thAya ke aho, kharuM to tattva Aje keTalA kALe AmaNe samajAvyuM ! sAcI Atmadharma batAvyo ! pachI Aja sudhI je thoDuMmAM cUta e karyA karato hato, te ka2vAnI zakti have enAmAMthI mULamAMthI ja nAza pAme che ! eTale cAlu sukRta mUkI de, agara navAM sukRtano utsAha marI jAya eTaluM ja nahIM, paraMtu mULamAMthI sukRta karavAnI zakti khalAsa thaI jAya che ! pahelAM no kadAca e mAnato hoya che ke-maTe ApaNe mahAtmAo jevuM UMcuM sukRta nathI karI zakato, chatAM je sukta karIe chIe e sAMsArika pApakRtyo karatAM to sAruM ja che. tethI kaMIka lAbha kAraNa che. A baMne liMgomAM dravyaliMga aMtima koTinuM thaI na zake jyAre bhAvaliMga natrayInI pUrNatA sudhI, kevaLajJAna ane siddhagati sudhI pahoMcADI zake, pahoMcADe che. jJAna, darzana, cAritra traNe ratnatrayIrUpe AtmAnA guNo AvirbhAvathI bhAvaliMganI mokSaprAptimAM anivAryatA karmadravyono thAya te hoya che je AtmAnuM lakSaNa nathI. dravyamonA kAraNarUpa natrapIthI mukta AtmA te bhAvamokSa che. zAna, darzana,. cAritra sAthe Atmadhya sadhAya tyAre jANe karmo kupita thayAM hoya tema tatkALa judAM paDI jAya che. tethI rAtrIrUpI bhAvaliMga ja motanuMthaze, paraMtu have to ekAntika dezanA sAMbhaLavAthI ema lAge che. ke-amAro A manamAnyAM suktanI pApI karatAM koI vizeSatA nathI, lAbhakArItA nathI. UlTuM maLAva lAge che; mATe have bartha zA sAruM AmAM kUce maravuM ? ema enAmAM sukRtanuM mamatva ja UDI jAya che ! mULa sukRtazakti ja naSTa thaI jAya che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 me, 2004 prabuddha jIvana prAmANika mATe jIvanI vinAmAM bhavya rIte vagara ma AvAM mahAnubhAvoe ekAnta nizcayanayathI pratipAdita karelA bIja avasthAthI mAMDI phaLa avasthA paryata vikase che. je mATe sahakArI tattvajJAnathI tenA anuyAyIoe sukRtano to cheda ja uDAvI dIdho, kAraNo jarUrI che. puruSArthathI dharmanI bIja avasthAthI mAMDI phaLa eTaluM ja nahIM paraMtu teo mAne che ke duSkatanI asara paNa AtmA para avasthA sudhI vikase che. AvuM pragaTAvavA mATe sahakArI kAraNo ane thatI nathI kemake baMne prakAranA karmo jaDa che. tethI temanI AtmA para sAdhanonI jarUra che. dharmapuruSArthathI dharmanI bIjI avasthA, dharma-ciMtA, kazI asara ja na thAya to gabharAmaNa zenI ? zA mATe ? dharmazravaNAdithI dharmanI aMkura avasthA niSpanna thAya. bIjAdi avasthAo bhavya jIvamAM mokSanI yogyatA che, apragaTa mokSanI sattA che. A judA judA jIvone eka ja samaya-sAmagrIthI nahi paNa judA judA vAta nizcaya dRSTie che. vyavahAra dRSTie atyAre mokSa nahIM, paNa samaye, judA judA kSetre, judA judA guru vagerethI te pragaTe che. AlaMbano saMsAraavasthA che. vastunA mULa svarUpanI dRSTi te nizcaya ane bAhya jevAM ke koI guru, koI pratimA, koI zAstra, koI prasaMgAdithI te svarUpanI dRSTi te vyavahAra. nizcayanI jema vyavahAra paNa prAmANika pragaTe che. Ama judA judA jIvone judI judI sAmagrIthI te pragaTe che. che; mATe to AtmAnuM vartamAna sAMsArika bAhya svarUpa TALavA ane e mATe jIvanI viziSTa yogyatA jarUrI che. tethI abhavya pAchaLa koI mULa svarUpe pragaTa karavAno puruSArtha karavAno rahe che; nahiMtara jo tUTI jAya to paNa tenAmAM bhavyatva svabhAva pedA na karI zakAya. vyavahAra asatuM hoya to prayatna zA mATe joie ? nizcayathI mULa mahAmUlI bhavyatva svabhAvanI TikiTa bhavya ne vagara mahenate jo maLI svarUpa to sahIsalAmata ja che ! che, chatAM paNa bhavyatvane pakAvanArA samyagdarzana-jJAna-cAritramAM ja zrI yazovijayajI mahArAjA kahe che ke azuddha nizcayanayathI jotAM kema lIna na banI zakAya ? bhavitavyatA (bhavyatva) eTale niyati, AtmA bhAvakarmano kartA che, bhokatA che tathA bhAvakarmathI baMdhAya che jyAM bIjAM kAraNo darzAvI zakAtA nathI ane cokkasa prakAranI sthiti ane bhAvakarmathI mukta thAya che. zuddhanayathI AtmA karmano kartA nathI, bane tyAM te mukhya bhAga bhajave che. jemake samarAdityanI kathAmAM bhokatA paNa nathI, karmathI baMdhAto nathI, karmathI mukta paNa thato nathI. guNasenane agnizarmAnuM pAraNuM karAvavAnI dhagaza thAya paNa pAraNAnA sArAMzarUpe kahevuM hoya to azuddha nizcayanayathI AtmAnI baddha mukta divase ja vikaTa prasaMge upasthita thatAM; atre bhavitavyatAne ja kAraNa. sthiti che eTale karmathI baMdhAya che, karmathI mukta paNa thAya. paraMtu kahI zakAya. bhagavAne gozAlAne tejalezyAnI vidhi batAvI, paraMtu nizcayanayathI jo karmathI baMdhAto nathI to karmathI mukta thavAthI vAta ja teNe teno prayoga bhagavAna mahAvIra para ja karyo ne ? zuM mahAvIra tevuM rahetI nathI. have vyavahAranayanI dRSTie AtmAne ajIva, puNya, jANatA na hatA ? camarabaMdhInI mahAyojanAo saphaLatAnI TheTha najIka pApa, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa tattvo sAthe saMbaMdha che. pahoMce chatAM te niSphaLatA pAme. rAma-sItA, naLa-damayaMtIne vanavAsa - tevI ja rIte jIva dravyane pudgalAstikAdi pAMca dravyo. sAthe saMbaMdha che. sahevA paDyA, jagata-dayALu mahAvIranA kAnamAM khIlA ThokAya. paraMtu zuddha nizcayanathI joie to dareka dravya svataMtra che tema jIva dravya anuttaravAsI deva jevA mahAtattvaciMtaka, avadhijJAnIne manuSyapaNuM na paNa svataMtra che. AtmA karmano kartA paNa nathI, ane karmano bhoktA hovAthI, anukULa karmanA abhAve dezavirati ke sarvavirati cAritra paNa nathI. guNasthAnaka nathI maLatuM. pAMcamA ArAnA manuSyone prathama saMdhayaNane - vyavahAranaya ane nizvanayathI ema UbhayanayathI AtmadazAno nirNaya anukULa karma nahi tethI sAtamA guNasthAnakathI upara jaI zakAtuM karavo te utkRSTa adhyAtma che. te jIvane ajarAmara evA mokSa sudhI nathI. gati karAvanAra hovAthI tathA sarva karmarUpI rogathI mukta karAvanAra paMcakAraNavAdamAM 1. kALa, 2. svabhAva, 3. niyati, 4. bhAgya, hovAthI parama amRtarUpa che. A tattvabodha rUpI ane tattvasaMvedanarUpI pa. puruSArtha gaNAvAya che. kArya thavAmAM yogya kALa, vastuno svabhAva, parama jJAna che je ayogI avasthA sudhI laI jaI mokSagati sAthe joDI bhavitavyatA, karma ane udyama mahattvano bhAga bhajave che. anAdi ApanAra parama yoga che. kALanA sUkSma nigoda sAdhAraNa vanaspatikAyanA nivAsa pachI bAdara zuddha AtmadravyanI samajaNa atyaMta guhya che. eno anubhava tethI nigoda, pRthvIkAyAdi sthAvarakAya, beinDiyAdi meLavyA pachI keTalA paNa vadhAre guhya che. tethI A tattvajJAna sAmAnya mANasathI gupta samaya bAda manuSyapaNuM pAme, sAmagrI paNa meLave chatAM tattvajJAna kema rAkhavA jevuM che, kAraNa ke A sUkSma tattvanI vicAraNA sUkSma nayAzrita nathI thatuM ? caramAvartamAM AvyA pachI ja je tyAjya padArtho upAdeya che; kAraNa ke vyavahAranaya, azuddha nizcayanaya, zuddha nizcayanayAdina tarIke ane upAdeyane tyAjya tarIke joto hato te caramAvartakALamAM ja dhyAnamAM rAkhI tevI apekSA saha Atmatattva samajavAnuM che. kAraNa ke ruce che. apunabaMdhaka AtmA zaramAvartamAM pravezI mArgAnusArI, mArgAbhimukha, vyavahAranayamAM vAstavikatAno vicAra che, jyAre nizcayanayamAM Adarzano mArgapatita kakSAmAM AvI mArgapraveza pAmatAM tattvanI jijJAsA jagADI vicAra che. graMthibheda karI tattvazraddhArUpI samyagdarzana pAme che. caramAvartamAM Avelo jainadarzana eka ajoDa darzana che. temAM navatattva, paMcAstikAya, jIva acaramAvartamAM jato nathI. anaMtAnaMta pudgalaparAvartakALathI te kALa, pudgalaparAvartakALa, caramAvarta, anekAntavAda, syAdvAda, tapa, bhaTakato hato te have jo samakitI. bane to ardhapudgalAvartathI asaMkhyAtA * saMyama, cAre puruSArtho ane temAM paNa jIva ke AtmA viSayaka mokSa palyopama ochA samayamAM mokSa pAmI jaze. apunabaMdhakAdazA sudhInI carcA ajoDa, advitIya che je bIje kyAMya paNa upalabdha thAya zaramAvartakALamAM ja thAya che. caramAvarta eTale mokSe javAno chello tema nathI. AtmA ane tene mokSa prApta kevI rIte thAya te para najara pudgala parAvartakALa. tethI vadhu kALa acarAmAvarta gaNAya. tyAM game pheravI laIe. AtmAnI traNa dazA batAvI che ke jevI ke bahirAtmadazA, teTalo dharmasaMyoga maLe chatAM enAmAM leza mAtra bhavabhIti ke mokSaruci aMtarAtmadazA ane paramAtmadazo. e eka ekathI caDiyAtI dazAo ja thatI nathI. te mATe tenAmAM sarAsara ayogyatA che. che. e dvArA ja saMsArI AtmA pAmarAtmAnI dazAmAMthI utkrAnti karI puruSArtha nAmanuM pAMcamuM kAraNa kAryotpattimAM mahattvano bhAga bhajave TheTha vikasita chellI dazA paramAtmadazA sudhI pahoMcI zake che, A che. jamIna, haLa, bIja, varasAda badhuM hoya paNa kheDUtano puruSArtha darzanamAM vikAsa sAdhato pratyeka AtmA paramAtmA banI zake che. anaMta jarUrI che. pANI, mATI, cAkaDo hovA chatAM kuMbhAranA puruSArtha vinA AtmAo siddha thaI paramAtmA thayA che ane thaI zake che. ghaDo kyAM bane che ? udyama vinA bhojana bhegA thavAya ? ema kevI rIte jIvAtmA paramAtmA thaI zake te mATe eka dRSTAMta bhavitavyatAe jIvane vyavahAra rAzimAM lAvI mUkyo. svabhAva ane joie. mokSarUpa kAryamAM pariNamavA mATe eka mAtra dharma ja upayogI kALe TheTha caramAvartakALamAM mUkyo. puNya karme mAnava bhava maLyo, che, artha ane kAma nahi. A baMne asatu puruSArtha che. jyAre dharma-mokSa AryakuLa, deva-guru-dharmasthAnano saMyoga maLyo. paraMtu have dharmanI baMne puruSArtha puruSArtha che. dharma-puruSArtha eka jAtanuM vRkSa che. e garaja, zubhabhAvanA, tattvaruci, AcArapAlana, vratasvIkArAdinA puruSArtha Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 me, 2004 vagara unnati kyAMthI ? musApharane dilhInI Treine amadAvAda sudhI bahirAtmadazAmAM bAhya kAyAdine ja AtmA ane sarvasva mAnavAnI, lAvIne mukyo, paraMtu tyAM mANekacoka kevI rIte jAya ? have page ke avasthA je jIvamAtrane anAdikALathI cAlu che, lAgu che te TUMkamAM vAhanathI pahoMcavuM joie. tevI rIte caramAvartamAM puNya karma pudgalAnaMdI ke bhavAbhinaMdI che. mohanuM prAbalya hoya che. mAtra utkRSTa ekendriyapaNAmAMthI TheTha uttama mAnavabhava, dharmasAmagrInA sTezane lAvI dharmapuruSArtha mATe yogya uttama mAnavabhava maLyo, paraMtu mana eTaluM malina mUkyo. chatAM have zuM karuM ? puNyodaya nathI, to dharma zI rIte karI che, tAmasa prakRtivALuM che ke koI vicAraNIya cittazuddhi ja nathI. A zakuM? Avo vicAra e mUrkhatA ja che ne ? dharma have puruSArthathI anaMtakALa Ama vItAvyA pachI tenI pragati zarU thAya ane te paNa sAdhavAno. bhavya tathA abhavyo baMne caramAvartakALa sudhI pahoMce, paraMtu caramAvartakALamAM je zakya che. ahIM tenI dRSTi kAyA-mAyAnA hita ke abhavyo pudgalAnaMdI ke bhavAbhinaMdI hoI svargAdi komanA sevanArA parathI UThI AtmA ane Atmahita para paDe che. saMsAra pratye napharata tathA mokSarUci na hovAthI tathA te mokSadveSI hoI, mokSe jaI zake ja pedA thAya che, aNagamo thAya che, tenAthI ubhage che. mokSanI ruci nahi. vicitra vAta to e che ke khuda bhagavAnanA samavasaraNamAM jaine jAge che. bhItaramAM rahelA Atmadravyane jue che. AtmAnA SasthAnane - pote to Dhora-DhAMkara hoya, tapazcaryAdi moDhAmAM AMgaLI nAkhIe evI samaje che. pApa pravRtti ghaTADe che, dAna, zIla, tyAga, vrata, niyama, kare, navagreveyaka sudhI pahoMcI jAya paraMtu dezanAthI saMbodhI na pAme; tapa, zama, dama, zubha bhAvanAo, bhavya puruSArtha, hiMsAdino tyAga, chatAM paNa pote evo upadeza de ke tIrthaMkaranA bujhelA saMkhyAtA jyAre devAdhideva, sadguru para athAga aDaga zraddhA-prIti-bhaktinI laganI tenA bajhelA asaMkhyAtA ! navAI lAge che ne ? jevI rIte abhavyo ja lAge che. kramika upara ArohaNa karAvanArA guNAdinI vRddhi thatAM. kadApi moze na jAya tema evAM asaMkhya bhavyo che jemane sAmagrI je thatAM ahIMthI nIkaLI aMtarAtmA ane paramAtmA banavA mATe te jIvo maLavAnI nathI. teo paNa tenA abhAvamAM mokSe jaI zake nahi. jevI sarvajJokta tattvo ane mokSamArganuM jJAna tathA dharmazAsananI nizrA joie rIte pavitra vidhavA strI saMtAnotpatti karavA sakSama hovA chatAM te je pUrve thayelA arihaMtothI ja maLe. saMsAre karelo AtmAno apakAra. " mATenI jarUrI puruSa samAgamanI sAmagrI na meLavavAthI saMtAna sukha AtmahitanI bhayaMkara barabAdI najaramAM Ave che. jethI te kaMpI UThe vagaranI rahe. che. pachI tene pUrNa AjhAdImaya tathA pudgalanI leza paNa gulAmI vaLI caramAvartakALa pAmelA jIvomAM jeo bhavya che paNa saMsArakALa rahita AjhAdIvALA mokSanI ruci thAya che. kahyuM che ke-Atmabuddha ardhapudgalaparAvartathI adhika hoya tyAM sudhI teo mokSa pAme nahi. kAyAdithI grahyo, bahirAtma rUpa (agharUpa) pApa rUpa kAryAdikano caramAvartakALa pAmelA bhavya jIvo apunabaMdhaka avasthAmAM AvelA che sAkhIdhara rahyo, aMtara AtmarUpa tyAre kAyAdikanA sukhadu :kha, hRAsavikAsa teo ja dharmopadezane yogya che. mithyASTi tema ja samyagudRSTi baMne e mArA nahi tema lAgI gayuM che. gajakusumALa muni somila sasarAe caramAvarta sudhI pahoMcI zake, paraMtu siddhipadane pamADanArI je sAmagrI sagaDImAM bharelA dhagadhagatA aMgArA sukhapUrvaka sahI zakyA, Ama che te pAmyA vagara bhavyo paNa siddhipada pAmI zakatA nathI. vicArIne ke "je baLe che te mAruM nathI, ne mAruM che te baLatuM nathI." munisuMdarasUrIzvarajIe jayAnaMda kevaLI caritramAM jaNAvyuM che ke "manuSyapaNuM, AvuM kyAre banI zake ? jyAre uttama dharmI AtmAo phakta kaparAM Aryadeza, zruti, zraddhAdi ane temAM paNa dharmazraddhA vizeSa sudumrApya che. kALamAM ja dharmane yAda karatAM nathI, paraMtu sadAkALane mATe dharmamaya dharmazravaNa to abhavyo tema ja durbhavyo paNa pAme che. paraMtu dharmazraddhAnI jIvana jIvatAM hovAthI dharma ja teonuM rakSaNa kare che, teo hAyavoya prApti to phakta bhavyAtmAo ja pAme che ane teo ke jeono karatAM nathI paraMtu karmAdhIna sthiti svIkArI dharmanuM zaraNa ja svIkAratA saMsArakALa eka pudgalaparAvartakALathI adhika na ja hovo joie. hoya che. ' jIvano sahaja maLavALo. acaramAvartakALa bhavabAkALa gaNAya. tenA Avo jIva AtmAne kAyA-mAyA-indriyo-viSaya-kaSAyAdine kSayavALo caramAvartakALa dharmayauvanakALa gaNAya. te kALamAM ja dharmabIjanAM havAle na kare. temane badhAMne AtmAnI cokI nIce rAkhe. nami rAjarSine vAvetara, dharmarAga, dharmaprazaMsA, dharma-icchA, te mATe gurunI zodha, indra baMgalA baMdhAvavA, koTa samAravA vagere kahyuM. nami rAjarSie kahyuM guruyoga, dharmazravaNa, jenAM phaLarUpe samyagdarzanarUpI dharma pAme. te pUrve ke "mArgamAM je ghara karI bese che te ThagAya che." kaMkaNono avAja zamI apunabaMdhaka avasthA pAme che, jyAM te tIvra bhAve pApa karato nathI, jatAM ekatva bhAvanA ane paramAtmA dazAmAM AvI gayA. atre A ghora saMsAra pratye bahumAna nathI dharato, ucitano Adara kare che. A laganI rahe che, AtmAnI uparanA karmanA ane doSanA bhAra utAruM, traNa guNa pragaTe che. tevA AtmAo jinapravacananI gaMbhIratA, sUkSmatAthI guNasamRddhi vadhAruM, AtmAnuM pApavIrya ghaTADI dharmavIrya vadhAruM. dharmavIrya kalyANamArganuM AlaMbana le che." AcArya bhagavAna zrI haribhadrasUrIzvarajI je ghaNuM che tene bahirAtmabhAve vadhArI dIdhuM che, AvarI dIdhuM che. kahe che ke "A kalyANamArga apunabaMdhakAdi AtmAo vaDe AcarAyelo vAsanAo ghaTADavAthI dharmavIrya vadhatAM aMtarAtmabhAva vikasita thato che. temanI oLakha karAvatAM kahe che ke "e kSINaprAya:karma hoya che ke rahe che. dharmanI vRtti-pravRtti agratApaNe sahaja jevI banAve che. vizuddha AzayavALA hoya che, bhava-abahumAnI hoya che, ane mahApuruSo kSamAdi dharmo AtmasAt thatAM svabhAvabhUta bane che. svarUparamaNatA hoya che. vadhatI cAle che. saMsArayAtrAmAM A kAyAmAM vasyA je eka dharmazALA che, te | " ATalI vigate carcA-vicAraNA karyA pachI bahirAtmA paramAtmA bhADAnI koTaDI che jemAM aMtima mukAma mAnavAno nahi; game tyAre kevI rIte thAya te tarapha vaLIe. te mATe alpabhava eTale eka khAlI karavuM paDe. nami rAjarSi e samajyA hatA tethI indranI vAta na pudgalaparAvartakALathI aMdara AvelA jIvo alpabhavI jIva kahevAya svIkArI. have Avo AtmAdRSTA banatAM tAraka devAdhideva ane saguru che. tethI vadhu ne vadhu tattvajJAna sparzI zakatuM ja nathI. kALa baLe te jIva para athAga zraddhA-prIti-bhakti Adare che. yoganI ATha dRSTimAMthI have asAMvyavahArika avyavahAramAMthI sAMvyavahArika vyavahArarAzimAM chaThThI kAntAdRSTi samakakSa aMtarAtmadazAne batAvI zakAya. dharmapuruSArtha Avyo. anAdi kALanA sUkSma nigoda, sAdhAraNa vanaspatikAya pachI vadhato raheto, dharmavIrya vadhatAM, aMtarAtmabhAva vikasita bane che. bAdara nigoda, pRthvIkAyAdi sthAvara kAya, beindriyAdimAM AvyA che have Avo jIva paramAtmadazA tarapha AgekUca kare che. atyAra sudhI pachI jIva keTalIye vAra manuSyapaNuM pAme, sAmagrI paNa pAme chatAM tene icchAyoga ane zAstrayoga hatuM temAMthI sAmarthyayoga taraphanuM valaNa tattvajJAna kema thatuM nathI ? kAraNa temano saMsArano patha hajI eka vadhe che. anuSThAnomAM traNa prakAro paDe che. viSayazuddha, svarUpazuddha ane pudgalaparAvartathI vadhu hato. tyArabAda caramAvartamAM zuM tyAjya tathA zuM anubaMdha zuddha. anuSThAno sad ane asat hoya che. je anuSThAno upAdeya te samajIne AcaravAthI tattvajJAnanI ruci jAgRta thavA mAMDe mokSanA uddezathI ja karAtAM hoya te sad gaNAya. paraMtu mokSane badale che. have dharmabIjamAMthI puSpa, phaLAdi utpanna thaze. lakSamI, vaibhava, mAnapAna, kIrti vagere A lokanA sukhanI kAmanAthI Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 me, 2004 prabuddha jIvana khetaramAMthI kapAsa vINAI jAya eTale bhelANa kare. paNa bhelANa. maravA lAgyAM. lokoe jhADanAM pAna khUTyAM. e khUTatAM jhADanI chAla karatAM pahelAM rahyuM sahyuM rU, kAlAMmAMthI ame dohI laie ane enuM kuTI khavaDAvI... ane Akhare to (bhavAimAM kahyA pramANe) AMbA, khajUra lAvIne khAie. jANe raLIne khAdhAno AnaMda ! khajUramAM bevaDI mahuDA, bAvaLa ne rAyaNanAM vRkSa paNa vADhI nAkhyAM. vAta eTalI hade mIThAza Ave. vaMThI ke annanA abhAve aneka mAtAoe potAnA devanA dIdhela, ATha sAlanA kizorane dAdA ghoDI upara besADI sImamAM pheravatA. caccAra rUpiyA ke pAMca zera dhAna mATe vecyA. sudhAne zAMta karavA = e dazya Aje romAMca khaDA kare che. ane amArI gAyane tAjA janmelA pazuone phADI khAdhAM, khAdheluM okI kADhI teno pharI upayoga karavA vatsa (jenuM nAma ame maraguDo rAkheluM) sAthe ramavAnI majA Aje to lAgyAM. kudaratI kopa ne jijiviSAno A gajagrAha kheDUto mATe kevaLa kalpanAmAM ja levAnI ! mRga jevuM vatsa, vAcharaDuM capaLa haze kAtIla nIvaDyo." amArA gAmanA hanumAnajInA maMdiranA pUjArI zrI eTale enuM nAma maraguDo (mRga uparathI) pADyuM haze ! saheja moTAM gopAladAsajIne emanAM mAtAe cAra rUpiyAmAM vecyAnI vAta mArAM thatAM maraguDo amArI sAthe'doDavAnI 'resa'mAM Utarato ! heja vadhu dAdIe kahelI. emanuM dUdha rajapUtanuM hatuM je pAchalI vaye dIpI UTheluM. moTo thatAM e pAMca phUTanI vADo kUdato thaI gayelo ! e pachI to ene lokoe potAnA pazudhanane pAMjarApoLa bheguM kareluM eTaluM ja nahIM paNa dhIMgo dhorI banelo paNa dIThelo. " rAkhanAra ke kharIdanArane uparathI paisA ApavAmAM AvatA ! saMvata paNa mArA vatananAM bAra varSoe (khAsse eka tapa) mArA cittamAM 1854nA bhayaMkara plega pachI tarata ja be varSe AvI paDelA A je UMDI chApa pADI che tevI chApa zeSa 75 varSomAM kaze paDI nathI. chappaniyA dukALe prajAjIvananI karoDarajju bhAMgI nAkhI. jyAM tyAM mAnasazAstranI dRSTie A sAva svAbhAvika paNa che. huM to mAnuM chuM rastA para rajhaLatAM pazuonAM zaboe rogacALo phelAvyo. AvA saMjogomAM ke vyaktino vikAsa jeTalo zarUnAM bAra varSomAM thAya che teTalo pachInAM loko ArogyanI paNa keTalI kALajI rAkhI zake ? vayamAM AvelI varSomAM thato nathI. ane je kaMI vikAsa thAya che te prathama tapanA pAyA kanyAo vastrane abhAve ardhanagna avasthAmAM bhaTakatI hatI evo para thAya che. . ullekha AjathI lagabhaga 102 varSa upara lakhAyela (sane 1899) huM daza sAlano hato tyAre amArA gAmamAM taragALA (tri-dharA)nI kAvyasaMgraha nAme "haDahaDatI halAkI'mAM vAMcavA maLe che. enA kavi che bhavAI jovA gayelo. emAM vidUSaka ne raMgalInAM pAtra Ave. paDado zrI kuMvarajI vi. kalyANajI Thakkara. bhavAinI pelI paMkti "vAMDhA pAmyA - upaDe eTale vidUSaka vicitra veza dhAraNa karIne Ave ne sTeja para vahu'nI vAstavikatA ahIM pratyakSa thayelI jovA maLe che. haDahaDatI AMTA mAratAM gAya : halAkI (hAlAkI joie ?)mAM eka sthaLe kavi lakhe che: gayA traNa vhAlI vIjaLIne kema lAgI vAra ?" mahinAmAM varasAda na paDyo. kevaLa zrAvaNa vada 11nA roja savAramAM ne jyAM vidUSaka bIjI lITI gAvA jAya tyAM to nepathyamAMthI dharatI bhIMje eTalA chAMTA paDyA. ekaMdare eka iMcathIya ocho varasAda vIjaLI camake : "AvI ! AvI ! zuM che mArA yAra ? ane pachI te thayo che. bhAdaravA suda 4nA roja sAMja vakhate vIjaLIno dekhAva pUrva - 2 divase paDanArA khelanI, gAtAM gAtAM pUrva bhUmikA race ne be traNa dizA bhaNI nahIM jevo thayo hato, basa. gebI nagArAno avAja svapna . divasanA bhojananI paNa pAkI khAtrI karI le. e pachI vidUSaka- paNa sAMbhaLavAmAM na hato. navarAtrimAM garabI ramavA ekaThA thatA '' vIjaLI vacce jIbhAjoDI cAle ne dUho-kavitA-gIta lalakAre, jemAM zakhso mAtAjInI stuti gAtA hatAM: samAjanuM sAcuM pratibiMba jhIlAyuM hoya ne keTalIka vAra to vItI gayelA bALakone dukALa naDe che dUra kara karuNAkArI." itihAsanI jhAMkhI paNa hoya ! DhAMDhAM Dhoro rakhaDe vetara vagaDAmAM uDe che vekara, dA. ta. : 'AMbA vADhyA, bAvaLa vAyA, rAyaNa vADhI bahu, cara, cara, cara, cara, cope, vAra cara haNa haNa raNa hokArI, A sapano kAko evA paDiyA, evA paDiyA ke , akArA khArA cera care che, muMgAM prANI hajAro mare che. vAMDhAya pAmyA vahu...mArI hAlI." AkasAra huM, bAkI tuja ghara, mera mera kara mAgu mAdara, AmAM traNa vastuo vaNAI che. eka to saMvata 1856no bhayaMkara kara tuja kara kuMvarajI, zira dhara, zarama zarama sukhakArI. dukALa, bIjI e dukALamAM nIkaLI gayelo vRkSo-vanarAjino. khAMDo paradezathI anAjanI guNIo AvatI. to dukALiyAo sudhI pahoMce ane trIjI ghaNAM vAMDhAonAM ghara maMDAyAM e asvAbhAvika nahIM to tyAM sudhImAM vacce dalAlo traNa cAra vAra sodA karI maDadAM para khIcaDI asaMbhavita ghaTanA. . . . pakAvI letA hatA ! chappaniyA dukALanI kathA zrI pannAlAla paTele - A eka evI aitihAsika ghaTanA che ke jenI UMDI karuNa chApa mAnavInI bhavAi'mAM khUba ja kalAtmaka rIte nirUpI che. e pachIya traNa peDhIo sudhI je te kuTuMbanA mAnasapaTa para chavAI rahelI. ardhI sadI bAda aMgrejonA zAsana kALa daramiyAna, baMgALanA dukALe 1856nA dukALa vakhate mArAM dAdA-dAdInI vaya lagabhaga 40-41nI lAkho lokono bhoga lIdhelo. A karuNa ghaTanAnA pratyakSa dRSTA lorDa hatI ne mArA pitAjI agiyAra sAlanA hatA. meM chappaniyA dukALanI pethika loronsa pachI bhAta nahIM khAvAno nIma lIdhelo. kema ke ghaNI badhI vAto mArAM dAdA-dAdI ne pitAjI pAsethI sAMbhaLelI ne baMgALIono mukhya khorAka ja bhAta che. mAnavacetanAnI vizvasaMvedanA mArI eka vArtAmAM e sthitinuM nirUpaNa kareluM : "gunAhita mAnasa' kyAre jovA maLaze ? pArlAmenTamAM javA nIkaLela amerikAno pramukha nAmanI e vArtAmAM meM bhavAinA uparyukta padyane gadyamAM rUpAMtarita abrAhama liMkana bhUMDane bacAvavA kAdavanI paravA karato nathI ane karela che. eka peregrApha joie: "chappaniyA dukALe bhalabhalAne sApha mahAtmA gAMdhI potAnuM vastra eka nagna strIne DhAMkavA pANImAM vahetuM karI nAkhyA. "varasu varasu' karatAM vAdaLa varasyA vinA ja vahyAM jAya...eka mUke che ne korI roTalI laI bhAgatA kUtarAnI pAchaLa ghInI vADhI laI khetaramAM jarA varase-kaMjUsanI jema to bIjA khetarane koru dhaba rAkhe- bhAgato pelo bhAratano saMta (!) A badhA mAnava-saMvedanAnA jyotirdharo ThoTha nizALiyAnI uttaravahInI mAphaka. divase kALAM-balAka vAdaLa che. chappaniyA dukALa vakhate paNa vakhANavA yogya ne vakhoDavA yogya dekhAya ne rAtre AkAzamAM mogarAnAM phula jevA tArA khIle. chappaniyAnA - ghaTanAo ghaTelI jenuM pratibiMba tatkAlIna sAhitya ne bhavAimAM jovA AvA cALA hatA. dUdhALAM ne upayogI pazu, nara ne nIraNa vinA maLe che... . Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana - 16 me, 2004 je tane oLakhyo paNa moDo moDo gulAba deDhiyA ati paricaya avajJAnuM kAraNa. je dararojanuM hoya, najIkanuM hoya astitva TakAvavA kevuM kevuM sahana karavuM paDatuM hoya che. A te ApaNA jIvana vyavahAra sAthe evuM otaprota thaI jAya che ke enI bAIDiMgamAM baMdhAI javA hAMsiyo AgaLa Ave che. tethI lakhANa upasthitinI khabara ja nathI paDatI. ajANI ke navI vastu tarapha jhaTa mokaLuM rahI zake che. khamI khAnAra mUMgo rahe che. maraDAvAnuM, ghasAvAnuM ke dhyAna jAya che. AMgaLI para jarAka jeTalo kApo paDyo, upara AgaLI phATavAnuM kinArI parathI zarU thAya che mATe lakhANane DhAla banI sAcavanAra (paTTI) lagADI dIdhI. pachI jeTalI vAra e malamapaTTI rahI tyAM lagI hAMsiyo che. kAgaLanA pratyeka zabdane korA hAMsiyAnI kadara che. aMgUTho tyAM pahoMcI ja jato hato. AMgaLIno ane AgaLIno karakaro . madhyakAlIna sAhityanA lahiyAoe hastapratomAM hAMsiyAne bhAre A sparza navI cIja hatI. rujha AvyA pachI paNa e navI cAmaDIno sparza lADa laDAvyA che. hastapratomAM jagA bacAvavA zabdone pAse pAse nokho lAgato hato. jUnuM badhuM hAjara hoya paNa jarAka enI vacce khIcokhIca karakasarathI lakhyA hoya che. paNa hAMsiyA banne bAju mokaLA kaMika avanavuM bane tyAre ja dhyAna kheMcAya che. ane suzobhita. hastapratanI kinArI para velabuTAnI bhAta ke laghucitro sahaja sAmAnyane avagaNavAnuM Tevavaza ane svAbhAvika che. A dorIne kaLAno occhava mAMDyo che. DAbe jamaNe be hAMsiyA, jANe juone, hamaNAM ja jenA para dhyAna gayuM te che mArI najara sAmeno A mANekathaMbha na ropyA hoya ! Aje ApaNe zabdaprayoga karIe chIe kAgaLa parano hAMsiyo. dAyakAo thaI gayA pahelo hAMsiyo pADyAne. ke, ene hAMsiyAmAM dhakelI dIdho che. mULa pravAha sAthe jenI gaNatarI chatAM kadI enI sAthe paricaya sAdhyo ja nahi. gharobo keLavyo ja nahi. nathI ema kahevA mATe A rUDhiprayoga vaparAya che. ghaNI vAra to evuM hAMsiyAne jou roja paNa mAro vyavahAra enI sAthe yaMtravatu-enA lAge ke je khUba agatyanuM che ene ja mArjinamAM mUkavAmAM Ave che. to khabaraaMtara pUchavAnuM sUryuM ja nahi. ' pachI A vAtano artha zo ? hAMsiyo eka paDakhe hoya che ane koine - hAMsiyo pADyA pachI ja lakhavAnuM zarU karI zakAya-A pATha koNe paDakhe karavo eTale tenI avagaNanA karavI. bAjue paDI rahevAnuM kone zIkhavyo te smaraNamAM nathI. paNa Aje cokkasa lAge che ke zikSake game? saMdhamAMthI vikhUTA paDavAnuM koine gamatuM nathI. hAMsiyo pADavAnI Teva pADI te sAce ja moTo pATha hato. tyAre eno " hAMsiyA pAse avakAza hoya che. kinArI khAlI hoya tethI zobhe che. artha nahoto samajAyo. prAthamika zALAnA zikSako ApaNA jIvanamAM ApaNA hAMsiyAmAM koI be akSara pADe e jovA AMkho utsuka hoya che. kevA kevA mahAmUlA pATha zIkhavI jAya che ! ' , "gamyuM, "suMdara' e zabdo ApaNA hAMsiyAne AMgaNe raMgoLI. sAthe have pratidina kaMI paNa lakhavA jatAM lITIo AMkyA vagaranA sAthe na gamyuM', "pharIthI karo'nA rimArka paNa ahIM ja maMDAya che. cAra-cha korA kAgaLa lauM chuM, badhAne barobara besADI khUNA meLavI, samUha bhojanamAM jamavAnI paMkti besI jAya pachI koI Ave to ene kAgaLanI suMvALapa para saheje hAtha pheravI, dhavalatAne AMkhamAM bharI paDakhe mAnabhera sthAna maLe che tema badhuM lakhAI jAya pachI kaMI sAMbhare to kAgaLanI DAbI bAjue hAMsiyo pADuM chuM. hAMsiyo pADyo eTale pATe hAMsiyo e umerAne khoLe le che. mokaLAzamAM ghaNuM mahorI zake che. gaNeza besADyA. hAMsiyo beTho eTale manomana lakhavAnAM maMDANa thaI hAMsiyo bagADa nathI paNa korI jagAno mahimA che. A sthAne gayAM. kAgaLa para hAMsiyAnI hAjarI ja pUratI che. khAsa hoya te ja bese, anyathA khurazI khAlI. hAMsiyo khAlI sthAnano hAMsiyo havA jevo che. svajana jevo AtmIya che. hoya to vartAya mobho jALave che. nahi, naDe nahi, khabara paDavA na de, paNa na hoya to muMjhAro thAya. raMgamaMca para jyAre najara jAya che tyAre mane evuM lAgyA kare che ke aDavuM aDavuM lAge. saMkaLAmaNa thAya. pAke ghaDe kAMThA na caDe tema kAgaLa viMgamAM koika UbhuM che. viMgamAM moTA sAthe vAta na thaI zake. para pahelAM lakhANa cItarI kADhe ne pachI hAMsiyo mUkavA jAuM to keme iMgitathI kAma levuM paDe. viMga hAMsiyAnI sagotra che. viMgamAM UbhelAne karyuM jAme ja nahi. ghaNI kriyAo evI che jemAM krama jaLavAvo joie. oLakhavA mathuM chuM. je raMgamaMcane raMgecaMge jALave che. amuka kAryo kramasara ane avasare ja karavAnAM hoya che. te hAMsiyo khAlI nathI. sabhara che. mUMgo nathI. mauna che. cAlo, eya - hAMsiyo khetaravADInA zeDhA jevo che. lakhANa mATe vADa che. lakhANa sAruM thayuM moDe moDe oLakhANa to thaI. vADa ThekI na jAya tema ja bIjuM koI aMdara pesI na jAya te hAMsiyo jue che. e rakhevALa che. JINA-VACHANA .' hAMsiyAmAM dUraMdezI che, agamacetI che. lakhANamAM umeraNanI, che (cothI saMvardhita AvRtti) kAMTachATanI jarUra paDavAnI. tyAre potAnI jagA hoMze hoMze hasIne ' ' , anuvAdaka : DaoN. ramaNalAla cI. zAha hAMsiyo dharI devAno. je ati mahattvanuM che. tene hAMsiyAmAM sthAna maLe , ardhamAgadhI, aMgrejI, hiMdI ane gujarAtI ema cAra bhASAmAM bhagavAna che. lakhANa tapAsanArA to jo hAMsiyo na jue to bharATAM thaI jAya. mahAvIranAM vacanonA A prakAzananI 1995mAM traNa AvRttinI badhI ja emane to lakhANa ne pAsa-nApAsa karavA jagA joie. vidyArthInI nakalo thoDA mahinAmAM ja khalAsa thaI gaI hatI. enI ghaNI mAMga hovAthI A cothI saMvardhita AvRtti saMgha taraphathI prakAzita karavAmAM AvI che. noTabukanA hAMsiyAmAM zikSaka zuM lakhe che te jovA vidyArthInI najara | kiMmata rUA. 250/-, sabhyo mATe kiMmata rU. 10/Atura hoya che. | prAptisthAnaH saMghanuM kAryAlaya. Teliphona naM. : 23820296 3paMcathI be khIlA ThokAya ane kAgaLamAM be kANAM paNa hAMsiyAnI I maMtrIo chAtImAM ja paDe che. phAila thaine sacavAvA e paNa sahevuM paDe che. Punted Published by Nirubahen Subodhbhat Shah on behalf of Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh and Printed at Fakhri Printing Works. 312/A.Byculla Service Industrial Estate, Dadaji Konddev Cross Road, Byculla, Mumbai-400 027. And Published at 385. 1 s VP Road, Mumbai-400 004. Editor: Ramanlal C. Shah, I A M | I - Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No.R. N. 1.6067/57 Posted at Byculla sorting office Mumbai-400 011 Licence to post without prepayment No. 271 0 varSa : (50) + 15 0 aMka : 6 * 16 jUna, 2004 0 * Regd. No. TECH / 47 -890 / MELY 2003-2005 0 0 0 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 0 0 prabuddha @gvI * 7 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 vArSika lavAjama rU.100/- 0 0 chUTaka nakala rUA. 10-00. taMtrI : ramaNalAla cI. zAha pa.pU. sva. zrI satabAlajI mahArAja 5.pU. sva. zrI saMtabAlajI mahArAjanuM A janmazatAbdI varSa che. pAMcaso mANasanI vasatIvALA nAnakaDA gAmaDAmAM thayo hato. emanuM - chellA saikAmAM thaI gayelA jaina sAdhu mahAtmAomAM A eka evA nAma zivalAla rAkhavAmAM AvyuM hatuM. emane eka nAnI bahena hatI sAdhu mahAtmA che ke jemaNe saMpradAyanI bahAra nIkaLIne dharmadraSTie jenuM nAma maNi hatuM. samAjaracanAnA prayogo karyA hatA. zivalAlanA pitAnuM nAma nAgajIbhAI ane mAtAnuM nAma motIbahena 5.pU. zrI saMtabAlajI mahArAje jainonA sthAnakavAsI saMpradAyamAM hatuM. temanI Arthika sthiti taddana sAdhAraNa hatI. ToLa gAmamAM kaMI eka jaina muni tarIke dIkSA lIdhI hatI, paNa pachInAM varSomAM potAnI kamANI na hatI eTale teo pAsenA vAMkAnera zaheramAM rahevA gayA. - aMtaHskuraNAne kAraNe keTalAka krAntikArI vicAro dharAvavAne lIdhe paraMtu saMjogavazAt tyAMthI pAchA pharavuM paDayuM hatuM. tyAra pachI kuTuMbanA tathA mahAtmA gAMdhIjInA prabaLa prabhAva heThaLa AvIne emaNe nibhAva mATe motIbahena mIThAI banAvI ApatA ane nAgajIbhAI te lokakalyANanI ane nItimaya rAjakAraNanI pravRttiomAM sakriya rasa laIne vAMkAnera jatA ane rastAmAM UbhA rahI mIThAI vecatA; e lIdho hato. emaNe pote koine jaina munidIkSA ApIne potAnA ziSya lenAra ghaNuMkharuM nAnAM bALako rahetAM. apUratuM poSaNa, nahi jevI banAvyA nahotA, paNa saMkhyAbaMdha jaina-jainetara bhAIbahenone taiyAra Avaka ane vadhu paDato parizrama-A badhAMne kAraNe nAgajIbhAInuM karIne samAjasevA ane lokakalyANanI pravRttinI dIkSA ApI hatI. akALe avasAna thayuM hatuM. te vakhate nirdhanatA eTalI badhI hatI ke " mahArAjazrInuM nAma pahelavaheluM meM sAMbhaLyuM hatuM paMdareka varSanI vaye, mRtadehanA mukhamAM mUkavA mATe beAnI jeTalI rakama paNa motIbahena 194ramAM. bIjA vizvayuddhanA e divasomAM muMbaImAMthI ghaNAM kuTuMbo pAse nahotI. paraMtu emaNe e koIne jaNAvA dIdhuM nahotuM. potAnA vatanamAM sthaLAMtara karI gayAM hatAM. ame paNa amArA vatana cha varSanI uMmare zivalAle zALAno abhyAsa cAlu karyo. be mAIla pAdarA (ji. vaDodarA)mAM jaIne rahyAM hatAM. e vakhate zALAmAM rajAnA dUra araNI-TIMbA nAmanA gAme teo gAmanA bIjA chokarAo sAthe divaso hatA. tyAM vatanamAM eka divasa mArA moTAkAkAe mane potAnA cAlIne bhaNavA jatA. be varSa pachI temaNe mosALa bAlaMbhAmAM abhyAsa kabATanAM pustako vyavasthita goThavIne, nAma-naMbara pramANe copaDo cAlu karyo. emanA mAmA maNibhAI bAlaMbhAnI zALAmAM zikSaka hatA. banAvavAnuM kAma soMpyuM hatuM. eka divasa huM pustaka goThavato hato ahIM zivalAle gujarAtI sAta dhoraNa sudhIno abhyAsa pUro karyo. tevAmAM eka pustaka mArA hAthamAMthI laI kAkAe mane kahyuM, 'A konuM daramiyAna mAmA bAlaMbhA choDI muMbaI jaIne nokarI karavA lAgyA. pustaka che, khabara che?" zivalAlane paNa tyAM javAnuM mana thayuM, kAraNa ke have kaMIka kamAIne "nA." meM kahyuM. daLaNAM daLatI mAtAne madada karavI joIe. tyAre emanI uMmara teraA saMtabAlanuM pustaka che. emanAM vyAkhyAnono saMgraha che. teo cauda varSanI hatI. krAntikArI sAdhu che. rAtre jAhera sabhAmAM phAnasa rAkhI UbhA UbhA muMbaI jaI kizora zivalAle anAjanI, kApaDanI, ImAratI lAkaDAnI vyAkhyAna Ape che." * ema judI judI jAtanI dukAne nokarI karI. emAM dhIme dhIme sArA sAmAnya rIte jaina sAdhu divase upAzrayamAM pATa upara beThAM beThAM pagAranI nokarI maLatI gaI. teo rakama bacAvI vatanamAM mAtAne vyAkhyAna Ape. phAnasa rAkhI zake nahi. eTale eka jaina sAdhunuM A mokalAvatA. ethI mAtAne rAhata thavA lAgI hatI. prakAranuM AcaraNa mArAmAM jijJAsA janmAve evuM hatuM. I.sa. 1920nI AsapAsa dezanI svataMtratA mATe rASTravyApI AMdolana A rIte saMtabAlajI mahArAjanA nAmano mane pahelo paricaya thayo cAlu thayuM hatuM. muMbaImAM mahAtmA gAMdhIjI, lokamAnya tilaka vagerenAM hato. pachIthI emanA jIvana vize vAMcavA maLyuM hatuM. tyArapachI emanuM bhASaNo sAMbhaLavA zivalAla phAjala samayamAM jatA. vaLI sthAnakamAM pratyakSa darzana tyAre thayuM hatuM ke jyAre teo amAre ghare vahoravA padhAryA padhArelA sAdhu mahAtmAonAM vyAkhyAna sAMbhaLavA mATe paNa jatA. hatA. teo tyAre AhAramAM phakta be ja vAnagI vAparatA-dUdha ane muMbaImAM kizora zivalAlane vAMcavAmAM tathA vyAkhyAno sAMbhaLavAmAM roTalI. mahArAjazrI sAthe vizeSa paricaya emanA sthiravAsa pachI rasa paDato gayo. e divasomAM eka rAjasthAnI munizrI saubhAgyamalajI thayo hato. : - muMbaI padhAryA hatA. zivalAlane emanAM vairAgyapreraka vyAkhyAno eTalA saMtabAlajI mahArAjano janma zrAvaNa suda pUrNimA vi. saM. 1960 badhAM gamyAM ke temaNe emanI pAse dIkSA levAno prastAva mUkyo. paraMtu (tA.26mI oNgasTa 1904)mAM saurASTramAM morabI pAse ToLa nAmanA saubhAgyamalajI vihAra karIne gayA eTale e vAta AgaLa vadhI nahi. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 jUna, 2004 daramiyAna mAtA motIbahene potAnI tabiyata sArI rahetI na te samaye zrI nAnacaMdrajI mahArAja muMbaIthI vihAra karI saurASTramAM hovAthI zivalAlane pUchyA vagara emanI sagAI vAMkAneranI eka vicaratA hatA. zivalAla lIMbaDImAM jaIne gurudevane maLyA ane badhI kanyA sAthe karI nAkhI. e vakhate zivalAlanI umara 15-16 varSanI vAta karI. have dIkSA ApavAnuM gurudeve svIkAryuM. paNa te pahelAM hatI ane kanyAnI uMmara ethI paNa nAnI hatI. eTale tarata lagnanI dIkSArthI tarIke keTaloka samaya abhyAsa karavAnI jarUra hatI. te mujaba koI zakyatA nahotI. jo sarakhI vayanI kanyA hota to zivalAla zivalAla doDheka varSa sudhI gurudeva sAthe rahIne abhyAsa karatA rahyA. kadAca dAmpatyajIvanamAM ghasADAI gayA hota kAraNa ke mahArAjazrIe tyArapachI mahArAjazrI vAMkAnera padhAryA. daramiyAna dIkSAnuM muhUrta kADhavAmAM ja pote ja lakhyuM che tema 'pariNIta thavAno mane amuka kALe to zokha lAgelo.'' AvyuM ane te pramANe saMvata 1985nA poSa suda 8no divasa nakkI munizrI saubhAgyamalajInA vihAra pachI kavivarya pU. munizrI nAnacaMdrajI thayo. dIkSA vAMkAneramAM ApavAnuM vicArAyuM. cAturmAsa pUrNa thatAM mahArAja muMbaI padhAryA. zivalAle ghATakoparamAM emanAM vyAkhyAnomAM gurudeva vihAra karI morabI padhAryA. te vakhate vAMkAneranA saMghanuM dIkSA javAnuM ane emanA aMgata saMparkamAM AvavAnuM zarU karyuM. teo pU.nAnacaMdrajI mahotsava mATe lekhita nimaMtraNa paNa AvI gayuM. paraMtu morabImAM eka mahArAjathI atyaMta prabhAvita thayA ane emanI pAse dIkSA levAno ghaTanA banI jethI dIkSA morabImAM ApavAnuM TharAvAyuM. saMkalpa karyo. teo lakhe che, "jyArathI A mahAmunine joyelA tyArathI gurudeva zrI nAnacaMdra mahArAja vIsa varSe morabI padhAryA hatA. emanAM temanA pratye agamya ane adamya AkarSaNa jAgeluM. emanA mukhAraviMdane vyAkhyAno sAMbhaLavA aneka loko umaTavA lAgyA. vyAkhyAnonI vAta jovuM e jANe jIvanano alabhya lahAvo lAge. emanA lalATane joIe eTalI prasarI ke morabInA ThAkora lakhadhIrajI pote paNa vyAkhyAnamAM ke emanI hasu hasu karatI AMkhone joIe ! jANe buddha samovaDA padhAryA. vyAkhyAnathI teo atyaMta prabhAvita thayA. vyAkhyAna pachI vaMdana temanA kAnane joIe ke lahekA karatA abhinayane joIe! basa karavA teo gurudeva pAse AvyA. te vakhate zivalAla tyAM hatA. vAta ekavAra jeNe emane joyA ane sAMbhaLyA tene emanI pAsethI UThavAnuM nIkaLI ane gurudeve kahyuM ke e dIkSArthI che. ToLanA vatanI che ane mana ja na thAya. khAdhApIdhA vinA jANe emanI pAse besI rahIe." vAMkAneramAM dIkSA ApavAnI che. ThAkore kahyuM, "vAMkAnerane badale ApaNA zivalAlanA dIkSA levAnA vicAra cAlatA hatA te daramiyAna vatanamAM morabImAM Apone !' gurudeve kahyuM "ahIM dIkSA ApavAnI manAI che.' emanI mAtAnI mAMdagI cAlu thaI hatI. emanI sAravAra karAvavA mATe banyuM hatuM evuM ke ghaNAM varSo pahelAM lakhadhIrajInA pitAzrI vAghajI teo mAtAne muMbaI laI AvyA. peTanuM oparezana karAvyuM. paNa ThAkore, koIka munino prazna upasthita thatAM ane vivAda thatAM morabI tabiyata khAsa sudharI nahi. temane vatanamAM pAchAM laI javAmAM AvyAM. rAjyamAM jaina dIkSA upara kAyamano pratibaMdha mUkI dIdho hato. lakhadhIrajIe thoDA vakhatamAM mAtAnuM avasAna thayuM. tarata zivalAla vatanamAM gayA. kahyuM, "e pratibaMdha huM uThAvI lauM chuM. zivalAla amArA prajAjana che. e vakhate eka bAju sagAMoe Agraha rAkhyo ke kanyA moTI thaI emanI dIkSA amArA rAjyamAM thavI joIe.' e vakhate ghaNA badhA che eTale have lagna karI levAM joIe. bIjI bAju muMbaImAM pArasI mANaso beThA hatA. sabhA jevuM thayuM hatuM. eTale taka joIne gurudeve mAlike pagAra vadhArI ApavAno tAra karyo ane trIjI bAju dIkSA levA zivalAlane kaMIka vaktavya rajU karavA kahyuM. zivalAle vairAgya upara mATenA bhAva vadhatA hatA. chevaTe emaNe dIkSAne mahattva ApyuM. muMbaI thoDI miniTa bolyA. ethI badhA bahu prabhAvita thayA. pachI dIkSA saMgha AvIne emaNe pU.nAnacaMdrajI mahArAja pAse dIkSA levAnI vAta karI. taraphathI tema ja rAjya taraphathI ApavAno TharAva thayo. Ama thatAM paraMtu nAnacaMdrajI mahArAje kahyuM ke dIkSA letAM pahelAM badhAMnI saMmati nagaramAM utsAhanI bharatI AvI gaI. meLavavI jarUrI che. eTale zivalAla pAchA vatanamAM gayAM. vRddha mAtAmahIne mahArAjazrInA potAnA ja zabdomAM A prasaMga vize joIe: samajAvyAM. potAnI vAgdattA divALIbahenanA ghare gayA. pote tene have "dIkSA pahelAnA divasomAM ghera ghera bhojana nimaMtraNa, pagalAM paDAvavAM bahena tarIke gaNaze ema samajAvI temanI saMmati laI, bhAI tarIke ane bAiso ApavI, e badhuM bhulAya tema nathI. lokoe bevaDA temane cuMdaDI oDhADI. utsAhe dIkSA apAvI. gurudeve dIkSita nAma "saubhAgyacaMdra muni' dIkSA letAM pahelAM zivalAla potAnA bALapaNanA eka mitra rAkhyuM. teo mane 'zubhacaMdra muni' paNa kahetA. zramaNa dIkSA morabImAM amRtalAlanI paNa kSamA mAgI AvyA. bALapaNamAM zivalAla ane na thAya enuM morabI saMghane atyAra sudhI duHkha hatuM. paNa sattA AgaLa amRtalAla vacce konI khoparI vadhu majabUta che e vize vAdavivAda thayo zANapaNa cAlatuM na hatuM. Akhare sattA para zANapaNa sahitanuM zramaNapaNuM hato. chevaTe teoe nakkI karyuM ke baMnee mATInI kulaDI laIne jItI gayuM. 'gurudeva nAnacaMdrajI mahArAjanI jaya'nA dhvanithI morabInuM ekabIjAnA mastaka para mAravI. jene mArelI kulaDI phUTe nahi tenI vAyumaMDaLa guMjI UThyuM.' khoparI vadhu majabUta. paraMtu ema karavAmAM zivalAle jorathI kulaDI mArI dIkSA lIdhA pachI ane morabImAM cAturmAsa karyA pachI gurudeve anya . tyAre amRtalAlanuM mAthuM bhAMgyuM. lohI nIkaLyuM. tarata mAthA upara mATI munio sAthe kaccha tarapha vihAra karyo. e divasomAM paNa UtaravAnuM lagAvI devAmAM AvI. thoDA divasamAM maTI gayuM, paNa khoparImAM ghAnI ghaNuM kaThina hatuM. bhomiyA na hoya to bhUlA paDAya. emAM vaLI tyAre nizAnI rahI gaI hatI. e vAtane varSo thaI gayAM hatAM. paNa dIkSA varasAda paDyo hato. eTale kAdava kAdava thaI gayo hato. muni pahelAM amRtalAlanI kSamA mAgI levI joie ema zivalAlane lAgyuM. saubhAgyacaMdranI kacchanI A pahelI mulAkAta hatI. kacchamAM dhotiyAne paraMtu zivalAla jyAre amRtalAlanI kSamA mAgavA gayA tyAre amRtalAlane badale coraNo paherelA, khetI karatA zrAvakone joI mahArAjazrIne bahu Azcarya thayuM. pachI to baMne mitro khaDakhaDATa hasI paDyA. Azcarya thayuM hatuM. kacchamAM vAgaDa pachI mAMDavI, koDAya, abaDAsA tyArapachI zivalAla muMbaI AvyA. have prazna hato munizrI tAluko, bhuja, aMjAra vagere sthaLe teo vicaryA. tyArapachI tyAM saubhAgyamalajInI saMmati levAno, kAraNa ke pote emane dIkSA levAnuM teoe eka cAturmAsa rAmANIAmAM ane eka bIdaDAmAM karyuM. ahIM vacana ApyuM hatuM. zivalAle emane patra lakhyo to javAbamAM munizrI munizrI saubhAgyacaMdrajIe Agamono tathA nyAyano abhyAsa karyo ane saubhAgyamalajIe udAratApUrvaka tarata saMmatino patra lakhyo. Ama zatAvadhAnI munizrI ratnacaMdrajI pAsethI avadhAno zIkhyA. badhAMnI saMmati maLatAM dIkSA levAnA saMjogo sAnukULa thayA. kacchamAM gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAja ghaNAM varSo pachI padhAryA Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabuddha jIvana 16 me, 2004 rUpiyo hato tyAre eka rUpiyAmAM cAra maNa maDI maLatA. e cAra AnAmAMthI cha paisA mA mahuDA vIzanArane maLatA, paNa| dArUe dATa vALyo eTale mAnuM nakhoda thayuM. chellA sADA cAra dAyakAmAM meM vaDodarAmAM kevaLa eka ja mahuDI-graMthasa sosAyaTImAM joyelo ! enAM mahuDAM meM drAkSathI paNa vizeSa umaLakAthI cUselAM, amArA baMneya kUvA para uMbarAnAM khAssAM moTAM jhADa hatAM. phaLa paDathI bAjhe te TheTha DALIo sudhI, moTI DALIo uMbarAnAM pAkA phaLathI chavAI jAya. ekAda samolano ghA karIe eTale nIce Dhagalo thaI jAya. ene mANasoya khAya ne pazu-paMkhIo paNa khAya. toDIne, bArIkAithI joine khAvAM paDe. bAkI emAM sUkSma jaMtuo paNa hoya. amAre mATe to e aMjIra samAna hatAM. pAkelAM uMbarAMne 'presa' karIe eTale aMjIranA AkAranAM thaI jAya. khAvA karatAM paNa ghA karIne moTA pramANamAM toDI pADavAmAM amane parAkramano AnaMda maLato ! eka uMbarAnA polANamAM sApa raheto hato jene amArAM uDiyA jIvAjI ThAkore mArI nAMkhelo. enuM judu thayeluM mAthuM jIvAjI ThAkoranA joDAmAM paisI gayeluM. kalAkeka bAda joDA paheravA jatAM enI khabara pakSI. loko kahetA ke ghera levA mATe e mAthuM mAranAranA joDAmAM ghUsI gayeluM ! kizora kalpanAne A satya lAgatuM. uMbarAnA polANAmAM nhAnI nhAnI mAkhIo madha banAvatI jaina masiyuM ke phUMTiyuM madha kahetA ! tAramAM e akasIra gaNAtuM. amArI lIMbuDInA eka khetaramAM cAra pAMca madhapuDA to hoya ja. amAro bIjo eka uDiyo nAme nAnajI, mArca TuvAla rAkhI, bIDI pItAM pItAM bIDInA dhumADAthI mAkhIone uDADI mUkI Akho madhapuDo uThAvI lAvato ! huM enA parAkrama para ApharIna hato kema ke amArAthI to madhapuDA pAse javAnuM paNa nahIM. cIkaNI, bihArI AMbalI nIce hatuM. varasAdanI sAthe kesariyo mora Ave ne pAMdaDA bo DhaMkAI jAya ! khaTamadhuro mAra khAvAnI khUba majA Ave. pachI Ave "bAnA pAnA kAtarA. enuya gavuM bharIe ne hAlanAM cAlatAM khAdhe rAkhIe. e pachI thAya moTA kAtarA. e pachI theMsiyAM ne e pachI pAkI AmalI, moTA kAtarA javalle ja khAI zakAya. paNa gheMsiyAM khAvAnI zI lijjata ! sTeja popaDo ukheDI cUsyA karIe ne bIjAne batAvIe to enA mukhamAM paNa pANI vachUTe. pAkI AmalIne DhekhArA ke DaphaNAM mArI pADIe ane jo becAra AmalI maLI jAya to jaMga jItyo mAro kANiyo jevo AnaMda thAya ! AmalInA vRkSanAM mora, pesiyAM ne AmalI khAvAthI khasano upadrava khAsso thAya. pachI pitAjI gaMdhakamAM banAvelI davA lagADe ne chAza sAthe dIvela pAya. AmalI, AMbAnI tulanAe eTalI badhI rocaka ne prabhAvaka nahIM chatAMye amane enuM AkarSaNa rahetuM. enI cIkaNI DALIo pakaDI hIMcakA khAvAnI majhA AvatI ne emAM bhUtanI kalpanA karI zakAtI. dAdI ghaNIvAra bole : 'bhUtano vAsa AMbalI !' A AmalI mArA bAlamAnasamAM eTalI badhI UMDI UtarI gayelI ke moTapachI meM eka bhajana lakheluM, jene ApaNA murdhanya kavi umAzaMkarabhAie vakhAronuM bhajananI eka jhalaka : kaDavI A kAyA kerI lIbaDI ne mAyA kerI khATI UgI gayA AMkDI ho jA camanA tApaNAM ne bhinA premamAM ene ka2vI mAre madha mIThThI hojI ..! kaDavI A lIMbaDI ne khATI A AMbalI manane AMgikArya ADI UbhI ho mArA trIjA dAdA umeda rAyajInuM khuNe eka gheghUra huDA nIce hatuM. AMbI, AMbalI ne mahuDo-royanI LavAnI Rtu unALo, comAsa ne ziyALo. mahuDo ke mahuDI-(saM. madhuka) eka ati kIMmatI ne * upayogI vRkSanuM nAma che paNa enI arthacchAyA dArU ke dArUDiyA sAthe saMkaLAyelI che. enAM phUlamAMthI dArU bane che ne tethI mahuDI dArUDiyAno paryAya banI gayela che. huM darzaka sAlano hato tyAre A badhuM jArAto nahoto paNa ziyALAnI ThaMDImAM je mahuDA paDe ane cUsavAnI khUba majhA AvatI. mArgone ke e amArI dezI drAkSa hatI. kAya no khATI paNa hoI zake, koI mahuDuM khATuM ke moLuM hoya ja nahIM...e hoya sA2mIThuM, vadhu cUsavAmAM Ave to peTa ekadama sApha thaI jAya ne thoDuMka paeNna paNa caDhe. amAre AvA naveka mahuDA hatA. enI RtumAM e satata gaLyA ja kare. eTale jene satata Avaka hoya tene mATe kahevAnuM: 'bhAI ! ene to ghara gaLato mahuDI che." amArA ilAkAmAM AvI lAkhkho mahuDA hatA paNa dArUbaMdhInA oThA nIce badhA ja sApha thaI gayA ! A vRkSa AMbAthI upayogitAmAM raja mAtra UtaratuM nathI enAM pAMdaDAM pazupaMkhIo khAya, enAM phUlano mANAso, to upayoga kare paNa khANamAM bheMsa ne baLada paNa khAya. mahuDAM sukAI jAya enuM zAka thAya. ene zekI, khAMDI, tala ne bAjarInA loTa sAthe bheLavI enA lADu thAya. je e khAya ene zaradI na thAya. meM khAdhelA che eTale svAnubhavathI A lakhuM chuM, mahuDAnA DoLamAMthI DoLiyuM thAya je sAbu banAvavAnA kAmamAM to Ave paNa garIba loko mATe to ghI-telanI garaja sAre. khIcaDI ke roTalA sAthe e khavAya. mahuDAnuM lAkaDuM baLataNa uparAMta makAnanA bAMdhakAmamAM paNa ati upayogI. amArA ilAkAmAM to lAkhkho loko traNa-cAra mAsa mahuDAM, kerI ne rAyaNa upara nabhatA. mahuDAMno eka maNano tyAre bhAva zo hato khabara che ? kevaLa eka pAvalI mAtra AnA. te vakhatanA soLa paisA 64 paisAno Rtue Rtu, bAjarI, juvAra ne ghauMno tAjo, garamAgarama svAdiSTa poMka khAvAnI majA paDe. koika vAra bhaDako karI emAM magaphaLInA cAra pAMca choDa nAkhI magaphaLIno oLo khAvAnI lijjata laie. coLAnI kuzaLa kuzI zIMgo to cAvI jaie parA pAkI gayelI zIMgone devatAmAM zekIne khAvAnI majhA mANIe. kuNI maganI zIMgo khAvAno dharava nahIM. kuAM rIMgaNA ke nAnakaDAM bharamAM pA dhANAnI dALa mAphaka khAie | rAtaDI juvAranI poMkanI khAie paNa e choDanA koDa zeraDI garaja sAre. ene cholanAM cit joDI paNa nIkaLe paNa cUsatAM cUsatAM vadhe tenA kakaDA karI gajavAM bharIe ne mana thAya tyAre cusIe. khetaranI vArTa DhoDInA velA patharAyelA hoya. eno mora khAvAnI ora majhA Ave. DoDInI DaMkhane nAkamAM nAkhIe eTale chIMko Ave ne mAthuM haLavuM phula thaI jAya. kUNAM DoDAM cAvI jaie. DoDInuM zAka khAvAthI AMkho tejasvI bane che evI mAnyatA hatI. DoDAM sUkAI jAya eTale emAMthI rezama jevuM ratALuM rU nIkaLe. uzIkAmAM e vaparAya. vADe caNIbora paNa hoya. analakaNa jevI caNoThIo paNa bhegI karIe. gudInAM gUdAM ne pAna cAvI moM cIkaNuM ne laza karIe. rIMgaNa khAtAMya jIbha kALI thaI jAya. kALI jIbha jovAnI majhA Ave. eka bIjAne batAvI khuza thaie. 'zyAma raMga samIpe na jAvuM'e dAdAnuM priya bhajana yAda Ave. ane jAMbu khAvAno to lhAvo ja anero ! amAre maMjhiyArAnI be ne padaranI cAra rAyaNa hatI. gocaranI eka rAyaNamAMthI traNa ThIlIyA-bI-nIkaLe. enuM nAma Dhebara rAyaNa pADeluM. goTamaToLa rAyaNa ne traNa bIvALI rAyaNanI kokaDIo thAya. saDI na jAya eTalA mATe dAdI kokaDIone bAjarInAM DhaMDhAMmAM raseLI rAkhe ne gokuLa AThame badhAne vaheMcI Ape. Rtu lI gayA pachI koi paNa phaLa khAvAnuM mAtama ! mane yAda che ke telanI baraNImAM kerI paNa amuka samaya sudhI dAdI rAkhatAM. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 me, 2004 prabuddha jIvana karAtAM anuSThAna zuddha anuSThAna nathI, anuSThAna nathI, paNa viSAnuSThAna avyAbAMdhasukha, anaMtacAritra, akSayapaNuM, arUpIpaNuM, agurulaghupaNuM, che. paralokanA svargAdi viSaya-sukhanI pRhAthI karAtuM garAnuSThAna anaMtavIryAdi mULa 8 guNa pragaTa rahe che. che. cittopayoga vinA saMnipAta-mUrchAdimAM paDelAnI jema cittopayoga carcA-vicAraNAdino sArasaMkSepa Ama kahI zakAya ke vagara karAtI dharmakriyA saMmUrchAima kriyA yAne ananuSThAna che, jyAre bahirAtmadazAmAMthI nIkaLI aMtarAtmA ane paramAtmA banavA mATe sadaanuSThAna karavAnA rAgathI, tAttvika devapUjAdi AcAranA bhAva, sarvajJokta tattvo, mokSamArganuM jJAna tathA AcaraNa, dharmazAsananI nizrA bahumAnathI karAtA anuSThAna tahetu anuSThAna che. pAMcamuM amRta joie. pUrve thayelA arihaMta paramAtmA jemaNe temanI pUrve thayelA ane anuSThAna che. je uttama sadanuSThAna che. mokSanA rAga uparAMta Aja temaNe te pUrvenAM arihaMto paNa tattvadarzana ane dharmazAsananA AdhAre tattva che, evI sarvajJa jinakathita mArganI zraddhApUrvaka zubha adhyavasAyathI ja banyA hoya eTale anekAneka arihaMto thayA, thAya, thaze. ethI karAtuM hoI amRtanuM eTale ke a-maraNanuM arthAt mokSanuM kAraNa che. "namo arihaMtANa' bahuvacanamAM prayojAya che je nyAyapura:sara che. saMvarAtmA zuddha bhAvamAM AgaLa vadhatAM jyAM ucca nirAvalaMbana atyAranA A badhAM jIvo anaMtapudgalaparAvartakALathI saMsAranI dhyAnathI svarUpa ramaNatAnI parAkASThAe pahoMcI kSamAdi dharmo tathA 84 lAkha yoniomAM bhaTakIe, ghUmIe, cakrAvo laie chIe; tattvasaMvedanane taddana AtmasvabhAvabhUta karI de che. AtmA vItarAga phasAyelA chIe e ja sUcave che ke pugalaparAvartakALa pUrve ApaNane bane che. trIjI paramAtmadazA pragaTe che. ahIM jJAnAvaraNAdi karmono bIjAdhAnAdi, patra, puSpa, phaLAdi thayuM nathI tethI te samayanA koi nAza thaI javAthI lokAloka prakAzaka anaMta jJAna-darzana-anaMta vIryAdi paNa tIrthakara devanA yoga-kSemanA viSaya ApaNe banyA nathI; jethI anaMtAguNa pragaTe che. traNe kALanuM vizva pratyakSa dekhAtuM hovAthI kazuM navA navA tIrthaMkaradevo zAsana sthApe rAkhe che. emanA yoga-omane ja na jaNAtuM ke na dekhAtuM rahetuM nathI ke jenA mATe ciMtana-dhyAnAdi amuka amuka ja bhavyAtmAo judA judA samaye, judA judA kSetramAM jhIle karavA paDe. AvI dhyAnAtIta zuddha svarUpAvasthA che. ahIM hajI dehano che. kramaza: AgaLa vadhatAM eka pudgalaparAvartakALanI aMdara saMbaMdha che. dehanI pravRtti che, chatAM ajJAna ane nidrA, mithyAtva-avirati, apunabaMdhakadazAmAM AvI, je caramAvartamAM ja sulabha che te vaDe mokSa rAga, dveSa, kAma, krodha, hAsyAdi cha ane dAna-lAbha-bhogopabhoga, pAme che. yogomane jhIlavAnuM kArya pahelavaheluM dharmaprazaMsAthI zarU thayuM vIryanA pAMca aMtarAya e AtmAnA 18 doSo, enA avAjora prakAro eTale bIjAnI dharmasAdhanA joI ke sAMbhaLIne aho kevo suMdara dharma ! sarve nAza pAmelA hovAthI taddana zuddha, svaccha, guNamaya dazA pragaTa kevI uttama kriyA ! kevuM suMdara dAna, zIla, tapAdithI AvuM thAya ke thaI gaI che. tethI A sadeha paramAtmadazA che. jIvanamukta dazA che. vacanathI bolAi jAya. kAyA, cakSu, mukhamudrAdi khIlI UThe che pachI atre zAtA-azAtA vedanIya karma, AyuSya karma vagere bhogavAI jatAM AgaLa vadhatAM samyakatva sarvavirati, vItarAgatAthI mokSa sudhI pahoMcavAnuM. have kazo koI saMbaMdha na rahevAthI te AtmA dehAdi saMbaMdha rahita thaI A eka ja pudgalakALanI aMdara aMdara bane che. A prakriyA) te haMmezane mATe mokSagAmI rahe che. ahIM anaMtajJAna, anaMtadarzana, mATenI ratnothI jaDita sonerI cAvI che. je kevI uttama ma ya kAyA, catarAgatAthI mokSa sudhI prakriyA) te zrI devacaMdrajI mahArAja racita zrI zreyAMsanAtha jina stavana D sumanabhAI ema. zAha zrI zreyAMsanAtha bhagavAnanA stavanamAM zrI devacaMdrajI mahArAje arihaMta prastuta gAthAmAM kevaLajJAna ane kevaLadarzana guNanuM trividha pariNamana paramAtmAnA zuddha AtmikaguNonA pariNamananuM svarUpa prakAzita karyuM che. nIce mujaba prakAzita thayeluM jaNAya che. zrI tIrthaMkara prabhunA sahajAnaMdI svarUpanuM AtmArthI sAdhakane kartA-kAraNa- . jagatanA rUpI ane arUpI padArtho (myo) amuka pramANamAM jJAnaguNathI kAryarUpa trividha pariNamananuM gurugane yathArtha oLakhANa thAya to AtmakalyANa jANI zakAya evA che. jagatanA saghaLA padArthone saMpUrNapaNe jANavAnuM sAdhI zakAya. A mukhya hetu lakSamAM laI sAdhaka sadgurunI nizrAmAM sAmarthya kevaLajJAnIne hoya che. jANavA lAyaka padArtho ke zeyonI sApekSatAmAM satusAdhanAno zraddhApUrvaka upayoga karI upAsanA ane dhyAnAdimAM tanmaya (hAjarImAM), upayoga lakSaNathI zrI arihaMta paramAtmAne kevaLajJAna thAya ane avasara sAthe potAnA sattAgata AtmikaguNonuM prAkaTaya karI guNanuM pariNamana (paryAyono utpAdvya ya) thayA kare che. AvuM pariNamana muktimArgano adhikArI nIvaDe e prastuta stavanano Azaya jaNAya che. aprayAsa ke sahajapaNe thayA kare che. eTale zrI arihaMta prabhu zeyonA have stavanano gAthAvAra bhAvArtha joIe. saMpUrNapaNe jJAtA che. mATe stavanakAre teone jJAtApadanA svAmI ke * zrI zreyAMsa prabhu taNo, adbhuta sahajAnaMda re; jJAyakadeva tarIke saMbodhyA che. kevaLajJAna guNanA pariNamanamAM jJAnaguNa, - guNa eka vidha trika pariNamyo, ema guNa anaMtano vRMda re; e kAraNa che, zeyonA jJAtA kartA che ane upayogapUrvaka jANavAnI pravRtti municaMda jida amaMda digaMda pare, nitya dIpato sukhakaMda re. e kriyA che. municaMda jirNoda amaMda...1 kevaLajJAna guNanI mAphaka, jovAlAyaka padArtho ke dRzyonI upasthitimAM, zrI zreyAMsanAtha prabhunuM zuddha nijaguNa-paryAyamaya sahajAnaMdI svarUpa kevaLadarzana guNanA upayogathI zrI arihaMta prabhu jagatanA padArthone adabhuta ane AzcaryakArI che. prabhuno pratyeka AtmikaguNa kartA-karaNa- sAmAnyapaNe jue che. AvI apekSAe teone dRSTApadanA paNa svAmI kAryarUpa traNa prakAre sahajabhAve pariName che. AvA anaMta guNono bhaMDAra kahI zakAya. athavA kevaLadarzana guNanA upayogathI nija sAmAnya saMpadA, zrI tIrthaMkara paramAtmA pAse hoya che. prabhunA sarva Atmikapradeze rahelA jevAM ke astitva, vastutva, dravyatva, prameyatvAdi jue che. tema ja "para" saghaLA guNonuM trividha pariNamana sahajapaNe thayA kare che. amuka apekSAe dravyonA sAmAnya svabhAvane paNa avyAbAdhapaNe dekhe che. Ama kevaLadarzana kahI zakAya ke teone zuddha pariNamananuM kartutva ane bhokatRttva che. Ama guNanA pariNAmanamAM sarvajJa bhagavaMta dRSTA ke kartA che, darzanaguNa mukhya prabhune kSAyika, pAriNAmika ane amedapaNo pariNamatA jJAnadarzanAdi kAraNa che, ane jovAnI prakriyA e kArya che. svAbhAvika guNono sahajAnaMda ane sanAtana sukha kAyamanAM varte che. TUMkamAM zrI arihaMta paramAtmAne kevaLadarzana ane kevaLajJAna guNanuM AvA jJAnAtizayanA pariNamanathI prabhunuM AMtaru-bAhya svarUpa ane ezvarya avyAbAdhapaNe trividha pariNamana dRzyo ane zeyonI sApekSatAmAM hAjarImAM) sUryathI paNa adhika dedIpamAnya hoya che. aprayatnapaNe jJAtAdaza bhAve thayA kare che. nija jJAne karI zeyano, jJAyaka jJAtApada Iza re; nija ramya ramaNa karo, prabhu cAritre ramatArAma re; dekhe nija darzana karI, nija dazya sAmAnya jagIza re. bhogya anaMtane bhogave, bhoge teNe bhoktA svAma re. municaMda jida amaMda...2 | municaMda jiNaMda amaMda...3 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 jUna, 2004 prabuddha jIvana hatA. eTale emanAM vyAkhyAno upAzrayane badale bahAra maMDapa bAMdhIne nAyaDu, mIrAMbahena, mahAdevabhAI vagere ghaNA badhA tyAM upasthita goThavAtAM, kAraNa ke bhIDa ghaNI detI. A samaya daramiyAna keTalAka preSThio ajameramAM sthAnakavAsI jaina kaoNnpharansanuM akhila bhAratIya adhivezana pojavAnI taiyArIo * karI rahyA hatA. emAM zrI nAnacaMdrajI mahArAja ane emanA yuvAna ziSya zrI saubhAgyacaMdrajI mahArAjane paNa nimaMtraNa maLyuM hatuM. kacchathI * vihAra karI teo Abu thaIne rAjasthAnamAM AvyA. AbunA pahADamAM teo suprasiddha zrI zAntirine maLyA. ane temanI laghutApI, vinayI, nirdoSa hAsyathI ane sAdhanAthI bahu prabhAvita thayA hatA. mahArAjazrInA mukhamAMthI paMktio sarI paDI eka cogI vase che. alabelo, AbunA pahADamAM; jJAna-dhyAna e sarSalo, AbunA pahADamAM. ajame2mAM moTI saMkhyAmAM sAdhuo, sAdhvIo, zrAvako, zrAvikAo vagere padhAryA hatAM. kavi nAnAlAla, paMDita sukhalAlajI, paMDita becaradAsajI vagere paNa padhAryA hatA. te vakhate sthAnakavAsIomAM zrI javAhallAlajIno ane zrI munnAlAlajIno ema be paya paDI gayA hatA. paraMtu kaMI samAdhAna thayuM nahi. A saMmelanamAM saubhAgyacaMdra munie avadhAnanA prayogo karI batAvyA hatA ane emane 'bhArataratna"nuM bisTa ApavAmAM AvyuM hatuM. AgrAthI vihAra karI gurudeva potAnA munivaro sAthe vihAra karatA karatA, raNathaMbhora, hamIragaDha, ujjaina, iMdora, ratalAma, bhoyaNIjI vagere sthaLe vihAra karatA karatA amadAvAda padhAryA ane tyAM cAturmAsa karyuM. A lAMbA vihAramAM dezadarzanano, ane hiMdu, muslima, khristI vagere dharmanA mahAtmAone maLavAno sAro anubhava thayo. ethI dRSTi vizALa thaI aneka nAmAMkita mahAnubhAvano paricaya thayo. daramiyAna mahArAjazrIe uttarAdhyayanasUtrano anuvAda, TIkA sAthe taiyAra karyo te prakAzita thayo. e graMtha eTalo sarasa thayo hato ke eka divasa amadAvAdamAM eka bhAI ravizaMka2 mahArAjane laine AvyA. mahArAje munizrI saubhAgyacaMdrajIne kahyuM, 'gujarAtImAM uttarAdhyayana bhASya vAMcIne amRta pIdhA jevo AnaMda thayo.' munizrI saubhAgyadvajA mauna ane dhyAnano sAro abhyAsa karatA rahetA. vaLI temanI lekhanapravRtti paNa sArI cAlatI hatI. gurudeva potAnA ziSyo sAthe vihAra karIne muMbaI padhAryA. muMbaImAM cIMgapokalImAM mahArAjazrI je sAdhanA karatA hatA emAM temano maunano 3 abhyAsa divase divase vadhato jato hato. emAM eka vakhata emane aMtaHkaraNamAM tIvra svabhA thaI ke eka varSa koI sthaLe ekAMtamAM - rahIne kA maunanI sAdhanA karavI. amarI e vize gurudevane vAta karI. gurudeva vicAramAM paDI gayA, kAraNa ke jaina sAdhuthI koI paNa re ATalo badho samaya saLaMga rahI zakAya nahi. vaLI sAva ekalA paNa rahI na zakAya. gurudeve spaSTa kahyuM, 'tuM mArI sAthe rahIne sAdhanA kara, nahi to samAjamAM gerasamaja UbhI thaze. 3 A saMmelanamAM AgrAnA zreSThIoe gurudevane have pachInuM cAturmAsa nAsAmAM karavA mATe AgatabharyuM nimaMtraNa ApyuM eTale saMmelana pachI... teo AgrA pahoMcyA. ahIM paNa gurudevanAM pravacano ane mahArAjazrInA avadhAnanA prayogo noMdhapAtra rahyAM hatAM. gurudeva jyAre muMbaimAM birAjamAna hatA tyAre mahAtmA gAMdhIjI paNa muMbaimAM hatA. teo juhumAM eka baMgalAmAM UtaryA hatA. tyAre mahArAjazrIne laine gurudeva gAMdhIjIne maLavA jUhu thayA hatA. tyAM teone eka sAthe keTalA badhA lokapriya lokanetAone maLavAnuM thayuM ! saradAra paTela, nahera, subhASa bojha, maulAnA abdula kalAma, sarojinI hatA. koinI sAthe vAta karavAnI taka maLI nahi, paNa ATalA badhAMne sAthe jovAnI taka maLI ethI paNa ghaNo ja AnaMda thayo. gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAja ane mahArAjazrI ane mahAtmA gAMdhIjIthI atyaMta prabhAvita thayA hatA. e jamAnAmAM gAMdhIjInAM darzana karavA e paNa jIvananI dhanyatA hatI. A darzane gurudevamAM ane mahArAjazrImAM lokakalyANanI bhAvanAnAM bIja ropyAM, paraMtu gurudeva potAnI sAMpradAyika maryAdAmAM rahIne te karavA mAgatA hatA. gurudeva kavi hatA. emaNe e divasomAM gAMdhIjI mATe kAvyapaMktio racI hatI: jagatane baudha devArna, jarUrI vAta kahevAnuM, lai saMdeza prabhujIno, avanimAM gAMdhIjI AvyA. muMbaithI gurUdeva, mahArAjazrI ane anya zabdo sAthe gujarAta tarapha vihAra karI rahyA hatA tyAre surata jillAmAM hirapurA gAme koMgresanuM adhivezana bharAyuM hatuM. A eka aitihAsika adhivezana banyuM hatuM. gurudeva, mahArAjazrI vagere e samelanamAM pahoMcyA. A prasaMga vize mahArAjazrIe lakhyuM che, 'haripurA mahAsabhAmAM gurudeva padhAryA, huM paNa gayo. tyAM amane baMnene gAMdhIjInuM pratyakSIkaraLa thayuM. gAMdhIjInA racanAtmaka kAryakaro jovA maLyA. gAMdhIjInA majUra saMgaThananA AgevAno paNa jovA maLyA. gAMdhIjI ane rASTrIya mahAsabhAno anokho tAdAtmya-tATasthya marelo saMbaMdha nIrakhavA maLyo, mArI tyAMnI sagavaDa zrI ravizaMkara mahArAje karelI. huM thoDuM rokAyo. gurudeva tyAMthI vihAra karI dharamapura cAturmAsa mATe pahoMcyA.' mahArAjazrI potAnI mona sAdhanA vize dvidhAmAM hatA. tyAM emaNe makkama nirNaya karyo ane te mATe teo narmadA kinAre raNApura gAme pahoMcyA. tyAM eka kuTiramAM rahI teo eka varSa monasAdhanA karavA icchatA hatA. emaNe tyAM kASThamona cAlu karyuM. A maunamAM teo koinI sAthe AMkha paNa meLavatA nahi. rApuranA ekAMtavAsamAM ane tethI pachA pahelAM mahArAjazrIne vividha prakAranI anubhUti thatI. temAM sauthI mahattvanI te emanI vicAradhArAne anurUpa hatI. emane satata ema lAgatuM ke samagra vizva upara niyaMtraNa karanAra koI zakti che. ene kudarata kaho, prakRti kaho ke dharatI mAtA kaho. kudaratamAM emanI zraddhA ane niSThA vadhatAM garyA. eka divasa teo AMkho baMdha karIne beThA tA tyAre divya prakAzanuM darzana thayuM, A divya zakti te mAAti, amo e mATe 'OM maiyA'no jApa cAlu karyo. A maMtranI emanI sAdhanA anokhI ane UMDI hatI. emane keTalAka saMskAra potAnI mAtA pAsethI maLyA hatA. eTale strIzaktimAM emane mAtAnAM darzana thatAM. teo prakRtimAtathI eTalA badhA abhibhUta thaI gayA hatA ke ajANyAna emanuM nAza-vartana dhUnI lAge, emo pote lakhyuM che, ' maiyA'no jApa huM pahelethI jaMpato. AraMbhamAM mAtra kalpanA ja hatI. paNa pachI ene thuLa rUpa apAyuM. A dharatIne meM mAtA tarIke svIkArI. ApaNA saunA paga dharatIne aDelA hoya che. eTale AkhI mAnavajAtano dharatI sAthe saMparka hoya che. eTale mArI mAnavajAta sAthe ekatA anubhavavAnA pratIka tarIke huM dharatIne cuMbana karato. Ama OMOM maiyAnA jApane sthULa svarUpa maLyuM. tyAra pachI e vidhimAM pheraphAra thayo ane AMgaLIthI mAtra dhUlisparza karato ane hRdaya sAthe cAMpI, be AMkhe sparza karI hAthane madha sudhI laI jato. A rIte teo AkhA jagata sAthe vAtsalyano bhAva anubhavatA. eTale ja ''vAtsalya', 'vizvavAsava' jevA zabdo emanA jIvanamAM Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 jUna, 2004 vaNAI gayA hatA. lAvatA ane gocarI vAparyA pachIthI jAte ja pAtro sApha karI nAkhatA. zAstrAbhyAsa ane mauna ekAMtavAsa daramiyAna ciMtanamananane kAraNe teo potAnAM vastro pote ja dhotA. sAdhu tarIkenI bIjI keTalIka temanA keTalAka vicAro sthAnakavAsI paraMparA karatAM judA thavA lAgyA Avazyaka kriyAo karatA. emanA vicAro sAMpradAyika paraMparAthI bhinna hatA, jema ke teo mAnatA ke covIsa kalAka moMDhe muhapatti bAMdhavAnuM hatA, paraMtu temanAmAM cAritranI zithilatA nahotI. strI, dhana, mAlamilakata pharajiyAta na hovuM joie. taduparAMta sAdhuoe paNa vaDIla sAdhvIone ItyAdithI teo para hatA. vaMdana karavAM joie. kezaloca pharajiyAta na hovo joie. jemane mATe mahArAjazrIe ghaNAM varSa sudhI- mastake khAdInuM zveta vastra bAMdhatA. e atyaMta pIDAkAraka hoya temane astrothI muMDana karAvavAnI chUTa e vastra bAMdhavAnI emanI rIta anokhI hatI. teo corasa TukaDAnI , ApavI joie. tathA sAdhuoe samAjasevAnA kAryamAM joDAvuM joie. trikoNa TopI jevI racanA karatA ane mAthe pAchaLa be cheDA khoMsI dharmadaSTie samAjaracanA hovI joie. detA. A TopIthI ziyALAmAM ane unALAmAM mastakane rakSaNa maLatuM. potAnA vicAro samAja AgaLa mUkavA mATe emaNe eka nivedana sIvyA vagaranI A TopIne kAraNe ja mahArAjazrIno dekhAva anokho taiyAra karyuM. gurudeve kahyuM, "tuM nivedana bahAra pADI nakAmo uhApoha lAgato. teo badhAthI judA paDI AvatA. na kara. muhapatti na bAMdhe te to na cAle. ane sAdhvI vaMdana paNa ThIka saMpradAyamAM pote hatA e varSo daramiyAna emano moTo cAhakavarga na gaNAya. bAkInuM badhuM bhale tuM kara." paraMtu mahArAjazrIe kahyuM, "huM Ubho thayo hato. vaLI dharmaniSTha samAjaracanA ane lokakalyANanI je kaMI karuM te mATe samAja sAme mUkavuM joie. nahi to huM kAyara gaNAuM.' pravRttione kAraNe teo ravizaMkara mahArAja, jugatarAma dave, kAkA Ama, potAnA aMtarane anusarIne mahArAjazrIe muMbaImAM mATuMgAnI kAlelakara, nAnAbhAI bhaTTa, ucharaMgarAya Dhebara vagere keTalAye sthAnakavAsI vADImAM jAhera sabhAmAM potAnuM nivedana vAMcyuM. A mahAnubhAvonA aMgata gADha paricayamAM AvyA hatA.. nivedane samAjamAM moTo prabhAvAta janmAvyo. mahArAjazrIe lakhyuM che, mahArAjazrIe vAghajIpurAnA cAturmAsa vakhate joyuM ke e vistAra "mArA jAhera nivedanathI AkhAye jaina samAjamAM moTo khaLabhaLATa macI ghaNo pachAta che. AjIvikAnAM sAdhano nahi jevAM che. loko vyasanI gayo. loMkAzAha lekhamALA vakhate je sthAnakavAsI samAje mane vadhAvelo, che. durAcAra pravarte che. eTale emaNe potAnI samAjakalyANanI pravRtti teNe ja have upAzrayomAMthI jAkAro devA mAMDyo, kAraNa ke nisargamaiyAne, mATe A vistAra pasaMda karyo. viramagAmathI AgaLa sANaMda, dhoLakA, gurudeve kahyuMluM dhyeya vyApaka vizALa mAnavasamAjamAM mUrtimaMta karavAnuM dhaMdhukA, mANakola vagere gAmomAM teo vicaryA ane lokonI paristhitino ISTa lAgyuM hatuM.' vAstavika khyAla meLavyo. A bAjuno amuka vistAra cuMvALa tarIke, manomaMthananA A divasomAM munizrI saubhAgyacaMdrajIe potAnuM nAma amuka bhAla tarIke, amuka naLakAMThA tarIke oLakhAya che. badalIne "saMtabAla' evuM pracalita karI dIdhuM. tyArathI te jIvananA mahArAjazrIe "bhAla-naLakAMThA prayoga' nAmanI pustikAmAM A aMtaparyata teo "saMtabAlajI' tarIke ja jANItA rahyA. emanuM dIkSAnA pradezano vAstavika citAra Apyo che. moDAsara gAmamAM temane DAhyAbhAI bhulAI gayuM. temanA rUpAMtaranI A eka bAhya prakriyA hatI. malAtajavALA maLyA. teoe mahArAjazrIne naLakAMThA AvavA kahyuM. mahArAjazrIe tyAra pachI eka cAturmAsa amadAvAda bAvaLA pAse bIjA eka bhAI chaganabhAI desAI emane mANakola laI gayA. A vAghajIpuramAM eka gRhasthanA makAnamAM rahIne karyuM. tyAra pachI teo pradezamAM strIone upADI javAnA, vera levA mATe bIjAnI ghAsanI gurudevane maLavA icchatA hatA. te vakhate zrI nAnacaMdrajI mahArAja gaMjIo bALavAnA vagere ghaNA banAvo banatA. vepArIo garIba narmadA kinArAnA pradeza, cANoda bAju vicarI rahyA hatA. mahArAjazrI varganuM zoSaNa karatA. pANInI ghaNI takalIpha eTale napANiyA vistAra vAghajIpurAnA cAturmAsa pachI gurudevane maLavA gujarAta bAju AvyA tarIke A pradeza oLakhAto. mANaso nadInA korA paTamAM vIraDA ane maLyA. mahArAjazrIe gurudevane prazna karyo ke "mAre have zuM karavuM?' gALe ane chAliyAthI pANI bhare. potAnA vIraDAmAMthI koI pANI na gurudeve kahyuM, "jo mArI sAthe rahevuM hoya to khuzIthI rahe, to laI jAya eTalA mATe enA upara khATalo DhALI AkhI rAta sUIne jAhera nivedana pAchuM kheMcI levuM paDaze. maiyAnI phuraNAne gauNa ane rakhopuM karatA. A bAju dArU, zikAra, mAMsAhAra vyApaka pramANamAM samAja tathA gurunI AjJAne mukhya gaNavI joie." hatAM. mahArAjazrIe pahelAM badhAMne nirvyasanI banAvavAnI jhuMbeza upADI. baMne vacce lAMbI vATAghATa cAlI. mahArAjazrI tarata nirNaya na laI cA na pIvAnI teo pratijJA levaDAvatA. AjhAdInI laDatanA e zakyA. manomaMthana karatA teo vihAra karI vaDodarAM padhAryA. mahArAjazrIne divasomAM cAno virodha ghaNo thato. (kophI tyAre haju pracalita thaI have spaSTa samajAI gayuM ke gurudeva potAnI pAse rAkhaze nahi ane nahotI.) ravizaMkara mahArAja kahetA ke bhAla-naLakAMThAnA loko sthAnakavAsI samAja sthAnakamAM utAro Apaze nahi. eTale have saMtabAlajIne tyAre 'sAvALA' (cAvALA) mahArAja tarIke oLakhatA. vihAra vagere aMge potAno svataMtra mArga levo paDaze. vaLI mahArAjazrIe mANakola gAme sAta hajAra koLI paTelonuM - mahArAjazrI potAnA gurudevathI chUTA paDyA hatA. A ghaTanAthI saMmelana bharIne teone potAnuM baMdhAraNa ghaDI ApyuM hatuM. ane teone gurudevane paNa ghaNuM sahana karavuM paDyuM. have mahArAjazrIe potAnI 'lokapAla paTelanuM nAma ApyuM hatuM. keDI pote ja kaMDAravAnI hatI. mahArAjazrImAM dhyeyaniSThA, zAstrAbhyAsa, mahArAjazrI vihAra karatA hoya tyAre keTalAMye gAmomAM be kuTuMbo vakatRtvazakti, vicArazakti, lekhanazakti, kavitvazakti, bAhyAcAranI vacce, zreSThIo vacce, mitro vacce duzmanAvaTa thaI hoya to tevA praznonuM ke zuddhi ItyAdi guNalakSaNo na hota to alpa samayamAM ja teo upekSita nirAkaraNa baMne pakSane premathI samajAvIne karI ApatA. thaI gayA hota. keTalAye ekalavihArI sAmAnya sAdhuone evI dazA mahArAjazrIe potAnAM jIvananAM uttama varSo A bhAla-naLakAMThA bhogavavI paDe che. paraMtu yuvAna mahArAjazrIno khAdIdhArI UMco deha, pradezane sudhAravAmAM ApyAM hatAM. enuM pariNAma paNa sAruM AvyuM hatuM. vedhaka nayano, pratibhAvaMta mukhamudrA vagerene kAraNe jaina-jainettara yuvAvarga A vistAramAM lokonA, vizeSata: kheDUtonA utkarSa mATe emaNe ghaNuM emanA tarapha kheMcAvA lAgyo. AjhAdI pUrvenA e divasomAM mAhola ja kArya karyuM ane vividha hetuo mATe emanI preraNAthI vividha saMsthAo e prakArano hato. eTale saMpradAya bahAra mahArAjazrInI bahu kadara sthapAI. thavA lAgI.. mahArAjazrIe bhAla naLakAMThAnA pradezane potAnA prayoganuM kendra alabatta eka jaina sAdhu tarIke mahArAjazrIe potAnuM svAzrayI banAvyuM. e mATe guMdImAM Azrama sthapAyo. jIvana choDyuM nahotuM. teo pAdavihAra karatA, jAte gocarI vahorI Aje to have aspRzyatA, DheDabhaMgI vagerene aDavAnI vAta bhAratamAMthI Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane himAyatI mahArAjazrI rAjarAtanI raca rijano 16 jUna, 2004 prabuddha jIvana lagabhaga nirmuLa thaI che. paraMtu AjhAdI pahelAnAM yugamAM to aspRzyatA yuvAnone paNa pazcAttApa thayo. teo utAre mAphI mAgavA AvyA tyAre gAmegAma jovA maLatI. bhaMgIvAsa judA hoya ane loko paNa gaMdakIbharyuM mahArAjazrIe emane kahyuM, "sabhAmAMthI pAchA AvIne meM to manomana apamAnita ane paropajIvI jIvana jIvatA hatA. e samaye mahAtmA tamArI mAphI mAgI lIdhI che ane tamane mAphI ApI dIdhI che.' gAMdhIjIe samagra bhAratamAM aspRzyatA-nivAraNanI moTI jhuMbeza eka vakhata mahArAjazrInuM cAturmAsa dhoLakAmAM hatuM tyAre bRhada upADI hatI. gAMdhIjIe DheDa-bhaMgI mATe "harijana" zabda pracalita muMbaI rAjyanuM vibhAjana ane mahAgujarAtanI racanA mATe AMdolana karyo hato. na zarU thayuM hatuM. paraMtu mahArAjazrI tyAre bRhada muMbaI rAjya cAlu gAMdhIjIne anusarIne mahArAjazrIe paNa potAnA janahitanA kAryomAM rAkhavAnA himAyatI hatA ane e aMge nivedano pragaTa karatA hatA aspRzyatA nivAraNane sthAna ApyuM hatuM. teo jyAM jAya tyAM harijano je vartamAnapatromAM paNa chapAtAM hatAM. AthI keTalAMka sthApita hito mATenA vistAramAM AMTo mArI AvatA. DheDa-bhaMgI mATe mahArAjazrI taraphathI mahArAjazrI viruddha pracAra thato ane patrikAo paNa chapAtI.tra Si' zabda prayojatA. sANaMdamAM emaNe 'tra Si bAlamaMdiranI sthApanA emAM eka patrikA aziSTa bhASAmAM chapAI hatI. dhoLakAnA sTezane karAvI hatI. harijanonA vistAramAM eka cakkara lagAvIne ekAda koIka pheriyo mahArAjazrI mATenuM enuM aziSTa mathALuM bolIne A gharethI gocarI paNa vahoratA. e jamAnAmAM rUDhicusta samAjamAM AvuM patrikA vecato hato. ethI uzkerAIne guMdI AzramanA mahArAjazrInA kArya bhAre sAhasika gaNAtuM. eTale kyAreka mahArAjazrI para loko koI bhakta pelA pheriyAne mAra mAryo. A vAtanI mahArAjazrIne khabara dhULa uDADatA, huriyo bolAvatA, apamAnita karatA, paraMtu mahArAjazrI paDI tyAre pheriyAne mAra paDyo e badala temane bahu du:kha thayuM. teo evuM karanAra pratye kSamAbhAva rAkhI harijana vistAramAM javAnA potAnA AvI niMdAthI para hatA. A ghaTanAthI temanA manamAM roSa-AkrozanI nirNayane makkamatAthI vaLagI raheto. kyAreka harijanonI durdazA joIne koI pratikriyA thaI nahi. emaNe guMdI AzramamAM lekhita saMdezo emanI AMkhamAM AMsu AvatAM. kyAreka e mATe teo upavAsa karatA, mokalAvyo ke koIe AvI aziSTa patrikA mATe uzkerAvuM nahi. kyAreka sAMjanI prArthanAsabhAmAM teo te vize potAnA vicAro ane emanA hRdayamAM mAtra AjIvikA khAtara patrikA vecanAra pheriyA pratye anubhavo rajU karatA. eka vakhata eka gAmamAM mahArAjazrI eka anukaMpA ja hatI. bAMkaDA para besI jAhera pravacana ApI rahyA hatA. evAmAM bAMkaDAno mahArAjazrIe lokakalyANanuM ghaNuM kArya karyuM. emanI preraNAthI mAlika tyAM AvI pahoMcyo. eNe mahArAjazrIne potAnA bAMkaDA guMdI, muMbaI, amadAvAda, rANapura, rAmapurA-bhaMkoDA, indora vagere parathI UThI javA kahyuM to jarA paNa AnAkAnI vagara mahArAjazrI sthaLe prAyogika saMgha, mAtRsamAja udyogagRha, auSadhAlaya, chAtrAlaya, UThI gayA ane bAkInuM bhASaNa UbhA UbhA pUruM karyuM hatuM. kheDUtamaMDaLa vagere vIsa jeTalI saMsthAo sthapAI hatI je Aje paNa eka vakhata mahArAjazrI bhAlapradezamAM koTha gAmamAM cAturmAsa rahyA kAryarata che. hatA. roja vyAkhyAna tathA rAtanI prArthanAsabhAmAM jaino karatAM ajaina mahArAjazrInA eka mukhya aMtevAsI te zrI maNibhAI paTela. teo vadhu AvatA. te badhA upara mahArAjazrIno khUba prabhAva paDyo hato. miyAgAma-karajaNanA vatanI hatA. I.sa. 1943mAM mahArAjazrInuM keTalAka to mahArAjazrIne devapuruSa gaNatA. prArthanAsabhAmAM amuka pravacana emaNe karajaNamAM sAMbhaLyuM. ethI teo eTalA badhA prabhAvita divase mahArAjazrI vArtA kahetA. eTale emanA vyAkhyAnamAM bALako thaI gayA ke pachIthI teo mahArAjazrI jyAM hoya tyAM emanAM pravacano paNa AvatA. sAMbhaLavA jatA. sANaMdanA cAturmAsathI teo mAtApitAnI rajA laI, cAturmAsanA divasomAM chelle divALI, besatuM varSa ane kArtikI AjIvana brahmacArI tarIke mahArAjazrI sAthe joDAI gayA ane vihAramAM pUrNimA paNa Ave. jyAre besatuM navuM varSa hatuM tyAre eka mAjI savAre paNa temanI sAthe ja rahyA. teo mahArAjazrInA vihAra, mukAma, pAMceka vAge gharethI AratI saLagAvIne mahArAjazrInA utArA pAse vyAkhyAna, vicAra-goSThI vagerenI rojerojanI noMdha rAkhavA lAgyo. AvyAM. sAthe bIjI keTalIka strIo ane keTalAka bhAIo paNa emaNe lakhelI e rojanizi 'sAdhutAnI pagadaMDI'nA nAmathI cha bhAgamAM hatA. mAjIe bUma pADI, "mahArAjazrI bahAra Avo. Aje saparamo prakAzita thaI che. divasa che. amAre tamArI AratI utAravI che." sva. zrI maNibhAI saMtabAlajI sAthe I.sa. 1944mAM joDAyA te mahArAjazrI bahAra na AvyA, paNa ucca svare emane AgrahapUrvaka pachI mahArAjazrInA kALadharmanA samaya sudhI sAthe ja rahyA hatAM. emaNe samajAvyuM ke "mAjI ! jaina sAdhunI AratI na utArAya. mANasanI mahArAjazrI sAthe satata 26 cAturmAsa gALyAM. emaNe gujarAta, saurASTra, AratI na utArAya. maMdiramAM bhagavAnanI AratI utArAya." kaccha, rAjasthAna, mahArASTra, muMbaI, madhyapradeza, uttaadeza, orissA, mAjI chevaTe mAnI gayAM. emane mahArAjazrImAM zraddhA eTalA mATe bihAra, baMgALa, dilhI, paMjAba ema ghaNA pradezomAM vihAra karyo. thaI gayelI kema ke teo potAnA mAMdA dIkarAne mahArAjazrInAM darzana emaNe lagabhaga sADA traNa hajAra gAmono saMparka thayo ane Azare karAvavA laI AvelA ane mahArAjazrIe kahyuM ke "ene sAruM thaI tera hajAra mAIlano vihAra karyo hato. emAM anekavidha anubhavo thayA ? jaze." ane bIje ja divase ene sAruM thaI gayeluM. hatA. ghaNe ThekANe gocarI-pANInI utArA mATe raheThANanI ghaNI eka vakhata gujarAtanI dhArAsabhAnI cUMTaNImAM dhaMdhukAmAMthI takalIpho paDI hatI. paraMtu teoe potAnA niyamomAM bAMdhachoDa karI mahArAjazrInA bhakta zrI gulAma rasula kurezI koMgresanA umedavAra nahotI. tarIke UbhA hatA. eka gAmamAM rAtrisabhAmAM mahArAjazrIe zrI maNibhAI paTelanI jema mahArAjazrI sAthe jIvanaparyata rahenAra kurezIne mata ApavA mATe bhASaNa karyuM. te vakhate sabhAmAM dhAMdhala macI bIjA aMtevAsI te "saMtazizu, mIrAMbahena. (huM na bhUlato houM to gaI. koIka yuvAno bolyA, "sAdhunAM lUgaDAM utArIne koMgresanI sevA teo amArA pAdarAnAM vatanI ane emanuM janmanAma bIjuM hatuM) karo. e vakhate mahArAjazrIthI AkrozamAM bolAI javAyuM, "A lUgaDAM khAdIdhArIniyamita kAMtanAra, bulaMda madhura svare bhajano lalakAranAra zuM che te pahelAM jANo, pachI utAravAnI vAta karo. e vize jANavuM mIrAMbahenane mahArAjazrIno sAro Azraya maLI gayo. mIrAMbahena hoya ke carcA karavI hoya to mane utAre. maLo.' mahArAjazrIne potAnI mA tarIke oLakhAve ane mahArAjazrI mIrAMbahenane sabhA pUrI thaI. mahArAjazrI utAre AvyA. paNa carcA karavA koI badale "mIrubhAI' kahIne bolAve. ATalI svajana jeTalI AtmIyatA AvyuM nahi. e divase mahArAjazrI aDadhI rAta sudhI potAnI pATa para baMne vacce thaI hatI. dhyAnamAM besI rahyA. sAdhu tarIke pote krodha karyo e badala pakSAttApa maNibhAInI jema mIrAMbahene mahArAjazrI sAthe ghaNA pradezomAM karyo. pelA yuvAnonI manomana kSamA mAgI ane kSamA ApI. pelA pharIne emanI sarabharA karI che ane "saMtabAla mArI mA' nAmanI Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 jUna, 2014 pustikAmAM potAnA yAdagAra prasaMgo lakhyA che. maNibhAI ane mIrAMbahena potAnA gAmanI AbarU jaze. rAtane vakhate mahArAjazrI utArAnA uparAMta kAzIbahena, aMbubhAI, navalabhAI zAha, phalajIbhAI DAbhI, makAnanI khullI osarImAM sUI gayA hatA. aDadhI rAte eka mANasa, lalitAbahena, carcalabahena, TI.jI. zAha, manubhAI paMDita, gulAma mahArAjazrI pAse Avyo. pote ghoDAnI corI karI te kabUla karIne rasula kurezI, zrI jJAnacaMdrajI, vIracaMdabhAI ghelANI, maNibahena paTela, mahArAjazrI pAse vrata lIdhuM ke havethI pote DhoracorI nahi kare. sAdhuone prabhAbahena ajamerA, vanitAbahena vagere vagere keTalA badhAe mahArAjazrI potAne ghoDo maLatAM harSa thayo ane saMtabAlajI mahArAjazrInA UMcA - pAse samAjasevAnI dIkSA lIdhI hatI. teomAMnA keTalAke potAnA cAritrathI ane AvI sevAthI teo prabhAvita thayA hatA. anubhavo varNavyA che. corI karanAre corI kabUla karI hoya ane corI na karavA mATe te mahArAjazrIe gAme gAma pharI, sabhAo yojI tathA vyaktigata mahArAjazrI pAse pratijJA lIdhI hoya evA to keTalAye prasaMgo noMdhAyA che. saMparka karI lokone sudhAryA hatA. naLa sarovaranA vistAramAM pakSIo mIrAMbahene eka prasaMga noMdhyo che. eka vakhata mahArAjazrI kalakattAmAM ghaNAM Ave ane aMgrejonA samayathI khuda aMgrejI, rAjA-mahArAjAo hatA tyAre savAre koI eka bhAIne sAthe laIne gocarI vahoravA ane bIjA aneka zikAra-zokhIno A vistAramAM pakSIono zikAra nIkaLyA. gocarI vahorIne teo utAre pAchA pharatA hatA tyAM to karatA. sthAnika loko paisA maLe e lAlace zikArIone madada karatA. temane thAka lAgavA mAMDyo. utAre jematema pahoMcyA ane gocarInI mahArAjazrIe gAmaDe gAmaDe pharIne lokone samajAvyA ke pakSIono jhoLI mUkIne teo pATa para sUI gayA. teo jANe bebhAna jevA thaI zikAra na thavo joie. koie zikArIone madada na karavI ane gayA. tarata mIrAMbahena DokTarane bolAvI AvyAM. DokTare tapAsIne zikArIone samajAvIne aTakAvavA joie. mahArAjazrIe A viSayamAM kahyuM, "hamaNAM ahIM Avo rogacALo cAle che. IMjekzana leze eTale jAgRti lAvIne lokone bahu dRDha manobaLavALA banAvyA hatA. vaLI e eka-be divasamAM sAruM thaI jaze. gabharAvAnI jarUra nathI." komanuM sadAcAra aMge baMdhAraNa paNa ghaDI ApyuM hatuM. AnuM pariNAma jAgRti AvatAM mahArAjazrIe mIrAbahenane kahyuM, "huM je gocarI. keTaluM sAruM AvyuM te mahArAjazrIe pote ja varNavelA eka prasaMga parathI lAvyo chuM te bahAra sarakhI jagyA joine, khADo karIne emAM paraThavI do." jaNAze. mIrAMbahene kahyuM, "khAvAnuM che, to jamInamAM dATI devA karatAM gAya eka vakhata amadAvAdanA eka vayovRddha pArasI gRhastha potAnI ke kUtarAne khavaDAvIe to zuM khoTuM ?" moTarakAramAM A bAju pakSIono zikAra karavA AvyA. paraMtu keTalAka mahArAjazrIe kahyuM, "jaina sAdhuno e AcAra nathI. maLela bhikSAtranuM juvAniyAoe emanI moTa2 aTakAvI. eTale pArasI buDhAe hAthamAM dAna karavAno amane adhikAra nathI. koI ema kare to emAMthI baMdUka laI teone goLIe vIMdhavAno Dara batAvyo. paNa yuvAno DaryA AgaLa jatAM ghaNA anartha thAya. gRhastho gocarI vahorAvatA baMdha thAya.' nahi ane AvA gayA nahi. tyAM to gAmalokone khabara paDI ane ghaNA e gocarI bhUmimAM bhaMDArI devAmAM AvI. traNeka divasa pachI mANaso bhegA thaI gayA. teo badhAe juvAniyAono pakSa lIdho. mahArAjazrI svastha thayA. AhAra letA thayA. zarIramAM zakti AvI. pArasI buDhA vicAramAM paDI gayA ke A to AkhuM gAma badalAI gayuM tyAra pachI tarata mahArAjazrIe potAne gocarI bhaMDArI devI paDI e che. je loko zikAramAM sAtha ApavA paDApaDI karatA hatA teo have nimitte prAyazcitta tarIke traNa divasanA upavAsa karyA hatA. zikArano virodha karI rahyA che. loko sAthenI vAtacItamAM temane "saMta parama hitakArI'mAM zrI manubhAI paMDite ghaNA prasaMgo noMdhyA che. mahArAjazrIe A badhI sadAcAranI pravRtti karyAnuM jANyuM tyAre teo eka vakhata pU. mahArAjathI sUrata jillAmAM vihAra karI rahyA hatA. Azcaryacakita thaI gayA, temanuM hRdaya pIgaLyuM. pote zikAra na karavAno veDachInA zrI jugatarAmabhAI davene maLavAnI emane icchA hatI. teo saMkalpa karyo ane potAnI pAse je kaMI rakama hatI te gAmanA lokone maDhI gAmamAM padhAryA tyAre jugatarAmabhAI paNa tyAM AvI pahoMcyA. ApI dIdhI ane eno upayoga Dhorono pANI pIvAno havADo bAMdhavA emaNe mahArAjazrI sAthenI vAtacItamAM e paNa kahyuM ke A bAjunA, mATe kharacavAnuM kahyuM. AdivAsI loko dArU choDatA nathI. ghare kharAba goLano dArU banAve eka vakhata amadAvAdanA gorA aMgreja kalekTara potAnA sAthIdAro che. vaLI vepArIo paNa kharAba goLano vepAra karIne sAruM kamAya che. sAthe pakSIno zikAra karavA AvyA. gAmanA lokone khabara paDI. vyasanamukti e mahArAjazrInI pravRttiomAMnI eka priya pravRtti mahArAjazrI paNa tyAM ja hatA. mahArAjazrIe e kalekTarane bahu hatI. emaNo samagra paristhiti barAbara samajI lIdhI. rAtre prArthanAsabhAmAM samajAvyA paNa te mAnyA nahi. evAmAM eka grAmajana kalekTaranI emaNe potAnA vaktavyamAM jugatarAmabhAinI ciMtA vyakta karI. emaNe ADo AvIne Ubho rahyo ane kahyuM, "pahelAM mane mAro, pachI dharma ane nItinI samaja pADI. mahAjanano dharma samajAvyo. emanuM pakSIone" eTale te kalekTare baMdUka mUkI dIdhI. paNa kalekTaranA vaktavya atyaMta preraka hatuM. enI zrotAo upara bhAre asara paDI. sAthIdAroe AghApAchA jaI zikAra mATe goLIo choDI. enA dhaDa eka pachI eka vepArIe UbhA thaI kharAba goLa na vecavAnI tyAM ja , dhaDa avAjo saMbhaLAtA hatA. paNa saunA Azcarya vacce eka paNa pakSI pratijJA lIdhI. emAM eka pArasI sajjana paNa hatA. paDayuM nahi. eTale jhaMkhavANA thaI kalekTara potAnA sAthIo sAthe Ama maDhImAM je pariNAma AvyuM tethI prerAine mahArAjazrIe TheTha pAchA vaLyA. khAnadeza sudhInA vihAramAM eka mahinA sudhI roja rAtre prArthanAsabhAmAM prajAmAM jyAre anyAya thAya, samajAvavA chatAM durAcAra aTake nahi maghaniSedhano sAro pracAra karyo ane enuM ghaNuM ja sAruM pariNAma AvyuM. tyAre mahArAjazrI vizuddhikaraNa mATe gAMdhIjInI jema potAnA aMtarAtmAne keTalAye AdivAsIoe AjIvana dArU na pIvAnI pratijJA lIdhI hatI. anusarI upavAsanuM zastra ajamAvatA. eka vakhata mahArAjazrIno ziyALAnA divasomAM eka vakhata mahArAjazrIne rAtanI prArthanAsabhA mukAma eka gAmamAM hato tyAre eka divasa lAlajI mahArAjanA paMthanA pachI eka mANase gAmane pAdara AvavA vinaMtI karI. mahArAjazrI keTalAka sAdhuo ghoDA upara tyAM AvyA hatA. teoe potAnA ghoDA gayA. koLI pagInI jAtanA keTalAka loko tyAM beThA hatA. emAM eke khullI jagyAmAM bAMdhyA hatA. rAtane vakhate eka cora eka sArA ghoDAne gAmanA mukhInA ja be baLada coryA hatA. coranAra kALu enA bApa upADI gayo. bIje divase savAre khabara paDI ke eka ghoDAnI corI thaI karatAM paNa jabaro ane mAthAbhAre hato. paraMtu mahArAjazrIe ene che. gAmamAM tapAsa karI paNa kyAMyathI ghoDo maLyo nahi. e sAdhuoe mAthe hAtha mUkI, AzIrvAda ApI ene ane enA sobatIone gunA mahArAjazrIne vAta karI. sAMje mahArAjazrIe prArthanAsabhAmAM jAhera na karavA ane mukhInA baLada pAchA mUkI AvavA samajAvyuM hatuM. A karyuM ke jyAM sudhI ghoDo maLaze nahi tyAM sudhI pote upavAsa karaze. rIte gunAhita mAnasavALA nIcalA tharanA lokone paNa mahArAjazrI AthI gAmanA lokomAM doDAdoDa thaI gaI. ghoDo nahi maLe to premathI sudhAratA hatA. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 jUna, 2004 prabuddha jIvana mahArAjazrI sUratanA raste gujarAtamAMthI mahArASTramAM vihAra karI lekhanakArya karyuM hatuM. emaNe pacAsathI adhika nAnAmoTA graMthonI rahyA hatA tyAre veDachImAM jugatarAmabhAine maLIne AgaLa vadhatAM racanA karI che. vyArA, sonagaDha vagere AdivAsI gAmomAMthI teo pasAra thayA hatA A kendramAM vividha prakAranI vicAragoSThIo thatI, pravacano thatAM, tyAre AdivAsIo emanuM svAgata karavA AvatA. jaMgalamAM lAkaDAM prArthanAsabhAo yojAtI. samagra bhAratamAMthI nAmAMkita vyaktio kApanAra AdivAsIonuM mukhya zastra te kuhADI. A vistAramAM jyAre ' mahArAjazrIne maLavA AvatI. mahArAjazrI rAjakAraNamAM, koMgresanI jyAre mahArAjazrI pasAra thatA tyAre AdivAsIo emanuM svAgata pravRttiomAM paNa rasa letA ane "vizvavAtsalya'mAM potAnA vicAro karavA rastAnI beya bAju hArabaMdha UbhA rahI jatA. te vakhate teo darzAvatA. paraMtu koMgresa jyArathI gAMdhIvAdI vicArothI dUra jatI gaI potAnI kuhADIne cakacakita karIne lAvatA ane svAgata vakhate khabhA tyArathI koMgresa sAtheno emano lagAva ocho thato gayo. emaNe pAse hAtha rAkhI kuhADI UMcI rAkhatA. seMkaDo kuhADIo sAthenuM AvA 'grAmakoMgresa" nAmanI judI pravRtti cAlu karI hatI. svAgatanuM dazya virala hatuM. 1971mAM pahelI vAra ame cIMcaNI gayA tyArano amAro anubhava jIvananI uttarAvasthAmAM rUDhicusta samAjamAM mahArAjazrI mATe pahelAM lAkSaNika hato. ame be gADImAM parivAranA daseka sabhyo muMbaithI jeTalo virodha hato teTalo rahyo nahoto. emanA kAryathI samAja gayA hatA. mArA pitAzrI paNa sAthe AvyA hatA. unALAnA divaso prabhAvita thayo hato. pachI keTalAMye nagaromAM saMgha mahArAjazrIne potAnA hatA. rastAo evA kharAba ke sAteka kalAke cIMcaNI pahoMcAya. tyAre upAzrayamAM padhAravA ane vyAkhyAna ApavA mATe vinaMtI karavA lAgyA hatA. kendramAM mahArAjazrI ane maNibhAI be ja jaNa hatA. mIrAMbahena mahArAjazrI vizva vAtsalya"mAM vakhatovakhata vinobAjI mATe bahAragAma kathAmAM gayA hatAM. baMgalAnA haoNlamAM amAro utAro AdarabhAvapUrvaka lakhatA ane emanI pravRttionI bhAre anumodanA hato. aDadhI rAta sudhI maccharane lIdhe jAgaraNa thayuM ane pachI cAlu karatA. vinobAjIe bhUdAnanI je jhuMbeza upADI hatI temAM gujarAtamAM thayuM vAvAjhoDuM ane vIjaLInA kaDAkA. joradAra vAchaTo haoNlamAM paNa saMtabAlajIe mahattvanuM kArya karyuM hatuM. potAnA pradezano jamInano AvI ane gAdalAM bhIMjAI gayAM. savAre UThyA tyAre navakArazI lakSyAMka pUro nahoto thato to mahArAjazrIe e mATe upavAsanI vakhate kahevAmAM AvyuM ke kendramAM be TaMka jamavAnI vyavasthA thaze. jAherAta karI ane upavAsa zarU thAya te pahelAM lakSyAMka pUro thaI gayo navakArazInI vyavasthA nathI ane kendramAM cA-kophI pIvAnI manAI che. hato. vinobAjIe 1979mAM govadhabaMdhI lAvavA mATe jyAre AmaraNAMta mahArAjazrI pote potAnA AcArapAlana pramANe gAmamAMthI gocarI upavAsanI jAherAta karI tyAre samagra dezamAM ciMtAnI lAgaNI prasarI vahorI lAve che. amAre mATe maNibhAI gAmamAMthI dUdha laI AvyA. gaI hatI. bhojananI vyavasthA mATe paNa gAmamAMthI be bahenone bolAvI lAvyA. e vakhate mahArAjazrIe vicAryuM ke vinobAjInA upavAsa aTakAvavA bahAranA mahemAno mATe eTaluM vyavasthAtaMtra haju teyAra thayuM nahotuM. hoya to enI sAme kaMIka AtmikabaLa hovuM ghaTe. mahArAjazrIe pote (have badhI ja vyavasthA che ane cAkophInI paNa chUTa che.) vinobAjInA upavAsa cAlu thAya te pahelAM ekavIsa divasanA upavAsanI be divasanA amArA rokANa daramiyAna mahArAjazrI sAthe ghaNI. jAherAta karI. vinobAjI ane saMtabAlajI kyAreya ekabIjAne maLyA vAto ane tattvacarcA thaI. paNa vizeSa AnaMda to mArA pitAzrInA mukhe nahotA, chatAM vinobAjI pratyenA ane emanA sevAkArya pratyenA AdarabhAva stavano sAMbhaLavAno mahArAjazrIne thayo hato. bIjI eka vakhata paNa saMhita mahArAjazrIe ekavIsa divasanA upavAsa karyA hatA. emanA cIMcaNI javAnuM thayuM tyAre mahArAjazrIe tarata jUnI vAta yAda karIne jIvananI A moTAmAM moTI tapazcaryA hatI. paraMtu enuM evuM sarasa mArA pitAzrIne stavano saMbhaLAvavAnuM kahyuM hatuM. pitAzrIne Azare pariNAma AvyuM ke sarakAra ane anya netAonI khAtarIthI vinobAjIe doDhaso jeTalAM stavana kaMThastha hatAM ane madhura rAga bhAvapUrvaka gAtA. AmaraNAMta upavAsa karavAnuM baMdha karyuM. mahArAjazrIne paNa ethI atyaMta pachIthI jyAre muMbaithI surata, vaDodarA ke amadAvAda moTararaste harSollAsa thayo. mahArAjazrInA upavAsanI bahu kadara thaI. zrI jyAre javAnuM thatuM tyAre thoDAka kalAka mATe paNa cIMcaNImAM amAro vinobAjInAM aMtevAsI zrI nirmaLAbahena dezapAMDee lakhyuM hatuM. 'pUjya mukAma raheto. mahArAjazrI je kaMI lakhyuM hoya ke lakhAtuM hoya te acUka vinobAjI ke prati ApakI jo apAra AtmIyatA hai vaha itihAsa batAvatA. amArI sAthe mArA pitAzrI hoya to mahArAjazrI emane meM advitIya mAnI jAyagI." eka be stavano saMbhaLAvavA mATe avazya kahetA. mahArAjazrIe i. sa. 1968nuM cAturmAsa thANA jillAmAM tArApora i. sa. 1977nI AsapAsa eka vakhata cacaNI javAnuM thayuM tyAre pAse ciMcaNamAM eTale ke cIMcaNImAM karyuM. te vakhate samudrakinAre AveluM mahArAjazrIe bhagavAna mahAvIra vize eka dIrghakAvya lakhavAnI potAnI zAMta, ramaNIya ane vADIonAM vRkSothI bharacaka A sthaLa sthiravAsa bhAvanA darzAvI hatI. pachI to jema jema kAvya lakhAtuM gayuM tema tema mATe emane gamI gayuM. 1969nuM cAturmAsa pAsenA vANAgAmamAM karyuM. huM jyAre cIMcaNI jAuM tyAre teo mane batAvatA. teo to samartha kavi paraMtu cAlIsa varSanA satata vihAra pachI emanuM zarIra thAkyuM hatuM. hatA, tema chatAM chaMda, zabdaracanA vagerenI daSTie nikhAlasa abhiprAya teo sthiravAsa karavA icchatA hatA. muMbainA prAyogika saMdhe ceMcaNImAM ApavAnuM mane kahetA. kAvyanuM zIrSaka emaNe rAkhyuM hatuM. 'vizvavatsala baMgalo, anya makAno, kUvo, kaMpAunDanI bhIMta ane vividha prakAranA mahAvIra'. AkhuM kAvya jyAre lakhAI gayuM tyAre emaNe mArI AgaLa vRkSo tathA khetIlAyaka jamIna sAthenI eka vADI pasaMda karI. 1970thI prastAva mUkyo, "ramaNabhAI, AnI prastAvanA have tame lakhI Apo.' mahArAjazrIe tyAM sthiravAsa karyo. enuM nAma rAkhyuM "mahAvIranagara meM kahyuM, "mahArAjazrI, mAro e adhikAra nahi. bIjA koI pAse AMtararASTrIya kendra." mahArAjazrInI bhAvanA ane eka AMtararASTrIya lakhAvo." mahArAjazrIe kahyuM, "amArA badhAMno abhiprAya evo che ke kendra tarIke vikasAvavAnI hatI. paraMtu emanuM e svapna sAkAra thayuM nahi. prastAvanA tamArI pAse ja lakhAvavI.' emanA vAtsalyabharyA Agrahane mahArAjazrImAM vicArazakti, lekhanazakti, kavitAzakti, vaza thaI chevaTe prastAvanA lakhavAnuM meM svIkAryuM. graMthanA pharmA jema jema zAstrAbhyAsa ityAdi hatAM. emaNe uttarAdhyayanasUtra, dazavaikAlika chapAtA jatA tema tema zrI vIracaMdabhAI ghelANI sAthe teo mane sUtra ane AcArAMga sUtrano samartha anuvAda karyo che. 'apUrva avasara'nuM mokalAvatA. badhA pharmA chapAI gayA tyAre A dIrghakAvyano abhyAsa suMdara vivecana karyuM che. dharmaprANa loMkAzAha, "jaina dRSTie gItAdarzana' karIne prastAvanA lakhI ApI, je emaNe pustakamAM chApI hatI. (A vagere graMtho lakhyAM che. cIMcaNImAM 1982 sudhInA A sthiravAsa daramiyAna prastAvanA "prabuddha jIvanamAM paNa chapAI hatI ane mArA graMtha sAMprata emaNe "vizvavAtsalya' sAmayika calAvavA uparAMta, "tattvArthasUtra'nuM sahaciMtana-bhAga-3mAM paNa chapAI che.) gujarAtI bhASAntara, vizvavatsala mahAvIra' jevuM dIrghakAvya ityAdinuM cIMcaNImAM sthiravAsa karyA pachI, e vADImAM mahAvIranagara Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 prabuddha jIvana 16 jUna, 2004 vadhu khyAla AvI jarita thavAnuM hItyAga karI dIthI 1 samajaNa AMtararASTrIya kendra sthApavAnI mahArAjazrInI bhAvanA hatI. emAM suda ekamanA roja. caitra suda ekama eTale guDI paDavo. keTalAka zrImad rAjacaMdra, mahAtmA gAMdhI, munizrI nAnacaMdrajI ane javAharalAla lokonuM e besatuM varSa. zaka saMvata guDI paDavAthI cAlu thAya. Ama naheru e cAranAM nAmathI yunivarsiTInI kakSAnA cAra vibhAga zarU mahArAjazrInA janma ane kALadharmanA ema bane divaso moTA parvanA karavAnI ane emAM e pramANe zikSaNa ApavAnI temanI IcchA hatI. divaso rahyA che. e vize badhI vigato lakhIne e aMge eka borDa paNa mUkavAmAM AvyuM hatuM. mahArAjazrIno janma zukravAranA divase thayo hato. emaNe dIkSA * me e borDanI badhI vigato vAMcyA pachI eka vakhata mahArAjazrI grahaNa karI e divasa paNa zukravArano hato ane teo kALadharma pAmyA sAthe nikhAlasa carcA karI hatI. meM kahyuM ke huM yunivarsiTImAM bhaNAvuM e divasa paNa zukravArano hato. A paNa eka suMdara yogAnuyoga che chuM. yunivarsiTI kakSAnA vibhAgo karavA, pagAradAra prAdhyApako rokavA, kahevAya. vahIvaTItaMtra UbhuM karavuM, te mATe vargo ane makAno bAMdhavA-A badhI svapU. zrI saMtabAlajI mahArAja eka mahAna, krAntikArI sAdhu lAkho karoDo rUpiyAnI vAta che. AMtararASTrIya kakSAnI nahi, rASTrIya mahAtmA hatA. alabatta emanI dharmakrAnti vize vibhanna mata rahevAnA. kakSAnI zikSaNasaMsthA paNa UbhI karavA mATe ghaNuM badhuM kArya karavuM paDe. emanA jIvana vize maNibhAI paTela, mIrAMbahena, dulerAya mATaliyA, jo ene sarakArI mAnyatA na maLe to evuM zikSaNa levA mATe khAsa koI navalabhAI zAha, aMbubhAI zAha, manubhAI paMDita, mukula kalArthI, Avaze nahi. vaLI Ape gurubhaktithI prerAine pU. nAnacaMdrajI mahArAjanuM TI. yu. mahetA, guNavaMta baravALiyA vageree graMtho lakhyA che. nAma rAkhyuM che, paraMtu jainonA cAre phirakAmAM e sarvocca nathI, to jaina sAdhu tarIke mahArAjazrI gocarI, pAdavihAra vagere keTalAka AMtararASTrIya stare to kevI rIte hoya ? haribhadrasUri, kuMdakuMdAcArya AcAranuM custa pAlana karatA hatA, paNa bIjA keTalAka AcAramAM ke hemacaMdrAcAryanuM nAma vadhu zobhe. taduparAMta javAharalAla naherunuM nAma emaNe potAnA dhyeyane anulakSIne pheraphAro karyA hatA. emaNe nidabha AjhAdI pahelAM jevuM mAnabharyuM hatuM tevuM Aje rahyuM nathI. AjakAla ane nIDarapaNe jAhera nivedana karIne e mArga apanAvyo hato. eTale chApAMomAM javAharalAlajI vize keTalI badhI TIkAo Ave che. emane sAMpradAyika dhoraNo mUlavavA karatAM tatkAlIna vizALa sAmAjika rAjendraprasAda, vinobAjI, ravizaMkara mahArAja ke evI koI moTI saMdarbhamAM mUlavavA joie. vyaktinuM nAma rAkho to kema ? e vakhate dezanI AjhAdI mATe ane prajAkalyANa mATe samagra mahArAjazrIe mArI nikhAlasa vAta sAMbhaLI eTalI ja nikhAlasatAthI dezamAM evo moTo juvALa Avyo hato ane gAMdhIjInA jIvana ane kahyuM ke A Azrama (kendronI sthApanA karI tyAre utkaTa bhAvanAthI A kAryano loko upara eTalo moTo prabhAva paDyo hato ke saMtabAlajI badhuM Ayojana meM vicAryuM hatuM, paNa jema jema samaya vItato jAya che tema jevA keTalAya emAM kheMcAya e svAbhAvika hatuM. e kALe keTalA badhA tema enI vAstavikatAno mane vadhu khyAla Avato jAya che. huM have e jaina sAdhuoe khAdI dhAraNa karI hatI. mATe udAsIna chuM. meM eka bIja vAvyuM. have e aMkurita thavAnuM haze jaino Atmadharma mATe, AtmasAdhanA mATe, mokSaprAptinA dhyeya artha, to thaze !' gRhatyAga karI dIkSA le che. guru bhagavaMta e mATe ja vrato uccArAve 1979mAM mahArAjazrIe vinobAjInA govadhabaMdhInA upavAsa che ane samAja paNa e samajaNa sAthe ja sAdhu-sAdhvIonA aTakAvavA mATe pote ekavIsa divasanA upavAsa karyA. paraMtu tyAra bharaNa-poSaNanI javAbadArI saharSa vahana kare che. A eka prakAranuM pachI emanuM vajana ghaTyuM ane tabiyata paNa avastha rahevA lAgI. vyavasthita saMgaThana che. A eka ucca paraMparA che. aDhI hajAra varSathI vaLI 1982nA bruArImAM pharIthI ema traNa divasanA upavAsa te avicchinna cAlI Ave che. temAM koI sAdhu ke sAdhvI svacchaMdapaNe karyA. AthI temanA zarIramAM ghaNI azakti AvI gaI. thoDA divasa varte to te calAvI na levAya. ethI paraMparA tUTe. lokonI zraddhA khUTe. pachI bIjI mArce emanA para lakavAno humalo thayo. temane ebyulansamAM eka vakhata tUTelI paraMparAne pharIthI jIvaMta karavAnuM muzkela bane che. muMbaimAM harakIzanadAsa haoNspiTalamAM laI AvavAmAM AvyA. thoDA (jema bauddha dharmamAM bhAratamAM banyuM hatuM.) divasa tabiyata sudharatI lAgI. huM haoNspiTalamAM emanI khabara jovA, bIjI bAju jamAne jamAne koIka koIka mahAtmA evA nIkaLavAnA vaMdana karavA jato. tyAre teo bolI zakatA nahi paNa oLakhI zakatA ke jeone AtmakalyANa karavA sAthe potAnI najara sAmenA du:khI ane samajI zakatA. emanI smRti sArI hatI. paNa pachI svAthyamAM lokonuM bhautika kalyANa vadhu mahattvanuM lAge. lokonAM du:khadarda temane vaLAMka Avyo. tA. ra6mI mArca 1982nA roja savAre 10-papa kalAke' mATe asahya thaI paDe; keTalAka lokakalyANa e ja AtmakalyANa che emaNe deha choDI dIdho. athavA lokakalyANa dvArA AtmakalyANa thAya evA vicAro paNa dharAve. emanA mRtadehane ebyulansamAM cacaNI lAvavAmAM Avyo. tyAM A samagra viSayane dhaNA dRSTikoNathI vicArI zakAya. vastuta: koI AzramamAM thoDA kalAka darzanArthe rAkhavAmAM Avyo ane pachI samudra taTe samAja potAnI paraMparAnA rakSaNa mATe alaga vicAra dharAvatI vyaktine agni saMskAra karavAmAM AvyA. emanI pAlakhI mIrAMbahena, kAzIbahena samudAyamukta kare to te khoTuM che ema utAvaLe kahI nahi zakAya. vagere cAra kuMvArI (paNa have vayovRddha) bahenoe upADI hatI ane samajaNapUrvaka baMnenA paMtha judA judA rahe e ja iSTa che. agnisaMskAra emanA jIvanabharanA aMtevAsI zrI maNibhAIe karyA hatA. eTale ja pU. saMtabAlajI mahArAjazrIne koI eka pUrvagrahabharI A jagyA mahArASTra sarakAre Azramane bheTa ApI che ane tyAM sAMpradAyika dRSTithI jovAthI emane barAbara nyAya nahi ApI zakAya. mahArAjazrInI samAdhi ArasamAM racavAmAM AvI che. emanA upara emanuM jIvana, kArya ane sAhitya eka mahAnibaMdha lakhAya eTaluM moTuM mahArAjazrInA be priya maMtra OM hrIM* arihaMta nama: | ane OM maiyA che. jema samaya pasAra thAya ane saMbaMdha dharAvatI vyaktio bhUtakALamAM zaraNam mama | kotaravAmAM AvyA che. vilIna thAya tyAre, pAMca-sAta dAyakA pachIthI koIka samartha vyakti - sva. zrI saMtabAlajI mahArAjano janma tA. ra6-8-1904mAM samagra ghaTanAne kALanA pariprekSyamAM ane siddhAnta tathA paraMparAnA eTale ke vi. saM.1960nA zrAvaNanI pUrNimAe thayo hato. zrAvaNI saMdarbhamAM taTasthatApUrvaka vadhu sArI rIte mUlavI zake. pUrNIimA eTale baLevano divasa, parvano moTo divasa. A divase bahena pa. pU. saMtabAlajI mahArAja je prakAranuM jIvana jIvyA te anokhuM bhAIne rAkhaDI bAMdhe. A divase dariyAkheDuo zrIphaLa vadherI dUra dUra hatuM. emanI janmazatAbdInA A avasare emanA puNyAtmAne nata sudhI dariyo kheDavA jAya, kAraNa ke have dariyAmAM vAvAjhoDAno bhaya mastake vaMdanA ! ' nahivat hoya. 1 D ramaNalAla cI. zAha mahArAjazrI kALadharma pAmyA tA. ra6-3-1982 vi. saM.nA caitra Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 jUna, 2004 prabuddha jIvana savvapAvapaNAsaNo n DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA jemAM rAgadveSanuM mizraNa che tevA viSayakaSAyAdi Abhyantara parigraha kahevAya che. AnA lIdhe potAnA dhanano, krAtino, vAkchaTAno durupayoga karI sono zApa mAthe laI marIne durgatinuM bhAjana banI anaMta kALacakro nirarthaka, sarvathA nirarthaka, barabAda karyA che. sarvazreSTha mAnavabhavamAM potAnA AtmAnI ane paramAtmAnI sAdhanA karavI joitI hatI tene badale kSaNabhaMgura saMsAranI khaTapaTomAM puNyanI mUDI veDaphI nAMkhI, puSpanI kamAi samApta karI dIdhI. nigodathI mAMDI paMcendriya sudhInA cetana jIvo 14 rAjalokamAM rAga-dveSa ane kaSAyo dvArA je kArmaNa vargAo AtmA sAthe ekAkAra kare che tethI teone 84 lAkha yoniomAM bhaTakavuM paDe che. samasta saMsAramAM cAlatI asIma pravRttionuM vibhAjana zubha-azubha baMne rIte karI zakAya. deva, mAnava, tiryaMca, nAraka tathA ekathI mAMDI paMcendriya sudhInA jIvonI mana-vacana-kAyAnI zubhAzubha pravRttionuM vibhAjana karatAM zubhAzubhano khyAla AvI zake. AmAM sarva pravRttio mukhyatve kArSika taduparAMta vAcika paNa thAya che. jyora mAnasika sArA khoTA vicAronI pravRttio amaryAda, aMta vagaranI che. ahIM A siddhAnta khyAlamAM rAkhavAnI che ke 'kiyAe karma parizAmaLadha.' Ave zAstrIya siddhAnto akATya che. pU. mAravAtijIe tatvArthasUtramAM A vAta jaNAvI che ke 'kAya-vADmanaH karmayoga:' bhUtakALamAM karelI pUgdhAtmaka zubha pravRttione smRtipaTa para lAvI khuza thavAnA svabhAvavALo mAnavamAtra tatkALa karelI azubha kriSAone ekAda kSaNa mATe paNa smRtimAM lAvI zakato na hoya to 25-30 varSo pUrve karelAM pApakarmo kyAMthI yAda rAkhI zakAya ? 'meM A khoTuM karyuM che, mArAthI pApo thaI gayAM che' ityAdi prasaMgomAM micchAmi dukkaDaM ApavAno bhAva paNa kevI rIte thaI zake ? jo Ama cAlyA ja kare to puNyakarmanI rAzi sAthe janmelo manuSya, mAnavabhavane meLavI AjIvana aviratapaNe pApa vyavahAra karI pApa karmono bhAro mastaka para laI 84 lAkha yonimAMthI nIkaLI du:khamaya azubha naraka-tiryaMca yonimAM paTakAI jaze. tethI mAro AtmA kayA kayA pApothI gherAyelo che ? teno nirNaya karavI zikSita jIvanano kalAdeza che. manuSyajIvanamAM sAvadhAna ke asAvadhAna banyA to zubhAzubha karmo bhogavavA mATe devagati, tiryaMca gati ane naraka gati vidyamAna che ja. puNyakarmo samajavA saraLa che, paNa AdaravA kaThIna che. tethI paNa vadhu kaThaNa ane kAThinya pApakarmone samajavAmAM ane tyAgavAmAM che. huMDA avasarpiNImAM pAMcamA ArAmAM amUlya ane durlabha mAnavabhava prApta karI dhIme dhIme yathAzakti yathAzakya, yathAparisthiti ekAda moTA pApI pratimAruM, prativarSe ke pAMca varSe choDavA prayatnazIla rahenAra bhAgyazALI banaze. tethI pApakarmone samajavA mATenI tatparatA ja murnivAmAM ke vRSamAM rahelA AtmAne mokSa tarapha AgaLa vadhavAmAM pUrNa sahAyaka banaze, emAM lezamAtra zaMkAne sthAna nathI. baMne pratikramo rAI tema ja devasImAM 8 pApasyAnone pAda ka2vAmAM Ave che. temAM prathamanA pAMca moTA pApo karatAM paNa pachInA 13 pApo tenA karatAM vadhAre khataranAka che. pApanI vyAkhyA Ama karAI che: pApAnA sthAnakrasamiti pApasthAnakayuM. pApAni eva spIyantemigiti pApasthAnakaryu. eka kuzaLa vepArI dararoja vakaro karyA pachI sAMje hisAba mAMDe che ke Aje napho keTalo thayo ane nukasAna keTaluM ! rokelI mUDI para zuM thayuM ? rojameLamAM jamA ughArano tALo meLavatAM chevaTe lAbha ke geragAmano tALo maLe che. tema ApaNI dharma ghaNo karyo ema mAnI dhArmika hovAno khoTo cALo karIe chIe. kemake ApaNo dharma sagavaDiyo che, bAMdhachoDavAno che, je baMne kSetromAMthI (derAsara ane apAsaro) bahAra nIkaLatAMnI sAthe ja asalI ceharo dhAraNa karIe chIe. meM ATalA upavAsa, tapazcaryA, AyaMbila, dAna, vagere karyuM che. have mane tethI pUrepUro saMtoSa che. paraMtu zrAvakanA 35 lakSaNone dUrathI ja salAma karI dIdhI che ! nyAyasaMpanna vibhavathI dravya kharyuM nathI. dharma karyAno hisAba mAMDyo che paraMtu keTalAM, kevAM kevAM, kaluSita pApono Dhagalo pITha para dhAraNa karyo che teno kadApi hisAba mAMDavI che ? keTalAM pApo du:khI hradaye karyAM ? keTalAM pApone tilAMjali ApI ? keTalAM mATe pazcAttApa ke prAyazcitta karavAno manasUbo karyo ? AvuM kazuM karyA vagara dhArmika hovAno khoTo DoLa ja karyo che ne ? popaTanI jema ja pratikramaNo karyAM? kharekhara tapAsavAnuM A che ke ApaNo dharmamAM keTalAM UtaryA chIe ane ApaNAmAM dharma keTalI Utaryo che ? ekAMtamAM ekAdekavAra pUchavuM joie. ApaNo aMtarAtmA kyAreya paNa dargA nahIM de. khoTI salAha nahIM Ape. A eka gitananI prakriyA che. ghaDAmAM pANI che ke ko pANImAM che ? UMdhI tarato ghaDo pANImAM kahevAya paraMtu temAM pANI bilakula hotuM nathI. evI rIte dharmakSetramAM vyakti pachI AgaLa vadhI hoya, khUba khUba dhArmika kriyAo, vrata-pakakhATA, upavAsAdi tapazcaryA ane anuSThAno karyAM hoya paraMtu temanAmAM dharma keTalo Utaryo te eka judo prazna che. ekAMtamAM vicAravAthI, ciMtana karavAthI ApaNI sthitinuM sAcuM bhAna thaI zakaze. AkhI rAta pANImAM halesAM mAryA ja karyA ane savAre anyatra hoizuM ema mAnanArAne jyAre sAcI paristhiti jaNAya tyAre hatA tyAMnA tyAM ja chIe, kAraNa ke nAvanuM laMgara ja je choDavAnuM hatuM te to choDavAnuM ja bhUlI gayA chIe ! pApIno hisAba na mAMDyo. keTalAM choDyAM, keTalAMno pazcAtApa ke prAyazcita karyuM te jANyA vagara hisAba - naphA-noTAno karyA vagara nahI ke noTo kevI rIte jANI zakAya ? tethI anaMtAnaMta puddagala parAvarSathI baTakartA, rakhaDatAM, TAtAM ja ra, kemake khoTano ja sodI karyA karyo che. mATe pApanivRtti e moTo, kharo, sAco dharma che. tethI niSpApa thavuM ane mAtra dharmI thavuM temAM ghaNuM aMtara che. dharma upArjana ka2vAno prayatna ke prayojana jaNAve ke ApaNe keTalA aMze pApathI nivRtta thayA ? bhaNanAra vidyArthI vidyAupArjana karatA ajJAnanI nivRtti kare che, tyAre khAvAnI sArthakatA sadhAya che. evI rIte, dharma sAdhano dharmI jo jIvanamAMthI pApanivRtti kare to ja sAdhyanI siddhi thAya che. anyathA nahIM. eka vyakti dharma zo kare, pApo karye ja jAya, pApane ghaTADato nathI ane pote dharma ghaNo karyo teno saMtoSa mAne ja rAkhe che. bIjI tarapha eka bIjI vyakti pApono tyAga kare che, na karavAnI pratijJA kare che, prAyazcita ke pazcAttApa kare che temAM te moTo dharma mAne che. pahelI vyakti meM ghaNI mALA gaNI, sAmAyika-pratikramaNAdi karyAM, dAna dIdhuM, tapacaryA paNI karI; paraMtu tenA jIvananuM bIjuM pAra jotAM te jIvanamAMthI pApanivRtti mATe karyo ja prayatna nathI, kheda nathI, nathI. pApanivRttine bilakula mata ApatI nathI to pachI Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 jUna, 2004 baMnemAM koNa caDhe ? TuMkANamAM pApanivRtti pradhAna dharma che. ciMtana-manana thakI pApo ochAM karavA tarapha javAze. atra Negative 'AmANe dhammo' tethI prabhue prathama AjJA pApa choDavAnI karI (nakArAtmaka) prayoga che; nahIM ke Positive (hakArAtmaka). A prayogathI che. pratikramaNa gAthA 48mAM kahyuM che ke "paDisiddhANaM karaNe (pratiSedhanuM AgaLa vadhavuM vadhu hitAvaha tathA lAbhadAyI nIvaDaze. karavuM) kicANamakaraNe' (kRtya karavA yogyane na karavuM). atre baMnemAM prabhunA darzana-vaMdanAdi karavA jeo jaI zakatA na hoya athavA . (pakSamAM) pApa lAge che. A rIte dharma karatAM pahelAM adharma na karavAnI tyAM gayA vagara teno lAbha levo hoya to caityavaMdana, sAmAyika, pratijJA bahu jarUrI che. eka vAta noMdhI laie ke pApo mukhyatve pratikramaNAdimAM Ama bolAya che ke "sabUAI tAI vaMde iha saMto tatya aMdhArAmAM ekAMtamAM ja thAya che. kemake koI-jANI jaze teno Dara che. saMtAI'. ane te paNa keTalAM ? eka-be nahIM paraMtu tIrthagaMdanAmAM kahyuM puNya-pApanI caturbhAgI paDe che. jema ke puNyAnubaMdhI puNya, pApAnubaMdhI che ke aDhI dvipamAM je aNagAro, aDhAra sahasra zIlAMganA dhArako, puNya, pApAnubaMdhI pApa, puNyAnubaMdhI pApa, gata janmamAM dharmArAdhanAthI viharamAna vaMdu jinavIrA, siddha anaMnamuM nizadiza. bhAvanA sahita jo puNya sAruM bAMdhyuM; jethI dhana-saMpatti khUba maLI jeno upayoga hiMsA, Ama karAya to beDo pAra na kema thAya ? vaLI jinezvaro uparAMta corI, jUTha, zikAra, vezyAgamanAdi jevAM pApakarmomAM kharcI nAMkhI. "aThThAInvesumAM kahyuM che ke;navAM pApo baMdhAtA hoya tene pApAnubaMdhI puNya kahevAya. jemake mammaNa "aThThAikvesu dIvasamudesu, panarasasu kammabhUmIsu, zeTha. jeNe sAdhu bhagavaMtane lADu vahorAvI puNya bAMdhyuM paraMtu lADu pAcho jAvaMta ke vi sAhu rayaharaNa guccha paDigahadharA." levAnI ceSTAthI pApa bAMdhyuM. bIjA udAharaNamAM gata janmonA pAponA kharekhara A vicAro-manana karIe to 14 rAjalokamAM koI paNa udayathI te du:khI che; paraMtu dAnAdi dharma sevI navA puNyanuM upArjana bAkI na rahI jAya ! atre zAsana divAkara gacchAdhipati vijaya karyuM. jemake rohiNIyo cora tathA garIba kheDUtano dIkaro jeNe mahAmUlya rAmacaMdrasUrIzvarajI mRtipaTa para Ave che, temane viSe kahevAyuM che ke mAMgelI khIra khUba anumodanA sAthe munine dharI dIdhI jethI bIjA teo je je derAsaramAM jAya tyAM tyAM prabhunI pratyeka pratimA AgaLa janmamAM te zAlibhadra aDhaLaka saMpattino mAlika thayo. traNa traNa khamAsaNA detAM eTaluM ja nahIM paNa zatruMjaya para dareke dareka pApAnubaMdhI pApane to tilAMjali ja ApavI rahI. te mATe zuM karavuM mUrti AgaLa emaNe traNa traNa khamAsamaNA dIdhAM che ! dhanya che temanI joie ? pApo pratye tIvra pazcAttApa ke prAyazcitta karavuM joie. puNya dhIraja tathA dharmazraddhAdine ! zrI kRSNa 18,000 sAdhuone vaMdana karI saMpAdana karavA karatAM pApa na karavAno manasUbo ghaDavo joie. te mATe tIrthakara nAmakarma bAMdhyuM hatuM. kahevAto dharma karyAno saMtoSa ghaTADI pApa karavAnI vRtti mATe asaMtoSa keTalAMka bIjAM sUcano karuM. prabhAte UThI gautamasvAmIne yAda karI rahevo joie. te mATe vrata, tapa, sAmAyika, pratikramAdi anuSThAno aMgUThe amRtavaze labdhi taNA bhaMDAra zrIguru gautama samaratAM pragaTe karatAM pahelAM manana, ciMtana, dhyAna, anuprekSAdi mATe sau prathama Ama kevaLajJAna." vaLI divasa-rAta daramyAna kaMI paNa na sUjhe to 'namAmi vicAravuM ke 14 rAjaloka sAtheno mAro saMbaMdha have huM rAkhato nathI ane sarve jiNANuM, khAmemi save jIvANa, sAdhUnAM darzana puNya." tathA rAtre manane DheDavADe ravAnA na karatAM ahIM mArA manane kendrita karuM chuM. sUtA pahelAM ATaluM bolI nidrAdhIna thavuM. 'jJAna mAruM ozikuM, ziyaLa te mATe parabhAvamAMthI manane svabhAvamAM lAvavuM rahyuM. iriyAvahinuM mAro saMthAro, bhara nidrAmAM kALa karuM to vosirAmi vosirAmi." vaLI yathArtha ciMtana karI "gamaNAgamo'mAMthI manane ekAgra karavuM joie. "AhAra zarIrane upadhi paccakakhuM pApa aDhAra, maraNa pAmuM to vosirIe ekendriyathI mAMDI paMcendriya sudhInA jIvone meM je 10 rIte dubhavyA che jIvuM to AgAra." jIvI javAya to bArI khullI rAkhI che. kevI che te mATe pazcAttApa karuM chuM. iriyAvahI paDikkamatAM zubhadhyAno thakI jijiviSA ! kevI vANiyA buddhi ! | aneka ghora pApono vilaya thAya che. vizuddhikaraNa karavA mATe pApone Athamato sUrya paNa agUDha saMketa karI jAya che. utthAya utthAya zalya vagaranA karavA rahyA. te mATe kAyotsarga karuM chuM. jJAtavyam kim me adya sukRta kRtam AyuSa: khaMDamAdAya ravirata * iriyAvahInI ArAdhanA karanAra 18, 24, 120 prakAre thatI mitamu gata: IT' hiMsAthI bacI zake. satata iriyAvahI mATe bALa ziSya dhyAna kheM jIvanamAMthI eka divasa ocho karI sUrya asta pAmI gayo ! tethI chatAM ane pratikramaNamAM paNa pharI ziSya yAda devaDAvyuM tema chatAM na khoTo ADaMbara, abhimAna, daMbha, kapaTa na karI dhArmika hovAno cALo karavAthI guru caMDakauzika nAga thayA. tethI bane teTalI vAra divasa-rAtamAM karatAM pahelAM nirIkSaNa karavuM joie ke mAro dharma zuM derAsara ke iriyAvahInuM TaNa ane manana karavuM joie. ' apAsarA pUrato nathI. bahAra AvyA pachI dhArmikatAno ceharo kADhI anuprekSA ke ciMtana-manana A rIte karAya ke rAga-dveSa ane asalI rAkSasano cahero to nathI dhAraNa karato ne ? te mATe Dagale ne kaSAyonA phaLarUpe je mithyAtvanA doSo che tene eTale ke samyakatva- pagale vinaya rAkhavo joie, karavo joie. kahevAya che ke namyA te mohanIya, mizramohanIya ane mithyAtva mohanIya pariharI sudeva- saune gamyA. vaLI vinayanI vyAkhyA paNa Ama karAya che. vinayati suguru-sudharma jJAna-darzana-cAritranI virAdhanA pariharI samyakatva meLavavA pUrI karoti aSTavidha karmANi iti vinayaH" | udyamazIla chuM. te mATe mana-vacana ane kAyAnI duSpavRttio pariharI caityavaMdana karavAnI vRtti ke vairya-dhIraja na hoya to jagaciMtAmaNimAMnI mana-vacana-kAyAnI gupti mATe prayatnazIla thavA mAMguM chuM. A traNe paMkti "sattANavaI sahassA, lakhyA chapanna aTTakoDIo battIsa bAsiyAi gupti vagara tenA abhAvamAM kuNA-nIla-pIta vezyA, rasagArava, tiyaloe ceie vaMde' (traNe lokanA ATha karoDa chappana lAkha sattANuM RddhigArava tathA sAtA gArava mAthuM UMcake tema che. hajAra batrIso ne vyAsI caityo tathA paMdaraso karoDa (paMdara abaja) divasa-rAtanI vividha pravRttio karatAM kAyamanovAku dvArA mAnasika, beMtAlIsa karoDa aThThAvana lAkha, chatrIsa hajAra ane eMsI zAzvata usUtra, unmArgI, akathya, akaraNIya, kutina thakI anicchanIya biMbone praNamuM chuM. keTalo lAbha mAtra smaraNapaTa para lAvavAthI, tevI jJAna-darzana-cAritra saMbaMdhI traNa gupti, cAra kaSAyo, cAra zikSAvrato, rIte bharakhesaranI sajhAyanuM ciMtana karavAthI sukha prApta thAya che tathA bAra prakAranA zrAvakanA dharmonuM khaMDana karyuM hoya, virAdhanA karI hoya te pApanA baMdhananuM vilInIkaraNa thAya che; "jesiM nAmaggahaNe pAMvabaMdhA mATe pharI na thAya tevo nizcaya karavAnI manovRtti sevuM chuM. A prakAranA vilaya jaMti' Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Xie . 16 jUna, 2004 TuMkANamAM, pApothI bacavA, teno tyAga ka2vA mATe, prAyazcita ke pAttApa na thAya to saMsArI jo anadi anaMta kALathI mithyAtva, avirati, pramAda vratAdithI rAga-dveSane chaMcheDatA rahyAM che ane tenA pariNAma svarUpa pApavRttithI chUTI zakatA nathI. to ATaluM to vicArAdhIna che ke jIvo mana, vacana ane kAyathI zubha pravRtti ja na AcarI zakatA hoya to ochAmAM ochuM azubha pravRtti tarapha jAgarUkatA keLavavI. azubhane zekI, dUra karI, zakya hoya tyAM sudhI tilAMjali ApI rAbha pravRttimAM jeTaluM bane teTaluM rahevuM. zArIrika, mAnasika ane vAcika pravRtti tarapha bedhyAna na rahetAM jAgarUkatA keLavavA prayatnazIla thavAthI 'savArapAso' thI mokSa mahelamAM praveza karavA mATenA dvAra vadhu ne vadhu najadIka Ave che. vartamAna samayamAM jANo chaThThA ArAnI uSA ugI hoya ema lAge che kAraNa ke da22ojanA chApAmAM, mAsikomAM, sinemA, TI.vI., vageremAM baLAtkAra, khUna, gorI, lUMTa, DAkugIrI, haDatAla, pattharabAjI, Aga vageremAM samAjano karyo varga cokakho A che ? mATe Aje che upadhAna tapamAM pApanivRtti ane AtmavikAsane kendramAM rakhAya che. prabuddha jIvana bhAna rahetuM jethI pravRttimAM praveza thato na hato. athavA vilaMba thato. Aje vivekanA abhAvamAM vicAramAM malinatA che; tyAre AcAramAM pavitratAnI baMdha karyAthI maLe ? nirjarAmAM sahAyaka dharmadhyAnano asA thatAM Arta-rI khAnathI prerita thaIne jIva-je pravRtti kare che te azubha che, pApapravRtti che. : trikAlajJAnI, trilokIza, trilokapUjya, trilokanivAsI, trilokanAtha, caramatIti krarA mAvAna zrI mahAvIrasvAmIe kAryakAlika sUtramAM pharamAvyuM che ke jIva, kalyANanA mArgane paNa sArI rIte cheH samajI vicArI jANI levo ane tevI rIte pApanA mArgane paNa sArI rIte samajI vicArI jANI levo ane preyaskara kalyANakArI mArga levo, apanAvavI. AcaravI. socyA jANaI kalyANaM, socyA jANaI pAvarga / ubhayaMpi jANaI socyA, jaM seyaM taM samAyare / / ' saMsAramAM be prakAranA judI judI dizAmAM janArA mArgo che. eka sIdho mArga che 14 guNasthAnano 14 saupAnano je mAza tarapha laI janAro sIdho AsAna, sAdhya che. bIjo mArga UlaTo adholokamAM nIce laI jAya che. keTalAMye sAgaropamano kALa je atyaMta du:khadAyI che. vaLI A mArga ghATImAM goLa goLa pharato nIcethI upara, uparathI nIce ema cAra gatimAM cakrAvAvALo che, samagra karAvanAro che. ja pApAnubaMdhI pApo karyA karIe to pApInI, saravALo, bAdabAkI ke bhAgAkAra na thatAM guNAkAra ja thato rahe che. tethI pApanI anumodanAM na na karI, sAvadha thaI prAyazcitta levAthI pApakarma zithila thaI nAza paNa pAme. pApanI prazaMsA pApanA rAkAro vadhAre che. pApanA baMdhane vadhu gADha banAve che. daDha draDhattara ane nikAcita paNa banAve. mATe ja paMcaputra jevA ArAdhanAnA pavitra sUtramAM pUjya ciraMtanAcArye kahyuM che ke-"dukkaDa gati sukaThaNa sevA'. gurIyAe potAnA pApanI niMdAthI pApono bhAgAkAra thaI zake. vadhu zuM joie! mATe satata pApa taccha dRSTi rAkhI temAMthI nivRtti ane dharmArAdhane tIvrattara banAvavI. pApa bAMdhyA pachI prAyazcitanI dhArAmAM, naLanA pANImAM melA kapaDAnI jema dhoI zakAya che. are A to pAMcamo Aro che. ahIM dharma ocho ane adharma (pApa)nuM bAhulya e ja che. chaThThA ArAmAM ane tyAra pachInA bIja be ArAmAM Aja paristhiti rahevAnI che. to zuM karavuM ? thoDIka ja be manuSyo A karI zake. puNya karavAno saMtoSa rAkhavA sathe pApavRtti tarapha asaMtoSa karavo joie, puSpa ochuM thAya to cAlaze paNa pApanuM bAhya na thaI jAya te sAta dhyAnamAM rAkhavuM. pAMcamA ArAnA aMte te padmA eka zrAvaka, eka zrAvikA, eka sAdhu ane eka sAdhvI dharma karanArA hI. A tyAre ja banI zake ke jyAre A cAra vyaktione 'sa-pASANAzo' caritArtha karyuM hoya. TUMkAvAmAM aMtima tIrthaMkara bhagavAna zrI mahAvIra svAmInuM zAsaMna zAstra pramANe pAMcamo Aro eTale ke sa000 varSonA aMta sudhI kriyAzIla rahevAnuM che. tyAre eka zrAvaka, eka zrAvikA, eka sAdhu ane eka sAdhvI svaprayatnAnusAra dharmArAnAdi karatAM hovAM joIe ema mAnIe to teo zAstrAnusAra savAra soza pratikramaNAdi ArAdhanA karI hovI joie ne ? pApanA pazcAttApanuM eka daMta udAharaNa te ratnAka25IsInA kartA ratnAkarasUrinuM che. te prAyazcita ke pacAttApa kema, kyAre ane kevo hoya tevuM suMdara dRSTAnta che. A paNa mArgadarzaka ke sUcaka che. zuka dhyAnano Aje viccheda che. Ajakala dharmadhyAnanuM prabhAza paNa ghaNuM ghaTI gayuM che. je upayogI nathI, karmabaMdha karAvanAra che te azudhyAna vadhyuM che. dhyAna nirdaza karAvanAra che, karmAkAraka chatAM nidyuta che, kemake zubha dhyAnanI pravRtti ghaNI vadhI gaI che. tethI jevuM vicArAya che tevuM karAya ane tethI tadanusAra kriyA-pravRtti karAya che. vRtti ane pravRttimAM aMtara rahetuM nathI. pUrve vRttimAM eka pApa praveze to paNa tenuM 11 pApano du :khadAyI mArga zarUAtamAM mITho lAge che paraMtu chevaTe atyaMta duHkhadAbI che. te mATe keTalAMka duSTAno joIe (1) bhagavAna amadeve pUrva bhavamAM baLadanA mukha para zika bAMdhI dIdhuM jenI sajA 13mA bhavamAM 400 divasa bahAra pANI vagara evu paDyuM. (2) marIcInA trIjA bhavamAM kuLamada ka2I nIca gotrakarma bAMdhyuM ane 5,6,8,10,12 ane 14 e 6 bhava brAhmaNanA yAcakanA kuLamAM levo paDayo. (3) 15mA tripRSTha vAsudevanA bhavamAM zayyApAlakanA kAnamAM garama sIsuM nakhAvI je pApa karyuM tenuM phaLa 27mA bhavamAM kAnamAM khIlA hokAyA ane siMhane phADIne mAryo tenuM phaLa kamI narakamAM javuM paDayuM. (4) magadha samrATa cekei garbhiNI haraNIno zikAra karyo tethI atyaMta khuza thaIne anumodanAnuM phaLa pahelI narakamAM jaI 82 hajAra varSo sudhI vedanA sahana karaze. niyama che ke : 'hUrta karma avazyanava bhona4, kalpoTi zarTaravi.' narakanA varSo pUrA karI bharatakSetramAM AgAmI utsarpiNImAM prathama tIikara padmanAma thaze jenI mUrti atyAre bhAratamAM pUjAI rahI che. (5) subhUma cakravartI atilobhamAM 7mI narake gayA. (6) kauzike pitA samrATa zreSikane jelamAM cAbuka bharAvaDALA, ke A bhayaMkara pApa tathA anya pAponA pariNAme 7mI narakamAM javuM pADyuM. (7) brahmadatta cakravartIe anya brAhmaNonI AMkho phoDAvIne pApa karyuM tathA pRthvIne niddha karAvAnA pApanA phaLa rUpe kamI narakamAM javuM paDavuM, (8) rAjakumArIe popaTanI pAMkho kApI je pApa karyuM tenI sajArUpe popaTano jIva zakharAjA banyo ane rAjakumArI kalAvatI banI tyAre zaMkharAjAe rANInA be hAtha kapAvyA. (9) sAdhvIjInuM mana hIrAmAM DI gayuM. atimahane lIdhe upAzrayamAM garoLI thaI bhaTakavuM paDatuM, (10) naMdaziyArane zeThanA bhavamAM sauAira amamAM rAtre pANI pIvAnuM mana thayuM, ArtadhyAnamAM AyuSya bAMdhyuM. marIne potAnI vAvamAM Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddha jIvana deDakA tarIke utpanna thayA. (11) kemake prathama bhavamAM paranuM niyANuM boLyuM. mA bhAIne mAryo., bhaviSyamAM paNa mArato rahIza AvI vRttithI munihatyAnuM pApa karI keTalIye vAra narakamAM gayA. (12) agnizarmA ane guNasenanA samarAdityacaritramAM bhavobhava guNasenane mAravAnuM niyANuM karyuM jenI sajA bhogavavA ekathI eka bhAre sajA bhogavavA narakagAmI thayo. (13) derANI-jeThANInA saMbaMdhamAM bhagavAnanI pratimA kacarAmAM pheMkI je pApa karyuM tenA phaLa svarUpe mahAsatI aMjanAne 12 varSa patino viyoga sahana karavo paDyo. tethI TUMkamAM pApo pratye aprIti karavI ane pharI tevAM pApone pharI A rIte pAponI sajA acUka bhogavye ja chUTako. mahAvIra svAmIe na karavAnI pratijJA ka2vI e sAdhanAno krama che. mana, vacana, kAyAnA aMtima dezanA uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che keH 'kaDANa kammANa, natrividha pAponI trividharUpe kSamAyAcanA karI zuddha thavuM e sAdhanAno mokkho asthi.' krama che. ratnAkarasUrijIe AdIzvara dAdAnI sAme besI potAnA badhAM 16 jUna, 2004 pApo gaLagaLA thaI pragaTa karyA. ratno je upadhimAM chupAvyA hatA te sahita temI nAka25IsImAM badhAM pApIne pragaTa karyA, jenI noMdha ApaNI pAse ratnAkarapIsI rUpe astitva dharAve che. AmAM pUjyazrIe AMkhomAMthI azrudhArA vahAvatA mana, vacana, kAyAnA eka eka pApano ekarAra karyo che. AvI rIte mahArAjA kumArapALa mATe paNa pote racelI AtmaniMda dvAtriMzikarUpa stuti prabhu samaya karI temAM paNa potAnA pAponI samAlocanA ane kSamAyAcanA mAMgI che. 11mA aMga vipAkasUtramAM 6 khavipAkamAM karelAM pAponA phaLanA udAharaNo ApyAM che. jIva ane ajIvano nimitta-naimittika bhAva D sumanabhAI ema. zAha 1 dareka sAMsArika jIva anAdikALathI cetanatattva ane puddagala dravyathI majabutapaNe mizrabhAve baMdhAyela che evuM jJAnIpuruSonuM kathana che. jIva karmAnusAra sukhadu:khAdino bhogavaTo kare che. udaya karmAnusAra prApta saMpadA ane zarIrAdino prabhAva mAnavajIvana upara vadho-ocho jovAmAM Ave che. arUpI jIva ane rUpI pudgalano koIpaNa saMbaMdha na hoya to manuSyanI cittavRttio tenA para AkarSita na thAta tathA zarIramAM rogAdi vikArathI du:kha na thAta. bhautika ja viSayonA sevanathI jIvanA bhAvomAM sukhaduHkhanI pratIti thavI, suMdara ke kurUpa vastuo pratye grahaNa ke tyAganI bhAvanA thavI, iSTAniSTa vANInA zravaNathI zAMti ke krodhAdi bhAvo thavA vagere pariNAmo jIva-ajIvanA nimitte thatA anubhavAya che. vAstavikatA jotAM pudgaladravyamAM jIvanA bhAvone AkarSita karavAnuM sAmarthya jaNAya che. manuSyagatinA sAMsArika jIvane strI, putra, pitA, mAtA, svajano vagere sAthe RNAnubaMdha hovAthI, teonAM sukhaduHkhathI jIva paNa sukhI ke du:khI thato jovA maLe che. koI nispRha vItarAgIne joine bhakti ke prema jIvana uddabhave che. gADI, IndrajAla, vazIkaraNAdi vidyAnA upayogathI jIva potAnA arUpI bhAvothI citra-vicitra dAyo upajAvI zake che evI ghaTanAo maLI Ave che. kadAca vartamAnakALamAM AvI vidyAo naSTaprAya paNa thaI hoya. manuSyamAM rahela caitanatattva tathA pILAdika zarIra svabhAvathI pratisamaya potapotAnI avasthAo badalAyA kare che, jene pariNamana kahevAmAM Ave che. AvAM pariNamano dravyAtmaka ke kriyAtmaka ane bhAvAtmaka ke paryAyAtmaka kahevAmAM Ave che. rAgaDhaya ane ajJAnavaza chaLa mana-vacana-kAyAthI thatA kriyArUpa 'yoga'thI ane aMtaHkAnA bhAvAtmaka upayoga'thI AtmikaguNo upara nA AvaravAthI tathA vikArI bhAvothI cAra timAM paribhramaNa karato rahe che. jIvanI A prakAranI vRtti ane pravRttithI teno caitanyamaya svabhAva paudagalika rajakaNothI (kArnaza vargAo) AcchAdita thAya che. 'ane te jaDavat jevo thaI jAya che. je karmarUpa vargaNAo jIvanA Atmapradezo sAthe saMlagna thAya che te atyaMta sUkSma che ane mRtyu pachI. jIva anya yonimAM karmAnusAra deha dhAraNa kare che. Ama karyasiddhAMtano mukhya AdhAra cetanatattva ane pudgaladravyano pArasparika saMbaMdha ke nimitta-naimittika bhAva che ane nahi ke Izvarata, Avo jIva ane 33 pudgaladravyano anyonya saMbaMdha hovA chatAMya banne dravya svataMtra che ane potapotAnA guNomAM ja pariName che evuM jJAnIpuruSonuM kathana che. cetanatattvanuM dvArUpa jJAnaprakAzamaya che. eTale darzana-zAna-sukha-vIrya (zakti)-anuvAdina cainananuM jJAnarUpa kahI zakAya. A sivAya jAranA bhAvAtmaka pariNAmo aMta:karaNanAM che. eTale laukika bAhyAMtara tathA zArIrika ke mAnasika jeTalA bhAvomAM jIvane sukhadu:khAdi thAya che te aMtaHkaraNanI dharma che. paraMtu jIvane jyAre jJAnIpuruSa ke sadgurunuM puSTanimitta maLatAM subodha prApta thAya che tyAre tene pote vastuH kAraNa che ane koNa nathI teno yathArtha bheda paDe che. Avo sAdhaka aMtaHkaraNanA sadupayogathI ke puruSArtha dharmanA ArAdhanathI cetananA mULabhUta guNo nirAvaraNa ka2I muktimArgano adhikArI thaI zake che. sAdhaka sanAtana sukha ane sahajAnaMdano anubhava karI chevaTe azarIrIdazA prApta karI siddhagati pAme che. > saMsArI jIvanuM sthULa zarIra puddagalAdi ajIva padArthonuM rUpa-rasa-gaMdha-varksa spardhAdi guNovALuM che ane jIvanA mRtyu pachI bAbI ke dATI devAmAM Ave che, kAraNa ke temAMthI caitanatattva kAryakAdeza sAthe anya yonimAM janma dhAraNa kare che. Ama jIvanA 'yoga' ane 'upayoga'nA nimitte karmabaMdha, yathAsamaye karmaphaLano uddezya, udaya vakhate ajJAnavA jIvana vikAra thavo ane tenA nimitte pharI pAcho karmabaMdha thavI evo atUTa pravAsa (saMtatiyoga) svataH cAlyA kare che ane A saMsAranI tAttvika vyavasthA che evuM jJAnIpuruSonuM kathana che. AvA atUTa pravAhamAMthI jIvano chUTakAro kevI rIte thaI zake ? vartamAna duSamakALamAM jJAnIpuruSa ke sArunI Azraya-bhakti sivAya mAnavanI bhavaraMga javI azakyavatuM jaNAya che. netrayajJa saMghanA upakrame DaoN. amitAbha ramaNalAla zAhanA Arthika sahayogathI, sva. revAbahena cImanalAla zAhanI smRtimAM, cikhodarAnI AMkhanI haspiTala dvArA eka netrayajJanuM Ayojana somavAra, tA. 26mI eprila 2004nA roja ANaMda jillAmAM borasada mukAme yojavAmAM Avyo hato, jemAM sapanA keTalAka ThAro ane samitinA sabhyo upasthita rahyA hatA. D maMtrIo ' Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O . . 16 jUna, 2004 prabuddha jIvana mArA saMbaMdhonA zrIgaNezAya namaH 7 DaoN. raNajita paTela (anAmI) vidhadatta AyuSya daramiyAna, ApaNA koI ne koI ajANa vyakti sane 1936nA oNgaSTamAM huM banArasamAM hato. tAjI sthapAyelI sAthe saMbaMdho baMdhAtA hoya che tenuM pazcAddarbAna ke vihaMgAvalokana karavAmAM 'vizvanAtha muviTona'mAM huM levAyo hato. haladharavAsanA prANa jIvananI Ave to khuda ApaNAne ja NIvAra ALarya thatuM hoya che. 1 mArI aa gujarAtI, lojamAM raheto hato. banArasanA koI paDita dvivedIe karuM to atyAra sudhInA mArA aneka snehI zubhecchaka sudayomAM huM pro. svAmI vivekAnaMdanI skrIpTa' lakhelI, ane vivekAnaMdanA eka ziSyanI DaoN. bhogIlAla sAMDesarAne prathama yAda karuM. ame baMne meTrIka pAsa...ekavAra bhUmikA mATe pasaMda karelo. rIharsala cAlatAM hatAM. zUTiMga kalakattAnA amArA baMneno bheTo, sane 1937nA sapTembara mAsamAM acAnaka rIte mAdana sTuDiyomAM (?) thavAnuM hatuM. e daramiyAna, mULa mahuvAnAM thaI gayI....e pATaNathI amadAvAda AvavA nIkaLyA haze, huM kaDIthI nivAsI kemanuM kaTakamAM kArakhAnuM hatuM ne kalakattAmAM nyU mArkeTa ane amadAvAda javA nIkaLelo. kalolathI gADI AgaLa vadhI tyAM eka 156 herIsana roDa para jhaverAtanI be dukAno hatI, tenA mAlika zrI. mANasa enjina nIce kacaDAI gayo, gADI ardho kalAka thobhI. nIce mohanalAla mAdhavajI zeTha, mArI rUma pAse UtaryA. vAtavAtamAM, ekavAra UtarIne jovA gayI. bhogIlAla sAMDesarA emanI jagyAe besI rahyA. emaNe mane pUchayuM: 'navajuvAna meM zuM karyu cho ? meM kahyuM 'tAjo ja AvIne huM kavinA udgAra kADhavA lAgyo. haze bicAro koI durbhAgI vizvanAtha muviTonamAM joDAyo chuM ne vivekAnaMdanA pikcaramAM emanA AtmA ! 'koNa jANe ene kevI kevI vipadAo haze ! paNa haze to ziSya tarIkenI bhUmikA bhajavavAnI che !' emaNe hasIne mane pUchyuM: koTakano lADakavAyo ne !' vagere...sAMDesarAe gAMdhI TIpI-jhamo amArI sAthe kalakattA AvavuM che ? emanI sAthe emanI gumAsto baMDI ne dhotI paherelAM. bhAre naMbaranAM camAM paNa...pagamAM caMpala hato...enuM nAme 5 mohanalAla ! meM kahyuM: zIMga mATe kalakatA hAthamAM eka khAdI-thelI. huM to hato khAdInA jhabhbhA- AvavAnuM ja che.' temaNe kahyuM: 'huM to tamane amArI kaMpanImAM laI dhotImAM...jindagImAM meM kadApi TopI paherI nathI. ame sAmasAmenI javA mATe kahuM chuM.' meM kahyuM: 'mAre zuM karavAnuM ? emaNe pUchyuM: 'zuM jagyA para beThA hatA paNa ekAda kalAka daramiyAna eka zabda paNa bhaNyA cho ? meM kahyuM: meTrIka thayo chuM ne zorTahenDa, TAipiMga ne bolyA nathI. amadAvAdanA sTezane UtarI najIkamAM ja AvelI gujarAta bIjhaneza korasponDezana jANuM chuM.' emaNe kahyuM: 'divase tamAre samAcAra-prajAbaMdhunI oNphisamAM te gayA. ..'prajAbaMdhu'-aThavADikanA taMtrI herIsana roDa paranI dukAne rahevAnuM, patra-vyavahAra karavAno ne rAtanA zrI cunIlAla vardhamAna zAha (sAhityapriya) emanA 'bosa' hatA. huM gayo nyU mArkeTanI dukAne mArA jIjAjI ane eka selsamena che enI sAthe 'gujarAta samAcAra'nA taMtrI zrI indravadana balavaMtarAya ThAkuranI rahevAnuM, avakAza mArAM AzAbahenane aMgrejI zikhavavAnuM,' meM kahyuM: oNphisamAM...ne ardhA kalAka bAda to amo AgagAnI jema, sAmasAmenA tyAM mane zuM maLaze ?! amo kahyuM: "mahine rUpiyA navuM, Tebala-khurazI para goThavAyAM cunIbhAinI bAjumAM zrI guNavaMtarAya AcArya rahevAnuM-khAvA-pIvAnuM kaMpanI taraphathI.' 'vizvanAtha mUviTona'ne choDI ane zrI pArvatabhAI zukla (jeo thoDA samaya bAda, amadAvAdanI huM kalakattA go, kuTuMbanA sabhya tarIke ja mane premapUrvaka rAkhyo. meM gujarAta kaoNlejamAM, gujarAtI bhASA sAhityanA jUniyara lekcarara tarIke paNa niSThApUrvaka pharaja bajAvI, paNa AgaLa abhyAsa karavAnI 'vAsanA' - nimAyA beThA hatA...jemanuM mukhya kAma gujarAta samAcAranA agralekho jAgI ne meM kacavAte mane kalakattA choDyuM. prANAjIvananI gujarAtI "khavAnuM hatuM. suratanI ema.TI.bI. kaoNlejamAMthI tAjA ja ema.e. mAM amAruM Akasmika maLavuM ne kalakattA javuM.' saMbaMdhonuM A thaine AvelA. teo pro. viSNuprasAda 2. trivedInA paTTaziSya sorTasarA 'lojika' huM hajI sudhI samajI zakyo nathI. kalakattA choDatAM mane zeThe mukhyatve 'prajAbaMdhu' aThavADikanuM kAma karatA hatA paNa pAvaMtabhAInA sonAnI ATha baMgaDIo, cAra erIgsa ii be vIMTI ApI hatI ne kahyuM gayA bAda teo 'gujarAta samAcAra' agnalekho lakhavA lAgyA. zukala hatuM: 'vanamAM jyAre jarUra jaNAya tyAre vinA saMkoce AvavuM. tamAre sAheba ema.e. thayelA ne sAMDesarA chaThThA prayatna meTrIka pAsa thayelA ! mATe badhAM ja dvAra khullAM che.' atyAre to mohanalAla mAdhavajI lavajInI koIne navAI lAgaze. pA sAMDesarA tAjA pragaTa thayela pustakonI trIjI peDhI cAle che, varasamAM be mAsa, zeTha, munIma ne huM dAgInAnA sImA lakhatA hatA, sAthesAthe 'sinesRSTi' vibhAgamAM calacitronI namUnA laI, bhAratanAM aneka zaheromAM orDara mATe pharata, orDara maLe samIkSA paNa karatA hatA. mAruM kAma e. pI. ceITaranA tAranA anuvAdo eTale tenI jANa kaTakanA kArakhAne karatA. Ama mane Akasmika rIte ane pUu-rIDIMganuM hatuM. kavacit khabarapatrI tarIkenI kAmagIrI bajAvato uttara bhAratanI yAtrA karavAno lAbha paNa maLyo. e ja arasAmAM ne 'prajAbaMdhu'mAM vArtAo paNa lakhato. adhyApaka yazavaMta zukala sAMDesarAne javAharalAlanA adhyakSapade lakhanaumAM koMgresanuM adhivezana bharAvAnu AgaLa abhyAsa mATe kaoNlejamAM laI gayA ne sAMDesarA bIje varSe mane thatuM ! zeThanA nAnA bhAI kizana kaoNMgresanI pravRttiomAM sakriya rasa kolejamAM thaI gayA. sAMDesarA 1943mAM ema.e. thayA, huM 1944mAM hotA hatA eTale ame baMnee e apavezanamAM paNa hAjarI ApI teo 1943 thI 1950 sudhI 'vidyAsabhA'mAM adhyApaka rahyA. meM hatI. kalakattAnA mArA eka mitra dalasukhabhAInI potAnI dIkarI bI.TI. karI eka sAla pIlavAInI hAIskulamAM nokarI karI ne 1946mAM vaDodarAnA DaoN. dalAla sAthe paAvI che eTa che jyAre jyAre sukhabhAI peTalAda kaoNjamAM lekcarara, 1950mAM naDiyAdanI kaoNlejomAM prophesara-dIkarIne ghare Ave che ne mane maLe che tyAre mohanalAla zeThanI adhyakSa ne sane 1958mAM varkAdAnI ma.sa. yunivarsiTImAM gujarAtanA rIDa2 tarIke joDAyo jyAM DaoN. sAMDesarA 1951 thI 1975 sudhI gujarAtI bhASA sAhityanA adhyakSa hatA. lagabhaga cha sAla sudhI amo kaoNlejamAM sahAdhyAyI rahyA, be dAyakA sudhI sahakAryakara ne jindagIbhara mitro rahyAM. vaDodarAmAM zreyarsa sosAyaTInuM ya nirmANa karyuM. teo to ane 1995mAM amerikAmAM dIkarAne tyAM gujarI gayA, paNa amerikAmAM sthAyI thayelAM temanAM cAreya tejasvI saMtAno ne emanAM zrImatI caMdrakAntAbahena sAtheno cha dAyakAno saMbaMdha Aja paryaMta atUTa rahyo che. XXX 13 dariyAdilInI vAta kare ja che. amArA A zeThe garIba baMgALI kanyAonuM kanyAdAna paNa dIdheluM, kariyAvaranuM badhuM ja kharca bhogavIne, emanI nyU mArkeTanI dukAne saMgItasamrATa kuMdanalAla sehagala pa kharIdI mATe AvatA. 156, herIsananI dukAne eka pArasI abhinetrI AvatI nAma huM bhUlI gayo chuM-khIsa kupara jevuM hatuM ! XXX junAgaDha khAte bharapelI gujarAtI sAhitya pariSada-adhivezanamAM hAjarI ApavA huM gadhelI. gADImAM mArI sAthe gujarAtInA pro. maMjulAla majamudAra, sAyansanA prophesara sUra ane 'marelA jagata'nA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prabuddha jIvana 16 jUna, 2004 tamArAthI ya ghaNo moTo chuM. AjathI tamAre mane moTobhAI samajavAno.' ane e dharmanAM bhAI-bhaginIno saMbaMdha, tA. 12-1-2002nA roja 88 varSe mArAM zrImatInuM avasAna thayuM tyAM sudhI emaNe bhAre premapUrvaka ane umaLakAthI nibhAvyo. paMdareka varSa sudhI e vaDIle emanAM bahenane rUA. 25- ApyA. Aje mAre game teTalI rakamanI jarUra paDe to paNa raja mAtra vAMdho Avato nathI. aThavADiyAmAM be vAra emane maLyA vinA rahI zakato nathI. Aje 97 maiM varSa paNA koI navayuvakane zaramAve eTalI sphurtithI emano dainika vyavahAra karI zake che. ekavAra vAtavAtamAM bhaRrinA nItizatakanA parmika zvIka saMpUrNa zuddhi sAthe bolI gayelA...jyAre emanAthI eka dazaka mAnI ke smRtine DhaMDhoLato hato ! A vaDIlanA saMbaMdhane tI dazAnubaMdhanA jIvatA jAgatA dAkhalA tarIke samajuM chuM. Aje e vaDIlanA dhaNA badhA saMbaMdhIo sAthe-putro taMtrI zrI manubhAI sI. dave hatA. amArI sAmenI sITa para eka khAdIdhArI cAlIseka varSanAM bahena beThelAM hatAM. emanI sAthe eka darzaka sAlano chokaro hato. jUnAgaDha pahoMcyA eTale utArAnI goThavaNa karavAnI utAvaLa hatI kAraNa ke tyAM sagavaDa ochI hatI. tyAM ja pelAM bahene mane kahyuM: 'huM ne mAro A bhatrIjA tamArI rUmamAM rahIe?' mArI sAthe pro. majamudAra ne pro. sUra to hatA ja...Ama ama pAMca jo eka oraDImAM ika divasa rahevAnuM nakkI karyuM, e bahenanuM nAma pachIthI jANavA maLyuM: birTana paTela, mirAbahene rUmane vALI dIdhI. godaDAM-cAdara pAtharyAM, pANIno ghaDo bharI AvyA ne amArI badhI ja javAbadArI saMbhALI lIdhI ! emanA sevAbhAvI huM prabhAvita thayo. emano bhAI gAMdhIjInI caLavaLomAM zahIda thayelo...e bhAInA daza sAlanA dIkarAne miAbahena sAcavatAM hatAM. sAhityapariSadanuM to patI gayuM.. pelA be prophesaroya vaDodarA bhegAputrIonA vevAio sAthe paNa mAro saMbaMdha madhura rahyo che. thaI gayA...paNa maNibahena paTele mane traNeka divasa mATe rokAI javAnuM kahyuM: eka divasa giranAra khAte gayo. tyAM amane, gujarAta samAcAra'nA eka vAranA prakhyAta kaTAra lekhaka philasUpha-zrI cInubhAI paTavA ne emanAM zrImatI kraMcanabahena paTavA maLI gayo. ao pAMceye grupa phoTo paDAvyo. e pachI maNibahena mane rAjakoTa laI gayA. tyAMnA nAraNadAsa gAMdhI (?) khAdI bhaMDAramAMthI eka tAko khAdIno kharIdI mane bheTa Apyo. khUba Agraha karyo paNa paisA nA lIdhA, traNa divasamAM mane jANavA maLyuM ke maNibahena paTela mULa dahegAmanAM vizvA thayA bAda sevAkSetrane varyAM. muni saMtabAlanAM ziSyA thayAM. emaNe mane vizvavAtsalyanA aneka aMko bheTa ApyAM, niyamitapaNe mane e patra mokalatA rahyAM. sANaMdamAM paNa emaNe DaoN. zAMtilAla paTela sAthe ghaNuMbadhuM nakkara sevAkArya karyuM. jIvyAM tyAM sudhI amAro saMbaMdha cAlu rahyo. ekavAra mArA kavi-berisTara mitra zrI DAhyAbhAI paTela (kavi dineza) mane anubahena ThakkaranA AzramamAM laI gayA. tyAM emI rUpiyA agiyAra lAkhanuM dAna kareluM. kavine kAraNe mAro saMbaMdha anubahena sAthe paNa TheTha sudhI sAro rahyo. traNeka vAra huM tyAM bhASaNo paNa ApI Avyo.. vRddhAzrama mATe pustako paNa bheTa ApyAM. ekavAra meM anubahenane sahaja bhAve pUchyuM: 'bahenajI ! tamane A sevAbhAvanI dIzA kyAMthI maLI. ?' to kaimaro kahyuM ke 'mArAM guru zrImanI maNibahena paTela pAsethI !" tyAre mane maNibahenanuM sAcuM va samajAyuM. giranAra caDhIne AvyA, bAda meM pathArImAM laMbAvyuM to maNibahena bolyAM. 'anAmIbhAI ! to thAkyA hazo, hAthI tamArA paga dabAvI ApuM ? meM spaSTa no bharUSo paNa manomana A sevAbhAvI vidhavA sAdhvIne namI rahyo. anusne mArA pUjyabhAvamAM abhivRddhi karI ! X X X porgaka sAla pUrve mArI AkhI duHkhavA AvelI. mAro moTo dIkaro khamAM TIpAM nAkhato hato e daramiyAna hAthamAMthI Tyuba sarakI gaI ne AMkhamAM godo vAgyo. thoDuMka lohI paNa nIkaLyuM. huM amArAM phemilI DaoNkTara jevAM zrImatI suSamA desAine davAkhAne gayo to davAkhAnuM baMdha. ilorA pArkathI navabhArata sosAyaTI tarapha AvatAM eka DaoN. rameza desAInA klinikanuM borDa vAMcyuM. DaoN. desAI netraroganA niSNAta nahIM e jANavA chatAM ijAnI gaMbhIratA samajavA emanI pAse gayo. emI AMkho tapAsI kahyuM ke 'nIMga djha sIriyasa.' atyAre to lakhI ApuM chuM te Dropsa nAkhajo paNa AvatI kAle netra roganA niSNAta DaoNkTarane batAvajo ! meM emano AbhAra mAnI phIpeTe zuM ApavAnuM che te aMge pUchyuM to mArA sukhada Azcarya vacce emaNe kahyuM: 'phI peTe tamAre mane pAMceka kAvyo ApavAnAM.'...pachI kahe tame "anAmI sAheba ne ? huM tamane kavi tarIke pichAnuM chuM. bIje divase meM DaoN. desAIne pAMca kAlpone badale jeTalA upalabdha hatA teTalA badhA ja mArA kAvyasaMgraha temane bheTa ApyA. emanAM zrImatI DaoN. zikSA desAI paNa ema. esa., ne amerikAmAM bhaNato dIkaro paNa DaoNkTara ! DaoN. desAie cAlIsa vAra amerikAnI TrIpa lagAvI haze ! visanagaranI 'nUtana sarvavidyAlaya'mAM bhaNatA hatA. tyArathI bhavAI ane sAhityano jabaro zokha, emanA AcArya ne aneka adhyApako kAM to mArA sahAdhyAyIo athavA vidyArthIo nIkaLyA. 1: Aje keTalAka DaoNkTaro ne vakIlo jeo mArI pAsethI phI peTe paisA nathI letA temane huM pustako bheTa ApuM chuM. bArTara sIsTama samajo ne 1 XXX AjathI lagabhaga be dAyakA pUrve eka ajANI vyakti mAre ghare AvI...vaya haze lagabhaga sitterekanI. khAdhe pIdhe sukhI haze evuM anumAna emanI dehayaSTi jotAM lAgyuM. paricaya ApatAM bolyA : 'huM DaoN.berIsTara e. bI. paTela, mULa vatana bhAyalI, paNa varSothI nerobI nivAsa che. tAdvaittaramAM vaDodarAmAM vasavATa karyo che. nairobImAM ke thiyosophikala sosAyaTInI pramukha hato. ahIM paNa e saMsthAnI pravRttiomAM sakriya chuM. tamAruM nAma sayAjI hAIskUlanA prinsipAla zrI raNachoDabhAI paTela pAsethI sAMbhaLyuM tamoe emanA kAvyasaMgrahanI prastAvanA lakhI che. mane e khUba gamI che. tamane khabara haze ke AcArya zrI paTela "bodhi' nAmanuM suMdara sAmayika calAve che. e "bodhi mATe tamArAM keTalAMka bhaktikAvyo levA huM Avyo chuM, mAnuM chuM ke mane nirAza karazo nahi.' A bhArAsanI nirdoSatA ne pAradarzaka saccAI upara huM mugdha thaI gayo. bALaka jevA e saraLa lAgyA. eTalA ja Rju paNa. cA-pANInuM patAvI meM emane pAMceka bhakti kAvyo ApyAM, 'bodhi'mAM pratyeka mAse chapAya eTale enI be nakala jAte ghare AvIne ApI jAya..ema karatAM karatAM eka nAnakaDo bhaktikAvyono saMgraha X X X cAreka dAyakA pUrve eka suTeDa-bUTeDa apa-Tu-DeTa vaDIla mArI oNphisamAM AvyA, tyAre huM ma.sa. yunivarsiTImAM gujarAtI bhASA sAhityano rIDara hato. sAyansa phekalTInA phIjhIksanA prophesara madhubhAI ema. paTela e vaDIlanI sAthe hatA. emaNe mane vakIlanI oLakhANa karAvI. teo briTIza sarakAranA nivRtta cIpha pAsorTa oNphisara hatA. tA. 15-7-03nA roja emane 97muM varSa beThuM. 19, gItAMjalinA niyati' aMggAmAM emano kAyamI nivAsa che. 97 varSe paNa emanI tabiyata sArI kahI zakAya. emane aMke cAra peDhI ucharI che. sanAno badhAM nairobI, iMglenDa, amerikAmAM sthira thayA che. ahIM to emanI dIkarI sAthe rahe che. kALakrame amAro saMbaMdha dhaniSTha thato kAyo che. mArI koIpaNa muzkelInI saMkaTanI sAMkaLa eTale e vaDIla zrI bhAIlAlabhAI ena. paTela. paMdara sAla pUrve mArA sALA gujarI gayA. vaDIla kharakharo karavA AvyA. mArA zrImatIne pUche : 'lakSmIbahena tamArA bhAI gujarI gayA te tamArAthI nhAnA ke moTA ?' mArAM zrImatIe kahyuM: 'mArAthI moTA.' 'juo, huM tamArA bhAIthI ne ! Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 jUna, 2004 prabuddha jIvana thAya eTalAM kAvyo pragaTa thayAM. ekavAra AvIne mane kahe: prazasti karI to tamAruM AvI banyuM samajo. e vastu tamane ApyA anAmIbhAI ! ApanI jo anumati hoya to mAre kharce e pustikA vinA na choDe. emanI DaoNkTara dIkarI uSA amerikAthI bhArata Ave rUpe pragaTa karavA mAMguM chuM.' meM anumati ApI, eTaluM ja nahIM paNa tyAre pAMca varSa cAle eTalI alsaranI mAre mATe davAo lAve. cAra anAmI bhaktisudhA' nAmano e kAvyasaMgraha e mitra-dampatIne arpaNa putro ane cAra putrIonA vizALa-parivArane mAta-pitAnA je saMskAra paNa karyo. maLyA che teno lAbha vyaktio temaja samAjane bheTa ane mabalakha dAna anAmI-bhakti-sudhA'mAM prema-bhaktinAM vizeSa kAvyo hato eno rUpe maLato rahe che. - nirdeza meM A be paMktio dvArA karyo: XXX meM premabhakti adhikI pramANI hajI AvAM ardho Dajhana dRSTAMto ApI zakuM tema chuM paNa vistArabhakti-sudhAnI vadI saumya vANI." bhaye ahIM ja aTakuM chuM. eka vizeSa vAta kahI dauM ke evA traNa "anAmI bhaktisudhA'nA mukha-pRSTha paranA citrano amerikAmAM sajjanone huM kadApi maLyo nathI chatAMye varSothI amAro patra-vyavahAra eka zikSaNazAstrIe mArI anumati lIdhA vinA upayoga karelo e cAlu che. eka che zrI puruSottamadAsa bI. zAha-jeo vyavasAye vakIla mATe e bhAI jyAre mane maLavA AvyA tyAre kahevA lAgyA: "mAre hatA...hAla teo pATaNanA mahArAja zrI bhAnuvijayajInA sarvamaMgalam enI royalTI peTe keTalA Dolara ApavAnA che ?' meM kahyuM : "mArI Azramane potAnI sevAo Ape che...'paramatattva' sAmayikanA taMtrI sAthe cA pIzo eTale royalTI maLI gaI samajo." mane emanI prAmANikatA che ne Dajhaneka pustakonA lekhaka che. samAjasevaka ne svAtaMtryasenAnI che. mATe mAna thayuM. emane mATe ahIM kahyA vinA rahI zakato nathI ke bIjA evA sajjana che zrI gaNapati mahetA-muMbaInivAsI-je moTA amerikAnI prathama varSanI AvakanI pAI pAI-je hAIskUlamAM teo oNphisara hatA. emaNe pAzcAtya ane pIrasya tattvajJAnanA be graMtho AcArya hatA tene dAnamAM ApelI. emanuM zubha nAma AcArya zrI lakhyA che ne kAvyazAstranA sArA abhyAsI paNa che. sArA sahRdaya kAzIbhAI paTela. nA bhAvaka paNa. vaDodarAnI ma.sa. yuni.nI DrAmA-myujhika kolejanA berisTara e. bI. paTela ane emanAM zrImatI zAMtAbahena paTela ekavAranA prinsipAla DaoN. Ara. sI. mahetAnA teo vaDIlabaMdhu thAya. sAtheno saMbaMdha uttarottara eTalo badho ghaniSTha thaI gayo ke enI ane trIjA che ghANInA (ji. surata) kRSikAra-kavi ane navalikAkAra tulanAe lohIno kauTuMbika saMbaMdha paNa jhAMkho paDe- phIkko lAge. zrI anupasiMhajI paramAra, jeo AThamA dAyakAmAM zvasI rahyAM che. A - emanA khetaranuM pAMca rUpiyAnuM zAka paNa daza rUpiyA rIkSAnA kharcIne traNeya mahAnubhAvoe "akhaMDa AnaMda', 'uddeza' ane 'prabuddha jIvanamAM ApavA Ave. ghare banAvelI koI navIna khAdya-vastu zrImatI zAMtAbahena pragaTa thayela mArA lekha ke kAvyanA anulakSamAM temano pratibhAva darzAvatAM mokalyA vinA na rahe. mane alsara eTale khATuM-tIkhuM-taLeluM khavAya patravyavahAra zarU karyo je pustaka rUpe pragaTa karI zakAya tevaDo moTo che. nahIM ne mArAM zrImatIne DAyAbiTIza eTale gaLyuM khavAya darekanA jIvanamAM AvA ne anya prakAranA saMbaMdhonA zrI gaNezAya . nahIM...zAntAbahena be judA judA DabbAmAM "khAu' mokale-DabbA upara nama: thatA ja hoya che. navarAzanI kSaNomAM ene yAda karavAno paNa lakhe-"anAmIbhAI mATe', "lakSmIbahena mATe'. kiMmatImAM kiMmatI Agavo AnaMda hoya che. e vastu berIsTara sAheba pAse hoya ne bhUlecUke jo tame enI kadara ke tu nAlaMdA vizvavidyAlaya DaoN. dharmendra ma. mAstara (madhurama) nAlaMdA vizvavidyAlaya purAtana bhAratIya gauravaprada saMsthA che. nAlama para cunAnuM thayeluM plAsTara vadhAre sArA prakAranuM che ne e cunAnI eTale jJAnakamala ane dA eTale ApanAra-Ama, nAlama+dA zabdo ghasAI-pisAI Adi teyArInuM kAma ghaNI jahematathI thayeluM lAge che. maLIne thayela nAlaMdAno zabdArtha thAya che ratnarUpI kamala ApanAra. enA parisaramAM eka zikSaka ne be ziSyone rahevA mATe kakSanI AjathI 2600 varSa pUrve thayela e purAtana vizvavidyAlayamAM bhagavAna suvidhA che. kakSamAM graMtha rAkhavA mATe gokhalAnI racanA thayelI che. emAM buddha ane bhagavAna mahAvIranAM pAvana pagalAM paDyAM hatAM. guruo potAnAM tADapatronAM pustakonI poTalI rAkhatA hatA. vaLI enA avazeSothI jANI zakAya che ke samrATa azoke I. sa. pU. kakSamAM dIvo goThavavA mATenI ya alAyadI goThavaNa kAje paNa gokhalA trIjI sadImAM, samudragupta pAMcamI sadImAM, zuMgavaMza navamI sadImAM rakhAyelA che. mosamanA havAmAna tathA varasAdanI jhApaTathI ugaravA ane pola vaMze bAramI sadImAM enA vibhinna bhAgonI sajAvaTa karI mATe cha phUTa UMcI divAlonI racanA tyAM thayelI che. UMcI chata hatI. enA punarnimANanuM kArya I. sa. pU. chaThThI sadIthI I. sa. rakhAyAthI kakSanuM uSNatAmAna niyaMtraNamAM rahI zakatuM hatuM. garamInA bAraso sudhI cAlyuM hovAnuM purAtattvavido mAne che. tAtparya ke aDhAraso divasomAM paNa kakSa tapIne dAhaka banatAM nahotAM. kakSanI kamAnanuM varSa sudhI e dhArmika AsthAvALI saMsthAnA avanavAM kalevaranI sajAvaTa Ayojana kalAtmaka che. tyAM chAtro mATe suMdara sagavaDavALA chAtrAvAsa judA judA samrAToe karI hatI. enA avazeSonI vAstukalAtmaka paNa che. e chAtrAvAsanI galIo ne osarIo Adhunika chAtrAvAsa tapAsa karIne tajajJoe A mata darzAvyo che. tapAsamAM jaNAvyA mujaba jevI sarasa che. e nivAsI (Residential) vizvavidyAlayamAM tyAre pratyeka samrATe enA purANA nirmANanA mALakhAne jALavIne ene nUtanarUpa- hajAra jeTalA chAtro rahetA hatA ane vaLI tyAM paMdaraso jeTalA AkAra Apyo hovAnuM spaSTa jaNAyuM che. e vizvavidyAlayanA parisaramAM gurujanone rahevAnA AvAsonI paNa sagavaDa hatI, tyAM bauddha bhikSuone yojAyela khaMDa ane vargAkAra cinAI mATInuM Ayojana maMtramugdha karI bauddha dharmadarzana ane vAstu kalAnuM zikSaNajJAna apAtuM hatuM. e de tevuM che. e prAcInakALamAM mistrIoe keTalI badhI nipuNatA, vizvavidyAlayamAM saMkhyAbaMdha vyAkhyAnakhaMDo ane sabhAbhavana hatAM. e saphAI ne tarIkAthI e divAlonI racanA karI che ! nirmANamAM vaparAyelI paikInuM mukhya sabhAbhavana ghaNuM kalAtmaka ne bhavya che. vizvavidyAlayanuM IMTo paNa sAmAnya IMTothI lAMbI, jADI ne pahoLI che ne enI kendrIya graMthAlaya vizALa ne suvidhAvALuM che. A uparAMta tyAM annAgAra pakavaNI paNa AjanI IMTa-bhaThThInA jevI ja thayelI che ! chatAM Aje paNa che. parisaramAM divaMgata guruonA smaraNamAM laghu stUpo paNa ra600 varSa vItyA chatAM e iMTo evI ne evI ja rahelI che, e iMTo racAyelA che. A Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 prabuddha jIvana nAlaMdA vidhAvidyAlayanA jUnA avazeSomAM Aje stUpa, baitya, vihAra, upAghaya, Azraya, nATyagRha, prayAgRha, ane graMthAgAra Adi daSTigocara thAya che. pracalita daMtakathAo mujaba A vizvavidyAlayanA traNa moTAM pustakAlI bhISaNa Aga lAgavAthI naSTa thayAM hatAM. enA avazeSarUpe baLelI bhIMto ane baLI gayela cokhAnA kaNa samarthana ApI rahe che. ainiSThAsika purAvA mujaba e vizvaviAlayamAM AyuvijJAna, tabIbI zAstra, auSadhizAstra, zalyacisiA vADhakApa sarjarI, arthazAstra, tarkavijJAna, dharmadarzana ane vedonuM zikSaNa apAtuM hatuM. vaLI atharvavedanI mImAMsA paNa thatI hatI. avazeSonA utthAnathI prApta thatI mAhitI mujaba enA cha vikAromAM nava prakAranA vyavasAyika pAThyakramonuM zikSA apAnuM atuM. baudhamAM maLatA pramANo mujaba mauryavaMzanA mahAna samrATa azoke i.sa.pu. trIjI sadImAM tyAM bhavya maMdira baMdhAvyuM. hatuM. tyAM rahIne i.sa. bIjI sadImAM prasiddha tattvajJa nAgArjune zikSaNa lIdhuM hatuM paNa I.sa.pu. chaThThI sadIthI i... pAMcamI sadI sudhInA 1100 varSanA gALAnI tenI mAhitI prApta thaI zakatI nathI. mahAna samrATa azokanA samayanA bhagna avazeSo zodhI zakAyA che. guptakALanA samrATa samudraguptanI tAprapaTI ne kumAraguptanA samayanA sikkA tyAMnA khodakAmamAMthI prApta thayela che. kumAraguptano samaya i.sa.414-455 parvatano manAya che. pAMcamI sadImAM bhAratanA pravAse Avela cInI musAphara rAdhAne A vizvavidyAlayano potAnA hevAlamAM ullekha karyo che, paNA samrATa harSanA rAjyakALamAM Avela cInI pravAsI hyuena saMga prastuta vizvavidyAlayanI vaibhavI suMdara kAryapraNAlIno vigatavAra citrAtmaka khyAla Apyo che. emAM darzAvyA mujaba tatkAlIna samrATa harSa e vizvavidyAlayane udAratAthI sahAya karato hato ane enuM nAma nAlaMdA mahAvihAra paNa tyAre pracalita hatuM. paTaNAthI rAjagIra(rAjagRhI) javAnA mArge e vizvavidyAlaya AveluM che. tenI bAbatamAM tyAMnA grAmINomAM lokakathA pracalita che tema e bhagavAna zrIkRSNanI patnI rukmiNInuM janmasthaLa kuMDinapura che. bIjI lokavAyakA mujaba e jaina dharmanA prakhyAta rAjA zreNikanuM rAjya sthaLa che. bauddha dharmanA anupAvIonA mate nAlaMdA e jagatanuM sauthI moTuM vasAhatI-sakriya vizvavidyAlaya che. nAlaMdA khAte AvelA bhAratIya pustakAlaya sarvekSaNa khAtAnA saMgrahAlayamAM bhagavAna buddhanI nAnA moTA kadanI ghaNI kalAtmaka manoha2 mUrtio che. vaLI tyAM bodhisattva, trilokavijayanI mUrtio paNa che. taduparAMta bhagavAna zaMkara ne uMmAnI pratimAo paNa tyAM che. emAM muMDamALa paherela bhagavAna zaMkaranuM mukhAraviMda, kaudhAnvita ne bhAvavAthI sabhara che. tyAM devI aparAjitAnI vilakSaNa prakAranI pratimA che. vighnahartA gIzajI ne indranI mUrtio paNa najare paDe che. A sadhaLI mUrtio bauddhadharma paranA taMtra-prabhAvano khyAla ApI jAya che ne bauddha mUrtikA parano hiMdutvano prabhAva darzAvI jAya che. eka daMtakathA mujaba nAlaMdAmAM lAgelI bhISaNa AgamAM tAMtrikono hAtha hato. chAtrothI nArAja thayelA tAMtrikoe taMtranA prabhAvathI tyAre Aga lagADI hatI. itihAsa darzAve che tema i.sa. 1197mAM mahammada " bakhtiyAra khilajIe vihAra para AkramaNa karavA mAMDelA ane bauddha maTho tathA vihArone Aga lagADIne khedAnamedAna karyA hatA. e humalAmAM moTI saMkhyAnA bauddha bhikSukInI koAma thaI hatI ane je bacI gayelA te nepALa tathA tibeTamAM bhAgI gayA hatA. pariNAme e vizvavidyAlaya verAna thaI gayeluM, bAramI sadIthI aDhAramI sadInA 700 varSanA samaya gALAmAM e vizvavidyAlaya vismRtinA garbhamAM daTAI gayeluM, ogaNIsamI sadInA I.sa.1812nA varSamAM eka phreMca 16 jUna, 2004 zodha sarva prathama vAra nAlaMdonA avazeSo zodhI kADhyA hatA. tyAre koI ene rUkmiNInuM janmasthaLa ke rAjA zreNikanuM pATanagara kahetuM hatuM. tyAMnA maMdira tathA rAjamahela jevA vihAra joine aitihAsika purAvAnA AdhAre vorDa kanihArma ane bauddha bhikSuo dvArA saMcAlita evuM nAlaMdA mahAvihAra vizvavidyAlaya hovAnI bAbata pahelIvAra ja jaNAvI hatI. enI nA mAnyatAne purAtattvavidAe prApta jUnA avazeSone AdhAre samarthana ApyuM. varSA RtumAM tyAM bhagavAna buddha ane mahAvIra svAmI AvyA hovAnI bAbatanI ne temaNe tyAM cAturmAsa gALyA hovAnIya sAbitI maLe che, paNa teo kyAM rahyA hatA tenI khAtrIpUrvakanI jagyA zodhI zakAI nathI. chAla to vizvavidyAlayamAMnuM purANuM maMdira vasta thaI gayuM che ne tyAM cAre bAju ghAsa chavAI gayuM che. bhAratIya purAtattva sarvekSaNa khAtAe Aje to tyAMthI prApta thayelI purAtana cIjonA saMgrahAlayanuM te sthaLe Ayojana karyuM che ane darzAvyuM che ke mATInA TUMkA heThaLa kevI rIte ahIM hajAra varSa purANuM evuM nAlaMdA vizvavidyAlaya zodhI kaDhAyuM. enA paranA mATInA paDa dhIrethI khaseDatAM keTalAya dazakA lAgyA ne chevaTe e jUnuM gauravaprada vizvavidyAlaya khoLI kADhavAmAM AvyuM. samrATa azokanA pitAmaha samrATa caMdraguptanA kALamAM Apane nAlaMdA ne zilA vizvavidyAlayonA astitvano thayela ullekha maLI Ave che ne e samrATa caMdraguptanA rarvakALamAM bauddha dharma utkarSasthAne hato. rAjanIti ne kUTanItimAM pAvaradhA gaNo mahApaMDita cANakye emanA jIvananI chellI avasthAmAM bauddha dharma aMgIkAra karyo hato ane naMdagAnA patana pachI naMda samrATane terI bauddha dharmane zaraNe javA kahyuM hatuM. takSazilA ne nAlaMdA vizvavidyAlayonA graMthAgArane videzI AkramakAe bADIne naSTa karyA hatA ane humalAkhoree to vizalAnA pustakAlayanAM pustakone saLagAvIne pANI garama karyAnI hakIkata paNa noMdhAvA pAmI che. Adya jagadguru zaMkarAcArye bauddha dharmane ukheDI nAkhavA mATe AMdolana jagADyuM hatuM ane sanAtanIoe bauddha dharmane nAbUda karavA mATe tyAre prayAsa karyA hatA. A badhuM paNa nAlaMdA vizvavidyAlayanA patana mATe kAraNabhUta thavA pAmyuM ane bauddhI tatkAlIna ciMtaka, tarkazAstrI, vaijJAnikaka, mAnavavaMza zAstrIo tathA anya aneka zAstronA paMDitonI vidveSapUrNa hiMsAnA zikAra banavA pAmyA hatA. hAla to nAlaMdA maThIya-AvAsI vizvavidyAlaya bhAratanA bhavya purAtana aai saMsthAno namUnAnI yAda ApI jAya che. evuM gauravA ziyA vizvavidhAlaya bhIlona, misara, cIsa, sumeriyana Adi prAcIna saMskRtiomAM te jamAnAmAM mAnavuM muzkela hatuM ane Ajeya lama che. e vizvavidyAlaya bhAratanA bhavya suvarNakALanI gauravaprada yAda ApI jAya che. saMghanuM navuM prakAzana pAsaporTanI pAMkhe-trIjo bhAga lekhakaH DaoN. ramaNalAla cI. zAha kiMmata-1. 200/ (noMdha-saMghanA sabhyoe aDadhI kiMmate kAryAlayamAMthI meLavI hovuM. mokalavAmAM Avaze nahi.) maMtrIo I nirubahena esa. zAha D dhanavaMta TI. zAha Printed & Published by Nirubahen Subodhbhai Shah on behalf of Shri Mumbal Jain Yuvak Sangh and Printed at Fakhri Printing Works, 312/A, Byculla Service Industrial Estate, Dadajl Konddev Cross Road, Byculla, Mumbai 400 027. And Published at 385, SVP Road, Mumbai-400 004, Editor: Ramanlal C Shah. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No.R.N.1.6067/57 Posted at Byculla sorting office Mumbai-400 011 Licence to post without prepayment No. 271 0 varSa : (50) + 15 0 aMka : 7 0 16 julAI, 2004 0 * Regd. No.TECH / 47 - 890 /MBI / 2003-2005 * zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra prabuddha QJG6 0 0 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 vArSika lavAjama rUA.100/-00 chUTaka nakala rUA. 10-00 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha ajJAta rahevAnI lekhaka ane kavi reDAyA hatA sva. pro. tanasukhabhAI bhaTTa ekAMtapriya, alipta ane ajJAta rahevAnI bhAvanAvALA ane sAMbhaLavA maLyo nathI. jIvananA chellAM varSomAM ajJAtavAsamAM rahelA vidvAna lekhaka ane kavi, tanasukhabhAI mahAtmA gAMdhIjI sAthe 1930mAM dAMDIyAtrAmAM paNa satyaniSTha, mUlyaniSTha gAMdhIbhakta, AjIvana khAdIdhArI pro. DaoN. joDAyA hatA. tanasukhabhAI bhaTTanuM keTalAka samaya pahelAM pUnAmAM avasAna thayuM hatuM. tanasukhabhAie 'dAMDIyAtrAnAmanuM kAvya lakhyuM na hota to 1930mAM pote deha choDe tyAre smazAnayAtrA mATe mAtra be ke traNa vyaktine kahevuM gAMdhIjIe sAbaramatI Azrama (satyAgraha Azrama)mAMthI potAnA sAthIdAra evI sUcanA emaNe potAnI dIkarI ci. kSitijAne ApI hatI. tarIke je 80 jeTalI khaDatala vyaktionI pasaMdagI karI hatI temAM emanI sUcanAnusAra zabavAhinImAM emanA mRtadehane smazAnamAM laI ogaNIsa varSanA tanasukhabhAI paNa hatA, enI ApaNane khabara hota javAmAM Avyo hato. agnisaMskAra vakhate kSitijA sahita phakta pAMca ke kema e prazna che. vyakti upasthita rahI hatI. kSitijAe agnisaMskAra karyA hatA. tanasukhabhAino janma ra1mI mArca 1911mAM saurASTramAM vekariyA tanasukhabhAinI icchA pramANe bIje divase emanAM asthi pUnA gAmamAM thayo hato. emanI mAtAnuM nAma pArvatIbahena. emanA pitAnuM pAsenI nadIo-mULA ane mUThAnA saMgamamAM padharAvavAmAM AvyAM hatAM. nAma prANazaMkara bhaTTa. prANazaMkara bhaTTane traNa putro hatA-harihara, tanasukhabhAie potAnA avasAnanA samAcAra jaNAvavA mATe potAnI tArAnAtha ane tanasukha. prANazaMkara pote suzikSita hatA ane emaNo DAyarImAM je pAMca-cha nAma lakhyAM hatAM temAM mAruM nAma paNa hatuM. e potAnA traNa saMtAnone sArI keLavaNI ApI hatI. teo Adhunika pramANe bahena kSitijAe mane patra lakhyo hato, paraMtu potAnuM saranAmuM vicAradhArAnA hatA. emaNe potAnA eka dIkarAnuM nAma baMgALI rAkhyuM lakhyuM nahotuM eTale kevI rIte saMparka karavo tenI mUMjhavaNa hatI. paraMtu hatuM-tArAnAtha. emaNe tanasukhabhAine thoDo vakhata kAzI mokalyA mitro dvArA tapAsa karIne chevaTe phonathI kSitijAno pUnA saMparka karyo hatA, saMskRta bhASA bhaNavAne mATe, tyAre badhI vigata jANavA maLI hatI. nava-dasa varSanI uMmare tanasukhabhAI gAMdhIjInA satyAgraha AzramamAM tanasukhabhAI eTale eka evI vyakti ke kizorAvasthA ane UgatI vidyArthI tarIke joDAyA hatA. emanA moTA bhAI harihara bhaTTa paNa yuvAnImAM jemanA jIvananuM ghaDatara mahAtmA gAMdhIjIe karyuM hatuM. tyAre tyAM zikSaka tarIke kAma karatA hatA. harihara bhaTTe khagoLazAstrano tanasukhabhAIe lagabhaga 93 varSa jeTaluM AyuSya bhogavyuM, paNa abhyAsa karyo hato. teo "eka ja de cinagArI, mahAnala', e emanA jIvanano rAha sIdhI saraLa vikAsa-gatie cAlyo nahi. kAvyathI jANItA thayA hatA. jIvananA madhyAhna kALe keTalAka kaTu anubhavo thatAM teo alipta 1925 pachI tanasukhabhAie dakSiNAmUrtimAM zikSaNa lIdhuM hatuM. tyAM ane aMtarmukha thatA gayA. anyAya karanArAo pratye teo Akramaka temanI kavitvazakti khIlI hatI. tyAM kavi zrIdharANI emanA samakAlIna banyA nahi, vera levAnI vRtti rAkhI nahi, paNa potAnI jAtane mitra hatA. potAnA kAvyasarjana vize tanasukhabhAie potAnA kAvyasaMgraha saMkocatA gayA. teo uttara vayamAM samAjathI eTalA badhA alipta kAvyalaharI'nA nivedanamAM lakhyuM che: "satyAgraha AzramamAM zrI rahevA lAgyA hatA ke pachIthI to evI rIte rahevuM te emanI jANe eka naraharibhAI parIkha, jugatarAmabhAI dave tathA sva. caMdrazaMkarabhAI graMthi banI gaI hatI. zukalanA vargomAM ja kavitA vize abhiruci utpanna thaI hatI. te tanasukhabhAI amadAvAda choDI muMbaI AvyA tyArathI teo 1997mAM dakSiNAmUrtimAM kAvyalekhanamAM pariNamI.' poMDIcerI gayA tyAM sudhI huM emanA saMparkamAM rahyo hato. teo potAnI kavitAlekhananA sUkSma saMskAro mArAmAM suSupta dazAmAM paDyA , aMgata vAto mane karatA ane koI prazna hoya to mArI sAthe vicAravinimaya haze. dakSiNAmUrti bhavananA kAvyottejaka vAtAvaraNamAM te khIlI nIkaLyA. karatA. roskAra jeTaluM ja mahattva vAtAvaraNane paNa apAya che, e dRSTie mahAtmA gAMdhIjInAM dUrathI thoDIka kSaNo mATe darzana karavAnI taka jotAM mArA suSupta saMskArone AvirbhAva ApIne kAvyalekhana karavAnI maLe to paNa mANasa potAne bhAgyazALI mAne evA e divasomAM jo preraNAno sakala yaza dakSiNAmUrti bhavanane ja ghaTe che." gAMdhIjInI sAthe satata sAta-ATha varSa rahevA maLyuM hoya to evI tanasukhabhAie AraMbhamAM keTaluMka lekhanakArya "yAtrI'nA upanAmathI vyakti to keTalI badhI bhAgyazALI gaNAya. tanasukhabhAI bhaTTa evA ane keTaluMka "surendra bhaTTAcArya'nA nAmathI karyuM hatuM. jo ke pachInA bhAgyazALI hatA ke jemane gAMdhIjI nAma daine bolAvatA, chatAM samayamAM teo potAnA nAmathI ja lakhatA rahyA hatA. temanAM kAvyo te tanasukhabhAInAM vANI-vartanamAM kyAreya e vize padano raNakAra jamAnAmAM "kumAra" ane "prasthAnamAM pragaTa thatAM. muktakano kAvya Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana prakAra emane vadhu priya hato. dUdhA upara emanuM prabhutva savizeSa hatuM. saMskRta bhAbA uparanA prabhutvane lIdhe emanI kavitAmAM saMskRta zabdono upayoga arthanA gAMbhIrthamAM vRddhi kare che. ane emanI vANIne ziSTatA ane ramaNIyatA arpe che. A varSo daramiyAna manasukhabhAIe zAstrIya saMgItano vyavasthita abhyAsa karI lIdho hato. rAga-rAgiNInI temanI jANakArI sarasa hatI. teo koI vAjiMtra vagADatA nahi, paNa mAtA sAruM. dakSiNAmUrtimAM zikSaNa lIdhA pachI tanasukhabhAI pAchA satyAgraha AzramamAM joDAyA hatA. 1933mAM gAMdhIjIe dAMDIyAtrAnuM vicAryuM tyAre tanasukhabhAinI uMmara ogaNIsa varSanI hatI. teo dAMDIyAtrAmAM joDAyA ane pachI satyAyanI gaLAmAM bhAga lIdho. sattApane pariNAme tanasukhabhAIe traNa vakhata kArAvAsa sevyo hato. eka vakhata emanI sAthe jelamAM emanA moTA bhAI harihara bhaTTa hatA. eka vakhata to prANazaMkara bhaTTa ane emanA traNe dIkarAo harihara, tArAnAtha ane tanasukhabhAI-ema cAreya eka ja vakhate judI judI jelamAM hatA. prANazaMkara bhaTTa ane emanA kuTuMbe svAtaMtryanI laDatamAM keTo bhoga Apyo hato te AnA parathI joI zakAze. ane pariNAme tanasukhabhAino zALA-kolejano abhyAsa niyamita rahyo nahoto. teo 1935mAM covIsa varSanI vaye meTrika thayA hatA. pachI teo abhyAsa ka2vA muMbaI AvyA hatA ane elphinsTana kaoNlejamAM dAkhala thayA hatA. emanA vakhatamAM kaoNlejanA aMgreja prinsipAla hemilTana hatA. kaoNlejamAM tanasukhabhAI eka tejasvI vidyArthI hatA. teo 1940mAM bI.e. thayA hatA. daramiyAna teo amadAvAdanI suprasiddha zALA sI.ena.vidyAvihAramAM zikSaka tarIke joDAyA hatA. 1943mAM gujarAta vidyAsabhAmAMthI gujarAtI ane saMskRta viSaya laI teo muMbaI yunivarsiTInA ema.e. thayA hatA. teo ema.e.nI parIkSAmAM prathama vargamAM AvyA hatA. te vakhate emanI sAthe DaoN. bhogIlAla sAMDesarA, pro. rAmaprasAda zukala ane pro. upendra paMDyA paNa prathama vargamAM AvyA hatA. vaDodarAnA DaoN. zArjinabhAI paTela tyAre amadAvAdamAM tA. teo paNa ema.e.nI taiyArI karI rahyA hatA. temane tanasukhabhAinI sAthe gADha maitrI thaI hatI. e maitrI vadhu varSa sudhI, 1997mAM tanasukhabhAI poMDIcerI gayA tyAM sudhI rahI hatI. yuvAna vaye tanasukhabhAI krikeTanA sArA khelADI hatA. TesTa meca jovA teo borna sTeDiyamamAM jatA. pAchalAM varSomAM TI.vI. para meca jovAnuM teo cUkatA nahi. tanasukhabhAie trIsa varSanI vaye 1941mAM 'meM pAMkho phaphaDAvI' nAmanI nAnakaDI AtmakathA lakhI hatI. emAM zaizavakALanAM saMsmaraNo AtmakathanAtmaka zailIe lakhAyAM che. A AtmakathA 'kumAra'mAM kramaza: pragaTa thaI hatI. emAM jIvananAM thoDAMka varSonI ja vAta hovAthI AtmakathA nAnI banI hatI. enI prastAvanA kavi umAzaMkara joSIe lakhI hatI. 16 julAI, 2004 gAMdhIyAna dvArA te mUrta thAya che.' uttarAvasthAmAM tanasukhabhAIno be nAnAM pustako pragaTa tharyA hatAM. 1977mAM 'atItanA anusaMdhAnamAM' prakAzita thayeluM, emAM suMdara rekhAcitro che. 1981mAM 'AzramanA AMgaNa'mAM prakAzita thayeluM, emAM sAbaramatI AzramamAM pote rahelA e samayanAM saMsmaraNo che. tyAra pachI 'dAMDIyAtrA' khaMDakAvya ane gAMdhIjInA jIvana vize mahAkAvya 'mahAtyAyana' pragaTa thayuM hatuM. A mahAkAnI jeTalI noMdha gujarAtamAM levAvI joie teTalI levAI nathI. manasukhabhAinI kALI mukhyatve 'kumAra' ane 'prasthAna' mAsikamAM chapAyAM hatAM. eMsI jeTalAM A kAvyono saMgraha 'kAvyalaharI' taiyA2e thayo tyAre enI prastAvanA emanA vidyAguru prakAMDa vidvAna zrI rasikalAla parIkha lakhI ApI hatI. A kAvyasaMgrahamAM mukhyatve ya kAmo che, chaMdobaddha kAvyo ochAM che. A badhAM kAvyomAM muktako che, aMjali kAvya paNa che. sva. rasikalAla parIkhe prasAvanAmAM noMdhyuM che tema 'kavi juvAna che, paNa ' kAvyalaharI'mAM yauvanane sulabha ane gujarAtI kavitAne malakAvI detI strIpuruSanA premanI kavitA nathI, A kavino sthApIbhAva paramAtmaratino che. eka pakSe sAdhu saMtonA vaheNamAM to bIje pakSe samAjasevA e tanasukhabhAInI eka managamatI pravRtti hatI. amadAvAdamAM hatA tyAre tanasukhabhAi samAjasevAnA kAryamAM paDA sakriya nA. temaNe amadAvAdanI jyotisaMgha nAmanI saMsthAmAM gulajhArIlAla naMdA sAthe keTaloka vakhata kAma karyu hatuM. (muMbaI AvyA pachI teo kensara mATenI eka sAmAjika saMsthAmAM potAno samaya ApanA.. tanasukhabhAinuM nAma meM sauthI paheluM sAMbhaLyuM hatuM 1944mAM. meTrika pAsa karIne huM kolejamAM dAkhala thayo tyAre muMbaI bhaNavA AvelA amadAvAdanI supasa zALA sI.ena. vidyAvihAranA keTalAka sahAdhyAyI mitro potAnA zikSaka tanasukhabhAi bhaTTanI bahu prazaMsA karatA. tyAre yuvAna tanasukhabhAI vidyArthIomAM priya hatA. teo ghaNA vidyArthIone nAmathI oLakhatA ane zALA choDI jAya te pachI paNa teonI sAthe patravyavahArathI saMparka rAkhatA. e jamAnAmAM amadAvAdanA zikSAmAM sanasukhabhAinuM nAma moTuM hatuM, sI.ena.mAM bhAvatAM bhaNAvatAM ja emaNe ema.e.no abhyAsa karyo hato. teo eka tejasvI vidyArthI ane tejasvI zikSaka hatA. tyAra pachI mAre tanasukhabhAinI geMgana saMparka thayo 194950mAM tyAre huM ema.e.mAM abhyAsa gujarAtI viSaya laine karato hato. teo amadAvAda choDI muMbainI siddhArtha kolejamAM gujarAtI viSayanA prAdhyApaka tarIke joDAyA hatA. teo ema.e.nA amArA varga paNa letA. tyAre siddhArtha kolejane potAnuM makAna nahotuM. marIna lAinsa para lazkarI berekanA khAlI paDelA oraDAomAM kAmacalAu vyavasthA thayelI. dara aThavADiye eka vAra adhyApaka potAnI kolejamAM varga letA. tyAre tanasukhabhAI khAdInA kapaDAM-raMgIna koTa ane sapheda penTa tathA khAdInI AchA cokaleTI raMganI TAI paheratA. custa gAMdhIvAdI hovAne kAraNe koTa-penTa-TAI paheravAM emane gamatAM nahi, paNa muMbaInA te kALanA adhyApakIya jIvanamAM tema karavAnI pharaja paDI hatI. muMbainI siddhArtha kaoNlejamAM teo saMskRta ane gujarAtI ema be viSayo bhaNAvatA. vargamAM adhyApana karAvavA mATe teo pUrA sajja thaine AvatA. teo sAruM bhAvatA. zarUAtamAM vargo moTA hevAne kArI temane uMcca svare bolavuM paDatuM, paNa pachI bI.e.nA gujarAtI viSayanA vargomAM ochA vidyArthIo hovAne kAraNe evA ucca svare bolavAnuM rahetuM nahi. temaNe keTalAye vidyArthIone gujarAtI ane saMskRta sAhityamAM rasa letA karyA hatA, paraMtu A varSo daramiyAna emanI AsapAsa khaTapaTa ane tejodveSanA vAtAvaraNanI emanA citta upara mAThI asara thaI hatI. tanasukhabhAi amadAvAdamAM sI.ena. vidyAvihAramAM zikSaka hatA tyArathI ja teo amadAvAdanA nAmAMkita kavio-zikSakonA tejodveSanA bhoga banelA. tanasukhamAine emanA satyapriya svabhAvane kAraNe sahana ghaNuM karavuM paDayuM hatuM. pachIthI to teo muMbaInI siddhArtha kolejamAM adhyApaka tarIke AvyA tyAre e tejodreSa muMbaimAM adhyApakIya vartuLamAM prasaryo hato, kAraNa ke emanA karatAM uMmaramAM nAnA ane ochI Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 julAI, 2004 zaikSaNika yogyatAvALA keTalAka adhyApakone UMcAM sthAna maLI gayAM. hatAM. A badhAnI jANe-ajANye tanasukhabhAInA citta upara mAThI asara thaI hatI. pariNAme teo badhAthI aLagA, ataDA rahevA lAgyA. teo koinI khuzAmata karavAmAM mAnatA nahi. pachI to emanI prakRti paNa saMgAtmaka banI gaI. teo samAjamAM bahu bhaLatA nahi. - prabuddha jIvana AnI mAtra be ja nakala cha-eka yunivarsiTImAM ane bIjI tanasukhabhAinI potAnI ke eno muMbaimAM mIThIbAI kaoNlejane ApI dIdhI hatI.) kavi DaoN. raNajitabhAI paTela (anAmI) sAthe tanasukhabhAIne sAro saMbaMdha rahyo hato ano teo vacce patravyavahAra paNa thato. anAmI karatAM tanasukhabhAI uMmaramAM thoDA moTA hatA. anAmI sAhebe mane lakhyuM hatuM ke 'bhaTTa sAheba sArA adhyApaka hovA chatAM paNa koNa jANe emanAM moTA bhAganAM samaya-zakti bhAtabhAtanI khaTaparTIno sAmano karavAmAM gayAM che. amadAvAdamAM sI.ena. vidyAvihAramAM ane muMbaI yunivarsiTImAM. gAMdhI AzramanA nivAsane pratApe A badhuM jhera teo jIravI zakyA hatA ema mane lAge che.' siddhArtha kaoNlejamAM pote joDAyA tyArathI te nivRtta thayA tyAM sudhI teo e ja kaoNlejamAM bhaNAvatA rahyA hatA. teo bhaNAvatA sAruM paNa vidyArthIomA bahu ochA bhaLatA. nAnA vargamAM bhaNAvatA hoya tyAre hetupUrvaka AMkho mIMcIne bolatA, sadbhAgye adhyApaka tarIke emanI nokarI surakSita hatI ane patnI vasaMtabahenanI paNa adhyApikA tarIkenI nokarImAM paNa koI prazna ya. eTale AjIvikAnI dRSTie teo nizcita hatA. teone koinI garaja bhogavavI paDe evuM nahotuM, eTale saMbaMdho bAMdhavA-TakAvavAnI bAbatamAM teo nispRhI, nirutsAhI hatAM. chellAM varSomAM to teo koinI sAthe saMparka rAkhavA utsuka hotA. pahelAM avAranavAra teo mane patro lakhatA, athavA huM emane ghare maLavA jato. paNa pachIthI mane paNa emano saMparka na rAkhavA mATe kahyuM hatuM. alabatta mArA pratye emane sadbhAva pachI hato ane maLavA jAuM to premathI. badhI vAto karatA. saMskRta bhASA upara temanuM prabhutva asAdhAraNa hatuM. kAlidAsa vagerenAM mahAkAvyo uparAMta upaniSado, zrImad bhagavadgItA bhAgavatapurANa emajI mULa saMskRtamAM vAMcyo hato. eka vakhata zrIkRSNa vize kaIka bhAie 'muMbaI samAcAra'mAM carcApatra lakhIne keTalAka prazno uThAvyA hatA tyAre 'bhagavAna zrIkRSNa' e nAmathI emaNe ATha lekha lakhyA hatA ane te 'muMbaI samAcAra'mAM chapAyA hatA. w manasukhabhAie i. sa. 1949mAM 'dahapatarAma eka kAvyAbhigama nAmanA viSaya upara muMbaI yunivarsiTImAM sva. pro. rAmanArAyaNa pAThakanA mArgadarzana heThaLa pIeca.DI.nI DigrI mATe zodha-prabaMdha lakhavA nAma noMdhAvyuM hatuM. tyAre pAThaka sAheba e eka ja gAIDa hatA. e divasomAM pAThaka sAheba thoDo vakhata muMbaimAM rahetA ane thoDo vakhata amadAvAdamAM rahetA. eTale mArgadarzana niyamita maLatu nahi. tyAra pachI pAThaka sAhebane hRdayaroganI takalIpha cAlu thaI. eTale teo mArgadarzana mATe pUro samaya ApI zakatA nahotA. AthI zodhaprabaMdhanuM kAma maMdagatie cAlatuM hatuM. tyAra pachI pAThaka sAhebanuM 1955mAM avasAna thayuM. eTale zodhaprabaMdhanuM kAma vadhu vilaMbamAM paDyuM. tyArachI yunivarsiTIe pro. manasukhalAla jhaverInI pIeca.DI. mATe mArgadarzaka tarIke nimaNUMka karI. tanasukhabhAine gAIDa badalavAnI vidhi yunivarsiTImAM karavI paDI. bAkInuM kArya potAnA lagabhaga samavayaska evA manasukhalAla jhaverInA mArgadarzana heThaLa pUruM karyuM 1957nA jUnamAM e zodhaprabaMdha yunivarsiTIne suprata karavAmAM Avyo ane emane pIeca.DI.nI DigrI maLI. TAIpa karelAM sADA sAtaso pAnAno A zodhaprabaMdha tanasukhabhAie bahu jahemata uThAvIne taiyAra karyo hato je haju aprakAzita che. hAla 3 lagabhaga sADAsAtaso pAnAnA A zodhaprabaMdhamAM dalapatarAmanA jIvana ane kavanano bahu UMDANathI abhyAsa thayo che. keTakeTalI vigato upara navo prakAza emaNe pApI che. lagabhaga pAMca dAyakA pahelAM lakhAyelo A daLadAra mahAnibaMdha naSTa thAya e pahelAM koika vyakti ke saMsthAe saMpAdita-saMkSipta karIne chapAvavA jevo che. 1951mAM huM muMbainI jheviyarsa kaoNlejamAM adhyApaka tarIke joDAyI tyAra pachI tanasukhabhAine vAraMvAra maLavAnuM thatuM, 1955 pachI teo pro. manasukhalAla jhaverInA mArgadarzana heThaLa pIeca.DI. karatA ane amArI jheviyarsa kolejamAM teo te mATe AvatA. Teliphona bavatAra tyAre ATalA sulabha nahoto. keTalIye vAra teo AvyA hoya ane manasukhabhAine vargamAMthI AvatAM vAra lAge ema hoya tyAre tanasukhabhAinI sAthe huM vAte vaLagato. A rIte amAro saMbaMdha gADha thayo hato. manasukhabhAine pravAsano dhaNo zokha hato. satyAgraha AzramamAM rahenAra ane dAMDIyAtrAmAM bhAga lenAra mANaso cAlavAmAM jabarA hoya. tanasukhabhAine kamAlamanuM aneruM AkarSaNa hatuM temaNe bahI-kedAra, gaMgotrI-jamanotrInI pagapALA yAtrA pAMca vAra karI hatI. teo bhAratamAM anya parNa sthaLe pharyAM hatA ane ravIndranAthanA zAMti-niketanamAM paNa rahyA hatA. tanasukhabhAie moTI uMmare lagna karyA hatAM. emanAM patnI saurASTranA patrakAra, svAtaMtrya senAnI haragoviMda paMDyA (paMDitajI)nI suputrI vasaMtabahena tyAre esa.esa.sI.-meTrika thayelAM. paraMtu tanasukhabhAie saMkalpa karyo ke TheTha ema.e. ane pIeca.DI. sudhI vasaMtabAnane pahoMcADavAM, e mATe ero vasaMtabahenane ghare abhyAsa karAvavI zarU karyo. vasaMtabahena muMbaInI ismAila yusupha kaoNlejamAM joDAyAM. ema ka2tAM vasaMtabahena gujarAtI viSaya sAthe, bI.e. ane pachI ema.e. thayAM. tyAra pachI emaNe pIeca.DI.no abhyAsa cAlu karyo ane pachI pIeca.DI. parA thayAM. vasaMtabahene pachA zAtrIya saMgItano abhyAsa karyo hato. vI emano kaMTha paNa madhura hato. eTale teo tanasakhabhAInI sAthe besIne gAtA. reDiyo, TI.vI. paranA zAstrIya saMgItanA kAryakramo paNa teo 2sathI sAMbhaLatAM-jotAM. vasaMtabIna pIeca.DI. thayAM te pachI muMbainI elphinsTana kolejamAM gujarAtI viSayanA lekcarara tarIke emanI nimaNUMka thaI hatI. sarakArI taMtramAM pahelI nimaNUMka kAmacalAu tarIke karavAmAM Ave che. pachI e nimaNUMka pAkI karatAM varSo lAgI jAya. tyAre pharI jAherakhabara ane pharI inTaravyUnuM cakra cAle. vasaMtabahene tyAM traNa varSa adhyApana karyA pachI, be lekacararanA baudAnI jAherakhabara apAI ane inTaravyU goThavAyA. e vakhate tAja ema.e. thayelI eka vidyArthinIe paNa arajI karI hatI ane tenI lAgavaga ghaNI hatI. jyAre InTaravyU levAnA hatA tyAre e pasaMdagI-samitimAM sarakAre mArI paNa nimaNUMka karI hatI. InTaravyU pUrA thayA pachI samitinA bIjA be sabhyoe A navI vidyArthinI mATe joradAra Agraha karyo. mane thayuM ke AmAM vasaMtAnane anyAya thaze ane emanI nokarI jaze. meM paNa vasaMtabahenanA pakSe je mahattvanAM kAraNo hatAM te AgrahapUrvaka rajU karyA. sarakAranA pratinidhie mArI vAta maMjUra rAkhI ane e aMgenA niyamo batAvyA. AthI pelA be sabhyo vadhu bolI na zakyA. pariNAme vasaMtabahenanI nokarI bacI gaI hatI. teo nivRtta thayAM tyAM sudhI e kaoNlejamAM ja bhAvatAM rahyAM hatA. nivRtti pachI thoDA vakhatamAM ja livaranA kensaranI bImArIne kAraNe teo avasAna pAmyAM hatAM. emanA chellA divasomAM Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 prabuddha jIvana videzathI kuM. kSitijA paNa AvI gaI hatI. tanabhAI Akho divasa vasaMtabahenanI pathArI pAse zAntithI besatA ane prArthanA karatA. vasaMtabahene zAntithI deha choDyo hato. tanasukhabhAI vatananI dIkarI ke kiniSThAne ema e. sudhIno abhyAsa karyo hato. roko briTiza kAunsilamAM nokarI svIkArI hatI. tyArapachI te TrAvela kaMpanImAM joDAI hatI. paraMtu enuM mana adhyAtmamAM lAgI jatAM teNe nokarI choDI dIdhI hatI. te kahetI ke mAre mATe mArAM mAtApitA e ja mArA gurutha hatAM. te kahetI ke pitAjInI keTalIka zikhAmaNo javanabhara kAma lAge evI che, jema ke kyAreya jUThuM bolavuM nahi, koInI khuzAmata karavI niha, AtmazcAyA karavI nahi, apekSA rAkhavI nahi, koI vyakti ke dharmanI niMdA karavI nahi, koI rAjadvArI pamAM joDAvuM nahi ane potAnA aMtarAtmAne anusaravuM. muMbainI siddhArtha koleja eTale marAThI bahumatIvALI koleja eTale 1959-60mAM jyAre muMbaI rAjyanA vibhAjana mATenI ane AmacI muMbaI' mATenI caLavaLa cAlelI tyAre keTalAka marAThI vidyArthIo tanasukhabhAIne gujarAtI viSayanA adhyApaka hovAne kAraNe pajavatA hatA. tanasukhabhAIe kSamAbhAvathI e badhuM sahana karI lIdhuM hatuM. paNa pachIthI e paNA zAnta thaI gayuM hatuM. 1970mAM muMbaI yunivarsiTImAM gujarAtI vibhAganA adhyakSa tarIke mArI nimaNUMka thaI ane 1971mAM tanasukhabhAI kaoNlejamAMthI nivRtta thayA. e prasaMga gujarAtI vibhAga taraphathI yojAnA adhyApaka milanamAM ame manasukhabhAI mATe nivRtti-sanmAnano kAryakrama yojyo hato. tanasukhabhAI kaoNlejamAMthI nivRtta thayA te pachI emaNe arthaprApti mATe bIjI koI javAbadArI lIdhI nahi. teo nivRttino samaya gharamAM ja vAMcana-lekhanamAM pasAra karatA. have emanI prakRti pahelAM jevI milanasAra rahI nahotI. bahu ja ochAM lokone teo maLavA jatA ane bahu ochA loko emane maLavA AvatA. vasaMtabahena vyavahAramAM rahetA. paDozIo sAthe paNa sAro saMbaMdha rAkhatA. 19 julAI, 2004 nahi. teo nivRttinA samayamAM roja sAMje pArlAnA sanyAsa AzramamAM jaine besatA. je kaMI bhajanakIrtana ke kathApravacana cAlatAM hoya te sAMbhaLa. holamAM paNa teo chelle eka khUNAmAM bese ane dhyAnathI sAbhaLe. pote kavi che, lekhaka che, prophesara che, jANakAra che evo che dekhAva amo kyAreya karyo nathI. eka sAmAnya zrotAjananI jema teo besatA. koinI sAthe haLatAbhaLatA niha. koine potAno paricya ApatA nahi, ghaNuMkharuM to gharethI nIkaLI ghare Ave tyAM sudhI koinI sAthe kazuM ja bolyA hoya nahi. alabatta, nAzramamAM mahAmaMDalezvara zrI maTe bhArAnaMdajI jo hoya to kyAreka teo emanI sAthe carcAvicAraNA karatA. teo kahetA ke A rIte roja pote cAlIne jatA ane rAzIne pAchA AvatA. ema karavAthI cAlavAnI kasarata sArI thAya che ane doDha-be kalAka sArI rIte pasAra thayA che. / tanasukhabhAinA eka vidyArthI zrI ajita saraiyAe eka vAta noMdhI che. dilhImAM gAMdhIjInI samAdhi joine pAchA AvyA pachI tanasukhabhAie eka carcApatramAM evo vicAra darzAvyo hato ke A samAdhi upara gAMdhIjInI be cAkhaDI kotaravI joie. vastuta: gAMdhIjInI samAdhi e gAMdhIjInA agnisaMskAranuM sthaLa che. paraMtu ArasanI e laMbacorasa AkRti upara roja aneka loko phUla caDAve che ane videzI rAjadvArI mahemAnone paNa tyAM phUlahAra caDAvavA laI javAmAM Ave che. paraMtu badhA loko kaMI lAMbo vicAra karatA nathI. saMbhava che ke emAMnA keTalAka kadAca ene kabara samajatA hoya ! jo A kAra hoya evuM lAge to so-baso varSe koI ema paNa mAne ke kabara to musalamAnonI hoya, hiMdunI nahi, mATe gAMdhIjI musalamAna hatA evI gerasamaja paNa pracalita thAya. paraMtu 'he rAma' zabdonI sAthe cAkhaDI kAtarI hoya, svastika hoya to bhaviSyamAM AvI koI gerasamaja pracalita na thAya. gAMdhIjI pratyenI bhakti tanasukhabhAInA dilamAM keTalI badhI hatI te AnA uparathI samajAze. nivRtti pachI tanasukhabhAI keTalIya vAra potAnA vicAromAM khovAI jatA. badhA vacce vAtacIta cAlatI hoya paNa tanasukhabhAI emanA vicAronI duniyAmAM hoya. eka vakhata tanasukhabhAI mane muMbaI yunivarsiTInA pravezadvAramAM ja maLI gayA. sAmAnya rIte ame kyAMya maLIe to tyAM ja UbhA UbhA nirAMte vAto karIe. te divase paNa nirAMte vAta karatA hatA tyAM koI evo viSaya Avyo ke teo tarata bolyA, 'basa, ramaNabhAI ! have huM vadhAre vAta nahi karI zakuM. huM vicAre caDI gayo chuM. mane have tamArI sAthe vAta karavAmAM majhA nahi Ave. mApha karajo.' ema kahI emaNe tarata vidAya lIdhI. - tanasukhabhAI dakSiNAmUrtimAM hatA tyAre nAnAbhAI bhaTTa, muLazaMkara bhara, bhanubhAI paMcolI (darzaka), naTavaralAla buca vagere mahAnubhAvo . sAthe eka ja saMsthAmAM emane rahevAnuM maLyuM hatuM. eTale e samayanI keTalIya ghaTanAonA teo sAkSI hatA. darzake 'jhera to pIdhAM che jANI jANI' navalakathAmAM keTalAMka pAtronuM sarjana ane prasaMgonuM Alekhana dakSiNAmUrtinA anubhavo parathI karyuM che ema teo kahetA. ame koI vAra emane maLavA jaie tyAre hAthamAM 'jhera to pIdhAM che" navalakathA laI amuka phakarA vAMcI e kaI ghaTanA ane kaMI vyakti parathI lakhAyA che te teo batAvatA. jiMdagInAM chellAM varSomAM emane maLavA jAuM tyAre teo sAbaramatI AzramanAM saMsmaraNo vAgoLatA. svAmI AnaMda, mahAdevabhAI desAI, gulajhArIlAla naMdA vagere potAnA samakAlInonI vAto karatA. tanasukhabhAI AvA prakAMDa paMDita ane samartha sarjaka hovA chatAM temanAmAM potAnI siddhio mATe ahaMkAra ke abhiniveza jovA maLato / tanasukhabhAi 1983-84 thI 'prabuddha jIvana' mATe avAranavAra lekha mokalatA rahyA hatA. emanA lekha vAMcavAmAM ane chApavAmAM mane AnaMda Avato. vAcakone paNa emanuM lakhANa gamatuM ane ghaNuM jArAvAnuM maLanuM. keTalAMka varSa sudhI e rIte emanA lekho chapAyA. pachI eka divasa patra Avyo ke 'mArA lekho havethI chApazo nahi.' huM emane maLavA gayo. emaNe kahyuM, 'huM have lekho dvArA paNa lokasaMparkamAM rahevA icchato nathI.' meM emanA lekho pAchA ApyA. [ teo ajJAtavAsamAM rahevA icchatA hatA. 1990 pachI teo muMbaI choDI bIje kyAMka rahevAnuM vicAratA hatA. tanasukhabhAI dIkarI kritiSThAne koI AdhyAtmika nivRtti kSetramAM rahevAnI icchA hatI. pote jyAM jAya tyAM nanAbhAI javA taiyAra hatA. amadAvAda ke vaDodarAmAM rahevAno vicAra karI jeyelo pA tyAM eTalI anukULatA lAgI nahi. chevaTe poMDIcerI javAnuM nakkI karyuM, kAraNa ke kSitijAne zrI araviMda ane poMDicerInuM AkarSA karatuM hatuM. ditija tyAM tapAsa ka karI AvI. muMbaIno phleTa vecI daI 1997mAM teo poMDIcerI rahevA gayA e vAtanI teoe khAsa koIne jANa karI nahotI. teone tyAM thoDo vakhata to sAruM lAgyuM, pachA gAMdhI vicArasaraNI ane jIvanazailIvALA tanasukhabhAInA zrI araviMdanA poMDIcerImAM bahu meLa beTho nahi. vaLI tyAM taDako paNa sakhata paDato, je emanAthI have sahana thato nahi. poMDIcerInA loko kAM to phrenca bole, kAM to tAmila bole. hiMdI ke iMgliza bolanAra to koIka ja nIkaLe. e rIte pA temane anukULatA ochI lAgatI. AthI temaNe poMDIcerI choDavAnuM nakkI karyuM. paraMtu muMbaI pAchA pharavuM nahotuM. chevaTe pUnAmAM sthira thavAnuM vicAryuM. kSitijAe pUnAmAM dhara laI badhI vyavasthA karI ane * Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 julAI, 2004 prabuddha jIvana 1999mAM tanasukhabhAIne pUnA laI AvI. A rIte tanasukhabhAie kavi A "dAMDIyAtrA' kAvyano AraMbha kare che. pUnAmAM potAnuM zAnta jIvana zarU karyuM. pUnAnA potAnA nivAsanI rASTrotkarSe nija vapu ghasI dUra aMdhArakhaMDe; bhAgye ja temaNe koine jANa karI hatI. reko kerA svajana banIne, ekadA ko mahAtmA. nevuM. varSanI uMmare tanasukhabhAI chApAM niyamita vAMcatA. TI.vI. gaurAMgono garava harIne divya zAstra amodhe, jotA. pharavA jatA. potAnuM zarIra sAcavatA. potAnuM kAma barAbara AryAvarta nija janamanI bhomakAmAM padhAryA. karatA. sAbaramatI AzramanA vakhatathI paDelI Teva pramANe teo savAranA dAMDIyAtrA daramiyAna eka sthaLe nadInA paTamAM ghUMTaNa sudhInA cAra vAge UThI jatA ane prArthanA karatA. tyAra pachI teo eka kalAka kAdavamAM cAlavAnuM AvyuM ane badhAMe bApune UMcakIne AgaLa cAlavAnuM dhyAnamAM besatAM. kyAreka sAMje, dasa vAge sUtAM pahelAM eka kalAka sUcana karyuM te prasaMganuM varNana karatAM kavi lakhe che: dhyAnamAM besatAM. (emanAM patnI vasaMtabahena paNa hayAta hatAM tyAM sudhI tyAre bApu khaDakhaDa hasyA, "vAta zI bALa jevI, dhyAnamAM joDAtAM.) nevuMnI uMmara pachI tanasukhabhAI DhIlA paDyA hatA. pAye mArA baLa bahu haju' ema bolI vadhe che. bahena kSitijAe potAnA pitAnI jIvananA aMta sudhI sArI saMbhALa ne vRddhAMgo prabaLa vihare kardame jAnamagna, rAkhI hatI. tanasukhabhAI ane kahetA ke "tuM mArI dIkarI che, paNa te anyatrAse nija sukha lahe kema ko dI mahAtmA ? mArI mAtAnI jema saMbhALa rAkhI che. chellAM doDheka varSathI tanasukhabhAIe dhArAsaNAnA samudra kinAre bApue vAMkA vaLI capaTI mIThuM lIdhuM e potAnA dehanI mamatA choDI dIdhI hatI. temaNe koi paNa prakAranI prasaMga varNavatAM kavi kevI sarasa kalpanA kare che ! davA levAnuM baMdha karI dIdhuM hatuM. teo kahetA ke pote potAno deha have kIdhuM haiye prabhusmaraNa ne medanI harSaghoSe, - kRSNArpaNa karI dIdho che. emanuM zarIra dhIme dhIme ghasAtuM jatuM hatuM. bApu jhUkyA lavaNakaNanA zarkarAkhaMDa vINyAM; gAMdhIvAdI tanasukhabhAI kahetA ke "AjhAdInI laDatanA divasomAM vIyA puMjo kSititala thakI zreSTha sAmrAjya lUMTayuM. sau koI gAMdhIjIne 'bApu' kahetA. koI 'gAMdhIjI' zabda vApare to ' kiMvA lUMTayuM vitatasamaye labhya svAtaMtrya moMdhuM. amane bahu kheMcatuM. have to ghaNA mi.gAMdhI kahe che. te amane haiyAmAM A prasaMge badhAMe je zaurya dAkhavyuM hatuM te varNavatAM kavi lakhe che: charI bhoMkAtI hoya ema kaThe che.' ne e kUco lavaNa Dhagale kSetra dhArAsaNAne, gAMdhIjInA gujarAtamAM godharAkAMDa ane bhayaMkara komI ramakhANo phaMgoLAyAM subhaTanaDAM ne hiNAyAM, piTAyAM - thayAM tyAre tanasukhabhAInuM hRdaya bahu vyathita thaI gayuM hatuM. kyAM khelAyuM jyAM pratidina kharuM yuddha re romaharSa, gAMdhIjInuM svapna ane kyAM vartamAna paristhiti ? e vakhate tanasukhabhAInA vIrazrIno prathama paraco dAkhavyo gurjaroe. hRdayamAMthI kAvyapaMktio sarI paDI hatI : A etihAsika ghaTanAne aMte kavi bApune aMjali arpatAM kahe che: A AMkhone zamaNAM jovAnI Teva paDI; bApu ! divyA tama pagalIe dezanI kuca mAMDI ! A TevamAMthI ugAro ho rAja ! bApu ! nyArI tama chabi aho dAsyamAM dIpadAMDI ! A AMkhone zamaNAMno bhAra lAge che. kAvyalaharInAM kAvyomAM sva. tanasukhabhAinI eka tattvaciMtaka tarIkenI tanasukhabhAie kSitijAne kahyuM hatuM ke potAnA avasAna prasaMge pratibhA UpasI Ave che. u.ta. "jhaMkhanA' kAvyamAM giranAra para caDhatAM bahu mANaso ekatra karavA nahi ane potAnA asthinuM visarjana je saMvedanA thaI te vyakta karatAM teo lakhe che: saMgamamAM karavuM. cothI phebruArI 2004nA roja emaNe mauna dhAraNa vAdaLa paDadA vizALa; paLamAM lopAtI re deraDI, karI lIdhuM ane aMtarmukha banI gayA. temaNe kSitijAne kahyuM, "beTA! maLatI leza na bhALa evA re mAraga ame saMcaryA. mane yamadUto dekhAya che, teo mane teDavA AvyA che. huM have javAno XXX chuM. tuM zAntithI raheje.' pAMcamI phebruArIe emaNe deha choDI dIdho. "zAzvata sukhamAM teo kahe che : tanasukhabhAinuM eka mahattvanuM kAvya te dAMDIyAtrA che. tenI racanA AtmA mahIM kintu nihALato nidhi, 1946mAM (saM. 2002-janmASTamI) thaI hatI. 1951mAM te pustikA jyAM zAzvatI jJAnapramodasaMsthiti, rUpe pragaTa thayuM hatuM ane tyAra pachI 1955mAM potAnA kAvyasaMgraha jANI jIvI jIvanamArga dAkhavI, kAvyalaharI'mAM e samAviSTa karavAmAM AvyuM hatuM. A khaMDakAvya saMto mahA e padamAM gayA maLI. mandAkrAntA chaMdanI 125 kaDImAM (500 paMktimAM) lakhAyuM che. tenuM jagatathI nyArA ane jagatanI koI vastunI spRhA na rAkhanArA savizeSa mUlya e rIte che ke temAM satyAgraha AzramanuM zabdacitra bahu tanasukhabhAI 'manISA' kAvyamAM kahe che: suMdara ApavAmAM AvyuM che ke je eka dastAvejI citra jevuM thayuM che. vaLI nava aMtara yAcanA hajo, nava rIjho ura bhogidarzane, dAMDIyAtrA kayA kayA pradezamAMthI-gAmanagaramAMthI pasAra thaI hatI jaga ni:spRha ne jale chalI jharaNI aMtaranI vaho vaho. eno krama ane enuM zabdacitra ApaNane prApta thayA che. eka dastAvejI eka kavi tarIke tanasukhabhAie sArI siddhi meLavI hatI. chaMdobaddha kAvya tarIke enI mUlyavattA ghaNI che. ' kAvyo ane geya racanAo baMnemAM temanI zakti supere AviSkAra pAmI dAMDIyAtrA" nAnI pustikA tarIke prakAzita thaI tyAre enI hatI. madhyavayamAM AsapAsanAM saMjogomAM jo emanI kavipratibhA kuMThita prastAvanA anaMtarAya rAvaLe lakhI hatI. e ja kAvya "kAvyalaharI'mAM na karI nAkhI hota to kavi tarIke emaNe moTuM nAma kADhayuM hota. chapAyuM tyAre e saMgrahanI prastAvanA sva. viddhadhvarya rasikalAla parIkhe gAMdhIjInA hAtha heThaLa saMskArasiMcana pAmelI tejasvI vyaktino lakhI hatI. "dAMDIyAtrA' kAvyane temaNe kAlidAsanA "meghadUta'nI yAda jIvanavikAsa bAhya dRSTie kevo viparIta ane viSama banI gayo ! apAve evA kAvya tarIke oLakhAvyuM che, kAraNa ke A kAvyamAM alabatta potAnI aMtarmukhatAe to emane dhanya ja banAvyA hatA. meghadUtanI jema "sAbaramatI AzramathI dAMDI sudhImAM AvatAM sthaLonAM mArA vidyAguru sva. tanasukhabhAI bhaTTane zraddhAMjali arpI chuM. varNano che. - 1 ramaNalAla cI. zAha gAMdhIjI AphrikAthI bhArata pAchA AvyA e ghaTanAnA nirUpaNathI Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 julAI, 2004 saMskRta sAhityamAM vidvatAbharyo vinoda | pa. pU. A zrI pUrNacandrasUrijI mahArAja saMskRti evI saMjIvinI che, je prajAne yuga-yuga sudhI saMskArI ane rAjana ! AvI apUrva bANavidyA tame kyAMthI zIkhI AvyA ke, sacetana rAkhI zake. AvI saMskRtiomAM bhAratIya saMskRti ziramora tarIkenuM bhikSuko-yAcakono samUha najIka Ave che ane tamArA guNa digU-digaMtamAM sthAna-mAna zobhAve che. kAraNa ke A saMskRti saMskRta-prAkRta bhASA jAya che. [bANa choDIe tyAre dhanuSyanI dorI najIka kheMcavI paDe ethI bANa sAthe joDAyelI che. eka apekSAe ema kahI zakAya ke, saMskRta ane dUra dUra jAya. ahIM vilakSaNatA e che ke mArgaNano artha bANa ane bhikSuka - saMskRti eka ja sikkAnI be bAju che. saMskRtano artha thAya che: saMskArita baMne thAya, bhikSuko najIka Ave che. guNano artha dorI ane guNa baMne thAya, kareluM. saMskRta bhASA to saMskArita che ja, paraMtu je koi paNa saMskRti ke guNo dUra dUra gavAya che.] mAnava saMskRta-bhASA sAthe joDAyelo rahe che, e paNa svayaM saMskAra-saMpannatAno mAho tava ni:svAre surataM ripuzcaDhe. svAmI banI jAya che. saMskRta bhASAno A kaMI jevo tevo prabhAva nathI. mATe : nite tastriyAne vaMcitramiTuM mahatva - ja bhAratIya saMskRti sarvazreSTha rahetI AvI che, rAjana ! tame bANa choDo cho ane zatruonAM hRdaya-ghaTa phUTI jAya che, jenuM sAhitya sarvazreSTha hoya, e samAja ane e saMskRti paNa sarvazreSThatA paraMtu AzcaryanI vAta to e che ke, zatruonI strIonI AMkhamAMthI pANI pAmyA vinA na rahe. bhAratIya sAhityanuM siMhAvalokana karIe, to ema vahevA mAMDe che. (phUTelA ghaDAmAMthI pANI vahetuM nathI, emanI strIonI lAge ke, A sAhityanA udyAnamAM saMskRta-bhASA ora khIlI UThI che. AMkhamAMthI pANI-AMsu vahevA mAMDe che, e Azcarya !) emAMya jaina-sAhityanuM paThana-pAThana karatAM to ema ja lAge ke, jaina sAhitya to saMskRta-bhASAne muktamane viharavA mATenI krIDA-sthalI taLAvanA kinAre mAchalAM pakaDIne khAI jatA bagalAnuM dRzya joine ja che. eka kavirAje kaTAkSa-bANa choDyAM ke, saMskRta-bhASAnI vizeSatA enI niyamabaddhatA, ochA zabdomAM ghaNA paNa tamiSa tAva TrAnazAtA macI rasavatI IT sadaiva arthano samAveza karavAnI virala lAkSaNikatA ane madha-mIThI madhuratAmAM paNa yata sArasa vavaIi: purva di bhavati tag va ra vi: samAyelI che. arthanuM gAMbhIrya ane zabdanuM lAlitya: A be dRSTithI taLAvanA bAne banAvAyelI A dAnazALAmAM mAchalAM Adi rasoI rUpe vicArIe to saMskRta jevI bIjI bhASA maLavI durlabha gaNAya. saMskRta haMmeza taiyAra ja hoya che. bhojana karanArA tarIke ahIM bagalA-sArasa-cakravAka traSi-munionI bhASA to che ja, taduparAMta 'devabhASA" banavAnuM saubhAgya Adi paMkhIonuM gamanAgamana satata thatuM ja hoya che. chatAM ahIM puNya paNa saMskRtane varyuM che. keTaluM baMdhAtuM haze, e to ame kahI zakatA nathI. arthanI camatkRtinI dRSTie saMskRta kevI adbhuta bhASA che, eno 0 tAga pAmavo hoya, to saMskRta subhASito para manana-ciMtana karavuM joie. maMtrI dvArA ja mahimA pAmelA rAjAne paNa maMtrIe chaMcheDavA na joie, A sivAya vidvattAbharyo vinoda mANavo hoya, to saMskRta-sAhityamAM evA AvI hitazikSA eka zlokamAM khUba ja suMdara AlaMkArika rIte rajU karavAmAM evA zloko DhagalAbaMdha maLI Ave che, kayA zlokane agrakrama Apavo, eno AvI che. nirNaya karavAmAM dvidhA anubhavAya. keTalAya jainAcAryoe saMskRta-bhASAmAM . Adau mayaivAyamadIpi nUnaM na taddahenmAmavahelitopi je racanAo karI che, e Azcarya ane ahobhAvanI dRSTie jovAya evI iti bhramAdaGguliparvaNApi spRzeta no dIpa ivAvanIpa: che. A sivAya vAtacIta ke goSThinA rUpamAMya jainAcAryonI vANI ke meM A dIvo peTAvyo che ane pALyo-poSyo che. mATe huM enI sAthe kalamamAMthI je saMskRta racanAo sarI paDI che, e joie toya AzcaryathI cheDachADa karIza, toya mane to A dIvo bALaze nahi, A jAtanA bhramano hiMga banI javAya. Avo eka sAmAnya prayAsa karIne saMskRta-bhASAnI bhoga banIne dIvAnI jema rAjAnI avahelanA maMtrIe na karavI joie. saMskAritAne samajIe: - a n n. evI lokamAnyatA pracalita che ke, saptarSinA tArAonuM AkAzamAM paradu:khabhaMjana rAjA vikramanA samayamAM zrI siddhasena divAkara sUri anokhuM sthAna-mAna che. enA karatAMya ekalA zrI hemacandrasUrijI mahArAjanA nAmanA eka jainAcArya thaI gayA. koI rAjAne pratibodhita karavAnA emanA sthAnane vadhu mahattva ApatI eka kavikalpanA jANavA-mANavA jevI che : manoratha hatA. ethI pahelI ja vAra vikrama rAjA sAthe vArtAlApa karavAno satayopi satata varatno movatuM kSama nahiM mRf 5yo: sazat prasaMga Avyo, tyAre emaNe camatkRti-pUrNa je saMskRta-zlokothI pUrvabhUmikA nIyAsau vitaraMvmuddemaNUrina pena muvi nIvavadho niSiddha: racI, e kramaza: joie. rAjAnA vAstavika guNa varNavatA emaNe kahyuM: ' AkozamAM saptarSi (sAta RSio) satata paribhramaNa karI rahyA che, sarvadA sarvado'sIti mithyA saMstUyase budhaiH chatAM hajI sudhI candranI cuMgAlamAM phasAyelAM haraNa-haraNImAMthI haraNIya nArayo lebhire pRSThiM na vakSa: parayoSitaH / e choDAvI zakyA nathI. jyAre gujarAtanA saMskArasvAmI zrI hemacandrasUrijI rAjavI vikrama ! vidvAno tamArA guNagAna karatA kahe che ke, rAjavI ekalapaMDe aDhAra aDhAra dezamAM jIva-vadhano niSedha karAvI zakyA che. A haMmezane mATe badhuM ApanArA che, paraMtu AmAM saccAI nathI, kemake zatruone ekarSi cirakALa jaya pAmo. 9 a n. tame pITha ApatA nathI ane parastrIne tame chAtI ApatA nathI. ethI sarvadA gujarAtanA rAjavI vIradhavala jyAre svargavAsI banyA, tyAranA AghAtanuM varNana sarva-dAyaka tarIkenI tamArI kIrtine sAcI kaI rIte gaNavI ? eka kavie grISma ane varSARtuno saMgama karAvIne adbhuta zailImAM karyuM che: sarasvatI sthitA vaktre lakSmI: karasaroruhe AyAnti yAnti ca pare Rtava: krameNa kIrtiH kiM kupitA rAjan yena dezAntaraM gatA saJjAtametadRtu yuTmamagatvaraMtu rAjana ! sararavatI-lakSmI ane kIrti A traNa devIo gaNAya che. vIreNa vIradhavalena vinA janAnAM AmAM sararavatIno tamArA mukhamAM vasavATa che ane lakSmI tamArA karakamaLama varSA vilocanayuge hRdaye nidAghaH vilAsa mANe che, paNa kIrtine evuM to kevuM khoTuM lAgI gayuM ke, e rIsAine kALanA krama mujaba vArApharatI Rtuo Ave che ane jAya che. paraMtu bIjA dezomAM cAlI gaI. vIra rAjavI vIradhavala jyAre svargavAsI banyA, tyAre loko mATe varSa ane apUrveyaM dhanurvidyA bhavatA zikSitA kuta: grISma A be RtuonuM ekI sAthe Agamana e rIte thayuM ke, e Rtu-saMgama, mArgaNaugha: samabhyeti guNo yAti digantaram varSA-grIkhanuM e Agamana kyAreya pAchuM phare nahi, kemake tyAre prajAnI Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 16 julAI, 2004 AMkhamAM varSARtu hatI ane prajAnA haiye grISma unALo tapato hato. n a p unmArgagAmI banavA taiyAra thayelA rAjAne anulakSIne eka kavie jaLa-nIranI je prazaMsA-niMdA karI che, enA zabdo cittane coTa ApI jAya evA che : zaityaM nAma guNastavaiva tadnu svAbhAvikI svacchatA kiM brUmaH zucitAM vrajantvazacava: sparzAttavaicApare kiM cAta: paramasti te stutipadaM tvaM jIvitaM dehinAM tvaM cainIcapathena gacchasi payaH kastvAM niroSTuM kSamaH prabuddha jIvana eo je javAba vALatA, emAM vidvattAbharyo vinoda dharmanI dhArA sAthe vaheto jovA maLe che. he jaLa ! zItalatA eka mAtra tAro ja guNa che. A ja rIte svAbhAvika svacchatAno tuM svAmI che. vadhu to zuM kahIe ? bIjI bIjI azucio tArA sparza mAtrathI sUcistAne pArakA karanArI banI jAya che. AnAthI vadhAre tArI smRti zuM karIe ke, tuM ja vamAtranuM vana che. chatAM khedanI vAta che ke, Avo guNAvaibhava dharAvatuM tuM ja jo unmArga gAmI banavA mAMgIzA, to unmArgagAmI banatAM tane rokavA koNa samartha nIvaDaze ? u n n jagadeva nAmanA dAnavIranI dAnavIratAnuM kalpanAmAM paNa na Ave evI upamA dvArA koI kavinI kalame thayeluM citraNa cittane camatkRta karI mUke evuM che: cakaH papraccha pAn kathaya mama sakhe kvAsti kiM sa pradezo vastu no yatra rAtri bhavati bhuvi, cirAyeti sa pratyuvAca nIte merau samApti kanaka vitaraNai: zrI jagadeva nAmnA - sUrye'nanantarhite'smin katipaya divasairvAsarAdvaita sRSTi: - (sUryAsta thatAM ja cakorIno viyoga sahana karavo paDato hovAthI cakora jyAM sUrya Athamato ja na hoya, evA pradezanI mAhitI meLavavA musApharane pUche che:) he pAMtha-mitra ! mane e jaNAva ke, evo koI pradeza che kharo ke, jyAM sUrya asta pAmato ja na hoya, ane rAta paDatI na hoya, ethI tyAM cirakALa sudhI huM vasavATa karI zakuM. pAMtha-mitra javAbamAM jaNAvyuM ke, zrI jagadeva nAmano dAnavIra suvarNAdAna dvArA thoDA ja divasomAM, sUryane DhAMkI rAkhanArA meruparvatane nAmazeSa karI nAkhaze, pachI A sRSTimAM divasAdvaita sarajAze. arthAt sUrya asta ja nahi pA. n a m snehArTa cittathI upakAra karyA bAda be upakRta vyaktinI sAme paNa na jovA rUpa kaThora-kALajAnuM citraNa, nivRta-gurAne vyakta karavA kevI adbhuta zailIthI koI kavie nIce mujaba karyuM che : iyamuccadhiyAmalaiaukikI mahatI kApi kaThora cittatA upakRtya bhavaMti-ni:spRhAH parataH pratyupakArazaMkA. sajjanonA vijhanI A kevI alaukika ane mahAna kIratA gaNAya ke, snehArda cittathI upakAra karIne sajjano pachI e vyaktithI ekadama ni:spRha banI jatA hoya che. kemake sajjanonA manamAM evI zaMkA thayA kare che ke, upakRta-vyakti sAtheno saMparka jALavI jANIzuM, to emanA dvArA pratyupakAra svIkAravo paDaze. tirekaiva vittasya dAnamanyAH vipattayaH seMkaDo seMkaDo prayatnothI jenuM upArjana thAya che, je prANAnoya prAda hovAthI agiyAramA prANa tarIke gavAya che, evA dhananI gati to eka dAna ja che. bIjI badhI rIte thato eno vaparAza te vipatti ja che. n a n gujarAtanA maMtrIzvara vastupAla sattA ane saMpattinI jema sarasvatInA paNa kRpApAtra saMtAna hatA. loko jyAre emanI khabaraaMtara pUchatA, tyAre lokaH pRcchati me vArtAM zarIre kuzalaM tava kutaH kuzalamasmAkaM AyuryAti dine dine loko mArI kAyAnI kALanA aMge khabara tara pUchatA hoya che, pa A kAyA to kuzaLa kyAMthI rahI zake ? kAraNa ke divase divase AyuSyamAM ghaTADo thato raheto hoya, tyAM kAthAnI kuzaLatA kyAMthI TakI zake ? 3 n a n ekavAra sabhAmAM eka cAraNa pravezyo. vastupALe Asana batAvIne besavAno Agraha karyo, tyAre paNa AsapAsa khAlI jagA zodhavAno dekhAva karatAM cAraNe kahyuM: annadAnaiH payaHpAnaH dharmasthAne bhUtalaM yazasA vastupAlena ruddhamAkAzamaMDalam maMtrIzvara ! annadAna ne jaLapAna karAvatAM sthAno uparAMta dharmasthAno varDa Ape pRthvIne bharI dIdhI che. ane ApanA maLI AkAza bharAI gayuM. che. Ama nathI to pRthvI para jagA ke nathI to AkAzamAM jagA ! huM kyAM besuM ? n a n vastupAla ekavAra bharUca gayA. bharUcanA jina maMdirano jIrNodvAra kumArapAlanA samayamAM aMbaDe karyo hato ane maMdiro para kASTanA dhvajadaMDa Apita karyA hatA, enA sthAne surNamaDhavA dhvajadaMDa sthApavAnI preraNA vastupAlanA mAtA tejapAla samakSa kavikalpanAnuM mAdhyama svIkArIne adbhuta rIte karavAmAM AvI. tena:pAla ! pAnudhurya ! vimAprAvATa vaMzadhvajJa ! zramannambaDakIrttiradya vadati tvatsaMmukhaM manmukhAt AjanmAvadhi vaMzayaSTikalitA bhrAntAhamekAkinI vRddhA samprati puNya bhavate sauvarNadaNDahA pALuomAM agresara ! vizvanA vaizAmAM dhvaja samAna | ke tejapAla ! zrI aMbaDanI kIrti-suMdarI mArA muzkelI ApanI samakSa evuM nivedana kare che ke, janmathI Aja sudhI vAMsanI lAkaDInA Teke Teke cAlatI huM vRddha banI cUkI chuM. he puNyapuMja tejapAla ! ApanI pAsethI huM have to vaMzanI lAkaDInA sthAna sUvarNa daMDanI spRhA rAkhuM chuM. n a n dhananI gati to eka ja dAna che, bIjI gatio to vipatti rUpa che, vilasato rahe. Avo upadeza saMbhaLAvatuM eka subhASita bhUlAya evuM nathI. AyAsazatalabdhasya prANebhyo'pi garIyasaH n a n gujarAtanI aitihAsika vigato meLavavAno mukhya srota gaNAtA prabaMdhaciMtAmaNi' graMthamAMthI vidvatAbharyo vinoda karAvatA ATalA zloko cUMTI cUMTIne A lekhamAM aMdita karyA che. AvA to agariAta graMtho ne vAko jaina sAhityamAM vidyamAna che. 'prabaMdha ciMtAmaNi'nI prAtino eka ko padmA zrI mainugAcAryanI kalpanAzaktino camakAro darzAvI jAya evo che. enI para dRSTipAta karIne 'jhaMskRta sAhityamAM vidvattAmaryo vinoda' lekha pUrNa karIe. yAvardhiva kitavAviva ravizAzino krIDatto grahakaparvaiH 115nu pUrIimiyamoma AkAkAmAM jyAM sudhI sUrya ane candra dhUtakAranI adAthI grahanA pAsA vaDe ramatA rahe, tyAM sudhI A prabaMdha ciMtAmaNi graMtha AcAryo vaDe upadezAto paryuSaNa vyAkhyAnamALA saMgha taraphathI prativarSa yojAtI paryuSaNa vyAkhyAnamALA varSe bIjA zrAvaNA ane bhAdaravAmAM, tA. 11 mI sapTembarathI 18 | sapTembara sudhI yojavAmAM Avaze. sthaLa, samaya, vyAkhyAtAo vagere vizenI mAhitI have pachI jAhe2 ka2vAmAM Avaze. D maMtrIo Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 julAI, 2004 Atmatatva D DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA AtmA mATe dharmasiddhAnta ane darzanazAstranuM tattvajJAna atyaMta jevAM ke cetana ane acetana, jIva ane jaDa (ajIva). jaDa kadApi upayogI che. jyAre tenI viruddha vijJAnanA sAdhanonI bharamAra zarIra cetana na thAya ane cetana kyAreya paNa acetana na thAya. jaDa evAM mATe sukha sAmagrIonI vaNajhAra UbhI kare che. vartamAna bhogavilAsI karmonA saMsargamAM AvavAthI AtmAnA pradezo AMdolita thAya che. ATha atRpta mAnavIne adhyAtmanI sAcI dizAnuM bhAna karAvavA mATeno prakAranI karmavargaNA che. AtmAnA ATha rUcaka pradezo kyAreya paNa yogamArga mAtra dehalathI nahIM paraMtu AtmalakSI, mokSalakSI che. AjanA AMdolita thatAM nathI. karmavargaNAnA saMsargathI te rUcaka sivAyanA mAnavIne nathI to AtmAnI ciMtA ke nathI vartamAna janma bagaDe tenI pradezomAM AMdolana thAya che. jaDa evAM karmothI AMdolana kevI rIte ciMtA. bhoganI Asakti eTalI badhI che ke adhyAtmamArgane oLakhavA ghaTI zake ? jevI rIte jaDa evA lohacuMbaka pAse lokhaMDanI rajakaNo jANavA paNa taiyAra nathI. sukha maLe, du:kha TaLenuM ja raTaNa cAlyA kare kheMcAIne tenI sAthe saMlagna thAya che tema. Ama karmavargaNAnA sapATAmAM che. vAsanA ane vilAsitA jenA manamAM sadA saLavaLatI hoya evA AtmA AvI jAya tyAre tene (AtmAne) karmabaMdha thAya che. tenA dvArA jIvo AdhyAtmika mArga mATe ayogya, apAtra Thare che. adhyAtma mArga jIvane mukti na maLe tyAM sudhI jIve cAra gatimAM deva, manuSya, tiryaMca mamatA ghaTADI, samatA lAvI, rAga ocho karAvI vairAgya ane tyAga ane narakamAM bhavya, abhavya, durbhavya ke jAti bhavya tarIke bhaTakavuM paDe vadhArI saMsAra nAbUda karavAnuM sUcana karI mokSAbhimukha thavAnuM lakSya che, kUTAvuM paDe che, rakhaDavuM paDe che, ghUmavuM paDe che, cakrAvo levo paDe pakaDavAnuM zIkhave che. che. temAMthI mukta thanAro mokSa pAmelo gaNAya. karmanA baMdhanamAMthI jaina darzana ane zAstro AtmAnA Avarita thayelAM guNadharmono mukta thavA apunabaMdhaka avasthA, caramapudgalAvarta, ardhapudgalathI paricaya karI AtmahattvanuM darzana, jJAna tathA dhyAna karavAnuM sUcave che. kaMIka palyopamanA asaMkhyAta bhAgathI nyUna thaI, yathApravRttikaraNa, prAcInakAlIna pU. haribhadrasUri, pU. hemacaMdrAcArya, pU. mahopAdhyAya zuddha yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa, anivRttikaraNa, samyakatvanA bIjanI yazovijayajI vagerenA yogadRSTi samuccaya', "yoga vizikA', yogabiMdu, prApti, uttarottara vikAsanA 14 pagathiyAM paraMparAgata rIte caDhatAM yogazAstra, adhyAtmasArAdi aneka graMtho tadviSayaka che. AtmA sadA mATe mukti mahelano vAsI banI jAya che. AtmA viSe prAraMbhika ATaluM jaNAyuM ke AtmA che, nitya che, mokSe gayelo pratyeka jIva have paramAtmA to banyo paraMtu dareka sanAtana che, puNyapApanA phaLano bhokatA che. AtmA ziva, acala, asaMkhya paramAtmA svataMtra rIte bIjAne bAdhA pahoMcADyA vagara 45 arUpI, anaMta, akSaya, avyAbAdha, apunarAvRtti, siddhagati pAmelo lAkha yojana lAMbI pahoLI siddhazilAe svataMtra astitva dharAvI rahe sarvajJa sarvadarzanakArI che. che. jaina darzanamAM eka nahIM paNa anekAneka paramAtmAnI zakyatA che. A jagata anAdi ane anaMta che. teno nathI Adi ke nathI aMta. AthI ja vizvamAM jaina darzana prathama koTinuM ucca darzana che, tenuM tene koie saryuM nathI, aMta karanAra paNa koI nathI. pravAhanI jema tattvajJAna sacoTa ane vaijJAnika paNa che. gatizIla che. temAM be mukhya tattvo jIva ane jaDa, athavA cetana ane jaina darzana pramANe A jagata anAdikAlIna che, tevuM anaMtakAlIna acetana che. jaDa kyAreya paNa cetana na thaI zake temaja cetana jaDa na che. anAdikarmasaMtAnaveSTita jIva jyAre paNa samyaktva pAme (je thaI zake. baMnenA saMyogathI saMsAra che. jaDa evI karmavargaNAthI saMsAra caramapudgalaparAvartakAlamAM ja zakya che) te meLavyA pachI vadhumAM vadhu che. te baMne chUTA paDI jAya, saMparkamAMthI, samAgamamAMthI mukta thAya ardhapudgalaparAvartamAM asaMkhyAta palyopama ochA thatAM jIva muktipurIno to, saMyojanamAMthI cetana evo AtmA mukta thaI jAya che. mAnavaMto mahemAna banI paramAtmA pade birAje che. jagatanA moTA karmasaMtAnasaMvejita AtmA potAnuM mULa svarUpa pAme che. kaSAyathI bhAganA dharmo Izvarane jagatakartA tarIke mAne che, sRSTinA sarjanahAra saMsAra che kaSAyamukti kila muktireva." tarIke svIkAre che. potapotAnI rIte potAnA bhagavAnane IzvaranA jagatamAM aneka darzano che jene mukhya be vibhAgomAM vibhakta karI svarUpe mAne che. hidi dharmamAM Izvarane jagatano kartA mAnyo che. hindu zakAya, jemake Astika ane nAstika. cArvAka darzana nAstika che.: dharmAntaragata ghaNAM pakSo jevAM ke nayAyiko-vaizeSiko, zAMkara, zuddhAdvaita, kemake te AtmAnA astitvane svIkAratuM nathI, mAnatuM nathI. teno viziSTAdvaita, vagere sRSTisarjanahArane sRSTikartA mAne che. na mAnanArAM mukhya siddhAnta che "RNe kRtvA dhRtaM pibetu khAva-pIo ane amanacamana pakSamAM jaina, bauddha, sAMkhya ane mImAMsako gaNAvAya. jainadharmamAM AtmA karo. A sivAyanA darzano Astika che kemake te AtmAnA astitvane ja kendrasthAne che. pAmaramAMthI paramAtmA banI zake ane te eka nahIM svIkAre che. paraMtu vaidika darzano jevAM ke temAMthI parivartana pAmelAM paNa anantAnta paramAtmA thaI zake che. hindu dharmanA avAntara graMtho darzano tathA zaMkarAcArya, rAmAnuja, nimbAkadinA mate jagata mithyA jevAM ke bhAgavaMta, bhagavadgItA, mahAbhArata, rAmAyaNa, manusmRti, che, brahma kevaLa satya che. brahma sivAya jIvAdinuM astitva ja nathI. viSNu-nArada smRti, upaniSado, AraNyako vagere te kakSAnAM che. temano maulika siddhAnta "brahma satya, jagatuM mithyA, jIvo brahmava uttaramImAMsako nahIM paNa pUrvamImAMsako Izvarane mAnatA nathI. nAparA:" jIvAdi kaMI nathI te sau bhAsamAna che. kharuM astitva temanuM haribhadrasUri mahArAje paDadarzana samuccayamAM mImAMsakone nirIzvaravAdI nathI. brahmanA ja AvirbhAvo che, je lupta thatAM brahmamAM ekAkAra thaI kahe che :jAya che. agnimAMthI nIkaLelo taNakho jevI rIte bIjI kSaNe olavAI AthI jainone nAstika kahevA ane mImAMsakone Astika kahevAM te naSTa thaI jAya che tema brahmamAMthI nIkaLelA jIvanuM astitva vilIna konA gharano jAya che ? "karmeti mImAMsakA:" jenonI jema mImAMsako thaI jAya che, brahmamAM ja ekAkAra pAmI jAya che. tenuM svataMtra astitva paNa karmamAM mAnanArA, karmavAdI che. ' rahetuM nathI. A siddhAntano svIkAra na karanArAM darzano jevAM ke boddha vedanuM prAmANya na mAne ane Izvarane jagatano kartA na mAnanArA ane jaina darzano temanA mate nAstika che. jenone nAstika gaNyAM che. teonA mata pramANe Izvare sRSTinI racanA A saMdarbhamAM TuMkamAM jaina darzana ke zAstramAMthI pariphuTa thato vedone joine karI che. tethI Izvara pahelAM cAra vedonuM astitva siddhAnta joie. A sacarAcara saMsAramAM mAtra mukhya be ja tattvo che svIkArI levAya che. kevo drAviDa prANAyAma ? che, brahma va tana brahma satya, jaga jara astitva temanuM haribhaka Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra 16 julAI, 2004 jaina darzanamAM anantajJAnI sarvajJabhagavaMte A brahmAMDamAM lokAloka svarUpa kevuM che ? samasta jagatamAM zuM zuM che ? kyAM zuM che ? kyAM kazuM nathI ? kyAM.vastu kevA svarUpe-svabhAve che ? jIvo kevAM paryAyI che ? ajIva kyAM kevA svarUpa che ? jIvAjIvana saMyogaviyoga kevI rIte kayAM thAya che, paryApI kevI rIte parivartita thAya che ? A badhuM batAvyuM che. prabuddha jIvana cauda rAjalokanI bahAra anaMta aloka che. loka eTale kSetra ke jyAM jAvAjInI che. vartuLanI aMdara be paga pahoLA karI baMne hAtha keDe rAkhI UbhelA manuSyanA pramANanI jema loka che ane te sivAyanA vartuLa zunya che, kaMI nathI, mAtra AkAza che tethI te aloka kahevAya uparanA vartuLamAM zUnya che, kaMI nathI. mAtra AkAza che tethI te avoka kahevAya. uparanA vartuLanA bhAgamAM je manuSyAkRti bhAga che te 14 rAjaloka kahevAya. tene brahmAMDa kahI zakAya. te Cosmos che. ema kahevAya che ke 1,81,17,900 maNa vajanano 1 bhAra evAM 1000 maNa bhAravALo goLo gabaDato-gabaDato 6 mAsa, 6 divasa, 6. pahora, 6 ghaDI, 6 samaya sudhI paDato paDato jAya te asaMkhya yojana lAMbo vistAra 1 rAjaloka ane evAM 14 rAjaloka pramANa lokano che. jIva, dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, kALa, puta AtmA saMbaMdhI ATalI vAta jANI levI joie. AtmA che, A cha dravyone jIva ane ajIva ema be bhAgamAM vibhakta karI zakAya. AmA karmano kartA che. te karmathI parivaSTita che. tethI tenA baMdha che, eka eka jIva caMtana svarUpa dravya che. caitanAzaktimAna padArthane te temAMthI parama puruSArtha karI mukta thaI zake che, te mATenA mArgo che. AtmA kahevAya che. eke eka vthanA gurA-paryA badhA ja jANavA, tenA dvArA potAnuM mULa svarUpa je karmothI aspRSTa che te pAmI zake che. jovA ane tene yathArtha svarUpe rajU karavAM te mAtra vItarAga ane sarvate AtmA 14 lokanI Toce je siddha zilA che tyAM sadaiva sanAtana mULa ja batAvI zake. te vagaranA koI paNa kyAreya paNa yathArtha svarUpa kahI na zake, tethI caramakAnuM aMtima satva mAtra sarvajJa paramAtmA ja kahI zake. AvA sarvajJanuM vacana aMtima kakSAnuM satya hoya, anya koInuM nahIM pU. ciraMtanAgAryajI mahArAje paMcasUtranA prathama sUtramAM A vAta spaSTa karI che. tethI sarvajJa paramAtmAnA vacanane carama satya mAnI, svIkArI temanA vacanamAM atUTa zraddhA rAkhI A satyane nyAya ApI ke tamava sacce je jiAti parvadhie je jirnayaroe pratipAdita karyuM che te ja satya che. AmAM ja DahApaNa, vizvAsa ane sarvajJa pratyenI lAgaNI, abhAva, pUjyabhAva darzAvI zakAya. uttarAyana sUtramAM (3648) jIvanuM nirUpaNa karatAM jaNAvyuM che ke siddha ane saMsArI ema be prakAranA jIvo che. 14 rAjalokanI paramocca Toce siddhazilA para lokAtte-lokAgre siddhanA jIvo vase che ane roSa saMpUrNa rAjalokanA kSetramAM saMsArI jIvo sarvatra varsa che. vanaspatikAyanA sUkSma tathA sthUla be prakAranA jIvo sAdhAraNa tathA pratyekanA sthaLa baMne jAtanA jIvo saMpUrNa lokamAM sarvatra che. AkhA rAjalokano eka khUNo khAvI nathI. soyanI aNI mUkIe teTalI jagyA paNa lokAkAzamAM khAlI nathI. vaidika darzanamAM vedone apauruSeya mAnyA che. sAhityika racanA chatAM paNa teno kartA puruSa nahi ! IdhAre sRSTinI racanA prathama astitvamAM hatI te sRSTi joIne racanA karI che. teo pramANe dhAtA yathA pUrvakalpayet' vaLI bIjuM Izvara sarva niyaMtA che, sarva kartAhartA che, sarvaza che chatAM paNa tenI sRSTi viSamatAthI dAMta che. temAM sukhI, huM:khI, rogI, nirogI, dhanADhya, akiMcana, zAnI, ajJAnI vagere prakAranI vividha viSamatAo che. paraMtu tema kare to nAMkanuM TeravuM nIcuM thaI jAya ! 11 gaNadharonI kaI kaI zaMkA che te jarA joie. prathama gaNadhara zrI IndrabhUti gautamane jIva viSe zaMkA, bIjA zrI agnibhUtigautamane karma viSe, trIjA gaNadhara zrI vAyubhUti gautamane jIvane zarIra viSenI, gaudhA vyaktane paMcamahAbhUta viSe, pAMcamA zrI sudharmane jnmAntara sAdazya, chaThThA zrI maMDitane karmanA baMdhamokSa saMbaMdhI, sAtamA zrI mauryaputrane devaviSayaka, AThamA akaMpitane naraka viSe, navamA acalabhrAtAne puNya-pApa viSe, dAnA ainAryane paraloka saMbaMdhI ane agiyAramA prabhAsane mokSa viSe zaMkA hatI. teone vedanA bhinna bhinna padonA adhyayanathI tathA paraspara viruddha vedavAkTanA aSadhArtha arthathI zaMkAo thaI hatI, paraMtu koIe aMdaroaMdara paraspara vicAronI Apale karI hota to zaMkAo nirmULa thai zakI hota. TUMkamAM AtmAthI mAMDI mokSa sudhInA tattvajJAnanA tamAma viSayo A gaNadharonI zaMkAnA viSaya tarIke che. teone mAtra eka eka viSayanI zaMkA hatI paraMtu ApaNe evA ajJAnI chIe ke ApaNane 11-11 viSayamAM zaMkA che. badhAM ja viSayamAM ApaNane badhI ja zaMkA che. pavitratama parvaziromaNi paryuSaNa parvamAM AyAryabhagavaMta ke pATe birAjamAna sAdhu mahArAjA gaNadharavAda vAMce che. te tattvajJAna pracura che. bhagavAna mahAvIra svAmInA 11 gaNadharomAM vaDIla gaNadhara gautamasvAmI pUrvAvasthAmAM potAne vedonA dhuraMdhara paMDita ziromAi mAne che. tevI ja rIte bAkInA bIjA pA darekane eka eka viSaya viSe zaMkA che. jo teo eka bIjAne pUche to zaMkAnuM nirasaNa thaI jAya; svarUpe sthiti saMpAdana karI acala, arUpI, amaLa, sarvajJa, sarvadarzana, ziva, anaMta, akSaya, avyAbAdha, apunarAvRtti siddhi jenuM nAmAbhidhAna che te saMpAdita kare che. navAinI vAta e che ke A siddha zilA para muktAtmAonI sAthe sukSma vanaspatikAyAdinA jIvo paNa rahelAM che ! A jIvo karmothI vyApta, pariveSTita, kharaDAyelAM che jyAre siddhipada pAmelAM muktAtmAo 8 prakAranA karmo jevAM ke jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, aMtarAya nAma, gotra, vedanIya ane AyuSyathI mukta hovAthI potAnI mULa sthiti ke anajJAna, anAdarzana, anantacAritra (yathAkhyAtacAritra), anaMtavIrya, anAmI-arUpI, agurualapu, anAsukha ane akSayasthinimaya A 8 guNothI paripUrNa che. AvAM jIvone cetana AtmA kahevAya che. paraMtu A sacarAcAra 14 rAjalokanA lokAkAzamAM 8 prakAranI vargaNA (vargaNA eTale jaththo, samRddha mann) jevI ke audArika, vaikriya, AhAraka, tejasa, pAozvAsa, bhASA, manovargA tathA kAryakA vargakAnA bhinna bhinna jAtanA paramagunA jaththAne vargamA kahevAya che. ekathI eka sUkSma thatI jAya che ane aMtima krAryA varSA sUkSmAtisUkSma che. tamAma saMsArI jIvI rAgaDhebAdi vRttithI navA kaSAyAdinI kAryavargAo grahaNa karIne karma bAMdhe che. jevI rIte sUkSma lokhaMDanA kaNone lohacuMbaka AkarSe che tevI rIte rAga-yAdi pravRttithI AtmAnI sAthe karmonI vargAo coTI jAya che ane te dvArA mukta thAya nahIM tyAM sudhI jIva 4 gati, 24 daMDaka, 84 lAkha yonimAM bhaTake che, cakrAvA le che. samasta jIvonA bhedo saMkSepamAM Ama batAvI zakAya. devatinA 98 manuSyagatinA 303, viSaya zaninA 48 ane naraka gatinA 14 ema kula 563 bhedo zAstramAM gaNAvyA che. atre noMdhIe ke vaidika dharmAvalaMbIo paNa 84 lAkha yonio svIkAre che, jemake 84 lAkhameM bhaTakyo merA dila bekarArI che. TUMkamAM kaSa eTale saMsAra ane Aya eTale prApti. kaSAyothI gherAyelA jIvo saMsArI ane temAMthI mukta te mukta je mokSapurImAM sadA mATe birAje che. yogya kahevAyuM che ke 'kAyamukti kiya muktiva upara joyuM tema kArmaNa vargAnA pudgala paramANuone jIva kheMce Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 16 julAI, 2004, jarUra che. tethI saMsAra kono ? jIvano ke ajIvano ? Ano uttara spaSTa che ke jIvano nahIM ke ajIvano. jarA vaLAMka laI upara je 8 guNo AtmAnA gaNAvyA che temAM anenavIrya eka za gaNAvyo che. tenuM dRSTAMta joie. kalpasUtramAM jeno ullekha karAyo che te prasaMga bhagavAna mahAvIra svAmInA janma vakhatanI che. Indra prabhune meru parvata para laI pU.pAMca rUpa dhAraNa karI snAtrAbhiSeka ka2vAnA moTA kalazomAMthI pANI cAI rahyuM che tyAre indrane zaMkA thaI ke nAno bALaka A kevI rIte sahana karI zakaze ? tyAre bhagavAne potAnI zakti batAvavA DAbA pagano aMgUTho siMhAsana para dabAvo tyAre siMhAsana,Aipada, samasta merU parvata Akho jaMbudvipa kaMpita thaI gayo. avadhijJAnano upayoga mUkI indre sAcI paristhini jANI tathA prabhunI zaktinA paramAthI pazcAttApa karI prabhunI mAphI mAMgI. jIvAstikAya (AtmA) raMga vagarano arUpI che. zAyada che. te drAthI vAstikAya, ArAthI vAstikAya, kSetrathI lokapramANa che. kALathI zAkAta che. bhAvathI raMgaThita, gaMdha, rasa, sparza rahita che. arthAt arUpI (avAda) agaMdha, arasa, artha yukta che. guNApI upayoga gujA pradhAna che. prabuddha jIvana che, AkarSe che. potAnI aMdara samAviSTa kare che je AvanI prakriyA che. emAM rAga-dveSanI pravRtti, indriyo, kaSAyo, avrata, yoga, kriyAo mukhya kAraNabhUta che. A Azrava mArge sarva prathama pradeza baMdha thAya che. rAga-DhapanA AdhAre temAM rasa umerAya che jenI sAthe kAryaNa vaNA coMTI jaze. vaLI mithyAtva avirati, pramAda, kaSAya, yogAdi hetuo baMdha hetuomAM ghaNo moTo bhAga bhajave che. AtmAno je zAnadarzanAdi guNAtmaka svabhAva hato tenA para karmANuo chavAi jaze. ciraMtanAcAryajI paMcasUtramAM jaNAve che ke 'aNNAI jIve, aAI jIvassa bhave, aNNAI karmI saMjoga nivittie.' mukti mahelamAM, pravezolo AtmA mATe gayelo anAdi sAnta che, jyAre saMsArI jIvo anAdi anaMta che, jeno aMta nathI te anaMta. A prakArano mukti pAmelA jIvano tethI koI kartA nathI. karma thakI saMsArI hato. have te bhAva nirjarAthI mukti pArmelI hoI tenI kartA karma sivAya koI hoI zake nahIM tevo jaina darzanano siddhAnta tathA tattvajJAna che. anAdi hovAthI teno koI kartA hoI zake tema nathI. kemake parasparAdi Azrita evAM dvandvo jevAM ke rAta ane divasa, marathI ane iMDuM, vRna ane tenuM bIja. koza paheluM ane koNa pachI teno nizcaya karavo azakya che; asaMbhavita che. tethI jainadarzanamAM karmakRta jIvano saMsAra che ane te naSTa thatAM te AtmA tenA pAsamAMthI mukta thaI muktAtmA kahevaDAve che. uMgAra kartRtvanI mAnyatAmAM ghaNI visaMvAditA nathI. dardo rahelAM che. izvare sRSTi zemAMthI banAvI ? kyAM rAkhI hatI ? tenI sRSTimAM anekAneka viSamanA tathA vaividhya hovAthI sarvajJa, sarvazaktimAna Izvare ApI daryA. sUSTi sarjA te mAnavAmAM uMgAranA IyarakatvamAM dorSA, uNapo vagere hovAthI Izvarane te visaMvAdi sRSTinA sarjanahAra mAnavAmAM izvaranuM izvaratva lajavAI jAya che, tene pAmara ane pAMgaLo parAdhina banavuM paDe tema che. karmavRta jIvano saMsAra tathA mokSanI mAnyatAmAM susaMvAditA rahelI che. bhava eTale saMsAra. 'aNAI jIvasa bhava.' jIvano A saMsAra anAdi kALathI che. jIva pote paNa anutpanna anAdi che. anAdi kALathI Aja sudhI anaMtapudgalaparAvartakALa vyatIna thaI cUkyA che. tethI AtmAnA astitvano kyAre paNa nAza nahIM thAya. jo astitvano nAza thaI jAya to mokSamAM kazuM paNa rahe nahIM. AtmA nAmanuM dravya rahe ja nahIM tethI AtmAnuM astitva anAdi anaMta kahyuM che. saMsAra jAvano che. jIvano nahIM. saMsAra savamaya che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAstikAya, pudgAstikAya ajIva tI che. te maya jagata, vizva, brahmAMDa che. anantakALamAM kSaNavAra paNa jIva ajIvano saMbaMdha vinAno thayo nathI. saMsAra jIvano che; paraMtu ajIva sAyogika che. jIva anAdi anutpanna che. tema saMsAra anAdi anutpanna che. kartA, hartA, bhoktA jIva che tethI saMsAra jIvano che. ajIva sAMyogika, nimittaka che. jIve je karmo bAMdhyA te rAga-dveSAdithI che. 18 pApasthAnako jIve je sevyA te pudgala padArtho pratye rAga-dveSa thakI ja che. paudgatika padArthonA nimitte jIva thaNAM karmo bodha che ane gAra AtinA saMsAramAM paribhramaNa kare che. zrI. AcArogasUtramAM bhagavAna mahAvIra svAmI jaNAve che ke je e jArAI ro nuM jAI, je ekane jANe te sarvane jANa ka te koNa ? eka AtmAne oLakhIe to badhuM oLakhAya. tethI 'AtmAnaM vidhi' saMsAranA samasta dravya AtmAne kendramAM rAkhI rahelAM che. jema vartuLanA mULamAM kendra che tema samasta saMsAranA kendramAM AtmA che. dharmArAdhanAnA mULamAM AtmA che. tattvajJAnanA kendramAM AtmA che. tethI eka AtmAne oLakhIe to badhuM ja oLakhAI jAya, tene na oLakhyo to jagatanuM badhuM ja jANavA chatAM paNa kaMI paNa jANatA nathI tema samajavuM. mATe Atmatattva, AtmazAna, adhyAtmazAronA abhyAsanI zrI uttarAdhyayana sUtramAM vIraprabhue dezanA samaye jaNAvyuM che ke AtmA pote ja sukha-du:khano kartA tathA nAza karanAro che. pote ja potAno mitra-zatru che. AvI rIte jIvAbhigama, bhagavatIsUtra, AcAroga, sthAnoMgA khAgamomAM aneka sthAne prarUpaNA karI che. jinAgamonA AdhAre pUrvAcAryoe aneka prakaraNa graMtho, darzanazAstro racI AtmaviSayaka carcA karI che. je jJAnAvaraNIyAdi karmono karyAM che, te ja karmonA phaLanI bhoMkatA che. karmAnusAra svarganarakArDimAM parikSaNa kare che. jJAna, darzana, cAritrAdi guNonI sAdhanAthI karmano kSaya karI mokSa pAmanAra che te ja AtmA che. padArthonuM uparokta svarUpa sarvajJa kevalI paramAtmA dvArA praNIta che. teo te banAvavA nathI gayA. padArthonA guNadharmo jevAM hatAM tevAM ja jJAna yogamAM joyA, jANyA tevAM vItarAga bhAvathI ja kahyA che. karmo jIvanI sAthenA samAgamathI saMsAracakramAM ghumyA kare che tethI izvarane te mATe joDavAnI jarUra ja nathI. zA mATe viparita mAnavuM ? rAga-dveSathI ApaNe anyathA samajIe to temAM ApaNI kutA che, mUrkhatA che, mithyAtva che. tethI satyanI dizAmAM javuM, buddhi ThekANe rAkhI, zAna sAcuM ane pAkuM thAya e ja samagra zraddhAno viSaya che, samakita che, satya darzana che, sAcuM tatvajJAna che, mATe sAau sagu zraddhAthI AtmAne lAbhAlAbha ja che; tethI ulaTI mithyA vicAradhArAthI AtmAne nukasAna che, jethI bhavaparaMparA vadhe che. upara ApaNe joyuM ke jainadarzana AtmAne kartA tathA bhokatA baMne svarUpe mAne che. AtmA svadeha parimANa che. kIDIno AtmA kIDI jeTalo, hAthIno hAthI jeTalI. AtmAno guNadharma saMkoca-vikAsazIla che. te aNu jeTalo paNa hoI ane 14 rAjaloka jeTalo vistarI zake che. vAdidevasUri mahArAjAe pramAAnaya tattvokamAM vistRta rIte carcA karI che. eka eka vizeSaNo anya matanA khaMDana mATe ane svamatanI puSTi mATe ApyAM che. evI rIte anya jaina dArzanika mahApuruSomAM pUjya umAravAti mahArAja, pU. siddhona divAkara, pU. haribhadrasUri, pU. hemacaMdrAcArya, pU. upAdhyAya povijayajI vAcaka ane aneka pUjanIya, vaMdanIya, AdaraNIya mahApuruSoe tArkika ane dArzanika paddhatie potapotAnA graMthomAM AtmAnuM adbhuta svarUpa varNavyuM che. (kramazaH) Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 julAI, 2004 prabuddha jIvana 11 pAsaporTanI pAMkhe-bhAga 3 : rocaka pravAsakathA pro. jazavaMta zekhaDIvALA. DaoN. ramaNalAla zAha sAhityanA gaMbhIra vivecaka-saMzodhaka-saMpAdaka saMsthAna makAu, haMsa pegoDA dharAvatuM madhya cInanuM nagara ziAna; tarIke jANItA che. pravAsakathAnA sArA lekhaka tarIke temanI joIe tevI yuropa-eziyA khaMDono saMgama dAkhavatuM istaMbula konsenTinopala; dakSiNa prasiddhi thaI nathI. vastuta: gujarAtInA teo eka uttama pravAsakathA AphrikA dezamAM Avela zAhamRganA vADA, porTa ilijhAbetha, madhya AphrikAnA lekhaka paNa che. "pAsaporTanI pAMkhe' nAmadhArI temanI pravAsakathA vAcakomAM ravAnDA ane buruMDI deza ane tenI rAjadhAnI bujuburA, jhimbAble ane ghaNI lokapriya thaI che, ane vivecako dvArA ghaNI prazaMsA pAmI che. alpa tenI jhAmbejhI nadI parano vikToriyA dhodha, zveta ane bhUrI nAila samayAvadhimAM tenI bIjI AvRtti prakAzita thaI che. vizvavidyAlayamAM, nadIonA saMgamasthAne vasela sudAna dezanuM pATanagara khATuMma; yuropano gujarAtI viSayanA ucca abhyAsakramamAM, pAThyapustaka tarIke, tene sthAna norve deza ane tenI rAjadhAnI oslo, uttara dhruva vartuLamAM Avela Trasso, maLyuM che. gujarAtInI eka uttama pravAsakathA tarIke tenI gaNanA thaI che. AlTA ane hAmaraphesTa zahera, madhyarAtrinA sUryano pradeza northakepa; te pachI prakAzita pAsaporTanI pAMkhe'no bIjo bhAga paNa tevo ja amerikAnuM keliphorniyA rAjya ane tyAM UgatAM vilakSaNa sikoyA vRkSa, lokapriya thayo: have teno trIjo bhAga prakAzita thaI rahyo che. tenA alAskA rAjya ane tenuM mukhya zahera pherabenkasa; oNsTreliyAnA izAnI pahelA-bIjA bhAga jevo A trIjo bhAga paNa vAcako-vivecakono samudra kinArA pAsenI greTa beriyara rIpha, nyUjhIlenDanA dakSiNa dvIpanAM prema-AdarabhAva avazya meLavI zakaze. pUrve 'navanIta-samarpaNa' sAmayikamAM milphara sAunDa ane mAunTa kUka vagerenAM temAM alapajhalapa chatAM surekha dhArAvAhI rUpe jyAre tenuM prakAzana thaI rahyuM hatuM tyAre vAcakone te ghaNuM ane hRdya citro AlekhAyAM che. temAM varNita sthaLo vizenI gamyuM hatuM. pustaka rUpamAM te savizeSa gamaze.' daMtakathAo-itihAsakathAo paNa prasaMgopAta-aMdhAriyA AphrikA khaMDa lekhaka-svAmI saccidAnaMda, bhoLAbhAI paTela, prIti senaguptAnI zodhaka DeviDa viliMgTananI itihAsakathA to be vAra AlekhAI che. jema-utsAhI jagatapravAsI che. vividha nimitte temaNe eziyA, AphrikA, 'sikoyAnI zikhAmaNa', 'bADuMgano jvALAmukhI-TAMkubAna parAhu, yuropa, uttara-dakSiNa amerikA, osTreliyA, nyujhIlenDanA pravAso kheDyA "vikToriyA dhodha', 'haMsa pegoDA', 'istaMbula' vageremAM temAM izvaradatta - che. temaNe khullI ane nirmaLa AMkhe, AnaMda-vismaya- kutUhala-jJAnaprAptinA sthAnika prakRti ane mAnavasarjI saMskRti beunA manahara ane manabhara bhAvapUrvaka, vividha dezo-- pradezo joyA che, ane temanuM zabdacitro dorAyelAM jovA maLe che. temAM ghotaka tAdaza varNano dvArA saMvedanA-kalpanA-vicArayukta, saraLa, madhura pravAhI citrAtmaka zailImAM, temanAM vilakSaNa rUponuM AhalAdaka darzana karAvAyuM che. AthamatA sUryanA surekha ane rasaLatuM nirUpaNa karyuM che. teo sAhityanA adhyApaka che ane prakAzamAM jhaLahaLatAM kAcanAM makAno (abudhAbInI sAMja), jAvAsthita saraLa-suMdara-sukomaLa svabhAvanA umadA manuSya che; tethI sahaja-svAbhAvika borobudurano virATa bhavya buddha-sUpa (borobudUca), jhAmbejhI nadInA rUpamAM joyelA pradezonA, suMdara- karAla-vilakSaNa-dhyAnapAtra, prakRtinuM dhodhanI sIkaromAM sarjAtAM meghadhanuSa (vikToriyA dhodha), adbhuta dhruvapradeza ane saMskRtinuM, alapajhalapa chatAM vAratavika tema hRdayaMgama nirUpaNa ane tenuM sAkSAtkAraka darzana karAvatI romAMcaka philma (TussothI AlTA), anAyAse karI zakyA che. uttara norvenA sUryatApe ogaLatA himAcchAdita DuMgaronI jaladhArAo temAM lAghava, vaividhya, vyaMjanA hoya che ane prasaMgopAtta haLavo nirdoSa (hAmaraphesTa) vagerenAM varNana tenAM dyotaka che. lekhakanI indriyasaMvedya vinoda paNa hoya che; paraMtu kyAMya anAvazyaka lAge tevuM Alekhana ke zailIe A varNanone mUrta, surekha, raMgIna, jIvaMta karI dIdhAM che. te kevAM AyAsajanya ciMtana kaLAtAM nathI; kazuM kRtaka ke kutsita jovA maLatuM AkarSaka che ane temAM yojAyela alaMkAro kevA navIna, tAjagIbharyA, nathI. prAkRtika dazyo, ghaTanAo yA maLela vyaktionA nirUpaNamAM bhAvavAhI che-e tenAM keTalAMka udAharaNo jotAM samajI zakAze: koivAra niSkarSa rUpe lekhakIya TIkA-TIppaNa-ciMtana rajU thayAM che, paraMtu "eka cheDe 'ogoha goha'nAM lAla, lIlo ane vAdaLI ema gherA te ciMtananA bhArathI ke TIkA-TIppaNanI kaTutAthI sarvathA mukta rahyAM che. raMganAM traNa moTAM pUtaLAM hatAM. bIje cheDe deva-devIonuM maMdira hatuM. pravAsakathAnA samagra nirUpaNamAM nikhAlasatA, madhuratA, haLavAza gAmamAMthI mahilAo ane puruSo sarasa navAM vastro paherIne AvI rahyAM svAbhAvikatAno sAvaMta anubhava thAya che. pAsaporTanI pAMkhe'nA pUrve hatAM. puruSoe sapheda aMgarakhuM, kesarI athavA sapheda "saroMga" (kamare. prakAzita prathama be bhAganI AvI badhI lAkSaNikatAo ane eka ja paheravAnuM luMgI jevuM vastro paheryA hatAM. mAthe sapheda paTTo bAMdhyo hato. khaMDanAM yAM eka ja dezanAM vividha sthaLonuM nirUpaNa sAthosAtha saLaMgasUtratAyukta badhA ughADe page hatA. teo eka bAju traNa hAramAM goThavAyA. bIjI karavAne badale game tyAM svairabhAve karavAnI vilakSaNatA) tenA A trIjA bAju mahilAoe AchA pILA raMganuM uparanuM vastra, kesarI raMganuM saroMga 2 bhAgamAM paNa joi zakAya che. - paheryuM hatuM ane kamare raMgIna paTTo bAMdhyo hato..." (bAlImAM besatuM varSa) pravAsakathAnuM nirUpaNa, pravAsa pachI, amuka samayatara thayuM che. mahadaaMze "bujhaburA'mAM teo lakhe che : "ahIM AMbAnAM vRkSo para moTI moTI - te saMsmaraNajanya che. temAM pravAsa daramiyAna joyelAM kerIo laTakI rahI che. ahIM ghaTAdAra lImaDA che ane vaDanI vaDavAiono sthaLa-kALa-ghaTanA-manuSya-kArya vagere vize lekhaka dvArA levAyelI noMdhono vistAra che. pIpaLo ahIM pavitra vRkSa tarIke pUjAya che. kesarI ane pILAM ane saMvedanA-kalpanA-ciMtanasikta saMsmaraNo ubhayano viniyoga thayo gulamahora taDakAmAM hasI rahyAM che. sUryakiraNo jhIlIne tulasI praphullita che. tethI nirUpaNa prAmANika ane zraddheya tema ja saMvedya ane AsvAdya banI che. karaNa ane caMpo phUla kherave che. tADa ane nAriyeLI UMcAI mATe banyuM che. temAM satya-ziva-suMdarano sarasa suyoga sadhAyo che. bhAvakane te spardhA karI rahyAM che. thora ane papaiyA zAkhA prasarAvI rahayAM che. keLa para avabodha ane AsvAda yugapada ApI zake tema che, keLAMnI lUmo laTakI rahI che. bAramAsInAM phUla vAyu sAthe ramI rahyAM che. . pUrvenA be bhAganA anusaMdhAnamAM lakhAyela A trIjA bhAgamAM paNa ahIM svaccha AkAzamAMthI relAto taDako ane dharatInI garama dhULa paNa eziyA, AphrikA, yuropa, amerikA, oNsTreliyA khaMDanA vividha dezonAM jANo gujarAtano ja anubhava karAvatAM hatAM." (bujuburA) AkarSaka sthaLonA pravAsanAM saMsmaraNa nirUpAyAM che. eziyAnAM keTalAMka citrAtmaka varNano, temAM yojAyela vilakSaNa alaMkAra thakI, Araba-amIrAta sthita abu dhAbI, inDoneziyAnAM bAlI, jAvA sthita varNita vastu anuSaMge, yathArtha ane kalpanAno, lAgaNI ane vicArano bAnDaga ane borobudura, dakSiNa cInanAM sAgarataTa paranuM porTugIjha AhalAdaka anubhava karAve che. temanI navInatA, tAjagI, mArmikatA Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana " 16 julAI, 2004 bhAvakanA cittane sparzI jAya che; jema ke sigAreTa pIdhA vagara sigAreTanA dhumADA kADhavAno AnaMda mANI zakAyo. "vizALa vartuLAkAra jagyAmAM udyAnanI vacce banAvelo khAsso UMco thoDIvAra havA moDhAmAM rokI rAkhI gAla phulAvIne pachI ghaTTa dhumADAnI phuvAro enAM UDatA sIkaro ane raMgaberaMgI battIonA prakAzane lIdhe lAMbI sera paNa kADhI zakAya." (milphara sAunDa ane mAunTa kUka). ratnajaDita mugaTa jevo lAgato hato. vaLI nIce cAre bAju phuvArAomAMthI paraMtu prasaMgopAtta vinoda karatA lekhaka harahaMmeza karuNAmaya, UDatuM pANI vizALa chatrano AkAra dhAraNa karatuM hatuM. vAtAvaraNamAM samabhAvazIla, nItiniSTha ane prAmANika rahe che. potAne agavaDa yA ke maheka ane zItaLatA hatAM.' (abudhAbI) takalIphamAM mUkanAra yA chetaranAra vyakti prati paNa teo sahiSNutA ane 'TekApo (Tekapo) nAmanuM sarovara jovA maLyuM. AchA morapiccha karuNA dAkhave che. aneka prasaMgomAM A vastu jovA maLe che. dAkhalA jevA enA pANIno anokho raMga jiMdagImAM anyatra kyAMya jovA maLyo tarIke-dakSiNa cInanA "qilinamAM sthAnika jAtino khela' yojAyo nathI. sUkAM medAno vacce A laMbavartuLa sarovara jANe dharatI mAtAe hato. temAM jovA javA mATenI dAkhala phI ghaNI moMghI hatI. paraMtu potAno opalamaDhayuM ghareNuM paheryuM hoya evuM lAgatuM hatuM." (milkara sAunDa ane jyAM utAro hato te hoTalanA oraDAnI bArImAMthI khurasI para besI e mAunTa kuka) khela joI zakAya tema hatuM. 'paNa mArA manamAM prazna thayo ke AvI rIte samudramAM thoDe dUrathI joie to sIdho, UMco, jADo ane bhUkharA maphata khela jovo te zuM yogya che ? emAM ziSTAcArano bhaMga thAya ane raMgano khaDaka, jANe airAvata hAthIe pANImAM paga mUkyo hoya evo nItiniyamano paNa bhaMga thAya. mitre tarata rizepzanisTane phona joDyo. lAge." (northa kepa) javAba maLyo ke rUmamAMthI khela khuzIthI joi zakAya. khela jovAnA paisA 'jUna mahino eTale himAcchAdita DuMgarAono kaparo kALa. sUryanArAyaNa nathI, Dinara ane DrikanA paisA che. bArImAMthI jovAmAM koI nItiniyamano emane raDAvIne ja jaMpe. zeta jaTAdhArI DuMgaro codhAra (be AMkhonA cAra bhaMga nathI." (qilinamAM sthAnika jAtino khela). khUNe) nahi paNa zatadhAra AMsu vahAve...AMsu sArI sArIne nisteja ane dakSiNa AphrikAnA "zAhamRganA vADA' joI lekhakane jijJAsA ane zuSka banelA DuMgaro kyAreka AkAzamAMthI, gautama RSinA zApa pachI AzcaryanI sAthe arerATI paNa thAya che, kAraNa ke "zAhamRganuM sarerAza pazcAttApa anubhavatA sahasAkSa indrane-vRSTinA devatAne, hajAra AMkhe AyuSya 70-75 varSanuM, paNa traNa-cAra varSe bharAvadAra zarIranuM thayA thIjelAM AMsu (Snow) potAnA upara vahAvato joine sahAnubhUtipUrvaka pachI bhAgye ja koine vadhu jIvavA maLe. bALavayamAM ja te katalakhAne sAMtvana anubhave che." (hAmaraphesTa) pahoMcI gayuM hoya ane te pahelAM pIMchAM kheMcAtAM hoya tyAre lohInI Tasaro pravAsI lekhaka gaMbhIra prakRtinA paNa prasannamananA manuSya che. binajarUrI sAthe eNe keTalI vedanA anubhavI hoya ! ene Doka maraDIne, athavA moDhe ane kRtaka gAMbhIryathI teo dUra ja rahe che. prasaMgopAta, kaThoratA-kaTutAthI kothaLI bharAvIne, gUMgaLAvIne, goLIthI vIMdhIne ke zastra vaDe Doka uDAvI sarvathA, mukta, nirdoSa vinoda paNa karI le che. potAne bhoge paNa teo daine mArI nAkhavAmAM Ave tyAre samajadAra zAhamRga potAnuM mota hasI zake che. aneka pravAsI citromAM AvA vinodanI AchI lakIro samajI jaine badhI tAkAtathI kevuM jhUjhatuM, AkraMda karatuM hoya che ! joI zakAya che. keTalAMka udAharaNa juo: manuSyane enI niSpharatAnI vAta koNa samajAve ?' (zAhamRganA vADA) "ame cAlatA hatA tevAmAM amArAthI thoDe AgaLa cAlatI eka "...maganA photarA jeTalA eka bIjamAMthI dasa lAkha kilogrAma karatAM yuropiyana yuvatInA khabhA upara vAMdaro pAchaLathI acAnaka kUdIne caDI vadhu vajananuM lAkaDuM dharAvatuM sikoyAnuM virATa vRkSa utpanna thAya che. sikoyA beTho. yuvatI gabharAine cIsAcIsa karatI doDavA lAgI, paNa vAMdaro paNa lAkho bI kudaratane pAchA Ape che. hAkujAe kahyuM, "sikoyAnuM vRkSa thoDo nIce Utare ? enI sAthe cAlatI karmacArI chokarIe khAvAnuM ApaNane upadeza Ape che ke kudarate tamane je premathI ApyuM che te aneka ApIne vAMdarAne nIce utAryo...acAnaka pAchaLathI mArA khabhA upara gaNuM karIne kudaratane pAchuM Apo. udAra bano. svArthI na bano...' paNa eka moTo vAMdaro caDI beTho. huM gabharAyo nahi, paNa AvI ghaTanA (sikoyAnI zikhAmaNa) ociMtI bane eTale stabdha thaI javAya. have vAMdarAne nIce kevI rIte arthAta "pAsaporTanI pAMkhe'no A trIjo bhAga, tenA pahelA-bIjA utAravo ? ...tyAM to mArI sAthe cAlatI chokarIe kahyuM, "sara, sara, beya bhAganI jema, jagatanA vividha dezonI prakRti ane saMskRtinI, sArI-narasI hatheLI pahoLI khullI karI nAkho ?' meM beya hatheLI khullI karI nAkhI vividha bAjuono, alapajhalapa paNa surekha ane saMvedya khyAla Ape che. ke tarata vAMdaro ApoApa nIce UtarI gayo...beya hatheLI khullI batAvo jagatamAM kSobha ane du:khapreraka ghaNuM che, to AnaMda ane sukhaprada evuM to samajI jAya ke khAvAnuM khalAsa thaI gayuM che, eTale cAlyo jAya." paNa ochuM nathI-e te darzAve che. mAnavI ane jagatanI vAstavikatA (bAlImAM besatuM varSa) temAM cAru kalpanA ane sukomaLa saMvedanAthI bhIMjAine grAhya rUpamAM rajU kophI paNa maLatI hatI. eka kapanA baso rUpiyA. TADha uDADavA thaI che. saraLa, madhura, komaLa, indriyasaMvedya, pravAhI, vizada zailImAM, kophI pIvI paDe ane kophInA bhAva sAMbhaLI TADha vAya. eTale kophI sahaja svAbhAvika lAge te rIte prastuta, vividha pIvAnuM ame mAMDI vALyuM." (TrassothI AlTA) pradezo-sthaLo-ghaTanAo-manuSyo-kAryonuM, tAdRza nirUpaNa bhAvakanA "keTalAka DuMgaro para mAtra mastake ja barapha rahelo che. eka DuMgara mana ane hRdayane sparzI jAya che. te AnaMda ane avabodha-ubhaya yugapada upara dhoLA baraphano AkAra evo hato ke jANe eNe mAthe gAMdhI TopI Ape che. lekhaka sAthe pote jagatapravAsa karI rahyo hoya-evo bhAvakane paherI na hoya ! manamAM thayuM ke "aho ! gAMdhIjInA saMniSTha svayaMsevako te ahesAsa karAve che. lekhakano "huM" temAM sarvatra dekhAya che, paNa aha' TheTha ahIM sudhI AvI pahoMcyA che ne !'...ApaNA purA 73 divasa kyAMya kaLAtuM nathI. koI premALa, lAgaNIzIla mitranI sAthe, aMtaraMga (rAtri sahita) barAbara emano eka divasa. purANakathAomAM Ave che vAto karatAM, ApaNe AnaMda-ullAsapUrvaka jagatano pravAsa mANI rahyA ke devonA eka divasa barAbara ApaNA amuka divaso. ahIM hAmaraphesTamAM hoie tevI ApaNane anubhUti thAya che. ame devonA divasamAM hoie evuM sAkSAt anubhavyuM." (hAmaraphesTa) mane tethI A pravAsakathA ghaNI gamI che. tamane-vAcakone paNa te bahAra to sakhata ThaMDI hatI ane AchA dhummasa jevuM vAtAvaraNa hatuM. avazya gamaze, evI mane khAtarI che. ene lIdhe bolatI vakhate darekanA moDhAmAMthI dhumADA nIkaLatA hatA. Printed & Published by Nirubahen Subodhbhai Shah on behalf of Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh and Printed at Fakhri Printing Works, 312/A, Byculla Service Industrial Estate, Dadaji Konddev Cross Road, Byculla, Mumbai-400 027. And Published at 385, S.C.P. Road, Mumbal-400 004. Editor: Aamantat C. Shah. P E Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. 1.6067/57 Posted at Byculla sorting office Mumbai-400 011 Licence to post without prepayment No. 271 0 varSa : (50) + 150 aMka: 8 0 16oNgasTa, 2004 0 0 Regd. No. TECH / 47 -890 / MB] 2003-2005 * * * zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 0 0 prabuddha QUIo 0 0 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989: 50 varSa 0 0 vArSika lavAjama rUA.100/-0 0 chUTaka nakala rUA. 10-0 0 . taMtrI : ramaNalAla cI. zAha udayagiri-khaMDagiri saikAo sudhI ajJAta raheluM ane savAso-doDhaso varSa pahelAM goThavAI gaI. huM ane mArAM patnI tathA mArA mitra zrI bipinabhAI kaMIka prasiddhimAM AvyuM ane tyAra pachI paNa keTalAMka kAraNosara jena ane emanAM patnI zrI nIlamabahena-ema ame cAra jaNa upekSita raheluM, orissAmAM AveluM udayagiri-khaMDagiri nAmanuM orissAnA pravAse UpaDyA. jaina tIrtha aitihAsika dRSTie atyaMta mahattvanuM che. orissAmAM muMbaIthI ame bhuvanezvara pahoMcyAM ane tyAM mukAma karI, roja samudra kinArethI thoDuM aMdara, bhuvanezvara pAse jaMgalanI jhADIomAM judI judI jagyAnI mulAkAta laI sAMje ame bhuvanezvara pAchA pharatAM. ' UMcI TekarIo para AvelA A tIrtha sudhI pahoMcavAnuM gaI sadImAM tyAM udayagiri ane khaMDagirI uparAMta jagannAthapurI, konArkanuM maMdira, pazcima bhAratanA jeno mATe ghaNuM kaparuM hatuM. vaLI je tIrthamAM kaTaka zahera, cIlikA sarovara ityAdi sthaLe ame pharyA hatAM. bhojana-mukAma vagere mATe vyavasthA na hoya to te tIrthamAM yAtrikone bhuvanezvarathI kumAragiri eTale ke udayagiri ane khaMDagiri javA javAnI icchA ochI thAya e dekhItuM che. orissAmAM jainonI vasatI mATe moTarakAra, basa, rIkSA vagere vAhano maLe che. ame gADImAM ghaNI ja ochI che. kaTaka vageremAM keTalAMka jaina kuTuMbo ane maMdiro tyAM taLeTI pAse pahoMcyA. tyAM jamaNI bAju udayagiri che ane DAbI . che, paNa bhuvanezvaramAM to jaina maMdira nathI ane jaino atyaMta alpa bAju khaMDagiri. udayagirimAM caDhANa bahu nathI. khaMDagirimAM caDhANa che saMkhyAmAM che. thoDuM vadhAre che. taLeTImAMthI guphAo dekhAya che. udayagiri ane -- bhavane zvara zaherathI ATheka kilomiTaranA aMtare udayagiri- khaMDagiri baMnenI guphAo, maMdiro vagere jhaDapathI eka divasamAM jovA khaMDagirinI TekarIo AvelI che. enI AsapAsa nIlagiri vagere hoya to joI zakAya che. paraMtu ame baMne giri mATe eka eka divasa nAnI moTI TekarIo paNa che. A samagra vistAra kumAragiri tarIke judo rAkhyo ke jethI sArI rIte zAntithI guphAo ane maMdiro vigate oLakhAya che. aDhI hajAra varSa pahelAM orissAno pradeza kaliMga joI zakAya. tarIke oLakhAto hato. savA be hajAra varSa pahelAM kaliMganI mukhya guphAo jovA mATe ame eka bhomiyA sAthe nakkI karyuM, kAraNa vasati jainonI hatI. tyAre tyAM mahAmeghavAhana mahArAjA khAravelanuM ke AvAM aitihAsika sthaLomAM bhomiyA vagara jovAthI keTaluMka cUkI rAjya hatuM. tyAre udayagiri-khaMDagiri kaliMga rAjyanuM mukhya jIvaMta javAya che. bhomiyA batAve evI keTalIka jhINI rasika vigato bhavya tIrthasthaLa gaNAtuM hatuM. ema manAya che ke bhagavAna mahAvIra graMthomAM hotI nathI. svAmI A pradezamAM padhAryA hatA ane kumAragiri upara emaNe ame pahelAM udayagiri jo vAnuM nakkI karyuM kAraNa ke dharmopadeza Apyo hato. bhagavAna pArzvanAtha paNa A pradezamAM navakAramaMtravALo zilAlekha udayagirinI hAthI guphAmAM che. TikiTa vicaryA hatA ane kumAragiri para padhAryA hatA. ' laI ame praveza karyo. hAla samagra DuMgara vistAra kumAragiri tarIke oLakhAya che, paNa bhagavAna mahAvIra svAmInA kALamAM AjanuM bihAra magadha deza' 4 junA vakhatamAM UMco pahADa khaMDagiri 'kumAragiri' tarIke ane nIco tarIke oLakhAtuM. tyAre te atyaMta samRddha hatuM. AjanuM orissA pahADa udayagiri 'kumArIgiri' tarIke jANItA hatA. udayagiri nAma (uDisA) tyAre kaliMga deza tarIke jANItuM hatuM. bhagavAna mahAvIra eTalA mATe paDyuM ke tyAMthI prabhAtano sUryodaya spaSTa nihALI zakAya svAmInA samayamAM magadhamAM ane kaliMgamAM jaina dharma pravartato hato. che ane sUryakiraNo samagra parvata para patharAI jAya che. khaMDagiri bhagavAnanA nirvANa pachI ekAda saikAmAM magadhamAM naMda vaMzanA nAma eTalA mATe paDyuM ke teno khaDaka udayagirinI jema akhaMDa nathI. rAjAo rAjya karavA lAgyA. kaliMgamAM tyAre cedI vaMzanA rAjAo khaMDagiri parvatanI zilAomAM khaMDa payA che. enA paththaro rAjya karatA hatA. paraMtu dharmadreSa ane sattAbhUkhane kAraNe naMda rAjAo tUTaphUTa che. vAraMvAra kaliMga para caDhAI karatA ane lokono saMhAra karI lUMTa calAvI varSo pahelAM meM jyAre vAMcyuM hatuM ke kaliMga cakravartI mahAmeghavAhana pAchA bhAgI jatA. eka vakhata to teo kaliMga upara AkramaNa karI. mahArAjA khAravele udayagirinI guphAnA pravezadvAra upara je zilAlekha jinAlayamAMthI bhagavAna RSabhadevanI suvarNanI pratimA je kaliMga kotarAvyo che emAM enI zarUAta navakAramaMtranAM prathama be padathI jina' tarIke jANItI hatI te uThAvI gayA hatA. AvA atyAcAra thAya che tyArathI e zilAlekha najare nihALavAno bhAva mane jAgyo varSo sudhI cAlyA karyo. jaina sAdhuonI paNa satAmaNI thatI hatI. hato; paraMtu evo yoga varSo sudhI sAMpaDyo nahoto. keTalAka vakhata pahelAM dukALane kAraNe ane pachI rAjakIya trAsane kAraNe ghaNA pahelAM e vize kaMIka vAta nIkaLatAM e tIrthanAM darzana mATenI yAtrA sAdhuo magadha choDI kaliMgamAM cAlyA AvyA hatA. keTalAka tyAMthI. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 oNgasTa, 2004 paNa nIce dakSiNa bhAratamAM gayA hatA. keTalAka kALa pachI samrATa zilAlekha joI zakAya che, kaMIka vAMcI zakAya che. guphAnA pravezadvAranI caMdragupta maurye cANakyanI madadathI magadha para AkramaNa karIne naMda uparanA paththaramAM A moTo zilAlekha kotaravAmAM Avyo che. rAjAne parAjita karyo eTaluM ja nahi naMda vaMzanuM nikaMdana kADhyuM hatuM. zilAlekhanA kada parathI paNa enI mahattA samajI zakAya che. A kaliMgamAM cedI vaMzamAM eka yuvAna tejasvI, pratApI, parAkramI zilAlekha paMdara phUTathI vadhu lAMbo che ane pAMca phUTathI vadhu pahoLo : ane vizeSataH dharmAnurAgI mahArAjA khAravela gAdIe AvyA. teo che. emAM sattara lITInuM lakhANa che. paMcAsI vargaphUTanA lakhANamAM baLavAna hatA, yuddhakalAmAM kuzaLa hatA, prajAvatsala hatA ane ghaNI mAhitI samAvI levAmAM AvI che. zilAlekha kotaravAnuM kAma - potAnA jaina dharma mATe teo apAra lAgaNI dharAvatA hatA. emaNe eka karatAM vadhu kArIgaroe karyuM haze, kAraNa ke emAM akSaro be magadhanA naMdarAjA puSyamitra upara AkramaNa karIne emanI pAsethI bhAtanA che. moTI pAlakha bAMdhIne enA para beThAM beThAM hoMziyAra RSabhadeva bhagavAnanI pratimA kaliMga-jina choDAvI lAvyA hatA. zilpIoe akSaro kotaryA haze ! akSaro eTalA UMDA kotaryA che ke tyAre mathurA paNa jainonuM moTuM tIrtha gaNAtuM hatuM. te vakhate jyAre varasAda, ThaMDI, garamI vagereno ghasAro ATalo kALa jhIlavA chatAM videzI yavana rAjA Dimita (DimiTriyasa) mathurA upara caDhI Avyo zilAlekhamAMthI thoDAka akSaro ja naSTa thayA che. tema chatAM zilAlekha tyAre mahArAjA khAravele potAnI senA sAthe tyAM pahoMcI jaI lagabhaga Akho vAMcI zakAya che. brAhmI lipinA A zilAlekhanI yavanone mArI haThAvyA hatA. A ghaTanAno ullekha zilAlekhamAM che. bhASA ardhamAgadhI prAkRta che. zilAlekhanuM lakhANa eka athavA vadhu samagra bhAratamAM je jUnAmAM jUnA zilAlekho che temAM samrATa kuzaLa kAvyamarmajJa lekhako pAse taiyAra karAvyuM haze e enI praziSTa, azokanA zilAlekho uparAMta aitihAsika ghaTanAonA varNana sAthe sUtrAtmaka, madhura zailI ane suyogya zabdAvali parathI jaNAya che. khAravelanA jIvananI vigato vaNI leto vistRta zilAlekha te Akho zilAlekha etihAsika mAhitIthI sabhara che. [zilAlekhanuM mahArAjA khAravelano che. mahArAjA khAravele savAbe hajAra varSa aMgrejI tathA hiMdImAM bhASAntara guphAnI bahAra mUkavAmAM AvyuM che.] pahelAM je guphA upara lekha kotarAvyo che e guphA udayagiri upara zilAlekhano prAraMbha zrIvatsa ane svastika e be maMgaLa cihna AvelI che. guphA khAssI pahoLI che. enuM nAma 'hAthI guphA" evuM ane navakAra maMtranA prathama be padathI thAya che. paDI gayuM che, kAraNa ke eno bAhya dekhAva hAthI jevo che. guphAnA ' A zilAlekha parathI eTaluM spaSTa che ke tyAre kaliMgamAM jaina dharma paththarano raMga paNa hAthInA raMga jevo che. pravartato hato. cedI vaMzanA rAjAo jaina dharmI hatA. vaLI emAM AjathI lagabhaga baso varSa pahelAM A zilAlekha vize vidvAno, parAkramI mahArAjA khAravele magadhamAMthI RSabhadeva bhagavAnanI paMDito, sAdhu bhagavaMto vagere koine khAsa kazI jANakArI nahotI. pratimA pAchI meLavI e parathI jaNAya che ke e kALe paNa aMgrejo e samagra bhAratanA nakazAo lazkarI daSTie banAvavAnuM jinapratimAnI pUjA thatI hatI. tyAre sAmAnya prajAmAM ardhamAgadhI. zarU karyuM tyAre A guphAo prakAzamAM AvI. eno zilAlekha brAhI bhASA bolAtI hatI ane lipi tarIke brAhmI lipi pracalita hatI. lipimAM che ema tyAre jaNAyuM, paNa tyAre brAhmI lipinA jANakAro devanAgarI lipi tyAre haju pracAramAM nahi AvI hoya. nahotA. ogaNIsamA saikAmAM brAhmI lipi zIkhavAnuM pharI zarU thayuM itihAsakAro noMdhe che ke kaliMgamAM mahArAjA khAravelanA samayamAM tyAre i. sa. 1820mAM sTaliMga nAmanA eka aMgreja skolare A jeTalo jaina dharmano pracAra-prabhAva thayo hato. eTalo emanI pahelAM zilAlekha brAhmI lipimAM che e zodhI kADhyuM hatuM. i.sa. 1835mAM ke emanI pachI kaliMganA rAjyamAM thayo nahoto. bIjA eka aMgreja saMzodhake brAhmI lipino abhyAsa karI A lekha zilAlekha parathI jaNAya che ke e kALe naMdarAjAnA nAmathI saMvata thoDoka vAMcyo hato. cAlato hato. (vikrama saMvatanI zarUAta tyAra pachI thaI.) naMda saMvata i.sa.1885mAM viyenAmAM prAcyavidyA vizenA eka saMmelanamAM 103nA varSe mahArAjA khAravele magadhamAM khodAyelI nahera potAnA Do. bhagavAnalAla indrajIe udayagirikhaMDagiri vizenA potAnA rAjyamAM tanasulIya' nAmanA mArge vadhu khodAvIne potAnI lekhamAM kaliMga cakravarti mahArAjA khAravelano ullekha karyo tyAre rAjadhAnImAM lAvyA hatA, evo nirdeza zilAlekhamAM che. khAravelanuM nAma so prathama prasiddhimAM AvyuM. paraMtu vistRta A zilAlekha bIjI eka aitihAsika dRSTie mahattvano che. jo zilAlekhanA lakhANa vize khAsa mAhitI nahotI. - e ghaTanAno ullekha A zilAlekhamAM na kotarAyo hota to kadAca Akho zilAlekha barAbara vAMcIne eno vistRta artha pahelI evI mahattvanI ghaTanA viskRtinA gartamAM kAyamane mATe dhakelAI vAra baMgALanA paMDita rAkhAladAsa benarjI ane paTanAnA kAzIprasAda gaI hota. chellA eka-savA saikAthI e ghaTanA prakAzamAM AvI che jAyasvAle prakAzita karyo hato. to paNa haju keTalAye evA vidvAno haze ke jemane e vize kazI : * brAhmI lipimAM lakhAyelo A zilAlekha vAMcavAmAM ane ene mAhitI na hoya. aMgenuM saMzodhana karavAmAM paMDita kAzIprasAda jAyasvAlano ghaNo ApaNAM Agama gruta paraMparAthI cAlyA AvatAM hatAM. A moTo phALo che. lekha bahu moTo che, akSaro brAhmI lipimAM che, zrutaparaMparAmAM samaye samaye akSaraphera, zabdaphera, arthaphera thayAno keTaleka sthaLe zabdo ghasAI gayA che eTale pahelA ja vAMcane saMpUrNa saMbhava rahe che. traNacAra peDhImAM keTaluMka lupta thaI jAya che. eTalA artha bese evuM bane nahi. zrI jayasvAle pahelAM nIce UbhA UbhA mATe samartha jANakAra AcAryo ane anya sAdhu-sAdhvIo ekatra uparanA akSaro vAMcyA hatA. bIjI vakhata teo tyAM gayA tyAre thaine pAThanirNaya karI le che. ene vAcanA' kahevAmAM Ave che. pAlakha baMdhAvI ane enA upara besIne najIkathI ghaNAkharA zabdo zrutaparaMparAthI cAlyA AvatAM ApaNA Agamo mATe bhagavAna ukelyA hatA. keTalAka zabdo bhUMsAI gayA che. tyAra pachI plAsTaramAM mahAvIranA nirvANa pachI lagabhaga 160 varSe pATalIputramAM eka enuM bIbuM teyAra karAvIne te vAMcyuM. ema karatAM karatAM dasa varSane vAcanA AcArya zrI sthUlibhadrasUrIzvaranI nizrAmAM yojavAmAM AvI aMte AkhA zilAlekhano ghaNokharo pATha ukelAI zakAyo che. emAM hatI. tyAra pachI bIjI vAcanA mathurAmAM Arya skaMdilAcAryanI zrI rAkhaladAsa benarjInI emane sArI madada maLI hatI. nizrAmAM yojavAmAM AvI hatI. paraMtu A hAthI guphAmAM pravezatAM pahelAM ja UMce jovAthI bahArathI khAravelanA nimaMtraNathI eka nAnI vAcanA kaliMganA kumAragiri Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 oNgasTa, 2004 prabuddha jIvana A vAcanAsabhAmAM padhAravA mATe mahArAjA khAravele dUra dUra sudhI cAre dizAmAM jAte jaine moTA moTA AcAryo, anya munivaro ityAdine nimaMtra ApyuM hatuM. eTale A vAcanAsabhAmAM barmAthI adhika jinakalpI mahAtmAo, traNasothI adhika sthavirathI AcAryo ane sAdhu bhagavaMto, bAsAthI adhika zramaNIo, sAtasothI adhika zrAvako ane sAtasothI adhika zrAvikAo padhAryAM hatAM. A sabhAmAM eka mahattvanuM kArya e thayuM ke vicchinna thavA AvelA cosaTha adhyAyavALA 'aMga saptika' nAmanA graMthano uddhAra thayo hato. upara yojavAmAM AvI hatI evo ullekha A zilAlekhanI soLamI takalIpha paDe nahi. evI rIte chatamAM mAtra mastaka rAkhavAno Azaya paMktimAM che. e ke muni dhyAnamAM beThA hoya to guphA khullI hovA chatAM temane bahAranuM kazuM dekhAya nahi ane bahAranA lokone muninuM zarIra dekhAya paNa mastaka dekhAya nahi. AthI dhyAnamAM vikSepa paDe nahi. keTalIka guphA-koTaDImAM aMdara mALiyA jevI racanA che je bahArathI dekhAtI nathI. aMdara gayA pachI jovAmAM Ave to eka dIvAlanI upara bAkorA jevuM hoya che. upara caDIne aMdhArA bAkorAmAM koI dAkhala thAya to. aMdara besI zakAya athavA sUI zakAya evI lAMbI racanA karavAmAM AvI che. koI munine tyAM besIne dhyAna dharavuM hoya to dharI zake. pote upara sUtA hoya to bahArathI cAlyA jatA koine dekhAya nahi. aMdara AvelAne pachA dekhAya nahi. paNa AvI racanAno vizeSa Aya to e hato ke A pahADa ane jaMgalanA pradezamAM hiMsaka mAnavabhakSI jAnavaro ghaNAM hatAM. eTale khullI guphAmAM rAtre jAnavara aMdara Ave to paNa ene zuM dekhAya nahi ane te upara caDI zake nahi. keTalIka guphAomAM eka bAju oTalA jevI beThaka che ke je sUvA mATe upayogamAM laI zakAya evI che. e paththaranI pathArImAM eka cheDe mastaka TekavavA mATe paththara saheja UMco karavAmAM Avyo che. keTalAka munio emAM sUtA sUtA dhyAna dharatA. AvI guphA joI amane paNa dhyAna dharavAnuM mana thayuM. ame enA para zavAsana mudrAmAM sUine thoDIka miniTa dhyAna dharyuM. keTalIka guphAomAM pravezadvAra pAse beya bAjunA khUNAmAM mazAla saLagAvavA mATe vyavasthA karAyelI jovA maLI. e jamAnAmAM ghI ke telanA dIvA hatA ane vadhu prakAza joie to mazAlo hatI jAhera kSetromAM ke kAryakramomAM rAtane vakhate mazAla vaparAtI e samaye kaliMganI rAjadhAnI tomAlI (kanakapura) hatI. AjanA bhuvanezvaranI jagyAe ke enI AsapAsa e hovAno saMbhava che. zilAlekha pramANe mahAmeghavAhana mahArAjA khAravelane soLa varSanI nAnI vacce yuvarAjanuM pada ApavAmAM AvyuM hatuM ane pacIsa varSanI vaye emane rAjagAdI soMpavAmAM AvI hatI. gAdIe AvyA pachI mahArAjA khAravele cAre bAju potAnA sAmrAjyano vistAra karyo hato. pahele varSe emaNe prajAkalyANanAM kAryomAM samaya Apyo. emaNe prajAnA karaverA mApha karyA. potAnI 45 lAkhanI raiyata mATe taLAvo khodAvyAM, ene pALa bAMdhI. teo dAnamAM ghaNuM dhana ApatA. prajAnA manoraMjana mATe saMgIta, nATaka, nRtya, mallakustI vagere mATe teo vakhatovakhata utsavo yojatA. emanI be rANI yutritA ane siMdhulA paNa prajAmAM tathA zramaNavargamAM lokapriya hatI. mahArAjA khAravele evo krama rAkhyo hato ke eka athavA be varSe ke rAjyanI vyavasthA para dhyAna ApavuM ane pachI thoDo vakhata sarahadI saMbhALavI ane jarUra paDe to duzmano para caDAI karavI. udayagiri upara judI judI UMcAie nAnI moTI ghaNI guphAo che. emAM pahelAM ame 'rAzIguphA' joI. A vizALa guphAno varaMDAno bhAga enA staMbho sahita naSTa thaI gayo che. nAnI koTaDI jevI hArabaMdha dasa jeTalI guphAo eka hAramAM khullI dekhAya che. vaLI baMne bAju paNa koTaDIo che. enI uparanA mALe guphAonI bIjI hAra che. Ama be mALavALI guphAo ATalI moTI saMkhyAmAM bhAratamAM bIje kyAMya nathI. dUrathI jANe eka mALavALI cAlI hoya evuM dRzya lAge. AvI lAkSaNika racanAne kAraNe eka vakhata A guphAo najare joI hoya to enuM dRzya yAda rahI jAya tevuM che. AkhA DuMgara upara bIjI chUTIchavAI pacAsathI adhika AvI koTaDI guphA che. zramaza ane zramaNInI guphAo judA judA vistAramAM haze. pratyeka guphAmAM eka eka evI rIte tyAre zramaNo ane zramaNIo mukAma karatA haze ane sAdhanA karatA haze. kyAreka eka guphAmAM traNa cAra zramaNo paNa rahetA haze. e parathI jaNAya che ke vihAra karIne ahIM e moTI saMkhyAmAM zramaNa-zramaNI padhAratAM haze ! mahArAjA khAravele A guphAo kotarAvavAmAM aDhaLaka dhanano kharca karyo haze ! vaLI emAM samaya paNa ThIka ThIka lAgyo haze. jena zramaNo mATenuM guphA-nivAsa ATalA vizALa pramANa anyatra kyAMya nathI. rAzIguphAnI A hArabaMdha nAnI guphAo pAsethI Aparo pasAra thaie to A nAnI oraDIomAM eka bAju oTalA jevuM dekhAya. te muni mahArAja mATe Asana tathA rAtanA saMthArA mATenI racanA che. bahArathI aMdaranuM badhuM joI zakAya che, eTale pagathiyAM caDI aMdara javAno zrama levAnuM mana na thAya. paNa bhomiyo amane aMdara thaI gaya.. eka UMcI beThaka para besIe to mAthuM vAMkuM vALavuM paDe paNa bhomiyAe amane chatamAM khoDo batAvyo. tyAM besIne dhyAna gharavuM hoya to mAthuM e khADAmAM evI rIte UMcuM e ke besavAnI A badhI guphAomAM rahenArA mATe bahAranA bhAgamAM pANInI vyavasthA TAMkA dvArA karavAmAM AvI che. pahADa para paDelA varasAdanuM pANI e TAMkAmAM jharyA kare, pArTInA nikAla mATe nIka paNa banAvavAmAM AvI che. keTalIka guphAonI bahAra thayelA zilpakAmamAM bhAlAvALA cokIdAro che. keTalAkamAM ahiMsA, kSamA, zAnti vagerenAM dRzyo che. kyAMka rANI harakAno zikAra karavAnI nA pADe che evuM dazya che. eka penalamAM hAthI strIone pANI bharavA deto nathI, AthI keTalIka strIo hAthIne mAravA mATe zastra ugAme che to bIjI strIo emane aTakAve che. ekamAM vidyAdhara mALA laine Avyo che. eka vidyAdharanA hAthamAM kula che. AvI badhI penalomAM ahiMsA, dayA, kSamA, zAnti vagerenA bhAvo che. kaliMgAdhipati mahArAja khAravelanA guru bhagavaMta tarIke zrI supratibadrasUrijInuM nAma sAMpaDe che. emanA prabhAvathI mahArAjA khAravelanA jIvanamAM parivartana AvyuM hatuM. kumAragiri upara teo guru mahArAjanA vyAkhyAnamAM eka zrAvaka tarIke sAme zrotAgaNamAM besatA. udayagiri upara bIjA AcAryo vagere paNa padhAratA. . judI judI guphAo joine chelle ame bApIguphA pAse AvyA. A guphA aMdarathI pANI vizALa che. evuM anumAna karAya che ke te pahelAM kudaratI guphA haze ane pachIthI te aMdarathI khodIne moTI karavAmAM AvI haze. guphAmAM aMdara koI viziSTa racanA nathI, paNa enuM mahattva vizALa pravezadvAranI upara kotarelA zilAlekhane kAraNe che. AkhuM lakhANa brAhmI lipimAM che. emAM AraMbhamAM ja zrIvatsa ane svastika pachI navakAra maMtranAM be pada che. e jovAnI varSonI mArI bhAvanA saphaLa thaI ethI anahada AnaMda anubho. bhAvathI e be padane vaMdana karyAM. e be pada barAbara vAMcI zakAya eTalA mATe ardhamAgaNI bhASA ane brANI vidhinA e akSI agAuthI meM samaja Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 oNgasTa, 2004 lIdhA hatA. e be pada brAhmI lipimAM A pramANe che : tIrthakaronI ane zAsanadevInI mUrtio dIvAlamAM kaMDArelI joI zakAya che. digaMbara samAja have sAvaceta thaI gayo che ane khaMDagiri lwy i inn i uparanAM bAkInAM maMdironI AsapAsa koTa ke jALI karIne tALAM ( na maoN a 2 huM tA. 9 ) mArI devAyAM che. vaLI jIrNodvAra paNa cAlu thaI gayo che. - 1 y dI te GE 1 eka maMdiramAM enA moTI jALI jevA daravAje cokIdAre aMdarathI ( na ma sa va sa dha g) tALuM mAryuM hatuM. aMdara eka digaMbara muni bhagavaMta beThA hatA ane te ' [koikane prazna thAya ke ahIM navakAramaMtranA bIjA padamAM 'namo be mANaso emanI doravaNI pramANe citrasajAvaTanuM kAma karatA hatA. siddhANaM'ne badale "namo sava (sava) sidhANaM' kema che ? eno uttara mukhya bhagavAnanA darzana karavA hoya to aMdara javuM paDe. maMdiranA e che ke eka sAthe ghaNAMne mATe namaskAranAM judAM judAM pada hoya to daravAjA AgaLa jema jema pravAsIo AvatA jAya tema cokIdAra chellA padamAM sarva Ave ke jethI uparanA badhAM padamAM "sarva" nA pADato jAya. mArA mitre kahyuM ApaNane darzana karavA nahi maLe. abhipreta che ema manAya. navakAramaMtranA pAMca padamAM chellA pAMcamA "ame jena chIe." ema kahyuM to paNa cokIdAre nA pADI. eTale meM padamAM namo loe savva sAhUNaM che. eno artha e ke uparanA cAre bUma pADI muni mahArAjane kahyuM, "namostu mahArAja.' e sAMbhaLatAM padamAM "sava' zabda abhipreta che. ahIM phakta be pada hovAthI bIjA ja mahArAje cokIdArane kahyuM, "are khola do bhAI, e apanevAle padamAM sava (sarva) zabda che.] che.' tarata daravAjo khUlyo ane ame aMdara gayAM. cokIpahero kaDaka ( zilAlekhamAM navakAramaMtranAM A be pada Azare 2300 varSa rAkhavAnuM mahArAjazrIe kAraNa samajAvyuM. amane caMdraprabhunAM ane pahelAM kaMDAravAmAM AvelAM che. A eka sapramANa nirvivAda satya mahArAjazrInAM darzana karavAno lAbha maLyo. che. jainonA eka saMpradAyamAM varSo sudhI evI eka mAnyatA pracalita khaMDagirinAM maMdiro ane guphAo nihALI ame tyAM eka sthaLe rahI hatI ke navakAramaMtra anAdi nathI, paNa emanA eka samartha AcArya ArAma karavA beThAM. udayagiri ane khaMDagirimAM sauthI mahattvanuM mahArAje hajAreka varSa pahelAM enI racanA karI hatI. A mAnyatA aMga te zilAlekha che. emAM kaliMga cakravartI mahArAjA khAravela mATe haju paNa rUDhicusta samAjamAM pracalita che. paraMtu vidvAnoe jyAre mahAmeghavAhana, kSemarAjA, bhikSurAjA ane dharmarAjA jevAM vizeSaNo jANyuM ke be hajAra varSa pahelAM navakAramaMtranAM pahelAM be pada vaparAyAM che e uparathI emanI tejasvI bahumukhI pratibhAno paricaya udayagirinI jaina guphAmAM kotaravAmAM AvyAM che tyArathI teoe maLI rahe che. vaLI emane apratihata senA-balanA adhikArI ane potAnI paraMparAgata mAnyatA choDI dIdhI che. zAsana cakradhAraka kahevAmAM AvyA che. pote zAsana-samrATa hovA udayagirinI guphAo joI, 'Aja saphaLa dina mAharo' e paMktinuM chatAM eka sadAcArI zrAvaka tarIke ja emaNe potAnI jAtane rajU guMjana karatA karatA ame nIce AvyA. . - - - - - karI che. * bIje divase savAre ame khaMDagirinI guphAo ane maMdiro jovA mahArAjA khAravelanA jIvananI duHkhada ghaTanA e che ke emano gayA. tyAM guphAo prAcIna che ane maMdiro uttarakAlIna che. khaMDagiri svargavAsa bharayuvAnImAM 38-40 varSa jeTalI nAnI vaye thayo hato. enuM nAma sUcave che te pramANe enA zikhara para baMdhAyelAM maMdiro jANe madhyAhune sUryAsta ! emanA svargavAsano nizcita samaya haju khaMDita ke naSTa thaI gayAM hatAM. emAM traNaso varSa pahelAM baMdhAyeluM sudhI jANavA maLyo nathI, paNa teo vadhu jIvyA nathI ema maMdara paNa jarjarita thatAM eno jIrNoddhAra thaI rahyo che. jeTaluM itihAsakAro kahe che. rAjyArohaNa pachI paMdareka varSano je samaya guphAonuM AyuSya hoya eTaluM maMdironuM hoya nahi. ThaMDI, garamI, emane maLyo emAM temaNe rAjyakSetre, samAjakSetre ane dharmakSetre . varasAda uparAMta dharatIkaMponI asara bAMdhelAM maMdiro para thayA vagara keTaluM badhuM bhagIratha kArya karI lIdhuM hatuM ! nAnI vayamAM ATalI badhI rahe nahi. A TekarI para je guphAo che emAM kotarAyelI tIrthakaronI siddhio meLavI e parathI teo keTalA pratApI, parAkramI, dayALu nagna mUrtio parathI spaSTa che ke A digaMbara tIrtha che. jo ke mahArAjA ane dharmazraddhAvALA haze ! bhAratanA itihAsamAM emanuM nAma khAravelanA vakhatamAM zvetAmbara ane digaMbara evA bheda thayA hoya suvarNAkSare lakhAvuM joie. evo saMbhava nathI. zilAlekhamAM mahArAjA khAravelano ullekha bhikSurAja, dharmarAja mahArAjA khAravele magadha upara caDAI karI, vijaya meLavI potAnI tarIke thayelo che. ema manAya che ke emaNe rAjyazAsananuM mahattvanuM je jinapratimA pAchI meLavI enI pratiSThA te kALe A khaMDagiri kArya karI lIdhA pachI bhikSu-sAdhu tarIkenuM jIvana svIkArI lIdhuM hazeupara vizALa jinamaMdira bAMdhIne karavAmAM AvI haze ema manAya che. ane emaNe bhikSa tarIke deha choDyo haze. keTalAMka dharmasthaLomAM bane che tema anya dharmanA loko enA para udayagiri ane khaMDagirinI amArI mulAkAta eka yAdagAra atikramaNa karatA hoya che. ahIM khaMDagirimAM paNa e pramANe banyuM mulAkAta banI gaI. bhAratanA bhavya bhUtakALane najara samakSa tAdeza * che. ahIM bArAbhujAjI guphA tathA navamuni guphAmAM e pramANe thayuM karavAno eka anero avasara sAMpaDyo ane dhanyatA anubhavI. che. emAM tIrthaMkara pArzvanAtha bhagavAnanI khagAsanamAM digaMbara [kaliMga rAjya ane mahArAjA khAravela vize have itihAsanA pratimA che. enA para raMga lagADI, vastra paherAvI emanI hiMdu deva keTalAka graMthomAM sArI mAhitI sAMpaDe che. hiMdImAM zrI kAzIprasAda tarIke pUjA thavA lAgI che. tevI ja rIte cakezvarI mAtA tathA ajitA jAyasvAle sArI mahenata karIne khAravela vize lekha lakhyo che, je mAtAne kALo raMga lagADI, vastra paherAvI durgA mAtA ane kAlI hiMdImAM keTalAka pAThyapustakomAM paNa levAyo che. gujarAtImAM che. mAtA tarIke pUjA cAlu thaI che. pUjArIo mATe e AvakanuM sAdhana sa. 1938mAM zrI suzIla (bhImajI harajIvana) nAmanA lekhake thaI gayuM che. vaLI guphAnI bahAranA AMgaNAmAM zaMkara bhagavAnanI "kaliMganuM yuddha ane mahAmeghavAhana mahArAjA khAravela' nAmanuM pustaka eka nAnI derI bAMdhavAmAM AvI che ane tyAM pUjA-AratI thavA lakhyuM che. tAjetaramAM pa. pU. zrI pUrNacaMdrasUrijIe "khAravela' nAmanuM lAgyAM che. AthI eTalo bhAga te hiMdu tIrtha che evI bhrAmaka mAnyatA pustaka vArtArUpe rasika zailIe lakhyuM che.] pracalita karAI rahI che. paraMtu e ja guphAmAM bAkImAM badhA bhAgamAM | ramaNalAla cI. zAha Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 oNgasTa, 2004 prabuddha jIvana sva. vIracaMda rAghavajInA apragaTa patro E .pU. zrI zIlacaMdrasUrijI mahArAja [mArI pAse gaI sadInA eka mahAna tattvaciMtaka, zikAgonI vizvadharma pariSadamAM bhAga lenAra, sva. vIracaMda rAghavajI gAMdhIe amerikAthI lakhelA patro che, je aprakAzita rahyA che. A patronuM aitihAsika dastAvejI mUlya che. eTale e hIM rajU karuM chuM. emAM bhASA ane joDaNI jema che tema ja rAkhyAM che.-zIlacaMdra]. (2) amerikA javAnuM kAraNa (bhUmikA) hiMdusthAnano vatanI game te hetuthI bIje deza jAya, paraMtu jo tenA manamAM potAnA dezanA keLavaNI vepAra vIgerenA khAtAo ane temanI rItIo dhyAnamAM hoya to te bIjA dezamAM musADI karatA je je bAbato najarataA Ave che, temAMthI dhI vIcAra karavAnI vArtA ane agatyanA muddAo tene maLe che. judI judI jAtanI keLavaNIne lIdhe, judI judI jAtanA vepAra narane lIdhe, judI judI jAtanA dharmavicArane lIdhe, ane jIMdagInA AcAra vicArane lIdhe mANasajAtanA kevA judA judA bhAgo paDI gayA che tenuM avalokana karavAnI ghaNI sArI taka maLe che. ethI bhutakALamAM kevA kArone lIdhe lokonI kevI sthIti thaI che e jANavAmAM Ave che. eTaluM ja nahIM paraMtu have kevI rIte vepAra, hunara vIgereno vadhAro karavo joIe ke jethI mANasajAtane vadhAre sukhI ane lAyaka banAvI zakAya. dIlargarInI vAta che ke ItihAsano abhyAsa karavAno A mukhya nema ApaNI mANasajAtamAM Are nathI thatI. ene ghaNIvAra trIsArI devAmAM Ave che. gayA vakhatanI vAta ApaNA kabajAmAM rahI nathI ane tethI tenA sArA athavA narasA pariNAma ApaNe bhogavyA vInA chuTako nathI. paraMtu AvatI kAle kema vartavuM te ApaNA kabajAnI vAta che. mATe bhaviSyamAM mANasajAtane kema sukhI ane lAyaka karavI enI AdhAra eka halakAmAM halakA mANasanI rItabhAta ane jIMdagI u52 paNa rahelo che. 5 kelavaNInI bAbatamAM yunAITeDa sTeTasanA lokoe je pheraphAra, vadhArA ane sudhArA kIdhA che teno ItihAsa vAMcavAthI ajAyabI utpanna thayA vInA rahetI nathI. vizeSe jyAre mAlama paDe che ke e badhuM so varasanA arasAmAM thaI gayuM che tyAre AzcaryanI hada rahetI nathI. kelavaNInI rItI, sAdhano ane khAtAomAM karelA pheraphAro sArA thayA che ke khoTAM e saMbaMdhI loko game teTalo matabheda rAkhe, nI paNa ATalI vAta to kharI che ke temanI komana skUla sIsTama eTale ke garIba tema ja tavaMgara varganA bAlakone mata kelavADI ApavAnI rIta amerikAnA upogI sudhArAmAMno pahelo sudhAro che. garIba ane tavaMgara varganA bALako eka nizALamAM sAthe besI kelavaNI le ane paisAdAranA chokarAM paisAnI khumArI ane magarUrI bhUlI jAya tema ja garIbanA chokarAM samaje ke badhA mAjAsajAta tarIke kelavaNIno sarakho haMka bhogavI zake che e vAta mANasajAtanA sukhamAM ane jIMdagInI bIjI nemamAM ghaNo lAbhadAyaka vadhAro kare. che. e bAbatamAM lokonA judA mata thaI zakatA nathI. 4 varasanA arasAmAM judA judA zaheromAM pharI judI judI jAtanI kevI ApatI zALAonI meM mulAkAta lIdhI che. be varasathI pAMca varSanA bALakone ramatagamatathI jJAna ApavAnI kiMDaragArTana nizALo, muLa kelavaNInI zALAo, hAIskUlo, gAyana zIkhavAnI nizALo, sAyansa vidyA zIkhavAnI nizALI, kasarata zALAo kolejo, yunivasITI, dhaMdhA zIkhavAnI zALA, vaktRtva zIkhavAnI kolejo vIgere paNa joI zakyo chuM. evI jAtanI nizALo athavA kolejomAM zIkhavavAnI rItI eka ja nathI eTaluM ja nahI paraMtu eka ja jAtanI judI judI nizALomAM judI judI rItIo che. amerikAnI komana skUla sIsTama sthApanAra hosa mena nAmana gRhastha che. AjathI pacAsa varasa pahelA te amerikAnI pArlAmeMTano membara nImAyo hato ane mesecyuseTsanA keLavaNI khAtAnI saMkaTarI hato. kelavaNInI rItIo tapAsavA mATe teNe yuropamAM musApharI kIdhI, tyAMnA khAtAono sArI rIte abhyAsa kI ane je je bAbatamAM potAnA dezamAM khAmI jaNAI temAM sudhAro karavAnuM paheluM pagaluM teNe lIdhuM. judA judA kAma mATe judI judI hajAro nizA ane pAThazALAo che. dareka jAtanI nizALamAM kevI rItathI kelavaNI ApavAmAM Ave che tenuM varNana karavuM azakya che. be traNa dAkhalA ApavA basa che. eTalAthI samajI zakAze ke ApaNe temAMthI zuM zIkhI zakIe chIe. zuM bIjA badhA dezonI mAphaka amerikAmAM junI ane nathI evI be pArTI che. junI pArTI junA vakhatanI rItIo pasaMda kare che. navI pArTI navA navA sudhArA dAkhala karavA mAge che. navI pArTI-kelavaNIno hetu pahelA samajavo joIe. sAmAnya rIte, amuka jathAmAM jJAna ane huzIyArI meLavavI e kelavaNIno hetu samajavAmAM Ave che. (2) amerikA javAnuM kAraNa (nimbaM dha ) tyAM be varasa rahI ghaNI bAbato jovAmAM AvI ke mukhya bAbata che jethI abhyAsa karavAnI bAbato, tathA parIkSAnI tapAsa karavI agatyanI 1. amerikAnA lokonI AgatAsvAgatA, paroNAgata. 2. tyAMnI kelavaNI. enAthI nakI karavAmAM Ave che. A hetu bhulabharelo che. kharo hetu mANasa, zarIra, mana ane AtmA sarakhI rIte khIlavavA e che. huzIyArI ane jJAna mAtra A kAmanA sAdhana tarIke che. huzIyArI ane jJAna e kaMI kelavaNInA hetu nathI. kharI kelavaNI e che ke jenAthI mANasa potAnI pharajo samajI barAbara bajAvI zake, e hetu pAra pADavA mATe zIkSake mANasanI mAnasIka zaktio keTalI bahAra AvI zake che te jANavuM joIe- ane te bahAra lAvavA mATe tenA manane kevI sthitimAM mukyuM te jAvuM joIe. chokarAone kazuM paNa karatAM zIkhavavA mATe zIkSake pote te karatAM jANavuM joIe. zikSakano avAja sAro keLavAyelo hovo joIe. tenI asara bahu sArI thAya che. sAro na hoya to keLavavI joIe. sAruM vAMcatA (ukelatA nahIM AvaDavuM joIe. vAMcavAnI rIti bahu asara kare che. gAtA AvaDavuM joIe. sArUM lakhatA (akSara) AvaDavA joIe. citaratA AvaDavuM joIe. kAraNa citrazrI bAlakanA mana upara majabUta chApa pADI zakAya che. mATImAMthI sArA AkAra karatA AvaDavA joIe. bhUgoLa zikhavavA mATe e bahu jarUranuM che. vAMcatA zIkhavavuM vAMcavuM eTale lakhelA athavA chApelA zabdo uparathI vicAra utpanna Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana karavA. vicAra cAra rIte thAya cheH (1) vastuone ekabIjAnA saMbaMdhamAM jAIne (2) joyA zIvASa ekabIjAnA saMbaMdhamAM cIjono vicAra karavAthI. (3) citrathI. (4) bhASAnI -kholelI bhASAthI, ba-lakhelI bhASAthI nizALamAM AvyA pahelA bIjo jovAthI athavA sAMbhaLavAthI keTalAka vicAra ekaThA karelA hoya che. eTaluM ja nahIM paraMtu te vicAra, moDhAmAMthI zabdo bolI bahAra jagAve paNa che. barAbara zabdo bole che ane barAbara vicAra jaNAve che. arthAta bolelI bhASAthI vicAra karatA te zIkheluM che. mAtra e ja bolelA zabdomAMthI utpanna thatA vicArane lakhelA zabdo sAthe joDI detAM zIkhavavuM e ja bAkI e che. bolelA zabdomAMthI utpanna thatA vicAra bAlakanA manamAM AvatA ja na hoya to te zabdo lakhavAthI kyAMthI AvI zakaze. mATe mAtra akSaro athavA zabdo zIkhavavAthI vAMcavAno hetu-zabdamAMthI vicAra meLavavo te-bilakula pAra paDato nathI. zabdo bolatA zIkhe che te vakhate tenA (akSarI) judA judA zIkhavavAmAM AvatA nathI. kudaratI rIte Akho zabda ekadama bolatA zIkhe che. tevI ja rIte lakhelo zabda zIkhavavI joIe. bhUgoLa Concrete Expression- Drawing, Language InikAsa-vArtArUpe zarUAta thavI joIe. ekayiAta-cIjo batAvI gAtA zIkhavavuM. nIti-Self Control mana traNa rIte kabajAmAM rahe che jagatanA sarva jIva-avAdi padArthonI pravRtti ke pariNAmo dravya-kSetra-kALa ane bhAvanI apekSAe thayA kare che ane tenuM cathArtha svarUpa zrI arihaMta prabhunI dharmadezanAmAM amuka pramANamAM prakArpita thAya che. teoe prarUpekSa jAya-ajavAdi dravyonI kAyika siddhAMtamaya pravartatAnI Aza, samasta vizvanA padArtho upara varSo che, eTale tenuM ullaMghana karI zakAtuM nathI. prastuta vanamAM zrI devacaMdrajI mahArAje Ane prabhunI bhavya rAjanIti tarIke varNavI, teonI izvaratAnuM nirmaLa svarUpa prakAzita karyuM che. have stavanano gAthAvAra bhAvArtha joieH 16 oNgasTa, 2004 1. bIjAnI marajInA kabajAmAM 2. potAnI khAeza 3. vicAra vivekazakti gokhavAnI rIti-jethI mAtra zabdono bhaMDAra thAya che, paNa vicArano bhaMDAra thato nathI. e rIti mAtra DhoMga zIkhave che. duniyAmAM DhoMgIo thavAnuM moTuM sAdhana A rIti che. zikSako A rItathI sAmA mAro vadhAravAne badale DhIMgIno banAve che. zItaLa jinapati prabhutA, prabhunI, mujathI kadIya na jAya; anaMtatA, nirmaLatA, pUrNatA, jJAna vinA na jaNAyajI. zItaLa jinapati... 1 he jinezvara ! ApanI prabhutA ke izvaratAnI anaMtatAnuM varNana paraMtu ema samajavAmAM Ave ke ApaNe je jANIe chIe te mAtra samudramAMnuM TIpuM ja che to ApaNe namratA zIkhIe chIe. abhimAna dUra thAya che. (3) zrI vIracaMda rAghavajI gAMdhIno emanAM mAtuzrIne eka patra tIryarUpa pUjya mAtuzrI, zrI bahu grInekarathI bI. vIracaMdanuM pAelAgaNuM vAMco, vizeSa A aThavADIyAmAM hajI sudhI tamAro patra maLyo nathI. AjakAla maLaze ema huM dhAruM chuM. zrI devacaMdrajI mahArAja racita zrI zItaLanAtha jina stavana EsumanabhAI ema. zAha ci. mohana tathA huM atre khuzImAM chIe. ahIMyA meM thoDA bhASaNo ApyA che. tA. 31 ogasTanA roja chelluM bhASaNa ApavAnuM che. eja divase huM bosTana jaIza. bosTanamAM becAra divasa rokAI nyuyorka jaIza. atre havApANI ghaNAM sArA che ane mArI tathA mohananI taMdurastI dhaNI sArI rahe che. tyAM sarve khuzImAM thazo. e ja tA. 28 ogasTa 1890 somavAra. samasta vizvanA dharmarAjyasATa (tribhuvanapati) zrI tIrthaMkara * mArA jevA chadmastha thaI zake tema nathI. ke prabhu ! ApanI nirmaLatA paramAtmAnA kevaLa jJAna-darzana-cAritryAdi AtmiguzonI ke asaMgattA (karmarUpa pudgalAMthI zItapaNuM), paripUrNa pragaTanA, anaMtatAnuM vAzIthI varNana karavuM azakyavat che. jI-avAdi anaMtatA (atIndriya pratyakSanA) ityAdinuM yathArtha svarUpa mAtra dravyonA sarva pradezomAM hela sathaLA guNA-paryAyonAM traikAlika anubhavagamya che. kevaLI bhagavaMto pA AvA asIma svarUpanuM varNana pariNAmone ekIsAthe vartamAnamAM sarvajJa ane sarvadarzI zrI arihaMta vANI mAraphata pUrNapaNe karI zakatA nathI, kAraNa ke vacana sImita prabhu joi-jANI zake che. teone pratyakSapaNe vartatuM avyAbAdha sukha, ane kRSika che. sahajAnaMda, nirmaLatA, pUrNatA ityAdi apAra Arthika saMpadA indriyocara nathI ane teno kaMIka aMze mAtra paricaya AtmAnubhavI koIka jJAnIpuruSa ja ApI zake tema che. paraba jAhi jala mizra aMjali, gati jIpe ati vAghajI; sarva AkAza olaMghe caraNe, paNa prabhutA na gaNAyajI. zItaLA niyati 2 kadAca koI prabaLa mAnava svayaMbhUramA samudramAM ela pADIne khobe khobe mApe, svara gatithI pracaMDa vAyunA vegane te, ane page cAlI lIka azokamAM vyApta Akrozane oLaMgI tene mApe, to parA te zrI zItaLanAtha bhagavaMtanI prabhutAne mApI ke NI zake nahi evuM anaMta aizvarya prabhu dharAve che. sarva drazya pradeza anaMtA, tehathI guNa paryAyajI; tAsa vargathI anaMta guNuM prabhu, kevaLajJAna kahyAyajI. zItaLa jinapati...3 samasta vizvamAM jIva-ajIvAdi dravyo ke padArtho anaMta che. dareka dravyane asaMkhyAta pradezo che. dravyanA dareka pradezamAM paNa anaMta guNo rahelA che. tema ja dareka guNane anaMta pazcaryA che. A sathaLAno varga ka2vAthI je anaMtarAzi thAya tenAthI paNa prabhunuM kevaLajJAna anaMtagaNuM vizALa che. Ama jJAnaguNanI apekSAe prabhunuM aizvarya Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ogasTa, 2004 prabuddha jIvana anaMta che ema kahI zakAya. nirbhayatA: kevaLa darzana ema anaMtu, grahe sAmAnya svabhAvajI; zrI arihaMta prabhu sadeva sarva-bhayathI rahita hoya che. vaSara anaMtathI caraNa anaMta, samaraNa saMvara bhAvajI. niSkAmatA: zItaLa jinapati...4 prabhue paripUrNa Atmika saMpadA prApta karI hovAthI teone kevaLajJAna guNanI mAphaka, saghaLA jIva-ajIvAdi dravyonA koipaNa prakAranI icchA ke kAmanA hotI nathI. - * sAmAnya svabhAvane jovAno kevaLadarzana guNa paNa anaMta che. svAdhInatA: svaguNamAM ramaNatA ane parabhAvanI nivRtti e cAritrya guNanI prabhune Atma-svabhAva kAyamI svAdhIna che, kAraNa ke teoe pariNati che. prabhune kevaLa cAritrya vartatuM hovAthI teone karmarUpa parAdhInatAmAMthI kSAyikapaNe mukti meLavI che. svaguNomAM sthiratA varte che ane parabhAvano sadaMtara abhAva varte avinAzatA: che ane A saMvarabhAvarUpa cAritryanI anaMtatA che. "samaraNa saMvara prabhune janma- jarA-maraNanA pherA TaLavAthI tathA teonI sarva bhAvajI'nuM bIjuM paNa evuM arthaghaTana thaI zake ke, je bhavyajIvane zrI Atmika saMpadA nitya hovAthI teo avinazvara che. tIrthakara bhagavaMtanA Atmika guNonI anaMtatAnuM niraMtara smaraNa prabhunI upara mujabanI izvaratAnI sarakhAmaNImAM anya rahe che, tenA cAritramohanuM galana saMvarapUrvaka thayA kare che, eTale rAjAdhyakSone sImita saMpatti, bhayayuktatA, kAmanAo, tene navAM karmabaMdha thatAM nathI. - parAdhInapaNuM, vinAzIpaNuM ityAdi vartatuM hoya che. dravya kSetrane kALa bhAva guNa, rAjanIti e cArajI; avyAbAdha sukha nirmaLa te to, karaNa jJAne na jaNAyajI; trAsa vinA jaDa cetana prabhunI, koI na lope kArajI. teha ja ehano jANaMga bhokatA, tuma samaguNa rAyajI. - zItaLa jinapati...5 zItaLa jinapati...8 samasta vizvanAM jIva-achavAdi dravyo ke padArthonI pravRtti athavA uparanI gAthAmAM jaNAvyA mujaba je nirmaLa ane bAdhApIDArahita pariNAmo dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe niyamathI thayA sanAtana sukha tIrthaMkara prabhune pragaTapaNe varte che, te mAtra anubhavagamya kare che. padArthonuM pariNamana zrI arihaMta prabhu Atmika che, eTale indriyAdithI thatA parokSajJAnathI jANI zakAya tema nathI. jJAna-darzanAdi guNothI joI-jANI zake che ane jenA trimAlika paraMtu je bhavyajIva prabhunA AtmikaguNo pratye ruci, bhakti, manana, siddhAMto teoe dharmadezanAmAM prarUpela che. AvI arihaMta prabhunI ciMtana, dhyAnAdithI tanmaya thAya che te potAnI Atmasanmukha thaI jANapaNArUpa AjJAnuM ullaMghana koI cetana ke jaDa padArtha karI zakato prabhu jevA ja guNo prApta karI zake che ane avasara Ave teno nathI. Ama sarva jagatanA padArthone sarvamAnya niyamone arihaMta bhokatA thAya che. ' paramAtmAnI rAjanIti tarIke stavanakAre varNavI che. ema anaMta dAnAdika nija guNa, vacanAtIta paMDurajI; vyavahArika jagatanA kAyadA, niyamo ke rAjyaAjJA koine mAnya vAsana bhAsana bhAve durlabha, prApti to ati dUrajI. hoya athavA tenI avagaNanA paNa thAya, je rAjyaAjJAnuM ullaMghana ' zItaLa jinapati...9 kare che tene daMDarUpa trAsa paNa veThavo paDe che. paraMtu prabhunI AjJAno upara mujaba zrI tIrtha kara prabhunAM lopa karyA sivAya athavA prabhunI zAnadarzana-pariNatinA siddhAMto dAna-lAbha-bhoga-upabhoga-vIryAdi anaMta nijaguNo pragaTapaNe mujaba jagatanA sarva padArtho bhaya sivAya varte che. varte che, jenuM vANIthI varNana karavuM azakyavat che. mArA jevA zuddhAzaya thira prabhu upayoge, je samare tuja nAmajI; chadmasthane prabhunA anaMta guNo pratye zuddha zraddhA ane bhAna thavuM avyAbAdha anaMtu pAme, parama amRta sukha dhAmajI. ati durlabha jaNAya che. he prabhu ! mane AvA guNonI prApti thavI zItaLa jinapati...6 to tenAthI paNa duSkara jaNAya che. je AtmArthI muktimArga pAmavAnA hetuthI zuddha upayogapUrvaka sakala pratyakSapaNe tribhuvana guru, jANuM tuja guNagrAmajI; zrI arihaMta prabhunA pragaTa AtmikaguNomAM cittanI sthiratA rAkhI bIjuM kAMI na mAguM svAmI, ehI karo muja kAmajI. nAma-smaraNa, guNAkaraNa, bhakti, dhyAnAdimAM tanmaya thAya che te zItaLa jinapati....10 AtmakalyANa sAdhe che. eTale sAdhaka kramazaH avyAbAdhapaNe sanAtana he tribhuvanapati ! he jagataguru ! ApanAM apUrva darzana pAmI sukha ane sahajAnaMdamaya paramAtmapada pAmavAno adhikArI nIvaDe che. huM dhanyatA anubhavuM chuM. he prabhu ! Apa evI kRpA karo ke ApanA ANA izvaratA nirbhayatA, nirvAhakatA rUpajI; sarva AtmikaguNone huM pratyakSapaNe jANI zakuM. A sivAya mArI bhAva svAdhIna avyaya rIte, ema anaMta guNa bhUpajI. bIjI koI kAmanA ke icchA nathI. he prabhu ! mArI AvI prArthanA zItaLa jinapati.7 ApanI kRpAthI saphaLa thAo.. prastuta gAthAmAM stavanakAre zrI sarvajJa bhagavaMtane pragaTapaNe ema anaMta prabhutA sadghatAM, arthe je prabhu rUpajI; vartatA thoDAka AtmikaguNonuM svarUpa nIce mujaba prakAzita karyuM che. 'devacaMdra' prabhutA te pAme, paramAnaMda svarUpajI. ANa ke AjJA : zItala jinapati....11 zrI arihaMta prabhanI jANarUpa AjJAmAM jagatanAM sarva dravyonI AvI rIte je bhaktajana zrI arihaMta paramAtmAnI anaMta prabhutA pravartatA thayA kare che. rAjyaAjJA to loko svArtha ke bhayathI mAne ke izvaratAnuM zraddhApUrvaka bahumAna karI teonI dravya-bhAvAdika jyAre sarvajJanI AjJA sahajapaNe manAya che. pUjanA ke arcanArUpa upAsanAmAM tatpara thAya che te potAnI sattAgata aizvarya : upAdAna-zakti (AtmikaguNo) jAgRta kare che. chevaTe Avo zrI arihaMta paramAtmAne pragaTapaNe anaMta guNa-paryAyamaya bhavyajIva devomAM caMdrasamAna ujjavaLa ane paramAnaMdamayI prabhutA Atmika saMpadArUpa aizvarya ke izvaratA varte che. prApta kare che, e prastuta stavanano mukhya hetu jaNAya che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 oNgasTa, 2004 Atmatatvo DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA (gatAMkathI cAlu) to jIvane karmanirjarA thAya che; baMdhanamAMthI mukta thavAno lAbha maLe che. dareka dehAtmavAda, IndriyAtmavAda, manomayAtmavAda vagere ajJAnamUlaka pakSo A rIte AcArAMga AgamasUtranuM je vacana che ke je ega jANaI se savaeN ke vicAradhArAone mAnavI e moTuM mithyAtva che. kendriyabhUta eka mAtra jANai'. je AtmA tattvane barAbara oLakhe che, jANe che te samasta padArthone tattva AtmA che. AtmAnA kendramAM ja badhI pravRttio thAya che, vikase che. paNa barAbara oLakhe che; jANe che, samaje che. A rItanuM jevI rIte vartavamAM kendrathI parigha tarapha jatI badhI lITIo eka sarakhI che ciMtana-manana-dhyAna ekadhAruM karavAmAM Ave to padArthonA utpAda-vyayatevI rIte AtmA ja pravRttionuM kendra ke madhyabiMdu thaI zake, kAraNa ke prauvya svarUpanI sAcI oLakha thAya che. sAcI oLakhathI padArthono rAgaudAharaNa tarIke pAMce indriyo jevI ke AMkha, kAna, nAka, jIbha, tvacA dveSa ghaTe che. A jJAna vikRta-viparIta thAya to padArthono rAga-dveSa vRttio ane chaThuM mana laie to A badhI ja vastuo eka mRtazarIra, maDadAmAM che. vadhe che; paraMtu jo padArthomAMthI mohabhAva, rAga-dveSanA bhAvo ghaTatAM tenI AMkha, kAna, nAka, jIbhAdi ApaNe pratyakSa joI zakAya che paNa spaSTapaNe vairAgya bhAva Ave che. virakti AtmAne uMce caDhAve che. mohatemAMthI AtmA cAlI gayo tethI te niSkriya thaI gaI che. kharI rIte vicAratAM rAga-dveSa ghaTatAM karmabaMdha thato aTake che. AtmapradezomAM spaMdano sthira thAya AMkha, kAna, nAka vagere jotAM nathI, sAMbhaLatA nathI, cAkhatA nathI paNa te che; kamanirjarAnuM pramANa ghaNuM vadhe che, mATe dhyAna jJAnapUrvaka ja thAya. dvArA A kArya niSpanna thAya che. je emAM dorI saMcAra AtmAnA hAthamAM che. AtmajJAnano AdhAra AtmAstitva para che. tenA vizuddha svarUpanI je , tethI Ama kahevuM vadhu vAstavika che ke AMkha, kAna, nAka jotAM nathI, oLakha karavI che te mATe AtmAnuM astitva sarva prathama svIkAravuM atyaMta sAMbhaLatA nathI, suMghatA nathI paNa te dvArA A kArya karanAra jo koI dravya Avazyaka che, anivArya che, jarUrI che. AtmA che evuM astitva svIkAravAthI hoya to te AtmA ja che. kendramAM jo AtmA na hoya to AdhAra vinAnA jIvo Astika bane che; paraMtu Astika banavA mAtrathI samyakatvI banI A badhAnuM astitva ja na rahe,AtmA na rahe to karma paNa na rahe, karma kone jAya evo niyama karI na zakAya. je je che te te avazya Astika che ja. baMdhAya che ? zarIrane ke manane ? na to zarIrane ane na to manane. karma Astika thavuM te prathama pagathiyuM che; jyAre samyakatvI thavuM te tenI AgaLanuM jaDapudgala paramANurUpa che. zarIra jaDa, indriyo jaDa, mana paNa jaDa. mana bIjuM pagathiyuM che. samyakatvanA je pAMca lakSaNo che te A pramANe cheH zama, paNa AnI jema sAdhana che. mana paNa tathA prakAranA jaDa pugala paramANunI saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astikaya. Astikaya eTale jinezvaranA vargaNAthI baneluM che. kriyA karanAra to eka mAtra sakriya AtmA ja che. vacana para parama vizvAsa, nava tattvamAM pUrI zraddhA. deva-guru-dharma pratye aDaga maDadAnI bAjumAM rasa, gaMdha, sparza, svarAdinA sAdhano mUkIe to maDadAne niSThA. to kazI asara karatAM nathI. kAna nathI sAMbhaLato, AMkha nathI jotI, jIbha jaina darzananI bhUgoLa pramANe 14 rAjalokanA traNa mukhya bhAga paDe nathI cAkhatI, sAMbhaLanAra, jonAra, cAkhanAra AtmA A badhAMthI judo che. uSyaloka, adholoka ane vacce tirtho loka che. jaMbudvIpanI madhyamAM svataMtra che. tethI zarIra, Indriya, manAdi mAtra sAdhano che. AtmA vinA merUparvata che. tenI samatala bhUmithI 900 yojana upa2 ane 900 yojana mana niSkriya che. Ama AtmatatvanI siddhi thAya che. nIce 1800 yojanA kSetra ja phakta tirtholokanuM kSetra che. A tiloka " pAMce indriyo AtmAne jJAna pahoMcADe che, sAdhanarUpa che, mAdhyamarUpa tiryam dizAmAM vadhelo che. ahIM eka dvIpa ane eka samudra ema asaMkhya che, mATe jJAnendriyo che. te vinA jJAnaprApti saMbhava ja nathI e mAnyatA dvIpo ane samudro AvelAM che. kramazaH ekabIjAthI bamaNA mApavALA che. khoTI che. indriyo ane mana dvArA jJAna avazya prApta thAya che paraMtu te badhAM ahIM kendranA (vaccenA) phakta aDhI kapa samudramAM ja manuSyo ane tiryaMconI parokSa jJAno che. AtmAthI thatAM jJAno pratyakSa jJAna che. te mATe sImAnuM vasatI che. tenI bahAra mAtra tiryaMca gatinA pazupakSIo ja che, tyAM manuSyo baMdhana nathI. mati ane zruta jJAna parokSa kakSAnA jJAna che, jyAre avadhi, nathI. jaMbudvIpa, ghAtakI khaMDa ane aDadhA puSparAvarta dvIpamAM manuSyonI mana:paryava ane kevaLajJAna traNe pratyakSa jJAna che. te indriyo ane mananI vasatI che. atre 15 karmabhUmi+30 akarmabhUmi+56 aMtaradvIpa ema apekSA vagara thAya che mATe pratyakSa che. kevaLajJAna vaDe lokAlokanA anaMtA 101 kSetro che. chello dIpa 1024 yojanAnA vistAravALo che. dravya, padArtho, anaMtA guNadharmo ane anaMtI paryAyonuM jJAna eka mAtra AtmAthI kSetra, kALa ane bhAvathI vicAratAM badhAM nikSeponI dRSTithI saMpUrNaloka ja jANI-joI zakAya che. Ama A pratyakSajJAna jJAnAvaraNIya karmanA saMpUrNa kSetra jene brahmAnDa ke Cosmos kahevAmAM Ave che, jemAM 84 lAkha kSaya thavAthI ja zakya che. yoniomAM 4 gati deva, manuSya, tiryaMca ane nArakImAM ghUmavuM paDe che. jIve anaMtakALa sudhI mohAdhIna thaine anaMtA rUpI-dazya padArthonuM ja atre dhyAna rAkhavAnuM ke A 101 mAMthI phakta 15 kSetromAMthI ja tIrthakara jJAna vadhAre karyuM che. tethI AtmAne anAdi kALanA ja saMskAro payA che. thaI zakAya che. AtmA anAdikAlIna karmasaMyogavALo che. karmane lIdhe rUpI-dazya padArthone saMskRta bhASAnA "sR-gato dhAtumAMthI saMsAra zabda banelo che. jenI lIdhe tevA ja saMskAro paDyA che ane arUpI-adazya padArtho samajavA oLakhavA vyutpatti spaSTa karatAM jaNAya che ke satata-niraMtara-akhaMDapaNe gati cAlatI ke temanuM jJAna prApta karavAnA saMskAro bilakula nathI. bIjI bAju rUpI- ja rahe enuM nAma saMsAra. jevI rIte dorInA be cheDA che tema A saMsArano : dezya padArtho ja AtmAnA mohanA viSayo bane che, game che, rasa-ruci jAge eka cheDo jenuM nAma nigoda ane aMtima cheDo te mokSa. ahIM sudhI AtmAe che; rAgAdinA nimitta bane che. mohanIya karmathI kharaDAyelo rAga-dveSI sarakAranuM che. nigodanA sUkSmatama goLAmAM anaMto kALa vitAvyo jyAM jIva tevA padArtho tarapha jaldI vaLe che. paraMtu jIvane e khyAla nathI ke vadhu ne eka zvAsozvAsa jeTalA samayamAM 17mA janma karAya che. eTale ke eka vadhu karmo baMdhAvanAra paNa A ja rAga modAdi bhAvo che. enA nimittarUpa zvAsozvAsamAM 17mA bhava thayA. ane ahIM A rIte anaMtakALa vyatIta rUpI-dazya padArtho che. parokSarUpe A rUpa-dRzya padgalika padArtho che; jyAre thaI gayo. nigodamAMthI bahAra nIkaLI vyavahAra rAzimAM paNa paribhramaNa pratyakSarUpe temanA moha-rAgAdi bhAvo che. tethI pUrvanA baMdhAyelAM karmo karatAM jIvano anaMtakALa vItI jAya che. chevaTe 14 rAjalokamAM lokAgra vartamAnamAM udayamAM Ave che; ane karmonI paraMparA paNa cAlyA ja kare che. (lokAnta) kSetramAM anaMta siddhAtmAo vase che; jyAM phakta 45 lAkha saMsAramAM je je dravyo che, te utpAda-vyaya-dhrauvya svarUpe che. A pramANe yojananA vistAravALI siddhazilAnI upara anaMta siddhAtmAo azarIrI kevaLajJAnI bhagavaMtoe jevuM joyuM che ane ApaNA jevA jIvone jaNAvyuM siddha, buddha, mukta banI siddhAtmAnA svarUpe mokSamAM rahe che je sthAna ziva, che tevuM yathArtha svarUpa dravya-guNa--paryAya-svarUpe ciMtavavAmAM dhyAvAmAM Ave acala, anaMta, akSaya, avyAbAdha, apuNarAvRttim che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 oNgasTa, 2004 prabuddha jIvana TUMkANamAM ahIM siddhAtmAnI sAdi-anaMtanI sthiti che. zarUAtanI temaja saMsAra cakramAM ja 4 gatiomAM, 84 lAkha jIva yoniomAM janmaavasthAne eka divasa saMsArI AtmA saMsAranI sthiti samApta karI tyAM maraNa. janma-maraNa dhAraNa karatAM karatAM vItI jatA hoya che ne ? jo mokSamAM kAyama mATe sthira rahe che. samyakatvI jIva vizeSa supuruSArtha karIne samyagu jJAna, cAritra, tapAdinI nigodAvasthAmAM bhavya jIvanI sthiti anAdi sAta hatI tethI teno ArAdhanA uttama rIte karI le to alpa samayamAM alpa bhavomAM saMsArano aMta AvI zake che, paraMtu abhavya, jAtibhavya (durbha) jIvonI sthiti aMta lAvI zake che. anAdi anaMta che. mokSe gayA pachI tyAM kALano aMta AvavAno nathI. anaMtakALe paNa bhavya jIvonI ja mokSa meLavavAnI yogyatA pUrepUrI che. AtmAnA aMtanI zakyatA nathI mATe siddhAvasthAmAM anaMtakALa rahevAnuM ghaTavAnuM nathI mULabhUta guNadharmo 8 che jevAM ke anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMta cAritra, kAraNa ke mokSe gayelo jIva siddhazilA para kAyamano rahevAsI banI jAya anaMtavIrya, anAmI, agurulaghu, anaMta avyAbAdha sukha, akSayasthiti. che. A guNadharmo jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, aMtarAya, nAmakarma anaMtA jIvonI apekSAe saMsAra anAdi-anaMta che. jyAre samyakatvI gotrakarma, vedanIya karma ane AyuSya karmathI Avarita thayelAM che. je mATe jIvanI apekSAe saMsAra anAdi-sAta che. jIvo bhavI hoya ke abhavI vaMditu sUtranI 39mI gAthAmAM kahyuM che keH temanuM jIvata svarUpa naSTa thavAnuM nathI. A saMsAra zAzvata che teno sarvathA - evuM adbhavihaM kam rAgadosasamanjisaM 1 nAza ke mahipralaya thavAno ja nathI, thayo nathI, thavAno paNa nathI. tethI anya AlokhaMto niMdato, khiyaM havaI susAvao || dArzaniko pramANe saMbhavAmi yuge yugenI saMbhAvanA ja nathI. nigodamAMthI bahAra nIkaLato jIva jyAre jJAnanuM kiraNa vikasita karavA jIvamAtra saMsAranI saMsArI avasthAmAM karmAdhIna che. anAdikAlIna tathA bhavyatAnA paripAkarUpe dhIre dhIre prabaLa puruSArtha karI upara ne upara karmasaMyogavALo ja rahe che. pU. ciraMtanAcAryajI paMcasUtranA prathama sUtramAM caDavA prayatnazIla banato rahe che. te mATe be sIDIo che jemAM ekamAM 14 pharamAve che keH- "aNAI jIve, aNAI jIvasya bhave aNAI kama saMjoga pagathiyAM che ane bIjI sIDI jemAM vinayAdi AtmavikAsa saMpAdana kare nivRttie." anAdi kahevAthI anutpannapaNuM siddha thAya che. te naSTa thayuM tevAM guNadharmo che. tethI vinaya mATe kahyuM che ke "vinayati dUrI karoti nathI mATe avinAzIpaNuM siddha thAya che. dhruvapaNuM-nityapaNuM jIva dravyanuM che aSTavidhakamaNi iti vinayaH' A baMne sIDInA pagathiyAM upara javA mATe te saikAlika che. bhale narakagatimAM chedana bhedana thAya, kapAI jAya, TukaDe che paNa jo gaphalata thAya to kevI rIte pagathiyAM caDhatAM paDI javAya tema TukaDA thaI jAya, agnimAM bALI devAya to paNa baLato nathI. bhagavad ahIM paNa paDavAnI zakyatA che jethI kahyuM che ke "paDivAi anaMto." gItAmAM paNa adAhyoDyuM, akAyoDayuM vagere kahyuM che. baLIne paramANu jainadarzanamAM utkrAntinI jema vyutkAnti paNa che. Evolution and Devo- svarUpamAM parivartita thAya che. paramANunuM astitva zAzvata che. jIva anAdilution. anaMtakAlIna astitva dharAvanAra dravya che je sadAkALanuM che. tethI janmajemake upazama zreNie caDhanAra jIva acUka 11 methI paDe ja che; jyAre maraNa rUpa A saMsAra cakra satata cAlI rahyuM che. jIva zAzvata che mATe saMsAra kSapakazreNie caDhanAro 11me na jatAM sIdho 10 methI 12 me ja jAya che paNa zAzvata che. saMsArano sarvanAza ke mahApralaya kyAreya thayo nathI. anaMta ane pachI caDhatAM caDhatAM 14me pagathiye pahoMcI siddhazilAno vAsI banI bhaviSyamAM paNa thavAno nathI. jo thayo hota to saMsAranuM svarUpa jevuM joie tyAM kAyamano vasavATa kare che. chIe tevuM hota nahIM. baTAkA-DuMgaLImAM anaMta jIvo che, utpanna thAya che, bhavya jIvomAM mokSa meLavavAnI yogyatA pUrepUrI che; paraMtu ekalI naSTa thAya che. kIDI, maMkoDA vagerenI saMkhyA keTalI? Ama samudramAM mAchalAM yogyatAthI mokSa meLavI na zakAya. molAdi tattvone jANavA, mAnavA, satata vagere tathA vanaspatikAyAdinA jIvo keTalA ? atyAranI duniyAmAM supuruSArtha sevavo ja joie. jo te mithyAtvanA AvaraNo TALI zake, jo manuSyonI saMkhyA amuka karoDanI che. jenadarzana pramANe ekaDA pachI 29 samyakatva pAme, tene sudraDha banAve, naSTa thAya tevA kAraNothI dUra rahe to mIMDA lakhAya teTalI vadhumAM vadhu vasati thaI zake. sAmAnya gaNitamAM parArdha tene mATe mokSa sunizcita ja che. paraMtu keTalAMye jIvo (bhavyo hovA chatAM sudhInI saMkhyA che. zAstrakAro zirSaprahelikA jemAM 194 AMkaDA hoya che. samyakatva pAmatAM ja nathI ! mokSa meLavatA paNa nathI. te mATe deva, guru, vaLI jyotiSa kaDakAdimAM 240 aMkanI saMkhyA gaNAvI che. samagra dharmAdi sAdhana saMpattino yoga maLato ja nathI; tethI vaMcita rahI jAya che. jIvasRSTi agaNya aMkonI che. samyakatva pAmavAnI dizAmAM satata puruSArtha karatA rahevAthI, tathA bhavyatvanI jIvAtmA ane paramANu baMne zAzvata dravyo che. Avo mULa ghaTaka dravya che sthiti paripakava thaI jAya zuddha yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa, astitva zAzvata, saikAlika che; anAdi anaMta che. paryAyomAM utpAda-vyayaanivRttikaraNAdi karI Atmazakti phoravI graMthabheda thavAthI samyakatva pAme dhrauvya rUpe parivartana thatuM rahe che. jIva ane karmano saMyoga anAdikAlIna ja, basa beDo pAra thaI jAya. kemake je divase samyakatva pAme tyArathI ja che, temaja jIva ane jaDano saMyoga anAdikAlIna che. jIva jaDano sAtha mokSa sunizcita thaI gayo hoya che. have Avo jIva ardhapudagalAvartakALamAM laI zarIra dhAraNa karato ja rahyo che. 8 mahAvargaNAmAMthI jIva zarIra, avazya mokSa mahalamAM mahemAna thAya ja. A vAtane navatattvakAre siddhAnta indriyo, mana, zvAsozvAsa, bhASA vagere grahaNa karI AvazyakatAanusAra rUpe Ama pharamAvI che: badhI racanA kare che. A badhAM jaDa paramANunI vargaNA che. avirata karmo "antomuhUra mitta pi phAsiye hukta jehi sammatte bAMdhIe chIe te paNa jaDa che. eka kSaNa mATe paNa jIva jaDanA saMyoga tesi avaDha pugala, pariyaTTo ceva saMsAro !' vagarano rahyo nathI. AyuSya karmAdhIna jIvanI sthiti che. e samApta thatAM * eTale ke phakta aMtarmuhUrta arthAt be ghaDI jeTalA samaya mATe je bhavya bhADAnuM ghara khAlI karI navAmAM karmAnusAra javuM ja paDe che. audArikAdi jIve samyakatvano sparza sAdhI lIdho che tene mATe have saMsAra phakta vargaNAnA paramANuono jaththo grahaNa karI karmAnusAra navuM zarIra grahaNa ardhapagalAparAvarta kALa ja zeSa rahe che; je pahelAM karI AyuSyAnusAra jIvana jIve che. te samApta thatAM mRtyu ane tyArabAda anaMtapugalaparAvartakALano hato jemAM anAdi mithyAtvanA kAraNe pharI garbhAvasthAmAM dArikAdi vargaNA grahI svakarmAnusAra pharI janma, - anaMtapudgalaparAvartakALano hato je saMsAramAM vItI cUkyo che. paraMtu 1 pharI mRtyu, pharI janmanI ghaTamALa karmomAMthI sadaMtara mukta na thAya tyAM sudhI pudgalaparAvartakALa asaMkhya varSano hoya che jenI gaNatarI karI zakAya cAlu ne cAlu ja rahe che. AvuM A saMsAracakra anAdikALathI cAlyA ja kare ema nathI. have to kinAro dRSTi samakSa hovA jevuM lAge, paraMtu A kALa che. bhUta, bhaviSya ane vartamAnamAM cAlu ja che. saMsAramAM eka paNa jIva daramyAna paNa haju anaMta bhavo karavAnA hoI zake. abhavI jIva mATe nahIM hoya, eka paNa jIva janma-maraNa dhAraNa nahIM kare, tema karanAra koi anaMtakALe paNa mokSa durlabha rahevAno, rahe che ! samyakatvI jIve jANavA paNa nathI koI paNa bacyo nathI evuM banyuM nathI, banatuM ja raheze, bane ja jevuM e che ke samyakatvI jIve bhUtakALamAM anAdi anaMtakALa nigodamAM, che ne ? Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddha jIvana keTalAka anubhavo, keTaluMka ciMtana n DaoN. rAjita paTela (anAmI) pAghaDIvALA kAkAo ATheka dAyakA pUrve, huM ATheka sAlano hato tyAre amArA gAmamAM ghaNA pAghaDIvALA kAkAone joto ne AzcaryathI prabhAvita thato hato. mArI kizo2 AMkhone e judI duniyAnAM prANIo lAgatAM ! amArA paTela vAsamAM lagabhaga badhA ja khetI karanArA, eTale vIsa pacIsa varSanA 'motiyADo' moTe bhAge zajInI DhaDAu khAdInI TopI pahere ne enAthI moTI vayanA phALiyAM bAMdhe. emanA vyavasAyane e anurUpa hatAM. phALiyAMthI tApa-TADhamAM rakSaNa maLe, ozikAnI garaja sAre, kUvAmAMthI pANI kADhavA doraDA ke rAMDhavAnI garaja sAre, snAna vakhate kAmamAM Ave, ghAsa-pULAno bhAro bAMdhavo hoya toya lekhe lAge, koI mAthAmAM mAre to rakSaNa Ape. TopI karatAM phALiyuM kheDUtane vadhu upayogI ne anivArya...paNa pAvaDI ? mArA dAdAne bIjA traNa bhAIo. cAreyamAM dAdA sauthI moTA. dAdAthI nhAnAbhAI tribhuvanadAsa khetImAM dAdAne madada kare. trIjA ane cothA dAdA kApaDanI dukAne bese. paNa trIjA dAdA...umedarA jI-pUrA paMcAtiyA...a dukAne bese dhIradhArano dhaMdho kare ne paMcAta paNa kare. cothA dAdA vardhamAnarAyajI khAdInI TopI pahere paNa paMcAtiyA dAdA to sarasa majhAnI pAghaDI pahere. ghauMvarNA, cha phUTa UMcA, zarIre bharAvadAra dAdA pAghaDImAM vadhu bharAvadAra ne prabhAvazALI lAge, baMdha baTanano lAMbo koTa gaLe DhIMcaNa sudhI laTako khesa, cIpIne pahereluM potiyuM ne pagamAM joDA...hAthamAM moTI lAkaDI...dAdA cAle tyAre rasto zobhI UThe ne bhUlecUke vasavAmAM dUra cAlatAM hoya to ya eka bAju thaI jAya. A badhAmAM huM pelI lAlacaTTAka pAghaDIno prabhAva joto hato. ema to amArI chaThThI peDhInA mukhIdAdA revanadAsa prANadAsa paNa sapheda pAghaDI paheratA hatA, kintu mAMDa e savA pAMca phuTanA ne ubhedo jevA tagaDA pA nahIM eTale mane emanI pAghaDI jANe ke mAthe nAnuM tapeluM mUkyuM hoya tevI lAgatI ! tapelI para phALiyuM bAMdhyuM hoya enI kalpanA kara. ! amArA paTelonAM cAra taDAM. sTezana bAjunA patarAMvALA vAsamAM khAsa koI pAghaDI na pahere. TopI yA phALiyAM. amArA DelAvALA vAsamAM be pAghaDIvALA. pazcima bAjunA mADhavALA paTelomAM eka veNIdAsa paTela pAghaDI pahere paNa e pAghaDInA ke phALiyAnA-kazAya lekhAmAM nahIM. zeTha maphatalAla gagaladAsanA garIbAInA kALanA e poTalAM UMcakanAra sAthI. zeTha banyA pachI maphatalAla sarasa majhAnI pAghaDI pIA. pAghaDIvALI emanI phoTo mArI pAse che. zeTha navInacaMdra maphatalAla, zeTha prANasukhalAla maphatalAla, zeTha araviMda na. maphatalAla. A badhA koTapATalunavALA. emane mAthe pAghaDI, heTa ke TopI na maLe ! 'bhadraMbhadra' ane 'rAIno parvata'nA lekhaka zrI ramaNabhAI nIlakaMTha sarasa majAnI pAghaDI paheratA. prabodhamUrti govardhanarAma ne madhudarzI samanvayakAra zrI AnaMdazaMkara dhruva pAyaDI paheratA. dhruva sAheba pAraDI tAre tyAre emano AdhuM vatu karelo cahero jovA maLato. ArmI 5 paMDitayuganA moTA bhAganA sAkSaro pAghaDI paheratA ne na pahere te paNa pADiyALI gaMbhIratAvALA hatA ! sane 1938mAM huM gujarAta kolejamAM dAkhala thayo tyAre moTe bhAge badhA prophesaro heTavALA hatA--benA apavAda sivAya, nAgarikazAstranI ne eDaminIsTrezananA prophesara dezapAMDe, rAdhAkRSNananI jevo pheMTo bAMdhatA ne ekamAtra pro. atyaMkara sAheba vidvatAnA jIvaMta pratIka jevI sarasa majAnI pAghaDI paheratA. amArI 'kumArazALA'nA Dajhaneka zikSakomAM ekamAtra pAghaDI paheranAra hatA-heDamAstara zrI bhAIcaMda ravacaMda zAha, mArA umedadAdAnA jevI emanI yaSTi eTale pAvaDImAM emanuM nokhuM vyaktitva nikharatuM. rAmajIbhAI rAyakA pheMTo bAMdhatAne mahammadabhAI TI kepa paheratA. zira-paheravezanI A badhI vicitratAo jovAnI mane majA paDatI. paNa amArA gAmanA traNa pAghaDIdhArI sajjanonI pola jANyA bAda 16 oNgasTa, 200 pAghaDIno mAro moha tUTI gayo ! eka to amArA gAmanA caku zeTha...jInarIno dhaMdho kare. sIjhanano badho kapAsa kharIde ne jInamAM pIlAve...paNa lAge ke dhaMdhAmAM kaMI khAsa kasa nathI to emanA koI mANasa dvArA ja rUnA DhagalAmAM Aga mUke ne vImo pakavI de; badhA ja gaThiyA bhegA thayelA ! AvuM anekavAra bane. akasmAto vAraMvAra to na bane ! paNa kuzeTha eTale rUnA DhagalAno aMgAro ! bIjA eka pApaDhIyArI dhIradhAranI dhaMdho kare. emaNe eka aThaMga cora dvArA pratispardhInA copaDA corAvyA ! pratispardhI paNa pAthaDIdhArI...emaNe e ja corane vadhu lAMca ApI, dArU pAI corAyelA copaDA meLavelA ne corAvanAranuM nAma paNa. trIjA eka pAghaDIdhArIe anyanI bhAgeDu bairIne patnI tarIke rAkhelI...enA patine AnI jANa thatAM enuM khUna karAveluM. prathama patinuM khUna karAvavAmAM enI berI paNa zAmela hatI...badhuM enI saMmatithI ja thayeluM. A saMbaMdhe meM eka svataMtra vArtA lakhI che. eTale ahIM eno vistAra karato nathI...paNa AvA pAghaDIdhArIo mATeno mArI ahobhAva sAva osarI gaya ! mArA dAdApaMcAtiyA dAdA-umedarAyajI mATeno paNa mohabhaMga thayo ! khera ! pAghaDI mATenI mArI sArI khoTI mAnyatAno kazo ja artha nathI...artha to che enI phekolojImAM khape evI vyutpatti jANavAmAM...matalaba ke je pA ghaDI (0) mATe paherAya te pApaDI, pAghaDI pAghaDI. meM paNa vAnaravRttithI mArA dAdAnI pADI pA paDI mATe paherelI. XXX 'saMmAnazIlavyAne pusapTem jenAM samAna zIla ne vyasana hoya tenI maitrI jAmI zake. AvI vyakti mArA jIvanamAM eka ja AvI che. enuM zubha nAma satyakAma paTela. bAmaNa gAmanA samRddha ne Adarza kheDUta zrI choTuMbhAinA e cAramAM moTA dIkarAnaDiyAdathI pragaTa thatA 'lokamata' aThavADikanA taMtrI. sane 1950 thI 1958 sudhI huM naDiyAdanI ArTasa-sAyansa kolejomAM prophesara hatI tyAre bhAI satyakAma ne huM, viThThala kanyA vidyAlaya pAchaLa/pAse AvelA zrI maganabhAI vi. paTelanA vizALa makAnamAM amo baMne bhADe rahetA hatA. satyakAma nIce, huM upara. saMtatimAM paNa amAre baMnene be dIkarA ne eka dIkarI. baMneya kuTuMba ekarasa thaI gayela. amo baMneya gAMdhInA custa anuyAyI...baMneye jela bhogavelI ne svAtaMtrya senAnI paNa. emane hiMdIbaMgALI gujarAtI sAruM AvaDe. saMskRta paNa sAruM. mAruM paNa evuM ja. amAruM zarIrasauSThava paNa lagabhaga sarakhuM. paheraveza paNa khAdIno...e leMgho pahere, huM dhotiyuM. amAro khorAka paNa lagabhaga sarakho. sAhityaruci..emAMya kAvyaruci baMneyanI samAna. adbhuta guNadarzI...prasanna citta sadAya jovA maLe. sAmyavAda pratye kUNuM valaNa paNa vaphAdArI gAMdhIjInI vicArasarI paratve vicAraNA ekadama spaSTa. gurukuLanI zikSA pAmelA eTale AryasamAjanA uddAma sudhArakanuM valaNa...paNa narmadanA yA homa'nA puraskRta nahIM paNa dalapatanA dhIre dhIre sudhArAnA sAranA AgrahI. carcAmAM ne dalIlomAM satyakAmane koI bhAgye ja mahAta karI zake. jJAnanA e sAcA upAsaka. emane gAMdhIjI, TAgora, araviMda AkarSe to yoga zibiromAMya jAya ne rajanIzajIne paNa pAmavAmAM bAkI na rAkhe. rajanIzanA hiMdI pAchaLa e pAgala. hADe AryasamAjisTa eTale rajanIzajInI vicArasaraNImAM zraddhA nahIM...balake keTalIka bAbatomAM hADohADa virodha 'lokamata'mAM lAge te lakhe. meM 1950mAM 'zrI govardhana sAhityasabhA sthApelI. enA upakrame sAkSaranagarInA sAhityanA traNa diggajonI zatAbdI ujavelI. abheda mArga pravAsI zrI parivAla nabhubhAI dvivedI, mastakavi bAlAkAMkara kaMthAriyA ne dhamUrti govardhanarAma tripAThIe trIyanIzAbdI ujavatAM pahelAM teonI sAhityasevAnI jhalaka ApavA lagabhaga Dajhaneka lekha lakhelA...satyakAme ene 'lokamata'mAM aThThuM kavareja ApeluM....eka-be Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 oNgasTa, 2004 lekha emaNe paNa lakhelA rAhula, sAMskRtAyana emanA priya lekhaka..emanuM na dIThI e caMdA manamukuramAM je vilasatI ! lagabhaga badhuM ja sAhitya vAMcI nAkheluM. sAMskRtika pravAsonA teo bhAre huM joto'ta jene ghara taNI agAsI para caDhI, zokhIna. citrakalAmAM paNa bhAre sUjha-samaja ne ruci. satyakAma jevA kadI mitro saMge, zaradapUname ko nadI taTe." guNadarzI ne madhukaravRttivALA sajjano virala. TharuM chuM ThaMDImAM, himapavana, jhaMjhA pharI vaLe ! emanAM traNeya saMtAno sAruM bhaNyAM, paraNyAM ne amerikAmAM sthAyI mane yAdA've che nija vatanano sUrya satata. thayAM. emanAM zrImatI sumanabahenane to saMtAnonI sAthe rahevAnuM khUba haze kyAM saMtAyo ? gagana pUruM zodhyuM nahIM maLyo !. khUba game paNa satyakAmane amerikA kabara jevuM lAge. raja mAtra game nahIM. mane vhAlo e che harakha hasato jIvana sakhA !" sumanabahenane bhAratamAM na game, satyakAmane amerikAmAM. amerikA jatAM vatananA talasATa ne jhUrApAnAM AvAM kAvyo keTalAM ? dampatIne sadAya kaMkAsa thAya. "lokamata'mAMthI chUTA thaI temaNe meDikala mAzukanA gAla paranA tala kAje samarakaMda bukhArA daI denArA zAyaranI sTora karyo paNa temAM phAvyA nahIM. emanA nAnAbhAI zrI chaganabhAI yAda Ape evI A be paMktio vAMco : dazabAraTraka rAkhI TrAnsaporTanuM kAma karatA hatA. moTAbhAine emAM jotaryA mane ko choDAve kabara sama A baMdIgRhathI paNa kemeya karyuM mana mAnyuM nahIM. Arthika sadhdharatA prApta karI teo bane evuM to to arapaNa karuM ardhI duniyA' amerikAno vikalpa zodhatA hatA paNa temAM teo niSphaLa gayA. na chUTake amerikAnA vasavATane e "kabarasama" ne "baMdIgRha' kahe che...Aje amerikA gayA kharA paNa pratyeka patramAM kakaLATa hoya. eka patramAM emaNe to amerikA javA mATe dalAlone vIsa vIsa lAkha rUpiyA apAya che toya lakheluMH "ApaNe tyAM relavenA porTaro je kAma kare che tevuM kAma ahIM ghaNAMno patto khAto nathI...jyAre sahaja rIte prApta thayelI takane bhAI ApaNA ThIka ThIka bhaNelAo kare che ! moTelo paTelonA paryAyarUpa banI satyakAma paTela zAparUpa samaje che. satata e kahyA karatA.... mAre mArA gaI che paNa tyAM je kAma karavuM paDe che te bhAratamAM nahIM kare. ahIMnA vatanamAM ja maravuM che. amerikAmAM to huM jIvanyUta kyAre nahoto? Akhare sToromAM dArU-mAMsa vecatA ApaNA dezavAsIone jouM chuM ne mAruM lohI emaNe vatanamAM ja chello zvAsa lIdho. vayamAM, vicAramAM, vyavahAramAM, garama thaI jAya che. Aje jo Dolarano bhAva daza rUpiyA thaI jAya to huM jIvanazailImAM ghaNA badhA sAmyane kAraNe meM zIrSaka pasaMda karyuM che - mAnuM chuM ke adhuM amerikA khAlI thaI jAya ! ahIMnI svacchatA, zista, "samAnazInavyasananusaraNya' vinaya, mAnavIya gaurava mane game che paNa sneha-sauhArda jevI vastu kyAM mAro sAtamo kAvatraMgraha "raTaNA" emane mokalyo. mArI jANa zodhavI ? A deza-pacIsathI pacAsa varSanAo mATe che. ApaNA jevA bahAra temaNe lokalaharI' mAsikamAM (Dise. 1983)mAM avalokana lakhyuM. prauDho ne vRddho mATe nakAmo che. Akho deza niraMtara doDato lAge...jANe ke zIrSakaH "yazodAyI ne AsvAdya kAvyasaMgraha raTaNA'. avalokana to khUba pAchaLa vAgha na paDyo hoya ! khoTI tulanAmAM ApaNe duHkhI thaIe chIe. lAMbuM che paNa emAMthI be peregrApha noMdhuM chuMH (1) kavitA eka anokhuM ApaNA rAjakAraNIonI TUMkI, svArthI, kSetrIya dRSTine kAraNe ApaNuM rUpa-pAtra che. koI surUpe AkRti tema koI suMdara kavitA najarane tarata yauvana-dhana veDaphAI rahyuM che. pakaDI le tevI hoya che. "raTaNA' hAthamAM AvatAM ja evuM banyuM. Ubho emanA nAnA dIkarA saMjIve pitAne naDiyAdamAM suMdara baMgalo karI Ubho anukramaNikAnAM kAvya-zIrSako vAMcavA lAgyo ane e mitAkSarI Apyo:. moTara-zo phara-nokara-cAkara..badhI ja suvidhAo khaDI karI dIdhI mathALAmAMthI navA navA AkAro upasavA lAgyA, 'adhIro haMso pAchalA paNa satyakAma aMdarathI verAgI hatA. bhoga bhogavavAnI emanI kAmanA ja pahoramAM', "milana-cAMdanI', "gaLyAM evAM Aje', "vAsaMtI paLamAM', nahIM. sAdhujIvana emanuM lakSya. "sAduM jIvana ne ucca vicAra' emano jIvanamaMtra. A vana' ne, "sAMje DhaLe che'-A che keTalAMka mathALAM. paNa temaNe ya jAdu patnInA haThAgrahane kAraNe raDatAM raDatAM, kakaLATa karatAM amerikA to anekavAra karyo 'koI bhInI, suvALI, harIbharI vanabhUmimAMthI havAnI lherakhI jANe gayA....paNa tyAM sukhazAMtithI rahI zakyA nahIM. bhArata mATeno...vatana mATeno sparzI gaI !' (2) bIjI ullekhanIya vAtaH "anAmI'e A kAvyasaMgrahamAM emano jhUrApo ne talasATa pratyeka patramAM hoya ja. tA. 4-2-1993nA karelA zikhariNInA bahoLA upayoganI che. kavi nhAnAlAlanA roja lakhAyeluM emanuM eka kAvya, emanI mAnasika sthiti saMbaMdhe ghaNuM badhuM "tutiaSTaka' 'prabho ! aMtaryAmI'thI gujarAtamAM janasAmAnya sudhI priya kahI jAya che. kAvyanuM zIrSaka ja keTaluM badhuM vAcALa che! banelA A prAcIna saMskRta chaMdanuM sAmarthya, bhAvavahana kSamatA ane mane yAdA've che' layasaMgrahanA thokabaMdha kAvyo karAve che." mane thAtuM koI svajana mujane mAtRbhUminuM zIrSakamAMthI navA navA AkAro UpasatA jonAra ane zikhariNInA kaheH "bhAI ! pAcho phara tuM, ahIM hArA nija gRha, layahillolane mANanAra mArA A pAMca dAyakA purANA sahRdaya bhAvaka hane bolAve che, priyajana, sakhA, baMdhu, vaDIlo', suhRdane huM kyAreya bhUlI zakIza nahIM. kUdIne huM AvuM, adhavacce bhale dariyA ! xxx mane svapnAMmAMye nija nagara ne tenI dharatI, pUrvagraha sadA gherI le che, sahana thatuM nA duHkha vasamuM. mArA nAnA dIkarAne mana mUkeza tAnasenano navo avatAra hato. mAro are ! koI bahAnuM amathuM, amathuM kADhI lakhI de: - ahobhAva kuMdanalAla sehagala mATe hato. sane 1936mAM kalakattAmAM ne tuM AvI jAne bhe' upakRta banuM jindagIbhara." bIjIvAra sane 1940 ke 1941mAM amadAvAdanA prItamanagaranA eka ghaNuM thAtuM evuM paNa nasIbamAM evuM nathI ko, holamAM temane joyela...sAMbhaLela. mUkezanAM aneka gItothI huM paricita jhUrAvuM chuM nitya, tadapi manamAM Aza hajIyeH chuM. mane ene mATe koI pUrvagraha nathI paNa jyAre mArA ciraMjIvIe mArA mane ko choDAve kabarasama A baMdIgRhathI priyagAyaka kuMdanalAlane "guMgaNo'ne 'rotala' kahyo tyAre ene zAnta karavA bane evuM to to arapaNa karuM ardhI duniyA." mATe enA priya gAyaka saMbaMdhe kaika to kahevuM joIe...eTale kazA ja pUrvagraha are ! koI AvI UMcakI mujane pAra mUkI do vinA meM kahyuM: "tAro mUkeza to basa daLeluM ja daLyA kare che.' jUnI UtarI. ghaNe dUra...sAmA taTanI dharatInuM huM vihaMga. gayelI rekarDa amArA baMnenA abhiprAya nirapekSa dRSTie 100% sAcA ja UDI AvyuM, bhUlI patha dUra ajANyA vana mahIM hatA evuM nathI, paNa vyakti ke kalAkAranA ekAda viziSTa vyAvartaka lakSaNane mane yAdA've che nija vana-bhUmi-vallI-viTapo. ApaNe sarvasva ne sarvAgINa mAnI laIe chIe ne pachI ekAda abhiprAyathI ghaNI rAto vItI, pUnama upare pUnama gaI ! . jhalAI jaIe chIe ne pachI eka mATe ahobhAva ne bIjA mATe pUrvagraha Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prabuddha jIvana 16 oNgasTa, 2004 keLavatA thaI jaIe chIe. A prakriyA eTalI badhI saMkula ne jaTila hoya paNa pUrvagraha kAma karato hoya! ThAkora hAnAlAla jevAM rAsa-gIta lakhI che ke ataMdra jAgrati na rAkhIe to bhUlonI paraMparA sarjAtI jAya che ne na zake, hAnAlAla ThAkora jevI ardha-ghana kavitA. pariNAme pUrvagraha udbhavI pachI kAraNakAryabhAvanuM lojika nirarthaka nIvaDe che. amuka vAda ke vicArathI zake, matalaba ke vicAra-saraNInI bhinnatAne kAraNe paNa pUrvagraha saMbhave. jhalAI gayeluM citta pachI svataMtra vicArazaktine abharAIe caDhAvI detuM bodaleyara jyAre varasAdanI dhArAne kArAgRhanA saLiyA sAthe sarakhAve ne hoya che. jate divase dhamadhatAnI jema saMkIrNa vicAronuM jhanUna ApaNI AryAvartano koI prAcIna kavi amRtadhArA sAthe sarakhAve tyAre game tevA vivekazaktine haNI nAkhe che ne ApaNe pUrvagrahanA zikAra banI jatA sahRdayabhAvakanA cittamAM paNa gamA-aNagamAnI vRtti janmavAnI! kAraNa hoIe chIe. ke temAM aMgata-binaMgata dRSTi kAma karavAnI. ApaNAM rasa-ruci ne vRttibhakti avyabhicAriNI hovI joIe, eka deva sthApyA te sthApyA. valaNa rasAsvAdamAM bhAga bhajavavAnAM. mArI vAta karuM to huM amuka tulasI mastaka taba name jaba dhanuSyabANa lo hAtha', "mere to giridhara sAhityakAronA jIvananI bUrI, hINI vAto jANyA bAda emanA sAhityano gopAla, dusaro na koI', jIva jokhamamAM hoya to paNa 'na gacchate kevaLa narbhaktikatAthI rasAsvAda laI zakato nathI. mArI A maryAdA huM jinamaMdiram' ke zivamaMdiram... zivavirodhIothI "A paheraNa sIva' paNa samajuM chuM paNa kemeya huM ene atikramI zakato nathI ne "rasavizvano ghaNo na bolAya kema ke emAM 'ziva'no dhvani saMbhaLAya che, custa kRSNabhakto badho khajAno gumAvuM chuM. A paNa eka prakArano pUrvagraha gaNavoanya koI devanI stuti to na gAya paNa sAMbhaLeya nahIM ! AmAM jAtra samajavAno? graha eTale pakaDavuM. keTalIka bAbato ApaNI sAmAnya samajane keTaluM ja che ne pUrvagraha keTalo che te na jAne ! savAre huM dUdha levA jAuM chuM. prathamathI pakaDI le che! sUrya ane pRthvI vacce caMdranA AvavAthI ke sUrya ane dudhanuM vitaraNa karanAra eka bhaiyAjI che. emane huM 'jaya zrIkRSNa' kahuM chuM. caMdra vacce pRthvInA AvavAthI sUrya ane caMdranuM grahaNa thAya che... surya-caMdra teo niraMtara 'jaya sIyArAmakI' ja kahe che, bhUlamAM paNa te jaya zrIkRSNa gherAI jAya che evuM ja mAnavIya saMbaMdhomAM, sAhityanA rasagrahaNamAM ke kahetA nathI. huM to "jaya sIyArAmakI" ne "jaya zrIkRSNa' beu kahuM chuM. 'huM bhinna bhinna vicArasaraNIonA saMgharSamAM banatuM hoya che. be vastuo nikaTa to beune lAgu pAya, namonamaH' evI mArI AdhyAtmika lavacIkatA che. Ave eTale kAM to saMvAda sadhAya ke saMgharSa thAya. tATadhyapUrvakanuM tAdAbhya koIne mATe ahobhAva nahIM, koIne mATe pUrvagraha nahIM. ubhayana ke tAdAbhyapUrvakanuM tATasya e virala sAdhanA banI rahe. ' guNasvIkAra. custa adhyAtmavAdIo bhakti avyabhicAriNI kahI mArI jyotiSazAstrIo nava grahanI vAto kare che tyAre rAhu-ketu, zani dUdha-dahIM brAnDa nItine niMde, mane enI ciMtA nathI paNa mArAmAM evo kevI panotI sarje che tenI bhayAvaha citrAvali cittamAM khaDI karI de che.. abhicAra jAgato ja nathI. adhyAtmanI bAbatamAM huM evo hoIza. khullA paNa e bhalA ke bUrA nava graho karatAMya koI bhayaMkaramAM bhayaMkara, vyakti diladimAgathI huM niraMtara satyano svIkAra karavA tatpara raheto houM chuM. ke rASTrane barabAda karI denAro, kazeya upacAre kyAreya na chUTanAro koI ekavAra mArA gharamAM traNa-traNa vevANo bhegI thaI gaI-atithirUpe. graha hoya to te mAnavIno pUrvagraha che. sarva grahonuM auSadha che, kevaLa eka be vevANa eka rUmamAM taDAkA mAratI hatI ne eka vevANa snAna karIne pUrvagrahanuM ja aksIra auSadha nathI. bahAra AvI. emaNe "jaya svAmInArAyaNa' be-traNa vAra kahyuM paNa koIe , zrImad rAjacaMdranuM eka apUrva kAvya che jenI AdinI be paMktio cheH pratidhvani pADyo nahIM. huM mArA kAmamAM vyasta hato. mane khabara nahIM ke "apUrva avasara evo kyAre Avaze, teo mane 'jaya svAmInArAyaNa" kahe che. mAre 'jaya svAmInArAyaNa' bolavuM jyAre thaIzuM bAhyAMtara nigraMtha jo ?' joItuM hatuM paNa huM bolyo nahIM eTale vevANa uvAca: bAhyAMtara nigraMtha thavAnI vAta AdhyAtmika kSetre jeTalI anivArya che 'A gharamAM koI prabhunuM nAma ja letuM nathI." ne huM nAstika chuM, mAruM teTalI ja A saMsAramAM sukhasamatAzAMtipUrvaka rahevA mATe pUrvagrahamuktinI AkhuM ghara nAstika che evo pUrvagraha vevANanA cittamAM baMdhAI gayo hoya che. to navAI nahIM. huM zivabhakta chuM paNa svAmInArAyaNa saMpradAya saMbaMdhe ghaNuM XXX badhuM jANuM chuM. mArI zivabhakti "jaya svAmInArAyaNa' bolavAmAM ADe , - preraNA AvatI nahotI. samagra brahmAMDanI utpatti, sthiti ane layanuM mULa kAraNa preraNA che. mArA mitranA ghare ekavAra daMtAlIvALA svAmI zrI saccidAnaMdajInI vaijJAnika sabhAnatA pUrve vizvanA mahAkAraNanI khoja pahelAMnI vizvanI padharAmaNI thayelI. eka bahena AvIne sANaMga daMDavata praNAma karIne sthitine koIka adaSTa, aparimeya, nAmarUpakAlAtIta cetanatattvanI preraNAe. bolyAM : vividha rUpo dhAraNa karAvyAM. nihArikA, aMdhakAra, jalarAzi, sUrya-samUha he mArA bhagavAna!" nakSatro, graho, jaMtusRSTi, pazusRSTi, manuSyasRSTi A utkrAMtikrama paNa saccidAnaMdajI e bahenane ane emanA pati zrI bhagavAnadAsane koIka ajJAta preraNAthI ja thayo. oLakhatA hatA eTale tarata ja bolyA: 'tamArA bhagavAna to agiyAramA mAnavajIvananA vividha saMbaMdhomAM preraNA kArya karI rahI che. saghaLuM naMbaramAM vase che." diyAvAna jagata preraNA vinA cAle ja nahIM. koI jaDa mAnasane pUrvagrahanI graMthI baMdhAvavA mATe upayukta ukti paryApta zabdAkhajyoti ja samagra jIvana vyavahAranA mULamAM che. tenI utpatti che paNa jAgrata jIva mATe to e kevaDuM moTuM satya che!' mATe mAnavahRdayamAM rahelo AMtaraagni javAbadAra che. te prANavAyune prerIne ? huM bhagavAna nathI, tamArA pati bhagavAnadAsa tamArA bhagavAna! UMce caDhAvI mukhamAM saMcAra karAvI, vividha zabda vyavahArorUpe samukrAnta kavivara hAnAlAlano pro. ba.ka. ThAkora mATe pUrvagraha haze ke nahIM bane che. AMtaraagninI preraNA vinA zabda bane nahi. preraNAnuM A che tenI mane khabara nathI paNa pro. ThAkoranAM kAvyo mATe to hato evuM mane zabdarUpa phaLa. | lAgeluM. meM kavi samakSa ekavAra ThAkoranAM praNayakAvyo mATe be utsAhanA jIvananA saghaLAM vyavahAro mATe preraNA javAbadAra che. AhAra, nidrA, zabdo kahyA to kavivara bolyAH "ThAkore jindagImAM be ja sArAM kAvyo bhaya, maithuna, dharmakRtya, mokSa-khoja, zAMtijhaMkhanA-A badhuM koIka preraNAne * lakhyAM che-rAsa ane khetI.' "ArohaNa'no ullekha karyo to kavi kahe, adhIna che. e to aitihAsika padya ke padyAtmaka ItihAsa che.' vivecakoe kavino preraNAne doranAra tattva kayuM ? jIvana ane sRSTinAM saghaLAM kAryomAM abhiprAya mAnya rAkhyo nathI. kavine ThAkoranAM soneTa ne pRthvIchaMda mATe preraNA ApanAra mAnava AtmA che...ane A mAnava AtmAne preraNA paNa sAro abhiprAya nahoto... to kavivaranI DolanazailI mATe pRthu zukala ApanAra parama tattva athavA paramAtmA che. paramAtmAnI preraNAno vilAsa sivAya kone ahobhAva hato ! saMbhava che ke AvA abhiprAyonI pAchaLa eTale A vidyamAna, vizvasamAna jagata Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 oNgasTa, 2004 preraNAnAM aneka rUpo, aneka prakAro, aneka pariNAmo che. kavinI jAme temAM narasiMha, mIrAM, kabIra, suradAsa, ravi sAheba, dAsI jIvaNa preraNA arthAta enI AMtara dviSaNA jIvana ane jagata sAthenI enI satata ane gorakhanAthanAM bhajano gavAtAM, gorakhanAthanuM eka bhajanaH 'gorakha sabhAnatAthI janme che. A preraNA, jIvanane aneka raMge raMgI emAMthI hAnI- jAgatA nara sevIe' e bhajana saiyadabhAI suMdara rIte gAtA. bIju eka moTI bIjI preraNAo janmAve che-AkarSaNanI, anurAganI, vAtsalyanI. bhajanabedalano saMga nA karIe' e eka aMbAlAla bhagata gAtA. mane satta-bhaktanI preraNA saMgharSomAMthI zAMti prApta karAvavAnI zakti dharAve A be bhajano khUba khUba gamatAM. Aje paNa jyAre jyAre AkAzavANI che. temAMthI udAratAnAM, snehanAM, dayAnAM aneka jharaNAM vahI Ave che amadAvAda-vaDodarA-rAjakoTa kendra parathI e be bhajano sAMbhaLuM chuM tyAre ane subdha mAnavajIvanane zAMti bakSe che. tyAre lagabhaga sAta dAyakAnA e saMskAra jAgrata thAya che ne ApaNI bhajanapreraNAnAM amaMgala pariNAmo paNa hoya, paraMtu te vyaktiniSTha paraMparAnuM mUlya samajAya che. A bhajanamaMDaLImAMnA koI meTrika ke grejyueTa durAcAramAMthI janmyAM hoya che. khUnIne, corane, rAjakAraNIne, lAMca nahotA. gujarAtI pAMca-sAta copaDI bhaNelA hatA paNa saMskAra-vAraso lenArane, vyAja khAnArane, duritane thatI te te preraNA-phaLa nipajAve kharI samRddha hato. gorakhanAthanuM e AkhuM bhajana mane yAda nathI paNa eno sAra paraMtu te alpajIvI, vyaktiniSTha ane duHkharUpa hoya che. yAda che. zarUAta kaika AvI che. manasA mAlaNI ho, jAgatA nara sevIe." preraNA ane pragatine samAna gaNavAmAM Ave chatAM eka kAraNa che, je loko jAgI gayA che ne narasiMhanI jema gAya che, "jAgIne jouM to bIjuM kArya che. ekamAM AMtarasattvanuM baLa che, bIjAmAM paribaLa lAvavAnuM jagata dIse nahIM. UMghamAM aTapaTA bhoga bhAse citta caitanya vilAsa tadrupa sAmarthya che. preraNA satata pravartamAna cetana che ne tenAM jaLa, sadAcaraNa, che, brahma laTakAM kare brahma pAse -AvA Atmavid saMto mahatto-je ataMdra udAratA, jagata taraphanA mamabhAva ane kalyANa-kAmanAnI phalavatI jAgrati dAkhavanAra adhyAtmavizvanA yAtriko che temane sevavA joIe, bhUmimAMthI nipaje che. ardhadagdha ne adakacarAone nahIM. e bhajanamAMnI cAreka paMktio mane bhAratIya paraMparA, preraNAne buddhijanya, hRdayajanya, Atmajanya tattva khUba sacoTa lAgelI. gorakha kahe cheH devane lApasI-sevo dharI.e to gaNe che. preraNAmAM aneka nAnAM-moTAM rUpo temaNe kahyAM che...mati, khAnArA khAI gayA. devane to kevaLa enI suvAsa ja maLI ! je mUrtikAra buddhi, prajJA, pratibhA, dhI, dhiSaNA. devanI mUrti ghaDe che tenA para ghaDatI vakhate paga dhare che paNa mUrti-paththara Rgvada kavinI preraNAne sattvavatI, AnaMda karAvanArI ane sarvatra kazuM ja karI zakato nathI ! gorakhanAthanuM A bhajana saiyadabhAI gAtA. viharatI jaNAve che. devono pakSapAta karanAro vaidika RSi-kavi tene deva- enI pAchaLa muslimonI bUta-parastIno pracchanna virodha to nahIM hoya! samUhanA preraka baLa tarIke, yajJanA cAlaka baLa tarIke ane Indrane yajJakArya A to mAro kevaLa tarka ja che bAkI dRDha, acaLa zraddhAbhUta mUrtipUjA phaLatI tarapha laI AvanArA baLa tarIke samajAve che. A to thayo preraNAno yajJa- ja hoya che. paththaranA devane namaskAra karavAnA hotA nathI, emAM garbhita saMdarbha, paraMtu samagra vizva tattvane calAvanAra baLa tarIke vaidika RSie devatvanI zraddhApratItine ardhva ApavAno hoya che. upaniSadomAM paNa karma preraNAne ghaTAvI che. " devAya haviSA vidhema ?" evI zraddhA-dvidhA zaMkA-prazna che paNa aMte to brahmajJAnInI preraNA jJAnanAM aneka kSetro khullAM kare che. savitAnuM aneka devamAMthI eka ja devane artha ApavAnI vAta che. jyAre mUrtipUjAno varezmarga eka preraNA-prakAra ja che, je samasta jIvalokane prakAzathI bharI atireka thayo haze tyAre dezakAlAnusAra adhyAtmavizvanA AvA jAgrata sudhAraka-AtmAo pAkyA haze ! mahammada sAheba, gorakha, lyuthare, dayAnaMda kalA-kavitAnA kSetre, AMgla kavi kolarijanI rUpavidyAyinI zaktinI jevA kaika ! jJAna, yoga, bhaktine gauNa gaNI kevaLa kriyAkAMDamAM racyApacya vibhAvanA (Esemplastic, imagination), pleTonA samayano preraNAvAda rahenArAono rAphaDo phATyo haze tyAre AvAnI ja camaka-dhakkAnI paNa (Godess of Muse) ane vivecaka krocenI Art as intuition. A jarUra jaNAI haze. sarvanA saMdarbhamAM paNa preraNAno vicAra karI zakAya. vizvanA moTA gajAnA sarvakAlIna ane sarvajanIna "jAgatA nara' to bhagavAna mahAvIra, rAma, kavio ne kalAkArone, God-given gift rUpe AdimAM je prasAdI prApta kRSNa, bhagavAna buddha, Isu, mahammada, zaMkarAcArya, rAmakRSNa paramahaMsa, thAya che te paNa A preraNA-devInI ja prasAdI che. are, choTA gajAnA vivekAnaMda, ramaNa maharSi, araviMda ghoSa, zrImad rAjacaMdra, mahAtmA gAMdhI kavio-sUjha vinA aMdhAruM jagatamAM, sUjha vinA aMdhAruM' gAto kavi choTama vagere jevA ko'ka viralA! jamAne jamAne haribhadrasUri, rAmAnujAcArya, ane vijaLIne jhabakAre motIDAM parovavA, pAnabAI gAtI gaMgA satI madhvAcArya, vallabhAcArya, kalikAla sarvajJa hemacaMdrAcArya, AnaMdaghanajI, ne paNa AvI preraNAnuM ja varadAna prApta thayuM che. yazovijayajI, kabIra, nAnaka, tulasI, caitanya, narasiMha-mIrAM, sUradAsa, XXX ' tukArAma jevA saMto-kavio paNa "jAgatA nara" ja che je UMdhelAone jAgatA nara sevIe' jagADe che ne jAgelAone cAlatA ke doDatA kare che. amArA vatana DabhoDA (ji. gAMdhInagara)mAM paMcotera sAla pUrve amArI gorakhanAthe "manasA mAlaNI' ne kareluM uddhodhana vadhu yathArtha lAge che keTalIka jamIna hatI. amArI jamInane aDIne amArA pitarAI zrI jyAre emanA guru matyendranAtha paNa mAyAnA kuMDALAmAM phasAI gayA hatA maganadAsa bhagatanI jamIna hatI. zrI maganadAsa paTela durvAsAnA avatAra ne dekha machaMdara gorakha AyA' evo cetavaNIno sUra ziSya gorakhanAthane samA hatA. ekavAra krodhamAM ne krodhamAM emanI suzIla patnI sUrajabahenane uccAravo paDe che. "jAgatA nara' paNa aharniza ataMdra jAgrati dAkhavI zakatA kuvAmAM pheMkI dIdhI. patnI gujarI gaI maganadAsane pArAvAra pazcAttApa ke rAkhI zakatA nathI. emane paNa paripuo pramAdanI kSaNamAM jhokuM lAvI thayo ne pariNAme bhagata banI gayA. gAmanuM ghara hatuM te bhatrIjAne ApI detA hoya che ! Even Homer Nods evuM kalAsAhityanA vizvamAM paNa dIdhuM. ghaNI badhI jamIna vecI dIdhI. kUvA paranI mokAnI pAMceka vIghAM banatuM hoya che. yogasAdhanA ne sAhityasarjanamAM paNa "jAgatA nara' ja jamIna rAkhI jemAM teo anAja pakavatA ne phaLaphaLAdi vAvatA. svayaMpAkI saphaLatAne varatA hoya che. hatA ne divasarAta prabhubhaktimAM rata rahetA. AvAranavAra rAtanA 'uSThita, jAgrata, prApya varAn nibodhata'mAM ke 'uTha jAga musAphira bhajanamaMDaLI jAmatI. e bhajanamaMDaLImAM eka saiyada karIne muslima bhakta bhorabhAI, aba raina kahAM jo sovata hai?' e uddhodhananI amRtavANImAM paNa AvatA. saiyadabhAI DabhoDA-sAdarA basa-sarvisamAM kaMDakTara tarIke paNa ataMdra jAgratino-caitanyasvarUpa jAgatA narane sevavAno-mahimA nokarI karatA, sAdarA tyAre poliTIkala ejanTanuM dhAma hatuM. phArbasa sAheba, gavAvyo che. ApaNe UMghatA nara chIe ke "jAgatA nara' chIe tenuM Atmakavi dalapatarAma, rAmanArAyaNa pAThaka, rasikalAla parIkha, kavi nhAnAlAla parIkSaNa karIe-"manasA mAlaNI' ja eno sAco javAba ApI zake. vagere sAdarAmAM rahelA. zrI maganadAsa bhagatane tyAM rAtre bhajanamaMDaLI de che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 oNgasTa, 2004 zAradA saMkula (vikalAMga punarvasana sevAyajJa) mathurAdAsa TAMka prati varSa saMgha taraphathI paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna che vikalAMgonuM sarvekSaNa, maMdabuddhi, aMdha, zravaNamaMda ane apaMga - AdivAsI ke pachAta vistAramAM lokasevAnuM kAma karatI koI eka vyaktionI vaidakIya tapAsa ane temanA punarvasana mATenI vyavasthA saMsthAne Arthika sahAya ApavA mATe nirNaya karavAmAM Ave che ane karavI tathA temane keLavaNI ApavI. maMdabuddhinA bALakone zikSaNa, e mATe vyAkhyAnamALA daramiyAna, zrotAone apIla karavAmAM polIyograsta bALakone oparezana karAvI ApavAM, oparezana na , Ave che. saMgha taraphathI A rIte atyAra sudhImAM paMdarathI vadhu thAya tene sAdhano jevAM ke TrAyasikala, ghoDI, vhIlacera, kelIpara saMsthAone Arthika sahAya karavAmAM AvI che. vagere ApavAM, hAtha, paga vinAnI vyaktione kRtrima hAthapaga A varSe AdivAsI, pachAta garIbInI rekhAthI nIce jIvatA besADI ApavA, kAnanI tapAsa ane tAlIma niSNAMta AMkhanA mANaso mATe satata kAma karatI ane haMmezAM emanI khevanA rAkhatI DokaTaro pAse AMkhonI tapAsa, maMdabuddhi bALakone ane temanA saMsthA "zAradA saMkula' (vikalAMga punarvasana sevAyajJa)ne pasaMda vAlIone yogya keLavaNI, bahu vikalAMga bALakane seTelAITa TrenIMga karavAmAM AvI che. enuM saMcAlana zrI vADIlAla esa. gAMdhI ceriTebala senTara dvArA yogya tAlIma. A jAtanA badhA ja kAmomAM garIbone TrasTa-kapaDavaMja kare che. A TrasTa kapaDavaMja uparAMta AjubAjunA pAMca kevI rIte madadakartA thavuM teno vicAra karavAmAM Ave che. tAlukAnA aneka nAnAM nAnAM gAmaDAMonA satata saMparkamAM rahI, kacchamAM dharatIkaMpa thayo tyAre A saMsthAe tyAM jaI prazaMsanIya grAmajanone rUbarU maLI maMdabuddhi, apaMga, vikalAMga ke bIjI zArIrika kArya karyuM hatuM. emano puro sTApha kacchamAM ghaNAM divaso rokAI zuM khoDa khAMpaNavALI vyakti ke bALakone vyavasthita rIte nidAna davA, madada karavA jevI che teno citAra meLavI temaNe e kArya karyuM hatuM. tAlIma ane sAdhano ApI emane jIvana jIvavA jevA karavA mATe dharatIkaMpathI tUTI gayelAM gharo navesaranI 34 bilDIMga rUA. 15 TrasTanA 85 tAlImabaddha ane zistabaddha kAryakaro kAma kare che. lAkhanA kharce bAMdhI ApyAM ane lakhapatamAM eka skUla banAvI ApI. saMghanI praNAlikA mujaba Arthika sahAya mATe saMsthA nakkI karatAM bIjI itara sAmagrI jevI ke dhAbaLA, taMbu ane khAvAnA pekeTo pahelAM saMsthAnI rUbarU mulAkAto laI saMsthAnuM kAmakAja saMtoSakAraka banAvIne tyAM ApyAM hatAM. jemanA hAtha paga kapAI gayAM hatAM ane madada karavA jevuM lAge to ja tenI bhalAmaNa saMghanI samitine tenA mATe bhAvanagaranI P.N.R. haoNspiTalanI madadathI DaoNkTarone karavAmAM Ave che. varSa daramiyAna netrayajJa prasaMge saMghanA tyAM bolAvI darekanA mApa pramANe kRtrima hAtha ke paga ghaNA kAryakartAone ghaNIvAra gAmaDAMomAM javAnuM thAya che. dareka netrayajJa vikalAMgone besADI ApyAM hatAM. cikhodarAnA sevAbhAvI pU. dozI kAkAnA mArgadarzana nIce thAya AvI sarasa pravRttio sarakAranI najara bahAra jAya ja nahi. sarakAra che. e rIte keTalAka samaya pahelAM saMgha taraphathI netrayajJanuM kapaDavaMjamAM taraphathI ThAsarA gAmamAM saMsthAnI pravRtti calAvavA mATe makAna Ayojana hatuM. te prasaMge saMghanA hoddedAro ane kAryavAhaka samitinA ApavAmAM AvyA che. bAlAsInora gAme eka hola ApavAmAM ane anya keTalAka sabhyoe zrI vADIlAla esa. gAMdhI ceriTebala Avyo che. zAradA saMkulanI mahattvanI siddhi e che ke gujarAta sarakAra TrasTanI mulAkAta lIdhI hatI. TrasTe potAnI pravRttionI banAvelI taraphathI vikalAMgonA punarvasana mATe tA. 21-10-2002nA slAITsa viDIyo keseTa ane gAmaDe gAmaDe pharIne badhAne maLIne roja paheluM pAritoSika ApavAmAM AvyuM hatuM. AthI AvAM aneka taiyAra karela rIporTa banAvyo che te batAvavAmAM Avyo hato. TrasTanA lokopayogI kAryo karatI saMsthA "zAradA saMkulane ApaNe A varSe sUtradhAra zrI mukuMdabhAI gAMdhI sAthe TrasTanI pravRttionA saMyojaka Arthika sahayoga Apavo ane paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna zrI jyotIndrabhAI parIkha ane emanA karmacArIgaNa sAthe paNa dareka e mATe apIla karavI ema sarvAnumate TharAvavAmAM AvyuM che. vibhAga bAbata carcA karIne saMsthA vize saMghanA sabhyoe saMpUrNa saMghanA sabhyo, dAtAo tathA anya mahAnubhAvone A kAryamAM mAhitI meLavI hatI. sahakAra ApavA vinaMtI che. zrI mukuMdabhAI gAMdhInI nAnapaNathI eka mahecchA hatI ke garIba, bImAra, apaMga mANaso mATe kaMIka karI chUTavuM. A kArya mATe emanAM paryuM paNa vyAkhyAnamALA. dharmapatnI zAradAbahenanI preraNA rahI hatI. zAradAbahenanA svargavAsa saMghanA upakrame paryuSaNa vyAkhyAnamALA zanivAra, tA.11mI | pachI emanA smaraNArthe mukuMdabhAI ane emanA parivAre mAtabara sapTembara 2004 thI zanivAra tA.18mI sapTembara 2004 | rakama sAthe potAnA pitAzrInA nAme zrI vADIlAla ema. gAMdhI sudhI ema ATha divasa mATe zrI muMbaI pATIdAra samAja hola ceriTebala TrasTanI sthApanA karI hatI. khUba ja nAnA pAye zarU karelI T(phrenca brija, bleneTaskI hola sAme) muMbaI-7mAM yojavAmAM AvI pravRttio dhIre dhIre moTuM svarUpa levA lAgI. zarUAtamAM temaNe 1 che. roja 7-30 vAge bhaktisaMgIta ane 8-30 thI 10-15 potAnA sTAphane sAyakala ke moTara sAyakala ApI eka eka gAmaDe | sudhI be vyAkhyAno raheze. gAmaDe pharIne, jyAM mAMDa 100/200 nI vastI hoya tyAM paNa sarvane padhAravA nimaMtraNa che. ' pharIne paristhitino citAra kapaDavaMja AvI Ape che ane tenA (haoNlanuM nAma noMdhI levA vinaMtI.) uparathI dareka progrAma nakkI karavAmAM Ave che. saMsthAnuM mukhya dhyeya 0 maMtrIo Printed & Published by Nirubahen Subodhbhai Shah on behalf at Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh and Printed at Fakhri Printing Works, 312/A, Byculla Service Industrial Estate, Dadajl Konddev Cross Road, Byculla, Mumbai-400 027. And Published at 385, S.MP.Road, Mumbai-400 004. Editor: Ramanlal C. Shah Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No.R.N.1.6067/57 Posted at Byculla sorting office Mumbai-400 011 Licence to post without prepayment No. 271 0 varSa : (50) + 150 aMka: 9 * 16sapTembara, 2004 0 0 Regd. No. TECH / 47 - 890/MBI 7 2003-2005 * * * zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra che * * prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 vArSika lavAjama rU.100/- 0 0 chUTaka nakala rUA. 10-0 0 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha saMsaggi asAhu rAihiM / 1 bhagavAna mahAvIra rAjAono saMsarga sAro nathI bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke sAdhuoe rAjA vagereno saMsarga AthI sAdhune mATe ArtadhyAna ane raudradhyAnanAM nimitto UbhAM rAkhavo e iSTa nathI. sAdhuone ethI asamAdhi thAya che. thAya che. pachI vicAre caDI gayeluM citta zAstranA adhyayanamAM parovAtuM bhagavAna mahAvIre keTalI dIrghadRSTipUrvaka A vANI uccArI che ! nathI athavA parovAtAM vAra lAge che. svAdhyAya mATe kyAreka pUrato hakIkatamAM pote rAjakumAra hatA, chatAM AvuM vacana emaNe uccAryuM samaya raheto nathI. keTalIka vAra rAjAo, maMtrIo rAtane vakhate che ! vastutaH ApaNA badhA tIrthakaro rAjavI athavA rAjakumAra hatA. maLavA Ave che ke jethI sAmAnya lokonI najare teo na paDe. paraMtu emAM traNa tIrthakaro zrI zAntinAtha bhagavAna, zrI kuMthunAtha bhagavAna ethI sAdhu mahArAjane ujAgaro thAya che. pachI dhyAna ke AtmaciMtana ane zrI aranAtha bhagavAna to pote cha khaMDanA dhaNI, cakravartI hatA. mATe samaya raheto nathI. Avazyaka kriyAo paNa AghIpAchI karavI koI DaoNkTara ema kahe ke DaoNkTaro sAthe saMbaMdha rAkhavA jevo nathI, paDe che. athavA mAMDI paNa vaLAya che. eTale ja rAjAonA ke rAjadvArI athavA koI vakIla, koI enjiniyara, koI adhyApaka ke kalAkAra puruSonA saMparkamAM na rahevuM e sAdhu bhagavaMto mATe hitAvaha che. potAnA ja varga mATe AvuM vacana uccAre to te keTaluM vicitra lAge ! bhagavAne to ethI AgaLa vadhIne ema kahyuM che ke rAjapiMDa paNa paraMtu bhagavAne pote jyAre AvuM vacana uccAryuM che tyAre to e sAdhune na khape eTale ke sAdhuthI rAjamahelamAM gocarI vahoravA mATe avazya arthagaMbhIra hovuM joie. sUtrakRtAMga sUtranA prathama na javAya. rAjA kumArapALe potAnA dharmaguru zrI hemacaMdrAcAryanA zrataskaMdhanA bIjA adhyayananA bIjA uddezamAM A gAthA nIce kALadharma prasaMge emanI citAne agnidAha ApatI veLAe AMkhamAM pramANe che: AMsu sAthe kahyuM hatuM ke "huM kevo abhAgI ke rAjA karyo. ethI mArA usiNodagatattabhoiNo dhammaTriyassa muNissa hiimto| guru mahArAjane gocarI vahorAvavAno lAbha mane kyAreya na maLyo. saMsaggi asAhu rAihiM asamAhI u tahAgayassa vi // sAdhuo rAjamahelamAM gocarI mATe na jAya eTale teo rAjamahelamAM [uSNa tapta jaLa vAparanAra, dharmamAM sthira, lajjAvAna (asaMyama AMTApherA karatA na thAya e bahu mahatvanuM che. prati) evA munino rAjAdika sAtheno saMsarga sAro nathI. tevA vaLI rAjakAraNa e khaTapaTanuM kSetra che. rAjA bhale pratApI, suzIla sAdhune asamAdhi thAya che.] ane dharmAnurAgI hoya, paNa emanA maMtrImaMDaLamAM, karmacArIomAM ahIM munine mATe je vizeSaNo vAparyA che te prayojanapUrvaka che. ghaNA kAvAdAvA cAlatA hoya che. sattA ane mahattvAkAMkSAnuM kSetra uSNa arthAt tapta jaLa vAparanAra eTale kAcuM pANI nahi vAparanAra, svayameva gaMdu thaI jAya che. sAdhu mahArAjane jo rAjyasattAdhIzo muni AcArasaMpanna hovA joie. dharmaniSTha muni dharmanA marmane sAthe ghaniSTha saMparkamAM hoya to AvA kAvAdAvAmAM teo vagara barAbara jANanAra hovA joie. lajjAvAna eTale ke asaMyama prati icchae saMDovAya che. temanuM nAma vagovAya che. kyAreka teone lajjAvAna. je munine koI prasiddhi ke mahattA joitI nathI eTale ke koI eka pakSa levAnI jarUra paDe che, kyAreka temanI apakIrti thAya che. je muni aMtarmukha rahe che ane potAnAM saMyama, svAdhyAya, tapazcaryA je mahatmAo kevaLa AtmasAdhanAmAM ja magna rahevA icchatA vageremAM magna hoya che evA munine rAjAnA saMsarganI koI hoya teo e rAjadvArI puruSono saMsarga rAkhavAnI bilakula AvazyakatA nathI, kAraNa ke pote svAdhIna che ane mokSaprAptinuM AvazyakatA nathI, kAraNa ke evo saMsarga temanI AtmasAdhanAmAM potAnuM dhyeya spaSTa che. bAdhArUpa bane che. AvA mahAtmAo to gRhastho sAthe paNa bahu bhagavAne Ama je kahyuM che te nizcayanayanI dRSTi samajavAnuM che. saMsarga rAkhatA nathI. sAdhuoe AhArapANI, AvAsa vagere mATe rAjA, maMtrIo, minisTara, rAjakIya netAo vagerenA saMparkamAM saMghanI vyavasthAno Azraya levo paDe che. vyAkhyAna, saMghanA rahevAthI temanI ane temanA karmacArIonI sAdhu mahArAja pAse zrAvaka-zrAvikAnI tapazcaryA, utsavo, kriyAvidhi ityAdi mATe saMgha . avarajavara rahyA kare che. ubhaya pakSe lAbhanI keTalIye yojanAo sAthe vyavahAra rahe che. paraMtu teo tenAthI lepAtA nathI. kAma pUruM vicArAya che. A badhAmAM citta vadhu samaya rokAyeluM rahe che. keTalIka thatAM teo potAnI sAdhanAmAM lAgI jAya che. vAra evI ghaTanAo bane che ke jethI asvastha paNa thaI javAya che. to zuM sAdhu mahArAje rAjA ke rAjadvArI vyaktio sAthe kyAreya Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 sapTembara, 2004 saMbaMdha na rAkhavo joie ? nA, ema to na kahI zakAya. bhagavAne rAjAo ke rAjadvArI netAo sAtheno saMbaMdha mAnakaSAyanuM moTuM je kahyuM che te nizcaya dRSTithI kahyuM che ane e ja sAcuM che, tema chatAM nimitta bane che. rAjadvArI netAo pAse jo sattAsthAna hoya to e vyavahAradRSTithI rAjyasattA sAtheno saMparka iSTa gaNAya che. zAsana jyAM jAya tyAM emanA maMtrIo, aMgarakSako, polIso, caparAsIo upara jyAre Apatti AvI paDe, anya dharmanA jhanUnI lokonuM sAdhuo vagerenI doDAdoDa hoya che. emane jovA mATe lokonI paDApaDI hoya upara, tIrtho upara, zrAvako upara AkramaNa thAya tyAre rakSaNa mATe che. patrakAro, phoTogrApharonI bUmAbUma hoya che. netAmAM potAnAmAM rAjyasattAno Azraya levo paDe che. saMghamAM ja be pakSa paDI jAya ane sattAnI sabhAnatA hoya che. AvA moTA netA potAne vaMdana kare che kalaha ugra banI jAya tyAre rAjyasattAnI daramiyAnagIrI upayogI evo bhAva aMtaramAM paDelA sUkSma mAnakaSAyane poSe che je jIvane nIvaDe che. adhyAtmamArgamAMthI pAcho pADe che. vartamAna samayamAM phoTA, viDiyo, lokazAhInA jamAnAmAM vakhatovakhata kAyadA badalAtA jAya che. TI.vI.nI bolabAlA che. eTale moTA rAjadvArI netA potAnI pAse zAsananA hitano prazna Ave tyAre sarakArI saMbaMdhothI kArya tvarita vAsakSepa nakhAve che, phoTo levAya che ethI ahaMkAra poSAya che. thAya che. koI paNa vAtane irAdApUrvaka vilaMbamAM nAkhavAnI ke bIjAne aMtara paDelo sUkSma mAnakaSAya vadhu gADha thAya che. parezAna karavAnI kSamatA ane AvaData sattAdhIzonI pAse hoya che. sAdhuone netAonI lata na lAgavI joie. netA sAtheno kAyadA AgaLa koinuM kazuM cAlatuM nathI, paNa sattAdhIzo kAyado phoTo potAnA manamAM gauravano viSaya na banavo joie. sAdhupaNAnuM badalI zake che. athavA eno amala vilaMbamAM nAkhI zake che. eTale aucitya jALavavuM joie. eka muni mahArAjane eka rAjadvArI netA koI sAdhu mahAtmAo rAjanetAo sAthe saMparka rAkhe e zAsananA, sAthe sAro saMbaMdha thaI gayo hato. e rAjapuruSa potAnI kaMI samasyA hitanI daSTie upayogI che. paraMtu yAda rAkhavuM joie ke hoya to muni mahArAjane maLavA Ave, emanI pAse vAsakSepa rAjakAraNamAM pakSApakSI hoya che. eTale sAdhu mahAtmAo e nakhAve. cUMTaNI prasaMge jyAre pote UbhA rahyA hoya tyAre mahArAjazrI pakSApakSImAM paDavuM na joie. vaLI e paNa samajavuM joie ke A pAse vAsakSepa naMkhAvA avazya Ave. eka vakhata to vyAkhyAna cAlu vyavahAra-dRSTie upayogI che. ethI mokSamArganI ArAdhanAnuM hatuM ane e netA AvI pahoMcyA. teo utAvaLamAM hatA. avazya asara pahoMce che. mahArAjazrIe tarata vyAkhyAna mAMgalika karyuM ane upara jaI e netA je mahAtmAo samartha ane prabhAvaka che teo potAnI sAthe vATAghATa karavA besI gayA. vastutaH rAjadvArI netAo sAtheno AtmasAdhanAnI sAthe sAthe rAjadvArI vyaktio sAthe potAnI saMbaMdha paNa evo hovo joie ke jethI potAnAM Avazyaka kartavyo maryAdAmAM rahIne saMsarga rAkhe e vyavahAra dRSTie upayogI manAya cUkI na javAya. , che. zrI hemacaMdrAcAryane siddharAja jayasiMha ane rAjA kumArapALa sAthe bIjI bAju keTalAka netAo paNa jabarA hoya che. jaina samAjanI satata saMparka hato, ethI zAsanane lAbha ja thayo che. ATha-nava ane keTalAka sAdhuonI nabaLAI teo samajatA hoya che. eka vakhata sekAthI gujarAta mukhyatve zAkAhArI rahyuM che. enAM mULa hemacaMdrAcArya eka derAsaranA paTAMgaNamAM koIka AcArya mahArAjanI svargArohaNa ane rAjA kumArapALanA saMbaMdhamAM rahyAM che. zrI hIravijayasUrIzvare tithi nimitte eka muni mahArAjanI nizrAmAM kAryakrama yojAyo hato. akabara bAdazAhane pratibodha pamAyA ene kAraNe emanA vakhatamAM zrotAonI ghaNI moTI saMkhyA hatI, kAraNa ke kAryakrama pachI varasamAM kula cha mahinA jeTalo samaya katalakhAnA baMdha rAkhavA mATe svAmivAtsalya hatuM. kAryakrama zarU thayAne thoDIvAra thaI haze. tyAM pharamAno nIkaLyAM hatAM. AvAM bIjAM ghaNAM udAharaNa maLI zake. to polIsanI sAina kAra sAthe bIjI gADIo AvI pahoMcI. sAdhu saMnyAsIo mATe sAmAnya lokomAM evI zraddhA rahe che ke eka gADImAMthI minisTara UtaryA. emanI AsapAsa bIjA mANaso teo pAse vidyA, maMtra, jaDIbuTTI, vAsakSepa, mAdaLiyuM, rakSApoTalI, doDAdoDI karavA lAgyA. kAryakramanA Ayojako acaMbAmAM paDI gayA. vagere kaMIka hoya che ane tenA vaDe teo lokonAM duHkha dUra karI zake misTara sIdhA maMca para AvyA. temane mukhya sthAna ApavAmAM AvyuM. che, dhanasaMtAnanI prApti karAvI zake che, korTakacerI, cUMTaNI ke yuddhamAM minisTare Ayojakone bolAvyA ane khakhaDAvyA, "Avo moTo vijaya apAvI zake che. jUnA vakhatamAM yuddha karatAM pahelAM rAjAo kAryakrama karo cho ane mane kArDa paNa mokalatA nathI ? zuM samajo potAnA dharmagurunA AzIrvAda letA. hAla keTalAye netAo cUMTaNI cho tamArA manamAM ? jaina samAjanA keTalAM kAma huM karI ApuM chuM e vakhate sAdhu mahArAja pAse vAsakSepa nakhAvA Ave che ane jo jItI khabara che ne !' ' jAya to emanI zraddhA bamaNI thAya che. sAthe sAthe sAdhumahArAjane Ayojako bicArA mAphI mAgavA lAgyA. pachI minisTare kahyuM, potAnI zakti mATe gaurava thAya che. bhakto eno pracAra kare che. "A koNa bahena gAya che ? ene kaho ke jaladI pUruM kare. mAre moDuM pachI bhIDa jAme che. paraMtu A badhuM karavAmAM sAdhu mahArAjane pachI thAya che.' tarata gIta TUMkuM thaI gayuM. pachI minisTara bolavA UbhA japa-tapa, jJAna-dhyAna mATe, AtmasAdhanA mATe samaya raheto nathI. thayA. svargArohaNanI tithi bAju para rahI gaI. minisTare poNo rAtre paNa emanI pAse avarajavara cAlu rahe che. keTalAka sAdhu kalAka jaina samAja mATe pote zuM zuM karyuM e vize potAnAM baNagAM mahAtmAo Avo vyavahAra karatAM hovA chatAM tenA para samayamaryAdA phUkyAM, jena samAjanI keTalIka TIkA karI, keTalIka salAha ApI ane mUke che ane sAdhanAnuM potAnuM lakSya cUkatA nathI. keTalAka mahAtmAo vaktavya pUruM thatAM muni mahArAjane namaste karI cAlyA gayA. pariNAme sAMjanuM pratikramaNa karyA pachI koIne maLatA nathI ane ziSyo sAthe samagra kAryakrama DahoLAI gayo. aDadhA loko khAvA mATe UbhA thaI khapa pUratI vAta kare che. gayA. tarata mahArAja sAhebe TUMkuM vaktavya ApI mAMgalika pharamAvyuM rAjadvArI puruSo bahudhA rajas ane taman guNathI bharelA hoya ane kAryakrama pUro thayo. che. keTalAka rAjAo ke rAjadvArI puruSo vividha vyasanothI grasita jUnA vakhatamAM rAjA rAjya para zAsana calAve paNa sAdhu hoya che. vaLI rAjakAraNa haMmezAM kuTilatAbhareluM, dAvapecavALuM hoya mahAtmAne vaMdana kare. bhAratIya saMskRtimAM rAjyasattA karatAM che. eTale sAttvika guNavALA sAdhu mahArAjo rAjadvArI puruSonA dharmasattAne caDiyAtI gaNavAmAM Ave che. je rAjA sAdhuone satAve gADha saMparkamAM rahe to samaya jatAM emanI vicAradhArA ane vyaktitva che te vinAza noMtare che. prajA paNa dharmagurune vadhAre mAna Ape che. paNa rajas ane taman guNathI prabhAvita thayA vagara rahe nahi. koI sabhAmAM rAjA padhAre tyAre emane mAna ApavA samasta mahAjana Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 sapTembara, 2004 prabuddha jIvana UbhuM thaI jAya che, paNa sAdhuo potAnA sthAne beThelA rahe che. pUchavAmAM AvyuM. AcArye kahyuM, rAjAsAheba mATe mane apAra mAna (ghaNAM varSo pahelAM eka sabhAmAM rASTrapati padhAryA tyAre maMca para che. paNa mArA vidyArthIomAM evI chApa ne paDavI joie ke rAjA beThelA sarva mahAnubhAvo UbhA thaI gayA. te vakhate eka muni paNa zikSaka ke AcArya (vidyAguru) karatAM mahAna che. ema thAya to jIvanamAM bhUlamAM UbhA thaI gayA hatA.) rAjAo potAnI maryAdA samaje che. emanAM mUlyo badalAI jAya. ane prajA khamIravaMtI na banI zake. . rAjA duSyata kaNava RSinA AzramamAM jAya che tyAre potAnAM mugaTa, AcAryanA khulAsAthI rAjAne ane bIjAMone AnaMda thayo ane - hAra vagere rAjacihna utArIne AzramamAM praveze che. iMglaMDanI bhAvi peDhIne sArI rIte ghaDavA mATe AcAryane abhinaMdana vidyAdhAmomAM paNa rAjA karatAM zikSakanuM-vidyAgurunuM mAna vadhu ApyA. hoya che (jo ke have evuM rahyuM nathI.) jUnA vakhatanI iMglaMDanI vAta rAjAo, rAjyakartAo sAtheno saMbaMdha muni mahArAja mATe che. tyAM kyAreka rAjA zALAonI mulAkAte nIkaLatA. iMglaMDamAM vyavahAradRSTie game teTalo upayogI hoya to paNa aMte to bhagavAna rivAja evo che ke rAjA padhAre tyAre badhA potAnI heTa mAthethI mahAvIra svAmIe kahyuM che te ja sAcuM che ane te ja lakSamAM rAkhavuM utArIne hAthamAM rAkhe. rAjA pratye sanmAna batAvavAnI e prathA che. joie. muni mahArAja mATe e ja hitAvaha che. rAjyakartAo sAtheno eka vakhata rAjA potAnA rasAlA sAthe iMglaMDanI zreSTha gaNAtI eka saMbaMdha asamAdhinuM moTuM nimitta bane che e vAta nirvivAda che. emAM zALAnI mulAkAte gayA. rAjA padhAryA tyAre AcArya emanuM svAgata potAnuM aMtaHkaraNa e ja sAkSI che.' mAtra mokSa abhilASa'thI jeoe karavA pahoMcyA. paraMtu e vakhate emaNe potAnI heTa utArI nahi. dIkSA lIdhI che. teo to A vAtane tarata kabUla karaze. upAdhyAya zrI rAjAne e gamyuM nahi. maMtrIone ane bIjAone paNa e ThIka na yazovijayajIe "jJAnasAra'mAM kahyuM cheH jaNAyuM. rAjAno mAnabhaMga thayo hoya evuM lAgyuM. rAjAne emanA prApta SaSTha pusthAnaM mavaditram mANaso sAthe AcArya badhA vargomAM laI gayA. paNa peTa utArI nahi. nosaMjJAto nathALyunisnottarasthitiH | mulAkAta pUrI thaI. sauno abhiprAya evo paDyo ke zALA zreSTha ( [ saMsArarUpI viSama parvatanuM ullaMghana karavArUpa chaThThA (sarvavirati) che, paNa AcAryanI gerazista gaMbhIra che. e gerazistane guno gaNIne guNasthAnakane pAmelA evA, lokottara mArgamAM rahelA muni zikSA karavI joie. paNa e pahelAM AcArya pAse khulAso mAgavo lokasaMjJAmAM rAga na kare.] joie. AcAryane bolAvavAmAM AvyA. ane peTa na utAravAnuM kAraNa * | ramaNalAla cI. zAha Atmatatva, | DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA (gatAMkathI cAlu) che ke je spaSTa nyAya Ape che, je grAhya che. utpAda-vyayapaNuM dravyamAM hovA chatAM paNa dhruvapaNuM kevI rIte jyAre pUrNajJAna thayA pachI vItarAga bhAva paNa sarvopari kakSAno saMbhave che te spaSTapaNe samajavuM paDaze. jethI sarvajJa vacana para hoI kevaLa-darzanathI sarvadarzI paramAtmA padArthanuM dravya-guNa-paryAya bahumAna anahada zraddhA tathA pUjya bhAva pragaTe che. paMcAstikAyAtmaka svarUpa yathArtha joyA pachI kevaLajJAnathI e ja sarvajJa paramAtmA dravyajagata viSe yathArtha vAstavikapaNe najara sAme spaSTa thatAM bhramaNA, guNa-paryAyanuM utpAda-vyaya-dhrauvya yukta padArthonuM yathArtha svarUpa bhrAMti, ajJAnatA TaLI jAya. Avo vicAra anya darzanomAM kyAMthI jANI rAga-dveSa vinAnA vItarAgI ApaNA jevA sAmAnya mANasane saMbhave ? chadmasthapaNAmAM sevajJa jevuM jJAna kema saMbhave ? jaNAve che. A caramasatya siddhAnta jagata samakSa Ave che. je anya dharmomAM-darzanomAM AvA siddhAntonuM nirUpaNa, vicAraNA, caramasatya bane che, bekAlika siddhAnta bane che. carama siddhAnta zAzvata prarUpaNA jevuM kaMI ja na hovA chatAM paNa potAnA praNetA sarvajJavAdI hoI badalAyA na kare. tethI AtmA-paramAtmA, mokSa tathA jIvAdi che evI mAnyatA chatAM paNa chabaraDA vaLyA che. jemake AtmA kSaNika dravyonuM ja svarUpa prarUpyuM che te zAzvata che. traNe kALamAM che, tenuM svarUpa lupta thaI jAya che, kazuM rahetuM nathI, AtmA vilIna aparivartanazIla che. bhUta, bhaviSya, vartamAna kALamAM AtmAnA thaI jAya che, zAzvata nathI. mAtra prakAzamaya che. saMkhyAnI dRSTie siddhAnto badalAze nahIM, jJAna badalAze nahIM, svarUpa badalAze nahIM, eka ja che. anaMta AtmAo astitva dharAvatA nathI, te saMbhave ja vyAkhyA paNa badalAze nahIM. tethI tattvo upara sAcI daDhazraddhA rAkhIe nahIM. anaMta zarIramAM upAdhi bhedathI bhinna bhinna bhAse che. eka ja to samyagU jJAna thAya. padArtho tattvo upara sAcI zraddhA rAkhatAM AtmAnA pratibiMbo mAtra bhinna bhinna zarIramAM bhAse che. bAkI samyam darzana thaze. A traNenA saMyukta svarUpane samyagu rUpe bIjAM badhAM jIvo to mAtra kaThaputaLI mAtra che. AtmAmAM paNa utpAda- AcaravAthI, ArAdhavAthI aMte mokSaprApti thAya ja. tethI pU. vyaya thatAM ja rahe che mATe e paNa kSaNika che. AtmA paNa nAzavaMta umAsvAti mahArAje tattvArtha sUtramAM kahyuM che: "samyagu-jJAna-darzanache. kAMdA-baTATA vageremAM anaMtA jIvo ja nathI. AtmA saMkoca cAritrANi mokSamArgaH ' bhUtakALamAM A mArge ja anaMtAtmAoe vikAsa pAme ja nahIM. anaMtA bhegA thaI eka zarIramAM kevI rIte mokSa meLavyo. vartamAna kALamAM mahAvidehamAMthI jIvo A mArga mokSe samAya ? kevI rIte rahe ? evuM svarUpa ja saMbhavI na zake. jaI rahyA che. bhaviSyamAM anaMta kALamAM paNa A ja mArga mokSe javAze. mada-zaktinI jema AtmA paNa utpanna thaI zake che, naSTa paNa thAya. 'jJAna, darzana, cAritrAdi AtmAnA mULabhUta guNadharmo che. je guNa vagarano che. AtmA mAtra zakti che. AtmA rUpI che, bekAlika karmanA AvaraNathI AcchAdita thaI gayAM che tene pragaTa karavAnA che. zAzvata nathI. kUTastha nitya che. AtmAne paNa utpanna karyo che. zarIra karmonA AvaraNathI nirAvaraNa karavAnI prakriyA eTale dharma e ja AtmA che, mana e ja AtmA che. manathI judo nathI. AvI AtmaguNonI upAsanA e Atmadharma che. mokSa AtmadharmonI jAtanA seMkaDo matabhedo, matAMtaro Aje eka AtmA viSayaka upAsanAthI ja maLaze. anaMtA janmomAM anaMtavAra utpAda-vyayapracalita che. A badhuM ekAntavAdanA kAraNe che. ane kAntavAdamAM dhovya thavA chatAM paNa mULabhUta dravyanuM sattArUpe astitva rahe ja che. matamatAMtaro saMbhavI zakatA ja nathI. kemake te sva ane para baMnenI kyAre paNa eka pradeza naSTa thAya tema nathI, thayo nathI. koI AtmA apekSAo grahaNa karIne cAle che. tethI syAdrAdi anekAntavAdI evo siddharUpe, koI devarUpe, koI manuSyarUpe, koI nArakIrUpe hoI zake che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 sapTembara, 2004 boddha darzanamAM nirvANane AtmAnA vilInIkaraNa rUpe mAne che, paramocca zikhare pahoMce tyAre mokSa pAme che. te mATe jeo tIrtha kara aMte AtmA lopa thaI jAya, vilIna thaI jAya, tenuM astitva rahetuM thavAnA hoya che teo kyAMka 20 sthAnakanI sAdhanA ke temAMthI ja nathI enuM nAma mokSa che. A vicArasaraNI buddhanI asarvajJatAnuM game te ekanI sAdhanA karI jIvanane atyaMta pavitra banAvI de che.. pradarzana kare che. mIThAno kaNa jema pANImAM vilIna thaI jAya tema pUrvanA trIjA janmamAM A sAdhanA karI chellA janmamAM moTA thaI . AtmA nAmano dravya vilIna thaI jAya che ? jemAM sAkara-mIThuM vilIna saMsAranuM mahAbhiniSkramaNa karI dIkSA aMgikAra kare che. AtmA uparanA thaI jAya te pANI dravya che, jyAM baMne sAkara, mIThuM astitva dharAve 8 karmonA AvaraNane anAvRt karavA tapazcaryA, ugra vihAra, kaThora che. pANIne ukALIe to baMne dravyonuM astitva rahe che, lopa nathI maraNAMta upasargo pratikAra vagare sahana karavA, satata dhyAna, thato. mIThuM, sAkara pANImAM vilIna thAya che. boddhonA mate AtmA kAyotsarga-mahinAo-varSo sudhI karI cAre ghanaghAtI karmono kSaya zemAM vilIna thAya che ? kayuM dravya che ? zuM AkAzamAM ke karI vItarAgatAdi sarvajJapaNuM pragaTa thAya che. 4 aghAtI karmono vAyumaMDaLamAM ? zuM AkAzamAM koIpaNa dravya kyAreya paNa vilIna kSaya thatAM sarvajJa banI devakRta samavasaraNamAM besI jagatane mokSano thayuM che ? jainadarzana spaSTa kahe che ke anaMtAkALamAM jIva ke ajIva mArga samajAve che. jaina dharmamAM emane bhagavAna mAnyA che je AkAzamAM vilIna thaI zakatA ja nathI. pAmarAtmAmAMthI paramAtmA banyA che. teo vItarAgI, sarvajJa, bhagavAna mahAvIra svAmIe sarvajJatAnI rUe eTale sudhI spaSTa sarvadarzI, siddha, buddha, mukta che. jethI pharIthI saMsAramAM AvavApaNuM, karyuM che ke vastu mAtra utpAda-vyaya-dravya rUpe che. paryAyomAM utpAda- rahetuM nathI. Ama A darzane prakriyA dvArA aneka AtmA paramAtmA vyaya thatAM ja rahe che jenA kAraNe kSaNikapaNuM nAzapaNuM dekhAya; paraMtu banI zake tema pratipAdita karyuM che. atre avatAravAdane sthAna nathI. emAM dhruvapaNuM aMte spaSTapaNe dRSTigocara thAya che. jemake sonAmAMthI temanI paramAtmA banavAnI paNa ijArAzAhI nathI. saMsAranA tyAgI baMgaDI, viMTI, ceIna tarIke eka pachI eka badalAtAM ghATathI paryAyo nispRhI paramAtmAne yuddha vagere karavAnuM na hovAthI AyudhAdi dhAraNa badalAyA, nAza pAmyA, pharI te ogALI AgaLa jatAM aMguThI, karatA nathI tema ja niHspRhI hoI lIlA karavAno prazna ja nathI. jaina hArAdi banAvyA. trIjI vAra navA ghATamAM banAvaDAvyAM tethI paryAyo "dharma avatAravAdamAM mAnato na hovAthI vividha avatAra dhAraNa badalAya che jene vyaya kahI zakAya. A rIte vAraMvAra utpAda-vyaya karavAnI vAta ja asthAne che. veda, vedAMta, rAmAyaNa, mahAbhArata, thatAM ja rahe to paNa dravyarUpe mULa sonuM darekamAM astitva dharAve che. purANo vagere anekAtmaka dharma graMthomAM bhagavAna banavAnI prakriyA mAtra AkAra prakAra badalAya sonuM mULa dravya jemanuM tema rahe che, ja nathI kemake ahIM avatAravAdo svIkAryA che je mATe sAmAnya paraMtu kyAMya paNa mULa dravya sonAne kazo vAMdho nathI Avyo. manuSyo mATenA dvAra ja baMdha che. tethI bhagavAna mahAvIra svAmI samajAve che ke akhila brahmAMDamAM AnAthI Urdu tIrthakarono sAdhanAno kALa chadmAvasthAno che. mULa be ja dravyo 1. cetana-jIva ane 2. ajIva. jIva dravya eka akhaMDa- AnAthI Urdu tIrthakarono sAdhanAno kALa chaddhAvasthAnAM che. prabhu asaMkhya pradeza che. jJAna-darzanAdi cetanAzakti saMpanna cetana dravya saune dhAraNa kare che. tapa-tapazcaryAdi karI, vihAra kare che, upasargo che. anAdi-anaMtakAlIna astikAya dharAvatuM cetana dravya che, je sahI karma-nirjarA kare che. abhuta sAdhanAo mahinAo athavA anutpanna avinAzI che. trikALa zAzvata che ane sukha-duHkhanI varSo sudhI kare che. ghanaghAtI karmo khapAvI saMpUrNa vItarAgatA, saMvedanA hoya che, arUpI che. kevaLajJAna, darzana, anaMtavIrya zakti prApta karI mauna toDe che. jIva ane AtmAnI jema ajIva dravya jJAna, darzanAdi cetanAvihIna, jagatanA jIvo samakSa dezanA Ape che je devatAoe banAvelA sukhadu:khanI saMvedanA rahita, ajIva dravyo dhamastikAya, samavasaraNamAM Ape che jemAM sarvaprathama gaNadharo samakSa "utpAdaadharmAstikAya, AkAzAstikAya ane pagalAstikAya svarUpe che. vyaya-dhrauvyanI tripada'nI prarUpaNA kare che. A siddhAnta akArya, pudgala dravyo chuTA paDI zake che, vaLI pAchA skaMdha rUpe bhegA thaI zake zAzvata je traNe kALamAM parama satya svarUpe che. "sarva-jAnAtIti che. dravya saMghAta-vighAtanI prakriyAvAyuM che. aMtima avasthAmAM paramANu sarvajJaH' sarva jANe che, anaMta jJAnI che. lokAloka vyApI jJAna paNa nitya che. varNa, gaMdha, rasa, sparzAdi guNo parivartanazIla che. dharAve che. je sarvajJa hoya te aMza mAtra paNa asamyaka ke asatya vanaspatikAyano ekendriya jIva che paraMtu dazyamAna zarIra pudgalanuM bole nahIM. "aSTAdaza doSarahito jinaH" 18 doSothI rahita jinezvara che. tethI pudgala dravyamAM pudgalanA guNadharmo; jIvamAM jIvagata dharmo- bhagavaMto hoya che. 34 atizaryA ane vANInA 35 guNothI guNo hoya che. vibhUSita hoya che. teo arihaMta kahevAya che. 8 karmomAMthI 4 sarvajJanA kahevA pramANe jIva-ajIva dravyo ane temanA pAMce ghanaghAtI karmono kSaya karI sarvajJa, sarvadarzI, kevalI, vItarAgI, anaMta peTA bhedo badhA trikAla zAzvata sadAkAlIna nitya dravyo che. emanAmAM zakti sAmarthyanA svAmI have 4 zeSa aghAtI AtmAnA guNono satata utpAda-vyaya-dhrauvya, sattAthI nityapaNuM, astitva sadA traNe nAza na karanArA) AyuSyAdi bAkI hovAthI dehadhArI, sadehI kALamAM rahe che. jenA AdhAre utpAda-vyaya thatA rahe che. ApaNe avasthAmAM vicaratA pUrvanA trIjA bhavamAM bAMdhelA tIrthaMkara jANIe chI ke je deha dhAraNa karyo che te choDI bIjo svakarmAnusAra nAmakarmano rasodaya thatAM tIrthanI sthApanA karanArAne tIrthakara kahevAya dhAraNa kare che. pharI utpanna thayethI utpAda thAya che. utpAdathI je deha che. paramAtmAnuM AvuM suvizuddha svarUpa bIjA koI dharmamAM na hovAthI dhAraNa karyo te paryAya (AkAra-prakAra) kahevAya. have navA AkAra jaina darzananI A vizeSatA che. pramANe vyavahAra thato rahe che. AtmA cetana dravya anAmI, arUpI vaLI saMsAranA sukhaduHkhanI lagAma potAnA hAthamAM nathI : che. jyAre pudgala dravya rUpI che jenA nAmAdi paDe che. Ama 4 gatinuM rAkhatA, dharmIne tAravA tathA adharmIono saMhAra karavAnI koI cakra gADAnA paiDAnI jema janma-maraNa, janma-maraNanA cakravAmAM satata javAbadArI nathI rAkhI, temaja sRSTinuM sarjana, visarjana, pralayAdi saMcaraNazIla saMsAramAM rahe che. tethI boddhonI jema sarva kSaNika, paNa temanA mAthe nathI. jenadarzanamAM AtmA ja, paramAtmA bane che. sarva zUnya, sarva anityaM mata kevI rIte mAnI zakAya ? koI paNa saMsArano bhavyAtmA karmakSayanI prakriyA dvArA paramAtmA jainadarzana pramANe pratyeka prANI tIrthakara thaI zake che. viziSTa bane che. sarvajJa praNIta jaina zAsana pramANe saMsAramAM anaMtAnaMta prakriyAnusAra vinayAdinI eka sIDI ane 14 guNasthAnakanI bIjI jIvasRSTi che. Aje je sUma dekhAtAM hoya, sthUla hoya teo sIDI. te upara kramika paraMparAgata praNAlie AtmA vikAsa pAmato karmAnusAre yoniyomAM janma dhAraNa kare che. tevA prakAranA karmAnusAra Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 sapTembara, 2004 prabuddha jIvana Atmika vikAsa sAdhatAM sAdhatAM manuSya janmamAM avatAra dhAraNa jaI zake che. jyAre kSapakazreNi jIva 10 thI 11me na jatAM sIdho karI sarvajJa praNIta dharma pAmI, AcaraNamAM utArI rAga-dveSAdi 12, 13, 14 guNasthAnake ArohaNa kare che. 14. guNasthAnakanI arionA hanananI kriyA dvArA zatru rUpa karmono kSaya karatAM karatAM zreNinI jema ApaNe vinayAdi Atmika guNonA utkRSTatama sarva karmono kSaya karI nirvANa pAmI moze pahoMcI siddha, buddha, mukta vikAsanI bIjI zreNi paNa joI che. banI jAya che. siddhapada e paramAtmAnuM pada che. siddhapada paNa A be paddhati uparAMta AtmAnA vikAsane kramika samajavA mATe paramAtmAnuM pada che; jyAre arihaMta sadehI paramAtmA che. jemaNe pU. haribhadrasUri mahArAje yogadRSTionI vicAraNA raju karI che je janma dhAraNa karI dharatI para vicaratA hoI dharmatIrthanI sthApanA kare che. potAnI svataMtra che je AgamazAstromAM nathI maLatI. tethI te kevalI bhagavaMta cAreya ghAtakarmono kSaya karI kevaLajJAnI thayA AgamazAstrIya vicAraNA nathI. 14 guNasthAnakonI jema A zrI bAda AyuSya karma sahita zeSa cAreya aghAtI karmone sahajayoge khapAve haribhadrasUri mahArAje "yogaSTi samuccaya' graMthamAM guNasthAnakamAM che. A guNasthAnakano kALa jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTa dezona- vikAsanI prakriyAne phakta 8 yogadRSTimAM samAvI che jemAM ghaNuM pUrvakoTi varSano hoya che. jina kevalI ke tIrthakaranuM AyuSya jeTaluM saMkSiptIkarama karAyuM che. lAMbu teTaluM te kSetranA te lokono puNyodaya ! je sAdhakAtmAne 14 guNasthAnakomAM 4thA guNasthAnake AtmA samyagudarzana tIrthaMkara nAma karmano baMdha che tene kevaLajJAna thayA pachI ja e karma pAme che je pahelAM mithyAtvamAM pravartato hoya che. jyAre yogadaSTimAM vipAkodayamAM Ave che. ane tIrtha sthApanA kare che. te o pAMcamI dRSTimAM samyagudarzana pamAtuM batAvyuM che, te pahelAnI 4 aSTaprAtihArTAdi sahitanA samavasaraNAdinA pUjya, pavitra ahaMne dRSTie mitrA, tArA, balA ane dIprAne mithyAtvanI batAvI che. pAme che. evAM tIrthakaro jina kevali kahevAya che. teo vizeSamAM ahIM yogadaSTino AdhAra kramazaH vadhatA prakAzanA pramANanA AdhAre 34 atizayothI prabhAvaka che. 35 guNovALI vANIthI alaMkRta che. jema jema prakAzanuM pramANa vadhatuM jAya che tema tema dRSTino bodha hoI mokSamArga prasthApaka, mokSamArga prarUpaka, mokSapradAyaka, jAgatika paNa buddhigata thato rahe che. dRSTi zabdathI abhipreta AtmAno bodha prAkRtabala niyAmaka jagata upakAraka che; jagadIza che. jyAre anya vizeSa che. Ama AvA prakAranA bodhane prakAzanI sAthe sarakhAve kevalI sAmAnya kevalI kahevAya che. 14 pUrvo tathA Agamika zAstranA che. dA.ta. turNAgni- taNakho baLe to keTalo prakAza thAya ? lAkaDuM adhyayana karI adhyApana karAvanArAne zrutakevali kahevAya che. baLe to keTalo thAya ? dIpaka pragaTAvIe to keTalo vadhe ? ratna ke . kevali bhagavaMto aDhI krimamAM jyAM kRSi ati masi che tevAM 15 maNino prakAza, tArAono prakAza, sUryano, pachI caMdrano prakAza karmabhUminA kSetromAM ja thAya che. mahAvideha kSetramAM vicaratA, jemAM sarasa nirmaLatA pavitratA, keTalI ThaMDaka rahe che ! jema prakAzanuM viharamAna 20 tIrthakaro sadeva astitva dharAve che. atyAre sImaMdharAdi pramANa vadhatuM jAya, jema jIva vizeSano Atmabodha svarUpa prakAza 20 tIrthakaro vidyamAna che. 15 kSetromAM ajItanAtha bhagavAnanA vadhato jAya che, vadhelA prakAzanA AdhAre jIva dRSTivALo bodhavALo astitva vakhate 170 utkRSTa tIrthakaro hatA. bane che. saMsAra ghaNo bihAmaNo ane bhayaMkara che. kalyANamaMdiranI gAthA anaMtAnaMta A saMsAramAM anaMtA jIvo indriyanI daSTie ekathI 41mAM jaNAvyuM che ke AvA bihAmaNA saMsAramAMthI tAranArA tAraka pAMca indriyovALA vaheMcAyelA che. paMcendriyomAM paNa saMjJi ane tIrthaMkaro kAryarata hoya che ja. asaMzi jIvo che. svasvakarmAnusAra yoniyomAM utpanna thatAM thatAM tenAthI viparIta kakSAnuM mokSanuM svarUpa che. saMsAramAM ja rAga- nigodathI nIkaLI naraka, tiryaMca, manuSya ane deva thatAM thatAM aMtima Sa, sukha-duHkha, gatyaMtara, janmAMtara je je che temAMnuM kazuM mokSamAM janma manuSya yonimAM mAtAnA garbhamAM tIrthakarane paNa janma dhAraNa nathI. kAraNa ke mokSa e AtmAnI karmarahita avasthA che, duHkharahita karavo paDe che. teo kalpasUtra pramANe harivaMsakuLa, rAjakuLa, avasthA che, janma-maraNa rahita avasthA che. je badhuM karma janita ja kSatriyakuLa, bhogakuLAdimAM mukhya paTTarANIomAM garbhapaNe utpanna che. karmo nathI mATe tyAM janma-maraNAdi kazuM ja nathI. tethI tenA thAya che. A eka zAzvata vyavasthA che. jyAre jIvanI bhavitavyatA phaLarUpe gatyaMtara, janmAMtara, bhavAMtara kazuM ja nathI. tyAM janma-maraNanA paripakva thAya tathA bhavyatAthI bhagIratha puruSArtha kare jenI khUba abhAve yoni paNa na ja hoya. jIvavicAramAM spaSTa kahyuM che ke siddhANa AvazyakatA hoI pU. ciraMtanAcAryajI mahArAje paMcasUtramAM jaNAvyuM nathi deho na AuM na kam na pANajo hio.' tethI teo azarIrI che ke traNa upAyo jevAM ke 1. caucarAgamaNa, 2. dukkaDagarihA, 3. akarmI che. ekamAtra zuddha AtmA tarIke che. zuddha eTale karma vagaranA. sukkaDANa sevaNa che. A rIte bhavitavyatA paripakva thavI saMbhava che kAraNa ke karmo vaDe AtmAmAM azuddhi praveze che. karmo na hoya tethI ane mokSa mATe AgaLa vadhAya. AtmA zuddha svarUpe ja hoya. AvI che mokSAvasthA. siddhonuM pavitra adbhuta ane apUrva zraddhA vaDe bhaTakavAno je roga cittane dhAma, pavitra mokSa je zAzvata che. traNe kALamAM zAzvata che. anaMtakALa anAdikALathI lAgu paDyo che tene bhagIratha puruSArtha karI sthira purve hatuM ane anaMtakALa pachI paNa zAzvata ja rahe che. mokSa traNe karavAthI citta sthira thatAM jJAnAdi AtmaguNo caritArtha thaze, jema kALamAM zAzvata che, astitvamAM rahevAno che. tethI saMsAra ane asthi2 pANInI nIce paDelAM adRzyamAna ratno sthira pANImAM sahaja mokSa baMne ketonI sattA zAzvata che. mokSamAM gayA pachI AtmAne rIte daSTigata thAya che. navatattva prakaraNamAM 8 rUcaka pradezo acaLa sthiratA prApta thaI jAya che. anaMtakALe paNa zAnti naSTa thAya tema hovAthI karma grahaNa karatAM nathI. karmonuM jora AtmacetanAne DhAMkavAnuM nathI, haNAya tema nathI. tyAM sukha paNa AnaMdanuM svarUpa laI che jyAre 8 rUcaka pradezonuM jora AtmacetanAno ughADa karavAnuM che. anaMtakALanuM banI jAya che je svasaMvedya che, varNanAtIta che. kevalIgamya A rIte AgaLa vadhelAM jIvone jaina darzana pramANe arihaMta ane che. saMsAranuM svarUpa AnAthI taddana viparIta che.. te siddha svarUpanA bannene devatattvamAM gaNe che. emAM arihaMta paramAtmA jainadarzanamAM AtmAnI uccattama vikasita sthiti mATe mAtra dehasAhita che, zarIradhArI che chatAM paNa 4 ghAtakarmothI mukta kahevAya evolution nathI. temAM utkrAMntinI sAthe apakrAntine paNa sthAna che, mATe sadehe mukta che. dehayukta zarIradhArI hovA chatAM paNa ApyuM che. jemake upazamaNie ArUDha thayelA jIvana mATe 1 1me saMsArathI sarvathA mukta che. have pApAdi karavA ke karmabAMdhavAmAMthI guNasthAnake pahoMcyA pachI paDavAnuM ja mukarara thayeluM che. te jIva mukta che. jyAre siddha bhagavaMto AThe ATha karmothI mukta che. A gabaDato gabaDato paDatAM paDatAM 2, 1 tathA TheTha nigoda sudhI paNa rIte jotAM arihaMta ane siddhomAM khAsa pharaka nathI; kemake mAtra Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana zarIranA kAraNe bheda che. baMnemAM bAkInuM badhuM samAna che. baMnenuM devaLajJAna-vaLadarzana vItarAgatA, anaMtazaktimattA badhuM samAna che. dehasahita te arihaMta, jyAre derahita te siddha bhagavAna kahevAya che. siddha svarUpe sthira thayelA bhagavaMtonuM jevuM zuddhavizuddha, parama ane carama svarUpa che te eka AtyaMtika zuddhAvasthA che. mArA AtmAnuM e ja vartamAne sattAgata (pracchana) apragaTa svarUpa che. pracchanapaNe rahela zuddha-vizuddha evA Atma svarUpa para jaDanA tharathI saMyogavazAta virUpita thaI gayuM, azuddha, vikRta thaI gayeluM che. 52ma sthira, pUrNa, avinAzI evuM AtmasvarUpa asthira, apUrNa, vinAzI ane paryAyamukta banI gayuM che. Ama AvI virUpa vibhAvadazA je AtmAnA sarva duHkhanuM kAraNa banI gayela che, je AtmAnA sarva duHkhanuM kAraza eTale mULa che. A virUpa zAnuM svarUpatAmAM palaTAvI, parivartana karI, mAre mArA svarupa eTale virUpatAne svarUpatamAM sAvI mAruM mArA svarUpe pragaTa karI svarUpastha thavAnuM che eTale mArA AtmAnI mULa sthitimAM AvI javAnuM che. AtmA viSe bahu ja TuMkANamAM kahevuM hoya to te arUpI, anAmI, adRzya, acalAdi guNovALo pratyakSa dRSTigocara thato nathI. InTiMgamya nathI chatAM paNa tenuM lA pUjya umAsvAti mahArAje tattvArthamAM kahyuM che ke upayogo lA...caitanA lakSaNo jIvA AtmAnuM zA upayoga ane caitanA che. upayoga eTale jJAnAtmaka ane darzanAtmaka jJAnadarzanane ja upayoga kahevAya. pratikramaNa ke vyAkhyAnAdimAM ghoMghATa thAya tyAre upayoga, upayoga rAkho" ema kahevAya che. te sUcave che ke atyAre tamAro jAjAvA jovAno tamAro zAnadarzanano che upayoga cAlI rahyo che temAM sthira dho, hejo jethI ekAgratA che tUTI na jAya. upayoga ke cetanA baMne eka ja che. samAnArthI zabdo ja che. arihaMtanA bheda ke prakAI nathI. jyAre siMhonA zAstramAM 15 maMdo darzAvyA che te A pramANe che. (1) jinasiddha (2) azvina siddha, (3) tIrtha siddha, (4) tIrtha siddha, (5) gRhasthaliMga siddha, (6) anyaliMga siddha, (7) svaliMga siddha, (8) strIliMga siddha, (9) puruSaliMga siddha, (10) napuMsakaliMga siddha, (11) pratyeka siddha, (12) svayaMbuddha siddha, (13) buddhodhita siddha, (14) eka siddha, (15) aneka sita. 16 sapTembara, 2004 - AtmA viSe kahyuM che ke-dhUmADA vagarano ane telavihIna hovA chatAM paNa traNe jagatane pragaTa karanAro che, je jhaMjhAvAtathI olavAI na jAya tevI sarkala jagatane prakAzita karanArI che (16) je rASTrathI grasita thanAro nathI ane ekI sAthe traNe lokane prakAzita karanAra che, jeno prakAza vAdaLothI DhaMkAnAro nathI ane jaino mahimA sUryane AMbI jAya tevo che (17) je haMmezA udita rahenAro tathA moharUpI mahA aMdhakArane naSTa karanAro che. jagatane apUrva Dhabe prakAzita karanAro, caMdrabiMba samAna che. tamArA mukharUpI caMdrathI zazi, agni tathA sUryanI kyAM jarUrata A che kema ke tamArA mukharUpI caMdrano zItala prakAza ja aMdhakArane naSTa kare tema che (19). kalyANa maMdiramAM paNa Ama kahyuM cheH-janmArUpI sAgarathI pAkamukha hovA chatAM paNa tamArA Azritone tAraka hovAthI tAro cho. (28) vaLI yogya ja che ke tamo karmonA vipAkodaya vagaranA cho. (29) vizvezvara dhoI lokonA rakSaka cho ane vizvano vikAsa karI cho. ajJAnarUpI aMdhakArane dUra karanAra, raMgoLI nAkhanAra vizvano vikAsa kare tevA zAkAta jJAnanA apipati cho (30). upa2nA siddho batAve che ke jeno saMkucita mAnasanA nathI. ahIM to AtmA upara lAgelAM karmonA Avarono kSaya karI Atmagu pragaTAvI AgaLa AgaLanAM 14 guz2AsthAnako caDhatAM maDhatAM je AgekUca karI zake che te jaina hoya, jainettara hoya, puruSa hoya, stra te hoya, koIpaNa bhavyAtmA tathA bhavyatAnA paripAkanA phaLarUpe mokSamAM kyAM to arihaMta thaI zake athavA siddha paNa thAya. jJAna, darzana, cAritra, tapAdi guNonA samUhAtmaka piMDanuM nAma ja Atmadravya che ane tenuM guNonuM astittva AtmA sAthe anaMtakALa sudhI rahevAnuM. tAtparya eTaluM ja ke ApaNe A carcA, vicAraNA, AlocanA, prarUpaNAnA aMte AtmA je cetana tattva che, zarIrAdi tene coMTelA karmo baMne jaDa che. jema lohacuMbaka lokhaMDanA kaNone AkarSI potAnI sAthe ekAkAra kare che tema kArmaNavargaNA AtmAnA pradezo sAthe je rAga-dveSa, kAmAdithI mohanIya paristhitimAM saMkAnta thaI jAya che te badhuM AtmAnA nijaguNo upayoga ane cetanA eTale ke jAvuM ane jovuM kriyAnvita thatAM AtmA potAnI mULabhUta sthitimAM Ave che. ahIM eTaluM dhyAnamAM rAkhavAnuM ke A be guNo upayoga ane A cetanA AtmAnA guNadharmo che nahIM ke jaDa acetana zarIra ke karmonA AtyaMtara jaDa Tebala, khurasI, ario, para, saMpatti vagere koInA nathI, AtmAnA ja nijI dharmo che je sanAtana, zAzvata, traikAlika chadmasthano AtmA hoya ke tIrthaMkarono, AtmAnA guNo baMnemAM che ja, ekamAM anAvRtta, jyAre bIjAmAM Avarita. bhaktAmaramAM atyAra sudhI vividha daSTikozathI AtmA viSayaka je vivecana, carcA, vigatA rajU karI che temAM sujJa vAcakaLAne punarukti doSa jaNAya to te mATe dilagirI sAthe mAmArthI huM kemake kaoNleja ke vyAkhyAnAdimAM zrotAgaNamAMthI ADuM avaLuM mana vicAromAM cAhI gayuM hoya to baMne vaktA vyAkhyAtA ke pATa para besI vyAkhyAna karanArA sAdhu bhagavaMto samajaNa vadhu paDe te mATe judI judI rIte etaviSayaka carcA rajU kare che jethI baMne jAtanA zrotAo jemAM che aika varga nInatAthI sAMbhaLe che bIjo varga jene viSayAMttaramAM mane cAlI gayuM che te baMne sArI rIte viSaya samaje te mATe punarukti jarUrI che tethI pharIthI ane punarukti doSa mATe kSamAprArthIne udAra che dine samajo. uparyukta lekhAzanA saMdarbhamAM sArasaMpa rUpe Ama kahI zakAya ke jema eka ghI ke do, ke dizAomAM pUrva-pazcima, uttara dakSiNa tathA cAre zAo virUddha rIte goThavAyelAM che tema saMsAra cakramAM che nirgAdI virUddha dizAmAM mokSa che je meLavavA mATe jaina dArzanika graMtho ke te saMbaMdhI lakhANAdimAM jenA upara khUba bhAra mUkAyo che te che upayoga. AtmAnI jJAna-darzanAtmaka paristhitine upayoga kahevAyuM che. je prApta karavA mATe anuSThAna ke dhyAnAdi dhArmika kriyAkalApo karatAM karatAM bhAvanirjarA tathA bhAvanA upara gho bhAra mUkyo che je mATe navasmarAnA 8mA ArA kahyAmaMdira che smaraNano 38mo zloka TAMkI prastuta lakhANa samApta karuM te A pramANe cheH AkaEito'pi mahito'pi nirIkSito'pi ne na caitasi badhA vidyutakasi bhatthA | jAtIDasmi tena janabAMdhava | du:khapAtra smAt kriyAH aai na bhAvazUnyAH ||38 AtmA zabdanI vyutpatti je sArthaka che artha samajAve tevI che te A pramANe cheH arTina apApathiyAna satata gati vRddha AtmA arthAt niraMtara navanavA paryAyomAM je satata jato hoya te AtmA che. paryAya eTale zarIra ane satata eka janma pachI bIjA janmamAM, eka zarIra choDI bIjA zarIramAM je satata jAya che, Ave che te je te AtmA ja che. nigoda avasthAmAMthI bahAra nIkalI vyavahAra rAzimAM akalpita, aMtakaryuM janmamAMthI utkrAnti ane puruSArtha karIne te ja che.nigodano eka ja AtmA chevaTe siddhazilA para mokSa pAmI potAnA svataHnA guNadharmalakSaNAdithI saMyukta ane zAzvata have sthira nivAsI banI A che. (saMpUrNa) rAmA Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 sapTembara, 2004 prabuddha jIvana zrI devacaMdrajI mahArAja racita zrI dharmanAtha jina stavana ' D sumanabhAI ema. zAha samasta loka ke brahmAMDa pAMca sadravyothI vyApta che, jene sAmAnya guNo ane tenA paraspara virodhAbhAsa jaNAtA evA cha paMcAstikAya. kahevAmAM Ave che ane kALa, je dravyano vartanA paryAya pratipakSa sAmAnya guNo maLI bAra guNo dareka dravyamAM prati samaye che tene aupacArika dravya tarIke gaNavAmAM Ave che. A dravyo svataMtra, avazya rahelA che. bIjIthI cothI gAthAmAM zrI devacaMdrajIe sAdvAda aneka dharmAtmaka (guNovALA) ane potapotAnA svabhAvamAM ja paddhatithI dravyanA sAmAnya guNonuM ane kAMtamaya svarUpa prakAzita pariName che evuM jJAnIpuruSonuM kathana che. Ama jIva (AtmA), karyuM che. AvA guNa jANavAthI sAdhakane yathArtha sAdhya-sAdhananI pudgala, dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane kALa prApti thaI zake, vividha apekSA ke dRSTibiMduthI dareka dravyanA sAmAnya e cha dravyothI samasta loka bharapUra che. A dravyone be prakAranA guNo guNo nIce mujaba jaNAya cheH cheH sAmAnya guNo je dareka dravyamAM avazya hoya che ane vizeSa ekatA-anekatA : guNo je dareka dravyanA AgavA hoya che. jIvadravyanA sAmAnya guNo dareka dravyanA sarva pradeza, guNo ane paryAyono saghaLo samudAya AvaraNarahita hoya che, jyAre sAMsArika jIvanA vizeSa guNo bahudhA eka akhaMDa piMDarUpe che, eTale bhinna nathI. A apekSAe ekatA e AvaraNayukta hoya che, eTale sattAmAM apragaTapaNe hoya che. dravyano sAmAnya guNa che. . zrI devacaMdrajI mahArAje prastuta stavanamAM dravyanA sAmAnya ane dareka dravyamAM kSetra, guNa ane bhAva ke paryAyanI apekSAe anekatA ' vizeSa guNonuM syAdvAda paddhatithI anekAMtamaya svarUpa prakAzita paNa rahelI che. eka eka guNanA anaMtA avibhAga hovAthI temAM karyuM che. uparAMta zrI tIrthaMkara prabhune pragaTapaNe vartatA Atmika vizeSa anekatA che ane koI eka guNanA anaMtA paryAyonI apekSAthI guNonuM svarUpa prakAzita karyuM che. prabhunA jevA ja guNo sAdhakanI dravyamAM anekatA che. AtmasattAmAM che ema gurugame jANI ane muktimArganAM yathArtha niyatA-aniyatA: kAraNo sevI AtmArthI potAnuM AtmakalyANa sAdhI zake che, e dareka dravyamAM kAyamI dhruvatA rahelI che e apekSAe nityatA e prastuta stavanano mukhya hetu jaNAya che. have stavanano gAthAvAra dravyano sAmAnya svabhAva che. bhAvArtha joieH - dareka dravyanA guNono utpAd ane vyaya paryAyo mAraphata thayA dharma jaganAthano dharma zuci gAie, ApaNo AtamA tehavo bhAvIe; karato hoya che ane A apekSAe dravyamAM anityatA paNa rahelI che. jAti tasu ekatA teha palaTe nahIM, zuddha guNa panjavA vastu sattAmayI. astitA-nAstitA: dharma jaganAthano... dareka dravya potAnA guNamaya ja hoya che eTale koI kALe dravya nizcayadRSTie dareka jIvanI AtmasattA zuddha guNa-paryAyamayI hoya potAnI guNa-paryAyanI Rddhi choDatuM nathI. A apekSAe astitA che, paraMtu vyavahAradaSTie rAgadveSa ane ajJAnavaza sAMsArika jIvanI e dravyano sAmAnya guNa che. vibhAvika pravRttithI AtmikaguNo bahudhA AvaraNayukta hoya che. koipaNa eka dravyanA guNo bIjA dravyamAM hotA nathI eTale Ama chatAMya jIvadravyanA AtmikaguNo kAyamI hovAthI te potAnuM"para"nI apekSAe dravyamAM 'nAstitA' paNa rahelI che. svajAtipaNuM choDatA nathI, eTale guNo zuddha ja che. paraMtu bhedatA-abhedatA : AtmikaguNone AvaraNarahita karavAno puruSArtha AtmArthIe karavo dareka dravyamAM aneka guNo rahelA che ane dareka guNanuM kArya ghaTe che. A mATe sAdhake prathama to gurugame zrI dharmanAtha prabhunA alaga-alaga che. eTale guNonA kAryanI apekSAe dravyamAM 'bhedatA' jJAna-darzanAdi pragaTa guNone jema che tema oLakhavA ghaTe. tyArabAda rahelI che. dA. ta. darzanaguNane jovAnuM kArya, jJAnaguNane jANavAnuM zrI tIrthaMkara pratye sAdhake ananyatA vartAvI teonA zuddha svabhAvanuM kArya ityAdi, smaraNa, guNakaraNa, manana, ciMtana, dhyAnAdimAM pravRtta thavuM ghaTe. AvA dravyanA saghaLA guNo tathA tenA paryAyono AdhAra dravya che. eTale puruSArtha-dharmanI ArAdhanA vakhate sAdhake evI bhAvanA sevavI ghaTe dravya ane tenA guNomAM abhedatA rahelI che. athavA dravya ane tenA ke potAnA sattAgata guNo paNa prabhu jevA ja zuddha che. sAdhaka potAno guNo chUTA pADI zakAtA nathI evI abhinnatA che. vIryaguNa pravartAvI jema jema zrI tIrthaMkara prabhu sAthe ekatA sAdhe che vacanaMga-vacanAtIta (anubhavagamya) : tema tenAmAM jJAnAdi guNo AvirbhAva pAme che, eTale guNonuM dravyanA cokkasa prakAranA guNo ke bhAvo vANIthI kahI zakAya prAgaTya thAya che. tevA che athavA zrutajJAnathI jANI zakAya tevA che. A apekSAe nitya niravaya valI eka akriyapaNe, sarvagata teha sAmAnya bhAve bhaNe; dravyano abhilAkha svabhAva. tehathI itara sAvayava vizeSatA, vyakti bheda paDe jehanI bhedatA. dravyamAM evA paNa guNo che, je vacanAtIta hoya che athavA mAtra gharma jaganAthano...2 anubhavagamya hoya che. A apekSAe dravyano anuabhilApya svabhAva. ekatApiMDane nitya avinAzatA, ati nija RddhithI kAryagata bhedatA; bhavyatA-abhavyatA: bhAvazruta gamya abhilApya anaMtatA, bhavya paryAyanI je parAvartitA. guNanA paryAyonuM parAvartana ke pariNamana thavuM e dravyano bhavyatA dharma jaganAthano...3 svabhAva. kSetra guNabhAva avibhAga anekatA, nAza utpAda anitya paranAstitA jyAre koipaNa dravyanA guNanuM parAvartana ke pariNamana paryAyo kSetra vyApyatva abheda avaktavyatA, vastu te rUpathI niyata abhavyatA. mAraphata thAya che tyAre paNa mULadravyanuM svarUpa ke tenA guNo badalAtA - dharma jaganAthano...4 nathI. AvI niyatapaNAnI apekSAe dravyamAM 'abhedatA' paNa che. - sAmAnya guNo e sarva sadravyano mULadharma ke svabhAva che. jema upara mujabanA dravyanA sAmAnya guNo eka ja samaye anekAMtamaya ke nitya- anitya, niravayava-sAvayava, e ka- ane katA, svarUpe dravyamAM varte che. dA. ta. je samaye dravyamAM nityatA che, te ja akriya-sakriya, sarvagata-dezagata ityAdi. AvA mukhyataH cha samaye anityatA paNa rahelI che, evI rIte ekatA-anekatAdi guNo Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana jANavA. dharma prabhubhAvatA sakala gukA zuddhatA, bhaugdhatA kartRtA ramaNa pariNAmatA; zuddha svapradezatA tattva caitanyatA, vApya vyApaka tathA grAhya grAhakatA. dharma banAvano prastuta gAthAmAM stavanakAre zrI jinezvara prabhunA cokkasa prakAranA vizeSagurgA ke svabhAvanuM svarUpa prakAzita karyuM che. zrI dharmanAtha ' prabhue AtmikajJAna-darzanAdi guNone AvarakSA karanAra sarva thAnIkarmono kAyamI kSaya karI saghaLA guNo pragaTa karyA hovAthI teo niraMtara zuddha ane zAyikabhAva pariNAma pAmI rahelA che. Atmika vizeSonuM svarUpa nIce mujaba jaNAya che. AvirbhAvatA : Atmika zAna-darzanAdi guonuM paripUrNa prAkaTya thavuM te Avibavi. dA. ta. sarvaza bhagavaMta lokAlokanA sarva padArthonA saghaLA bhAvane vartamAnamAM joI-jANe che. bhogyatA: sarvajJa bhagavaMtane thaLA zuddha Atmika guNonI bhogyatA che. mATe teono khotRtva svabhAva che. kartA : AtmadravyanA saghaLA pradezo sAmUhikapaNe eka sAthe maLIne kArya-pravRtti kare che, mATe kartRtva AtmAno svabhAva che. dA. ta. dehadhArI arihaMta paramAtmAnI kArya-pravRtti kriyAnA kartApaNAthI thAya che. 16 sapTembara, 2004 tahavi sattAguNo jIva e nirmalo, anya saMzleSa jima sphaTika navi zAmaLo; je popAdhithI duSTa pariAti grahI, bhAva tAdAtmyamAM mAruM te nahi. dharma jAnAthano...3 ramaNatA : zrI arihaMta prabhu potAnA zuddha svaguNa-paryAyamAM ja jJAtA uttarottara zuddha jJAnAdi guNamaya Atma-tattvano bhogI thAya che draSTA dvArA bhAve ramamANa hoya che. ane tenI para 'padArthomAM bhAgyanA TaLe che. pArivAminA sarvajJanA saghaLA asaMkhyAta Atmapradezo zuddha caitanyamaya ja niraMtara vyApI rahelA hovAthI teono vyApyuM-vyApakatA e vizeSa che. he dharmanAtha prabhu ! ApanA darzanathI gurugame mane jANavA maLyuM ke nizcayadRSTie mAro AtmA paNa sattAmAM (apragaTapaNe) ApanA jevo nirbaLa, asaMga, arUpI ane zuddha ja che. jema sphaTika ratna pAchaLa kRSNAdi 'para 'padArthonA hovApaNAthI kALo dekhAya che, paraMtu vAstavamAM ratna zAmaLuM nathI. je jIva 'para'padArthomAM mArApaNuM ane karmanA kartApaNAnuM abhimAna rAkhI vibhAvo kare che, tene upAdhimaya saMsAramAM paribhramaNa thayA kare che. AvI rIte pudgala dravyanA upAdhirUpa yogathI jIvane zagadveSa ane ajJAnAdinI pariNati thAya che. vAstavamAM gurugame mane jANa thaI che ke mAro tAdAtmyabhAva ke svarUpa AvuM nathI, paraMtu mArI avadazo karmano saMoigane AbhArI che. tiNe paramAtma prabhu bhakti raMgI thaI, zuddha kAraNa 2se tattva pariNAtimayI; Atma grAhaka thaye taje para grahaNatA, tattvabhogI thaye TaLe parabhogyatA. dharma jaganAthano ke AtmArthI sAdhakane nizcaya thato jAya che ke vibhAva parizAti, e mArA AtmAno mULa svabhAva nathI, mATe tenuM nivAraNa thaI zake tema che. A hetuthI sAdhaka zrI dharmanAtha prabhuno zAgata thaI teonI bhaktinAM guNagAnamAM teya thAya che. sAdhaka pratyA adgurunI nizrAmAM muktimArganAM dhaMdhArya kAraNo saive che. AvA puruSArthanA pariNAmarUpe sAdhaka zuddha Atma svarUpano grAhaka thAya che, ane 'para'pudgalAdine potAnA mAnI grahaNa karI nathI sAdhaka zuddha niHprayAsa nijabhAva bhogI yadA, AtmakSetre nahi anya rakSaNa tadA; sarvajJa bhagavaMtanA saghaLA Atmapradezo saMpUrNa zuddhatAne pArmelA eka asahAya nisyaMga nirdratA, zakti utsarganI hoya tu vyaktatA. hovAthI teone pAriNAmika bhAva varte che. dharma jAnAyano... * sAdhakane jyAre 'paradravyanuM saMgIpaNuM chUTI jAya che ane te yuddha tattva cetanatA : vyApya-vyApakatA : zuddha cetanA e Atmadravyano vizeSa svabhAva che. arvata ane svaguzono bhAMtA thAya che tyAre tenA Atmapradezone lAgelA sarvadarzIne zuddha cetanA vartatI hoya che. paudagalika rajIrUpa dhAtikrarmono sarvathA kSaya thAya che. AvA dhdhavane zAyika bhAve AvirbhAva pAmelA AtmikabuzonAM asaMgapaNuM (karmasaMgarahitapaNuM), ddvAtIpaNuM (rAgadveSarahitapaNuM), sahajabhAve (aprayAsa) svataMtrapaNuM (anya dravyanI sahAyatA vagara) ityAdi utsarga zaktio pragaTa thAya che. chevaTe Avo bhavyajIva svaguNonA paramAnaMdamAM nimna e che. TUMkamAM sAdhakanI haMkAryava Atmazakti pragaTapaNe vyakta thAya che. grAhya-grAhakatA : svaguNo ke nijasvabhAva grAhya che ane AtmA teno grAhaka che, tethI AtmAmAM grAhya-grAhakatA vizeSaguNa che. upara mujabanA Atmika vizeSaguNo zrI jinayara prabhunA yuddha svarUpamAM hoya che. prabhunuM bhaktimaya guNaka2Na ka2vA mATe sAdhake gurugame vizeSaguNo jANavA ghaTe. saMga parihArathI svAmI nijapada lakhuM, zuddha Atmika AnaMda pada saMj; jahiva 'para' bhAvathI huM bodhi vastro, paratano saMga saMsAtAe sya dharma jaganAthano... he dharmanAtha prabhu ! pracaMDa puruSArtha AdarI Atmika vizeSaguNone AvA karanAra karmarUpa paudgalika rajakaNono saMga Apane chUTI gI ane Apane kAyamanI zuddha asaMga--dazA pragaTa thaI. te prabhu ! Ape zuddha ane AnaMdamaya nijapadamAM kAyamI nivAsa karyo che. he prabhu ! huM to 'para'punAdi padArthomAM mohAsakta hovAthI cAragatirUpa saMsAra samudramAM paribhramaNa karI rahyo chuM. mArI AvI avadazA '52' padArthonA saMgathI thaI che tathA karmIe mane saMsAramAM jakaDI lIdhI che enuM mane bhAna thayuM che. Ama mArA ane prabhu vacce vizALa aMtara paDyuM che. teNe muja AtamA tuja thakI nIpaje, mAharI saMpadA sakala muja saMpaje; teNe manamaMdire dharma prabhu dhAie, parama daivacaMdra' nija siMha sukha pAie. dharma jaganAthano...10 zrI dharmanAtha prabhu jevA puSTa-nimittanuM zuhAvalaMbana laI sAdhaka teonA pragaTa AtmiguNone AvatAM, tenI Atmika saMpA pragaTapo varte che. ke prabhu ! AvI siddhi ApanI AzrayabhaktithI mane prApta thaI zake tema che. he prabhu ! ApanI kRpAdiSTa ane upakArakatA ajoDa che. avasara Ave jyAre Atmika saMpadA mane prApta thaze tyAre mane sahajAnaMda ane sanAtane sukha anubhavavAnuM saubhAgya maLaze evo mane nizcaya varte che. AvI rIte je mujana zrI arihaMta prabhunuM AlaMbana laI teonuM guNaka2Na ka2ze te anaMta ane akSaya nija saMpadA pAmavAno adhikArI nIvaDaze. Ama jIvadravyanA sAmAnya guNo e Atmika sattA che jyAre vizeSaguNo kAryasiddhi rUpa hoya che. AvA gurgAne gurugame thayAya oLakhI sAdhaka Atma-sAdhanAmAM pravRtta thAya che, te bhavasamudrane hemargama pAra kare che, e stavanano mukhya hetu jaNAya che. * * * Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 16 sapTembara, 2004 prabuddha jIvana akSara n DaoN. raNajita paTela (anAmI) mArI moTAmAM moTI koI nirbaLatA hoya to te e che ke kAmakalAse ya na Avyo ne nA-pAsa thayo enuM mukhya kAraNa 'svayaM adhi patyA pachI paNa huM koInA AvelA patro phADI zakato nathI. mArI moTo dIkaro to kAma patye game tevA putrono agnisaMskAra karI nAkhe che, ethI e badhI rIte haLavo thaI jAya che jyAre huM dina-pratidina UMDA kaLaNamAM phasAto jato houM evuM lAge che. chellA cha dAyakAnA bhegA thayelA patronI saMkhyA paNa pAMca hajArathIya vadhAre che. hAlamAM rAkhavAne badale huM emane moTA kothaLAmAM bharI rAkhuM chuM. Aje to pustako karatAM patronI saMkhyA jhAjhI che, jo ke cAre sAla pUrve meM cAra sADA cAra hajAra pustako dAnamAM ApI dIdhAM che. Ame ya koino patra Ave ke "ame mo. vi. 2. trivedI sAheba, DaoN. jayaMta koThArI, pogakAra ke zrI caM. cI. mahetAnA patronuM saMpAdana karI rahyA chIe' to huM judA tAravIne saMpAdana karavA mAganAra sajjanane mokalI ApuM chuM. traNeka dAyakA pUrve eka sajjana mArI pAsethI ApaNA mUrdhanya sAkSaronA patro laI gayA. emane patromAM nahIM paNa emanA hastAkSaromAM rasa hato. koine paNa A rIte patro ApuM chuM tyAre mane thAya che hAza ! RNamukti thaI ke vayamAM AvelI kanyA ThekANe paDI ! phoDavAmAM ke agnisaMskAra karavAmAM mane rasa nathI, ApI devAmAM AnaMda che. ya AvelA pI, kAma patyuM huM kema phADI nAkhato nathI, enuM kAraNa kahuM ? kArDa ke kavaramAM AvelA patromAM keTalAka zabdo, keTalAka prayogo, keTalIka kahevato, keTalAka vicAro, keTalIka abhivyaktinI chaTA ne tarAha evI hoya che ke emAM mAruM mana mohI jAya che. vicAruM ke ghauM ghauM vINI lauM ne kAMkarA pheMkI dauM, paNa svataMtra utArA karI levAnI vRtti ke karasada kyAMthI lAvuM ..eTale DuMgara vadhartA jAya che, paNa nirbaLatAmAMthI paNa 'patra-puMja' nAme eka soneTa lakhAyuM che je pragaTa thayuM che. e soneTamAM mArI vyathAnI kathA che. aMgata ne binaMgata. bhAvanI emAM abhivyakti che. thoDAka samaya pahelAM DaoN. dhIrubhAI pI. ThAkare mane 'patra-mAdhurI' nAme eka pustaka bheTa mokalyuM jemAM temaNe anekanA patronuM suMdara saMpAdana karyuM che. enuM sAhityika mUlya to che ja paNa ethIya enuM dastAvejI mUlya jhAjhuM che. 'patra-mAdhurI' vAMcyA bAda mane paNa thayuM ke huM paNA AvuM kaika karuM...paNa ? mana, saMpAdana, prakAzana, vitta vecANanI javAbadArI ne mAthAkUTa kothaLAmAM patra bharavA karatAM jhAjhI che ! A to eka lhAyamAMthI bIjImAM paDavA jevuM che ! kAkA mAMDe ne phoI rAMDe jevo ghATa ! "mANyuM tenuM smaraNa karavuM e ya che eka lhANuM.' sparza ane maraNamAM, sasalAno ardho 'sa' ja vadhArAno che...paNa maraNanuMya maraNA eka kevaLa smaraNamAM ja che ! patra-puMja enuM eka pramANa che 1 ! likhitam svayaM Api na patim evA enA garabaDiyA akSarI hatA ! pAMca vAra vAMcuM tyAre enA patrano 1/5 bhAga samajAya ! trIka sAla mATe huM AI.e.esa.nI parIkSAmAM parIkSaka hato. emAM eka evI uttaravahI AvelI ke je pItAMbaranA akSarone suvAcya kahevaDAve ! nirUpAye mAre e uttaravahI cakAsyA vinA parata karavI paDI hatI ! ApaNA suzikSita ne saMskRta naTa, raMgabhUminA abhinetA zrI dhanaMjaya ThAkara para eka evo patra Avelo je dhanaMjayane badale (dha naM ja ya) 'ghara naMbara pistAlIsa' vaMcAya ! mArI pAse evA keTalAka po che je huM hajI sudhI purA vAMcI zakyo nathI ! samajavAnI vAta to ghera gaI| na kazuM ja kAma na hoya, mana kyAMya parovAtuM na hoya tyAre mana-ramADo karavA huM kurasade kAgaLono Dhagalo karuM chuM ne temAMthI keTalAka judA tAravI bhUtakALane tAjo karuM chuM. bhUtakALane mANavAno paNa eka viziSTa ne vizeSa AnaMda hoya che ! keTakeTalAM sukhada-duHkhada saMsmaraNo emAM saLavaLatAM ke UbharAtAM hoya che ! ne tyAre kalApIemanA akSaro sane 1932 jeTalA ja suMdara ne Tharela che. mArA moTA yAda Ave cheH pharsTathI ema.e. sudhI bhaNavAmAM mAro suhRda sva. pItAMbara paTela...sADA pAMca dAyakA pUrveno eno eka patra mArA hAthamAM AvatAM e AjathI 68 sAla pUrve meTrikamAM nApAsa thayelo tenuM smaraNa thayuM. bhaNavAmAM e sekanDa kalAsa hato paNa meTrikamAM tharDa mahAtmA gAMdhIjInA akSaro sArA ne suvAcya nahotA. enuM emane ne UMDuM duHkha hatuM. e duHkhane vyakta karatAM emaNe zikSA-vizvane eka mahA-satya. ApyuM cheH mane akSarazaH yAda nathI paNa bhAva OMka Avo cheH 'kharAba akSara e khoTI ne adhUrI keLavaNInuM duSpariNAma che.' matalaba ke sArA akSara e sAcI ne pUrNa nahIM to ya sArI ne saMtoSajanaka keLavaNInuM su-pariNAma che. hajjAro parsonA sIpA saMsargamAM AvyA bAda mane mahAtmA gAMdhIjInuM A vidhAna sAcuM ne soTa lAge che. zikSaNa zAstrIo zuM mAne che, na-jAne ! AjathI ATha dAyakA pUrve huM jyAre mArA gAmanI 'kumArazALA 'mA~ bhaNato hato tyAre zarUAtathI ja kopI ghUMTAvavAno niyama hato. barUnA kittA mATe amo amArA gAmanI khArI nadInA pula pAse UgelAM barUmAMthI kittA banAvatA. mArA moTAbhAI rUzanaI ghare banAvatA. eka paisAmAM eka khaDiyo bharIne vecatA paNa kharA. gharanI sahI, jAte banAvela krio, enAthI kopI karavAnI majhA AvatI. amArA gharamAM eka DaoNkTara bhAInA akSara ja garabaDiyA, bAkI dAdA, pitAjI, traNa bhAIo-sarvenA akSara suvAcyA. zikSako paNa e bAbatamAM khUba cokkasa ne jAgrata. eka dAkhaloH sane 1932mAM amArI sAthe pATaDInA eka prabhAtakumAra ema. desAI bhaze. bhaviSyamAM e 'dharatI' mAsikanA taMtrI thayelA ne moTA gajAnA samAjasevaka paNa. trIjA dhoraNamAM zrI desAI hatA tyAre emanI uttaravahInA akSaro joI emanA vargazikSaka eTalA badhA prabhAvita thayA ke emaNe zrI desAInA akSarovALI uttaravahI AcArya zrI gAmIne batAvI. AcArya zrI gAmIe vargazikSaka zrI ratibhAI amInane A uttaravahI dareka vargane batAvavA mATe sUcanA ApI ne gAmI sAhebe zrI desAIne suMdara, maroDadAra, suvAcya ne karela akSara mATe inAma ApeluM. sane 2003nI janmASTamIe zrI desAInuM 85 sAlanI vaye avasAna thayuM, paNa sane 2002nI janmASTamIe mane lakhelo patra meM sAcavI rAkhyo che. lagabhaga cha dAyakA bAdanA dIkarAnA akSaro paNa zrI desAInA akSarothI utare tevA nathI. skUlamAM ke kolejamAM enA azarI joI, zikSako ne prophesaro khUba prasanna thatA hatA. Aje ya te; be sAmayiko jemAM e lakhe che enA taMtrIo, lekhanI sAthe akSaronAM paNa khuba vakhANa kare che, akAro parathI keTalAka loko patralekhakanA vyaktitvanI khAsiyata tArave che. saMbhava che ke pratyeka dAkhalAmAM e sAcuM na paNa hoya ! meM . parA keTalAnI evI khAsiyato tAravavAno udyama karI joyo che. judA judA rogonA aneka niSNAta DaoNkTaro mArA khAsa mitro che. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabuddha jIvana eDavokeTa mitronI saMkhyA parA ma nathI. meM joyuM che ke eDavokeTonI tulanAe DaoNkTarsanA khArI nabaLA hoya che. DaoNkTarsa emanA akSaronA upacAra karI zakatA nathI ! sAkSara-sAhityakAromAM moM vi. Ara. trivedI sAhebanA ghaNA badhA patro mArI pAse hatA. varSo pahelAM saMpAdana mATe zrI hemaMta desAIne AkhAnuM smaraNa che. hajI virAtri.nA keTalAka patro maLI AvyA che, emanA akSaro jotAM mane narasaMDAnI vaizIbhAI ne sarojabahenanI vADI pAda Ave che. khetaramAM vAvaDI, pA zeDhe comera AmaLAMnAM taru.po. trivedI sAheba paNa patranI comera khAlI jagyAmAM lakhANanuM vAvetara kare ! mo. vijayAya vaidyanA akSara emano ne sudAmA jevA deta-durbaLa, paNa zrI vizvanAtha bhaTTanA emanA jevo kachoTo mArelA lahu jevA ! (bhaTTa sAheba dhotiyAno baMne bAju kachoTo mAratA). pro. manasukhalAla jhaverI, pro. jazavaMta zekhaDIvALA, pro. mohanabhAI esa. paTela, zrI kizanasiMha cAvaDA, pro pazavaMta zukala, zrI yazodhara mahetA, zrImatI haMsAbona mItA, vinodinIbahena nilakaMTha vagerenA akSaro suMdara-suvAcya to kharA paNa AtmavizvAsathI bharelA paNa kharA ! DaoN. maMjulAla majamudAra ne pro. hasina bUcanA akSaro jJAtie nAgara...hasitabhAI to Adi-aMtamAM citroya Alekhe ! ane amArAM vasubahena bhaTTanA akSaro emanI UMcAI ane udAratAnA ya ghatika ! ekavAra bhUlamAM emaNe mane amadAvAdathI videza samajIne rUpiyA sADA AThano 'era-leTara' lakhI dIdhelo ! ane emanA mitra ne mArAM paricita - sohiNI dhU, pacAsa paisAnA kArDamAM samAya eTalA lakhANa mATe khArasAM traNa pAnano sadupayoga (!) kare ne keTalAMka varSo pahelAM saMskRta akAdamI (gAMdhInagara) ane gopAlakRSNa TrasTa (jUnAgaDha)nA saMyukta upakrame mu. zrI jayAnaMdabhAI davenuM sanmAna thayeluM tyAre temaNe jaNAveluM ke hakIkatamAM A sanmAna saMskRta bhASA-sAhityanuM, enA adhyApananuM ane samagra vidyApremanuM che. A zabdo dvArA sAkSara evA jayAnaMdabhAino suMdara paricaya maLI jAya che. 16 sapTemba2, 2004 kAgaLanI eka bAju sAva korI ! sohiNIbahenanAM akSInI tulanAeM mArA keTalAya mitronA ArI sADIne badale jANe ke 'sarTa' paherelA lAge ! ane 6, pA. parivAranA taMtrI DaoN. bahecarabhAI paTelanA akSaro to jANe kArDa pa2 'DiskoDAnsa' na karatA hoya ! emano patra amuka eMgala' rAkhIne ja vaMcAya | ahIM kavivara nhAnAlAlanA akSarono ullekha karI viramuM. 66rSe varSe emaNe emano jhabhbhAnA jamaNA hAthanI bAMya UMcI karI mane kahe: 'dabAva, joI le masalsa, 665 varSe 1 emanA akSara paNa emanA masalsa jevA ja... sva. AcAryazrI jayAnaMda la. dave pro. aruNa joSI i. sa. 19967 pacIzamI okTobara, darzarAnA divase dhrAMgadhrAmAM janmelA jayAnaMdabhAinI zaikSaNika kArakirdI tejasvI ii hatI. 1934mAM dhrAMgadhrAnI sara ajitasiMhajI mAdhyamika zALAmAMthI temaNe meTrIkanI parIkSA prathama naMbare pAsa karelI. bhAvanagaranI zAmaLadAsa kaoNlejamAMthI 1938mAM bI.e.nI parIkSA ucca bIjA vargamAM bIjA naMbare tathA 1940mAM DI. je. siMgha kaoNleja karAMcImAMthI ema.e.nI parIkSA ucca bIjA vargamAM prathama naMbare pAsa karelI, pitA lakSmIzaMkara davene dhrAMgadhrA tAlukAnA ogaNIza gAmomAM kula traNa hajAra vidhA jamIna, pAMca-cha vADIo ane dhIradhArano bahu moTo dhaMdho hato. potAnA tejasvI saMtAna jayAnaMdabhAine dhaMdhAmAM madadarUpa thAya te mATe vakIla banAvavAnI pitAnI icchA elI pA mAtA revAbahenanA saMskAra-vArasAne kAraNe temaNe vakIla thayAne badale zikSaka thavAnuM pasaMda karyuM ane karAMcImAM gujarAta vidyAlayamAM zikSakSa tarIkeno vyavasAya apanAo. dhrAMgadhrA khAte temaNe krikeTa pratye paNa sAro rasa keLavyo hato. bahenazrI pro. tArAbahena ramaNalAla zAha (zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha) paNa dhrAMgadhrAnAM vatanI ane emaNe karAMcImAM mAdhyamika zikSaNa lIdheluM tyAre jayAnaMdabhAI e vidyAlayanA zikSaka tarIke bhaNAvatA. jayAnaMdabhAInI bahenanI dIkarI sAcA-khoTAnI to mane khabara nathI paNa keTalAka evuM kahe che ke khUba jhINA akSaravALA, madhyamakakSAnA akSaravALA ne pramANamAM moTA akSaravALA anukrame svabhAve kaMjUsa, karakasariyA ne udAra hoya che ! mArI pAsenA hajjAro patrInA keTalAka lekhakone A garja mApatAM mane peluM lokiyuM pramANa' sAthe khoTuM to lAgatuM nathI ! jema 'Dresa-rIDiMga'nA tajajJo hIya che tema akSarI parI Apazo vyaktitvanuM pRthakkaraNa karanAra niSNAtI paNa hoya che ! paNa amArA gAmano eka caudaziyo nahIM paNa pUnama hAthane bado paganI AMgaLIothI kalama pakaDI nanAmA patro ke khoTA dastAvejo lakhato hato...akSaraniSNAto enA vyaktitvane zI rIte pichAnavAnA ! jo ke karmanA niyama pramAI ane e page gegarIna thayela. pa kapAvavo paDelo ! akSara-upAsA amAza e punamiyAmAMthI pheMka padArthapATha zIkhe...ne svAbhAvikatAne pIMkhe. rekA tArAbahena sAthe eka ja vargamAM hatI. eTale teo baMne jayAnaMdabhAIne mAmA kahIne bolAvatA. te saMbaMdha zrI jayAnaMdabhAI temane potAnA bhANeja gaNatA ane jIvananA aMta sudhI temanA pratye vAtsalyabhAva dharAvatA rahyA hatA. karAMcImAM 1938 thI 1946 sudhI vividha zALAomAM adhyApana kArya karyA pachI DolararAya mAMkaDanI jagAe DI. je. siMdha kaoNlejamAM 1947mAM saMskRtanA adhyApaka tarIke temane sthAna prApta thayuM, dezanA bhAgalA paDatAM TUMka samayamAM temane karAMcI choDavuM paDyuM ane muMbainI siddhArtha kaoNlejamAM saMskRtanA adhyApaka tarIke temanI nimaNuMka thaI. tyAM sADA bAra varSa sevA ApyA bAda teo morabInI ArTsa komarsa kolejanA AcArya banyA. 1960 thI 1935nA gALAmAM saMniSTha AcArya tarIke temaNe nAmanA meLavI paraMtu, siddhAMtonI jALavaNI mATe te sthAnethI rAjInAmuM ApI rAjakoTamAM sthira thaI temaNe pacIza jeTalAM varSo sudhI 'praNavAnaMda saMskRta bhavana ane 'saurASTra sAhitya sabhA'mAM bahu ja mahattvanuM sAMskRtika yogadAna ApyuM. A arasAmAM temanA vIzeka jeTalAM pustako prakAzita thayAM ane temanI vidvatAnI kadara rUpe temane aneka puraskAronI prApti thaI tathA sarakArI tema ja binasarakArI mahattvanI samitiomAM sabhyapadanI paNa prApti thaI. temaNe lakhelA aneka pustakomAM 'zrI zivamahimnaH stotra' ane 'viveka cUDAmaNi' atyaMta dhyAnAkarSaka banyAM che ane 52ma sArasvata ja ATaluM sarasa rIte viSayanuM spaSTI sA karI zake evI pratIti thayA vagara etI nathI. temanAM lakhANomAM je vedAMta viSayaka sukSma nirUpaNa jovA maLe che te pAchaLa karAMcImAM temaNe sAMbhaLelA pU. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 sapTembara, 2004 prabuddha jIvana svAmI raMganAthAnaMdanI asara hoI zake. temanAM kAvyono saMgraha "manogatA" 1988mAM pragaTa thayela che. - temaNe patrakAratva kSetre paNa mahattvanuM pradAna karela che. karAMcImAM AvI utkRSTa ane mAtabara sAhityika pravRtti karatA zrI be varSa sudhI 'suhiNI' nAmanA sAmayikamAM kavizrI karasanadAsa mANeka jayAnaMdabhAine temanA patnI sva. zrImatI jayAbahenano sAtha ane sAthe sahamaMtrI rahyA. pachI muMbaimAM mANekanA "sArathi'nA sahataMtrI sahakAra prApta thayo hato. patnInA avasAna bAda paNa teo bhAMgI rahyA tathA "naciketA'mAM paNa sahataMtrI tarIke mahattvano kAryabhAra paDyA nahIM paraMtu sva. patnInA sUkSma ane vyApaka sahakArathI teo saMbhALyo. A uparAMta akhaMDaAnaMda, prasthAna, kaviloka, kumAra, uttarottara caDhiyAtA graMthonuM pradAna karatA rahyA. saMskRta akAdamInA Urmi ane navaracanA, janakalyANa vageremAM temanA kAvyo, lekho pramukha zrI gautama paTele A saMdarbhamAM yogya ja kahyuM che ke "bhAmatI ane vArtAo chapAtAM rahyAM. A badhI siddhio parathI eka virala vinA vAcaspati saMbhave nahi." sArasvata tarIkenI chabI upasyA vagara rahetI nathI. Ama to, mAnava koie zrI jayAnaMdabhAine thoDI paNa madada karI hoya to tenuM jIvana maLavuM durlabha che, vidvatA maLavI durlabhatara che ane kavitvanI anekagaNuM vaLatara cUkavI devAnI temanI khAsiyatano mane paNa lAbha prApti to durlabhatama che. A traNe zrI jayAnaMdabhAie prApta karela. maLyo che. viveka cUDAmaNi' graMtha mATe temanA vize be zabdo lakhavA temanI vAchaTA paNa adbhuta hatI. e bAbatano mAro eka anubhava ema nakkI thayA bAda mArA lakhANathI saMtuSTa thaI temaNe temanuM rajU karuM chuM: "vAgartha' nAmanuM pustaka amane pati-patnIne samarpita karyuM. AvI varSo pUrve amarelImAM zrI jayAnaMdabhAinA pramukhapade pU. zrI udAratA javalle ja jovA maLe. " morArIbApunuM rAmAyaNa vizenuM vyAkhyAna yojAyeluM. pU. bApue zrI jayAnaMdabhAie saMskRtabhASA upara jeTaluM prabhutva prApta karyuM potAnA vaktavyane virAma Apyo ane pachI jayAnaMdabhAie potAnuM hatuM teTaluM ja gujarAtI ane aMgrejI upara paNa prApta kareluM. A vaktavya ApavAnI zarUAta karI. temaNe ghaNI moTI saMkhyAmAM hAjara vAtanI pratIti temanA graMtho vAMcavAthI thayA vagara raheze nahi. rahelA zrotAone jhakaDI rAkhyA. avyavasthA thaze evI AyojakonI jIvananA aMta sudhI sarasvatInI ArAdhanA karanAra A vidvAnane AzaMkA dUra thaI ane pU. morArIbApu paNa jayAnaMdabhAinI jyAre juo tyAre lekhana vAcananA kAmamAM vyasta ja hoya. baporanA vAkachaTAthI prasanna thaI gayA. tyArabAda mahuvAnA kailAsa gurukuLamAM bhojana bAda paNa teo ArAma karyA vagara kaMIka lakhatA hoya athavA saMskRta akAdamI Ayojita aneka vyAkhyAnomAM zrI jayAnaMdabhAine chapAtA pustakanAM mupha tapAsatA hoya. hajI temanAM ATheka pustako pU. bApu AdarapUrvaka sAMbhaLatA ane vaktavyane aMte jayAnaMdabhAI presamAM prakAzita thavAnI rAha joI rahyAM che. pU. bApune praNAma karatA tyAre vidvatA sAthe namratAne otaprota zI rAjagopAlAcArI je ne cetanAnI khetI kahetA evA thatI jovA maLatI. temanI lAkSaNika vAku chaTA abhyAsakALathI ja adhyApanano vyavasAya karatI vakhate jayAnaMdabhAIne je nehI mitravRMda khIlavA mAMDI hatI ane teno lAbha karAMcInI zikSaNa saMsthAo, prApta thayeluM temAM sarvazrI, karasanadAsa mANeka, amRtalAla yAjJika, siddhArtha koleja, morabInI zikSaNa saMsthAo, praNavAnaMda bhavana ane praslAda pArekha, premazaMkara bhaTTa, izvarabhAI dave, gautamabhAI, chelle gAMdhInagaranA zrI araviMda senTarane prApta thayela che. dvArakAdhIza vasaMtabhAI, jayaMtabhAI rAvaLa vagereno samAveza thAya. maMdiramAMthI jenmASTamIe kRSaNajanmano Akho dekhyo ahevAla rajU saMkSepamAM kahevuM hoya to zrI jayAnaMdabhAI eTale satata jJAnanI karIne reDiyo tathA TelivijhananA mAdhyamathI temaNe aneka zrotAo sAdhanAthI jiMdagIne sadAkALa utsava banAvanAra kalAkAra. emane ane darzakonI cAhanA prApta karelI. paNa virodhIono sAmano karavo paDyo haze ja paNa temaNe temane zrI jayAnaMdabhAI morabInI ArTsa kaoNlejamAM AcAryapade hatA dayApAtra gaNIne visArI dIdhelA. temaNe kyAreya koinI niMdA karI tyAre 1963 thI 1970nA gALAmAM ane te kaoNlejamAM saMskRtanA nathI. sarvatra samadarzI hovAthI teo sarvatra snehadarzI banI gayA. adhyApaka tarIke kAma karavAnI taka maLI. vayovRddha ane vidyApaddha hatA. tethI ja teo vizALa gheghUra vaDalA jevA lAgatA. bhUmAnA evA AcAryazrI sAthe cIvaTathI kAma karavAnI Teva ane khAtarI karyA upAsakane A chAje tevuM ja gaNAya. vidvatA, vAtsalya ane vaktatvanA vinA kaMI na lakhavuM evI mAnyatAne kAraNe mane vadhu satarka rIte triveNI saMgama ane jJAnanI jyota samA hovAthI temanA vidyArthIo abhyAsazIla banAvyo. zrI karasanadAsa mANeka, zrI indubhAI gAMdhI potAne dhanya gaNe che. AvA saphaLa mAnavI kuTuMbanA vaDA hatA tethI vagere sAthe temaNe mAro paricaya karAvyo ane mane lakhavAnI ane temano parivAra dhanyatA anubhavato. jyeSTha putra zrI hAritabhAI reDiyo vArtAlApo ApavAnI taka apAvI jene kAraNe huM prabuddha tathA putravadhU zrImatI denAbahena temanI sevA karatAM karatAM potAnI jIvana', "uddeza', "abhinava bhAratI' jevAM sAmayikomAM lekho jAtane nasIbadAra gaNatAM. adhyApakajIvanano pavitra Adarza rajU lakhato rahyo ane AkAzavANI-rAjakoTa parathI so uparAMta karanAra jayAnaMdabhAine potAnA pautra-pautrIo "vahAlA-dAdAjI' vArtAlApo ApI zakyo chuM. 1970mAM huM morabInI kaoNlejamAM kahIne garva anubhavatAM. mitAhAra, niyamitatA ane vacanapAlananI rAjInAmuM ApI bhAvanagaranI zAmaLadAsa kaoNlejamAM joDAyo. zrI makkamatAthI teo jIvananA aMta sudhI svastha rahyA. yuvAna putrI jayAnaMdabhAithI mAre dUra javAnuM thayuM paNa amArA saMbaMdhamAM oTa tathA patnInA avasAnathI paNa calita thayA nahi. temanA graMthone AvI ja nahi. huM anekavAra temano atithi banyo to teo paNa suzobhita vAhanamAM pradarzita karIne temanI ja hAjarImAM temanA temanAM patnI sva. dayAbahena sAthe mArA mahemAna banatA rahyA. janmadina 2002nA dazerAnA divase dhrAMgadhrAmAM nIkaLelI beMDavAjA rAjakoTa khAtenA temanA 'bhavabhUti' nAmanA baMgalAmAM temanI sAthe sAthenI utsavayAtrA meM joi che. AvuM nasIba koIka ja lekhakoe karelI sAhityika goSThIo yAda Ave che tyAre mArA ekAMtano prApta karyuM haze. samaya mane khUba ja AnaMda ApI jAya che. 2003nA navembara 30mIe khUba ja svastha tabiyata anubhavI zrI jayAnaMdabhAI kavi paNa hatA. temanAM kAvyo temanI manogata temaNe deha choDyo. 'jIvavuM Ane kahevAya" evo saMdezo ApI bhAvasRSTine mUrta kare che. prAsAdika vizadatAno anubhava karAvatAM janAra A sArasvatane mArA koTi koTi praNAma. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 sapTembara, 2004 guru-goviMda : upakAra ane vyavahAra pa. pU. muni zrI hitavijayajI guru bhagavaMtano mahimA darzAvatI nIcenI paMktio bahu ja hRdayamAM rAkhIne ane A saMsAranA nAnA-moTAnA vyavahArane najara , pracalita che : - samakSa rAkhIne prathama namana-vaMdana to mahAnamAM mahAna evA guru-goviMda dono khaDe, kisa ke (kina ke) lAgu pAya; bhagavAnane ja thAya. tyAra pachI ja gurune vaMdana thAya. AkhA jagatane . balihArI gurudeva kI, goviMda diyo batAya. mATe parama pUjya to bhagavAna ja che. artha : kavi kahe che ke mArI sAme guru ane goviMda (bhagavAna) eka vAta sArI rIte samajI laine satata dhyAnamAM rAkhavA yogya baMne hAjara hatA tyAre huM vicAramAM paDI gayo ke "mAre prathama kone che ke guru mArgadarzaka che. sAdhya to bhagavAna ja che. alabatta, samartha page lAgavuM ?' vicAra karatAM mane lAgyuM ke Ama to bhagavAna ja jJAnI evA guru bhagavAnano sAkSAtkAra karAvI zake. bhagavAnanI mahAna che, paNa e bhagavAnane bhagavAna tarIke samIpamAM rahelA guru paNa parama pUjanIya evA bhagavAna pratye. batAvanAra-oLakhAvanAra to guru che, mATe prathama huM gurune page potAno apAra bhaktibhAva darzAvI rahyA hoya ! lAgyuM ane tyAra pachI bhagavAnane page lAguM ! TUMkamAM kahevA yogya e ja che ke A saMsArano nAnA-moTAno - kavie upara mujabano potAno vicAra lokone guruno upakAra vyavahAra lokonI sukha-zAMtinuM khUba mahattvanuM kAraNa hovAthI e samajAvavAnA zubhAzayathI rajU karelo hovAthI apekSAe enI vAta vyavahAra avazya pradhAnapaNe sAcavavA yogya che. * ke sAcI hovA chatAM A bAbata kAMIka UMDo vicAra mAgI le evI jaNAya che. vArSika sAmAnya sabhA kavi kharekhara mAne che ke bhagavAna ja moTA che, pRhAna che mATe I. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA guruvAra | pahelAM to mAre bhagavAnane ja page lAgavuM joie, paNa e tA. 30-9-2004nA roja sAMjanA pa-30 kalAke saMghanA bhagavAnane bhagavAna tarIke batAvanAra-oLakhAvanAra to guru ja kAryAlayamAM maLaze je vakhate nIce pramANe kAmakAja hAtha dharavAmAM che. guru vinA bhagavAnane bhagavAna tarIke jANI zakyA na hota. A | Avaze. kAraNathI kharA dhanyavAdane pAtra guru hovAthI prathama naMbare page lAgavA | (1) gata vArSika sAmAnya sabhAnI miniTsanuM vAMcana ane bahAlI. yogya guru che ane bhagavAna bIjA naMbare page lAgavA yogya che. (2) gata varSa 2003-2004 nA saMgha tema ja zrI maNilAla - kavie upara mujabano vicAra eka mAtra gurunA upakArane najara mokamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanA samakSa rAkhIne ja karelo che, paNa A saMsAranA nAnA-moTAnA vRttAMta tathA DiTeDa thayelA hisAbo maMjUra karavA. vyavahArane najara samakSa rAkhIne karelo nathI. jema guruno upakAra T(3) sane 2003-2004 nI sAla mATe saMghanA padAdhikArIo bhUlavA jevo nathI tema saMsAranA ziSTa ucita vyavahArane paNa bhUlavA tema ja kAryavAhaka samitinA 15 sabhyonI cUMTaNI. jevo nathI. A saMsAramAM upakArathI paNa vizeSa mahattva vyavahAranuM T(4) sane 2004-2005 nI sAla mATe saMgha tema ja zrI che. A samagra saMsAra pradhAnapaNe nAnA-moTAnA vyavahAravALo maNilAla mokamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane hovAthI ahIM prAdhAnya vyavahArane ja apAya ethI upakAra gaNa pustakAlayanA aMdAjI bajeTane maMjUrI ApavI. bane. potAnI najara sAme guru ane goviMda (bhagavAna) baMne rahelA che. (5) sane 2004-2005 nI sAla mATe saMgha tema ja hoya tyAre prathama goviMdane arthAt bhagavAnane namana karIne pachI ja | vAcanAlaya ane pustakAlayanA oNDiTarsanI nimaNUMka karavI gurune namana thAya. kAraNa ke guru khuda goviMdane namanAra hoya che. . tathA vAcanAlaya-pustakAlayanI bhAvi pravRttio aMge - guru-ziSyanI belaDImAMthI koI eka mANasa ziSyanA saMparkamAM vicAraNA karI nirNaya karavo. : Avelo hoya, paNa gurunA saMparkamAM Avelo na hoya ethI enA (6) pramukhazrInI maMjUrIthI anya rajUAta. upara upakAra ziSyano hovA chatAM guru-ziSya baMne jyAre najara upara jaNAvelI vArSika sAmAnya sabhAnA anusaMdhAnamAM samakSa rahelA hoya tyAre ziSyanA potAnA uparanA upakArane hRdayamAM jaNAvavAnuM ke saMgha tema ja vAcanAlaya ane pustakAlayanA oNDiTa rAkhIne nAnA-moTAnA ziSTa vyavahArane ja AgaLa karAya. vyavahAramAM | thayelA hisAbo saMghanA kAryAlayamAM rAkhavAmAM AvyA che. tA. moTAI gurunI che. je ziSya upakArI che e ziSyanA paNa upakArI 23-9-2004 thI tA. 27-9-2004 sudhInA divasomAM guru che. eTale guru to upakArInAya upakArI che. mATe potAnA upara baporanA 3 thI 6 sudhImAM koipaNa sabhya tenuM nirIkSaNa karI upakAra karanArA ziSyanA upakArane hRdayamAM rAkhIne ane A ] | zakaze. koine A sAmAnya sabhAmAM hisAbo aMge prazna pUchavAnI saMsAranA nAnA-moTAnA vyavahArane prAdhAnya ApIne vyavahAramAM | icchA hoya to vArSika sAmAnya sabhAnA be divasa agAu lekhita moTA gaNAtA gurune ja prathama vaMdana karAya. tyAra pachI ja ziSyane mokalavA teone vinaMtI. . ! . vaMdana karAya. potAnI sAthe ja rahelA potAnA upakArI evA potAnA je sabhyone oNDiTa karelA hisAbonI nakala joie to gurune prathama vaMdana karyA vinA ja potAne karavAmAM AvatA vaMdanane temanI lekhita arajI maLatAM nakala mokalavAmAM Avaze. vArSika zANo ane vivekI ziSya kadApi icche nahi ane svIkAre paNa nahi. sAmAnya sabhAmAM sarva sabhyone upasthita rahevA vinaMtI che. e ene rucikara bane ja nahi. nirubahena esa. zAha, evI ja rIte namana-vaMdananI vAta jyAre guru ane bhagavAnanI | DaoN. dhanavaMta TI. zAha : bAbatamAM hoya tyAre bhagavAnane oLakhAvanArA gurunA upakArane maMtrIo Printed & Published by Nirubahen Subodhbhai Shah on behalf of Shri Mumbal Jain Yuvak Sangh and Printed at Fakhri Printing Works, 312/A, Byculla Service Industrial Estate, Dadoje Konddev Cross Road, Byculla, Mumbai 400 027. And Published at 385, 1 9.Y.P. Road, Mumbai 400 004. Editor: Pamantal C. Shah. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No.R.N. 1.6067/57 Posted at Byculla sorting office Mumbai-400 001 Licence to post without prepayment No. 271 0 varSa: (50) + 150 aMka: 10 0 16okTobara, 2004 0 0 Regd. No. TECH/ 47890/MBI 72003-2005 0 0 0 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 0 LG QUOGI * prabuddha jIvana pAkSika 193lhI 1989 : 50 varSa 0 0 vArSika lavAjama rUA.100/- , chUTaka nakala rUA. 10-00 taMtrI ramaNalAla cI. zAha tesi pi tavo asuddho| 1 bhagavAna mahAvIra [temanuM paNa tapa azuddha che.] . bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke temanuM paNa' tapa azuddha che. ahIM kyAreka sAva nAnuM gAma hoya, cAlIsa-pacAsa ghara hoya ane muni 'temanuM paNa' zabdo prayojavAmAM AvyA che. (tapa zabda pulDiMgamAM mahArAje ke AcArya bhagavaMte kazo ja Agraha na karyo hoya to paNa vaparAya che ane napuMsaka liMgamAM paNa vaparAya che.) temanuM paNa eTale gAmanA pratyeka gharamAMthI eka sabhya aThThAI karI hoya. kyAreka eka ja bIjAonuM to kharuM ja, paraMtu teonuM tapa paNa azuddha che. ahIM gharamAMthI badhAe aThThAI karI hoya. 45 ke 60 upavAsa karanArA dara 'teo' eTale ke je moTA kuLamAM utpanna thayelA che, jenI gaNanA varSe nIkaLI Ave che. AvI ane bIjI aneka prakAranI tapazcaryAonI moTA mANasomAM thAya che evA sAdhu mahAtmA. moTA mANasone vAta sAMbhaLI anya samAja Azcaryacakita thaI jAya che. AvI tapazcaryAne keTalAka vizeSa adhikAra hoya che. paraMtu tapamAM teo apavAdarUpa aMte UjamaNuM thAya che, zobhAyAtrA nIkaLe che. A zobhAyAtrA nathI. vastutaH moTA hovAne kAraNe emanI javAbadArI vizeSa rahe zrAvakonA tapanI hoya che. sAdhu mahArAjanA tapa mATe zobhAyAtrA na che. moTAno dAkhalo pahelo levAya che. bhagavAna mahAvIre sUtrakRtAMga nIkaLe. emanA tapanI anumodanA mATe jAhera meLAvaDA na thavA sUtranA prathama zrutaskaMdhanA AThamA adhyayanamAM kahyuM cheH joie. sAdhu mahArAjanuM tapa gupta rahevuM joie. eno pracAra na teff fpa tavo muddo, nivavaMtA je mahApunA A thAya. jo temanA dvArA pracAra thAya, phoTA chapAvAya to te tapa azuddha jaM neva'nne viyANaMti na silogaM pveye|| banI jAya che. jeo mahAkuLamAM janma pAmyA hovA chatAM pUjA-satkArAdi mATe jaina dharmamAM tapa upara ghaNo bhAra mUkavAmAM Avyo che. tapathI tapa vagere kare che temanuM paNa tapa azuddha che. dIkSita thayA pachI karmanI nirjarA thAya che. tapa bAra prakAranAM batAvavAmAM AvyAM cheH cha teo pUjA-satkArAdinA bhAva sAthe je anuSThAno kare che te paNa bAhya tapa ane cha AtyaMtara tapa. anazana, uNodarI, vRttisaMkSepa, azuddha che. sAdhu bhagavaMtoe sAmAnya rIte potAnA tapanI bahu jAherAta rasatyAga ane saMlInatA e cha prakAranAM bAhya tapa che. prAyazcita, na karavI joie. yathAzakya potAnA tapane gupta rAkhavuM joie. vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, dhyAna ane kAyotsarga A cha AtyaMtara sUtrakRtAMga sUtranI A gAthAmAM tavo suto athavA to masuto ne prakAranAM tapa che. A mukhya prakAra samajavA mATe batAvyA che. vastutaH badale tavo muddo evo pATha rAkhIne, "evA moTA kuLavALAonuM tapa tapa aneka prakAranAM che. udAharaNa tarIke AyaMbila, ekAsaNuM, paNa zuddha che' evo artha kyAMka karavAmAM Avyo che. prathama dRSTie biyAsaNuM vagereno judo ullekha nathI karyo, paNa te A cha bAhya tapamAM e artha barAbara lAge che. ema karavAthI paNa artha baMdhabesato lAge aMtargata karI zakAya che. che, paraMtu ahIM 'Si - paNa' zabda prayojAyo che. jo zuddha tapanI vAta * A bAre prakAranAM athavA sarva prakAranAM tapa mana, vacana ane hoya to "paNa" zabdanI AvazaSThatA na rahe. "paNa" zabda ja batAve kAyAnA yogo upara saMyama meLavavA mATe che. AraMbhamAM tapa kaSTabharyuM che ke ahIM azuddha tapanI vAta che. vaLI, A gAthA paranI saMskRta lAge che, paNa sAdhaka uttarottara ullAsa ane prasannatApUrvaka tapa karato TIkAmAM paNa azuddha-evo artha ja Apyo che teTHTv thaI jAya che. keTalAka bAhya tapane lAMghana kahIne vagove che ane tamanuSThAnapaNuddha. eTale A gAthAmAM "zuddha' nahi paNa azuddha' Atmopayoga para bhAra mUke che, paNa jyAM sudhI mana, vacana ane pATha ja suyogya che.J; kAyAnA yogo upara saMyama nathI Avato tyAM sudhI AtmopayogamAM - paryuSaNa parva Ave eTale samagra jaina samAjamAM tapazcaryAno eka sthira thaI zakAtuM nathI. eTale ja tapamAM bAlavIryathI paMDitavIrya sudhI mAhola sarjAya che. saMvatsarInA divase to bhAratabharamAM lAkho mANasa vikAsa sAdhavAno che. paMDitavIryanI sAdhanA vagara AtmasvarUpanI * upavAsa kare che. paryuSaNa parva pachI.Thera Thera tapazcaryAnA AMkaDAo ramaNatAmAM ekAgratA ke sthiratA AvatI nathI. eTale ja kahevAyuM che , prasiddhimAM Ave che. keTalAka sAdhu mahAtmAonI evI labdhi hoya che ke je sAdhaka thoDo AhAra le che, thoDuM bole che, thoDI nidrA le che tathA ke emanI nizrAmAM tapa karavAno bhAva thAya che. kyAMka traNa ke cAra potAnA saMyamanAM upakaraNo atyaMta alpa rAkhe che tene devo paNa vaMdana varSanA bALake aThThAI karI hoya evA samAcAra sAMbhaLavA maLe che. kare che. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana . 16 okTobara, 2014 'Ama, tapa karavuM e eka prakAranI viziSTa zakti che. asaMkhya Ave to te ta5 aMzuddha je gaNAya, karmanI nirjarA karavAmAM te kAma mANaso AkhI jiMdagImAM eka upavAsa paNa nathI karI zakatA. je na lAge. vastutaH ArAdhaka mahAtmAo to evI yAdI tarapha lakSa eka upavAsa kare. te svecchAe annano tyAga kare che. ema karavAmAM paNa na Ape ane koI potAnA tapanI prazaMsA kare ke na kare, teone zArIrika temaja mAnasika zakti joie. tevuM AtmabaLa joie. kazI nisbata na hoya. teo to samatAbhAvamAM ja hoya, potAnA jeno jevI tapazcaryA kare che evI tapazcaryA duniyAmAM anya koI AtmasvarUpamAM ja hoya. . dharmanA loko karatA nathI. vyaktigata rIte koI tapazcaryA kare e upAdhyAya- zrI yazovijayajIe zuddha tapa kevuM hoya te vize judI vAta che, paNa sAmudAyika kakSAe anya koI dharmamAM aThThAI ke "jJAnasAra'mAM lakhyuM cheH | * mAsakhamaNa jevI tapazcaryA thatI nathI. musalamAnomAM rojA che, paNa patra vRddha nivAryA 3, 4SAyA tathA hRtiH temAM AkhI rAta khAI zakAya che. mAtra krama UlaTo che. sAnuva-jA ninAjJA ja tat tapa: nite mANase jo anya karatAM kaMIka viziSTa zakti prApta karI hoya to jemAM brahmacarya hoya, jinabhakti hoya, kaSAyonI hAni hoyatarata e zakti vize potAne vAta karavAnuM mana thAya ane bIjA paNa arthAt kaSAyo ochA thatA jatA hoya ane jinAjJAno anubaMdha vadhato potAnI zaktinI prazaMsA kare evuM te icche. jato hoya, te tapa zuddha manAya che. bhagavAne azuddha ane zuddha vIrya arthAt zakti ke parAkramanuM je tapa karavAthI brahmacarya dRDha thatuM hoya, jinabhaktino raMga lAge, svarUpa darzAvyuM che. azuddha tapa vize temaNe kahyuM che ke je mANaso jinAjJA pratye Adara-bahumAna thAya, kaSAyo maMda paDe evA tapane zuddha sAMsArika dRSTie bahu bhAgyavAna hoya che, je lokomAM pUjAya che. kahevAmAM Ave che. jeo sArA vaktA che, vyAkhyAtA che, vAdavivAda karavAmAM kuzaLa che koine prazna thAya ke to pachI tapanI anumodanA ke prabhAvanA karI paraMtu mithyAdRSTi che eTale ke samyagudRSTithI rahita che tevA mANasonuM zakAya ke nahi ? avazya tapanI anumodanA ane prabhAvanA karI tapa, dAna, svAdhyAya, yamaniyama vagere lokomAM vakhaNAtAM hovA chatAM zakAya. bALako, yuvAno athavA amuka prakAranA bALa jIvo tapa karatA te azuddha che. temanA tevA tapa vagerethI karmanI nirjarA thatI nathI, paraMtu hoya to temane protsAhana ApavA mATe temanA tapanI anumodanA ethI zubhAzubha karmabaMdha thAya che. karavI joie. ema karavAthI temane potAnI zaktinI pratIti thAya che, koI moTA rAjavI hoya, maMtrI hoya, dIvAna hoya, senApati hoya, vadhu moTuM tapa karavA mATe preraNA maLe che ane tapanI yathArthatA samajAya moTA zreSThI ke zreSThIputra hoya, nAmAMkita puruSa hoya tevI koI vyakti che. tapa e mAtra lAMghana nathI evI samaja Ave che. vaLI tapasvI jyAre gRhajIvanano tyAga karI, paMcamahAvrata dhAraNa karI dIkSA le tyAre zrAvaka-zrAvikAnA bahumAnanA kAryakramo yojAya te paNa eka apekSAe e dIkSA-mahotsavamAM hajAro mANaso Ave che ane emanI dIkSAnAM jarUrI che. ethI jeo tapa na karatA hoya teone preraNA maLe che. vakhANa cAre bAju thAya che. evA mahAkuLamAMthI AvelA mahAtmAo alabatta, bahumAnanA kAryakramathI tapasvImAM ahaMkAra na Avavo joie. AtmasAdhanAnuM mUlya jANe che ane emanI badhI pravRtti tapasvIe mAtra bahumAnanA ke evA bIjA AzayathI tapa na karavuM ArAdhanAmaya ane mokSArthe ja hoya che. tema chatAM loko jijJAsu joie. eka zrImaMta vepArInA putre aThThAI karI. enA pAraNAnA hoya che. emanI vAto jANavA utsuka hoya che ane evI vAta tarata divase ghaNA vepArIone nimaMtraNa ApavAmAM AvayuM hatuM. kAryakrama prasare che, prasiddhimAM Ave che ane pracAra mAdhyamo dvArA aneka loko moTA holamAM rAkhavAmAM Avyo hato. mahemAno aThThAI karanAra yuvAnane sudhI pahoMce che. evA mahAtmAo jyAre koI moTI tapazcaryA kare camacI rasa pIvaDAvI enA hAthamAM kavara ApatA. vacce samaya maLe tyAre sahaja rIte enI prasiddhi thAya, paraMtu sAdhumahAtmA evI eTale yuvAna tarata kavara kholI, emAMnI rakama gaNI joI, pAse prasiddhithI prabhAvita na thAya. teo AtmasvarUpamAM ja magna hoya. rAkhelI DAyarImAM te kama noMdhI leto; lagnanA cAMllAnI jema saMbaMdhIoe eka ja saMpradAyamAM koI eka sAdhue aThThAI ke mAsakhamarAnI tapazcaryA vyavahAra barAbara karyo che ke nahi e jovAmAM pitA-putrane rasa hato. karI hoya ane te samaye tevI ja tapazcaryA moTA kuLamAMthI AvatA AvuM tapa te azuddha tapa che, bAla tapa che. paraMtu koI ema kahe ke koI mahAtmAe karI hoya to samAjamAM mahAkuLavALA mahAtmAnI AvuM tapa kare enA karatAM tapa na kare to sAruM, to te paNa yogya nathI. prazaMsA cAre bAju vadhAre thAya e dekhItuM che. paraMtu dhAro ke koI tapa avazya kare, paNa temAM zuddhi lAvavA mATe samajAvavAnI jarUra che. mahAtmA pote ema kahe (jo ke kahe ja nahi) ke "e sAdhu to garIba tapa karavuM kaThina che, paNa tapa jIravavuM e to ethI paNa vadhu kuTuMbamAMthI Ave che, ghaNuM kaSTa veThIne Ave che eTale aThThAI karavI kaThina che. emane mATe ramata vAta che, paraMtu huM to moTA gharano nabIro hato, ( , ramaNalAla cI. zAha sukhasAhyabImAM Ucharyo hato, khAvApIvAno rasiyo hato eTale dIkSA lIdhA pachI meM je aThThAI karI te vadhu prazaMsAne pAtra che'- jo Ama kahe saMghanuM navuM prakAzana to temanuM tapa azuddha banI jAya che. vaLI anya dvArA thatI prazaMsA pAsaporTanI pAMkhe-trIjo bhAga potAne sAMbhaLavI game to paNa temanuM tapa azuddha banI jAya che. lekhaka: DaoN. ramaNalAla cI. zAha koI sAdhu mahAtmAe paryuSaNamAM mAsakhamaNa arthAt mahinAnA LI upavAsa karyA hoya ane e saMghanA samAcAra chApAmAM ke koI | kiMmata-rUA. 200/patrikAmAM AvyA hoya ane mAsakhamaNa karanArAonI yAdImAM eT (noMdha-saMghanA sabhyoe aDadhI kiMmate kAryAlayamAMthI meLavI sAdhu mahAtmAnuM nAma rahI gayuM hoya, te vakhate teo jo kahe athavA levuM. mokalavAmAM Avaze nahi.) : manamAM vicAre ke "A chApAvALAMonuM che kaMI ThekANuM ? tapasvIonI maMtrIo lAMbIlacaka yAdI ApI, paNa meM to mAsakhaNA karyA toya mArA nirubahena esa. zAha nAmano kAMI ullekha ja na maLe'-AvuM jo kahevAmAM ke ciMtavavAmAM 1 dhanavaMta TI. zAha ) I Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 okTobara, 2004 prabuddha jIvana triyoga (jJAnayoga, bhaktiyoga, karmayoga) sva. pannAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI yuga dhAtu uparathI yoga zabda ubhavela che. yojavuM eTale joDavuM. ane jIvAtmAthI vikhUTuM paDI jatAM vikharAI jaI vinAza pAme che. jenA vaDe AtmAnuM paramAtmA sAthe yojana (joDANa) thAya ane pudgala dravya laI laIne anAdithI Aja divasa sudhI jIvana jIvatA phalasvarUpe AtmA svayaM paramAtmA bane tenuM nAma yoga. AvA AvyA chIe. 'navo gIvaNa nIvatam' je kahIe chIe te A saMdarbhamAM yoga mATe AtmA ane paramAtmA arthAt AtmAnuM zuddha AtmasvarUpa ja che. samajanA gharamAM AvyA pachI eTale ke jJAna thayA pachI uparokta e ubhayanI oLakha karavI paDe. AtmAnI ane paramAtmAnI oLakha sUtrane ulaTAvavAnuM che. ApaNA potAnA jIvanA bhoge paNa anya karavI tenuM nAma "jJAnayoga'. jIvonA jIvanane jALavavA mathavAnuM che. "ghasAIne UjaLA thaie AtmAne svayaMnA AtmAnI ane paramAtmAnI oLakha thayA pachI bIjAMnA khapamAM AvIe' evuM ravizaMkara mahArAje kahyuM che. paMDanA e paramAtmA pratino je Adara, bahumAna, ahobhAva, pUjyabhAva, bhoge paNa anya jIvonuM jIvana Take evuM je jIvana, evo je samarpaNabhAva jAge te "bhaktiyoga" che. sAdhanAyoga te ja "karmayoga' jenI parAkASTA sAdhu yoga - bhaktiyoga aMtargata karAtI kriyA e karmayoga' che. sAthe sAthe (sarvavirati)nuM abhayadAna pradhAna jIvAtuM jIvana che. AtmA ane AtmAmAM aMtargata rahela pracchanna paramAtma svarUpano anya jIvonA hitArthe emanA AtmA saMbaMdhI ane emanA Adara karIne jAtithI eka ja evA jIvajAtinA jAtabhAI anya dehasaMbaMdhI emanI AvazyakatAonI pUrti karavI ane te mATe mana, sarva jIvone jIvana jIvavA mATe sahAyabhUta thavuM, emanI eTale ke vacana, kAya yogane pravartAvavA te ja ApaNo 'karmayoga" che. anyanA jIvanI jayaNa, rakSA, pAlanapoSaNa karavuM te paNa karmayoga' che. dehanI AvazyakatA mATe thaine karAtuM yogapravartana e dravyadayA' che. karmayogathI prAraMbha che, bhaktiyogathI joDANa che, emAM jJAnayoga jyAre anyanI AtmaciMtAthI anyanA Atmahita mATe thaine karAtuM janita bhAva bhaLatAM triyogathI thatA vikAsanuM phaLa kevaLajJAna arthAtu yogapravartana e bhAvadayA' che. anya jIvonA vartamAna bhavanI temanA svayaMnA bhagavad svarUpa eTale ke paramAtma svarUpanuM pragaTIkaraNa che. yoga aMgenI ciMtAthI thatuM yogapravartana e dravyadayA arthAtu dravyaciMtA . jIvane prApta mana, vacana, kAyAne adhyAtmakSetre yoga kahyo che. che. jyAre bhAvi sudhare ane bhavAMtanA lakSapUrvaka upayoganI ciMtAthI kAraNa ke te manoyoga, vacanayoga, kAyayoga, upayoga (AtmA karAtuM yoga pravartana bhAvadayA ke bhAvAnu kamyA che. tIrthaMkara paramAtmA jJAnopayoga darzanopayoga che)thI upayukta che ane upayogane varasIdAna devA dvArA dravyAnukappA eka varSa sudhI kare che jyAre saMkalpa, vikalpathI mukta karI upayogavaMtatA, samagratA, sthiratA bhAvAnukappA tIrthasthApanAthI laI nirvANa sudhInA dIrdhakALa mATe ApanAra sva sAdhana che. jJAnadAna devA dvArA dezanAnA mAdhyamathI kare che. enA mULamAM paNa yoga banelA hoya che pudgalanA, paNa hoya che jIvane. e yogane, pUrvanA trIjA bhave ciMtavelI utkRSTa bhAvanA hoya che. nirdoSa, yogarUpa na banAvIe ane bhogamAM prayojIe to rogano bhoga niSkalaka, nirAraMbhI ke alpAraMbhI paropakArI jIvana jIvavAnI kalA banI yogano vinAza notarIe ane yogathI upayoganI che. e sacarAcara sRSTi sAthenI susaMvAditA che. ahIM paropakAra' upayogavaMtatA, samagratA, sthiratA prApta karI yogAtIta evI evo zabdaprayoga vyavahArabhASAne anulakSIne vyavahAranayathI karAyo siddhatAnI prAptithI vaMcita rahI jaie ane duHkharUpa saMsAramAM che. nizcayanayathI vAstavikatA to e che ke paropakAra karavo e bhavabhramaNa cAlu ane cAlu rahe. kAra - - svopakAra che. jagata arthAt sacarAcara sRSTi vaDe ApaNe sahu ApaNuM yoga asaMkhya che paNa pradhAnapaNe tenuM vargIkaraNa manoyoga, jIvana jIvIe chIe. pRthvI ApaNane dhana-dhAnya Ape che, jalazrota bhaktiyoga ane karmayogamAM thAya che. jJAnayogamAM manoyoganI, jala Ape che, agni uSmA, tApa Ape che, ane AhArane supAcya bhaktiyogamAM vacanayoga ane karmayogamAM kAyayoganI mukhyatA hoya banAvavAmAM sahAya kare che, vAyu prANavAyu Ape che, AkAza avakAza che. A triyogathI karAtI upAsanA e svarUpa prApti mATe karAtI kahetAM AvAsa Ape che, vanaspati auSadha ane AhAra banI svarUpopAsanA che. A triyoga sarvamAnya ane sarvasvIkata che jene pAlanapoSaNa kare che, prANI sRSTi potAnA dUdhathI zakti Ape che ApaNe vigate vicArIe. ane boja vahe che. keTakeTalo upakAra jagatano ApaNI upara che ! karmayoga: jagatano upayoga karyo che to have ApaNe jagatane upayogI thaI karmayogathI saMparkamAM AvanAra vastuo ane vyaktio sAthe paDavAnuM che. jagata pAsethI lIdheluM jagatanuM ja jagatane pAchuM ApI susaMvAdita rIte suMdara jIvana jIvavAnuM hoya che. RNamukta thavAnuM che. paropakAra e paropakAra nathI paNa jAtano 'Karmayog' teaches how to live with others. It is an art of jAta upara thato sva upakA2 arthAt Atmahita che. svane kendramAM living with others in rhythamatic way. rAkhI svane bhUlyA vagara, svarUpa eTale ke paramAtma svarUpane lakSamAM nirapekSa na thaie tyAM sudhI apekSA sahita evAM ApaNe sApekSa rAkhI, svanI sAdhanA karatAM karatAM deha che tyAM sudhI paropakAra chIe mATe sahunI vacce sahunI sAthe ApaNe arasaparasanA prema bhUlavAno nathI. ane sAtha sahayogathI susaMvAdI jIvana jIvavAnI kaLA te paropakAra kriyAnuM phaLa sva upakAra che. jyAM kAryakAraNanI karmayoga' che. paraMparAno aMta Ave tyAM pachI phaLa nahIM hoya paNa kRtakRtyatA hoya "sApekSavAda eTale ja prema, maitrI, sAtha, sahayoga, sahakAra. che. upa eTale samIpa. je pudgalanI sanmukha thAya che te mugalasaMgI nirapekSa eTale svayaMbhU.' bhogI bane che. lakSapUrvaka upayoganI ciMtAthI karAtuM yogapravartana deha sahitanA traNeya yoga pudagaladravyanA banelA hoya che. bhAvadayA ke AtmArthI nahIM banatAM dehArthI banI parArthI mATI svArthI pugaladravyanA banelA yoga bIjAM pugaladravyathI Take che, vikase che bane che. je paranA hitamAM padgalika bhautika padArthano tyAga kare Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , prabuddha jIvana 16 okTobara, 2004 che te pudgalathI chUTe che ane sva Atma samIpa thAya che. Ama te niHsvArthabhAve, bhedabhAva rAkhyA vinA sahajabhAve jagata samastane paropakAra dvArA svopakAra kare che. parathI khase che te svamAM vase che. Ape che. jo ke te sarva upakAranA bhAvapUrvaka tema karatAM nathI chatAM dAnane eTale ja to saMvibhAga kahela che. e puNya vitaraNa che jenAthI te sarva akAma nirjarA kare che mATe ja jJAnI bhagavaMte guNanI tAttvika puNyathI paNa chUTAya che ane aMte sarvathA karmamukta thavAya che. anya vyAkhyA evI karI ke... darzanamAM paNa ene dakSiNA kahela che kemake ApavAnI dAkSiNyatA te . 'guNa te kahevAya ke enuM guNakArya bhedabhAvarahita nirapekSapaNe dakSiNA. je kSaNe bIjAnA hitano vicAra karAya che te kSaNe vezyA sahaja bhAve anya prati avirata thayA kare." emAM sAtatyatA, saraLatA . kuSNa, nIla, kApotamAMthI palaTAine tejo, padma, zukala bane che. ane sahajatA hoya che. jIva mAtra paramAtma svarUpa che. evA sarva jIvo prati "premabhAva' jema deva-gurunuM AlaMbana levAnuM che ane emanuM sAnnidhya keLavavAno che, kemake jIvanI jIva sAthe jIvanA nAte jAtiekyatA sevavAnuM che tema dIna-duHkhIAnI sevA paNa yathAyogya rIte karavAnI che ane sattAgata sahu jIvonuM svarUpa eka sarakhuM paramAtma svarUpa che che. ema thatAM ubhayapakSathI baLa maLaze ane vItarAgatAne kheMcI je pragaTa thayethI samasvarUpI banAya che mATe svarUpa ekyatA che. lAvanAro verAgya prabaLa thaze. ethI ja to sAta kSetranI sAthe sAthe pudgala parivartanazIla ane paribhramaNazIla hovAthI, pudgalanA anukammAdAnane paNa sthAna ane mAhAlya ApyuM che. eTaluM ja nahIM pratyeka. sArA ke narasA paryAya prati tulyabhAva (udAsInabhAva) paNa samakita thayAnA pAMca lakSaNomAMnuM eka lakSaNa anukamyA guNane , rAkhavAno che. gaNAvyuM che. e hRdayanI komaLatA sUcavanAra che. jeNe potAnA parama AtmasvarUpane pragaTa karyuM che evA pragaTa kartavya (dharma)thI arasaparasa ApaNe sahu saMsArI jIvo paramAtmA pratye bhaktibhAva' sevavAno che. ekabIjAne vaphAdAra chIe. dharma samajIne huM brAhmaNadharma pALuM chuM. - uparokta traNa bhAvathI vItarAgabhAva Ave che. jIva mAtra pratinA dharma samajIne huM kSatriya dharma pALuM chuM. dharma samajIne huM vaizyadharma pALuM premabhAvanuM pariNAma karmayoga che. guNa ane guNIjana devaguru pratino chuM. dharma samajIne huM zudra dharma pALuM chuM. varNabheda vyavasthA mATe che. bhaktibhAva e bhaktiyoga che ane pudgalanA sArA-narasA paryAya varNabheda bhedabhAva rAkhavA mATe nathI. pratino "samabhAva' e jJAnayoga che. * kSatriya potAnA zorya (parAkrama baLa)thI dezanuM ane nirbaLonuM potAnuM ane paranuM ahita na thAya tenI pUratI kALajI rAkhI, rakSaNa karavA vaDe kSatriya che. e nirbaLake baLa rAma che. emAM rakSaNa cokkasa karavA jevuM hoya te karavAnuM cukAya nahIM te 'karmayoga' che. che. e kartavya arthAt pharaja che. vaizya nyAya, nIti ane prAmANikatApUrvaka kraya vikraya karavA sahita pudgala pratyenA tyAga ane vairAgyanI sAdhanA karavA rUpa "huM deha dAnAdi dharma vaDe vaizya che. emAM pAlanapoSaNa che. nathI' e bhAve vartatA jitendriyatAthI dehanA saMbaMdhathI chUTavAnuM che. brAhmaNa brahmasvarUpamAM eTale ke paramAtmasvarUpamAM ramamANa jyAre huM AtmA (jIva) chuM ane sAmo saMbaMdhamAM AvanAra paNa rahevA-pUrvaka brahmasvarUpanA arthAt zuddhAtmasvarUpa evA jIva che ane te paNa mArI jema ja jIvavA icche che evA bhAvathI paramAtmasvarUpanA zAnadAna ApavA vaDe brAhmaNa che. e devatva che. prema, karuNA, vAtsalya, kSamA, samatA, sahanazIlatA, dAna, dayA, tethI ja temane bhUdevanuM saMbodhana thatuM hoya che. sevA, paropakAra, ahiMsA AdinA dharmajanita bhAvo karatAM karatAM uparokta traNeya varNanI sevAdi karavAnA sevAdharma vaDe zuddha che. jIve anya jIvonA saMbaMdha eTale ke RNathI mukta thavAnuM che. emAM sevA che. Ama joie to cAreya va sevA karavAnI che. bhaktibhAvathI saMsArathI vibhakta thaI bhagavAnanA bhakta banI jagatane je ApavAnuM che te kartavya samajIne prAmANikatAthI bhagavAnathI abheda thavAnuM che. pahelAM hRdayathI abheda thavAnuM che ApavAnuM che. evuM sevAbhAvI kartavyaparAyaNa jIvana jIvIe to ane pachI svarUpathI abheda thavAnuM che. arthAt paramAtmA jevA ja kahevAya ke dharmamaya jIvana jIvIe chIe. paramAtmA svayaM banavAnuM che. : baLa-zakti-hunnara, kaLA, vidyA, sevAzrama AdithI jagatane bAkI upakAra to jagata upara jagata upakAraka jagatapati jagadIza khapamAM AvavApUrvaka jIvana jIvavA pUratuM khapajoguM Avazyaka jagata pragaTa prabhAvI tIrthaMkara paramAtma bhagavaMta jagannAtha kare ane nahIM ke pAsethI le to te saMsArano vyavahAra che ane te dharma che. AvI hatI jIvAtmA ! aham aizvaryanI AkarSakatA, atizayonI prabhAvakatA, bhAratavarSanI prAcIna RSikuLa saMskRti ! pAMtrIsa guNa alaMkRta vANIthI tIrthasthApanA, mokSamArga prarUpakatA, zaktino sadupayoga paramAtma tattvanA pragaTIkaraNanA lakSya mokSa pradAyakatA ane jAgatika prAkRtika baLa niyAmakatAthI karavAno hoya che. ApaNI pAsenI adhika zakti ane sAmagrI teozrInI jagata samasta upara ananya upakArakatA che. jagatamAMthI puNyodaye meLavelI che mATe jagatanI che ane paramAtmAnI sajjana, saMta, sAdhu, mahAtmA to e pragaTa prabhAvI paramAtmAnA deNa che. tethI ja te jagatanA anya abhAvapIDita jarUratamaMda jIvone cAhaka ane eozrInA upakArakatAnA vaheNanA vAhaka che ke jemanuM temanI jarUriyAta pramANe vaheMcI ApI jagatanuM jagatane sAdara parata : astitva paNa jagataupakAraka che. "huM upakAraka chuM' evA vikalpathI karavAnuM hoya che. A saMdarbhamAM ja saMvibhAga" zabda prayoga thato thatA pravartanathI aham Ave che. pratyeka jIve, temAMya vizeSe karI hoya che. atithi saMvibhAga nAmaka vrata paNa jaina darzanamAM che. e sAdhake harahaMmeza e khyAla rAkhavAno che ke potAmAM rahelA potAnA puNya vitaraNa che je paraMparAe karmarahitatAne ApanAra che. guNone keLavatAM keLavatAM, potAmAM lezamAtra ahamUno praveza na dharma to durjana ke ayogyane jarUra pUratuM ApavA kahe che. rAja thAya. ahane ogALavA karmayoganI sAthe sAthe bhaktiyoga atyaMta vyavasthAmAM kedI gunegAranI paNa dehAvazyakatAnI pUrtinI vyavasthA Avazyaka che. bhaktiyogathI ane dAsIDahammAM ane pachI hoya che. ApavuM te ja karuNA che. e ja dharma ApanArane sajjana dharmI jJAnayogathI tene sarvadarzitA rUpa sakAramAM parivartita karI sohaDam kahe che tyAre AvazyakatAthI adhika sAdhana, sAmagrI, saMpatti, zaktine banavAnuM che. A rAkhanArane, saMgraha karanArane, bhogavaTo karanArane adharmI kahe che, - pRthvI, pANI, agni, vAyu, AkAza, vanaspati vRkSAdi samasta parigrahI kahe che. dharma daridrone daridranArAyaNa tarIke biradAvyA che. prakRti mAgyA vinA ane koipaNa jAtanA vaLataranI apekSA vinA kAraNa ke emane nArAyaNa eTale ke paramAtmA lekhIne emanI daridratA Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 okTobara, 2004 prabuddha jIvana dUra karavAno sevAdharma bajAvavAno che. 'Atmavat sarvabhUteSu yaH che, jyAre zikharamAM svayaM tIrthaMkara nAmakarmanA udayathI tIrthaMkara pada pazyati sa: pazyati." jAti aikyatA ane svarUpa ekyatAnA lakSya che ke pachI paramAtmAnA parama ananya bhakta che. thato AtmavyavahAra che. e AtmA prabhAva che. manuSyajIvana ApaNane anya jIvone azAtA pahoMce nahi ane zAtA Upaje tevuM nirdoSa ApaNA potApUratuM svakendrita jIvana jIvavA mATe nathI maLyuM. ApaNe paropakArI jIvana jIvavuM te karmayoga che ane e vyavahAra che. to bIjAMonA kalyANa arthAt AtmahitabhalA mATe karmayogI thaine bIjI bAju AtmAne paramAtmA rUpe AkAravo arthAt svabhAvanA jIvana jIvavAnuM hoya che. pragaTIkaraNa dvArA svadharma (AtmasvarUpa dharma)ne sAdhavo tenuM nAma karmayogathI puNyamAM vRddhi thAya che, kaSAya maMda paDe che ane mokSa svadharmayoga che, je nizcaya che ane te jJAnayoga che. jyAM sudhI kAyA mATenAM apekSA, nimitta ane asAdhAraNa kAraNa AvI maLe che. che tyAM sudhI karmayoga che, to pachI jyAM sudhI mana hoya teyAM sudhI ApaNA rAgadveSamAM rahelI anaMtAnubaMdhI prakAranI cIkAza svadharmayoga arthAt jJAnayoga hovo joie. teramAM guNa sthAnake parahitaciMtA ane pararahita kartavyaparAyaNatAthI dUra thAya che. kevaLajJAna prAgaTyathI e sahajayoga evA sahaja karmayogamAM Atmarati hoya to vizva sAthe premapUrNa vAtsalya nItarato pariNamato hoya che. vyavahAra rAkhavApUrvaka ApaNe prabhubhakti karI zakIe. deharati hoya dayA, dAna, sevA, bhakti, vaiyAvacca, jJAnadAna, paropakArAdi to te zakya banatuM nathI. sarvajJa vItarAga tIrthaMkara paramAtmA bhagavaMte dravyAnukappA ane bhAvAnuMkampA jenAmAM nathI te sAco ahiMsaka dharmanI sthApanA jIvane jIvanA vAdhIna Atmasukha arthAt Atmarati banI zakato nathI. dIna, duHkhI, daridrI, rogI, doSIne joine hRdaya ApavA mATe karela che, ane nahi ke aihika (dehika) pudgalanuM sukha je kaMpI (dhUjI) UThe che ane hRdayanA te kaMpanane anusarIne arthAt deharati ApavA mATe. | dIna-duHkhIAnA duHkhane dUra karavAnI je kriyA karAya che tene paramAtmAnI Arati utAratAM aratithI UgaravAnI ane "anukappAdAna' evuM sArthaka nAmAbhidhAna karAyela che. tathAgata AtmatithI ujAgara thavAnI (UbharavAnI) mAgaNI hoya che. bhagavAna buddhanA mahAbhiniSkramaNanA mULamAM hRdayanuM kaMpana hatuM. laghu pratikramaNa iriyAvahi sUtra e karmayoga che ke koine paNa A karmayoga eka mAtra manuSyayonimAM ja che. devayoninA devonA azAtA, kilAmaNA, jIvavadhathI saMtApa pahoMcADAya nahi. e Rev- arasaparasanA vyavahAramAM Avo karmayoga nathI. kemake devo badhAya erence for life jIva Adara che. puNyazALI ane zaktizALI sukhI che. tiryaMco zaktihIna, lAcAra zivamastu sarva jagata , parahita-nitA bhavantu bhUtagaNA; ane avivekI che. jyAre nArakInA jIvo puyahIna ane parAdhIna doSAH prayAC nAza, sarvatra sukhI bhavantu lokAH sukha dehAzrita che jyAre hita AtmAzrita che. prathama paMktimAM bhUtakALamAM A bhava ke parabhavamAM jANatAM ke ajANatAM ApaNe dehasukhanA dAnathI dravyAnukampAnI bhAvanA vyakta thAya che. jyAre je je jIvone trAsa pahoMcADela che, hiMsAdi krUra bhAvo karela che, te pachI doSanAzanI bhAvanAmAM bhAvAnu kampA vyakta thAya che. tyAre karmo khapAvavA mATe karmayoganI sAdhanA che. karmayoga vinA bAda ja sarvavyApI eTale ke lokavyApI sukhanI arthAt loka samagranA anaMtAnubaMdhI prakAranA kaSAyo jatAM nathI. karmayogI karmayoganA sukhanI bhAvanA vyakta karavAmAM AvI che. kAraNa ke dAna dvArA baLe anaMtAnubaMdhI kaSAyono nAza karIne adhyAtmamArge eTale ke dravyAnuppA eTale dehahita ane doSanAza dvArA bhAvAnukappA eTale jJAnadhyAnanA mArge AgaLa vadhavAne ane svayaM paramAtmA banavAne AtmahitanI bhAvanA sarvamAM hoya to sarvatra sukha vyApaka bane. lAyaka thAya che. arthAt dharmano adhikArI bane che. bIjA eka jJAnI bhaktayogIe paNa AvI bhAvanA bhAvI che ke.... karmayoga eTale sukRta. karavA yogya suMdara karma yA kRtya ke jenA sahu aNu paramANu ziva banI jAo, pariNAme jene mATe kRtya karAya che ane je kRtya kare che te kRtyano AkhA vizvanuM maMgaLa thAo,... kartA, ubhaya sukhane pAme che. athavA to je karaNI AtmAne paramAtmA sarve jIvo mokSe jAo. sAthe joDI Ape che te sukata che. athavA to je kRtya karavAthI AtmAne ApaNe saMsArI jIvo traNa svarUpe chIeH (1) vikRta (azuddha) saMtoSa thAya che te sukRta che. svarUpe chIe. (2) sUkSma svarUpathI AvaraNa svarUpe chIe arthAt tyAga vinA kadI koinI sevA thAya nahi ane prema vinA kadI zuddha paramAtma svarUpa karmathI AvRta thayeluM che. (3) ane sthUla tyAga ke sevA karI zakAya nahi. prema eTale ja deha svarUpathI jagata svarUpe chIe. AtmIyatA-AtmIyabhAva. AtmAnI AtmA sAthenI sajAtIyatA have jo saMsArImAMthI siddha thavuM hoya, jIvamAMthI ziva banavuM ane samasvarUpa aikyatA samajAI jAya to baMdhubhAva, premabhAva, hoya to... * * vasudhaiva kuTumbakamUno bhAva pedA thayA vinA rahe nahi. (1) vikRtine saMskRtithI prakRtimAM palaTAvavI jo ize. kaSAyamAM bhayaMkara tIvratA e maLa che. e karmayogathI jAya che. vibhAvamAMthI svabhAvamAM ane virUpamAMthI svarUpamAM AvavuM joize. saMsAramAM puNyodaye maLelI bhogasAmagrI duHkharUpa mAnavI te | (2) grahitano samajIne tyAga karavo joize ane agrahitanI jJAnadazA che. e sAmagrIno bIjAonA bhalA mATe sadupayoga karavo icchAno paNa tyAga karavo joize arthAt dehadhyAsa toDavo paDaze te karmayoga che. A dazAthI samakita tarapha prayANa thaI zake che. maLa ane dehabhAva choDavo joize. kADhavo eTale anaMtAnubaMdhI prakAranA kaSAyano nikAla karavo ane (3) karmapaDaLa (karma AvaraNa) haThAvI nirAvaraNa thavuM joize. samyaktva arthAt cothA guNa sthAnakanI prApti. eTale ke baMdhakoSa '' paheluM ane bIjuM je vyavahAra che; te karavAmAM Ave to trIjuM je dUra thavo ane bodhilAbha rUpI Arogyano lAbha thavo. athavA to niya che te ApoApa thAya. ' vinAzI pratinI doTa baMdha thavI ane avinAzI pratinI doTano AraMbha garbha ja janmyA chIe to jIvana saMmurijhama jevuM avicArI, thavo. vinAzIthI chUTAcheDA levA ane avinAzI sAthe cheDAcheDIthI avivekI na jIvatAM vivekI jIvana jIvavuM e vicArakanuM kartavya che. jo DAvuM. karmayoga pAyo che ane paramAtmatva pragaTIkaraNa e zikhara che. tresaTha . 1 saMkalana-sUryavadana ThAkoralAlA javerI zalAkA puruSonA jIvanamAM pAyAmAM prema paropakArano karmayoga, e che ke , (kramazaH) ' Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 okTobara, 2004 nidrAnuM sAmAnya svarUpa ane jaina daSTi 1 Do. kavina zAha AhAra, nidrA, bhaya ane maithunanI cAra saMjJA deva-manuSya ane jAya che. darzana eTale jovuM ane AvaraNa eTale jovAmAM avarodha prANIsRSTimAM sarvasAmAnyapaNe rahelI che. nidrAne vyavahAramAM UMgha thavo. UMghamAM vAstavika jagata vismRta thAya che ane mAnasika rIte zabdathI oLakhavAmAM Ave che. zArIrika zrama, thAka, ujAgarA, avanavAM dRzyo-vicAro svapna banI dekhAya che. sAdhupuruSo, saMto miSTAnna bhojana, pramAda vagerene kAraNe UMgha Ave che. sukhIyA ne mahAtmAo UMghaNazInI kakSAmAM nathI. AtmasAdhako niyamita mANasone sArI nidrA Ave che. duHkhIyA lokone ciMtAnA kAraNe rIte brAhma muhurtamAM jAgIne prabhunAmasmaraNa kare che. UMghanuM pramANa ochuM hoya che. devuM, ciMtA, dhaMdhAkIya moTI javAbadArI, -rAta rahe jyAhare pAchalI khaTaghaDI duSkRtyonI karaNI jevAM karmothI nidrA vyavasthita AvatI nathI. divasano "sAdhupuruSane sUI na rahevuM" narasiMha mahetAnuM A vidhAna samaya kAmakAjano ane rAtrino samaya ArAmano che ema sarvavidita sAdhupuruSone pUratuM maryAdita nathI, paNa anya lokone mATe paNa che. UMgha e ArAmano eka prakAra che. divasanA zrama pachI rAtrinA zarIranI sukhAkArI-svasthatA mATe upayogI che. karmanA udayathI nidrA samayamAM UMgha anivArya che. ane temAMya rAtanA 12 thI 4no samaya Ave che, ema jainadarzananI mAnyatA che. to te rIte vicAratAM nidrAnA to avazya UMgha Ave tevo che. nidrAdevI prasanna thAya te paNa bhAgyanI pAMca prakAra che. vAta che. ghaNA loko evA che ke nidrA AvatI nathI. anidrA e uttarAdhyayana sUtranuM 33muM adhyayana karmavipAkanuM che. temAM nidrA mAnasika roga che. keTalIka TebaleTa levAthI nidrA Ave che, paNa A vizeno ullekha maLe che. jema pratihAra-dvArapALa vaDe rAjAnuM darzana akudaratI nidrA hovAthI svasthatA jaLavAya chatAM lAMbA gALe rokAya che, tema sAmAnya avabodharUpa darzana je karmathI AcchAdita anidrAnuM duHkha to herAna kare che. kephI dravyonuM sevana nidrA mATe karAya te darzanAvaraNIya karma che. - hAnikAraka chatAM tenuM sevana thAya che. rogIne roganI pIDAthI amuka (1) sukhethI jANI zakAya te nidrA che. , samaya rAhata maLe te mATe nidrAdhIna karavA mATe ghenanI goLI apAya . (2) kaSTa karIne jAgI zakAya te anidrA che. tene nidrA-nidrA che. A kudaratI upAyonI sAme kudaratI rIte ja UMgha Ave tenA jevI paNa kahe che. koI sukhada anya paristhiti nathI. UghamAM zarIranA aMgopAMga (3) UbhA-UbhA ke beThA-beThA je nidrA Ave te pracalA che. ArAmamAM hoya che. paNa mana to UMghamAM svapnavihAra kare che. UMgha (4) cAlatAM-cAlatAM je nidrA Ave te pracalA-pracalA che. ane svapna ekabIjA sAthe gADha saMbaMdha dharAve che. ardhajAgRta ane (5) divasamAM cittavela artha sAdhanArI vAsudevathI aDadhA ardha suddhAvasthA daramyAna svapna Ave che. gADha nidrAmAM hoya to baLavALI uMgha te thINaddhi che. paNa svapna Ave paNa yAda rahetuM nathI. eTale UMghamAM svapna nathI nidrA paMcakarUpa A pAMca prakRtio darzanalabdhi vinAzaka hoya AvatuM ema manAya nahi. che. nidrA ane pracalA UMgha sArI che. nidrA-nidrA, pracalA-pracalA - AyurvedamAM sUryodaya pahelAM nidrAtyAga mATe jaNAvyuM che. sUryodaya UMgha sArI gaNAtI nathI. thINaddhi nidrA narakagAmI jIvane hoya che. pahelAM UThavAthI pUrNa AyuSya bhogavI zakAya che. sUryodaya pachI thINaddhi nidrAnuM eka dRSTAnta joIe to A pramANe cheH moDA UThanArA ane UMghaNazIo pUrNa AyuSya bhogavI zakatA nathI. eka munirAjane divase hAthIe herAna karyA hatA. munie rAtre bhAratIya saMskRti ane dharmanA sUtradhAro, RSimunio ane thINaddhi nidrAnA udayathI hAthI jyAM hato tyAM jaIne tene haNI mahAtmAo vahelA UThIne prabhunAmasmaraNathI dainika kArya zarU karatA nAkhIne tenA daMtazULa upAzrayanI bahAra mUkIne nidrAdhIna thaI gayA. hatA ane taMdurastI paNa sArI rahetI hatI. eTale atizaya UMgha savAre tenAM lohIvALAM vastro joIne thINaddhi nidrAno udaya joIne hAnikAraka che. "rAte vahelA je sUI vahelA UThe vIra, baLabuddhi ne temane samudAyamAMthI kADhI mUkyA. bIjA eka dRSTAntamAM eka strIne dhana vadhe sukhamAM rahe zarIra." A jANItI paMktio nidrA vize prakAza thINaddhi nidrAno udaya thayo tyAre rAtre AbhUSaNano dAbaDo laIne pADIne pramANasaranI nidrA ane vahelA UThavAnI TevanuM samarthana kare gAma bahAra jaI jamInamAM dATI dIdho. tyArapachI cha mahine pharIthINaddhi che. vidyArthInAM pAMca lakSaNa darzAvatA zlokamAM kAgaDA jevI najara, nidrAno udaya thatAM te AbhUSaNano dAbaDo jyAM dATyo hato tyAMthI bagalA jevuM dhyAna, kUtarA jevI nidrA, alpaAhAra ane strIno pAcho lAvI dIdho. tyAgano ullekha thayo che. temAM AhAra ane UMgha alpa hoya to tharaddhi nidrAnuM vaLI eka dRSTAMta bhAnudatta muninuM che. munizrIe vidyAprAptimAM vizeSa pragati thAya eTale kUtarA jevI alpanidrA mahApuruSArtha karIne caudapUrvanuM jJAna saMpAdana karyuM. paNa pUrvanAM karmanA jIvanamAM sadA cetanavaMtA banavAmAM upakAraka nIvaDe che. udayathI pramAda ghaNo vadhI gayo. saMdhyAkALa thatAM ja nidrAvasthA zarU nidrA vize dhArmika arthaghaTana paNa samajavA ane vicAravA jevuM thaI jAya. pratikramaNa karatAM paNa nidrAvasthAnI sthiti hoya. sutra ke che. jainadarzanamAM ATha karmanI mAnyatA che. temAM darzanAvaraNIya karmanA kriyA karI ke na karI teno koI khyAla na rahe. A munine bIjA ziSyo udayane kAraNe UMgha Ave che ema mAnavAmAM Ave che. A karmano vinayapUrvaka pramAdityAga mATe jaNAvatA hatA tyAre teo krodha karatA udaya vadhu bhAre ke tIvra hoya to nidrAnuM pramANa vadhu hoya che. UMghaNazI- hatA. ziSyoe munine pramAdatyAga karavAnI sUcanA ApavAnuM baMdha kuMbhakarNanidrA jevA zabdo vadhu paDatI UMghavALA mANaso mATe vaparAya karyuM. A pramAdane kAraNe jJAnanI mAtrA ghaTI gaI. pramAda vadhato che. AhAra ane UMghane vadhu saMbaMdha che. svayaM puruSArthathI AhAra gayo eTale ke nidrAnuM pramANa vadhatuM gayuM. nidrAvasthAne kAraNe muni ane UMghanI saMjJAne parimita karavAthI dIrghakALa paryata mAnasika ane aMte AyuSya pUrNa karI kALadharma pAmyA ane durgatimAM gayA. cauda zArIrika svasthatA jaLavAI rahe che. zArIrika zramavALAne 8 kalAka pUrvadhara paNa pramAdavaza AvI sthitimAM marIne durgatimAM gayA to ane mAnasika zramavALAne 6 kalAkanI nidrA taMdurastI mATe upakAraka vicArIe ke nidrA kevI duzmana banI gaI. nIvaDe che. vadhu paDatI UMghathI ALasanuM pramANa vadhI jatAM udyama A dRSTAMtano ullekha saMbaMdhasattarImAM maLe che. paMDita vIravijayajI karavAnI vRtti dhIme dhIme ghaTI jAya che ane jIvanamAM sthagita thaI kRta cosaTha prakArI pUjAmAM darzanAvaraNIya karmanI chaThThI pUjAmAM Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 okTobara, 2004 prabuddha jIvana nidrA-paMcakano ullekha thayo che. jJAna, dhyAna, tapa ane jApa AdimAM jAgI zakAya tevI nidrA keLavavA mATe dharmaArAdhanA dvArA puruSArtha Atmika zaktinuM saMkramaNa karavAthI dAsInI mAyAjALamAMthI mukta karavo joIe. jagatanA loko ghasaghasATa UMghatA hoya che tyAre thavAya A mATe pracaMDa puruSArtha ane satata upayogadazA anivArya yogIo, saMto ne mahAtmAo alpanidrA pachI svasthatApUrvaka jAgIne AtmadhyAnamAM ekAgra bane che. nidrAno prasAda ArAdhanAmAM nidrA vize karmagraMtha bhAga-1 thI 11/12 gAthAmAM ullekha maLe vihnarUpa che. te2 kAThiyAmAM paNa tenI gaNatarI thAya che. eTale jeTalo che. A pramANe nidrAnAM svarUpa jANIne bhavyAtmAo samaya jAgRta ArAdhanAmAM vIte teTaluM AtmAnuM kalyANa thAya. dharmI ArAdhakabhAvamAM vadhu ekAgra thatA jAya tema nidrA para niyamana thaI puruSo jAgatA sArA kAraNake jAgatA hoya to jJAna-dhyAnamAM masta zake che. bhagavAna mahAvIra svAmIe nidrA upara vijaya meLavyo hato. rahIne AtmAnA kalyANamAM pravRtta thAya. adharmI AtmA UMghatA sArA ApaNe A kakSAe A kALamAM pahoMcI na zakIe paNa sukhapUrvaka ke UMghanA samaya daramyAna pApapravRttithI aTake. svayaMzista || DaoN. raNajita paTela (anAmI) anuzAsana ane niyamabaddha vartananA arthamAM zista zabda pracalita vyakti, bIjAnA khissAmAMthI kazuMka laI levAno lobha jato na kare che. vividha zAsanane arthAt zistane niSphaLa banAvanArA lokasamUhe to, rAjya athavA samAja tenI pAse zista paLAvaze ane zistano che. svayaMzista zabda yojyo che. bhaMga thatAM tene zikSA karavAmAM Avaze. rAjyane zista mATenuM zAsana 'zista zabda sAmAnya rIte rAjakartA vargathI prApta thatAM, niyamanA svayaMzista tarapha dore che. arthAt niyamasamUhanA arthamAM samajavAmAM Ave che. zAsananAM Ama hovA chatAM rAjya dvArA ke samAja dvArA paLAvavAmAM AvatI. vividha kSetromAM, rAjakAryanA aneka vyavahAromAM AvA zistanI zistane cokkasa maryAdA hovI ghaTe, vyakti svayaMzistanI Teva na pADe apekSA rAkhavAmAM Ave che. prAmANikatAnA paryAya tarIke keTalAka to koIpaNa rAjyavyavasthA kazuM karI zake nahIM. AnuM udAharaNa atyAre ene samajyA che. A bhAratamAM vartamAna zista che. zAsana arthAt zista eTale cokkasa prakAranI niyamabaddhatA. te sAmAnya mAnavI svayaMzista bhUlI, rAjyazista paLAve ane tenI mAtra mAnavasaMdarbhamAM, vyavahArasaMdarbhamAM ke rAjakAryanA saMdarbhamAM javAbadArI le evI apekSA rAkhe che. A apekSA bhrama che ane AvA ja samajAtI nathI parantu samagra vizvanA cAlanamAM samajavAmAM Ave bhrama cAlu raheze to ApaNe ekacakrI zAsana, ekacakrI zAsaka che. AkAzI vizva, sUrya-candra, graho-nakSatro, tArAo ane temanA janmAvaze ane tenI paraMparA cAlu thaze. mAnava anuzAsananA bhramaNamAM ane samagra vanaspatisRSTi tathA jantapazupaMkhI-sRSTinA itihAsamAM ekacakrI zAsananI niSphaLatAnAM udAharaNo zodhavA vyavahAromAM paNa zista pravarte che. zista, Ama vaizvika mahAniyama che. paDe tema nathI. Ama Atmazista eTale AtmAnuzAsana. kevaLa mAnavI pAsethI paNa, vyaktigata temaja samUhagata zistanI vAcyArthaja laie to Atmazistano artha niyamabaddha vartana (selphaapekSA rAkhavAmAM Ave che, paraMtu mAnavIe to haMmezAM zistane DIsIplIna) e svayaM-spaSTa che, paNa AtmAno artha svayaM enI toDavAmAM AnaMda ane gaurava mAnyAM che. zistabhaMganAM aneka sAthosAtha AtmA ane zistano lakSyArtha ziSTatA sAthe joDIe udAharaNa samAjamAM pratiSThA pAmelA ane jemanI pAse thI to manonigrahapUrvaka keLavelI AtmAnI urdhvatA evo paNa artha anuzAsanapAlananI apekSA rAkhavAmAM Ave che evI vyaktio laI zakAya. AtmazistanA AvA vArtha ane lakSyArtha lakSamAM letAM taraphathI prApta thAya che. keTalIka vidhAnasabhAo ane lokasabhAnI sahaja samajAze ke A eka virala guNa che je sarvakAlIna temaja kAryavAhI nirakhatAM, hAthanA kaMkaNane arIsAmAM jovuM nahIM paDe. sarvajanIna (phora ola TAIma enDa phora ola pipala) paNa che. AthI sAmAnya janasamUha paNa AvA zistabhaMgane anusare che. zista jevo phArasImAM eka custa zabda che. jeno artha nAkheluMpariNAme samagra deza athavA eka cokkasa mAnavasamUha zistahIna dhoyeluM thAya che. zista, custa ne ziSTatAmAM tana, mana, hRdaya, prANa, bane che ane dhImo vinAza notare che. svAtaMtrya prApti pUrvenuM bhArata, AtmAnA saMmArjananI vibhAvanA garbhita hovI ghaTe, Atmazista bIjA mahAyuddha pahelAMnuM phrAnsa AnAM udAharaNo che. e svayaMbhU ke nathI vArasAgata. vyaSTi-samaSTi e enA ghaDatara ke zista e to jIvananuM poSaka ane dhAraka baLa cheH evo bhaMga saMgApana kAje, deha dehInAM adbhuta yoga ne cittanI ataMdra thatAM jIvana svacchaMdI ane nirmAlya banI jAya che. vyaktio, jAgarukatA sAdhavI paDe che. Ama, Atma-zista e kevaLa yogIonI vyaktisamUho ane deza zista-vimukha banatAM svAtaMtrya gumAve che. ja pavanapAvaDI nathI, anuzAsana kartAono paNa rAjadaMDa che. ane bIjI bAju kaThora, jaDa ane lAgaNIvihIna zista, kRtrima baMdhano kalAkAronI paNa e to saMjIvanI che. vikAsanI vividha ane anaMta UbhAM kare che. Ane pariNAme mAnava-samUha baLa pradarzana karavA ane zakyatAvALo mAnava, lavacIkatA ane "rIjIDITI'nA aMtimone bIjAnA hakko ane AnaMda chInavI levA tathA potAnA kAryakSetrano TALI, abhyAsa ne vairAgyathI Atmazistane sAdhI zake, enA vinA ane bhogavilAsano vistAra vadhAravA tatpara bane che. sTelinanA cAra puruSArtha paNa azakya che. are, dunyavI mahattA meLavavA ke amara samayanuM raziyA tathA hiTalaranA samayanuM jarmanI AnAM udAharaNo che. kIrti pAmavA ke abhyadaya arthe paNa AtmazistanI anivAryatA che. sArvatrika zistano vyaktimAM abhAva ane tene pariNAme prApta mArAsanI vividha zaktio jagatamAM, IndriyonA viSayonA vividha thayelI adhogati ane parAdhInatAne barAbara pichAnIne bhAratIya kSetromAM vaheMcAIne veDaphAI jAya che. ene aMkuzamAM levA mATe mahApuruSoe zista upara bhAra mUkyo. sAthe sAthe zistanA dhyeyaniSThA ne ekAgratA Avazyaka che. Atmazista vinA A badhuM ja atirekano paNa vicAra karavAmAM Avyo che ane jIvana ane jagatanAM azakya. AjanA vyagra jIvananI moTA bhAganI asvasthatAnuM kAraNa dareka aMgomAM svayaMzistano vicAra amalamAM mUkavAmAM Avyo che. paNa Atmazistano sadaMtara abhAva che. cAbukane phaTakAre ghoDAne svayaMzista e koI navI ke bahAranI AyAta nathI. samAjanA doDAvavo paDe che. jIvana mUlyone sArthaka karavA Atmazista saghaLA vyavahAro mAnavInI svayaMzistane AdhAre che. raste cAlanAra anivArya che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana pAribhASika pada-paMktionuM vivecana [] pa. pU. zrI mRgendravijayajI mahArAja prAcIna jainAcAryonI aneka racanAomAM evA vAkya-prayogo Ave che jenuM hArda samajavA mATe guru-paraMparA ane tatkAlIna paristhitino abhyAsa jarUrI bane che. ahIM evAM keTalAMka pAribhASika pada-paMktionuM saMkalana karyuM che. Apaze thoDAMka udAharaNo oieH (1) dayA dharma kA mUla hai, kyA kAna phUMkAyA ? jIvadayA na hu jAnate, tapa phogaTa mAyA. (gAthA-14) - paMDita zrI vIravijayajI kRta paMca-kalyANaka pUjAmAM 'kyA kAna phuMkAyA ?' vAkya-prayoga jovA maLe che. teno bhAvArtha che ke-mAtA-janetA dvArA maLela prathama janma pachI bALaka-navajAta zizune guru ke brAhmaNa pAse laI javAmAM Ave che. lagabhaga ATha varSanA bALakane guru tenA kAnamAM maMtra saMbhaLAve che ene kAna kuMvAnI vidhi kare che. atre pArzvanAtha prabhu ane kamaThayogInA saMdarbhamAM pArzvakumAra kamaThane kahe che ke-zuM te dayAno maMtra tArA kAnamAM phUMkAvyo. nathI ? tArA karNapaTalamAM hajI sudhI dayAno zabda paNa pahoMcyo nathI ? to tuM tApasa kevo ? tAro A paMcAgni-tapa nirarthaka che. (2) cAra dharna badhavA Ave re, pujAtizaya mahaMta, (3) 'zata garma jAtrA setruMjI nathI, bIjI pA jerI kImI paDI, sattara pratiSThA jeNe karI, biMba taNI mana ulaTa dharI, AcArya zrI jJAnavimalasUrino janma vi. saM. 1694mAM thayo, temano rAsa-caritra 60 gAthA pramoza gujarAtImAM upalabdha che. AmAM ullekha mujaba A. jJAnavimalasUrijIe zrI siddhAcalajInI 99 pAda-yAtrA karI hatI ane te uparAMta bIjI vadhu pAda yAtrA karI hatI te batAvavA mATe ahiM 'zata game' prayoga karyo che. Avo prayoga anyatra paNa jovA maLe che. upAdhyAya zrImad yo.vijayajI ma. viracita aDhAra pApa-sthAnakanI sajjhAyamAM A rIte varNana che. 'hoca vipAke dazagaNuM re, ekavAra kiyuM karma, zata, sahasra, koDI game re, tIvra bhAvanA marma re pAMca varna yojana TI hai, kruSTa e turIya prazasA. | paMDita vIravijayajI 'zubhavIra' viracita 'jJAnarayaNa rayaNAyarU re' stavananI cothI gAthA che--ahIM tIrthaMkara bhagavAnanA cAra atizayonuM varNana che. temAM pUjAtizayanuM varNana karatAM 'cAra thane' pada prayukta che. eTale 444x4 guNatAM = 64 thAya. 64 indro ApanI bhakti-stavanA kare che. e ja rIte apAyApagayAtizaya batAvatAM kahe che-pAMca ne 545=25. te pachI 2545 guNatAM=125 yojana thAya. eTale ke tIrthaMkara bhagavAna jyAM vicaratA hoya tenA savAso yojana sudhImAM mAri, marakIno upadrava kSaya pAme che. (5) eka prAcIna jaina kAvyamAM 22mA tIrthaMkara bhagavAna neminAthane sivArevImalhAra eTale ke mAtA zivAdevIne AnaMda ApanArA tarIke varNavyA che. zivAdevI mAtAnA putra, naMdana ke dulArA evo zabda-prayoga na karatAM 'malhAra' zA mATe kahyAM ? ane malhArano artha zuM ? evo prazna ApaNane thAya. to kavino AtmA haMmezA varNanAtmaka-zailino rasika hoya che. . pra.zI..(gAthA-3) A gAthAmAM hiMsAno dArUNa vipAka-(tenuM phaLa) teno guNAkAra thatAM keTalo vadhI jAya che ane te vadhatAM vadhatAM daza, zataka, hajAra, karoDa sudhI pahoMcI jAya che ane kyAreka nikAcita karma to avazyameva jIvane bhogavavuM 4paDe che. 16 okTobara, 2004 sajjhAyamAM varNana mujaba-zrIkRSNanI paTarANI rUkSmaNIe bhagavAna neminAtha prabhune potAnA putra-viyoganuM kAraka pUchayuM, prabhue kahyuMH pUrvabhavamAM te jaMgalamAM mora (Dhela)nA iMDAno viga karAvyo hato tethI mAtra 16 mahInA vikranuM pariNAma 16 varSa sudhI bhogavavuM paDyuM. karmanI mahAsattA AgaLa koinuM kazuM cAlatuM nathI evuM ahIM phalita thAya che. AnA udAharaNamAM jovAthI khyAla Avaze. 'tihAM bAMdhI aMtarAya, bhAkhe zrI jina rAya, A che lAla, sola ghaDInAM sola varasa thayAMjI,' (kaLaza) (4)timAM rAma rAtre bahu divArja vizvIna""nadhi, nija prakRti somaha, teje tapanaha mAnuM caMda diNaMda, tasa guNaha-khANI, paTTarANI nAme acirA nAra sukha seja sUtAM cauda dharma, sudhana sAra kuvAra, AcArya zrI jJAnavimalasUri ta zAMtirjina kaLazanI A gAya che. tenI DhALa 1lImAM gAthA kramAMka bemAM bhagavAnanI mAtAe duvAra eTale be vAra 14 svapno joyA evo nirdeza karyo che. hA. A vidhAna barobara che. kAraNa ke-zAMtinAtha bhagavAna eka ja bhavamAM cakravartI ane tIrthaMkara Ama be padavIonA mAlika hatA tethI mAtAadhirAdevIe be vAra svapna-darzana karyuM hatuM evuM ahIM arthaghaTana abhipreta che. prAkRtamAM mULa maTM kriyApada che, mahtva dhAtuno artha moja karavI, AnaMda karavo evo thAya che. eTale mAtAne AnaMda ApanArA evuM phalita thayuM. mahAra AganuM nAma paNa A rIte thayAye jAAze. (6) Aje tArIkhanA yugamAM tithinuM mahattva ghaTatuM jAya che. bhAratIya jyotiSa zAstramAM paMcAganuM mahattva che temAM tithi, vAra, nakSatra, karaNa, yoga che, tithimAM paMdara divasa sudanA ane paMdara divasa vada pakSe che Akho saMkSepamAM suda-vada tarIke prayoga karIe chIe. have uMDA utarIzuM to jaNAze suda eTale zukala divasa. zukala pakSanI tithi, ane te ja pramANe di eTale kRSNa pakSanI tithi. kRSNane saMskRtamAM vadhula' kahevAya che, Ama vahuta vivasa thayuM 'ba' ane 'va' ekabIjA mATe vaparAtAM tenuM saMkSipta rUpa va+di yadi dha kAma karyuM saMghane maLeluM mAtabara dAna amane jaNAvatAM atyaMta harSa thAya che ke gata pA vyAkhyAnamALA daramiyAna saMghanA AjIvana sabhyo zrI pIyUSabhAI koThArI (pI. DI. koThArI enDa kaMpanI) tathA so. caMdrAstena koThArI taraphathI saMghane vahIvaTI kharca mATe rUpiyA agiyAra lAkha jevI mAtabara 2kamanuM dAna maLyuM che. saMghanA ItihAsamAM ATalI moTI rakamanuM dAna A pahelI vAra maLela ke ethI dhanyatA anubhavIe chIe. ame temane abhinaMdana ApIe chIe ane aMtarathI temanA pratye AbhAranI lAgaNI darzAvIe chIe. D maMtrIo Printed & Published by Nirubahen Subodhbhai Shah on behalf of Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh and Printed at Fakhri Printing Works, 312A, Byculla Service Industrial Estate, Dadaji Kidde Cross Road, Byculla lumbai 400027, And Published at 385, S.V.P. Road, Mumbai-400 004. Editor: Ramanial C. Shah. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R.N. 1.6067/57 Posted at Patrika Channel sorting office Mumbai-400 001 Licence to post without prepayment No. 271 0 varSa : (50) + 15 aMka: 11 0 16navembara, 2004 0 0 Regd. No, TECH / 47 -890 / MB) 7 2003-2005 * * zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra - ka praH@ 9346 0 0 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa 0 0 vArSika lavAjama rUA.100-0 0 chUTaka nakala rUA. 10-0 0 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha kusIlavaDDhaNaM ThANaM dUrao privjje| -bhagavAna mahAvIra krizIla vadhAranAra sthAnono dUrathI ja tyAga karI devo joie A saMsAra kyAreya kazIlathI-durAcArathI sarvathA saMpUrNapaNe mukta thaI jeTalI phikara che eTalI ja phikara potAnA dezamAM carasa, gAMjo vagere mAdaka jAya evuM kyAreya thayuM nathI ane thaze paNa nahi. saMsAramAM adharma, pApa, padArtho ghUsIne potAnA yuvAnone pAyamAla karI de che enI che. pAzcAtya durAcAra, vyasano ityAdi kAyama rahevAnAM. purANo vAMco, itihAsa vAMco, dezomAMthI ane bIjethI paNa azlIla sAmayiko, azlIla viDiyo philma durAcArathI, jugAra vagere vyasanathI, parastrIgamana vagere pApothI moTA vagere AkhI duniyAmAM pahoMcI gayAM che. bhArata paNa emAM bAkAta nathI. moTA mANasonuM paNa patana thayuM che. mATe ja kuzIlavardhaka sthAnathI dUra kuzIlavardhaka sthAnane dUrathI tyajavAnI vAta to barAbara che, paNa have ke rahevAnI bhalAmaNa che. . vartamAna kALamAM TI.vI., komyuTara vagere kuzIlanAM nimitto ApaNA gharomAM dazavaikAlika sUtramAM bhagavAne sAdhuonA AcAra vize UMDI gaveSaNA AvI gayAM che. ApaNe enAthI Aghe jaie tene badale te ja ApaNI * karI che ane sAdhuo gocarI vahoravA nIkaLe tyAre zuM zuM lakSamAM rAkhavuM, pAse AvI gayAM che. mATe ApaNI javAbadArI ghaNI badhI vadhI jAya che. - kyAM UbhA rahevuM, kyAM besavuM vagere vize bhalAmaNo karI che. potAnA pAMca dAyakA pUrve je prakAranAM calacitro batAvAtAM hatAM tenA karatAM * vize koine zaMkA na jAya ema vartavuM joie tathA zaMkAzIla sthAnothI dUra vartamAna calacitromAM strIpuruSanA abhinayamAM ghaNI chUTa levAya che. rahevuM joie. . . . keTalAkamAM to viSayo ja evA levAya che. pAzcAtya dezomAM to jIvananA dasavaikAlika sUtramAM bhagavAne kahyuM cheH eka svAbhAvika krama tarIke svIkArAyuM che, paraMtu ethI anekanAM jIvana * so vaMmara sthira yAvi saMbaM pAyamAla thAya che. - zata vaDha kALa tUro parivaMS ' . ' pornogrAphI arthAt azlIlatAbharyA dazyothI kamANI karI levA mATe [kuzIlavardhaka sthAnathI brahmacaryanI agupti thAya che. (gupti thatI nathI keTalA badhA mANaso duniyAmAM nIkaLyA che. komyuTara upara evAM dRzyo eTale pAlana thatuM nathI.) vaLI strIone paNa zaMkA utpanna thAya che. mATe keTalA badhA mANaso nihALe che. keTalAka dezomAM oNphisamAM kAmakAja kuzIlavardhaka sthAnane dUrathI tyAgI devuM joie.] karatAM karatAM vacce evAM dazyo nihALI lenAra karmacArIo hoya che. bhagavAne munione je sarasa bhalAmaNo karI che emAM anekanA kaMpanIo e Lock karI nAkhe to karmacArIo eno koDavarDa zodhI kADhIne . anubhavano paDagho che ane sUkSma manovaijJAnika vicAraNA che. paNa joi letAM hoya che. AvuM ja gharomAM nAnAM bALako ke moTA mANaso bhagavAne to sAdhuonA brahmacaryanA pAlana vize zikhAmaNa ApatAM je paNa karatA hoya che. koDavarDa zodhI kADhatAM nAnAM bALako paNa zIkhI jAya keTalIka mahattvanI vAto karI che ne gRhasthoe paNa eTalI ja samajavA jevI che. keTalIka vakhata mAtA pitAne vakhatovakhata koDavarDa badalatA rahevuM paDe . * jema koI cepI roga phelAyo hoya to je vyaktine e thayo hoya enAthI jAtajAtanI azlIla philmo to AkhI duniyAmAM prasarI gaI che. eka ApaNe dUra rahIe chIe tevI ja rIte jyAM durAcAra cAlatA hoya evAM vakhata madhyapradezamAM eka sthaLethI bIje sthaLe ame jaI rahyA hatA. rastAmAM sthAnothI dUra rahevuM joie. jema nabaLA zarIranA mANasane tarata cepa eka nAnA gAmamAMthI amArI TekSI pasAra thaI tyAre tyAM eka sthaLe ghaNA lAge che tema nabaLA mananA mANasane durAcAra tarata vaza karI le che. aziSTa puruSonuM moTuM ToLuM ekaThuM thayuM hatuM. jANe koI ghaTanA na banI hoya ! dazyo, philmo, sAmayiko, pustako mANasamAM kautuka janmAve che ane pachI TekSI DrAivare kahyuM ke A badhA sinemA jovA ekaThA thayA che. najara karI to tene patana tarapha ghasaDI jAya che. gAmaThI thiyeTara upara koI iMglIza pikyaranuM nAma hatuM. duniyAmAM uttarottara AMtararASTrIya saMbaMdho vadhatA rahyA che. keTalAka "A badhAne iMglIza piksaramAM zI samaja paDe ?' ame prazna karyo. dezone garaje saMbaMdho TakAvavA paDe che to keTalAka saMbaMdho svAbhAvika krame TekSI DrAivare javAba Apyo ke "pahelAM A thiyeTara khoTamAM cAlatuM hatuM. vikase che. koI deza ekalo aTUlo rahI zakato nathI. rahe to te ghaNo jyArathI iMglIza pikjharo cAlu karyA tyArathI dhUma kamANI kare che. AjubAjunA pAchaLa paDI jAya che. Ama vadhatA jatA AvA vaizvika vyavahArane kAraNe gAmaDAnA chokarAo paNa ahIM piksara jovA Ave che." eka dezanI kharAba cIjavastuo, rItarivAjo, vyasano ityAdi bIjA dezamAM paNa A lokone to iMglIzamAM lakhatAM vAMcatAM ke bolatAM paNa nahi ghUsI jAya che ane phelAya che. amerikA jevA rASTrane osAmA bina lAdenanI AvaDatuM hoya. piksaramAM zI samaja paDe ?' Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . prabuddha jIvana ' 16 navembara, 2004 - TekSI DrAivare kahyuM ke e lokone kyAM piksara jovuM che ? paNa piksaranI bhAIe abhiprAya mAgyo to e vaDIle yuktipUrvaka rajUAta karI hatI. vacce be-traNa miniTa nagna philma batAvI de che e jovA ja teo Ave 'tamane chokaro kevo lAge che?' to vaDIle abhiprAya Apyo ke "sagAI che.' karavA jevuM ghara che. chokaro sarasa dekhAvaDo che, hoMziyAra che, bhaNyo che - kuzIlatAnuM poSaNa karIne kamANI karavA mATe loko kevI kevI tarakIbo ane bApano dhaMdho sArI rIte zIkhI rahyo che, badhI rIte e sAro che, paNa kare che ! eka nAnI kuTeva che.' duniyAmAM anAcAra mATenAM sAdhanasagavaDo vadhatAM jAya che. ApaNI "zI kuTeva che ?' jUnI grAmapaddhatimAM be vijAtIya vyaktine ekAMta joituM hoya to paNa na "bIjI kaMI nahi, mAtra jUThuM bolavAnI Teva che.' maLe. taLAva kinAre ke khetaramAM jAya to paNa jatAM AvatAM pakaDAI jAya. "jUThuM bolavAnI Teva che ? kema, zuM kAma jUThuM bole che." have duniyAmAM vasati vadhI che. moTA gharomAM ghaNA kamarA hoya che. koinI "e to bIjuM kaMI nahi, paNa sigareTa pIne ghare Avyo hoya ane pUchaparacha hotI nathI. eTale vyabhicAra mATe gharomAM ja sagavaDo vadhI che. gharanAM pUche to nA ja kahevI paDe ne." vaLI duniyAbharamAM nAnAM gesTa hAusathI mAMDIne paMcatAraka hoTelomAM 'eTale e sigareTa pIe che ?' ghaNI sagavaDo vadhI che. duniyAnI koipaNa evI paMcatAraka hoTela nahi 'nA roja nahi, paNa sarakhe sarakhA mitro kalabamAM pAnAM ramatAM hoya hoya ke jenI rUmomAM kyAreya anAcAranuM khoTuM kAma thayuM na hoya. keTalIka ane koI pIvA Ape to pIvI paDe." ! hoTelomAM to karmacArIo ja evI sagavaDa karI ApI kamANI kare che. "eTale kalabamAM jAya che ane jugAra rame che ?' ekAMta ane satata sAhacarya strIpuruSane patana tarapha ghasaDI jAya che. "nA, roja nahi. e to je divase dArU maMgAvyo hoya ane badhA pItA keTalIya ophisomAM khoTA saMbaMdho baMdhAya che. klinTana jevA amerikAnA hoya tyAre jugAra ramavAnuM mana thAya." pramukha pote pramukhapada para hoya tyAre ja potAnA kAryAlayamAM vyabhicAra eTale dArU paNa pIe che ?' kare ane pakaDAya tyAre kabUla karI levuM paDe e to anAcAranI hada thaI. , nA re, e to kyAreka moDI rAte bahAra rakhaDavA nIkaLyA hoya, koI paraMtu enuM kAraNa yuvAna mohaka karmacArI yuvatI sAthenuM ekAMta che. ApaNe bAine ghare gayA hoya tyAre tyAM dArU Ape to pIvo paDe." tyAM kahyuM che ke "kAminI ke saMga kAma jAge hI jAge.' Ama eka vyasanamAMthI dhIme dhIme badhAM vyasananI emaNe vAta karI. parastrIgamana e paNa eka moTuM vyasana che. vyasana eTale je kuTevamAMthI vastutaH mANasa jyAre vyasanI bane che tyAre dhIme dhIme enAM vyasana vadhe mANasa jaladI chUTI na zake che. vyasana mANasane durgatimAM laI jAya che. che. vyasananI vyAkhyA ApavAmAM AvI che: | AkhI duniyAmAM kAmukatA vadhI rahI che. e mATe jAtajAtanI davAo - vyasthati puruSaM zreyasa: rati vyasana-arthAt je duSkarma mANasane paNa nIkaLI che. kAmukatAnI sAthe vyabhicAra, baLAtkAra, hatyA, AtmahatyA kalyANamArgathI pADe che te vyasana. | ityAdi prakAranI ghaTanAo paNa vadhavA lAgI che. roja savAre akhabAra vAMcatAM kuzIla vyaktimAM durAcAra Ave che, vyasanomAM te sapaDAya che. bhAratIya AvI badhI ghaTanAo vize vadhu vAMcavA maLe che. AmAMthI bacavA mATe sarva sAMskRtika paraMparAmAM vyasananono niSedha karavAmAM Avyo che. kahyuM che : stare vicAraNA thavI ghaTe. , mAM 2 vezyA, pArzva cautha para levA ! kabUtara, kUtarAM, gadheDAM vagere pazupaMkhIomAM jAheramAM jAtIya saMbaMdha - ' patana satta vyasanana no, poti yora na nathati ! mATe koI kSobha ke zarama hotAM nathI. temAM patipatnI ke bhAIbahena jevuM (1) dhUta=jugAra, (2) mAMsa, (3) madirA, (4) vezyA, (5) zikAra, paNa kazuM hotuM nathI. purANa kALamAM AdimAnava evuM jIvana jIvato hato. (6) corI, (7) parastrIgamana-A sAta vyasana ghorAtighora narakamAM jIvane emAMthI, krame krame saMskArI kuTuMba vyavasthA AvI, te eTale sudhI ke laI jAya che. bhAibahena vacce paNa jAtIya saMbaMdha na hoI zake. A saMskAra ApaNA jugAra vagere mAtra ekAda vyasanathI paNa moTA moTA puruSo jo pAyamAla lohImAM vahe che. pAzcAtya saMskRtimAM AvA saMskAro ochA che ane eno thayA hoya to ekaM karatAM vadhAre vyasanathI jIvanI kevI durgati thAya ? paraMtu lopa thato jAya che ane enI asara bhAratIya jIvana upara paDavA lAgI che. jIva eka vAra vyasane caDyo to emAMthI jaladI chUTAtuM nathI. eno samaya vijJAna ghaNuM AgaLa vadhyuM che paraMtu manuSyane te pAchuM pazujIvana tarapha thAya eTale mana tyAM doDavA lAge che. bIDI, sigareTanI talapa lAge eTale dhakelI rahyuM che. mANasathI rahI zakAtuM nathI. na maLe to mAthuM bhame che, kazuM kAma sUjhatuM nathI. samagra duniyA bhoga, vilAsitA, kuzIlatA tarapha AgaLa vadhatI jAya che. eka vAra amArA eka vaDIla adhyApakane emanA parivAra sAthe amAre ogaNIsamI sadImAM mANaso jevuM jIvana jIvatA hatA tenA karatA vartamAna tyAM bhojana mATe nimaMtraNa ApyuM hatuM. jamyA pachI ame badhA beThakanA kALamAM ghaNI zithilatA AvI gaI che. dharmaguruo ke samAjanetAo game khaMDamAM beThA, paraMtu adhyApakano moTo putra dekhAyo nahi. eTalI vAramAM teTalI bumarANa macAve to paNa enI asara maryAdita vartuLa upara thAya che.' kyAM jato rahyo ? ame vicAramAM paDyA. badhA rUmamAM, bAtharUmamAM joyuM eTale AkhI duniyA jyAre pravAhapatita thaI rahI che tyAre temAM ApaNe paNa e kyAMya hato nahi, tyAM adhyApake phoDa pADyo ke e thoDI vAramAM ApaNI jAtane ghasaDAvA na detAM bacAvI levI joie. dharmaguruo to potAnA Avaze. ene jamyA pachI chelle koLiye sigareTa pIvAnI ane tyAra pachI ziSya parivArane sArI rIte sAcavI zake che, paNa samAna vicAradhArAvALA tamAkuvALuM pAna khAvAnI Teva paDI gaI che. eTale jamIne tarata e gharamAMthI gRhasthoe nAnAmoTAM saMskAra maMDaLo racIne potAnA maDaLonA lokone patita cUpacApa nIkaLI gayo. mitronI sobate caDIne e vyasanI thaI gayo che. thatAM bacAvavA joie. AkhI duniyAne sudhArI nahi zakAya, paNa jAtane ghaNuM samajAvavA chatAM enI Teva chUTatI nathI. enI TevathI amane zarama sudhArI zakAze. as all-ue-18, Oh God! Reform thy World beginning thoDA varasamAM kensaranI bImArIthI enuM mRtyu thayuM hatuM. with me. "he paramAtmA ! jagatane sudhAravAnA kAryanI zarUAta tame mArAthI mANasa vyasana tarapha ghasaDAya che tyAre eka vyasanathI aTakatuM nathI. karo. ekamAMthI bIjuM ane trIjuM ema cAle che. L. 1 ramaNalAla cI. zAha - jUnA vakhatano Tucako che. koI chokarAnI sagAI karavA aMge eka Ave che.' Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 navembara, 2004 prabuddha jIvana zAradA saMkula-vikalAMga punarvasana sevAyajJa-kapaDavaMja (Arthika sahAya karavA mATe noMdhAyelI rakamanI yAdI), 'saMghanA upakrame paryuSaNa vyAkhyAnamALA-2004 daramiyAna "zAradA saMkula-kapaDavaMja'ne Arthika sahAya karavAnuM TharAvavAmAM AvyuM hatuM. amane jaNAvatAM * AnaMda thAya che ke Azare soLa lAkha jeTalI mAtabara rakama noMdhAI che. e mATe dAtAonA ame RNI chIe. dAtAo ane rakamanI yAdI nIce mujaba cheH 6 1,11,111 DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA, 10,000 zrI pratApa bhogIlAla ceriTebala TrasTa sadagata puSpAbena bipinacaMdra 10,000 zrI caMdrakAMta kezavalAla pablika ceriTI TrasTa 6,000 zrI padamakula ceriTebala TrasTa kApaDiyAnA smaraNArthe 9,000 DaoN. ramaNalAla cImanalAla zAha tathA haste : jayaMtIlAla pI. zeTha 1,00,001 zrI hareza zAMtilAla mahetA pro. tArAbahena ramaNalAla zAha - 6,000 zrI anIza dilIpa zAha (Onward Foundation) 9,000 zrI rasikalAla laheracaMda zAha tathA 6,000 zrI eka bahena taraphathI 1,00,000 zrI pIyUSabhAI zAMtilAla koThArI rasilAbahena rasikalAla zAha 6,000 zrI hasamukhalAla jI. zAha ane caMdrAbahena koThArI 9,000 zrI caMdrakAMtabhAI dIpacaMda zAha 6,000 zrI subhadrAbahena sArAbhAI zAha(pI.DI.koThArI enDa ku.) tathA zrI 9,000 zrI nirUbabena subodhabhAI zAha amadAvAda zAMtilAla nAnacaMda koThArI 9,000 zrI Do. dhanavaMtabhAI tilakarAya zAha 6,000 zrI ramezabhAI amaratalAla mahetA ceriTebala TrasTa ' 9,000 sva. jyotsanA bhUpendrajaverInA smaraNArthe 6,000 zrI ramIlAbahena ramezabhAI mahetA 54,000 zrI manasukha goviMdajI zAha haste zrI bhUpendra DAhyAbhAI javerI 5,001 zrI aMjana AI. DAMgaravAlA eDyukyuTarsa ekAunTa, haste 9,000 'zrI kusumabahena narendrabhAI bhAu pa,001 zrI kuMjalatA ramezacaMdra koThArI zrImatI rasIlA manasukhalAla zAha 9,000 zrI ramAbahena jayasukhalAla vorA 5,000 zrI ramAbahena vinodabhAI mahetA 51,000 zrI jayaMtIlAla maNilAla 9,000 zrI dilIpabhAI vIrendrabhAI kAnAbaLIyA 5,000 zrI apUrva lAbhubhAI saMghavI mahetA-pAlanapura nivAsI haste 9,000 zrI sI. je. zAhanA smaraNArthe 5,000 zrI aparNAbahena bhUpendrabhAI zAha dilIpa mahetA-devalAlI haste : nitInabhAI cImanalAla zAha 5,000 zrI tejala sIMga 51,000 me. konavesTa pablika ceriTebala TrasTa 9,000 zrI arUNAbahena ajitabhAI cokasI 5,000 eka zubhecchaka 31,000 zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTa 9,000 zrI haMsAbahena gosarabhAI visarIyA 5,000 zrI bhUpendra hiMmatalAla zAha 27,000 zrI kAkulAla chaganalAla mahetA haste : saumIla paMkaja visarIyA 5,000 zrI ghelANI ceriTebala TrasTa 25,000 zrI suketu zAha haste : ramaNikalAla 9,000 zrI diptIbahena nitIna sonAvAlA bhogIlAla zAha 19,000 zrI yazomatIbahena zAha 15,000 zrI maMjulA Ara. zAha 25,000 zrI amIcaMda Ara. zAha 9,000 sva. mohanalAla jhaveracaMda jhaverI TrasTa 5,000. zrI sujAtA pI. kApaDiyA 25,000 zrI pramodacaMdra somacaMda zAha ' * haste : maMjulAbahena mahendra gAMdhI 3,001 zrI smitA mayaMka zAha enDa phemilI 9,000 zrI harSaraMjana ceriTebala TrasTa 3,000 zrI niyatA ajaya goyala 25,000 zrI bhaNazAlI TrasTa haste : zrI harSadabhAI dIpacaMda zAha 3,000 zrI vasubahena caMdulAla bhaNazAlI haste zrI jItubhAI bhaNazAlI 9,000 zrI zAMtilAla ujamazIbhAI enDa sansa 3,000 zrI puSpAbahena caMdrakAMta parIkha 25,000 zrI eksalanTa enjiniyarIMga ceriTebala TrasTa haste : maheza zAha 3,000 zrI naTubhAI paTela korporezana 9,000 zrI zAMtilAla maMgaLajI mahetA 3,000 zrI mInAbahena zAha haste : ramezabhAI ajamerA 9,000 sva. zrI cImanalAla ThAkoradAsa 3,000 zrI sI. ena. saMghavI ceriTebala TrasTa 20,000 DaoN. rajjubhAI ena. zAha parivAra ghaDiyAlI haste pravINa ghaDiyAlI 3,000 zrI uSAbahena nAthAlAla parIkhanA taraphathI haste zrIvarSAbahena Ara. zAha 9,000 zrI ramAbahena ena. kApaDiyA smaraNArthe 12,000 zrImatI ramAbena kAMtilAla desAI , ceriTebala TrasTa 3,000 zrI ramezabhAI je. zAha taraphathI co kasI parivAranA 9,000 me. mIlTana hAusaversa prA. lI. 3,000 zrI rasIlAbahena mahendrabhAI jhaverI smaraNArthe, haste : varSAbahena 6,000 zrI gAMgajIbhAI popaTalAla zeThiyA 3,000 zrI mInA kiraNa gAMdhI rajubhAI zAha - phemilI ceriTebala TrasTa 3,000 zrI meghA sacIna gAMdhI . 11,111 sva. rAkeza khuzAlacaMda gaDAnA 6,000 zrI kalAvatIbahena zAMtilAla mahetA 3,000 zrI bhAratIbena gajendra kapAsI . smaraNArthe, haste : khuzAlacaMda 6,000 zrI prakAza DI. zAha 3,000 sva. cImanabhAI je. zAhanI smRtimAM sojapAra gaDA ,000 zrI anItA zazikAMta mahetA haste : gajendra Ara. kapAsI 11,000 zrI caMpAbahena mulacaMda zAha 6,000 zrI bijala somIla mahetA 3,000 zrI tarUNAbahena zAha ceriTebala TrasTa 6,000 zrI harSa vikrama zAha 3,000 me. gulAbadAsa enDa kuM. 11,000 zrI pravINabhAI bhaNazAlI 6,000 zrI vikrama ramaNalAla zAha 3,000 zrI sarojarANI zAha ceriTebala TrasTa (giranAra cA) 6,000 sva. hasumatIbahena hasamukhalAla 3,000 zrI caMdrakAMta yu. khaMDeriyA 11,000 zrI dinAbena anaMtabhAI zAha, sva. kuvADiyAnA smaraNArthe 3,000 zrI rAjendra amaratalAla HUF - vibhA puMDarIka vorAnA smaraNArthe haste : DaoN. hemaMta eca. kuvADiyA 3,000 zrI niraMjana haragovanadAsa bhaNazAlI 10,010 sva. momAyA mAsAnA vila pramANe 6,000 zrI ajitabhAI ramaNalAla kuvADiyA 3,000 zrI kusuma maNIlAla polaDIyA - 2. DaoN. khoDIdAsanA saMtAno taraphathI 6,000 zrI rajanIkAMta caMdulAla bhaNazAlI 3,000 zrI hasamukhalAla mahAsukhalAla zAha 10,000 zrI vasaMtalAla kAMtilAla zAha. 6,000 zrI dhIrajalAla ela. mahetA : 3,000 zrI nayanAbahena bAbubhAI cokasI- 10,000 DaoN. jayazekhara jhaverI 6,000 thI vakIla umedacaMda be caradAsa amadAvAda Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haste : bhupendra DAhyAbhAI jaherI 3,000 zrI maNibahena vIjapAra nIsara 3,000 zrI pravINa vIjapAra nIsara 3,000 DaoN. kAMtilAla kalyANajI sAvalA 3,000 zrI saralA kAMtilAla sAvalA 3,000 zrI naTavaralAla ratilAla mahetA 3,000 me. phrenDalI prinTarsa 3,000 zrI bAbubhAI caMpakalAla tolATa 3,0 zrI nirmaLAbahena bAbubhAI tolATa 3,000 zrI indumatI rAjendra zAha 3,000 zrI bhagavatIbahena sonAvAlA 3,000 zrI ilA ANaMdalAla saMghavI 3,000 zrI caMcaLabahena ANaMdalAla saMghavI 3,000 zrI smitA saMghavI 3,000 zrI trizalA ilekaTroniksa 3,000 zrI zazIkAMta cImanalAla zeTha 3,000 zrI ramezabhAI pI. mahetA 3,000 zrI jhalakabena rAkeza zAha ` 3,000 zrI vipula khetazI zAha 3,000 zrI bhAnubahena vimalabhAI zAha 3,000 zrI kiraNabhAI hIrAlAla zAha 3,000 me. eca. DI. inDasTrIjha 3,000 eka bahena 3,000 zrI sarasvatIbahena rasikalAla zAha 3.00 zrI bAbubhAI choTAlAla zAha 3,000 zrI bhogIlAla sukhalAla zAha haste : latAbahena 3,000 zrI mRdula bipinacaMdra jhaverI 3,000 zrIjayavaMtIbahena joramalabhAI mahetA 3,000 zrI mukuMda sArAlAla nagarazeTha 3,000 zrImaphatalAla bhIkhAcaMda phAunDezana 3,000 zrI je. ke. phAunDezana 3,000 zrImatI nalinI zAha 3,000 zrI pradIpa DI. koThArI 3,000 zrInIlAbahena caMdrakAMtabhAI zAha 3,000 zrI bhAIcaMda mahetA ceriTebala TrasTa 3,000 zrI jIteza naTavaralAla mahetA 3,000 zrI mAnabAI DuMgarazI 3,000 sva. devakuMvarabena kresaMga rAMbhIyA 3,000 zrI harSA bharata DagalI 3,000 zrI mInAkSIbahena vI. saMghavI 3,000 DaoN. hemaMta eca. kuvADiyA 3,000 zrI harIlAla TI. zAha * 3,000 eka bahena 3,000 zrI tuSAra caMdrakAMta talasANIyA 3,000 zrI prakAza eca. dozI 3,000 zrI ramezabhAI popaTalAla zAha 3,000 zrI uSAbahena pravINabhAI zAha 3,000 zrI bharata pArekha AkAra ArTsa, nyujikA gorenA smaraNArthe 3,000 zrI apUrva ravIndra mahetA 3,000 sva. jayaMtilAla aMbAlAla zAhanA spArTe tathA temanA kuTuMbIjano taraphthI prabuddha jIvana 3,000 zrI dilIpabhAI mANekalAlanA smaraNArthe temanA kuTuMbIjano taraphathI 3.00 zrI sUcita e. DI 3,000 zrI rohana caMdu nirmaLa 3,000 zrI aMjulA ramaNIkalAla zAha 3,000 zrI ramaNIkalAla umedacaMda zAha 3,000 zrI kanubhAI rasikalAla zAha (kIkasAvALA) 3,000 zrI pravINacaMdra jamanAdAsa zAha 3,000 zrI vanitAbahena zAha 3,000 sva. rAkeza vinubhAI mahetAnA smaraNArthe 3,000 zrI hiMmatalAla kesavalAla sakhIdA ne hasamukhabhAI : 3,000 zrI darzinI zAha 3,000 zrI nIpA e. zAhaH 3,000 me. jhaverI vorA enDa esosIeTsa 3,000 zrI i-6bhAI ema. zeTha 3,000 sva. caMdrAbahena sobhAgabhAI zAhanA smaraNArthe 3,000 sva. gItAbahena parimala AjhAdanA smaraNArthe 3,000 zrI dhIrUbhAI vI. zAha 3,000 zrI abhiSeka e. jaina 3,000 zrI vI. navIna kIzana kunala zAha 3,000 zrI jItendra dharamadAsa zAha 3,000 zrI vImAbahena surezakumAra cokasI 3,000 zrI mohaka harezabhAI zAha-vaDodarA 3,000 zrI ketana esa. jhaverI 3,000 zrI rITA dhanarAja zAha 3,000 zrI mahendra ema. saMgoI, meghajI khImajI saMgoinA smaraNArthe 3,000 zrI kezavalAla kIlAcaMda ceriTebala TrasTa 3,000 zrI zAradAbena bAbubhAI 3,000 zrI mahendra rasikalAla zAha 3,000 me. smItha enjiniyariMga kuAM. 3,000 zrI haMsA bharata zAha 3,000 zrI ke. sI. cheDA 3,000 me. praNava sTIla koraporezana 3,000 zrI zAradAbena saMghavI 3,000 zrI diganta madhubhAI zAha 3,000 zrI meghanA zAha 3,000 zrI kSatinakumAra sI. koThArI 3,000 zrImatI raMbhAbahena popaTalAla vorA 3,000 sva. kaMcanabahena cImanalAla ajamerA haste : mahezabhAI 3,000 zrI jayaMtIlAla ema. dozIHUF haste : dozI enDa sansa-ANaMda 3,000 zrI vI. Ara. gAlA 3,000 zrI bhAnu ceriTI TrasTa 3,000 zrI kuMdanalAla ravicaMda zAha 3,000 zrI varSAbena kuMdanalAla zAha 3,000 zrI jasmIna bI. parIkha 3,000 ma. naMdu parsa 16 navembara, 2004 3,000 zrI pradIpa e. zAha 3,000 zrI dIpAlI esa. mahetA 3,000 zrI saMjaya esa. mahetA 3,000 zrI nitIna ema. jhaverI 3,000 zrI dhairyakAnta pI. zAha 3,000 zrI pravINacaMdra ema. zAha 3,000 zrI lakhamazI napu smAraka sAdhAraNa phaMDa 2,501 zrI esa. sI. zAha 2,pa00 zrI madhukAnA je, parIkha 2,500 zrI jayaMtIlAla cunIlAla zAha 2,500 zrI ramaNIkalAla esa. gosalIyA 2,500 zrI kumuda Ara. bhaNazAlI 2,100 zrI eka sagRhastha 2,000 zrI vanalIlA ema. vorA 2,000 zrI rehAna keyura zAha 1,pa01 zrI rasIlAbahena je, pArekha 1,500 zrInanasukhabhAI kAmadAra 1,500 zrI suvarNAbahena dalAla 1,111 zrI bhavarabhAI vAlacaMda mahetA 1,008 zrI jesala mahetA ceriTebala TrasTa 1,001 eka bahena 1,001 pItI durgA parIkha 1,001 zrI tuSAra mukeza rAThoDa 1,001 zrI vijayakumAra khoDIdAsa zAha 1,000 zrI dineza devacaMda gAlA 1,000 zrI guNavaMtIbena cInubhAI cokasI 1,000 eka sadgRhastha 1,000 zrI vinodacaMdra harIlAla mahetA 1,000 zrI bhAratI DI. zAha 1,000 zrI navIna gAMdhI 1,000 zrI bonAnjhA inDasTrIyala esTeTa prA. lI. 1,000 zrI saMdhunA pravINa hatA 4,863 rUpiyA eka hajArathI nIcenI mano saravALo. zAradA saMkulano kAryakrama saMgha taraphathI gata paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna kapaDavaMjanI saMsthA zAradA saMkula-vikalAMga punarvasana sevApanna mATe ekatra thayela nirSi te saMsthAne arpaNa karavAno kAryakrama zanivA2 8mI jAnyuArI 2005nA roja codezanA oN. ramaNIkalAla dozInA pramukhapade kapaDavaMja mukAme yojavAmAM Avyo che. A kArya kamAM jeso joDAvA IcchatA hapate e rUpiyA garAsI kArpAyamAM bharIne potAnuM nAma ane Teliphona naMbara noMdhAvI devA. muMbaIthI rAtre zukravAra tA. 7mI jAnyuArIe vaDodarA eksapresamAM nIkaLI bIje divase vaDodarAthI kapaDavaMja jaIzuM ane kAryakrama pachI te ja divase rAtre vaDodarAthI nIkaLI muMbaI Avaze. vadhu vigata mATe kAryAlayano saMparka karavo. maMtrIo Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *. 16 navembara, 2004 prabuddha jIvana saMgha mATe noMdhAyelI rakama vadhatAM jatAM kharca ane ghaTatAM jatAM vyAjanA darane kAraNe saMghane potAnA vahivaTI kharcane pahoMcI vaLavA mATe Arthika sahAyanI AvazyakatA UbhI thaI che. e mATe dAtAone paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna apIla karavAmAM AvatAM sAro pratisAda amane maLyo che. e mATe sarva dAtAonA ame RNI chIe. rakama ane dAtAonA nAmonI yAdI nIce mujaba che. 11,00,000 me. pI. DI. koThArI enDa kuAM. (korasa mATe) 11,000 zrI cukyona tAlubhAI saMghavI 10,000 zrI manaha2 sI. pArekha ane 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 3,000 3,000 3,000 3,000 3,000 muktA pArekha, eTalAnTA (U.S.A.) DaoN. ramaNalAla cImanalAla zAha tathA pro. tArAbahena ramaNalAla zAha zrI rasikalAla lahe2caMda zAha tathA zrI rasilAbahena rasikalAla zAha zrI caMdrakAMtabhAI dIpacaMda zAha zrInibahena subodhabhAI zAya DaoN. dhanavaMtabhAI tilakarAya zAha sva. jyotsanA bhUpendra javerInA smarabhAI hasI bhUpendra haSabhAI jaherI zrI kusumabahena naredrabhAI bhA zrI ramAbahena jayasukhalAla vorA zrIdilIpabhAI virendrabhAI kakAbalIyA sva. sI. je. zAhanA smaraNArthe haste : nitinabhAI cImanalAla zAha zrI gAMgajIbhAI popaTalAla zeThiyA phemilI ceriTebala TrasTa zrI ke. ema. sonAvAlA ceriTebala TrasTa zrI vasaMtalAla kAMtilAla zAha zrI dInAbahena anaMta zAha eka bahena. zrI amIcaMda Ara. zAha' zrI ramAbahena ena. kApaDiyA zrI zAradAbahena saMghavI zrI ramAbahena vinodabhAI mahetA zrI uSAbahena je. mahetA zrI ajitabhAI ramaNIkalAla cokasI zrI cInubhAI ena. zeTha zrI rAjendra amaratalAla HUF 3,000 zrI zAradAbena saMghavI 3,000 2,000 2,000 2,000 2,000 2,000 10,00,000 eka sad gRhastha 1,25,000 DaoN. vijayakumAra ema. gAMdhI 1,25,000 zrI keyurabhAI vijayakumAra gAMdhI 35,000 zrIbhAvinIbahena kIrtibhAI bhaNazAlI 31,000 zrI kAMtilAla Ara. parIkha 21,000 zrI zAMtAbahena dhIrajalAla zAha 10,111 zrI bAbu sAheba nAnakajI vasanajI ceriTebala TrasTa 10,000 zrI lakhubhAI lAlajIbhAI paTela 2,000 2,000 2,000 2,000 2,000 2,000 2,000 2,000 2,000 2,000 1,500 1,500 1,pa00 1,500 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 zrI nirmaLA indubhAI zeTha zrI vasubahena caMdulAla bhaNazAlI zrI kalAbahena esa. mahetA zrI puSpAne cakrAMta parIkha zrI niyatA ajaya goyela zrI pravINabhAI bhaNazAlI giranAra cA) zrI harSaraMjana ceriTebala TrasTa zrIprakAza DI. zAha zrI ramAbhAI pI. mahetA zrI je. ke. phAunDezana 6,002 5,001 5,001 5,001 me. phenDalI TAIpaseTarsa zrI DaoN. bipina dozI 5,001 5,000 zrI yazomatIbahena zAha zrI.zamIbahena bhagALAthI zrI pUjamAM mahetA zrI vI. Ara. gAlA zrI rasilAbahena je. pArekha zrI tanasukhalAla kAmadAra thI suvarNAbahena dalAla zrI caMdrakAMta kezavalAla pablika ceriTebala TrasTa zrI rUpAbahena kAntibhAI corI zrI naTubhAI paTela 4. trizalA i Troniksa 1,000 zrI bhAratI DI. zAha 1,000 zrI bhAratI bI. zAha 1,000 zrI caMdrakAMta bI. nara purA zrI anilA zazIkAMta mahetA zrI mInA gAMdhI zrI alakAbahena kiraNabhAI zAha zrI caMdrikAbahena kuMbhANI zrI ramaNIkalAla esa. gosalIyA zrI zAMtilAla ujamazIbhAI enDa sansa ceriTi TrasTa haste H maheza zAha 10,000 thI puSmAbahena kIrtigAva bhALI 10,000 zrI praphula amIcaMda zAha pablika ceriTebala TrasTa zrI gAMdhI ane lAkhANI zrI zrIdevI umAkAMta DaoNkTara 1,000 1,000 zrI mukuMdabhAI eca. dozI zrI ena. ema. zAha zrI bI.ema. zAha zrImohanabhAI lakhubhAI paTela 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 25,000 25,000 CORPUS DONATION varSa daramyAna maLeluM kola Donezana jamanAdAsa hAthIbhAI mahetA anAja rAhata phaMDa zrI vikTara pharanAnDIsa zrI vinodabhAI je. mahetA 25,000 25,000 zrI mukezabhAI zAha. zrI bAbubhAI jayaMtIlAla haste : zAradAbahena dIpacaMda cI. zAha pustaka prakAzana phaMDa zrI hastImala bAphanA ceriTebala TrasTa kizora TiMbaDiyA keLavaNI phaMDa zrI vikTara pharanAnDIsa zrI pramodabhAI somacaMda zAha zrI kezavalAla kIlAcaMda ceri. TrasTa paryuSaNa vyAkhyAnamALA-2004 daramiyAna zAradA saMkulanA TrasTIone saMbaMdhIo, mitro vagere taraphathI deza-videzamAMthI sIdhI maLelI rakama nIce pramANe cheH potAnA svajano, zrI sujIta parIkha zrI jItendra haMsoTI zrI kuMdanalAla ravicaMda zAha saMghanuM navuM prakAzana pAsaporTanI pAMkhe-trIjo bhAga lekhakaH DaoN. ramaNalAla cI. zAha 5,000 5,001 kita-35. 200/ (noMdha-royanA sabhyoe aDadhI kiMmate kAryAlayamAMthI meLavI levuM. mokalavAmAM Avaze nahi. 5,001 5,001 5,000 2,500 2,500 D nirubahena esa. zAha D dhanavaMta TI. zAha maMtrIo gatALA II. paza zrI nAnAlAla giradharalAla nApAvAlA zrI ratilAla bAlAlabhAI dozI zrI ramezabhAI ratilAla zAha zrI zAMtA eca. saMghavI zrI punita DI. saMdhavI zrI dilIpa eca. saMghavI Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 navembara, 2004 triyoga (jJAnayoga, bhaktiyoga, karmayoga) || sva. pannAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI (gatAMkathI saMpUrNa) bhagavadbhAvane ApaNA bhAva banAvIne e pratyakSanI sAthe A rIte nAma, bhaktiyoga: sthApanA, dravya, bhAva vaDe parokSa rIte paNa saMbaMdhita thaine pratyakSa jevuM phaLa sat eTale jenuM astitva trikAla che te nitya tattva evA parama AtmasvarUpa meLavI zakAtuM hoya che. tema na thAya to parokSa dvArA kALAMtare pratyakSano ke zuddha AtmasvarUpa jenuM pragaTa thayela che te paramAtmatattvanuM AlaMbana laine bheTo karI Ape evA dezakALanA saMyogone prApta karI zakAya che. A cAra , sat tattva sAthe abheda karAvanAro je yoga che te "bhaktiyoga." ene nAma, sthApanA, dravya ane bhAvane jaina darzanamAM tenA AgavA pAribhASika 'upAsanAyoga' paNa kahevAya che, kemake pragaTa paramAtmatattvanI upa eTale zabda nikSepA tarIke oLakhavAmAM Ave che. A mATe ja jaina darzanamAM samIpa Asana rAkhavAthI emanA jevAM banAya che. jevA thavuM hoya tevAnA jinabiMba, jinamaMdira, jinAgama, sAdhu, sAdhvInuM atyaMta mahattva che. paDakhA sevavAthI enA jevA thavAya che te bhramara ilikA nyAya che. kahyuM che ke jinamaMdira e samavasaraNanuM pratIka che, jinabiMba e sAkSAt jinezvara jevuM guMjana, jevuM darzana ane jevo saMga tevuM pariNamana. saMgano raMga caDhe bhagavaMtanuM pratIka che jenI jIvita svAmInA bhAve ArAdhanA thAya che. e che ane enA raMge raMgAI javAya che. saMgItamAM, nRtyamAM, citrakalA AdimAM prabhunI kAyAno-kAyayogano nikSepo che. jyAre jinAgama e prabhune nipuNa thavA icchuka tathA prakAranI che te kalAmAM pAraMgata niSNAtonA caraNanuM vacanayogoM nikSepo che. sAdhu ane sAdhvI e prabhunA cAhaka ane vAhaka zaraNa levuM paDatuM hoya che, te ApaNe sahu jANIe chIe ane tevo ApaNo evA prabhunA pratinidhi che je prabhunI gerahAjarImAM prabhutulya che. jyAre vyavahAra che. pratyakSa yoga sulabha na hoya to parokSa yoga paNa sevavo paDato prabhunI zukala lazyAnuM ane zukaladhyAnanuM ApaNA manoyogamAM avataraNa hoya che. enuM prasiddha udAharaNa bANAvalI ekalavya ane guru droNAcAryanuM karAvavuM e prabhunA manoyogano bhAva nikSepo che. che. sarva Arya dharmamAM pratimA ane pratimApUjananI prAdhAnyatA che. bAkI to upAsanAnA bhedo stuti, prArthanA ane dhyAna che. stutinA viSayamAM jagatamAM eka yA bIjA prakAre koI ne koI rIte mINabattI, dhUpa AdithI jenI pAse levA AvyA chIe te ApanArA iSTadevanI sArAmAM sArI prazaMsA pUjA thatI ja hoya che. vyakti vizeSanA viziSTa vyaktitva pratinI abhivyakti karavI. emanI biradAvalI gAvI. upAsya iSTadevane upAsake upAsanAmAM e bhakti nathI to zuM che ? sArAmAM sArI UMcI dRSTie nihALavA te stuti che. paramAtmA, zuddhAtmA, siddhAtmA thavAnA utsuke, je koI vyaktie svayaMnA prArthanAnA viSayamAM levA AvyA chIe, mAgavA AvyA chIe to emanI AtmAne zuddha banAvI, potAnuM zuddhAtmatva, paramAtmatva pragaTe karyuM che tenI pAsethI satya, nitya, nirdoSa mAgavuM ke jevuM 'jaya vayarAya' sUtramAM prAdhyuM che. pragaTa paramAtma svarUpI vyaktino yoga karIne, emanA caraNanuM zaraNa grahI, jyAre dhyAnanA viSayamAM abheda thavAnuM che. ApanArA upAya paramAtma emane samarpita thaI, nyochAvara thaI, enI AjJAmAM rahI, emanA cIMdhyA bhagavaMta sAthe levA AvelA upAsake ekAtma sAdhavAnuM che. laI levAnuM che mArge cAlavuM joie, arthAt e upAsyanA upAsaka banI emanI upAsanA ane emanA jevA thaI javAnuM che. karavI joie. dhyAtA dhyeya dhyAna pada eke, bheda cheda karazuM have Teke; vyaktinI bhaktithI e vyaktinA vyaktitvanuM bhaktamAM saMkramaNa eTale zrIranAra pare tumazuM malazuM, vAcakayaza kahe heje haLazuM..sAhibA vAsupUjya. ke avataraNa thatuM hoya che. TUMkamAM kahIe to 'upAsyanI upAsanAthI upAsakanuM jenAM brahma, AnaMda ane vijJAna ekarUpa banI gayAM che te ApaNA dhyeya upAsuM svarUpe upasita thavuM te upAsanAyoga che. athavA to 'bhaktanuM bhakti (lakSya)ne yogya che. lakSa ekanuM ja rAkhavAnuM hoya. zraddhA ekanI ja hoya, dvArA bhagavAnathI abheda thavuM te bhaktiyoga che. kahyuM che ne ke "jenuM jJAna, dhyeya padArtha eka ja hoya, jyAre jJAna anekanuM karAya. jenuM dhyAna teno AtmA ! ane jevuM jJAna, jevuM dhyAna tevo AtmA !' zraddheya padArtha sAthe zraddhAthI abheda thavAnuM che. lakSya padArtha sAthe lakSaNathI : pragaTa paramAtma svarUpa vyakti arthAt paramAtma bhagavaMtano pratyakSa sAkSAta abheda thavAnuM che. jyAre dhyeya padArtha sAthe dhyAnathI abheda thavAnuM che. yoga thavo te sarvazreSTha yoga, je bahu bahu puNya rAzinA yoge bhAgyazALIne eka kavihRdaye gAyuM che... prApta thAya che ke jeNe pUrve parokSapaNe sevAbhakti karI che ane pratyakSanA You split me, tore my heart virahanA talasATe taraphaDuyo che. evo pratyakSa yoga thavo eTale bhAva svarUpa open, filled me with love - vItarAga, sarvajJa, sarvadarzI tIrthakara bhagavaMtano bheTo thavo. . You poured your spirit into me I knew you as I know myself sarva kSetre, sarva kALe, sarvane pratyakSayoga thavo zakya nathI. pratyakSa yoga 'he premanA sAgara (karuNAsAga2) paramAtmA ! tuM to mArA jigaranA jyAM, jyAre, jene zakya hoya tyAM, tyAre, teNe bANAvaLI ekalavyanI TukaDA kare che. hRdayane cIrIne temAM tuM prema (karuNA) ane basa prema jema parokSayoga sAdhI pratyakSayoga tulya pariNAma meLavavuM joie. (vItarAgatA) ja bharI de che. teM tAro AtmA ja mArAmAM reDI dIdho che parokSayogamAM pratIka, pratikRti ane pratinidhinuM mahattva hoya che. e sahu che. eTale have tArAmAM ane mArAmAM koI taphAvata rahyo nathI. je tuM te huM ane koI dharmI ke adharmIno sarvatra sarvakAlIna jIvanavyavahAra che. je A je huM te tuM. soDaham ! soDaham ! jIvanavyavahAramAM che te dharmavyavahAramAM dharmakSetre adhyAtma lakSya hoya che. : [A nikSepo viSe pUrve prabuddha jIvanamAM Avela ane zaikAlika - parokSayogamAM nAma, sthApanA, dravya, bhAvanuM mAhAbhya che. je pratyakSa , A AtmavijJAnamAM prakAzita thayela lekha joI javA bhalAmaNa che.] nathI, hAjarAhajura nathI evAMnAM nAma eTale ke saMjJAnA jApathI arthAt 1. bhakti-upAsanAyoganuM kriyAtmaka ane bhAvAtmaka pAsuM je vistRta vicAraNA nAma smaraNathI, sthApanA eTale ke enI AkRtithI, pratIka ke pratikRti yA " mAgI letuM hoya tethI atre A lekhamAM tene sparzatA nathI. chatAM bhaktiyoganA pratibiMbathI athavA tenA pratinidhi je bhagavaMtonA cAhaka banI bhagavAna - mAhAsyamAM eTaluM jarUra jANIe ke bhaktiyogamAM 'huM'nuM visarjana thatAM, vatI bhagavatI rUpa banI bhagavAnanA bhagavadbhAvanA vAhaka che tenAthI, e . ahaM ogaLI jatAM, tuMhI ! tuMhInA brahmanAdathI brahmasvarUpanuM prAgaTya thAya pratyakSanA dravya kahetAM, e pratyakSanA dravyadaLanA jIvanavikAsanA jIvanakavana , * ' che. pUjyanI pUjA e guNInI pUjA dvArA guNanI pUjA che jenAthI guNanuM (jIvanacaritra)thI ane e pratyakSabhAva svarUpe maLyA nathI to tenA Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 navembara, 2004 prabuddha jIvana prAgaTya thAya che. padmavijayajIe gAyuM che ke... kahevAya che kemake e abhyAsathI jJAnayogamAM praveza thAya che. jJAnayogathI jina uttama guNa gAvatAM, guNa Ave nija aMga; . dhyAnayogamAM praveza thAya che ane dhyAnayogathI vaLI jJAnayogamAM ane padmavijaya kahe eka samaya prabhu pAlajo, jema thAuM akSaya abhaMga prathama. jJAnayogathI dhyAnayogamAM vRddhi thatI hoya che. bhaktiyoga ane jJAnayoganI jJAnayoga: - jema dhyAnayoga ane jJAnayoga paNa anyonya che jenA phaLasvarUpa kevaLajJAna sRSTi zuM che ? sRSTi samastamAM huM kyAM chuM? huM koNa chuM? sRSTinA prApti thatAM dhyAnAtIta thavAya che. . saMcalanamAM mAro zuM phALo che ? mAruM vartamAna svarUpa zuM zuddha che ? azuddha triyoga tulanA: che ? pUrNa che ? ke pachI apUrNa che ? azuddha apUrNa che to pachI mAruM zuddha, jIve jAtane pUchavAnuM che ane svayaMnuM zodhana karavAnuM che ke "tuM koNa? pUrNa, molika svarUpa zuM che ? AtmA zuM che ane paramAtmA zuM che ? jene huM koNa ?' pUrNasvarUpa kahevAya che te saccidAnaMda ke paramAtma svarUpa kevuM che ? e "huM paramAtma svarUpa AtmA chuM ane mAre mArAmAM rahela mArAja apragaTa zuddhAtmAnI paramAtmAdazA, siddhAvasthA, zuddha svarUpAvasthA kevI che ? emanA paramAtma svarUpane pragaTa karavAnuM che.' A ja jJAnayoga che. svarUpa guNa sarvadarzitA (kevaLadarzana); sarvajJatA (kevaLajJAna) eTale ke tuM kono ? tAruM koNa ?... brahmajJAna ke pUrNajJAna; vItarAgatA, sahajatA ke parama sthiratA, svarUpa sthiratA, "huM mArA paramAtmAno ane paramAtmA sivAya bIjuM koI mAruM nahi. . pUrNakAma ke saMtRptatA; AnaMdavedana; pUrNavIryatA ke anaMta zakti zuM che strI, saMtati, saMpatti, svanajanAdi koI, kazuMya mAruM nahi sivAya eka ane kevAM che ? baMdhana zuM che ane kevAM che ? e baMdhana zuM toDI zakAya mArA paramAtmA. 52 kadI koI kALe ApaNuM thAya nahi. 'je svarUpathI abheda ema che? e baMdhana kema karIne kevI rIte toDI zakAya ane baMdhanamukta thaI zakAya teno tuM ane te che tArAmAM ja raheluM tAruM paramAtma svarUpa." A thavAya? zuM baMdhana duHkha che ane baMdhanamukti sukha che ? mukti (mokSa) che ja bhaktiyoga che. to tene meLavI zakAya ema che ke nahi ? e mokSa meLavavAnA zuM koI "paramAtmAnI bhakti karatAM karatAM svayaM paramAtmA nahi banuM tyAM sudhI upAya che ? upAya che to te kayA kayA upAya che ane e mokSamArga kevo che huM AtmA AtmabhAve mArA vartuLamAM mArI AsapAsa rahela paramAtma svarUpa ? e mokSamArgano vikAsakrama kevo che ? koie mukti meLavI che ? e AtmAonI arthAt zivasvarUpa jIvonI sevAdi karuM.' A ja karmayoga che. koNa koNa che ? zuM emanI pAsethI e mokSamArga jANI zakAya ? AvA karmayoga e bhotikatA che. bhaktiyoga e AstikatA che ane jJAnayoga AvA prazno jAtane karavA pUrvaka svanuM zodhana eTale ke saMzodhana karavuM, A e AdhyAtmikatA che. karmayoga e kriyAtmaka eTale kriyA svarUpa che ane te saghaLAMno UhApoha karavo, vicAraNA karavI ane tenuM saMtoSapUrvakanuM kartavya, pharajake javAbadArI che, bhaktiyoga bhAva svarUpa che. jyAre jJAnayoga tarkasaMgata samAdhAna meLavavuM e jJAnayoga' che. - e ciMtana, manana, dhyAna, vicAra svarUpa che. jenI bhakti karavI che, jenI upAsanA karavI che ane jenA caraNanuM zaraNa dRzya jagata prati tyAga ane vairAgya hoya, paramAtma vyaktinI bhakti grahIne enA AlaMbanathI enA jevuM svayaM banavuM che te upAya bhagavad tattva hoya, jyAre svarU55danI jhaMkhanA ane lakSya hoya. bhagavAna paramAtmAnI oLakhANa karavI, paricaya keLavavo te paNa 'jJAnayoga' padArtha upara dRSTi karavA syAdvAdakaLA joie ke jemAMthI karmayoga che. kAraNake bhaktinuM mUla prIti ane prItinuM mULa paricaya che. vaLI jJAnayogathI Ave. bhAvanA karavA mATe hRdayanI kaLA joie ke jemAMthI bhaktiyoga bhakti-yoganI vRddhi che ane bhaktiyogathI jJAnayoganI vRddhi che. ubhaya Ave. dhyAna dharatAM dharatAM dhyeyathI abheda thavA ekAgratA joie je mananI anyonya che. kaLA che ane te ciMtanayoga eTale ke jJAnayoga che. e nirIhi, nirmohI, kAMTAthI kAMTo nIkaLe ane jhe2 jheranuM mAraNa banatuM hoya che, tema nirvicAra, nirvikalpa thavAnI prakriyA che.. vicArathI vicAranuM nirmulana thatuM hoya che te vikalpathI vikalpanuM mAraNa karmayoga ane bhaktiyogamAM dRSTi para' evA sajAtIya ane vijAtIya karavuM te paNa jJAnayoga' che. jJAnayoga e bhAva Azrita bhAva che, je zreSTha padArtho upara rahe che jyAre jJAnayogamAM dRSTi sva evA AtmA upara rahe che. sAdhanA che, jemAM svarUpasamaja ane svarUpa ramamANatA keLavavA paDatAM hoya dharmanI Adi karmayogathI che ane aMta jJAnayogathI kevaLajJAna prAptimAM che. ene mATe dravyAnuyoganuM jJAna sahAyaka bane che.. che. kevaLajJAnuM prAgaTyathI nirvANa sudhIno zeSa jIvanakALa pachI A aprayAsa asad vikalpone kADhavA mATe sarvikalpo eTale ke samyagu vikalpo Effortless sahaja karmayoga banI rahe che. upayogI che. sAthe sAthe e paNa bhUlavA jevuM nathI ke sarvikalpo ke zubha deha che, RNAnubaMdha che mATe karmayoga che. dehanA huMkAra ane mananA vikalpo e kAMI AtmAnuM svarUpa nathI. AtmAnuM zuddha, carama ane parama moTApaNAno je ahaM che tene ogALavA bhaktiyoga che. AtmA jJAnasvarUpa svarUpa to saMkalpa-vikalpathI mukta evuM nirvikalpa svarUpa che. chatAMya te che tethI jJAnayoga che. zuddhanI prApti zubhanA AlaMbanathI che. zubha vaDe azubhathI chUTAya che ane karmayoganI pUrNatA akriya banavAmAM che. bhaktiyoganI pUrNatA svayaM , te zubha ja zuddhamAM pariName che. avinAzI sAthenuM joDANa vinAzIthI choDAvI bhagavAna banavAmAM che. jyAre jJAnayoganI pUrNatA kevaLajJAna prAgaTyathI che. avinAzI banAve che. nirvikalpadazAnI prApti samyagu vikalpa Azrita che. kII paNa saMsArI jIva deha ahaM ke jJAna vinAno nathI. vartamAnamAM bhaktiyoga e nirvikalpadazAmAM laI janAro samyagu vikalpa che. - ApaNo ahaM dehamAM che, tethI jJAna ajJAna rUpe pariNamela che. jJAnane jJAnayoga aMtargata svarUpadRSTitIvra banelI hoya ane jJAyakabhAva khUba enA mULa satya svarUpamAM AkAravA mATe ja karmayoga-bhaktiyogakhUba ghUMTAyelo hoya to nirvikalpadazA zIdhra prApta thAya che. athavA to tevI jJAnayoga che. e mATe thaine ja RSimunioe sAdhanA sUtra Apela che ke.... nirvikalpadazA prApta thAya tyAM sudhI e dazAe pahoMcADanAra evAM samyaktvanI "badhuM bhagavAnanuM che.' 'badhe bhagavAna che.' 'badhA bhagavAna che.' prApti thAya che, je apratipAtI banI bhavAMtaramAM paraMparA cAlu rahe tevA "badhuM bhagavAnanuM che' e mAnyatAthI kartAbhAva ane mAlikIbhAva nIkaLI prakAranuM paNa hoI zake che. evA samakitane samyakatva tarIke oLakhAvela jatAM ahaM ogaLI jAya che. je kAMI maLyuM che te puNyodaye maLela che ane che. yuddha jevA hiMsAnA prasaMge athavA to AkuLavyAkuLa banAvanArA viSama te puNyabaMdhanuM kAraNa bhagavAnanI bhakti tathA bhagavAne ApelI samaja che. saMyogomAM paNa samyakatva akabaMdha rahetuM hoya che temAM kAraNabhUta kAryamAM kAraNano upacAra karIne bhakti karAtI hoya che. A svarUpadRSTinuM baLa hoya che. jJAnayoga sAdhakane niHzaMkatA ane dRDhatAnuM bhaktiyoga-samarpaNatA che. pradAna kare che. . . . . . . 'badhe bhagavAna che' e mAnyatAthI sarvatra sarvavyApI sarvezvara bhagavAnanI nava tattva, karma sAhitya ane dravyAnuyoganA abhyAsane paNa jJAnayoga hAjarIvartAtI hoya che ane tethIvartanA sArI thAya che. kevaLajJAnathI bhagavAna Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana - 16 navembara, 2004 sarvavyApI che. A jJAnayoga che. jevuM gautama gaNadhara bhagavaMta, AnaMdaghanajI, yazovijayajI, devacaMdrajI 'badhA bhagavAna che" e mAnyatAthI sarva sAthe bhadra vyavahAra thAya che te AdimAM jovA maLe che. ema hoya to ja ubhaya-arasaparasa ekamekanA karmayoga che. pUraka banI rahI vikAsa sAdhatAM sAdhatAM, siddhi sAMpaDatAM pUrNa banAze. paramAtmA sarvanA che eTale paramAtmA mArA paNa che. paramAtmA sarvarUpa bhakti jJAnasApekSa nahIM hoya to te bhakti, ane jJAna, bhaktisApekSa nahIM che eTale mAre bIjuM kAMI nahi sivAya ke paramAtmA. hoya to te jJAna, nirapekSa banI jaze. jJAnathI bhaktimAM bhAvukatAnI camaka paramAtmA sarvatra che arthAt sarva koI sattAgata paramAtmAsvarUpa AtmA jhaLake che to bhaktithI jJAna rasataraboLa thAya che. che eTale badhe ja badhAmAM ja paramAtmA jovA te karmayoga che. syA saMsAramAM ane saMsArIne ja lAgu paDe che kAraNa ke saMsAra ekAnta paramAtmA sarvakAlIna che eTale hara ghaDI paramAtmA jovA te ApaNo deha ane moha upara Ubho che. sAdvAdanI deNa sAdhakane tenI sAdhakAvasthAmAM darzanAcAra eTale bhaktiyoga che. -te syA eTale ke adhUro, apUrNa che, teno nirdeza karI nirAbhimAnI, paramAtmA sarvavyApI che kemake paramAtmA sarvajJa hovAthI sacarAcara sRSTi nirAgrahI banavA ane pUrNatAnuM-cAtuM lakSya baMdhAvavA mATe che. traNeya paramAtmAnA jJAnamAM pratibiMbita thayela che. e jJAnayoga che. yogane ekamekanA pUraka banAvavAnA che. sAdhake potapotAnI kakSA anusAra karmayogathI 'mala' jAya che ane samakita thAya che. dRSTi samyagU thayethI traNeya yogano sumeLa sAdhavAno che. A traNe yoga mokSa-prAptinI sAdhanAnA sat svarUpa evA paramAtma svarUpanI lagana lAge ane paramAtmA banavAnA pAyA che. ene darzana, jJAna ane cAritrya rUpe paNa ghaTAvI zakAya. traNamAMthI laye paramAtmAne zaraNAgata thaI, savarpaNa karI sAcI bhakti-upAsanA eka hoya to te bIjA bene kheMcI lAve che. agara to traNamAMthI eka hoya karAya. evI bhaktithI-bhaktiyogathI 'vikSepa' eTale asthiratA, khalela, ane bIjA be na hoya to je eka hoya te paNa Take nahi. traNamAM koI azAMtatA dUra thAya ane citta abhaya, akheda, azoka, prasanna rahe che. bhaktithI ekabIjAnI apekSAe gauNapradhAna hoI zake che paNa traNeya hoya tyAre ja bhIMjAyela, mulAmaya, zAMta, upazAMta, prazAMta banela manathI paramAtmasvarUpanA vinAzIthI chUTelo, avinAzI banavAnA lakSya avinAzIthI joDAyelo jJAna dhyAnamAM layalIna thavAya che, jenA vaDe kSapakazreNinA maMDANa maMDAtA avinAzI banI sarvathA baMdhanamukta thaI zake. e jJAnayoge karI AvaraNa haThI jatAM 'nirAvaraNa' thavAya che. khristI dharmamAM karmayoganI pradhAnatA jovAmAM Ave che. vaiSNava dharmamAM " Ama karmayoganuM phaLa puNyodaya che, bhaktiyoganuM phaLa zAMti che ane bhaktiyoganI pradhAnatA jovAmAM Ave che. vedAMtadarzanamAM jJAnayoganI jJAnayoganuM phaLa paramapadanI prApti che. pradhAnatA che. jenA darzana sarvajJapraNIta che, ane tethI karmayoga, bhaktiyoga mala ane vikSepa ApaNe joI, jANI, anubhavI zakIe chIe. paraMtu ane jJAnayoga e traNeya yoganuM khUbIpUrvakanuM suMdara guMthana che, je prAtaHkALa AvaraNa joI paNa zakatA nathI ane anubhavI paNa zakatA nathI. e AvaraNa ane saMdhyAkALe karAtI jaDAvazyaka (pratikramaNa)nI kriyAmAM tathA haTe ane nirAvaraNa thavAya tyAre ja sarvaza banAya che. AvaraNa haTAvavA, prabhupUjAvidhimAM jovA maLe che, jemAM dravya ane bhAva ubhaya prakAranuM pUjana vikSepa haTAvavo jarUrI che ane vikSepa haTAvavA mala haTAvavo jarUrI che. hoya che. dharma, karmayoga, bhaktiyoga ane jJAnayogathI apAya che. pAyAmAM karmayoga yogamArga trATaka dhyAnano mArga che. vedAMtamArga vicAra dhyAnano mArga badhAMne ekasarakho che. tema zikharamAM jJAnayoga badhA mATe ekasarakho che. che. bhaktimArga zaraNa, samarpaNa, bhAva dhyAnano mArga che. e traNeya prakArano ' je pUrNa zaktizALI che te paramAtmA che. e prathama upAsya che ane je khUba suMdara samanvaya jaina darzanamAM karavAmAM Avyo che. ApaNAthI adhika zaktizALI che te dvitIya upAsya tattva che. e dvitIya : aMgrejImAM zarIranA mahatvanA traNa aMgo (H) thI oLakhAvAya che? upAsya tattvamAM lokottara kSetre rahelAM samakitI devadevI tathA labdhivaMta HAND (hAtha), HEART (hRdaya) ane HEAD (mastiSka). A traNa yogI puruSonI upAsanA paramAtma tattva sAthe anusaMdhAna karAvI ApanAra avayavonA upayoganI zaktinI tIvratAnA AdhAre vyaktinI prakRtino che. jyAre laukikakSetranAM devadevIo lokika sAMsArika kSetre lAbha ApanAra nirNaya thaI zakato hoya che. jenA hAtha vadhu kAmagarA hoya tevI kAmagarI che. bAkI to samakitI devadevIo svayaM paNa paramAtma tattvanA upAsaka che vyakti hoya tene karmayoganuM mAdhyama pradhAnapaNe phAve. jenuM hRdaya ja, ane laukika devadevIo to lokottara samakitI devadevIo tathA lokottama bhInuM, lAgaNIzIla hoya tevI vyaktine bhaktiyoganuM mAdhyama sAdhanAmAM paramAtma tattva AgaLa vAmaNAM che. vAstavikatA to e che ke pUrNatAnI vadhu anukULa rahe. jenuM mastiSka tejasvI hoya, buddhi vadhu dhAradAra hoya (muktinI) prAptinA lakSya, pUrNa evA paramAtma tattvanI upAsanAmAM, evI buddhizALI vyaktine jJAnayoganuM sAdhanA mAdhyama, pradhAnapaNe upayogI pUrNatAnI prApti nahi thAya tyAM sudhI sarva kAMI pUrNanI prAptimAM sAnukULa nIvaDe. sAmAnya rIte jIvanI prakRti A rItanA zramapradhAnatA, hoya te sarva vastu, vyakti, saMyogonI upalabdhi karAvI ApavAnI kSamatA lAgaNIpradhAnatA ane buddhipradhAnatAnA traNa vargamAM vargIkRta thatI hoya che. hoya che. vicArake vicAravuM rahyuM ke lokottama paramAtma tattva pAsethI pUrNa ruci paDe te sAdhana apanAvIeparaMtu je koI sAdhana apanAvIe maLatuM hoya, sarva kAMI badhuM ja maLatuM hoya to pachI thoDAmAM ke thoDA tenAthI cittavRttino virodha karI samatva avazya sAdhIe. arthAt vItarAga ghaNAmAM zA mATe saMtuSTa thavuM ane lokottamane choDI anya pAsethI meLavavA banIe.. zA mATe phAMphA mAravA? jIvanavyavahAramAM paNa evuM che ke rAjA maLI gayA cUla karmayoga apanAvIe to niSkAmabhAve phaLanI IcchA rAkhyA vinA, pachI koI caparAzIno bhAva pUchatuM nathI. kartApaNAnA abhimAnathI rahita svopakAranA laye paropakAra karatAM rahIe. kavie gAyuM che..., athavA paramAtmAnI AjJAmAM rahI paramAtmA banavA utsuka evA paramAtmAnA mahAre to tuM samaratha sAhiba, to kima ochuM mAnuM ? cAhaka ane vAhaka gItArtha sadgurudevanI nizrAmAM (zaraNamAM) zuddhinA ciMtAmaNi jeNe gAMThe bAMdhyuM, tehane kAma kizyAnuM ? lakSya saAcaraNarUpa paMcAcAra pAlanAno kriyAyoga karatAM rahIe to te karmayogIne, bhaktiyoga phaLe che ane bhaktayogIne jJAnayoga phaLe che. jJAnasApekSa kriyAyoga evo karmayoga che. vaLI te prattimApUjA eTale karmayogathI RjutA (komaLatA) Ave che. bhaktiyogathI namratA, AjJApAlanarUpa bhaktiyoga paNa che je cittavRtti nirodharUpa samatvaniSpAdaka nirahaMkAritA, saraLatA Ave che, jyAre jJAnayogathI niHzaMkatA ane daDhatA yoga paNa che. Ave che. karmayoganuM phaLa bhaktiyoga che ane bhaktiyoganuM phaLa jJAnayoga sUkSma evA bhaktiyogane apanAvIe to temAM paNa upAsanAmAM layalIna che. aMte jJAnayoganuM phaLa kevaLajJAna prAgaTya che. thaI javAtAM saMsAranAM viSayakaSAya bhAvarahita thavAya che te bhakti jJAnasApekSa hovI joie ane jJAna bhaktisApekSa hovuM joie cittavRttinirodharUpa samatvayoga che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 navembara, 2004 - - prabuddha jIvana zUnya evA jJAnayogane apanAvIe to temAM paNa zubhabhAva ane vItarAgatA che je pUrNajJAna-brahmajJAna-kevaLajJAna-sarvajJatAnI jananI che. zubhavikalpano paNa niro dha karI bane eTale aMze aMze paNa karmayoga sudhI sthUla vikalpabhAvo rahe che, bhaktiyoga sudhI sUthama vikalpavicArarahita amanaska avasthAmAM ke nirvikalpa upayogamAM rahevAya vikalpabhAvo rahe che. jyAre jJAnayogathI aMte zUnyamAM samAI javAya che. te paNa cittavRttinirodharUpa samatvayoga che. ahIM zUnya eTale abhAva nahi paNa avyAbAdhatA asaraabhAva evuM avinAzI vyaktine pakaDavI te bhaktiyoga che. svarUpapadanuM je lakSya che arthaghaTana karavAnuM che e tarUpatA che. te jJAnayoga che ane vinAza pratinI aruci, je vairAgya bhAvanA che, te to he jIva have tuM... tyAga dvArA karmayoga rUpe vyakta thAya che. jagatamAM jagatanI sevA, tyAga dAnAdinA paropakArathI kara! zarIra, Indriya, prANa, mana ane buddhi sAdhakanAM svasAdhana che. zarIra, karmayogI thA! IndriyomAM, Indriyo, prANamAM prANa, manamAM; ane mana buddhimAM laya pAmI paramAtmAmAM prema, vizvAsa, zraddhA rAkha! bhakta bana! bhaktayogI thA! jaI te ubhaya mana-buddhi AtmAmAM laya pAme to zAMtatA, upazAMtatA, AtmA-paramAtmAnI zodha-khoja kara! jJAnayogI thA! - prazAMtatA jemAM che evI nirvikalpakatAnI upalabdhi thAya che e nIrihatA, (saMkalanaH sUryavadana ThAkoradAsa jhaverI) sagata sAkSaro | DaoN. raNajita paTela (anAmI). (1) prakAMDa paMDita : DaoN. bhogIlAla sAMDesarAM che ke emanA sarjanakALano prathama dAyako-eTale ke I. sa. 1931 I. sa. 1958mAM huM vaDodarAnI "mahArAjA sayAjIrAva thI 1941 sudhIno samaya-saM zAM dhaka-saMpAdana-kALa hato. yunivarsiTImAM rIDara' tarIke nimAyo paNa e pahelAM aMgata saMbaMdhanI 1943mAM ema.e.mAM prathama kakSAmAM uttIrNa thayA bAda emanI rUe huM DAM. sAMDesarAne maLavA avAranavAra vaDodarA Avato. saMzodhaka-anuvAdaka-ciMtaka ne saMpAdaka tarIkenI zaktiono pUra 1937mAM gujarAta samAcAra'mAM amoe sAthe nokarI karelI, bahAramAM vikAsa thayo hato. saMpAdananI ja vAta karIe to, uparyukta 1938 thI 1943 sudhI kaoNlejamAM sAthe abhyAsa karelo eTale cAra saMpAdano uparAMta, i. sa. 1975 sudhImAM lagabhaga Dajhaneka bhogIbhAI kahevAnI jUnI Teva. saMpAdano ApaNane emanI pAsethI upalabdha thAya che. A sarva - (1) ardhI-sAdI-purANA mArA gaNatara suhRdomAMnA eka te sva. saMpAdanonuM koI ne koI rIte AgavuM mUlya ne mahattva to che ja. e bhogIlAla jayacaMdabhAI sAMDesarA. 1937mAM amo "gujarAta sarvamAM emano jhINo saMpAdakIya viveka sarvatra varatAya che. samAcAra'mAM sAthe nokarI karatA hatA. 1938 thI 1943 sukhI (4) DaoN. sAMDesarA kuzaLa saMzodhakanI jema ja proDha ne Tharela kaoNleja-abhyAsamAM paNa sAthe ane 1958 thI 1975 sudhI anuvAdaka paNa hatA. anuvAdakalAmAM teo savyavasAyI hatA. I. vaDodarAnI ma.sa. yuni.mAM paNa sAthe ja. teo 1975mAM nivRtta sa.nA pAMcamA saikA AsapAsa racAyelA bRhata prAkRta kathAgraMthathayA, huM 1977mAM. nivRtti pachI paNa tA. 18-2-1995- saMghadAsagaNi kRta "vasudeva hiMDI'no temaNe 1946mAM abhyAsapUrNa emanA dehotsarga sudhI maitrIno amAro e saMbaMdha atUTa ne uSmA- prastAvanA sahita anuvAda karyo che. vizeSamAM A graMthamAMthI prApta sabhara rahyo. ' thatI sAMskRtika sAmagrI vizeno aMgrejI nibaMdha temaNe mosko khAte (2) janma-tA. 13-4-1917. I. sa. 1931mAM jUnanA 1960mAM maLelI AMtararASTrIya prAcyavidyA pariSadanA pacIsamA buddhiprakAza'mAM emano prathama lekha nAme-"paDI mAtrAno samaya' adhivezanamAM rajU karyo hato. I. sa. 1949mAM pragaTa thayelo temano pragaTa thayelo-eTale ke mAMDa cauda varSanI vaye lekhana kArya zarU karyuM ne "paMcataMtra'no anuvAda, saMpAdana-saMzodhana ane anuvAda-kSetre virala sAyaMta, lagabhaga sADA cha dAyakA sudhI cAlu rahyuM jenA phalasvarUpe che. ahIM temaNe pazcima bhAratIya paMcataMtra'no saMpUrNa anuvAda to emanAM lagabhaga pacAseka pustakono lAbha gujarAtI sAhityane Apyo ja che paNa sAthosAtha anya prAcIna pATha-paraMparAomAMthI prApta thayo che. 1933mAM, akhila bhAratIya prAcyavidyA-pariSadanuM kathAo, tulanAtmaka TippaNo, agatyanAM pAThazodhano, pariziSTo sAtamuM adhivezana vaDodarAmAM bharAyuM tyAre, madhyakAlIna gujarAtI ane khAssAM 96 pRSThono vistRta ne abhyAsapUrNa upoddhAta paNa bhASAnA eka ArUDha vidvAna tarIke emaNe emano saMzodhana-lekha Apyo che. ApaNA mUrdhanya, viveka pro. rA. vi. pAThaka sAhebe A raju karelo. saMghavijaya kRta "siMhAsana batrIsI', kavi mAdhava kRta graMtha mATe "purovacana'mAM lakhyuM cheH "hiMdamAM saMskRtamAMthI vyutpanna rUpanuM dara kathA', vIrasiMha kRta "uSAharaNa' ane matisAranI thatI bhASAomAM ATalI zAstrIya ane vizALa dRSTithI "paMcataMtra'nuM - kapUramaMjarI" jevI jUnI gujarAtInI kRtionuM saMpAdana temaNe A paheluM ja saMpAdana thAya che. A uparAMta 1952mAM bhAratIya temanI 16 thI 24 varSanI vaye kareluM...emAMya te kavi mAdhava kRta AryabhASA ane hindI e DaoN. sunItikumAra ceTarajIe, gujarAta rUpasuMdara kathA'nuM saMpAdana I. sa. 1934mAM jyAre temaNe mAMDa vidyAsabhA'nA Azraye ApelAM, "InDo Aryana enDa hiMdI" e sattara varSanI vaye kareluM tyAre teo "meTrIka pheIla" hatA ane jyAre viSayamAM ATha vyAkhyAnono suvAo anuvAda Apyo che. e viSayanI teo 1941mAM ema.e.nA vidyArthI hatA tyAre temanuM ja saMpAdana gujarAtI paribhASAnI racanA mATe paNa A mahattvano graMtha che. kareluM A pustaka temane abhyAsakramamAM bhaNavAnuM AveluM ! "mahAmAtya vastupAlanuM sAhityamaMDaLa tathA saMskRta sAhityamAM teno vizeSamAM, saM. 1706mAM racAyelA A vRttabaddha zRMgArakAbe, jUnA phALo'-194pano A temano pIeca.DI. mATeno zodha-prabaMdha..je gujarAtI sAhityamAM vRttabaddha racanAo thatI nahotI evA zrI na. aMgrejImAM lakhAyelo-e je 1950mAM aMgrejImAM, 1957mAM bho. diveTiyAnA vidhAnane nirAdhAra Theravela. . gujarAtImAM ane te pachI hindI ane telugamAM paNa bhASAMtarIta (3) DaoN. sAMDesarAnA sAhityasarjana para daSTipAta karatAM lAge thayela che...Ama aneka bhASAo paranA temanA prabhutvano lAbha, Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabuddha jIvana gujarAtI sAhityane emanA ziSTa ne zAstrIya ne suvAcya anuvAdo dvArA paNa prApta thayela che. nyuyorkanA rokaphelara phAunDezananA spezyala phelo tarIke IMglenDa, pazcima jarmanI, svITjharlenDa, phrAnsa, yu.esa.e., jApAna, siMgApura, thAIrlaeNnDa ane kaMboDiyA e dezonI videzayAtrAnA vigatavAra anubhavo patro dvArA Alekhato 'pradakSiNA' nAmano temano pravAsagraMtha gujarAtI pravAsasAhityamAM noMkhI bhAta pADe che to temaNe i.sa. 1978mAM (nivRtti bAda) emano pUjya guru munizrI jinavijayajInuM jIvana kArya AlekhatuM caritra paNa lakhyuM che. 1975mAM sevAmAMthI nivRtta nayA bAda paNa temaNe 'merusuMdara upAdhyAya kRta 'yAbhaTAlaMkAra bAlAvabaMdha' prabaMdhAdimAM aitihAsika ne sAmAjika vastu, aMgrejImAM 'dayArAma' ane chelle rAjazekhara saMbaMdhe pustaka pragaTa karyA che. 16 navembara, 2004 tarIkenI sevAono tema ja 'pro. ba. ka. ThAkora prakAzanamALA' ane 'prAcIna gurjara graMthamALA'no paNa khAsa ullekha karavo joie. prAcIna gurjara graMthamALAne to pro. jayaMta koThArI, DaoN. sAMDesarAnuM sarvotkRSTa ne ciraMjIva' pradAna gaNAya che. DaoN. sAMDesarAno aMtima lekha-saMgraha (maraNottara) nAme yajJazeSa saMbaMdha che. jI.mAM mAro lekha pragaTa thaI gayo che eTale ahIM punarAvartana karato nathI. ahIM emanI sAhitya sevAmAM, 'jarnala opha dhI orienTala insTiTyUTa', 'svAdhyAya' ane ekavA2nA 'buddhiprakAza'nA taMtrI Ama to temanA anusmRti' lekhasaMgraha saMbaMdha vyakta karelo paMDita sukhalAlajIno abhiprAya temanAM anya lakhANone paNa lAgu paDe tema che. paMDitajI lakhe cheH 'tamAruM vAMcana, vicArasaraNI ane nirUpaNazailI ane bahu vyApakatAnI bhUmikA para yogya rIte ghaDAyuM che. 'mULa vinA kazuM ja na lakhavuM' e emanI zailIno pradhAna guza che.' (8) prAdhamUrti sva. govardhanarAma jenA agraNI hatA evI paMDita yuga, svAtaMtryanA sara senApati jenA movaDI hatA evo gAMdhIyuga ne e pachInA svAtaMtryottara yugamAM je gAtara sAhityakArone sakriya rIte jIvavAnuM ne sarjana kArya karavAnuM parama sadbhAgya prApta thayuM. Rtu temAMnA eka hatA sva. bhogIlAla ja, sAMDesarA, je paNa uparyukta saMpAdanau, anuvAda ane prakIrNa graMtho uparAMta, emanA saMzodhana tema ja ciMtana kSetre aneka graMtho che jemAM emanuM sAcuM hIra pragaTa thavA pAmyuM che. emanA keTalAkano ullekha ja karIe to 1945mAM pragaTa thayela 'itihAsanI keDI', 1952mAM pragaTa thayela 'jaina Agama sAhityamAM gujarAta', 1945mAM pragaTela 'zabda ane artha', 1961nuM 'saMzodhananI keDI', 1966mAM pragaTa thayela 'itihAsa ane sAhitya', 1967nuM anveSaNA' ane 1973nuM 'anusmRti' mukhya che. A graMthano UMDo paricaya karIe to, 'itihAsanI keDI'e ItihAsa ane saMskRti-viSayaka lekhono saMgraha che-jemAM, narasiMha pUrvenuM gujarAtI sAhitya, ApaNuM lokavArtA viSayaka prAcIna sAhitya, gujarAtamAM saMskRta nATaka, 'hemacaMdrAcAryanuM ziSyamaMDaLa', 'AyurvedanuM saMzodhana' Adi viziSTa lekho AmAM graMthastha thayA che to jaina Agama sAhityamAM gujarAta ane amadAvAdanA bho. je. vidyAbhavanamAM adhyApaka-saMzodhaka tarIke taiyAra karelI gujarAtanA itihAsanI sAmagrI mATe ati mahattvano graMtha che 'zabda ane artha', muMbaI yuni.nA AzrajI 1952mAM ApelAM Thakkara vasanajI mAdhavajI vyAkhyAnamALAnA atilokapriya thayelAM pAMca vyAkhyAno che-je zabdonA arthaparivartanamAM kAraNabhUta paribaLonuM gujarAtImAM prathama adhyayana che. 'saMzodhananI keDI'e itihAsa ane sAhitya viSayaka lekhasaMgraha che. rAjitarAma suvarNacaMdrakanA svIkAra prasaMge ApeluM, 'saMzodhananA keTalAka prazna mane koI pUche ke uDIne AMkhe vaLage evo DaoN. sArTasarAno guNa karyA? to eka kSaNano paNa vilaMba vinA huM kahyuM ke emanuM paNa (Wisdom) paripakva buddhinuM e pariNAma hatuM. anubhavanI eraNa para e kasAyeluM hatuM. yogya samaye yogya nirNaya levAnI emanI zakti kharekhara adbhuta hatI. emanI smRti zakti Azcarya upajAve tevI hatI. zikSaNa, saMzodhana ne sAhitya taMtre emanuM mAna yazasvI che. itihAsa, sAhitya, saMskRti, pAcyavidyA, madhyakAlIna gujarAtano itihAsa, jaina sAhitya bhASAzAstra vargamAM emano lagAva naisargika hato. saMskRta, prAkRta-apabhraMza, temaja madhyakAlIna gujarAtamAM bhASA sAhitya emane hastAmalavat | Inter Disciplenary Scholarship nA e jIvaMta pratIka hatA. e aDaMga dIpAsaka vidvAna puruSanI bahurmukhI vidvattA pAchaLa emanuM tapa hatuM. vidyAtapa jevI ja emanI zIlanI upAsanA paNa uttara, keTakeTalI vAto emanA aMtaramAM samAI zakatI hatI ! Confidential nA e Adarza namUnA jevA hatA. zistanA cUsta AgrahI. (eTITeka'nI vAtamAM koIthI kazI ja chUTa na laI zakAya. anyathI keMka, 'vizeSa'no bhAva kharo. emanA aMtaraMga suhRdomAM zaH AcArya zrI pArvatabhAI zukala, DaoN. sI. pI. zukla ne DaoN. rAjita paTela (anAmI). DaoN e vyAkhyAna, gu.sA.pariSadanA naDiyAda-adhivezananA itihAsa-sarjisarAnA nidhana sAthe gujarAtanuM pAMDitya jAze ke khaMDita thayuM. (2) umAzaMkarabhAI ! haLavI paLomAM purAtattva vibhAganA pramukha tarIke ApeluM. 'gujarAtamAM purAtattva saMzodhana'-e vyAkhyAnAdi AmAM graMthastha thayAM che to 'itihAsa ane sAhitya'-A viSayano svAdhyAya zekhono saMgraha che. narmadacaMdrakanA svIkAra prasaMI Apela solaMkI yuganI 'kSI ane saMskRti', gu. itihAsa pariSadanA pramukhasthAnethI Apela, 'itihAsa ane sAhityanA tANAvANA', gujarAtInA adhyApaka saMghanA pramukhasthAnethI Apela 'gujarAtI koza' e vyAkhyAno AmAM graMthastha thayuM che. 'anISA' e 'itihAsa ane saMskRti viSayaka zekha saMcaSTha che. 'gujarAta saMzodhaka pariSada'nA itihAsa ane saMskRti vibhAganA pramukhapadethI Apela tathA bIjA lekho AmAM graMthastha thayA che to 'anusmRti'; itihAsa ane sAhitya viSayaka lekhasaMgraha che. gu. yuni.nI kaoNlejamAM ApelAM traNa yuni. vyAkhyAno ane anya 26 svAdhyAya lekho AmAM graMthastha thayA che. zrI viSNudeva saMkalezvara paMDita saMskRtanA prakA, vidvAna hatA. sane 1938mAM amadAvAdanI gujarAta kaoNlejamAM huM emanI sahAdhyAyI hato. sane 1946mAM jyAre teo peTalAdanI nArAyaNa saMskRta pAThazALAmAM AcArya hatA tyAre huM tyAMnI ArTasa kaoNlejamAM gujarAtIno prophesara hato. paMDitajIe vedaviSayaka sAteka pustako pragaTa karyAM che. emanI vidvattAmAM pUrva-pazcimanI zikSAno sUryaga thayelo. ekavAra paMDitajIne dhare pAMceka hajAranI corI thaI. umAzaMkarabhAI paMhitane oLakhe eTale meM sahajabhAve pAMca hajAranI corInI vAta karI eTale tarata ja umAzaMkarabhAI bolyAH paMDitoe ATalI badhI pariyA zA mATe veMDhAravo joie ? ekavAra ApaNA arthaghana kavitAnA puraskartA pro. dhU. 4. ThAkore umAzaMkarabhAInI saMskRti' mAsika saMbaMdha TIkA karI; 'AjakAla saMskRtinA lekhonuM pota pAtaLuM paDatuM jAya che.' umAzaMkarabhAie tarata ja kahyuMH 'saMskRti' mAsikanA lekhako e ja enA vAMcako che ne Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 navembara, 2004 prabuddha jIvana * emAMnA Apa paNa eka cho..." kavi kyAM che ?' meM kahyuM : "amAsanA tArA'mAM ochuM kavitva che ?' sane 1943-44mAM umAzaMkarabhAI kavi ga-a-tha (jarmana joSI sAheba kaheH "ApaNe to navalakathAkAra ke nibaMdhakAra karatAM mahAkavi geTe) ane ekaramenano koI graMtha vAMcI rahyA hatA-e beunA kavinuM vizeSa gaurava karavAnA.' A paNa haLavAzano eka tukko ja saMvAdo. kaMI kAma prasaMge bhAre joSI sAhebane maLavAnuM thayuM....ne hato ! ga-a-tha.nI vAta nIkaLatAM, ene ghaNAM 'iligala' saMtAno hatAM joSI sAhebanA e "haLavA tukkA'ne AgaLa calAvatAM meM kahyuM , ja e jANavA maLatAM meM sahaja bhAve kahyuM: A sAruM kahevAya ? "jo Apano Agraha kavi mATe ja hoya to 51, kuMja sosAyaTInA to tarata ja joSI sAheba bolyAH kavi-berI. DAhyAbhAI e mAnanA vizeSa adhikArI che...emaNe to gaTe jevo bApa hovAnuM sadbhAgya ochuM gaNAya ?' pU. bApu para mahAkAvya lakhavAne varSothI puruSArtha karyo che.' tarata banatAM sudhI sane 1943mAM, pro. ba. ka. ThAkore, gujarAta ja joSI sAheba kaheH "e haze, paNa teo to laMDanavAsI che...ApaNe vidyAsabhA'nA upakrame navIna kavitA-viSayaka vyAkhyAno ApelAM. to vaDodarAvAsIno vicAra karavAno !' pro. ThAkoranAM vyAkhyAnonuM vAMcana umAzaMkarabhAie kareluM. bIje eka jamAno hato jyAre amadAvAdano prItamanagarano akhADo divase huM joSI sAhebane maLavA gayo to temanA Tebala para, pro. aneka vidheyAtmaka pravRttionuM kendra hato. saMbhava che ke sane ba. ka. ThAkoranI 'lirika'nI pacAseka nakalo paDelI. mArI sAthe bIjA 1943mAM tyAM, zrI jyotIndra davenA pramukhapade eka muzAyaro paNa ema.e.nA traNeka vidyArthI hatA. 'lirika'nI eka nakala hAthamAM yojavAmAM Avelo jemAM kavi suMdaram, umAzaMkara uparAMta ghaNAnavIna laI teo bolavA lAgyAH "caccAra AnA! phakta cAra ja AnA. kavio paNa hAjara hatA. e muzAyarAmAM 'pAdapUrti'no kAryakrama . pAku pUchuM ne pAkuM bAInDIMga...lirika viSayaka vidvatApUrNa lAMbo hato, jemAM cAreka paMktio ApavAmAM AvI hatI. emAMnI be nibaMdha...phakta cAra AnAmAM jAya che...koInI sAthe jhaghaDo thatAM mane Aje cha dAyakA bAda paNa yAda che. (1) e ja samajAtuM nathI ke zastra tarIke paNa upayogamAM Avaze...phakta cAra ja AnAmAM !' kema AvuM thAya che ? (2) hemaMtanI zarvarI. muzAyarAmAM zayadA paNa emanI A adAthI khuza thaI ane 'lirika'nI mahattA samajI mitrone hAjara hatA. vinodinI bahena nIlakaMThe "hemaMtanI zarvarI' paMktinI bheTa ApavA lekhe lAgaze evI gaNatarIe meM 'lirika'nI agiyAra durbodha ane gaMbhIra pAdapUrti karelI...vAtavAtamAM umAzaMkarabhAI - nakalo kharIdI bolelAH "vinodinI bahenamAM emanA nAmanA guNa sivAya badhuM ja sane 1950 thI 1958 sudhI huM naDiyAdanI sI.bI.paTela che !' Arsa kaoNleja ane je. je. kaoNleja opha sAyansamAM gujarAtIno aMgata kAraNasara meM sane 1944mAM ema.e.nI parIkSAmAMthI prophesara-adhyakSa hato. "zrI govardhana sAhityasabhA'nA upakrame Dropa levAno vicAra karyo to umAzaMkarabhAI ane pU.ke. kA. zAstrIe amoe sane 1956mAM zrI govardhana zatAbdI ane sane 1958mAM haLavI zailImAM arjuna viSAdayoganI jema anAmI viSAdayoga, abhedamArga pravAsI pro. maNilAla na. dvivedI ane mastakavi saMskRtamAM lakhelo jenI mane jANa karelI paNa vaMcAvela nahIM. bAlAzaMkaranI zatAbdI ujavelI. A nimitte amoe keTalAka haLavAzabharyo vinoda emanI saMvidgo avibhAjya guNavizeSa hato. khyAtanAma sAhityakAro...jevA ke sarvazrI ka.mA.munazI, ramaNalAla (3) rAmanArAyaNa pAThaka ane pro. potadAra va. desAI, pro. vi. 2. trivedI, umAzaMkara, suMdaram, kizanasiMha sane 1938thI sane 1944 sudhI-ema.e. sudhI huM cAvaDA, jyotIndra dave, vizvanAtha bhaTTa, vijayarAya vaidya, yazavaMta amadAvAdanI traNa kaoNlejomAM bhaNyo. bI.e. sudhI gujarAta zukala, pro. esa. Ara. bhaTTa, maMjulAla majamudAra, DaoN. bhogIlAla kaoNlejamAM ne ema.e. gujarAta kaoNleja uparAMta ela.DI. ane sAMDesarA ane zrI zAMtilAla ThAkara jevAonAM vyAkhyAno goThavelAM. vidyAsabhA'mAM. A cha sAla daramiyAna mane gujarAtI, aMgrejI ane maNilAla zatAbdI TANe vaktAomAM suMdaram, umAzaMkara, yazodhara saMskRtanA aneka vidvAna adhyApakono lAbha maLyo jema ke mahetA, zrI zAMtilAla ThAkara ne A lekhaka paNa hatA. A vyAkhyAnamAM gujarAtImAM pro. anaMtarAya rAvaLa, pro. rAmanArAyaNa pAThaka, pro. zAMtilAla ThAkaranuM vyAkhyAna atIva noMdhapAtra hatuM. maNilAla ne rasikalAla parIkha, pro. ke. kA. zAstrI, pro. umAzaMkara joSI to bAlAzaMkaranI anupama maMtrI ane emanAM kAvyonI vAta karatAM vacce aMgrejImAM pro. esa. esa. bhAMDArakara, pro. phiroja kAvasajI dAvara vacce khuza thAya tyAre "kyA bAta hai', "kyA bAta hai'-ema teo ane saMskRtamAM pro. atyaMkara dAdA, pro. potadAra, pro. TI. ena. : dhruvapadanI mAphaka bolatA hatA...mAIka AgaLa heja UMcA thaI dave, pro. Ara. bI. AThavale vagere vagere. A badhAmAMthI be havAmAM hAtha vIMjhI jyAM bolavA gayA 'kyA bAta hai ?" emanA prophesarone huM Aje cha dAyakA vityA bAda paNa bhUlI zakyo nathI. dhotiyAnI kAchaDI nIkaLI gaI eTale zrotAvargamAMthI ekI sAmaTA emane na bhUlavAnuM kAraNa paNa viziSTa che. e be prophesaro jyAre cAra pAMca avAja AvyA "kyA bAta hai'..ne sTeja para umAzaMkarabhAI amuka kAvya ke kRti zikhave tyAre raDyA vinA raheja nahIM. eka prophesara : je hasyA che !...dhIrethI e gaNagaNyA: 'vAchakAchamana nizcala rAkhe !' to varga lIdhA vinA adhavacamAM ja cAlyA jAya. bIjA prophesara suMdaram zAMta-svastha. rUmAlathI AMkho lUche ne be miniTano InTaravala pADe. e be sahRdayI ekavAra umAzaMkarabhAI kizanasiMha cAvaDA sAthe savAre ne vidvAna-niSThAvAna prophesaro te pro. rAmanArAyaNa pAThaka ne bIjA agiyAranA sumAre mAre ghare padhAryA. kizasasiMhe emanuM tAjetaramAM saMskRtanA pro. patadAra. pragaTa thayeluM pustaka-"amAsathI pUnama bhaNI' mane bheTa ApyuM. baMneya akavaDiyA bAMdhAnA. rAyaNanI sAMThA jevI emanI dehayaSTi.. cA-pANI daramiyAna vAtavAtamAM joSI sAheba kahe, vaDodarA upalaka dRSTie joIe to prabhAvazALI na lAge paNa jyAre korporezana kare yA nA kare, paNa huM to sTezanathI alakApurI sudhInA zikhavavAnuM zarU kare tyAre ApaNane taraboLa karI de. ApaNane thAya rastAne "anAmI-mArga' kahevAno. meM kahyuM: "mArA karatAM cAvaDA ke klAsa jaldI pUro na thAya to sAruM.. basa emane sAMbhaLyA ja e mAnanA vizeSa adhikArI che.' joSI sAheba kahe: paNa cAvaDA, karavAnuM dila thAya. kAvya ke kRtimAMthI navAja arthono phoTa thayA Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 Disembara, 2004 chokaro Tagara Tagara zuM joyA kare che?' bAe kahyuM, 'jANe badhuM samajato vicAra sUjhayo. teo upAzraye gayAM. sAdhu mahArAjane vinaMtI karI eTale hoya tema UMco thaI thaine cArebAju jovAnI ene Teva che.' (AmAM zabdo mahArAja kAmaLI oDhIne ghare AvyA. jyAM mane darda thatuM hatuM tyAM hAtha kadAca judA haze paNa eno bhAva barAbara e che.). mUkIne maMtra bhaNyA. pachI emaNe mane kahyuM, 'tuM UMgha Ave tyAM sudhI vItarAga huM cAlatAM ane bolatAM pramANamAM vaheluM zIkhyo hato. bAne "revA'ne namo jiNANAM" bolyA karaje. tane jarUra maTI jaze.' pathArImAM sUtAM sUtAM , badale 'DeuA' kaheto, eTale bA keTalIkavAra TokatAM 'DauA, DeuvA' zuM meM raTaNa cAlu karyuM. bA mane paMpALatI rahI ane kahetI rahI ke hamaNAM kare che ? revA' bola.. mane dAMta vahelA AvyA hatA ane khAtAM jaladI maTI jaze.' ema karatAM thoDIvAramAM ja huM UMghI gayo. savAra paDatAM to kaMI zIkhyo hato. , thayuM ja na hoya ema lAgyuM. nAnA bALakanI zaucakriyA mATe lAkSaNika rIta hatI. dareka ghare oTalA bIjI eka vakhata paNa mane vIMchI karaDyo hato. A vakhate moTo vIMchI rahetA. mA.oTalA upara pATalo nAkhIne bese. pachI baMne paganI sAmasAmI nahi paNa vIMchInuM bacyuM hatuM. savAre nAhIne meM skUle javA mATe vaLagaNI eDIo bhegA karIne polANa jevuM (AjanI poTI) banAve. paMjA para parathI khamIza utAryuM. paheravA jatAM bAMyamAM rahelA vIMchIe hAtha para DaMkha bALakane besADe ane sisakAro karyA kare eTale bALakane zauca thAya. tyAra mAryo. meM cIsAcIsa cAlu karI. bAe dhamakAvyo, 'kema ATalI badhI bUmAbUma pachI bALakane dhovaDAvI mA oTalA nIce UtarI maLa upara dhULa nAkhe ane kare che ?' tyAM to bAe khamIza jhApaTuM to nIce vIMchI paDyo. gharamAM oTalAnI bhIMtamAM karelA gokhalAmAM be laMbacorasa patarA rAkhyAM hoya eka jaNa vIMchI pakaDavA rokAyuM. pitAjI bahAragAma hatA. eTale bA mane tenA vaDe maLa eka patarAmAM laI jyAM nakhAto hoya tyAM nAkhI Ave. amArA eka vaDIla nAthAkAkAne tyAM laI gayAM. nAthAkAkA mane UMcakIne - huM cAlatAM zIkhyo tyAre zaucakriyA mATe bA mane phaLiyA bahAra laI bajAramAM laI gayA. bAthI (strIothI) bajAramAM javAya nahi. kAkA mane javA lAgI. bA jyAre zauca mATe phaLiyA bahAra laI jAya ane eka makAnanI eka moTaravALA pAse laI gayA ane vIMchI karaDyAnI vAta karI. eNe zauca mATe vaparAtI bhIMta AgaLa besADe pachI bA UbhI rahe. paNa koika moTaranuM boneTa kholI beTarInA be vAyara mArA be hAthamAM pakaDAvyA ane vAra huM ramata ja karyA karato houM ane zaucakriyA bhUlI jAuM tyAre bA kahyuM bilakula sahana na thAya tyAre ja hAtha choDI deje. traNa cAra vakhata ciDAtI. koI vAra be traNa chokarA bhegA thai gayA hoya to ramata karatA. karIzuM." moTaranuM enjina cAlu karatAM mane hAthe dhaDa dhaDa thavA lAgyuM. gAmaDAgAmamAM rAtane vakhate zerIomAM ghAsanA dIvA rahetA. eno nahi (haLavo zoka lAgavA mAMDyo). sahana thatuM nahotuM chatAM hiMmata rAkhI. cAra jevo prakAza paDe. aMdhAruM hoya tyAre bA phAnasa laine UbhI rahe. dara vakhata ema karyuM ane kahyuM, "jA maTI gayuM che. have raDato nahi." mArI pIDA kalAke rAmajI maMdiramAM pahelAM nagAruM vAge ane pachI DaMkA vAge. koivAra cAlI gaI. ghare AvIne kapaDAM paherIne huM skUle gayo. biA kahe, "jaladI kara, jo AThanA DaMkA thayA." | vIMchI karaDavAnA banAvo tyAre gAmaDAMomAM vAraMvAra thatA. e maTADavA. traNathI pAMca varSa sudhI mArI savAranA gALAmAM mukhya pravRtti te bA kUve mATe vividha gAmaThI upacAro thatA. pANI bharavA jAya tyAre temanI AMgaLiye javAnI, bapore bA sAthe taLAve amRtalAla dAdAne rUnA vepAramAM moTI khoTa AvI ane mAthe devuM thaI kapaDAM dhovA javAnI ane sAMje derAsare AratI-maMgaLadIvo karavAnI hatI. gayuM tyAre emaNe potAnA cAre dIkarAone gAma choDIne bIje jaI pANI bharIne pAchAM pharatAM khabhe rAkhelAM bhInAM doraDAthI bAnAM kapaDAM nokarIdhaMdho karavAnI bhalAmaNa karI. tyAre cAre bhAio dvArA pAdarA bhIMjAI jatAM. phaLiyAmAM dAkhala thatAM bA bUma mAratI e...ghaDo tAlukAnA mobhA roDa nAmanA gAme sTezana pAse zarU thayelA navA vasavATamAM utArAvajo.' eTale gharamAMthI koika bA nIcAM name eTale ghaDo utArI anAja, kApaDa vagerenI prakIrNa cIjavastuonI dukAna karavAno vicAra letAM. pachI beDuM bA jAte utAratAM. baporanA vakhate taDakAmAM bA sapATa karyo. e mATe cAre bhAioe tyAM dukAna bhADe rAkhI. mArA pitAzrIe paherI, mAthe dhovAnAM kapaDAM bhareluM moTuM celiyuM caDAvatAM. enA upara e mATe pahela karI ane revAbA sAthe mane ane mArI nAnI bahena prabhAvatIne lAkaDAno pAyo (dhoko) mUke ane hAthe banAvelA sAbuno moTo goLo laI gayA. tyAre mane pAMcamuM varSa beThuM hatuM. paraMtu pitAzrInA bIjA koI (daDA jevo) mUke. (tyAre sAbu goLa AvatA.) taLAve jaI mane eka jhADa bhAio AvyA nahi, mobhAmAM ame eka varSa rahyAM, paNa saMtoSakAraka nIce besADe, bA eka zilA upara kapaDAM ghase, dhokA mAre ane pachI kachoTo kamANI na thatAM ane dAdAnI tabiyata bagaDatAM pAchA pAdare AvyA. vALI ghUMTaNa sudhInA pANImAM jAya ane kapaDAM palALI, nIcovI, khabhe : mobhAmAM amArA gharanI pAchaLa ja vagaDo ane khetaro hatAM. vagaDAmAM mUkIne pAchAM phare ane nIcovelI gaDavALAM kapaDAM celiyAmAM mUke. A thoDe sudhI ame ramavA jatA. AgaLa jatAM Dara lAgato. tyAre zAka bajAramAMthI samaya daramiyAna huM jhADa nIce besIne badhAMne kapaDAM dhotAM joto, paNa vecAtuM lAvavAnuM nahi kAraNa ke evuM bajAra ja tyAM nahotuM. gharanI pAchaLanA mane vizeSa AnaMda to pavana sAthe hiloLA letA pANImAM sUryanuM pratibiMba vaMDAmAM badhA loko zAka ugADIne khAtA. bhIMDA, gavAra vagerenA choDa paDatAM ane badalAtAM joto. ene okaLiyo kahetA. cakacakatI hajAro ane turiyAM tathA galakAM vagerenA velA vAvelA te haju yAda che. choDa upara okaLiyo jotAM huM dharAto nahi. jyAM zAka Uge te bAne batAvIe. emAM khAsa to comAsAnI RtumAM sAMje derAsaramAM AratI sAthe nagAruM vAge te sAMbhaLavAmAM vadhu AnaMda thatAM kaMTolAM vINI lAvavAnI bahu majhA paDatI. bAe kaheluM ke kaMTolA to Avato. nagAruM UMce hatuM eTale AratI-maMgaLadIvo pUro thatAM bA mane varasAda paDyA pachI ja Uge e vAkya Aje paNa bhUlAyuM nathI. bA kaMTolA UMco karI nagAruM vagaDAvatAM.. vINavA amane vagaDAmAM laI jatI. koI vAra varasAda bahu paDI gayo hoya * cAreka varSanI uMmare eka divasa sAMje gharamAM huM acAnaka vedanAnI to vacce moTA khADAomAM pANI bharAI gayuM hoya. bA to khAbociyuM bhayaMkara cIso pADavA lAgyo. phAnasanA ajavALe bAe joyuM to tyAM vIMchI DahoLatI AgaLa cAle, paNa huM Ubho rahI jAuM.. hato. sApa DaMkha mArIne bhAgI jAya. vIMchI eTalAmAM ja pharato rahe, UMcI bA kahe "emabIe che zuM? bahu pANI nathI.' pANImArI chAtI sudhI pUMchaDIne kAraNe pakaDavAnuM paNa saheluM. tarata pitAjIe cIpIyAthI vIMchI Ave. kapaDAM to paheryA na hoya, paNa pANImAM jatAM Dara lAge. khAbociyAnA pakaDIne tapelImAM mUkI dIdho. tapelImAM vIMchI AMTA mAryA kare, paNa bahAra bIjA cheDe pahoMce tyAre salAmatIno AnaMda thato. khAbociyAmAM varasAdanuM nIkaLI na zake. tapelI DhAMkIne pitAjI vIMchIne dUra vagaDAmAM nAkhI AvyA. tAjuM pANI hoya ane sUryaprakAza nIkaLe tyAre pANI dudhiyA raMganuM huM cIso pADato sUI rahyo. amathIbAne maMtra bhaNI vachI utAratAM AvaDe. dekhAya. evA pANInI jIvaMtatA ja judI bhAse. vaLI pavanamAM varasAdanuM eAnA maMtrathI mane thoDI rAhata thaI, paNa darda cAlu hatuM. evAmAM bAne tAjuM pANI hiloLA letuM hoya e jovAnuM game. - Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 Disembara, 2004 mobhAmAM eka divasa eka bAvo amArA ghare mAgavA Avyo. bAe ene loTa ane cokhA ApyA. bAnI udAratA joI eNe bhojananI mAgaNI karI. bAe nA kahI to paNa gharamAM koI puruSa nathI e joine eNe haTha lIdhI ane oTale beTho. betraNa vAra kahevA chatAM e khasyo nahi. bAvo badamAza jevo lAgyo. bApujI gharamAM hatA nahi eTale - bAe tarata samayasUcakatA vAparI mane pAchale bArothI alIkAkAne bolAvavA mokalyo. musalamAna alIkAkA amArA gharanI najIka rahetA hatA. meM doDatA joI alIkAkAne vAta karI. teo hAthamAM lAkaDI laine AvI pahoMcyA. emaNe lAkaDI ugAmI bAvAne gAma bahAra bhagADyo. ` eka vAra mobhAmAM rAtanA ATha-nava vAge 'sApa Avyo, sApa Avyo' evI bUma paDI. badhA gharanI bahAra nIkaLI gayAM. pAMca cha ghara dUra sApa dekhAyo hato. badhA lAkaDI laI bahAra doDyA. koIka sApa pakaDavAno lAkaDAno lAMbo sAAso laI AvyuM. aMdhAruM hatuM eTale sApa kyAM bharAI garyA te dekhAyuM niha. sApa lapAto lapAto bAjuvALA paDozInA gharamAM bharAyo te dekhAyo. tyAMthI sApane bhagADatAM pAchI bAraNethI nIkaLI gayo, paNa pachI tyAMthI amArA gharamAM bharAyo. phAnasanA ajavALe te dekhAyo. paNa bhagADavA jatAM te mobha upara caDI garyA ane eka bakholamAM bharAya. tyAMthI ghaNA prayatno karavA chatAM te Utaryo nahi. chevaTe nakkI karyuM ke badhAMe phaLiyAMmAM khATalA DhALIne sUI javuM. thoDAka puruSo lAkaDI sAthe jAgatA rahe. bAe amane bhAIbahenane khATalAmAM sUvADyAM. ane pote jAgatAM rahIne navakAramaMtranuM raTaNa karyuM. pitAjI paNa jAgatA rahyA. bIkane lIdhe AkhI rAta sApa nIkaLyo nahi, paNa savAra thatAM gharanI bahAra nIko te ame badhAe joyuM paNa ene koI pakaDe te pahelAM to te jhaDapathI vagaDAmAM pahoMcI gayuM. prabuddha jIvana mobhAmAM sTezananI pAse ja amAruM ghara hatuM. eTale sTezana para ame keTalAka chokarA ramavA jatA. sTezana mAstarane paNa e gamatuM kAraNa ke emane amArI uMmarano eka dIkaro hato. AkhA divasamAM eka gADI Ave ane eka jAya. pachI mAstarane kaMI kAma nahi. tyAre ame pATA para samatolapaNuM rAkhIne cALavAnI harIphAI karatA. signalathI kevI rIte pATA chUTA paDe te tathA enjinanuM moDhuM badalavuM hoya to te mATenA kUvAnA pAya kevI rIte pheravavA tathA kyAre keTalA DaMkA vagADavA te mAstarano madadanIza amAne samajAvato. mobhAmAM eka varSa rahI dukAna saMkelI pitAjIne pAdarA pAchA pharavuM paDyuM, mArA amRtalAla dAdAnA chellA mAMdagInA divasonuM ane emanA avasAnanA divasanuM citra haju najaramAM taravare che. mAMdagInA vakhate uparanA mALe (meDA u52) emane suvADyA hatA. teo zaucAdi mATe bahAra jaI zake ema nahatA eTale emane mATe pATa maMgAvavAmAM AvI hatI. ame emane jovA upara jaie to tarata nIce javAnuM kahevAmAM AvatuM, teo gujarI gayA te vakhate amane badhAM chokarAMone bAjunA eka makAnamAM pUravAmAM AvyA hatA jyAMthI ame joI zakIe. dAdAnI ThAThaDI * UMcakIne laI gayA pachI amane choDyA hatA. dAdAnA gujarI gayA pachI amuka divasa sudhI eja savAre phaLiyAmAM rovAkUTavAnuM rAkhavAmAM AvatuM e mATe sagAM saMbaMdhInI strIone heza mokalAtuM. najIkanI zerImAM rahetA be hIjaDAo paraziyA gavaDAvatA. keTalIka strIo chAtI phUTavAmAM mAtra be hAthano abhinaya karatI dAdImAM amathIbA tathA cAre vahuo jorathI phUTatI ane chAtI lAlaghUma karatI, ame chokarAo e vartuLanI bahAra UbhA rahIne nihALatA. revAbA jyAre bahu phUTatAM ane lAladhUma chAtImAM lohInI Tazaro phUTatI tyAre e dRzya joine ame chokarAMo raDatAM. tyAre amIbA paNa revAbAne aTakAvato, eka divasa to taDakAmAM chAtI phUTatAM revAbA bebhAna paNa thaI gayAM hatAM. pArake ghera phUTavA javAnuM hoya to paNa revAbA potAnuM 52 hoya tema samajI jorathI chAtI phUTanA. amRtalAladAdAnA avasAna pachI ekAda varSe mAca pitAzrI ane emanA bhAioe milakatanI vaheMcaNI karI e divaso mArI najara samakSa atyAre paNa tAdaza che. pitAzrInA pitAzrI amRtalAla zeThane dhaMdhAmAM bhAre khoTa AvI hatI. eka jamAnAnA AkhA pAdarA tAMlukAnA prathama naMbaranA sauthI moTA saMpattivAna gaNAtA amRtalAla zeTha potAnA rU-kapAsanA vepAramAM AgamAM 900 jeTalI gAMsaDI baLI jatAM thayelA nukasAnane kAraNe rAtorAta devAdAra thaI gayA hatA. pachInA divaso emanA vaLatA pANInA zAnta divaso hatA. gharanI bahAra javAnuM emane game nahi. gharanuM ghara vecAI gayuM hatuM, paraMtu emAM pote patipatnI jIve tyAM sudhI rahevAnI adAlate chUTa ApI hatI. 1933mAM emanuM avasAna thayuM te pachI pitAzrI ane emanA bIjA traNe bhAio-ema cAra jaNa vacce vaheMcavAnuM hoya to te mAtra gharavakharI ja hatI. pitAzrInA mAtuzrI amathI bA amArI sAthe rahe ema nakkI thayuM hatuM, milakatamAM rokaDa to kaMI hatI nahi. amRtalAla zeTha-bApAe cAre dIkarAone vakhANa karI kAyadesara phAragatI ApI dIdhIhatI ke jethI potAnA devA mATe dIkarAone koI satAve nahi. vaheMcaNImAM mAtra ghara vakharI hatI, paraMtu moTuM ghara eTale gharavakharI ghaNI hatI. emAM tapelAM varSathI, mALI vATakA vagere tAMbA pittaLanAM vAso, gAdalAM, ozIkAM, cAdaro, khATalA, DAmaciyA, ghaMTI, baMbA, sagaDIo, athANAnI kAcanI baraNIo, goLa ane corasa phAnaso, cImanIo, hIMcakA, pATa, lAkaDAnI khurazIo, mATInA mATalAM, ghaDA ityAdi. ghara hoya eTale seMkaDo vastuo hoya. sUcanA pramANe roja thoDI thoDI sa2khI sarakhIvastuo gharamAMthI bahAra phaLiyAmAM ame chokarAMo lAvIne mUDIe vaDIlo enA bhAga pADe. ane dareka potAno bhAga potAne ghare laI jAya. e vakhate pitAzrI potAnI prakRti anusAra kazuM mArga nahi ke kazA mATe Agraha rAkhe nahi. je Ave te svIkArI le. e vakhate ghare gayA pachI revAbA pitAzrIne DhIlA sAde kahe, 'tame kema kaMI bolatA nathI ? badhI sArI sArI vastuo bIjA bhAio laI jAya che ane tUTelI nakAmI vastuo ApaNA bhAgamAM Ave che.' pitAjI kahetA, 'ApaNe moTuM mana rAkhavuM. sArI sArI vastuo lai jaine jo teo rAjI thatA hoya to bhale thAya. koI cIjavastu mATe jhaghaDA thAya evuM mane gamatuM nathI. ApAne anyAya thAya che e huM samajuM chuM paNa mane je maLe emAM saMtoSa che. Aje ATaluM varSe paNa e dazyo mArI najara samakSa taravare che. pitA kazuM bole nI, je bhAgamAM Ave te zAMtithI laI le, ane pachI ekAMta maLatAM bA-bApujInI samAdhAnabharI vAto sAMbhaLavA maLe. ame nAnA hatA tyAre irAnIonI bahu bIka rahetI. ame judA rahevA lAgyA tyAre eka vakhata pAdAmAM irAnIo AvI caDyo. gAmane pAdara taMbU tANIne rahe ane potapotAnA TopalA sAthe bajAramAM charI, cappu, kAta2 vagere ojAro vecavA besatA. hoMziyAra jabarA mANaso barAba2 bhAvatAla karIne vastu kharIdatA, paNa nabaLA mANasone kharIdavA bolAvI, lobhAvIne chetarI letA. ekaMdare temanI chApa kharAba hatI. irAnIo gorA ane temAM puruSTha pATalUna ane strIo phroka paheratI. ane be coTalA vALI AgaLa be nAnI laTa ghaTakatI rAkhatI. puruSo karatAM strIbahu khubI hoya. gAmamAM irAnIo Ave to temane aTakAvI zakAya nahi, paNa koI khAsa kharIdI na kare to teo betraNa divasamAM ja bIjuM gAma cAlyA jAya. gAma bahAra koI ekaladokala maLe to lUMTI letA. eka vakhata gAmamAM aphavA UDI ke eka irAnI nAnA chokarAne kothaLAmAM nAMkhIne upADI gayo. tyArathI AkhuM gAma sAva banI gayuM. e vakhate huM pAdarAmAM TAlavALI skUlamAM bhaRto. AkhI bAMyanuM khamIsa, evuM pATalUna ane mAthe sapheda TopI paherIne ughADA page khabhA pAchaLa daphtaranI thelI Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prabuddha jIvana rAkhI AgaLa enA nAkAmAM hAtha bharAvI badhA vidyArthIo bhaNavA AvatA. roja savAre nAhIne paherelAM kapaDAM hoya te bIje divase savAre UtaratAM. zALAmAM bhaNavA taLAvanA kinAre thaine, TUMkA nirjana raste ane jatA. irAnIonI vAta AvI eTale bAe kaDaka sUcanA ApI dIdhI ke taLAva bAjuthI nahi paNa gAmamAM thaine jhaMDA bajA2nA raste ghare AvavuM. koI irAnI dekhAya to doDI javuM. bAnI sucanA divaso sudhI artha pALI hatI. be zALAmAM bhaNatA thayA pachI bA dara varSe unALAnI rajAmAM amane chokarAMone laine potAnA piyaramAM oTha gAme jatI. tyAM emanI baheno rahetI. vaLI tyAMthI najIkanA gAma kaNabhAIparAmAM emanA mAtApitA icchAbA ane cunIlAla bApA rahetA. e divasomAM padma cAlIne ja pAdarA sTezane javAno rivAja hato. sAmAnamAM loDhAno TUMka vajanadAra hoya eTale bA mAthe mUkIne cAlatI. emAM koI lajjA gaNAtI nahi. ame pAdarAthI vizvAmitrI jaI tyAMthI moTI gADImAM esI ANaMda utAM ane tyAMthI gADI badalI godhAvADI gADImAM besI oDa UtaratAM athavA sIdhA kAbhAIpurA javAnuM hoya to bhAleja sTezane UtaratAM. bhAlejathI cAlatAM ja amAruM mosALanA dhare javAnuM hetuM. te mATe agAuthI jaNAvavAno rivAja nahoto. relavemAM paNa DabbA aDadhA khAlI hoya. jyAM sArA mANaso hoya ane bArI pAsenI beThaka maLe e Dabbo pasaMda karAto ke jethI mahI nadInAM darzana thAya. bA mahIsAgaramAM paisI nAkhavAnuM amane acUka kahetAM. TrenamAMthI nIce nadInA paTamAM cAlatA mANaso keTalA nAnA lAge te bA amane batAvatAM. e dRzya haju paNa yAda che. mosALamAM jaie tyAre khetaromAM jaine AMbalI, rAmaNAM, jAMbu, jAmaphaLa, kAcI kerI vagere paththarathI pADIne ame khAtAM. ghara mATe tuvaranI sIMgo toDI lAvatA. koI vAra mahInA kotaromAM thaine nadIe nAhavA jato. tyAM nadInA paTamAM vAvelAM velA parathI utArelAM cIbhaDAM kharIdIne khAtA. _ bAnIsamayasUcakatAno eka prasaMga yAda Ave che. eka vakhata bA sAthe ane pAdAthI bIDa jatAM hatAM. emAM amuka aMtara basamAM kApavAnuM hatuM, ane pachI Trena pakaDavAnI hatI. rastAmAM eka ThekArtho basa UbhI A eTale ame UtaryA. pA tyAM koI vasati nahotI. paraMtu bAnI najara gaI mI dUra irAnIonuM ToLuM hatuM. bAne e joyuM. eTalAmAM keTalAka IrAnI * strIpuruSo mAthe TopalA laI amArI bAju AvavA lAgyA. amane choDIne basa cAlavA lAgI hatI tyAM to bAe jorathI basavALAne bUma pADI, 'basavALAbhAI, basa UbhI rAkhI, UbhI rAkho, basa tarata UbhI rahI gaI. bAe amane kahyuM, 'alyA doDo, basamAM pAchA besI jaie.' ame doDatAMkane basamAM besI gayA. amane pAchA basamAM besatA joI IrAnIo tyAM ja UbhA rahI gayA. basavALI boryA, 'mA ! mane thayuM ke tame kema Utaro cho ?' 'ochuM cALavuM paDe eTale UtaryA, paNa pachI khabara paDI ke ahIM to irAnIo che. sAruM thayuM tame mArI hAMka sAMbhaLI ane UbhI rAkhI nahi to Aje irAnIoe mArI sonAnI baMgaDIo paDAvI lIdhI hota. huM ATheka varSano hato tyAre pAdarAmAM AsapAsanA phaLiyAnA chokarAo 'kaMTiyArA' taLAva pAse ramavA jatA. unALAnI rajAnA divasomAM pANI 16 Disembara, 2004 AjubAjunI AMgaLIone cepa lAgato, paNa maTI jatuM. eka vakhata mane e rIte dase AMgaLIe cepa lAgyo. have hAthathI khavAya nahi. bA khavaDAve athavA camacAthI khAuM. A vakhate jADI maDhyuM nahi eTale bA ciMtAtura thaI. evAmAM pAsenA paDozI jeThAlAlanA ghare emanA koI sagA AvyA hatA. teo vaiduM karatA. bAe emane mArI AMgaLIo batAvI. vaide kahyuM cepa ko vadhI gayo che eTale have barAbara upacAra nahi karo to AMgaLIo kapAvavI paDaze. have cAlu malamapIthI nahi maTe. e vakhate ezvaro upagAra batAvyo. loDhAnA celiyAmAM gaMdhaka, pAro ane kaNajInuM tela bheLavIne barAbara loTavuM. evI rIte je malama thAya te badhI AMgaLIe lagADI pATo bAMdhI levo, vede batAvelA A upacArathI thoDA divasamAM AMgaLIomAM rUjha AvI gaI ane ema karatAM sadaMtara maTI gayuM. ATaluM varSe paNa e ghaTanA ane upacAra mane yAda che. ochuM thAya ane kinArAnI mATI sUkavA lAge tyAre evI pocI cIkaNI mATI kADhI ane enAM ramakaDAM banAvI taDakAmAM sUkAvA mUkatAM. sUkAyelAM ramakaDAM ghare lAvatA. koI vA2 mATImAMthI kANAMvALo polo pAvo banAvatA ane e sUkAya tyAre vagADatA. koivAra mATInI pena banAthI, ghare lAvI cUlAmAM zekatA ane lAla thayelI penathI pATImAM lakhatA. AvAM ramakaDAM banAvatAM eka vakhata keTalAka chokarAone AMgaLIe gumaDAM thavA lAgyAM. mane parA thayAM. e pArka eTale emAMthI rasI nIkaLatI. e bapI thI bAne roja savAre nAhIne derAsara darzana-pUjAno niyama hato. zrImaMta hatA tyAre vasAvelI cAMdInI DabbImAM cokhA vagere bhArIne laI jAya. pAchA pharatAM teo zeja pAsenI zerI navagharamAM AvelA mALibhadranA sAAnakamAM jaI dIvo karI page lAgatAM. temane mANibhadra devamAM ghaNI zraddhA hatI. huM zALAmAM bhaLato thayo tyAre emaNe mane roja bhAbhAnA sthAnaka huM jaI dIvo karavAnI Teva pADI hatI. (navagarImAM A jUnuM sthAnaka have rahyuM A nathI. derAsaramAM navuM sthAnaka thayuM che.) / pitAzrI mATe pAdarAmAM gujarAna calAvavAnuM pachI vadhu kaThina banyuM hatuM. teo nAmuM lakhavAmAM bahu hoMziyAra hatA ane emanA akSara pA maroDadAra hatA. evAmAM vaDodarAmAM 'Aryanaitika nATaka samAja' nAmanI nATaka kaMpanImAM eka mitranI bhalAmaNathI nAmuM lakhavAnI nokarI maLI gaI. eka InA pachI te nATaka kaMpanI muMbaI gaI eTale pitAjIne muMbaI javuM paDyuM. nATaka kaMpanI tyAM be varSa rokAvAnI hatI eTako pitAjI muMbaimAM vyavasthA karI amane teDavA AvyA. amAruM kuTuMba 1937mAM muMbaImAM AvIne vasyuM. khetavADI vistAramAM eka cAlImAM eka rUma pitAzrIe bhADe rAkhI hatI. huM muMbaimAM AvatAM bApujIe amane eka khAsa sUcanA ApI. amArA pradezamAM mAne nAmathI bIlAvavAno rivAja hato, eTale ane badhAM ravA kahetA. muMbaimAM bApue kahyuM ke have 'revA' nI kahevAnuM, "bA" kahevAnuM, rastAmAM tarbha revA kahIne vAta karatAM hIM phAlatu mANaso paNa nAma jANI jAya: pachI teo nAmanI bUma pADI saMtAI jAya. ahIM mavAlIo paNa ghaNA ya che, eTale ame badhAMe 'bA' kahevAnuM cAlu karyuM. muMbaI AvIne bA bahu rAjI thayAM. temaNe kahyuM, pAdarA karatAM ahIM ochI mahenata. pAdarAmAM to bapore taDakAmAM taLAve kapaDAM dhovA jatI. ahIM muMbaimAM to gharamAM naLamAM pANI Ave eTale vAra na lAge. nAnI hatI ane oDamAM UMDA kUvAmAMthI pANI kheMcatAM dama nIkaLI jato. sUryathI pANI bharI lAvavAnuM kAma oDa ane pAdarAmAM bahu varSo karyuM che, eTale muMbaimAM gharamAM naLa e to amAre mane sAdI kahevAya. vaLI pAdAmAM zAkamAM mUkI, phuMka mArI cUlo saLagAvavI paDatI, ahIM sagaDI ane prAyamasa saLagAvavAmAM keTalI rAhata che !(pachIthI gharamAM gesa Avyo tyAre to bA bahu rAjI thaI hatI.) e divasomAM pArTI mahine eka rUpiyAmAM vAsarA mAMjo ane eka rUpiyAmAM kapaDAM dhoto. paNa eTalA paisA bacAvavA bA hAthe vAsaNa mAMjatA ane kapaDAM dhotA. bAmAM khaDatalapaNuM hatuM eTale savArathI rAta sudhI dasa mANasanI rasoI karavI, badhAMne jamADavA, vAsaNa mAMjavA, kapaDAM dhovAM vageremAM jarA paNa thAka lAgato nahi. khATalAM kAma vacce paNa devadarzana, sAmAyika vagere cUkatAM nahi. bA hAthe kAma karatAM chatAM AkhA makAnamAM bA mATe saune mAna hatuM. makAnanI sarve strIo bAne mAsIbA' kahIne bhoLavI. nAna Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 Disembara, 2004 prabuddha jIvana chokarAMomAM paNa bA bahu priya hatAM. bAno kAyama niyama hato ke dara jatAM. rAtanA ujAgarA paNa karatA, paNa ema karatAM Avaka thatI gaI. zukravAre makAnanA badhAM chokarAMne vATakI bharIne caNA ApavA. e makAna bAnI IcchA evI hatI ke kaSTa paDe to paNa potAnAM saMtAnone ame choDyuM tyAM sudhI A niyama cAlu rahyo hato. bAnI evI pratiSThA bhaNAvavAM. huM meTrikamAM hato tyAre vAMcavA mATe jAgato to. bA mArI. ( hatI ke paDozI-paDozI vacce jhaghaDo thAya tyAre lavAda tarIke bAnI nimaNUMka pAse jAgatAM besI rahetAM ke jethI mane ALasa na Ave, meTrika pachI ame thatI. teo potAnI koThAsUjhathI evo ukela batAvatAM je baMne pakSane be bhAIo zrI mahAvIra jaina vidyAlayamAM rahevA gayA to bA be-traNa ja rAjIkhuzIthI mAnya hoya. te divase kazuMka khAvAnuM banAvIne lAvatAM ane kahetAM ke dostArone paNa be varSa kAma karI 'Arya netika' nATaka kaMpanIe amadAvAda javAnuM khavaDAvajo. bI.e. pachI ema.e.nA abhyAsa mATe pATaNa jaina maMDaLanI nakkI karyuM. bApujIne have badhAMne laIne amadAvAda javAnuM phAvyuM nahi. hosTelamAM rahevA gayo to bA roja mAre mATe Tiphina laIne Ave ke jethI eTale e nokarI choDI dIdhI. paNa bIjI nokarI maLatAM vakhata lAgyo. mAre ghare javA AvavAmAM samaya na bagaDe. ema.e.mAM huM pahelo Avyo ema divaso pasAra thayA ane gharamAM takalIpha vadhavA lAgI. dasa sabhyonA ane suvarNacaMdraka maLyo tyAre bAne kaheto ke "A caMdraka tamAre lIdhe maLyo kuTuMbano nibhAva karavAnuM bahu kaparuM banI gayuM hatuM. saMtAnone bhaNAvavAnI bAnI hoMza eTalI badhI ke pAMca saMtAno bAnAM pairyano jyAre vicAra karuM chuM tyAre eka prasaMga tarata najara sAme Dabala grejyueTa thayAM ane te paNa AvA kaparA saMjogomAM. taravare che. tyAre mArI uMmara tera varSanI haze. e kaparA divasomAM sauthI Ama chatAM bA amArA koI bhAIbahenanI koleja jovA AvyAM nathI. moTA bhAI kApaDanI mArakeTamAM mahine dasa rUpiyAnA pagAranI nokarI mArI jheviyarsa kolejanuM nAma paNa bAne na AvaDe. kahe ke mAre nAma zIkhIne kare. bIjA naMbaranA bhAI amadAvAda nokarI karavA gayelA. pitAjI zuM kAma che? koI pUche to kahe ke dhobItaLAva para AvelI kolejamAM bhaNe che. svadezI mArakeTamAM mahine cAlIsa rUpiyAnA pagAre nokarI kare. ame 1944nA gALAmAM amArI Arthika sthiti sudharavA lAgI, mAthe koI cAra bhAIbahena skUlamAM bhaNIe. bIjAM be nAnAM hatAM. devuM rahyuM nahi. pitAjInI nokarI uparAMta moTA be bhAio nokarIe ATalI AvakamAMthI gharanuM gujarAna thatuM nahotuM. thoDuM devuM paNa thaI lAgI gayA. ema gharamAM traNa jaNano pagAra AvavA lAgyo. vaLI meTrika gayeluM. evAmAM pitAjInI nokarI chUTI gaI. teo nirAza thaI gayA. pachI ame be bhAio bhaNavA sAthe yUzana karavA lAgyA ane grejyueTa pachI roja bajAramAM nokarI mATe AMTo mArIne Ave paNa koI nokarI thayA pachI nokarIe caDyA. ema karatAM pAMca jaNano pagAra AvavA lAgyo maLe nahi. ema karatAM be mahinA thaI gayA. eTale revAbAne koI ciMtA rahI nahi. gharamAM sagavaDa mATe keTalAka pheraphAra eka divasa bapore bApujI bajAramAMthI AvI nirAza thaI ArAma khurazImAM karAvyA. pachI to Arthika sthiti uttarottara sudharatI gaI. beThA hatA tyAre huM gharamAM eka bAju besI lezana karato hato. bApujIne 1948 pachI eka pachI eka bhAinAM lagna thayAM ane teo nAnI rUma joI bAe pUchyuM, kema Ama sUnamUna beThA cho ?' bApujIe kahyuM, choDIne svataMtra rahevA lAgyA. ema karavAnI bA-bApujIe saMmati ApI. 'koI nokarI maLatI nathI eTale ciMtA thAya che ke gharanuM pUruM kevI rIte bAne have ghaNI ja rAhata lAgI ane saMtAnonI caDatI joine bahu AnaMda karIzuM ? mAthe devuM paNa thayuM che.' bAe kahyuM, "bhagavAna kasoTI kare che, thayo. Ama chatAM khetavADInI cAlInuM ghara e amAruM kendrasthAna rahyuM. paNa badhuM sAruM thaI jaze.' daramiyAna bAnA manamAM paNa kaMIka manomaMthana bAne tapazcaryAmAM sArI zraddhA hatI. ekAsaNuM, AyaMbila, upavAsa cAlyuM haze. pachI emaNe potAno TUMka kholI (tyAre gharamAM kabATa emanAM cAlatAM hoya. AyaMbilanI oLI teo karatAM. paryuSaNanA divasomAM nahotAM) eka DabbI kADhI ane emAMthI sonAnI be baMgaDI kADhI emaNe eka vakhata aThThAI karelI. paryuSaNanA ATha divasamAMthI pahelA cAra bApujInA hAthamAM mUkatAM bolyAM, "A have vecI Avo !' baMgaDI sAme ane chellA traNa ema sAta upavAsa ghaNIvAra karyA hatA. eka vakhata bAne bApujI joI rahyA ane pachI thoDIvAre bolyA, "A kema vecAya ? A upadhAna karavAnI bhAvanA thaI hatI. lAlabAga (mAdhavabAga) upAzraye nAma to tArA piyaranI che. pachI koI lagana prasaMge zuM paherIza ?' bAe paNa teo noMdhAvI AvyAM hatAM. e mATe jarUrI upakaraNo paNa laI AvyAM kahyuM, 'piyaranI bhale hoya, have vecI devI joie. lagana prasaMge, huM hatAM. tyAM be divasa agAu koIka bahena ghare maLavA AvyAM. vAta nIkaLatAM * kacakaDAnI baMgaDI paherIza. mane zarama nahi lAge.' bAe gheryathI temaNe kahyuM, "revAbahena, tamArAthI upadhAna na thAya. tamane kyAM badhI bApujIne kahyuM, paNa bApujI asvastha thaI gayA. emanI AMkhamAMthI vidhi AvaDe che!' AthI bA nAsIpAsa thayAM ane upadhAnamAM joDAyAM daDadaDa AMsuM paDayAM. nahi. thoDA divasa pachI derAsaramAM koIka anubhavI bahena maLyAM. bAe bAe pharIthI kahyuM, "tame mana makkama karIne vecI Avo, huM kahuM chuM upadhAnamAM na joDAvAnuM kAraNa kahyuM. emaNe kahyuM, "badhI vidhi badhAne na ne! atyAre ja UpaDo, pachI pAcho tamAro vicAra badalAze." AvaDe, paNa eTale upadhAna na choDAya. na AvaDe to sAdhu mahArAja badhI - bApujI bajAramAM jaine AvyA. bAnA hAthamAM paisA mUkatAM kahyuM, vidhi karAve, tame bhUla karI.' A sAMbhaLI bA bahu nirAza thayAM. upadhAnanI, 'vecI nathI, paNa cAra mahinA mATe giro mUkI che. eka vakhata taka cUkyAM, te pachIthI pharIthI kyAreya upadhAna karavAnI anukULatA "je karyuM te bhale karyuM, ApaNe have pahoMcI vaLIzuM." maLI nahi. paNa dIkarI iMdirAne upadhAna karAvIne AnaMda anubhavyo... - tyAra pachI bAe derAsare jatAM thoDIka bahenone kahyuM ke ghare kaMI kAma ATha chokarAM ucheranAra bAnI pAse bALakanA manane jItavAnI karavAnuM maLe to apAvajo.' evAmAM traNeka mahinA pachI divALI AvatI vAtsalyabharI kaLA hatI. e divasomAM Teliphona koikane tyAM ja hatA. hatI. bAne oLakhANathI kelenDaro banAvavAnuM kAma maLI gayuM. presavALAne eTale ame amArAM baMne nAnAM saMtAnone-zailajA tathA amitAbhane laine tyAMthI kelenDaranA pUThAM ane citro vagere laI AvIe. ghare enA upara aThavADiyAmAM ekabe vArabAne maLavA jatAM. baMne saMtAnone zikhaMDa bilakula kaMpanInA nAmano kAgaLa, lakSmIjI, sarasvatI, zrIgaNeza, zivajI vagerenAM bhAvato nahi. bAne thayuM ke nAnAM chokarAMone zikhaMDa bahu ja bhAve. na citro orDara pramANe lAhIthI coMTADIe ane tithi tArIkhano DaTTo kANAMmAM bhAve te barAbara na kahevAya. eka vAra ame bAne ghare gayAM to bAe bharAvI TAITa karI nAkhIe. upara kANAMmAM lAla dorI bharAvI gAMTha mArIe. zikhaMDa banAvyo hato. bAe pUchyuM to baMnee zikhaMDanI nA pADI. bAe divALI sudhI A kAma cAlyuM. gharanAM badhAM kAma karavA besI jAya. rojanAM kahyuM, "Aje tamArA pappAnI varasagAMTha che ane tame zikhaMDana khAva te mane so-doDhaso kelenDara taiyAra thAya. kelenDara pate pachI kAgaLanI kothaLIo gamatuM nathI." pachI bAe vahAlathI kahyuM, "eka eka nAnI camacI jeTalo banAvavAnuM kAma bA meLavI lAve ane emAM paNa ame te karavAmAM lAgI ApuM chuM. jarAka jIbhe aDADI lejo." pachI bAe baMnene sAva nAnI camacI Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana jeTalI zikhaMDa Apyo. baMnana bhALyo. eTale bAe eka bIjI camacI bharIne Apyo ane pAse baMne mATe vADakI bharIne mUkI. baMne badhI zikhaMDa bAI gayAM ane vadhu zikhaMDha mArthA ane dharAine khA. tyArathI baMne bALakoe 'zikhaMDavALAM bA' evuM khAnuM nAma pADyuM ane emane mATe e kAyamanuM thaI gayuM. pachI jyAre bAne ghare javAnuM hoya tyAre zikhaMDa banAvavAnuM teo acUka kahevaDAvatAM. eka divasa sAMje arthe gharamAM beThAM hatAM. bApujI oNphisethI haju AvyA nahotA. te vakhate bA palaMga para beThAM hatAM tyAM acAnaka kaMI asaMbaddha bolavA lAgyo. avAja moTo thaI gayo. AMkho pahoLI thaI gaI. ame vicAramAM paDI gayAM. thayuM ke bAne mAthe maraNI caDI gaI che. zuM karavuM te sUjhatuM nahotuM. DaoNkTarane bolAvavAno vicAra karIe chIe tyAM mArA nAnA bhAI pramodabhAie pANI bharelo ghaDo lAvI bAne mAthe DhoLI dIdho. kAnA kapaDAM poLyo ane porI paNa pALI 'AvuM kAya ?' evo ane pramodabhAine Thapako ApavA lAgyA, tyAM to bA dhIme dhIme svastha thaI gayAM ane amane Thapako ApavA lAgyAM ke 'ene vaDho nahi. eNe mAre mAthe pANI reDavuM eTale mane TADhaka thaI gaI. have sAruM lAge che. mane garamI caDhI gaI hatI.' ethI emaNe khUba AnaMda anubhavyo. lakavAmAMthI bA sAjA thayAM ane haratAM pharatAM thayAM. keTalIka jAtrAo paNa karI AvyAM. paNa pachI AMkhe motiyo Avyo, ane tapAsa karAvatAM DAyAbiTisa paNa nIkaLyo. eTale motiyAnuM oparezana karavAnI dAktaroe nA pADI. pariNAme bAne AMkhe jhAMkhapa vadhatI gaI. sAva najIka mANasa Ave tyaura oLakhAya. motiyAne lIdhe pachI to gharanI bahAra javA AvavAnuM baMdha thayuM. bahena IndirA rasoI uparAMta khAnI badhI gAkarI karatI cAra bhAI ane eka bahenanAM lagna thatAM khetavADInI cAlInI rUmamAM have bA-bApujI sAthe be bhAI ane eka bahena rahyAM. have gujarAnanI ciMtA nahotI. badhA bhAione tyAMthI 25 AvatI have bAno hAtha chUTo rahyo. pitAjI nokarI choDI nivRtta thayA. bIjA be bhAInAM lagna thatAM bA-bApujI ane bahena indirA vAlakezvara moTA gharamAM rahevA AvyAM. rANInI rUma pachI choDI dIdhI. daramiyAna pramodabhAie paNa juduM ghara lIdhuM, indirAbahenanAM paNa lagna thayAM ane bharatabhAie paNa moTuM ghara lIdhuM. jIvananA aMta sudhI bA bApujI mArgabhabhAine tyAM rahyA. * sitte2nI uMmare dAMta gayA pachI bAne AMkhe motiyo pAkavA Avyo - tyAre ame kahyuM 'bA tame oparezana karAvo to barAbara dekhAze.' e divasomAM oparezana e moTI vAta hatI. motiyAnA oparezanamAM cAreka divasa hospiTalamAM evuM paDatuM. bAe kahyuM, 'mAre oparezana karAvavuM nathI. nahi dekhAya to mAre joine paNa zuM kAma che ?' huM mAre zAMtithI evA mAguM chuM.' pachI no bAne DAyAbiTizanI takalIpha cAlu thaI eTale DaoNkTare ja oparezananI nA pADI. pariNAme bAne taddana jhAMkhuM dekhAtuM. sAva pAse koI Ave to aNasAra Ave. avAjathI ja badhAMne oLakhe. AMkhanA aMdhApA sAthe bAnI zArIrika azakti paNa vadhI gaI. teo Akho divasa palaMgamAM besatAM ke sUtAM. pitAzrI paNa Akho divasa bA pAse besatA ane navakAramaMtra, stavanAda saMbhaLAvatA. bA amArA sauthI nAnA bhAI bharatabhAine tyAM rahetAM. emaNe tathA emanAM patnI jayAbahene chelAM varSomAM bAne navaDAvavAmAM, khavaDAvavAmAM, zIyA kriyA karAvavAmAM ghaNI sArI sevAcAkarI karI hatI. * ema karatAM poSa suda 7, vi. saM. 2021nA divase I.sa. 1975mAM 75 varSanI vaye bAe madharAte hRdayarogano humalo thatAM zAntithI deha choDyo. eka uttama AtmAe jIvanalIlA saMkelI lIdhI. e vakhate tattvanA jANakAra pitAzrIe sArI svasthatA ane samatA dhAraNa karI hatI. ane amane paNa svastha rahevA kahyuM hatuM. amane thayuM ke saMbhava che ke khAnuM prezara vadhI gayuM haze; paraMtu e divasomAM tae Daprezara mapAvavAno vicAra Avato nahi, vaLI bAne evuM pachI keTalAka varSa sudhI thayuM nahotuM. eTale tyAre e ciMtAno viSaya no amAruM kuTuMba sAdhAra sthitinuM hatuM. eTale bA-bApujIne ciMtAno sauthI moTo viSaya ne dIkarAonI sagAIno hato. jJAtimAMthI kanyA maLe nahi ane jJAti bahAranI maLe paNa te levAya nahi. e divasomAM 1820 varSanI uMmare lagna thatAM, amArA sagAMomAM badhAnAM dIkarA-dIkarInAM lagna thaI gayAM, paNa sauthI moTA bhAI 22-23 varSanA thayA, paNa haju sagAInI koI vAta AvatI nahi. AthI bAne vadhAre ciMtA thatI. aDadhI rAte paNa pathArImAM beThAM vicAra karatAM hoya. chevaTe 26 varSanI varSe sauthI moTA bhAInAM lagna thayAM. eka vakhata lAIna cAlu thaI eTale pachI cAlavA lAgI. amArA traNa bhAInAM sagAI-lagna thaI gayAM. mArAM lagna vakhate paristhiti UlaTI thaI. meM ema.e. sudhIno abhyAsa karyo ane muMbaInI jheviyarsa kolejamAM adhyApaka tarIke kAma karavA lAgyo. have jJAtimAMthI vAraMvAra kanyAnI vAta AvatI paNa bAne te yogya lAgatI nahi. chevaTe mArAM lagna jJAti bahA2 ka2vAno nirNaya thayo, ema thAya to amane jJAtibahAra mUkavAmAM Ave, paNa have jJAtinAM baMdhano zithila thayAM hatAM. eTale mArAM lagna mATe anya jaina jJAtinAM ane kolejamAM sahAdhyArthinI, muMbaInI sohAyA kolejanAM adhyApikA tArAbarmananI emanA pitA taraphathI darakhAsta AvI tyAre bAe ane kuTuMbanA sarvee e saharSa svIkArI lIdhI. bAno ullAsa eTalo badho hato ke amArAM lagnanA divase teo dAdara UtaratAM paDI gayAM ane vAgyuM to paNa samagra vidhi ane satkAra samAraMbha daramiyAna koIne jaNAvA dIdhuM nahotuM. vaLI tyAre sophAyA kolejanAM prinsipAla madha2 vorDane page lAgavA ame gayAM to teo sAthe AvyAM hatAM. A rIte emaNe sophAyA koleja paNa joI. tyAra pachI keTalAMka varSa bAne sAruM rahyuM. teo zatruMjaya, zaMkhezvara, mahuDI, mAtara, jhaghaDiyA, kAvI vagere sthaLe keTalIka vAra jAtrA karI AvyAM. vaLI teo speziyala TreinamAM 45 divasanI zikharajInI yAtrA karI AvyA, jemAM dilhI, AgrA tathA uttara, vikAra, pradeza ane AMdhra sahita zAM badhAM tIrthono samAveza thayo hato. 16 Disembara, 2004 - tyAra pachI bAne 18 varSanI uMmare lakavAno humalo Avyo. tarata haoNspiTalamAM dAkhala karyAM ane aThavADiyAmAM sArA thaine ghare AvyAM. tyAra pachI ardha bA-bApujIne vimAnamAM bhAvanagara laI jaI zatruMjayanI jAtrA karAvI AvyA. vimAnamAM besavAno emano pahelo anubhava hato. bAnuM jIvana eTale sama-viSama saMjogothI sabhara dharmamaya samatAmaya 'jIvana. bAnI kUkhe amane janma maLyo e amArA jIvananI dhanyatA che. emanA puNyAtmAne koTi koTi vaMdana. !] ramaNalAla cI. zAha saMghanuM navuM prakAzana jaina dharmanA puSpaguccha lekhaka : DaoN. bipinacaMdra zrI. kApaDiyA DaoN. ramaNalAla cI. zAha hiMmata-4, 100/ (noMdha-saMghanA sabhyoe aDadhI kiMmate kAryAlayamAMthI meLavI 3. mokalavAmAM Avaze nahi.. I nirubahena esa. zAha I dhanavaMta TI. zAha maMtrIo, Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 Disembara, 2004 prabuddha jIvana . uDiyA navalakathA "caMgArUDha | DaoN. dharmendra ma. mAstara (madhuram) i. sa. 1929mAM bolAMgiri khAte janmelA ane 1952mAM "sarasvatIcaMdra'mAM enA mukhyapAtra sarasvatIcaMdranI ciMtAmaMDita aMgrejI viSaya laine lakhanau yunivarsiTInA ema.e. thayelA uDiyA svagatoktinI bahulatA che tema A nAnI zI navalakathAmAM ya enA bhASAnA nAmAMkita sarjaka zrI caMdrazekhara rathe orissA rAjyamAM mukhyapAtrasamA sanAtanadAsa svagatokti dvArA anekavAra ciMtananI zikSaNa kSetre rIDara, upAcArya, AcArya, rAjya pAThyapustaka cakaDoLe caDhe che. "sarasvatIcaMdra'nI jema "yaMtrArUDha'mAM paNa uddharaNarUpe samitinA maMtrI tathA rAjya zikSaNa khAtAnA nAyaba niyAmakapade saMskRta uktio ne kavitATAMcaNo najare paDe che. saphaLa kAmagIrI bajAvavAnI sAthe sAthe pAMca jeTalA navalikA je rIte "sarasvatIcaMdra'mAM enA sarjaka mahApaMDita manISI saMgraho, traNa nibaMdha saMgraho ane be navalakathAonuM potAnI govardhanarAmanuM ane kadezIya mananIya ciMtana samAja, dharma, rAjya, mAtRbhASA uDiyAmAM sarjana karIne i. sa. 1981mAM saralA evaoNrDa, kuTuMbajIvana Adi anekavidha viSayomAM ne temAMya mukhyatve 1980 ane 1981mAM orissA sAhitya akAdamI evorDa ane dharmaviSayamAM tenA sarjakanA ciMtananI cAMdanI manohara rIte patharAyelI be vAra bizuvA milana evaoNrDa tathA i.sa. 1987mAM kendriya sAhitya che. juo-kAlasya kuTilA gatiH, kyAre mANasanuM zuM thaze te koNa akAdamIno evorDa prApta karavAnuM bahumAna meLavyuM che. .. kahI zake che ? jo bhAgyamAM ekAda rekhA kheMcAI gaI to ene dUra emanA samagra sAhitya sarjanamAM i. sa. 1967mAM pragaTa thayela karanAra koI nathI. haze ja. to enI saghaLI vyavasthA thaI jaze. ane yaMtrArUDha' navalakathA sauthI vadhu noMdhapAtra ne yazasvI che. ekavIsa nahi hoya to game teTalA baLavAnane ya ene vaza thavuM paDaze. dazaratha prakaraNomAM ne 148 pRSThomAM vistarita A navalakathA eka nAnA jevA kSatriya rAjA icchatA to AkhI pRthvIne halAvI zakata ne ? zA gAmanA lakSmInArAyaNa maMdiranA vedika dharmapriya pUjArI paNa enA bhAgyamAM lakhAyuM hatuM ke satyanuM pAlana karavA mATe putrane sanAtanadAsa nAmanA mukhya pAtra ne tenA kuTuMbajIvananI AsapAsa vana mokalavo ane e rIte mRtyu pAmavuM. bhale ApaNe kahIe ke kendrita thayelI che. emAM emanI patnI, emanA baTa, TayuA, jayI, ApaNA prayatnothI badhuM thaI jaze. paNa...' ane vaLI bAga, raghunAtha ne hari nAmanAM saMtAno, emanA sahAdhyAyI juo-"mANasane je maLe che tenAthI vadhAre prApta karavAnI ene pratiSThita vidvAna jyotiSI paM. nilakaMTha tripAThI, rAjadvArI kSetrano lAlasA hoya che. ene lAge che ke enA jeTalI yA enAthI ochI aThaMga khelADI chaMda nAyaka, hari bhagata, dhavalezvara maMdiranA goMsAijI lAyakAta-pAtratA dharAvanArA ghaNA lokone ahetuka izvara kRpA maLI mahArAja, sUraja mALI, vaikuMTha vaidyarAja, kriyAkAMDI jadu mizra, sanAtana che. ethI irSyA thAya che, asaMtoSa thAya che, paNa chatAM koI rIte dAsanA sALA sudarzana ne naMda pATamAlI, tattvajJAnI pro. gaMgAdhara mananuM samAdhAna thatuM nathI. khudane manAvavA mATe koI nimitta-miSa zatapathI, mathurA vRMdAvananA purohita paMDAo, kalakattAnA to joie. eTale "bhAgyanuM phaLa che e' ema kahI devAthI aDadhuM dakSiNezvaranA sAdhumahAtmAo, kalakattAnA pro. vimala, jagannAthapurI samAdhAna thAya. chatAM emAMya asamAnatA lAge ne emAMya mana na tathA kAzI vizvenAtha maMdiranA aMtevAsI sevako, baMdhiyA Adi mAne to kaheze ke e to karelAM karmonuM phaLa che. je karmo jAte karyA che caparAsIo, sanAtanadAsanAM jJAtijano ne svajano tathA gAmanA enAM phaLa to janma-janmAMtara sudhI bhogavavA paDatA hoya che.' vepArI Adi emAM gaNipAtro rahelAM che. pATapu2, rAmacaMdrapura, "koinA mAthe vajU tUTI paDe che to koinA mAthe hAthI sonAnA madanapura, ratanapura ne tIrtha puruSottama jevAM nAnAM gAmo tathA kaLazathI pANI DhoLe che. koI pacAso annadAnavrata karavA chatAM jagannAthapurI, kAzI, mathurA, vRMdAvana Adi pavitradhAmomAM putra-putrInuM moDhuMya jovAnI tarasa saMtoSI zakato nathI to koine navalakathAe AkAra lIdho che. mahadaMze grAmavAtAvaraNa ne dhArmika ghera jaththAbaMdha saMtAno khaDakAya che. A badhI kevI lIlA che ! e tIrthonA dharmapradhAna vAtAvaraNamAM navalakathAnI ghaTanA vikAsa pAmelI koNa kare che ? mane lAge che ke mATInA putaLA samA mANasanA hAthamAM kazuMya nathI. koika adITha koI yaMtra ghUmAvIne A badhuM karI gujarAtI sAhityanI zakavartI purANasamI navalakathA rahela che. kuMbhAra cAka para kAcI mATInA loTAmAM thoDuM pANI reDIne sarasvatIcaMdra'nI jema ahIM sarjake dharmakathA nimitte saMskRtikathA e goThavI de che. e pachI enI icchA mujaba vAsaNa banAvaze. e AlekhI che. "sarasvatIcaMdra'mAM jema guNasuMdarInuM kuTuMbajALa che tema ja rIte koI rAjAne tyAM to koI raMkane tyAM janma le che. koI evI ahIM sanAtanadAsanI kuTuMbakathA ne tenI samasyAonuM nirUpaNa che. buddhi laine avatare che ke ghaDIkamAM ene badhI vidyA hastagata thaI sarasvatIcaMdramAM jema suMdaragirinA sAdhuo sarasvatIcaMdranI jAya, koI gaddhA jevo mUrkha pAke che ke bakarI gheTAM carAvavA jeTalIya sevAmAvajata kare che tema ahIM vRMdAvananA sAdhuo mUchavaza AvaData e meLavI zakato nathI. mANasa mAtra vayanI bAbatamAM ja sanAtanadAsanI mAvajata ne sAravAra kare che. sarasvatIcaMdramAM jema nahi, paNa saghaLI bAbatanI zaktimaryAdA laine janme che. nasIbanI buddhidhanano kArabhAra ne ratnanagarInA rAjyataMtrane paDache rAjyataMtranA rekhA mujaba ja jIvana. jarAya AghuMpAchuM nahi. asala vAta ja A jaTila prazno vyApaka rIte carcAyA ne chaNAyA che tema ahIM ghaNA che. jevI jagannAthanI icchA. saghaLI enI ja ramata saMsAramAM." nAnA pAye samakAlIna rAjakIya prazno, yuddha ane sainyabharatI, strInI mohinI vizenuM ciMtana juo-"sAcI binA che ! lagna moMghavArI, kuTuMbaniyojana, moMghudATa zikSaNa ane tenAM aniSTo, pachI mANasa keTalo badalAI jAya che ? nArInI mohinI-e cAre relave taMtranA aniSTo, bhIkha mAMganArAonI badI, bhavAI jevI 'vidyAmAM pAraMgata hoya che. enI mohinI-vazIkaraNa ne uccATana, thaI gayelI cUMTaNI AdinA aniSTonI chaNAvaTa uparAMta vrata pAraMgata zuM ? vidhAtAe ene e vidyA sAthe ja janma Apyo hoya upavAsono atireka, bhUtapreta jevA vahemo, tIrthasthAnoe paMDA che. ene joine ja mANasanI akkala ja evI thaI jAya che ke tene - purohitonI khAyakI ne pajavaNI, zrAddha piMDadAnanA kriyAkAMDa, lagna duniyAnI saghaLI cIjo tuccha lAge che. agninI sAme rAkhelA mINanI pachI putronuM mAbApa pratyenuM upekSita valaNa, moMghI tabIbI sevA jema e pIgaLI jAya che. moTuM Azcarya e che ke na oLakhANa kaMI ne Adi dhArmika-sAmAjika praznonI paNa chaNAvaTa thayelI che. jema taddana ajANa chatAM ghaDIbharamAM e thaI jAya che sarvasva, e strI na Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 Disembara, 2004 hoya to saMsAra na cAle. chatAM e badhAM anarthonuM mULa ! ene mATe gharasaMsAra joie che, ApI do ene zarIra. e rIte dhanavaibhavakApAkApI, keTalA jhaghaDA ne ene lIdhe sarjAya rAmAyaNa ne putraputrI-saghaLuM maLI jaze. paNa sUkSma rIte AtmAne ugArI levo mahAbhArata...keTalo zaktihIna che mANasa ! velanI mAphaka AvIne paDaze. nahi to e samagra gaLI jaze ne e jaTharAgnimAM paDIne rAkha ene e strI lapeTI leze. jotajotAmAM eTalI prabaLatAthI jakaDI ja thaI jazo tame...nArI mAyA che...mAyA-svarUpe e to aMdha che leze ke saMsarInI AkhA jhADane ja khAI jaze. ThIka ja kahyuM che-"nArI ApaNI jema. paNa apAra baLa che enuM. AtmApuruSanuM nahi cAle mohinI viSNubhAyA.' strIo pAse e mohinI guNa jarA jeTalo enI AgaLa. e to laMgaDo sAbita thaze. paNa baMne maLI jaine . rAkhyo che. anyathA ene koNa pUchata. A duniyA ema ja khatama thaI raheze. anyathA sRSTino taMta kevI rIte cAlI zakaze AgaLa. ' jAta. paNa zuM ? ene to vidhAtAe phUrasade ajaba nusakhAthI ghaDI ane vaLI juo-"sAdhanAno saMgharSa na hoya to AtmabaLa Avaze che...putra potAnI vahu sAthe rahevA alaga gharasaMsAra karavA icche che ja nahi. nadI avazya samudramAM jaine maLaze, jIvaziva eka thaze, ane saMsAranI mAyAnuM svarUpa che strIo. mA, vahu, bahena, paNa e mATe ATalAM badhAM vidgo zA mATe joie ? hA, enI beTI-vividha rUpo vaDe vividha rIte e bAMdhI le che. pANI para malAI zaktinI kasoTI karavA ekAda avasara apAya te pUrato gaNAya. dekhADaze. nahi to jUTho saMsAra rasika kevI rIte lAge ! enAmAM vipatti to mANasanI yogyatAnI kasoTI karatI hoya che.' 're bicAro manano lobha na hoya, paNa te lokone lobha lagADe che. ene lIdhe dhRtarASTra ! so putro paNa ene kAma nA lAgyA. chevaTe pAMca pAMDavoe to mANasane jIvavAno lobha jAgato hoya che. pachI e enI emane pachADyA !...evuM to yuga-yugothI cAlatuM AvyuM che. enI jaMjALamAM paDe che. e eka adbhuta jIva che. vicitra vAta che ke eka pAchaLa khuda niyaMtA rahyA hoya che. zAstrahIna rahIne ya te rathanI rIte te taddana nirIha, kazuMya na jANanAra ajANa jevI lAgaze, ene lagAma hAthamAM le che ne brahmathI mAMDIne nAnA jaMtu paryata saghaLAne jakaDI na rakhAya to vahI jaze e. bIjI rIte juo to e ajagara nimitta banAvIne upayogamAM le che. pachI arjuna na jIte to koNa che, samULagu gaLI jAya tyAM sudhI dAMta paNa lagADaze nahi jarAye. bIjuM jIte ? mahAsamara yajJamAM nimitta banavuM e ochI yogyatAnI paNa saMpUrNa jakaDyA pachI ekavAra dADha Ama pheravI to bicAro vAta che zuM ? " jIva cUracUra thaI jAya sasarIno ! asaMyamI vAta to ApaNe karIe lekhanazailInI dRSTie paNa "yaMtrArUDha'nA lekhakamAM "sarasvatIcaMdra' chIe. e to strI che. enI rakhevALI karo. cogaradamathI mANaso kAranI zailInI thoDI chAMTa varatAya che kharI. kahevato, svagatoktio, vAghanI jema enI sAme ghUrakI rahe che. Aha ! e bicArI haraNI ! svapnavarNana, kAvyapaMktio ne avataraNonI bahulatA to nathI, are...jAva. kharI rIte to e ja vAghaNa che. enAthI bacI jAya evo paNa teno sAro evo upayoga-viniyoga to thayo ja che. ane bhAgye ja koI paThTho dekhAze. badhe hArI gaI...hArI gaI e-ema juo sanAtanadAsanA mananI sthiti darzAvatI kAvyAtmaka bhale dekhAtuM, paNa aMte to e ja jItI jAya che. abaLA rUpa laine paMktio- kumudinInA kula zA smitamAM enA svaccha dhoyela-lUchela ya mohanI bhUrakI nAkhaze ne zuMbha-nizuMbha jevAya kAbUmAM AvIne mana jharaNAnA pANImAM rahela sonAnAM ghareNAMnI jema malakI rahyuM vaza thaI jaze. virocana suddhAM maTI jaze. maMdarAcalane halAvI nAkhanAra che.' ane juo nadInuM AvuM varNana-"rasto eno ghaNo lAMbo asuro paNa enI samakSa cakkara khAine hAlI jaze. pIyA ja karo che...pahADanI aMdhArI guphothI te aTala zItala chalachalatA samudra AMkhothI enuM mohinI rUpa...oha e che mAyAvI viSNunuM amogha sudhIno, keTalA vaLAMka, keTalAM vamaLa, keTalA khaMDa-vikhaMDanA phAMTA, zastra. enuM caritra samajavuM eTale viSNu-mAyAne samajavI ! kahyuM keTalA sumeLa-ameLa thaI gayA pachI-koi ene kheMcI ANe ja che-triyA caritra, puruSasya bhAgya, devo na jAnAti kuttaH manuSyAM. che-bicArI nadIne pUchIe ApaNe to e kahI na zake-meLApa sthaLa A sRSTi jeno khela che, te e nArI mAraphata AMkhamIMcAmaNI najIka AvatA retInA baMdhanI bIjI bAjuthI samudra ene pokAra karIne khelI rahyo che. juvAna uMmara haze, zarIramAM zakti-devata haze, e nimaMtre che ne thaI jAya che. nadI sthirAne nizcala. UmaTI UmaTI bAhu vakhate te kahIM-kahIMthI AvIne gherI leze. gho-gho rANInI ramatamAM laMbAvIne mahodadhi ene teDI laI jAya che-ne khArA phINavALA mANasa vacamAM ja paDI jaze. jyAM moM ughADavA icchaze tyAM ene mojAMmAM e khovAI jAya che-nimanna thaI jAya che." paheregIra rUpe cokI karatI e joze. hAthamAM hAtha rAkhavAmAM e sanAtanadAsanA jIvananI aMtima veLA sAthe lekhake kareluM TUMka cokkasa raheze. nIcA namIne chaTakavA mAgazo to e vadhAre UMcI paNa jIvaMta varNana juo- thaine rokI rAkhaze. enA hAthanI pakaDa para ghA karI chaTakI zakAya, "samudra paNa emanuM mAna jALave che, ene lAge che--jANe AkAza paNa e zuM sahaja che ? e to cAre tarapha ghUmI vacce rahelAne DUbADatI pIgaLIne pANI thaI gayuM. samudranI nIlI sImAkSitija para AkAza raheze.. bola bola rANI, keTaluM che pANI. paga samANuM pANI ! jhUkI gayuM che. mojAM-lahero UchaLatI vakhate lAge che jANe pahADanI kamara sudhInuM pANI ! bola rANI bola keTaluM pANI ? gaLA sudhInuM coTI cUrecUrA thaIne jharI rahI che-tUTI phUTIne phINa banI gaI. ghU ghU pANI ?' e rIte DUbato jaze, vakhata ja kyAM rahe ? jota jotAmAM garjana dhvani jANe pRthvInA peTALamAMthI spaMdita thaine UThI rahyo to e DUbI jaze ! "tretA yuganA pahelavAna-hanumAna hatA to che..samudra para rAta jhUkI gaI...veravikhera vAdaLa ne sarasaratI mahAyogI ne parama bhakta. chatAM e surasAnI sAme to hArI ja havA....retInA Dhaga para nizcala nirvedazA sUtA che sanAtanadAsajI... gayA, e yogabaLathI jeTalA moTA thatA gayA, enuM moM paNa eTaluM keTalAka samaya pachI aMdhakAra chacchare kaMpI gayo. jANo na jANo ja moTuM thatuM gayuM. zaktithI ene jItavI saMbhavita nathI, eTale paNa samudranuM garjana paNa thaMbhI gayuM. aDadhI rAtanA phUMkAto matavAlo baLathI nahi, paNa buddhikunehathI ene jItavI paDaze. ghUsI jAva enA pavana paNa jaMpI gayo. tArA paNa nabhamAM phIkA nisteja thaI gayA. moMmAM. e vicAraze-jANe gaLI gaI e. AMkho mIMcIne e gaLI sanAtanadAsanA dehe sUkA parNanI mAphaka kaMpa anubhavyo ne gaI, ema samajaze, paNa joyuM to nAkanA mArgathI e sUkSmarUpe avAranavAra charachara karatI retI kaMpIne parasevAthI bhInI thaI gaI. hanumAna saMrakIne chaTakI gayelA. nArI potAno bhAga jarUra leze; 'A rIte kaMika aMze "sarasvatIcaMdra'nI laghu AvRtti samA uDiyA paNa ene baLapUrvaka eno eTalo bhAga na ApavAnuM vicAratA bhASAnA samartha sarjaka pro. caMdrazekhara ratha kRta 'yaMtrArUDha' navalakathA ho, to baccA bhUlI ja jajo. evI AzA ja na rAkhatA. ene mahattvanI ne dhyAnapAtra che. . Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 Disembara, 2004 prabuddha jIvana AtmaciMtana 'T DaoN. kavina zAha vizvamAM vividha dharmo ane jAtimAM AtmA vizenI vicAraNA thaI che. ane kevaLajJAna prApta thAya che. evo AtmA jJAnAtmA kahevAya che. AtmAno jaina darzanamAM paNa AtmA ane zarIra bhinna che. AtmA pUrva saMcita karmone darzana guNa mukhya che. samakita pAmIne AtmA uttarottara uparanA guNasthAnake AdhAre 84 lAkha jIvayonimAM bhramaNa kare che. AtmAnuM zuddha svarUpa pAmavA ArohaNa karato chevaTe mukti pAme che. vItarAga devanI upAsanA vItarAge mATe mukti-mokSa meLavavA mATeno darzanazAstromAM upAya paNa darzAvyo karelA sugurunI upAsanA ane vItarAge prarUpelo dharma e ja satya e ja che. samagra jIvana bAhya pariNatinI lAMbIlacaka mAyAjALamAM pUrNa thaI AcaravA lAyaka che. evI dRDha zraddhA AtmAne thAya tyAre te samyak darzana jAya che. AtmAno pazcAtApa paNa AyuSyanI aMtima kSaNomAM vAdaLa samAna AtmA bane che. AvA samyaka darzanane pAmelo AtmA avazya mokSagAmI vikharAI jAya che. Avo vIjaLInA jhabakArA jevo kSaNika samaya Ave bane che. caritra AtmA e AtmAno jJAna ane kriyA sAtheno saMbaMdha darzAve tyAra pahelAM AtmAno vicAra karavo anivArya che. AtmA niraMjana, che. AcAra e parama dharma che ane cAritrAcAranuM vizuddha pAlana karavAthI nirAkAra, amara, ajara, jyotirmaya, sphaTika samAna, zuddha, lokAloka cAritrAtmA guNI bane che. vIryAtmA e AtmAnI zaktino dharma che. prakAzaka, jJAna AtmA, paramAnaMda jevA pAribhASika AdhyAtmika zabdothI purUSArthanI A zaktino upayoga karavo joie. bhoga sukhamAM na jANe AtmAne oLakhavAmAM Ave che. keTalI vAra zarIra saMpattino upayoga karyo hato ! AtmAnA vikAsa mATe ApaNAM AgamasUtromAM AtmA vize jaNAvyuM che ke "jIva uttama guNonuM tapa, japa, vrata, niyama, dhyAna vageremAM upayoga thAya to AtmAnI zaktino AzrayasthAna che. badhA dravyomAM uttama dravya che. ane sarva tattvomAM parama sAcI dizAmAM upayoga thayo kahevAya ane mokSarUpI iSTanI prApti sahaja tattva che. ema tame nizcayapUrvaka jANo. jagatamAM aneka dravyo che ane tenI banI jAya. yogAtmA zabda paNa AtmA sAthe joDAyelo che. anAdikALathI paryAyo paNa vibhinna che. AtmA dravyathI zAzvata che. ane paryAothI azAzvata paribhramaNa karato AtmA jyAM sudhI paramAtmAnI bhaktimAM samarpaNa thaIne che. evA zAzvata AtmA vizenI vicAraNA AtmA svarUpa prApti mATe Atma-svarUpa prApta karavA mATe bhagIratha puruSArtha Adare tyAre Avo AtmA mArgadarzaka bane che. yogAtmA kahevAya che. mana, vacana ane kAyAthI dhyAnamagna bane to tevA A zAzvata AtmA traNa prakAranA che. bahirAtmA, aMtarAtmA ane AtmA yogAtmA banIne Atma sAkSAtkAra kare che. AtmAnA A badhA paramAtmA. paramAtmAnA be prakAra che. arihaMta ane siddha. zarIranI guNo nizcaya nathI to temAM rahelAM che. paNa tene vyavahAre nayathI vrataindriyonA samUha sahita AtmA mAnavo te bahirAtmA che. AtmA duniyAnI niyama, upAsanA dvArA pragaTIkaraNa karavA mATe dharmArAdhanA che. jIvanamAM anekavidha bAhya pravRttiomAM joDAIne jIvana vItAve che. deha ane indriyanI aneka ciMtA ane upAdhimAM lapeTAyelo phasAyelo bahirAtmA khuda svarUpane pravRttiomAM rAce che. tyAre te bahirAtmA kahevAya che. deha ane AtmAne vistRta karI gayo che. to prabhue batAvelA rAjamArga upara cAlavAmAM bhinna svIkAravo te aMtaraAtmA kahevAyuM cheyazovijayajI mahArAjanI Ave to mAnavajIvana sArthaka thAya. ciMtA to AtmAnI karavAnI che. amRtavelanI sajhAyamAM AtmA vize jaNAvyuM che ke AtmaciMtA uttama che. saMsAra vRddhi karAvanArA patnI-putra, parivAra-dhana 'deha mana vacana pudgala thakI, karmathI bhinna tuja rUpa re saMpatti-sagAM snehI-duniyAdArInA saMbaMdhonI ciMtA e madhyama kakSAnI akSaya akalaMka che jIvana, jJAna AnaMda svarUpa re !' " che. saMsArI chIe eTale ciMtA thAya paNa temAM nikAcita karma na thAya tevI aMtarAtmAne jANavA mATe A gAthAno artha ciMtana ane manana karavA bhAvanA hovI joie. viSaya vAsanA, IndriyonA bhoga bhogavavAnI ciMtA lAyaka che. sarva karma rahita karma kalaMkathI vimukha e paramAtmA che. kevaLajJAnanI adhama kakSAnI che ane pArakAnI ciMtA karavI e adhamamAM adhama kakSAnI jAtanA sarva padArthonA dravyaguNa paryAyane jANanArA dehadhArI eTale zarIrI che. A vijJAna yuganA pratApe mudraNa kalAno abhuta vikAsa thavAthI ApaNuM e arihaMta che ane mokSa sukhamAM birAjamAne e siddha bhagavaMtano AtmA vicAra sAmrAjya vizvavyApI ciMtA karIne Atmazreya sAdhI laie to jIvanamAM che. - kaMIka pAmavAno saMtoSa thAya. bhava sudhArIne bhavAMtaramAM paNa devaguru ane - bahirAtmA aMtaraAtmAne bhUlIne saMsAranA vyavahAramAM racyopacyo dharmanI sAmagrI prApta thatAM AtmA paramAtmA padagAmI banI zake. AtmaciMtana rahevAthI karmabaMdha karIne bhavabhramaNa vadhAre che. eTale ke janmamaraNanI karavA mATe pratidina bhavyAtmAe vicAravuM ke huM eka chuM, huM AtmA chuM. paraMparA duHkha, zoka, bhaya, karmavivAka, roga, vRddhAvasthA, ArtadhyAna, mohamAyA ane mamatAthI rahita chuM. jJAna ane darzanathI paripUrNa chuM ema raudradhyAna vageremAM kALa nirgamana kare che. jeNe AtmAnI ciMtA hoya che. zraddhAthI vicAraNA karIne AtmabhAvamAM AtmaramaNatAmAM rAcavuM. bahirAtmAnI pravRttiomAMthI mukta thavAno sarvavirati/dezavirati dharma svIkAravo. upayoga pUrvaka vrata pAlana ane aticAra doSa mATe trikAraNa yogathI prAyazcita karavuM. saMvara ane nirjarA tattvonuM svarUpa jANIne te zAradA saMkulano kAryakrama pramANe vyavahAra karavo. Ama karavAthI bahirAtmA aMtarAtmAnI najIka ' saMgha taraphathI gata paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna kapaDavaMjanI saMsthA AvI zake che. mana, vacana, ane kAyAthI svayaM bahirAtmAnI pravRttino zAradA saMkula-vikalAMga punarvasana sevAyajJa mATe ekatra thayela nidhi te tyAga karIne jeo aMtarAtmAmAM nimagna thAya che ne paramAtmAnuM dhyAna dhare saMsthAne arpaNa karavAno kAryakrama zanivAra 8mI jAnyuArIM2005nA te AtmA paramAtmA padane prApta karavA mATe samartha bane che. AtmAne zuddha roja cikhodarAnA DaoN. ramaNIkalAla dozInA pramukhapade kapaDavaMja mukAme karavA mATe bahirAtmAnI pravRttio tyAga karavA lAyaka che. zuddha AtmA yojavAmAM Avyo che. A varNa, gaMdha, rasa, paryAya, veda vagerethI sarvathA mukta che. vyavahArathI A muMbaIthI rAtre zukravAra tA. 7mI jAnyuArIe vaDodarA eksapresamAM badhI vigato AtmAnI che. nizcaya nathI to AtmA siddha svarUpI che. I nIkaLI bIje divase vaDodarAthI kapaDavaMja jaIzuM ane kAryakrama pachI te ja guNonI apekSAe anya prakAro jANavA maLe che. jJAnAtmA e jJAna guNanA divase rAtre vaDodarAthI nIkaLI muMbaI AvIzuM. vadhu vigata mATe kAryAlayano vikAsathI kahevAya che. vartamAna jIvo mati-zruta jJAnavALA asaMkhya AtmA saMparka karavo. che. puruSArtha karIne AtmAnA jJAna guNa pragaTa thAya eTale avadhi-manaparyava D maMtrIo: Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana 16 Disembara, 2004 ' dAdInA zabdaprayoga, 1 DaoN. raNajita "anAmI' . mArAM dAdI Ama to sAva abhaNa hatAM paNa anubhavamAM bahu ja artha karavAnI svataMtratA Ape to huM eno evo artha karuM ke samRddha hatAM. huM savA varSano hato ne mAtRsukhathI vaMcita banI gayo. 'vyavahAramAM vaMcanA karavI te vahero vaMco ! ghaNIvAra dAdI mane kahetAM paNa dAdIe mAtA ane dAdInuM vAtsalya ApavAmAM raja mAtra kacAza "mAro royo lapoDa' che. lapoDano vAcyArtha to thAya che khoTAM vacana rAkhI nathI. kahevatonI samRddhi mane dAdI taraphathI vArasAmAM maLI. ApanAra, khoTI DaMphAza mAranAra, labADI, jUThuM bolavAnI TevavALAne bAra varSano thayo ne vatanamAM rahyo tyAM sudhI dAdIe mArA ghaDataramAM paNa labADa' ke 'labADI' kahevAya che. mArA pitAjI koipaNa prakAranA mahattvano bhAga bhajavelo. na mAyo samajI mane dAdIe khUba khUba bhalIvAra vinAnA mANasane "lapoDazaMkha' kahetA. "labADa ane lADa laDAvelAM tethI huM ati lADamAM bagaDyo paNa hoiza. mane "lapoDa'mAM arthanuM keTaluM badhuM sAmya che ! "pa" ane "ba" mAM paNa ThekANe lAvavA dAdI te kALe mArA mATe je zabda-prayoga karatAM hatAM kyAM aMtara jhAjhuM che ? vacce "pha" ja AvI jAya che ! dAdIe cIMdheluM tenuM Aje ATheka dAyakA bAda smaraNa thAya che. emAMnA keTalAka koI kAma na karuM ne ramavA bhAgI jAuM to bolavAnAMH "mAro royo zabda-prayoga Aje vyavahAramAM vaparAtA nathI. mane soMpeluM koI behara che.' joDaNI kozamAM "behara' zabda nathI...besara che. sUratIo kAma huM supere na kare to dAdI haMmeza TokatIH- "sa'ne badale "ha' bolatA hoya che. "havA rUpiyAnuM havA he2 hAka." mAro royo vetA vinAno che." have te kALe to huM 'vetA' zabdanoM "besara'nuM behara' thayuM hoya paNa eno artha thAya che aDadhI kALI ne artha samajavA asamartha hato paNa Aje vicAruM chuM to 'vetA' zabda aDadhI retALa jamIna. saMskRta "vitti' zabda parathI Avyo che. vitti eTale samaja ke veta saMskRtamAM 'vesara' zabda che jeno artha "khaccara' thAya che. "va" no parathI ! bhalIvAra, DahApaNa ke AvaData vinAno ne 'vetA vinAno "ba" ane "sa" no "ha" thatAM "vesara'no "behara' thAya. "moTo ghoDA kahevAya. kamaakkala ke gAMDAne paNa vetA vinAno kahevAya. saMskRtamAM jevo thayo ke kholA jevo thayo paNa akkala nA'vI'...ema upAlaMbhamAM 'vettA' eTale jANakAra, jANanAra zabda che. je "vettA' nathI te 'vetA' bolAya che. ghoDA karatAM khaccara' kaniSTa paNa bhAra upADavAmAM avvala. vinAno. nAnapaNamAM paNa huM mAruM smaraNa che tyAM sudhI pramAdI dAdIne kadAca khaccara' artha ja abhipreta haze ! "mAro royo hoharo' nahoto balake vadhu paDato caMcaLa ne taravariyo hato...paNa dAdIe che. joDaNI kozamAM A zabda nathI paNa mane barAbara khabara che ke cIMdheluM kAma na karuM ne pathArImAM paDyo rahuM eTale dAdI acUka jyAre huM koipaNa soMpeluM kAma karavAnuM bhUlI jAuM tyAre dAdI 'hoharo' bolavAnI; "mAro royo padoDa' che. koipaNa vAkyamAM 'royo' zabda zabda-prayoga karatAM. evo ja emano bIjo zabdaprayoga kartA: 'mAro dAdInuM dhruvapada hatuM. te kALe padoDa zabda mane kadAca prazaMsAvAcaka royo phagaDaNa che." "phakadaMDa" ke "phagadaMDa paNa che. "phAga', "phagavuM lAgyo haze. "sArtha gujarAtI joDaNI koza'mAM dAdIno A "padoDa' uparathI A zabda Avyo che jeno artha 'uDAu', lucyuM ke bephikaruM zabda nathI paNa padeDavuM' ke "padoDavuM" zabda che. saMskRta 'pravru' doDavuM thAya che. "phagaDaNa' jevo bIjo prayoga atyAra sudhI kyAM phAga gAvA - uparathI ke pAdavuM parathI e zabda AvyA haze ? hiMdImAM 'padoDA' gayo hato. A paNa phaMgavuM uparathI Avyo che. prAcIna sAhityamAM zabda che jeno artha thAkI jAya tyAM sudhI khadeDavuM ke doDAvavuM thAya che. "phAga' nAmano kAvyaprakAra che..phAga gAvA jatAM samayanuM bhAna na marAThImAM 'pudaDo' zabda che jeno artha game tema-bagaDe tyAM sudhI rahe te sAva svAbhAvika che. AnaMda sivAya emAM bIjI koI kamANI khUba vAparavuM ke kAmamAM levuM evo thAya che. saMskRta, hiMdI, marAThI nahIM eTale Avo eno artha thayo. mAro royo bAmacA jevo che.' zabdo sAthe 'padoDa' eTale 'pramAdI', ALasu, kAma karyA vinA paDI joDaNIkozamAM A zabda nathI. mArA kayA vartananA pratyAghAtarUpe rahenAro evo artha saMkaLAyelo nathI balake pharajiyAta rIte sakriya A zabda dAdI vAparatAM tenI mane khabara nathI. saMbhava che ke kadAca karavAno bhAva che to pachI joDaNI kozamAM "pAdavuM' parathI padaDa asvAbhAvika vartana mATe e zabda vAparatAM hoya !...paNa mane pAkI zabda Avyo haze evo zaMkAsUcaka praznArtha che te dAdIne abhipreta khAtarI che ke teo A zabda ghaNIvAra vAparatAM. rAmalIlA, bhavAI haze ! koikavAra evA bhAvArthanuM e bolatA paNa hatAH "mAro ke tUrI sAthe ene dUrano koI saMbaMdha hoya ? -na-jAne. "bhAmaTA'no royo padoDanI mAphaka pathArImAM paDyo paDyo pAdyA kare che." "padoDa' "bAmaco' thayo hoya ! bhAmaTo eTale rakhaDela, uThAvagIra, bhamato jevo eka zabda te vAraMvAra vAparatAM-"mAro royo dagaDo che.' 'dagaDa cora. atyAre to mane ATalAM ja 'vizeSaNo" yAda Ave che. moTAbhAI ! ke "dagaDuM' zabdano artha hiMdImAM 'dagalabAja', lucca thAya che. sAcI jIvatA hota to zabdavRddhi thAta paNa dAdInA A upAlaMbhomAM koI vAta para vizvAsa na mUkanAra-kAmanI bAbatamAM harAmakhorI ke luccAi tiraskArano bhAva nahoto. dAdInI gALo paNa ghInI nALo jevI karanArane mATe paNa e zabda vaparAya che 'dagaDAI; paNa dagaDa'na lAgatI. samajato nahoto eTale AnaMdathI hasI kADhato. Aje samaju eka artha 'paththara', 'pahANo', paththaranuM cosalu, Teku ke gaciyuM paNa chuM to ya mane e badhA zabda-prayoga yathArtha lAge che. keTalA badhAM thAya che. mane lAge che ke dAdIne mana "dagaDo'-eTale paththara, pahANA premathI, keTalI badhI lAgaNIthI dAdI AvA zabda-prayoga karatAM hatAM. jevo artha abhipreta haze. paththara paDyo tyAM paDyo. uThAvanAra maLe mArA jIvana-ghaDataramAM dAdIno khUba moTo hisso ne prabhAva che. to UThe...bAkI dagaDAI karIne dagaDo' banI jAya ! mArAthI be sAluM mArA moTAbhAie chello-zvAsa lIdho tyAre khAsa to dAdIne yAda moTA mArA bhAI sAthe huM koI vastunI Apa-lemAM anyAya karuM to karelAM. meM mArA eka pustakamAM temane A rIte arpaNa karela che - dAdI bolavAnAH "mArA royA ! 'vahero vaMco' karanAranuM koI di' "jAte bhaNyAM nA, amane bhaNAvyA." 'bhaluM na thAya." vahero vaMca' eTale bheda, AMtaro. "vaheravuM jemane dAdI ne dAdAno prema maLyo che e AtmAo keTalA badhA eTale-prAkRta 'vihura' saMskRta-vidhura-viyukta-chUTuM pADeluM. vahero sukhI gaNAya ! vaMco'no je sAco artha thato hoya te paNa mane koI svataMtra rIte Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 Disembara, 2004 prabuddha jIvana tattvArthasUtrakAra, prakAMDa paMDita zrI umAsvAtijI mahArAja - pa. pU. munizrI vAtsalyadIpa jaina zAsana premamAM prabhAvaka AcArya bhagavaMtothI suzobhita rahyuM che. prabhAvazALI ane jJAnI AcAryonI mahAna paraMparAmAM AcArya zrI umAsvAtine saMbhAravA paDe. zrI umAsvAtinuM sthAna ane mAna ativiziSTa che. kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcArye 'siddhahema zabdAnuzAsana'mAM temanI prazaMsA samaya FIR: (zreSTha saMgrAhaka umAsvAti) tevA zabdomAM karI che. saMskRta bhASAnA prakAMDa paMDita, AgamagraMthonA virala jJAnI, zreSTha dArzanika, graMtha 'tattvArthasUtra'nA sarjaka zrI umAsvAtinuM virala saddabhAgya e che ke temane gotAMbara ane digaMbara banne paraMparA potAnA mAne che ane temano paricaya potAnI rIte Ape che, paraMtu zvetAMbara vidvAnoe tarkabaddha rIte temanI guru paraMparA siddha karI che. zrI umAsvAti racita 'tattvArthasUtra'nI bhASyanI prazasti anusAra, temanA dIkSAguru AcArya zrI ghoSanaMdi hatA. zrI ghoSanaMdi 11 aMgasUtronA dhAraka hatA ane vAcanAcArya zivazrInA ziSya hatA. zrI umAsvAtinA vidyAguru mula" nArma thAyanAcArya hatA. zrI 'mUla' mahAvAcanAcArya zrI muMDapAdanA paTTadhara hatA. zrI ghoSanaMdi uccanAgaranA zramaNa hatA. zrI navA pigama sUtrane kotAMbara vidvAno umAsvAtine zvetAMbara AmnAya mujaba uccanAgara zAkhAnA mAne che te mujaba, tattvArthanI bhASya prazastimAM uccanAgara zAkhAno ullekha che ane te pazcAnupUrvI krarma gaNIe to kalpasUtranI sthavirAvalI pramANe, Arya suhastinA ziSya susthita, supratibaddha, temanA ziSya indradharmano pratinidhi graMtha che, AdhAratha che. tri, temanA .pa Arya diza ane Arya dinanA ziSya zAMti vaidika hatAM. zAMti zreNikathI uccanAgara zAkhAno udbhava thayo. bhASyanI prAti uccanAgara zAkhAno ullekha kare che te mujaba, zrI umAsvAti guruparaMparA AcArya zrI suSuptisUrinA siddha thAya che. A zrI suddhatti sUri, kAmavijetA tarIke prasiddha zrI sthUlibhadrajI mahArAjanA hatA. zvetAMbara paraMparA anusAra Aje paNa tattvArthasUtrano svAdhyAya karanAra eka upavAsanuM phaLa prApta kare che. 'tattvArtha sUtra'mAM jIva vijJAna, jaDa vijJAna, janana vidhA, zarIra vijJAna, mAnasa vijJAna, loka vijJAna, bhUgoLa, khagoLa, karma vijJAna, mola, ityAdi aneka viSayono ullekha che. AvA aneka viSayonI A ekamAtra sAragraMtha che ane zvetAMbara tathA digaMbara paraMparAmAM alpapAThabheda sAthe samAna bhAve svIkRta thayo che. digaMbara paraMparA zrI umAsvAtine zrutakevalI tulya gaNe che. samyagdarzana, samyag jJAna, samyak cAritra mokSamArga che tevuM siddhavacana tattvArthasUtramAM maLe che. jaina darzananI aneka mAnyatAonuM pratipAdana tattvArtha sUtrakAra temAM kare che, tattvArtha sUtramAM 10 adhyAya che ane temAM 357 sUtro che. 11 temanA samayamAM vidvAnonI bhASA deviArA saMskRta hatI. jaina Agama sUtronA talasparzI jJAtA zrI umAsvAtie Agama graMthonA sAra rUpe 'tattvArtha sUtra' nAmanI adbhuta graMtha sarja Apyo ane temanI viziSTatA prasthApita karI. tattvArtha sUtra ajoDa graMtha che. tattvArtha sUtra zuM che ? 'tattvArtha sUtra' zrI uMmAsvAtinI maLe pratibhAno addabhuta namUno che. temaNe jaina dharmanA siddhAMtone, jaina Agama graMthomAMthI sUtra rUpe cUMTIne 'tattvArthasUtra' svarUpe sarjana karyuM che. prathama cAra adhyAyamAM 158 sUtro che, temAM; jIva ane tenA bhedo, deva ane na2ka bhUmi, bhaugolika sthitinuM nirUpaNa che. pAMcamA * adhyAyamAM 42 sUtra che, temAM; dharmAstikAya-adharmAstikAya AdinuM nirUpaNa che. chaThThA adhyAyamAM 27 sUtra che, temAM Astraya tattvanuM nirUpaNa che. sAtamA adhyAyamAM 39 sUtra che, temAMH saMvaratattvanuM nirUpaNa che. AThamA adhyAyamAM 26 sUtra che, temAM; karmatattvanuM nirUpaNa che. navamA adhyAyamAM mokSanuM nirUpaNa che. tattvArtha sUtranuM sarvAMgI viokana karatAM kahI zakAya ke te jaina zAsanano Aka2 graMtha che ane tenI racanAthI ja jaina darzananA dArzanika sAhityanA nimaNinA maMDANa thayAM. tattvArtha sUtra jaina vArtha sUtranA vyAkhyA-graMthamAM tavA vigabhASya e zrI umAsvAtinI sarvoparI racanA che. tattvArthAdhigamabhASyanI prazastimAM umAsvAtinI saMkSipta jIvanaparicaya sAMpaDe che. tattvArtha sUtra vize digaMbara AcAryoe sarvArthasiddhi, zrusAgarI, rAjayArtika, ziSyokArtika Adi TIkAonI racanA karI che. tattvArthanI sauthI moTI TIkAnI racanA zvetAMbara 5raM52ka siddhasena gaNinI che. A TIkAkAra siddhisena gaNi tattvArthabhAnI krutinI prazastimAM potAne bhAsvAmInA ziSya gaNAve che. bhAvAthI Aryadina sUrinA praziSya ane Arya siddhagirinA ziSya hatA. AcArya zrI haribhadrasUrie paNa tattvArtha bhASya para laghuvRttinI racanA karI che. temanI A vRtti lagabhaga pAMca abhAra pUratI che. pachInI vRttinI racanA temanA ziSya zrI povijayasUri ane temanA ziSye pUrI karI che. tattvArtha sUtra ane bhASya uparAMta, jaMbUdvIpa samAsa, pUjA prakaraNa, zrAvaka kSetrasamAsa, prazamarati prakaraNa AdinI racanAo paNa zrI umAsvAtinI gaNAya che. zrI umAsvAtie 500 graMtho racyA hatA tevI mAnyatA cetAMbara paraMparAmAM che. zvetAMbara ane digaMbara banne potAnA ja go evA sApuran jainazAsanamAM zrI bhAvAti ekamAtra che. digaMbara paraMparAmAM temanA umAsvAti ane umAsvAmI evAM be nAma jANItAM che. digaMbara graMthanusAra, guptapiMccha bhAravAtine tattvArthanA kartA kahyA che, umAsvAtino paricaya A pramANe cheH nyAvikA gAma, krAbhiSaNI gotra, mAtAnuM nAma uMmA ane pitAnuM nAma svAti mAtA-pitAnA nAmane joDIne temanuM dIkSAnuM nAma umAsvAti. veda zAstronA vijJAna ane saMskRta bhASAnA paDita zrI uMmAsvAti jinaprApti, pratimA nihALIne vairAgya pAmyA ane sAdhu banyA. vikrIya 19mI sadImAM thayelA napAmIya jainAcArya zrI vijayAnaMdasUri mahArAja eTale ke zrI AtmArAmajI mahArAja, zrI umAsvAtie 'navArtha sUtra'mAM kyuM sUtra mAM AgamamAMthI lIdhuM che tevuM eka viziSTa saMzodhana paNa pragaTa karyuM che. paraMparAgata saMzodhana anusAra zrI umAsvAti vIra nirdeza saMvata 70 AsapAsa thayA hatA tevuM pratipAdita thAya che. school ch Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 Disembara, 2004 zrI devacaMdrajI mahArAja racita zrI suvidhinAtha jina stavana I sumanabhAI ema. zAha sUkSma nigodathI mAMDI devagati sudhI anAdikALathI sAMsArika jIve vividha mohAdikanI dhUma, anAdinI Utare, ho lAla | a. ! jIvayonimAM janma-maraNanA pherA anaMtavAra karyA che. paraMtu manuSyagatinA amala, akhaMDa, alipta, svabhAva ja sAMbhare, ho lAla // sva che. koI bhavya jIvane puNyodaye jyAre dehadhArI arihaMta prabhu ke teonI prazAMta tatvaramaNa zuci dhyAna, bhaNI je Adare, ho lAla || bha. IT mukhamudrA dharAvatI pratimAjInA nizcaya-vyavahArathI vidhivat darzana thAya che, te samatArasa dhAma, svAmI mudrA vare, ho lAla | sva. 11...4 tyAre tene potAnA AtmasvarUpanuM oLakhANa thAya che. AvA sAdhakane rAgadveSa anAdikALathI mahAsaktimAM otaprota thayela mAnavane jyAre zrI tIrthakara ane ajJAnamaya jIvanamAMthI mukta thavAnI ruci utpanna thAya che. jijJAsu prabhunuM puSTa-nimitta prApta thAya che, tyAre teno dehAbhyAsa (dehamAM Atmabuddhi) sAdhaka pratyakSa sazurunI nizrAmAM zrI tIrtha kara prabhunuM AlaMbana laI dUra thavA mAMDe che. AvA bhavyajIvane nirmaLa, akhaMDa ane alipta muktimArganAM yathArtha kAraNo sevavA tatpara thAya che, e prastuta stavanano AtmasvabhAvanI jyAre yathArtha oLakha thAya che, tyAre tenuM dhyAna Atmika mukhya hetu jaNAya che. have stavanano gAthAvAra bhAvArtha joieH guNomAM varte che. zrI arihaMta prabhu pratye ananyatA ane prazasta dhyAnAdithI. dITho suvidhi niNaMda, samApirase bharyo, ho lAla | sa. !! sAdhaka prabhu sAthe ekatA anubhave che. AvA dharmadhyAna ane zukaladhyAnathI bhAsyo AtmasvarUpa, anAdino vIsaryo, ho lAla | a. It sAdhaka ghAtakarmono kSaya kare che, eTale tene saMvarapUjaka nirjarA thayA kare che. sakala vibhAva upAdhi, thakI mana osaryo, ho lAla // B. ! chevaTe sAdhaka prazAMta ane samatArasathI bharapUra prabhu jevI ja mudrA avasara sattA sAdhana mArga, bhaNI e saMcaryo, ho lAla nI bhaNI. !!...1 Ave prApta karI zake che. he prabhu! AjasudhI rAgadveSa ane ajJAnamaya vaibhAvika vRtti ane pravRttithI prabhu cho tribhuvana nAtha, dAsa huM tAharo, ho lAla ll dA. | mAruM jIvana aneka jIvayonimAM vyatIta thayA karyuM che. paraMtu Aje ApanuM karuNAnidhi abhilASa, ache muja e kharo, ho lAla // a. | darzana nizcaya ane vyavahAraSTithI vidhivat thayuM tethI huM dhanyatA anubhavuM Atama vastu svabhAva, sadA muja sAMbharo, ho lAla // sa. T chuM. he suvidhinAtha ! ApanI prazAMta mukhamudrAnAM darzana karatAM ApanA kevaLa bhAsana vAsana eha, carama dhyAne dharo, ho lAla // ca. T...5 jJAnAdi Atmika guNo parama samAdhirasamAM nimagna thayela meM nihALyAM. he prabhu ! Apa traNa bhuvananA nAtha cho. vaLI Apa bhavyajIvane te: AvuM anupama darzana thavAthI mArI zuddha AtmasattAnuM mane smaraNa ke bhAna sattAgata AtmikaguNo prApta karAvanArA ane tenuM jatana karanAra cho : thayuM, je anAdikALathI vismRta hatuM. he prabhu ! AtmasattA pragaTa karavAnI prabhu ! huM Apano sevaka chuM ane mArA pratye karuNAdraSTi rAkhI mukti mATenuM mane rUci ane abhilASA jAgRta thaI che. A manoratha pUro karavA huM mArI abhilASA pUrNa karo. he prabhu ! Apa ja mArA pragaTa zuddhAtmA cho ane samyagudarzana--jJAna-cAritrya-tapAdi sasAdhanono sadgurunI nizrAmAM mane ApanI pratye ja ananyatA varte. he prabhu ! mane Atma-svabhAvamAM ja sadupayoga karI muktimArga sAdhavA kRtanizcaya thayo chuM. samyaka pratIti, zraddhA ane tanmayatA varte. he prabhu ! mAruM samagra jIvana prabhu tuma jANaMga rIti, sarva jaga dekhatA, ho lAla // sa. || ApanI AjJAdhInapaNAmAM ja vyatIta thAya. AvA saghaLA manoratho he prabhu ! nija sattAe zuddha, sahune lekhatA, ho lAla // sa. || ApanI kRpAthI saphaLa thAo. parapariNati aSa-paNe uvekhatA, hola lAla | pa. || prabhu mudrAne yoga, prabhu prabhutA lakhe, ho lAla // pra. | ' bhAgyapaNe nija zakti, anaMta gavekhatA, ho lAla / a. ii.....2 ke dravyataNe sAdharma, svasaMpatti oLakhe, ho lAla | sva. || zrI tIrthaMkara paramAtmA potAnA kevaLa jJAna-darzanamaya-Atmika guNothI olakhatA bahumAna, sahita ruci paNa vadhe, ho lAla // sa. IT samasta lokanA sarva dravyanA zuddha ke azuddha saikAlika pariNamana vartamAnamAM ruci anuyAyI vIrya, caraNadhArA sadhe, ho lAla // ca. IT..6 joI-jANe che. teo jIvanA parapariNamana ke azuddha dazAne jANatA hovA zrI tIrthaMkara paramAtmAnI prazAMta mukhamudrAnuM samyakdarzana thavAthI sAdhakane chatAMya tenI TveSarahita upekSA kare che athavA temAM udAsInatA seve che. eTale teonI anaMta ane akSaya jJAnadarzanamaya prabhutAnuM oLakhANa thAya che. zrI arihaMta prabhu potAnI AtmasattAthI jIvanA mAtra zuddha svarUpane ja lakSamAM sAdhakane AMtarika sUjha pragaTe che ke je prakAranI Atmika saMpadA prabhune pragaTapaNe le che. he prabhu ! anaMta guNA-paryAya rUpa zaktine ja ApazrI bhogyarUpa gaNI varte che evI ja saMpadA tenAmAM paNa sattAe karIne che, paraMtu te bahudhA - temAM ja ramamANa karo cho. TUMkamAM saMpUrNa nirdoSa dazAne pAmelA evA arihaMta apragaTapaNe che. sAdhakane prabhunA Atmika guNo pratye bahumAna utpanna thAya paramAtmA jagatanA sarva jIva pratye sarakhI karuNASTithI mAtra zuddhatA jue che che ane tevA guNonI prApti thAya evI abhilASA pragaTe che. AvI ane jIvanI bhAvika pravRttinI upekSA kare che. AtmajAgRtino sadupayoga karI sAdhaka potAno vIryaguNa pravartAvI dAnAdika nija bhAva, hatA je paravazA, ho lAla ha. / AjJAdhInapaNAmAM varte che. chevaTe sAdhakane potAnA AtmasvabhAvamAM kramaze, te nija sanmukha bhAva, grahI lahI tuja dazA, ho lAla | gra. || sthiratA thavA mAMDe che.' prabhuno adbhuta yoga, sarUpatI rasa, ho lAla | sa. || kSAyopathamika guNa sarva, thayA tuja guNarasI, ho lAla | P. / bhAse vAse tAsa, jAsa guNa tuja jisa, hola lAla // jA. /...3 sattA sAdhana zakti, vyaktatA ullasI, ho lAla // vya. || he prabhu ! mArI vRtti ane pravRtti, je anAdikALathI parAdhInapaNe pugala have saMpUrNa siddhi, taNI zI vAra che, ho lAla //ta. . anuyAyI hatI te ApanI vItarAgadazAnuM puSTa-nimitta pAmI svarUpAlaMbI devacaMdra' jinarAja, jagata AdhAra cho, holA lAla // ja. !!...7 thaI che, jethI huM Atmasanmukha thayo chuM. zrI jinapratimAjInA darzanano mane zrI devacaMdrajI mahArAja prastuta stavananA upasaMhAramAM kahe che ke mAra apUrva yoga prApta thayo che, jenAthI AtmasvabhAva pragaTa karavAnI mArI sarva jJAna-darzana-cArityAdi kSAyopazamika guNo he prabhu ! ApanA kSAyika bhUmikA taiyAra thaI che. eTale pratimAjInuM zuddhAvalaMbana levAthI ane tIrthakara kevaLa jJAnadarzanAdi Atmika guNonA rasiyA thayA che. he prabhu ! mArI prabhunA Atmika guNonI mane oLakhANa thatAM tenI niraMtara pratIti rahyA kare AtmasattA je atyAra sudhI apragaTa hatI te ApanA zuddhAvalaMbanathI vyA che. zrI arihaMta prabhunI samyaka oLakhANa ane Atmika guNonI prApti thavA mAMDI che ane teno mane bhAvollAsa varte che. he prabhu ! mane have nizcaya arthe vidhivat prakriyA koI jJAnIpuruSa pAsethI ja thaI zake tema che, kAraNa ke varte che ke ApanI kRpAthI TUMka samayamAM mane kAryasiddhi avazya prApta thaze. te teone AtmAnubhava pratyakSa pramANarUpa vartato hoya che. prabhu ! Apa jagatanA sarva jIvonA taraNatAraNa ane AdhAra cho. nAka' Printed & Published by Nirubahen Subodhbhal Shah on behalf of Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh and Printed at Fakhri Printing Works. 312/A, Byculla Service Industrial Estate, Dadali Konddev Cross Road, Byculla, Mumbai-400 027. And Published at 385, | s.v.p. Road, Mumbai-400 004. Editor: Hamanlal C. Shah