Book Title: Atmsiddhi Mahabhashya Part 03
Author(s): Shrimad Rajchandra, Jayantilalji Maharaj
Publisher: Shantaben Chimanlal Bakhda
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005939/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIdiALi sAvalANa bhAga-3 * racayitA che sahAtma svarUpa parama kRpALudeva zrImad rAjacaMdra vANakAra goMDala gaccha ziromaNI parama pUjaya jayaMtilAlajI ma.sA. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItarAgAya namaH zrI Atmasiddhi mahAbhASya bhAga - 3 [gAthAH 9 thI 12]. H mULa racayitA : zrImad rAjacaMdra : bhASyakAra : geAMDala gaccha ziromaNi parama pUjaya zrI jayaMtilAlajI mahArAja sAheba : preraNA srotaH mahAprajJA pU. zrI vIramatIbAI mahAsatIjI saMpAdakaH AgamaprajJA DaoN. sAvI AratIbAI mahAsatIjI : prakAzaka : zrI zAMtAbena cImanalAla bAkhaDA parivAra Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzana tArIkha : 06-10-2011, mahAbhASyakAra gurudeva pU. zrI jayaMtamuni ma.sA. janmadina prata - 1000 prathama AvRtti H : prApti sthAnaH (1) zrI pramodabhAI cImanalAla bAkhaDA 11/e, ArmanIyama sTrITa, 1 lA mALe, kalakattA - 7. mobAIla : 93397 48913 (2) peTarabAra H pUjaya tapasvIzrI jagajIvana mahArAja cakSu cikitsAlaya peTarabAra. (3) muMbaI : pArasadhAma, ghATakopara (IsTa) muMbaI (4) zrI praviNabhAI koThArI. e/401, mANeka epArTamenTa, 9/12, jAganAtha ploTa, jAganAtha maMdira pAse, DaoN. yAjJika roDa, rAjakoTa. phona : 0281-246003). mobAIla : 98985 65429 che : mudrakaH 0 parama prinTarsa koleja coka, gAMDala - 360311. (gujarAta-bhArata) phona: 0ra8rapa - rara4pa93, rara0393. Email : paramprint@rediffmail.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhivaMdanA goMDalagaccha ziromaNI, netrajyoti pradAtA gurudeva pU. zrI jayaMtamunijI ma.sA.nA caraNomAM bhAvavaMdanA... pU. gurudeve 50 varSa jeTalA sudIrgha samaya sudhI pUrvabhAratamAM birAjamAna rahIne bhagavAna mahAvIra svAmInA nAmano jayajayakAra karyo che. pUrvabhAratamAM 28-30 jeTalA dharmasthAnakonuM nirmANa, 50 jeTalA saMghonI sthApanA tathA janasamAjamAM ahiMsAnA saMskAronuM siMcana karIne ahiMsA saMghanI sthApanA karI che. pUrvabhAratanA vyApaka vihAra daramyAna pU. gurudeve baMgALa ane bihAranA AdivAsIonI niHsahAyatA ane nirakSaratAnA dAruNa dRzyo joyA. temanA aMtaramAMthI karUNAno srota pravAhita thayo. peTarabArane potAnI karmabhUmi banAvI. temanI preraNAthI pUjya jagajIvanajI mahArAja cakSu cikitsAlayanI sthApanA thaI. ahIM zaikSaNika ane tabIbIkSetre janahitanA kAryo aviratapaNe cAlI rahyA che. bokAro ane pU. gurudevanI janmabhUmi dalakhANiyA gAmamAM adyatana zALAnI sthApanA thaI che. peTarabAramAM jyoti sarasvatI vidyAlayamAM aneka bALako skUlanA abhyAsa sAthe mAnavatAnA saMskAra pAmI rahyA che. pU. gurudeva samAopakAra sAthe zrutasevA paNa karI rahyA che. teozrInA ciMtanasabhara aneka pustako prakAzita thayA che. te ja rIte AtmasiddhizAstra para mahAbhASyanuM lekhana karAvI teoe zrutajJAnanI pAvanagaMgA vahAvI che. pUjyazrIe netrajyotipradAtA' ane 'paramadArzanika' upanAmane sArthaka karyuM che. pustaka saMpAdananA prarNa sahayogI mahAprajJA pU. vIramatIbAI ma., DaoN. AratIbAI ma. Adi ThANA tathA prakAzaka zAMtAbena cImanalAla bAkhaDA parivArano ame AbhAra mAnIe chIe. pUjya gurudevanA AzIrvAda ane preraNAthI A saMsthA uttarottara pragati karatI rahe e ja bhAvanA... pU. tapasvI zrI jagajIvanajI 'mahArAja cakSucikitsAlaya--peTarabAra TrasTIgaNa zrImatI puSpAdevI jaina zrI prANabhAI mahetA zrI azokabhAI jaina zrI pravINabhAI pArekha vinubhAI zAha zAMtilAlajI jaina zrI zrI zrI bipInabhAI bhImANI zrI dilezabhAI bhAyANI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. gAthA pada peja | | gAthA pada peja chaThTha pada mokSa upAya 118 nizcaya sarve jJAnIno. 224 9ra hoya kadApi mokSapada. ziSya bodhibIja prApti kathana 93 athavA mata darzana ghaNAM.. 119 saddagurunA upadezathI. 231 94 kaI jAtimAM mokSa che. 120 bhADuM nija svarUpa te... 231 95 tethI ema jaNAya che. 121 kartA bhoktA karmano... 246 96 pAMce uttarathI thayuM.... 122 athavA nija pariNAma che.. 254 97 pAMce uttaranI thaI... 123 mokSa kahyo nijazuddhatA... 261 98 karmabhAva ajJAna che... 124 aho ! aho ! zrI saddaguru. 271 99 je je kAraNa baMdhanA. 125 zuM prabhucaraNa kane dharuM... 280 100 rAga dveSa ajJAna e... 126 A dehAdi AjathI... 287 101 AtmA sat caitanyamaya. | 127 SasthAnaka samajAvIne. 295 102 karma anaMta prakAranAM... upasaMhAra 103 karma mohanIya bheda be.. | 128 darzana SaTe samAya che.. 301 104 karmabaMdha krodhAdithI... 93 1ra9 AtmabhrAMti sama roga nahIM. 307 105 choDI mata darzana taNo... 130 jo Iccho paramArtha to... 317 106 SaSadanA SaDmazna te... 114 131 nizcaya vANI sAMbhaLI. 325 107 jAti veSano bheda nahIM.. 124 13ra naya-nizcaya ekAMtathI. 108 kaSAyanI upazAMtatA.. 133 gacchamatanI je kalpanA... 342 109 te jijJAsu jIvane.. 141 134 AgaLa jJAnI thaI gayA. 350 110 mata darzana Agraha tajI. 153 135 sarva jIva che siddha sama.... 356 111 varte nija svabhAvano 163 136 upAdAnanuM nAma laI... 365 112 vardhamAna samakita thaI. 172 137 mukhathI jJAna kathe ane.. 37ra 113 kevaLa nijasvabhAvanuM.. 183 138 dayA, zAMti, samatAM, kSamA.. 381 114 koTi varSanuM svapna paNa.... 139 mohabhAva kSaya hoya jyAM.. 395 115 chUTe dehAdhyAsa to... 202 140 sakaLa jagata te eThavatu.... 401 116 e ja dharmathI mokSa che.. 210 141 sthAnaka pAMca vicArIne... 409 117 zuddha buddha caitanyaghana. 216 142 deha chatAM jenI dazA... 414 105 334 * 132 192 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- Page #7 -------------------------------------------------------------------------- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhAraMbha-maMgalama he bhAI ! ! ! tuM UThI jA, darzana thaze tane Malolos tana-manathI upara, caitanyaghana svarUpanA... tuM UThI jA... meLavyo che je AnaMda, karI le rasapAna mahAtmAone AnaMdaghanano, bhAI ! tuM paNa snAna karI le, te ghanAnaMdamAM... tuM UThI jA... pIrasyo che A thALa, zrI sadguru bhagavaMte, vahyA che jharaNA temAMthI motI rUpe mahAbhASyanA...tuM UThI jA... Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI Atmasiddhi zAstra racayitA sahajAtmasvarUpa paramakRpALu zrImad rAjacaMdrajInA hastAkSara darzana myAna chuM. - jhera samaga mAM kula anaMta zuM * tI muI jA huM1. samavuM te naMgALa bhAveza bhAI me sinni, niki mot of care, ja anya mahema ja 1 10, phomansDa 17 mane sAlema sAma ii ubhuM ne 3 A bahu jhaMkha 31 0 bheda 134, maLamArga nIce, TheranuM baMka moTu che 91, jAte kALI re, bhauma 25 KG `kho. 1 be di{La che, ne 18 sAgara1, lekhaka kAkI, kAsalAM ut 1 aa garbhamAM uttama, ma na tene51, khAte phaka, zo ke bharAyuM. 1 phLa ke je mom che, zAM zakuM ke, mAtA ke te ArA Inja eTa Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cchr rr 13 4 4 n. cchng Reve 45 5 3 5.6, (6ttaan 4 (e ec2 ecch aiccheriw 43 .ecchnwn x4 44 (0 t29 130, 21:43 .cchn * 94 9 8 5 9 , engain e4y6ekh, phra 6% nn. naa n aa nge (6 4 3.4 10 1 ainaicche 6xfy" cchaa+ w d 13t, khney gae 6ytA . 55 913 * 1 2 20, 50 theRec ( * * (d3t+ aicch h51 ain 3 43 naa, khn. 5.3 133 13 99 44 13 84 % th~khec2 } 8 6 4 (44,34, hweet 11 rai3 44 34 * h84 58, echenin aa * , 4 , ekh . ucts 33 phith, 3 4 5 wan thn ecch ecchk ecch "non .4 15 14o+, hk thw8 d + raayng hrid sidii , eae ae0 g. 13 ecch ey wet, ccha + 6 24 tung 393 3.. 4 3.# . Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 1013 649., 4 hmecch, 3ebuy ver. ecchn 3 khmecch, caa tin e ngaicch, phthii odngen, yn a3 ri ekhr, he f tyte% 3 thcchneh8 9 cchaang, et (ng3 iit h+edichd 3fn + + hte: 11 4 hy , he M: 84ed, ain 1 e dii, hn 5 ) 4. ruup r~ haang erii, n.+ thechhet, hcch khtot, th n 9n. 13 (9 n. tk aecchnge5. 3 h g3 % hn4, edr~nhaa, wingrihi heet: 11 * + 3. 4.edii, aiy ~ 43 48 engin, "od laadr. 8 at A+. : h% 5 ae3 n. s 19 tu~ thaang 463 46 . (5ahnaa" 744 24 (246 wsi tn, * cchaakekh. "ekhid , d.ug huuti ekhae9. 33 6 443% + ~odaa, 245 60 ed+ ph` kd 23 5 , 64 x 4.kh. 24 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ d [adeek alone, mind, a nik, saTese sadvyavasara ra sa jharakahavAra hAle tevaDhe rAme nahIM raMgako nako yo pa9 NantAhi, vimAnAdI pAmebATa 5mArthako bharana adhikArImAna bai sarakaees a madhyavatA ke matArthilahIye. 8 ahu thi naiin, noir ma fio, bedhuMAtmAdinA pratyakSa saI ANithe, go 52595, bhaho yA Ahetyatha, te sAdhA Ahe hoye bhalA udarni, 5302656. predena paramArthane, te samaMta. thoma vibhAvI aMta ne, zodhe 15 bhI AtmArtha badale bharatmArthisa bhAtmanAna tyAM muniSA Ahe ho? hunA, Adi kAle baTa una cau ma 26 3 yoga 32 32 33 32 39 33 dhyAyenA upanetAmA ganisAda, bhane yaha bhAratAdhyA tyA AtmArikA 2138 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niae + thii echn ~ 2 5 hf 45.0, A2 4 t` 4 ekh. 34maaeg : M4 44 , dii : 33 4 344, (, koa ss1 - 1 neraaer 83 84 84 , 1 qn: ecchecch, * ekh tuun oe tv, 4ed +t d~ .. 11 9vs 7 ekhyae Frhof 38 ecchn raayueth, tey s!+th(4.12 waaec54 6 6 6 ch 1kk ecch`r 6 thth. * ey ed 649 35.73 (x2 ew: 3:546, 9:{2 ( ccha ainmal eanoria, shirian me. or th 5 6 14 thewn, khaa wut 3, 9+ (4 hng+ 4, + na3b. waann oy" thew ht, st day 4 (ht, y hecchn, `eg qi 4g. " (9 A tent ep n ae 046 rin? (ae~ t 4 pii , 42 , ec Ph chng 1.2 % 40 41 ecchon, e` hk 3 , kkn + tn cchae%. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95305/5. lama 296 , 1.211, 54 // ne li0, 12 van.ru - 165nnniche R821, 50 te ord.nnn .. / hinA, 35, Manmomv 11535. 41 kA ni-di551 // 5.5 3 55. 54 lA 82 18 laNe neha, not Rur nichtor 0-10 ra sa no. 3 11 m52-5.26, gayo 19 Cit. 35 -40 mi.chut. 58,5. nnn. na Maa 002, IRSTER! 521144 te Mant, hara rone Int, a di. megA MD. 5 21.9, kA 5i / MrMin655. he Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16949 :34 nii, thecaae d it, ecch 31 d! kh, ~~ cchati4 0 4e. x4 eem 2,3,4, e% S&e 49, my dam nn , 4 , * . 4 tu~ ie h n, thedn kthuen, * eth Que, ecch. - hty: 2 Gen , r e gat, dii ?. ech: "y. 4 enecch ain30n * ht2 or, 6, 4 : aive 18 chiid 4 tuu+n, raak, maang+~ +? kh197424 - Get"kh 613 ecch, 6 6 aecchng, - 3 thekh. 53 a cchaanwn 394 6 thruutuy444 ve e raaomth, 0, cn. As yut. " -ebaa + + kha + + cchncch, din hrut ev, ain 80 . a eb oweth k4, so get e% ain, d + aeth, lith edn nn. sii : Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ On , Hari, 560. 2-13, 45 facin. 5. 50 mucne ,5457. Chenn 4 2017 kA 58 55. nacs- non 12, 1602, 13 mm2.15 4. Vasant 018, aura rat hi m 5821. .. m50 218 25.5i, 5o. 1 nichhot min 06 M55 (152220 506. 72 nid ma 647, inda , Thaci in59indian n5. 3 5 . caa, zeta ART , . sr 2 ..netv. Ant- 2. 5 R, amrat.554. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300, maa "1 min, 5 ni.man. 75 InavarA22555, 4TARAN, . 77 2016Mani, Finit- , 5 -man, mt. 78 - 1 Hinten, 5 ine ne sopa, - HT, 155. . Mantra Nep57 215.3 in B i , 51 -15. 8. Sara marned: * t et: em 5i, 5-9 n. (ai ant.. 43555. max-185, 35, 5 2 . nees R5. 82. aura n . 5 .1.5 in mem vi. mirreg orunt 3 kA bhAle 18288 nele. zAla35. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Fortune 209 11 12, 5 53 meM, 5 . tere min5, 25.17449, Pennai ra 215. 85 8- Maine net, 5 namo ra sa , ko 3 min 58, 5fhind5.87 25 23. lo. 250 nii, mamRaffein, 3 000hin. 88 ___sAvA. MIRE, onelinton ance, Manant, neta 3000. 850 mind, 25.35 , 9 motni, 650 ko 1255... a int, neios bho, (Human .orninml. ! R hama 66 mar, 5 65 insan nirni, . tiondeg 42 Ma( 19 net, ra 655 ; ana ra poko, ka bheTa . 53 Mohintaana Mat AAP ne, 5. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nepAlale rm; 44. M Ne, za 6512-14 ko kia 3a w 3, 41,6 11% ; anoj ma6. 614614 mst. 5 21 .1. 2064164.4. 2 5v, anuchi tI, kSI , 18 prati F-m5 100, nam5 nin, MA, nA . 8 -- 1(44ita 59 te 126 , 65 15. c An, nung5 bhaAR, 55 li . rahan 55. 1.. MILA021-4, giA 40, A . 5 1990 { Minutni, Anigand, Bhigitem. 8 te 6. 1. satan lene, zikSaNa, 8 banit. 164640h. 1.3 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ korama,daneki . prasanamne, animite? 1. infoad, men 15, She nolam.5, renden ner..4 51 59 e nd, 15.2, 5. 1 , hetanoran. 1.6 ni, nara, Scam hat , tAla, ini 14. 1.. SOAMIN 304-1652ima M5, m inAra (rA1. 108 teri 5, 201035, ko pAne 26. 1. zar me 14, 2013 tara 56 , oni le 56. 110 se - am, anmohan, para Romani, 53011 56.anan, ni , 6444100, 10.50. 12 30-2553, 10 tesa, 325rA , 1504.113 li .59,Mani .014, Rme MARAT, 24.4.17 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnA, bhale dharmako marma 35, bhale dharmazI moThaghchomodara bhavaMta darzanazAna tuM bhavyajAda 35. zurya kucha caiaunandadhana, svadeM kyoMti suparama 12 tA iTiye vizva sarvezAvino bhASI sama zamAda 61 maunatA bhoja 210 216ma ziSya koryakAla kAti 114 NE 2163mA upahanI thI, sbd mnuttmia, (mnil ch, 32 bhuM bhahkha. 118 118 lA-3535, thkei msRs sdanAne hotAta235.120 bhtt| bhaettzrI 97 hurkA lAIna harmano dilA va nyAya vRti bahI nikalApamA yo bhAIko 121 vipariNAma ena 35, salAI te ko, ki viruda2534. 122 modI uhale nikaDaka 56 samaya tyo saMkSepamA 123 . bhAra 52 huye, bhaete! bho! 59.124 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15053niantan a mano, 5 529 . at 10 .-1, Anita (11njhy. matan. 157 59tannica Mandant, AAN 2,GP Mt. 117 upa aMdAje thinko , Anita, 25.20 diyA, 12 is 154 richmio hdra. 1 5 , 13 sa. 5.5, morAra. 18 Vest 5inst at 24 H7, .. M o nnavodaenalt 23. for con him, 5.15i , for 21 Gani, h.51 122. 131 fa Hin, awni m roka, in5583 16, 206 225. 132 7 rana 1851 ra 1258.1, m.00 3.57, 500 . 133 Mital Pvthi e- fami eti, vo lalipahi 02. 13 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvache sirpha rUma ke samaLe Ahe rana nimita 13 2633 upAdAnaj nAma dkh, ike se ni pAme nAe~ kinda tyane he milani sthita 235 murukSa jJAna hudai bhane, aMtara chuTyo na mola, te pAda prANa hune, mAtra jJAnino 9.137 21 mA sadasya bairAhe, hoye mumude ghara dile Ahe 21685 zuka 138 moha lAkha kSaye roye kyA divA in te ididai zAna 617, kAhI hariye lata 13la samAna, sahaja lagata te Aheta, sadA tehariye kaI jAhIrAta.140 sthAvara pAMca vidyArine cha 5 kaTe, parAle sthAnaI pAya sArdana sirpha havA darzana saMkSepa he chatA kelI 31 hAlata te zAlanA saragama,142 111 saMkSepa, nirda. ezrI subhAbhyave kI AvAja, mahi55 10, uloko su mi Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A yuga divAkara pUjaya gurudeva zrI namramunijI ma.sA.nI bhivaMdanA Atmasiddhi mahAbhASya sAdhaka Atmajane AtmasnAna karAvato jJAnano vaheto pramANa. parama dArzanika pUjya gurubhagavaMta zrI jayaMtamunijI ma.sA.nI AdhyAtmika draSTie kareluM AtmAnI zudhdhinuM mArmika vivecana tathA dArzanika bhAlonuM vizleSaNa... - Atma svarUpa aMtarasparza samaja ApatI... bhakta ane zradhAna bhArthanAne uckRSTa banAvatI... sahaja zailImAM vahetI amRtadhArA... adhyayana dvArA AtmabhAlomAM bhajabajAra.. atala UMDANa sudhI laI janAra zrImannA 8AvyAM graMthastha racanA eTale Atmasididha mahAbhASya..! agamya zakti ane aMtara preraNAthI pragaTa thayelA bhAvonI abhivaMdanIya abhivyAje... ama aMtaranI abhadajA... Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMda Ual sva. dIpa pacaMdabhAi zrI * cImanala na bAkhaDI 1 bAkhaDA manuSyanA A alpakAlIna jIvanamAM puNyayoge keTalIka kSaNo AnaMdanI ane paramAnaMdanI hoya che ane te AnaMdanI kSaNoja jIvananI mahAmUlI saMpatti banI jAya che. amArA parivAra mATe paNa AvI ja AnaMdanI kSaNa che - pU. gurudeve Atmasiddhi mahAbhASyanA prakAzana mATe amone ApelI saharSa saMmati. pUrvabhArata uddhAraka, netra jyoti pradAtA, amArA parivAranA zraddhAnA kendrasama gurudeva pU.zrI jayaMtamuni mahArAje amArI vinaMtino svIkAra karI potAnI vRddhAvasthAmAM utsAhapUrvaka mahAbhASyanuM lekhana karAvyuM. te badala amo pU. gurudevanA anaMta upakArane aMtaramAM avadhArI teozrInA pAvana caraNomAM aharniza vaMdana karIe chIe. pU. gudevanA ciMtanapravAhane Alekhita karanAra mumukSu AbhAbena bhImANI tathA sau. nIrUbena pIpaLIyAnI gurubhakitanI punaH punaH anumodanA karIe chIe. pU. gurudevanA sAMnidhyamAM jJAna prApti arthe cAturmAsa birAjanAra viralaprajJA zrI vIramatibAI ma., zrI biMdubAI ma., A mahAbhASyanA saMpAdananI javAbadArI vahana karanAra DaoN. zrI AratIbAI ma. tathA zrI subodhikAbAI ma. prati paNa upakArano bhAva pradarzita karIe chIe. aMte pU. gurudevanA AzIrvAdathI amAro parivAra dharmamArge AgaLa vadhe ane gurubhakitanI AvI puNyavaMtI taka amone vizeSa maLatI rahe che e ja zubhakAmanA... Avazyaka aMgulI nirdeza 4 A mahAbhASya sAmAnya jijJAsu bhAIo-bahenone mATe durbodhya che paraMtu UMDA abhyAsI mATe tathA abhyAsa karanAra, karAvanAra mATe adhyayanayukata hovAthI atyaMta upakArI che. - zAMtAbena cImanalAla bAkhaDA parivAra, kalakattA. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama dAnika gAMDalagaccha ziromaNI pU. zrI jayaMtamunijI ma. sA. paridarzana eka maulika ciMtana AtmasiddhizAstra jevA AdhyAtmika graMtha jainadarzananI eka aNamola saMpatti che. vItarAga vANInA be pAsA che. (1) bAhyasAdhanA (2) AdhyAtmika AMtara sAdhanA. zAstromAM ke graMthomAM AdhyAtmika bhAvono ullekha bahu ja ochA pramANamAM dRSTigocara thAya che. jana samuhane upadeza ane bodha thAya tathA vrata tapanI ArAdhanA karI jIva UMco Ave, te zAstrakAranuM mukhya lakSa hoya che paraMtu samagra zAstronuM lakSa to AtmA ja che. tenA viSe spaSTa vivecananI AvazyakatA hoya che. vaLI Itara darzanonI ke rUDhivAdI saMpradAyonI mAnyatAothI mukta rahI sarala mokSamArganI sthApanAnI paNa eTalI ja AvazyakatA hoya che. AtmasiddhigraMtha A baMne tattvanI pUrti kare che. jarUra pramANe bAhya ArAdhanA Avazyaka che tethI teno parihAra karavA jevuMnathI paraMtu kriyAtmaka jaDatA upara siddhikAre Takora karI che ane e ja rIte korI jJAnanI vAto upara paNa tIvra kaTAkSa karI jJAnanI sAcI dizA upara prakAza nAMkhyo che. sahuthI moTI vAta to e che ke A mahAkRtimAM samagra mokSamArgane cha sthAnakamAM vibhakta karI bahu ja sarala rIte upasthita karavAmAM Avyo che. bhale kadAca koI kahe ke eka ja beThakamAM A graMthanI saheje racanA thaI che paraMtu graMthanuM navanIta kahe che ke AnI pAchaLa kavizrInuM agAdha ciMtana ane sAdhanA baMne samAviSTa che. ciMtananuM navanIta valovyA pachI ja tene bhASAnuM rUpa ApavAmAM jarA paNa vAra na lAgI hoya te saMbhava che paraMtu hakIkatamAM Atmasiddhi te eka divasanI ke eka kalAkanI racanA nathI, tenI pRSThabhUmimAM jIvananI pUrI sAdhanA ane zuddha abhiprAya spaSTa dekhAya che, jema vyaktino janma bahu ja thoDI miniTamAM thato hoya che paraMtu tenuM nirmANa pUrvanA ghaNA anuSThAno ane saMgaThana pachI thato hoya che. prakRti aMtaraMgamAM racanA karyA pachI ja abhivyakti kare che. Atmasiddhi gujarAtI bhASAmAM hovAthI hovAthI tenuM saubhAgya ane bhASAno zaNagAra suMdara ane rasala hovAthI sugamya ane suArAdhya banyo che, A che tenI vizeSatA. parama harSano viSaya to e che ke A graMthamAM AdhyAtmika bhAvo, eka yogInI upAsanA tathA kAvya hRdayano saMgama thayo che. kAvyahRdaya sahaja marmasparzI hoya che ane yogIhRdaya tattvasparzI hoya che. A rIte sonAmAM suMgadha kahI zakAya tema AtmasiddhimAM kAvyabhAvonI jhalaka hovAthI sahaja rIte te hRdayaMgama thaI jAya che. vartamAna yugamAM graMthanI prabhutA spaSTa thaI che, gujarAtI samAje ane gujarAtI samajanArA bIjA anya upAsakoe bahu ja virATa mAtrAmAM Atmasiddhine Adara ApI ane pratyeka avasare teno udghoSa karIne Atmasiddhine ghaNI ja vyApaka banAvI che. A bahumUlya ratna ArAdhaka varga mATe saMgraha yogya to che ja paraMtu te sivAya Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya zrotAjanone mATe paNa maMgalakArI banI rahe che. AtmasiddhimAM sAmAjika krAMti ane utkrAMti baMne prakAranA bIja saMgrahita che ane saheje A bIjo aMkurita thAya tevI temAM parokSabhAve preraNA ApI che eTaluM ja nahI paraMtu kayAreka pratyakSarUpe paNa bibhatsavAdane paDakAryo che. ApaNe A mahAbhASyamAM te bAbata thoDo ullekha karyo che. amArA manamAM AtmasiddhinI ATalI pratiSThA thayA pachI mahAbhASya lakhavA ke lakhAvavA mATe kevI rIte bhAvo uddabhavyA teno ullekha karIe. Atmasiddhi zAstranA keTalAka chUTaka-chUTaka pado karNagocara thatA hatA. mokSamArgano arthAt tattvArtha sUtrano abhyAsa thayA pachI ema lAgatuM hatuM ke zAstranA dravyAnuyoganA jJAna pachI paNa koI eka kaDI tUTe che ane mokSamArgamAM jainadarzananI mULabhUta je dhArmika ke tAttvika mAnyatA che, tenuM pUruM digdarzana hovA chatAM adhyAtma prakAzanI uNapa hoya tema jaNAtuM hatuM. te uparAMta sonagaDhanA samayasAranA pravacano ane samayasAranI mImAMsA jayAre prabalabhAve adhyAtma bhAvonI varSA karavA lAgI, tyAre ema lAgatuM hatuM ke gujarAtI bhASAmAM saraLa rIte adhyAtmabhAvone pIrasato koI evo graMtha hoya to ati Avazyaka bhAvonI pUrti thaI zake. | jo ke AtmasiddhinA pado uparAMta apUrva avasaranA pada paNa marmasparzI hovAthI AkarSaNa karatA hatA. pUjaya 1008 tapasvI zrI jagajIvanajI mahArAja niraMtara apUrva avasaranuM gAna karatA ane temAMAnaMdita thaI vIravANIno anubhava letA hatA. jyAre teo apUrva avasara bolatA hoya, tyAre te pado AlAdaka banI amArA mATe paNa AnaMdadAyaka banI jatA. mULamAM to zrImad rAjacaMdrajI kavi rAjacaMdra tarIke prasiddha pAmelA A yogIrAja puruSa pratye paNa amone prathamathI ja ghaNo anurAga hato. temanA bauddhika camatkAro cittane prabhAvita karatA hatA. kula maLI zrImad sAhitya sAthe eka rekhA sUtranuM nirmANa thayuM. A thaI bhUmikAnI vAta paraMtu AMtara cetanAmAM je ciMtana-manana ane paramAnaMdanI anubhUtino saMcitabhAva hato tene paNa akSara deha maLe tevuM skaraNa thayA karatuM hatuM. chatAM paNa pratIkSAmAM varSo vItI gayA. sAmAjika mAnava sevAnA kAryomAM sazakata hovAthI ane AMtaradhArAne cIle cAle tevA lekhAdhArI vyaktiono sahayoga na hovAthI mULabhUta kArya avarUddha hatuM. Ama jIvananA kinAre AvyA pachI zAMtAbena bAkhaDA jevA tapasvI blena tathA temanA suputronI bhakti pUrNa abhilASAthI AtmasiddhinuM mAdhyama eka uttama sAdhana banI gayuM. teonI bhavya bhAvanAnA kAraNe amArI AMtarika abhilASAne pragaTa thavA mATe eka uttama taka maLI gaI. AtmasiddhinA eka--eka pada upara laDhaNa thatuM rahyuM ane kramazaH lekhana kAryane saMbhALanAra pU. darzanAbAI mahAsatIjI, nIrUbena, AbhAbena vagere maLatA gayA, ane Atmasiddhi mahAbhASyanA be bhAga prakAzita thaI gayA. jemAMpU. AratIbAI mahAsatIjIe pUro draSTipAta karI zaddhikaraNa karI ApyuM ane baMne bhAga paThanIya banI gayA. te jeono mahada upakAra che. tema anumodanIya che. | paMtha lAMbo hato ekaso betAlIsa gAthAnuM vivecana bAraso pAnAnI apekSA vALuM hatuM. AThaso pAnA pAra thayA chatAM AzA baMdhAtA ke saMkalpa karatA mana Dagamaga thatuM hatuM. lagabhaga 50gAthAno vivecya khaMDa avaziSTa hato. kAma thoDuM bhAre lAgatuM hatuM, paraMtu vIra kRpAthI aruNodaya namramuni mahArAjanI zrama sAdhya yAtrA dvArA sAdhvIjI mahArAja peTarabAra padAparNa karI zakayA ane pUjaya vIramatIbAI mahAsatIjI jevA daDha ane majabUta staMbha tathA zrI biMdubAI ma.sA., viduSIratnA DaoN. AratIbAI ma.sa. evaM zrI subodhikAbAI ma.sa Adi sAdhvI maMDaLane sAthe laI peTarabAra birAjayA ane eka bhagIratha puruSArtha karavAno avasara upasthita thayo. Atmasiddhi mahAbhASyano trIjo khaMDa have lakhI zakAze. tevuM nizcitarUpe lAgyuM. mahAsatIjIoe lekhanakArya hAtha dharyuM ane kRpALu gurudevanI aMtaradhArA varasavA lAgI, trIjA khaMDanI yAtrA lagabhaga ATha mahinA lagAtAra cAlI. asmalita bhAvathI lakhANano pravAha pravAhita rahyo ane nirvine trIjA khaMDanuM nirmANa thayuM. | A kAryamAM satIjInA zrama uparAMta nAno moTo bIjo paNa sahayoga maLato rahyo. devalAlImAM birAjatA pU. bApajI lalitAbAI ma.sa. tathA zrI tarulatAbAI ma.sa.nI udAratAthI kumArI AbhAbena ahIM AvI zakayA ane lekhana kAryamAM Avazyaka pUrti karatA hatA. A Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjaya arUNamunIjI ma.sa. tathA pU.surezamunIjI ma.sa. jevA AjJAkArI sahayogI saMto hovAthI bahArano bojo teo saMbhALI letA ane parokSabhAve sAhitya nirmANamAM temano sat prayAsa sarabatamAM lIMbu bhaLe tema bhaLI jato rahyo. vivecya viSayaH AtmasiddhinI abhinava mIMmAsA : atyAra sudhI Atmasiddhi upara je kAMI TUMkA ke vistRta nibaMdho lakhAyA che, te prAyaH upadezAtmaka che paraMtu vAMcatA ema jaNAyuM ke AtmasiddhinI UMDI samIkSA ke mIMmAsA thaI nathI, temaja temanA bhAvothI niSpanna thatAM anukta bhAvonI paNa vyAkhyA thaI nathI. ciMtana ane manana karatAM lAgyuM ke siddhikAranI sahaja sarI paDelI vANI ghaNI ja mahattvapUrNa arthasabhara ane tathyayukata mImAMsA yogya vANI che. udAharaNa tarIke jema prathama zlokamAM lakhyuM hatuM ke "jeha svarUpa samajayA vinA, pAmyo duHkha anaMta' hakIkatamAM sAmAnya loko jeha svarUpano artha sAmAnya rUpe Atma svarUpa karatA hatA jayAre vizvanA samagra svarUpane ke badhA dravyonA svarUpane jANyA vinA jIvaduHkha pAme che, Atma svarUpa to bahu dUranI vAta che paraMtu jaDa tattvonuM svarUpa nasamajavAthI jIva ghaNuM duHkha pAmyo che ItyAdi. trIjA bhAgamAM paNa AvA ghaNA vivecya sthAno che. jeno te gAthAmAM ame ullekha karyo che ane zabda zabdanI mIMmAsA karavAmAM AvI che. AtmasiddhinuM vivecya tattva AtmA che paraMtu AtmA kahevAthI ke vAraMvAra AtmA AtmA bolavAthI Atma svarUpa pragaTa thatuM nathI paraMtu naitika jIvana, yogonI saralatA, sadguruno samAgama, dhArmika upAsanA, pApAzravano nirodha, A badhA tattvono sparza thAya, tyAre trIjuM netra khule che ane Atmadarzana thaI zake che. AtmasiddhimAM vivecya tattvane sAme rAkhIne pratyakSa ke parokSa rIte mArgano ke sAcI upAsanAno IzAro karavAmAM Avyo che. vivecya tattvanuM spaSTIkaraNa ghaNuM jarUrI hatuM, tenA kAraNe ciMtanazIla prajJA taiyAra thaI ane jANe kRpALu gurudeve svayaMpreraNA ApI hoya te rIte mahAbhASyano zubhAraMbha thayA pachI Aje trIjA khaMDanI pUrNAhUti sudhI pahoMcI zakAyuM che. | gAthAnA je pado che teno zakyartha, ladhyArtha, vyaMjanArtha lagabhaga pratyakSa hoya che paraMtu prAyaH tAtpayArtha agocara hoya che. tAtpayArthane pragaTa karavo, te mImAMsAnuM kArya che. zabda phakata arthane ja anusaratA nathI paraMtu artha sivAya je kathya ane Arogya bhAvo hoya tevA bhAvone vaNakacyA paNa sparza kare che. A bhAvone pragaTa karavA, te mImAMsA che. mImAMsA be prakAranI che. (1) praNAligata mIMmAsA ane (2) abhinava mImAMsA. je paraMparAo cAlI Ave che ane tenuM kathana na thayuM hoya tevI paraMparAone pragaTa karavI te praNAligata mImAMsA che. jyAre abhinava mImAMsA eTale jenuM calana thayuM nathI paraMtu parama Avazyaka hoya che, eka prakAre tene vaijJAnika mImAMsA kahI zakAya tevA avanavA bhAvone pragaTa karavA, te abhinavamImAMsA kahevAya che. te Atmasidhdhino pATha karatAM tema lAgyuM ke baMne prakAranI mImAMsAnI jo vyAkhyA thAya to AtmasiddhinA aMtargata svarNamaya bhAvonA alaMkAra dhAraNa karI zakAya. temAMya khAsa karIne abhinava mIMmAsA rUDhigatabhAvothI jIvane mukata karI navI praNAlI para cAlavA mATe preraNA Ape che. AtmasiddhinA padomAM paNa krAMti ane utkrAMtinA darzana thAya che ane pratyakSarUpe rUDhivAdano prativAda karI navI samIkSA karI jIvane zuddha mokSamArga para cAlavA mATe preraNA Ape che. AthI ema lAgyuM ke AvA bhAvo mATe vistArapUrvaka bhASya ke mahAbhASyanuM lakhANa Avazyaka che. A badhuM jotAM mahAbhASya lakhavAnI eka spaSTarekhA ciMtana kSetramAM aMkita thaI. jema himAlayathI gaMgAno pravAha gaMgAsAgara sudhI svataH aMkita thayo, te rIte o mahAbhASyanI rekhA pravAhita thaI ane svataH aMkita thatI gaI. A pravAhamAM lakhAvanAra karatA lakhanAranI tapasyA vadhAre che. pravAhane jhIlI suMdara rIte akSara deha ApI eka graMtharUpe kaDIbaddha lekha taiyAra karavo te kaThinakArya hatuM ane je amArAthI bilakula azakaya hatuM paraMtu vIrakRpAthI kRpALu gurudevanI preraNAthI svataH suMdara rIte taMtra upasthita thaI gayuM ane Aje sarva samavAyanA suyoge A mahAbhASyano trIjo khaMDa pUro thayo. AtmasiddhinA mahAvistAravALA AvizeSa graMthane samApana karatA vizeSa saMtoSa thaI rahyo che. OM zAMti jayaMtamuni (peTarabAra) Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahobhAva umi - DaoN. sAdhvI AratI mokSamArganuM Adha sopAna che, AtmA taNI siddhi, trikAla zAzvata nitya che, nidhAna che anaMta sukhanidhi, kartA-bhoktApaNuM nAza pAme che, thAya aMtarazuddhi, vibhAvo saghaLA vidAya le ne, ravabhAvanI thAya siddhi, caitanyadhana jJAnabhAvesthira bane, pragaTe anaMta guNariddhi, trikALa vaMdana ho, jJAnIjanone jeNe A anupamadezanA dIdhI.... Atmasiddhi mahAbhASya be bhAgamAM AtmasiddhinA cha padamAMthI pAMca padanA mAdhyamathI AtmAnI siddhi tathA tenA svAbhAvika ane vaibhAvika svarUpanuM vistRta vivecana thayuM. have trIjA bhAgamAM aMtima chatAM mahattvapUrNa chaThThA padanI vivecanA tathA upasaMhAra che, temAM gAthA 92 thI gAthA 14ra che. himAcchAdita himAlaya parvatanI divyatA, bhavyatA, suMdaratAnuM varNana vAMcyA pachI tyAM sudhI pahoMcavAno mArga jo jaNAya ane te mArga jo spaSTa ane susAdhya hoya, to ja himAlayanuM AkarSaNa TakI rahe che, te ja rIte AtmAnA anaMtakAlIna anaMta janma-maraNanA mahAduHkhanA aMta rUpa, AtmAnA anaMta sukha svarUpa, saccidAnaMda svarUpa mokSanA svarUpane jANyA pachI sAdhakanA manamAM mokSaprAptinA mArga ke tenA upAya viSayaka sahaja rIte jijJAsA jAgRta thAya che. jo anaMta sukhAtmaka mokSaprAptino upAya hoya eTaluM ja nahIM paNa te upAya sahaja ane spaSTa hoya, to ja sAdhakane mATe mokSanuM AkarSaNa TakI rahe che. adhyAtma yogIrAja zrImadajIe sAdhakonI jijJAsApUrti atyaMta alpa zabdomAM chatAM sacoTapaNe karI che. je je kAraNa baMdhanA ... gAthA-99, A eka ja gAthAmAM mokSamArga pragaTa thAya che. jema koI thAMbhalAne vaLagelo puruSa bUmAbUma kare che mane choDAvo, A thAMbhalAe mane pakaDI lIdho che. teno ArtanAda sAMbhaLI koI sajjana puruSa kahe, bhAI ! thAMbhalAe tane pakaDayo nathI, te thAMbhalAne pakaDayo che. tuM thAMbhalAne choDI de eTale tuM chUTo ja che. tema che sAdhaka ! jo tAre karmabaMdhananI pIDAthI mukta thavuM che, to teno eka ane ananya upAya e ja che ke je kAraNathI tuM baMdhAyo che, te kAraNano tuM tyAga karI de, baMdhanA kAraNo sarvathA chUTI jatAM tuM svayaM mukta ja cho. tArI pIDA te svayaM UbhI karelI che. tAre anya koI puruSArthanI jarUra nathI. A eka ja gAthAmAM adhyAtma yogIrAja zrImadjIe atyaMta saraLa bhAve mokSanA upAyanI spaSTatA karI che. A gAthA zrImajInI sAdhanAnI paripakavatA ane uccatama anubhavadazAne pragaTa kare che. anubhavI vyakti ja sacoTapaNe ATalI spaSTatA karI zake che. AtmasiddhizAstra AdhyAtmikabhAvone ujAgara karatuM adbhuta adhyAtmazAstra che, te ja rIte samAjanuM sarvAgI utthAna thAya, dharmanA nAme cArlI AvatI keTalIka kuprathAo ane rUDhio dUra thAya, tenA mATe prabaLa preraNA Ape tevA zuddha vyavahArane pragaTa karatuM samAjazAstra ke nItizAstra paNa che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvA sAra garbhita arthasabharazAstranA eka eka padanI jo vistRta vivecanA thAya, to sAmAnya sAdhaka paNa AtmasiddhizAstra jevA AdhyAtmika graMthanA adhyAtmabhAvone saraLatAthI pAmI zake che. ApaNA mahAbhASyakAra paNa paramAtmAnA parama mArge puruSArtha karI sAdhanAnI uccatama avasthAne pAmelA prajJApuruSa che. teoe zAstronA AdhAre zrImadjInA eka-eka padane varSo sudhI vAgoLyA che, gahanatama ciMtana-mananarUpa valoNu karyA pachI je navanIta prApta thayuM che, te ja A mahAbhASyarUpe pravAhita thayuM che. pAThako pratyeka gAthAnA pada-padanI vistRta vyAkhyAmAM bhASyakAranA maulika ane nUtana bhAvone nihALI zake che. pUjyazrIe siddhikAranA bhAvone anusarIne vyavahAra ane nizcaya, baMne mArgano samanvaya karIne sAdhakone sAdhanA mArganI ane tenA yathocita kramanI suyogya preraNA ApI che. sAdhaka sAdhanAnA prAraMbhamAM pApabaMdhane rokavAno ja puruSArtha kare che, tyAre tenA yoganI zubha pravRtti thavAthI puNyabaMdha sahaja rIte vadhe che paraMtu sAdhaka AtmazuddhinA lakSapUrvaka AgaLa vadhe che. sAdhanAnI uccatama avasthA prApta thayA pachI arthAta zreNI para AruDha thayA pachI AThamA-navamA guNasthAne sAdhaka jema jema zuddha upayogamAM sthira thato jAya, tema tema tenA yoganI pravRtti paNa ghaTatI jAya che ane tyAra pachI puNyabaMdha paNa kramazaH rokAto jAya che. A rIte pApa ne puNya baMne prakAranA baMdha kramazaH rokAI jatAM aMte sAdhaka pUrNa dazAne pAme che. jo koI sAdhaka potAnI adhUrI samajaNathI sAdhanAnA prAraMbhamAM ja puNyapravRttine paNa baMdhanuM kAraNa mAnI tene choDI de, to te aMte pApapravRttimAM kheMcAI jAya che. gAthA-99mAM karmachedana vidhimAM bhASyakAre karelI A viSayanI kramabaddhatA ane spaSTatA sAdhakone mATe mAtra paThanIya ja nahIM paraMtu AcaraNIya che. karmabaMdhanA kAraNamAM ajJAnanI gaNanA sarvatra thayelI che. paraMtu udayAbhAvI ajJAna ane kSayopazamabhAvI ajJAna tathA nijapada nijamAMhI lahyuM, dUra thayuM ajJAna / 119 che. A gAthAmAM trIjuM khaMDa ajJAna, AvA traNa prakAranuM sacoTa vibhAjana te bhASyakAranuM svataMtra ciMtana che. te uparAMta jJAnAtmaka kartA-akartAbhAva ane kriyAtmaka kartA-akartAbhAva, jJAnAtmaka mukti ane kriyAtmaka mukti, gaccha-gacchavAda, mata, darzana, matAgraha vagere viSayonI chaNAvaTamAM pUjyazrInI anuprekSAjanya vicAradhArA abhUta che. mokSamArganA AsopAna rU5 samyagudarzananuM saraLa -zabdomAM kareluM vivecana sAdhakone sAdhanAmArgamAM preraka bane tevuM che. dehAtIta dazAne samajAvavA dravyAtIta, kSetrAtIta, kAlAtIta ane bhAvAtIta dazAne samajAvIne dehAtItadazAnuM gAMbhIrya pragaTa karyuM che tathA AtmAnI avyAbAdhasthitine sAta prakAre spaSTa karIne sAdhakone AtmAnI avyAbAdhasthitine pragaTa karavA prerita karyA che. A rIte pratyeka gAthAnI vivecanAmAM bhASyAkAranI gahanatama ciMtanadhArA, maulikatA, vizALatA, udAratA ane svataMtra vicAradhArA spaSTapaNe jhaLakI UThe che. AtmasAdhanAnA gahanatama viSayone saraLa zabdomAM sahaja rIte samajAvavo, te pUjyazrInI AgavI vizeSatA che. teonI kathana paddhati rocaka ane AkarSaka hovAnI sAthe viSayabodhaka che. dareka viSayanuM paddhatisaranuM vivecana vAMcakone gAthAnA sArabhAgano bodha karAve che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sh AvA uccatama vicArone pustakakAre goThavI pAThako samakSa pragaTa karavAnI javAbadArI saMpAdakanI banI jAya che. jo ke gaMgAnA askhalita khaLakhaLa vahetA nirmaLa pravAhane koIe vyavasthita rIte goThavavo paDato nathI. gaMgAno pravAha sahaja rIte potAno mArga karI goThavAI jAya che, tema adhyAtmayogIjanonI anubhavarUpa gaMgotrImAMthI pravAhita thatI askhalita vicAradhArA sahaja rIte suvyavasthita ja hoya che. tema chatAM te dhArAvAhI vicArapravAhanuM lekhAMkana karavuM, pAThakone mATe tenuM viSayavAra vibhAjana karavuM, temanA bhAvone yathAvata jALavI rAkhI tene pustakanuM rUpa ApavuM, vagere kAryavAhI saMpAdake karavAnI hoya che. A javAbadArI kiThana hovA chatAM mArA rasa-ruci anusAra hatI. tethI guru AjJAne meM zraddhApUrvaka svIkArI lIdhI. AtmasiddhizAstranA mahAbhASyanA be bhAganuM kAma pUrNa thayuM. kArya kinArA tarapha AvI rahyuM hatuM. pUjyazrInA manamAM paNa mahAbhASyanI pUrNatA mATe eka uccatama bhAvanA hatI. yogAnuyoga amAruM cAturmAsa pUjyazrInA sAMnidhyamAM thayuM. mahAbhASyanA trIjA bhAganI gAthAono pUjyazrIno ciMtana pravAha sAkSAt jhIlavo ane tenuM lekhAMkana karavuM, te paNa eka apUrva lhAvo hato. A sadbhAgya amone sAMpaDayuM. pratidina prAtaHkAle ja mahAprajJA pU. vIramatIbAI ma., pU. biMdubAI ma., sAdhvI AratI ane sAdhvI subodhikA apramatapaNe lekhAMkana mATe besI jatAM hatA. mumukSu AbhAbena paNa A kAryamAM sahayogI banyA hatA. pUjyazrInA sAkSAt sAMnidhyathI temanA bhAvone samajavAmAM saraLatA rahetI hatI. jJAnIjanonA bhAvo yathAvat jaLavAI rahe, tenuM pUrNa lakSa rAkhIne. himAlayanI zramasAdhya vihArayAtrA daramyAna samaya phALavIne saMpAdana kArya pUrNa karyuM. mama zraddhAsiMdhu anaMta upakArI tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA. tathA apUrva zruta ArAdhikA guruNImaiyA pU. lIlamabAI ma. viDala gurubhaginI mahAprajJA pU. vIramatIbAI ma. Adi upakArI gurubhagavaMtonI asIma kRpAe tathA sahavartI gurubhaginIonI sadbhAvanAthI tathA alpa kSayopazame chatAM prabaLa puruSArthe mane mArA kAryamAM AMzika saphaLatA maLI che. guru prANa AgamabatrIsInA saMpAdanakArya pachI A mahAbhASyanA saMpAdananI aNamolI taka mane mahad puNyayoge prApta thaI che. kAryapUrNatAnI A pAvana paLe paramakRpALu paramAtmAne prArthanA karuM chuM ke he prabho ! mane AvI zAstra svAdhyAya mATenI taka punaH punaH maLatI rahe ane zAstra svAdhyAya dvArA huM aMtarmukha banatI rahuM ane aMtima lakSane pUrNa karuM e ja maMgala kAmanA. aMte parama pitA paramAtmAne, paramAtmAnA mArgane saraLa rIte pragaTa karanAra siddhikAra zrI zrImadbhune, mahAbhASyakAra Adi gurubhagavaMtone trikAla vaMdana karIne virAma pAmuM chuM. chadmasthadazAvaza jinavANInA AlekhanamAM koIpaNa prakAre skhalanA thaI hoya to paMca parameSThInI sAkSIe trividhe trividhe micchAmi dukkaDam... A mahAbhASyano svAdhyAya sva-parane mokSamArganI nikaTatama banAve e ja maMgalabhAvanA.. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sadguruve namo nama: mahAbhASyanA A tRtIya vibhAganA prAraMbhamAM adhyAtmamArganA rAjayogezvara adhyAtmayogI zrImad rAjacaMdrajInI kRpA varase, te rIte A vIra stuti karatAM apAra harSano anubhava thAya che. atyAra sudhI Atmasiddhi mahAgraMthamAM je kramika vyAkhyAna cAlyuM Ave che ane eka pachI eka gujarAtI bhASAnA kAvyabhAvathI bharapUra je pada ane gAthAo upasthita thaI che, te hakIkatamAM AdhyAtmika bhUmikAnA UrdhvagAmI sopAnanuM darzana karAve che. saLaMga kAvya eka akhaMDa sUtrathI gUMthavAmAM AvyuM che. A mALAnA alaga alaga maNakAo potAnuM eka svataMtra sthAna dharAve che, chatAM te akhaMDa mALAnI zobhAmAM abhivRddhi paNa kare che. ApaNe vIra paramAtmAnA caraNomAM prArthanA karIe ke A bhAva bharelI gAthAonI mALAnuM AMtarika rahasya paNa pragaTa thatuM jAya ane vIra paramAtmAe upadiSTa karelo je mokSamArga che, te mArganuM A gAthAomAM vizeSa rUpe Akalana thatuM rahe. kavizrInA anya padomAM paNa eka rAsagIta sAMbhaLavA maLe che ke "mULa mAraga sAMbhaLo jinano re". svayaM kavivarya zrImadjIe jInezvaranA mULamArganuM avalaMbana karI Atmasiddhi rUpI motIone sarANe caDhAvI te mArganA motIone zobhAyamAna karyA che, eTaluM ja nahIM paraMtu pratyakSa ane parokSa rUpe te mALAnA jhINA motIo paNa mALA sAthe parovIne Atmasiddhino hAra gUMcyo che. kRpA karo prabhu vIra jInezvara ! sadgurunA vacanane vAgoLIe, tattvabhAvonuM amRta pAna karIne, janama janamanI sudhA nivArIe, nayanomAM nIra varase tevo, apUrva AnaMda UbharAvIe, rome rome zItaLatA vyApe, evo mokSamArga pichAnIe " kRpA karo - Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pada chaThThaH mokSa upAya gAthA-92 thI 118 gAthA-9tra. upodghAta - mahAbhASyanA be bhAga prakAzita thayA pachI trIjA vibhAganI A prathama gAthA che. siddhikAre 43mI gAthAmAM "che mokSa" ema kahIne mokSa padanI sthApanA karI che paraMtu te bAbatanI zaMkA, pratizaMkA ane pratyuttara dvArA A gAthAmAM taviSayaka adhika prakAza nAMkhavAmAM Avyo che. zaMkAkAra ziSya rUpe prazna pUche che, athavA kaho ke zaMkA karIne mokSa nathI ema tarka Ape che. jo ke A sAmAnya zaMkA nathI paraMtu vyApaka prazna che. A gAthAmAM mokSano svIkAra karavA chatAM tenI pratIti asaMbhava che tema jaNAvavAmAM AvyuM che. zaMkA evI rIte upasthita karI che ke zaMkAthI ja zaMkAnuM nirAkaraNa thaI jAya che. A pramANe ApaNe 9ramI gAthAnuM udghATana karIe. hoya kadApi mokSapada, nahIM avirodha upAya; karmo kALa anaMtanA, zAthI chedhAM jAya ll9rA, ahIM mokSapada e koI zAzvata sthAna che tema mAnyA pachI zaMkAne janma ApavAmAM Avyo che. gAthAno "kadApi' zabda zaMkA bharelo hovA chatAM tenuM koI mahattva na hoya athavA mokSa nathI ema kahevAmAM koI sacoTa tarka na maLyo hoya, tethI zaMkAkAra thAkIne kahe che ke bhale mokSa mAnI lyo. "hoya kadApi'no artha che bhale hoya. gAthAmAM "kadApi' zA AdhAre kahevAmAM AvyuM che, te vivecana mAMge che kAraNa ke lagabhaga badhA darzano oche-vate aMze mokSavAdI che. koI paNa darzane. sacoTa rIte mokSano virodha karyo nathI. kSaNikavAda jevA darzana je AtmAnuM astitva mAnatA nathI. te paNa mokSano svIkAra kare che. vAsanAthI sarvathA mukta thavuM te mokSa che. dIpaka zAMta thatAM arthAt TharI jatAM zAMta thaI jAya che arthAt baLavAthI tenI mukti thaI jAya che. Ama kSaNikavAda paNa mokSavAdI che. nAstika mata paNa AtmAno svIkAra karatA nathI, teo kevaLa jaDa dravyano svIkAra kare che, tema chatAM teonA matAnusAra paNa badhA jaDa dravyono viyoga thatAM kahevAtA jIvano mokSa thaI jAya che. Ama mokSa e sArvabhauma tattva che. eTale zaMkAkAra kahe che ke "kadApi" arthAt bhale mokSa hoya. mokSa na hoya athavA mokSa nathI, tevI zaMkAne A gAthAmAM avakAza ApavAmAM Avyo nathI. mokSa hoya to hoya paraMtu A muktinA koI cokkasa kAraNa najaramAM AvatA nathI. zaMkA pote ja paraspara virodha bhAvavALI che. jo mokSa che to tenA kAraNa hovA ja joIe ane kAraNa nathI to mokSa paNa nathI. A zaMkAmAM ja kAraNa kAryano viccheda thaI jAya che. dikaro hoya paNa mA-bApa nathI e kevI rIte saMbhave? mokSa che paNa tenuM kAraNa nathI tevI zaMkAno udbhava karyo che. hakIkatamAM A zaMkAne nirasta karavAnI che. zaMkA tarkavihIna hoya to ja nirAkaraNa thaI zake. astu... Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya kadApi mokSapada ? ApaNe have mULa viSaya para AvIe, "kadApi hoya teno artha e che ke hoya paNa ane na paNa hoya. keTalAka matamAM hoya ne keTalAka matamAM na hoya paraMtu jeoe mokSano svIkAra karyo che, tene zaMkAkAra tarkahIna bhASAmAM celenja kare che ke bhale tamAro mokSa hoya paraMtu teno koI upAya nathI ane upAya hoya to paNa te sAco upAya nathI. je upAya batAvavAmAM Ave che te paNa svIkAravA yogya nathI arthAt jema gAthAmAM kahyuM che ke "nahiM avirodha upAya" arthAt jemAM doSa na hoya tevo koI upAya dekhAto nathI. je upAya dekhAya che, te badhA sadoSa che, te dUSita hovAthI mokSa apAvI zakatA nathI. vaLI jeoe je upAya batAvyA che, te koI sacoTa upAya nathI. je upAya batAve che, te badhA virodha yogya che, koI lAyaka upAya nathI. AkhI gAthAmAM traNa vibhAva sAme Ave che - (1) mokSa nathI, (2) kadApi hoI zake, (3) tenA upAya nathI ane je upAya che, te dUSita che. A rIte A zaMkA tripadI zaMkA che. mokSa nathI tenuM nirAkaraNa siddhikAre svayaM 91 gAthA sudhI karyuM che ane mokSanuM astitva sAbita karyuM che. ahIM zaMkAkAra mokSanA astitvano saMpUrNa svIkAra karatA nathI paNa saMzayapUrvaka kahe che ke kadApi hoya arthAtuM hoya to bhale hoya paraMtu zaMkAnuM trIjuM pada mokSano upAya nathI, tema kahe che paNa mokSano upAya na hato to mokSa thayo ja kyAMthI? zaMkA ghaNI uTapaTAMga che kAraNa ke te sAcA upAyane samajavA mAMge che. koIpaNa vastunA astitva viSe "hoya" tema kahevAmAM nizcayAtmaka jJAnano abhAva dekhAya che, temAM eka rIte nAstikatAnI gaMdha Ave che paraMtu bIjI rIte joIe to zradhdhApakSa paNa ema ja kahe che ke ame tarkathI nirNaya karatA nathI. je che, teno svIkAra karI laIe chIe ane mokSa hoya te mAnavA yogya che. tenA upAya jJAnIoe batAvyA che, te hovA joIe. A rIte zradhdhALu AtmA zaMkAthI bacI jAya che. jyAre tarka karanAra teno athavA zAzvata vastuno svIkAra karavAmAM acakAya che. kadAca hoya zake hoya kadApi' ema bolIne ardhadagdha svIkAra kare che. Ano svIkAra karyA pachI paNa teno sAco upAya nathI tema kahIne potAnA tarkanuM pote chedana kare che. A bagIcAmAM ghaNA sugaMdhI phUlo hoya zake che paraMtu tyAM tenA kAraNarUpa eka paNa latA ke phUlajhADa nathI. to A vAta keTalI hAsyAspada che ! mokSa hoya ane teno upAya na hoya tema zaMkAkArane svayaM khaTake che. eTale kahe che ke upAya hoya to paNa sAco upAya nathI, ema kahIne siddhAMtane vadhAre guMcavaNa bharelo kare che. siddhikAre gAthAmAM avirodha upAya nathI ema kahIne mAno zaMkA upara bhAre kaTAkSa karyo che. mokSa che ane tenA upAya viSe koI nirNayAtmaka siddhAMta nathI ema zaMkAkAranuM mAnavuM che. A AkhI vAtanA mULamAM ane A zaMkAno udbhava thayo che, tenA mULamAM dhArmika samAjamAM vyApta doSanuM puruM citraNa karavAmAM AvyuM che. A zaMkA koI sAdhAraNa mAnavInI zaMkA nathI paraMtu pravartamAna saMpradAyo ane matomAMthI udbhavatI zaMkA che. zaMkAnuM eka virATa rUpa samAjamAM astitva dharAve che. badhA mato mokSane mAne che paraMtu mokSa prApti mATe bhinna bhinna prakAranA hiMsAtmaka mithyA bhAvovALA upAyonuM nirUpaNa kare che. jainadarzana sacoTa rIte kahe che ke hiMsA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi mArgo dUSita upAya che ane ghaNA upAya paraspara virodhI paNa che. keTalAka mato bhogAtmaka upAyane paNa mokSanuM kAraNa mAne che mATe zaMkAkAra sahaja rIte pUche che ke virodha vagarano eka paNa upAya nathI to mokSa kyAMthI thAya ? upAya vinA kAryano saMbhava nathI. kadApi hoya ema kahIne zaMkAkAra upAyanA abhAvamAM sahaja rIte mokSano anAdara kare che paraMtu AgaLanI gAthAomAM mokSanA vividha prakAranA anarthakArI upAyonuM vivaraNa Ape che. ahIM eTaluM ja kahyuM che ke mokSano nirdoSa saLaMga upAya dekhAto nathI ane jo upAya nathI to mokSa hoya ke na hoya teno koI artha nathI. A rIte praznakAra mokSanA upAya bAbata saMdeha dharAve che. koIpaNa kArya kAraNano saMbaMdha hoya, tyAM jo kAraNamAM ke kAryamAM doSa hoya, to kArya kAraNano saMbaMdha banato nathI. saMsAranuM samagra cakra avirodhabhAve cAle che ane avirodha bhAvanA darzanathI ja anumAna pramANa banI zake che. satya zuM che ? ji tAvat satyatva ? satyatA zuM cIja che ? kArya praNAlimAM virodha na hoya, dravya nizcita kriyAthI nizcita pariNAma pragaTa kare ane kriyA tathA pariNAmamAM koIpaNa virodha athavA doSa na dekhAya, te satyatA che. roga maTADI zake, te sAcI auSadhi gaNAya. agni bALavAnuM kAma kare che emAM koI saMdeha nathI. to A badhA kArya kAraNakalApa avirodha bhAve kriyamANa hoya che. jo parasparano virodha buddhigamya na thAya, to buddhimAM asatyano praveza thAya che. jema avirodha jANavA yogya che, tema virodha paNa jANavA yogya che. ATalA vivaraNa pachI A gAthAmAM zaMkAkAre je zaMkA utpanna karI che tenuM dharAtala spaSTa thaI jAya che. upAyano artha eka prakAranI sAdhanA che, eka prakAranI phaLadAyaka kriyA che paraMtu upAya be prakAranA hoya che. eka sadupAya ane eka asadupAya. dahIMmAM mAkhaNa che, valoNA rUpa upAyathI mAkhaNa meLavI zakAya che paraMtu A ja valoNuM jo pANImAM karavAmAM Ave to asa upAya arthAt nirarthaka upAya bane che. nItizAstramAM kahyuM che ke 'pAyena siyo jAffi' upAyathI kArya siddha thAya che paraMtu A upAya koIpaNa prakAranA virodhI guNavALo na hovo joIe. zaMkAkArane ahIM mokSano koI nirdoSa upAya dekhAto nathI mATe kahe che ke kadAca potAnI meLe mokSa thato hoya to thAya paraMtu tene prApta karavA mATe koI avirodha eTale sAco upAya najaramAM Avato nathI ane je upAyo dekhAya che te badhA paraspara virodhI hovAthI AdaraNIya nathI arthAt karavA lAyaka nathI. Ama zaMkAkAra mokSanA upAya bAbata samAdhAna meLavavA mATe sAco upAya maLe tevI AzA vyakta kare che. tema ja bIjA paNa keTalAka zaMkAsthAno be-traNa gAthAmAM pragaTa karyA che, tenuM ApaNe vivaraNa karaze. A gAthAmAM phakta upAya bAbata zaMkAkAra nirUpAya banIne jaNAve che ke koI sAco mArga dekhAto nathI. zaMkAkArane 43mI gAthAnA nirdiSTa cha padomAMthI pAMca pada sudhInuM samAdhAna thaI gayuM che ane A pAMcamAM pada mATe paNa kahe che ke jIvanI mukti to hovI joIe. 'kadApi hoya' eno artha ema che ke mokSa mAnavA jevo to lAge che. ghaNA dArzanikoe ke nAstikoe mokSano svIkAra karyo nathI, tethI tenA pakSamAM 'kadApi hoya' tema AzaMkA karI che paraMtu svayaM zaMkAkAra mokSa padano (4) Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svIkAra karyA pachI upAya bAbata zaMkA kare che. svayaM zaMkAkArane lAge che ke jo mokSa hoya, to upAya to hovo ja joIe. sAdhya che, to sAdhana hovuM ja joIe paraMtu sAcu sAdhana zuM che, te na dekhAvAthI upAya bAbata mati muMjhAya che ane kahe che ke ekapaNa virodha vagarano, doSa vagarano rasto dekhAto nathI. zaMkAnA udbhavanuM kAraNa : siddhikAre tattva samaja mATe ziSya-guruno saMvAda Ubho karI zaMkAo prastuta karI samAdhAnanuM vivaraNa karyuM che paraMtu ahIM ApaNe zAstrIya prazna e rAkhIe chIe ke AvI zaMkAonuM AtyaMtara kAraNa zuM hoI zake ? jainadarzana karmatattvanI mImAMsAmAM ghaNA ja sUkSma vicAro dharAve che. AtmA caitanya tattva hovA chatAM tenI sAthe anAdikALathI joDAyelA kama vibhAva rUpa pariNAmo utpanna kare che, svabhAvane pratikULa evA adhyavasAyono Azraya thAya che. jainadarzana pramANe sarva karmomAM mohanIyakarma pradhAna che ane temAM paNa darzanamohanIya karma zraddhA upara paDado nAMkhe che, tattvazraddhAne avarodhe che ane tatvanA je guNadharmo che tene zuddha svarUpe na jANatAM vikRpa rUpe svIkAre che. jene darzanazAstromAM mithyAbhAvo kahevAmAM Ave che. jo A mithyAbhAva bahu ghATA rasathI udayamAna hoya, to tene koI prakAranI zaMkA thatI nathI, tevA jIvo nizaMkabhAve pApAcaraNa kare che. pApa kAryomAM pApabuddhi na thavI, te mithyAttvanuM eka ghATuM rUpa che. paraMtu koI puNyodayathI athavA svAbhAvika pariNatithI jyAre darzanamohanIya karmano rasa pAtaLo paDe, tyAre jIva addazyamAna evA vAstavika tattvano svIkAra karavA mATe prerAya che. saMsAra pratyenI nAsthA tUTe che, tyAre tene dharmanI satyatA viSe zaMkA thAya che. AvI zaMkA te jIvanA kalyANa mATe zubha lakSaNa che. ATalA vivaraNathI samajAya che ke zaMkAnuM mULa kAraNa zuM che. ahIM paNa mokSanA upAya viSe je zaMkA udbhavI che, te jIvane mATe kalyANarUpa che kAraNake sagurunI kRpAthI sAcuM samAdhAna maLavAnuM che ane mokSanA avirodha upAyanuM jJAna thavAnuM che. ahIM avirodha zabda hakIkatamAM buddhine satya bhAna tarapha javAnI preraNA Ape che. kRpALu gurudeve zaMkAnA mAdhyamathI sAcA upAyanuM nirdezana thAya, tevI bhUmikA pragaTa karI che. astu. vaLI jijJAsu zaMkAkAra sahaja prazna kare che ke mokSanA upAyo eTalA mATe saMbhavita nathI ke je karmo anAdikALanA che, teno aMta kevI rIte thaI zake? sAmAnya mAnyatA evI che ke je tattvo anAdikALathI astitva dharAve che, teno aMta paNa hoto nathI. Avo pracalita sAmAnya siddhAMta hovA chatAM jainadarzana Adi aMtanA viSayamAM eka caubhaMgInuM AkhyAna kare che. te padArtho athavA tattvo cAra prakAranA che je A pramANe che : (1) sAdi sAMta, (2) anAdi sAMta, (3) sAdi anaMta, (4) anAdi anaMta. A cAra bhAMgAmAM lagabhaga badhA tattvonuM vivaraNa maLI jAya che. mokSanA je pratibaMdhaka kAraNo che te anAdi sAMtanA prakAramAM Ave che arthAt mokSanA bAdhaka kAraNo anAdikALathI cAlyA Ave che paraMtu jJAna ane samyak prakAranA upayogathI te pratibaMdhakano nAza thaI jAya che, aMta thaI jAya che. jyAre saMsAranA mULa dravyo je vizvanI saMpati che, te anAdi anaMta che. samagra vizvano kriyamANa AkAra paNa samaSTi rUpe anAdi anaMta che. eTale svAbhAvika rIte mokSa ') $%: ''' SSS :: *** 55''' '' ' '' ''''''' Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAyane na mAnanArane e zaMkA thavI jarUrI che ke mokSanA bAdhakanA kAraNo mohanIya Adi karmo anAdinA che, to teno aMta thavo paNa saMbhava lAgato nathI. A AdhAre A gAthAnA uttarArdhamAM zaMkA vyakta karI che. have ApaNe zaMkAnuM dharAtala tapAsIe. hakIkatamAM je padArtho anAdi kALathI astitva dharAve che, te padArtho paNa potAnA dhruva aMzanA AdhAre anAdi che paraMtu te dravyomAM paNa je paryAya utpanna thaIne laya pAme che, te paryAya sAdi sAMta hoya che arthAt te paryAya avasthAnI Adi paNa che ane aMta paNa che ane teno je dhruva aMza che te to anaMtakALa sudhI yathAvata jaLavAI rahe che. hakIkatamAM mohanIyAdi je karma che te koI zAzvata dravya nathI. koIpaNa dravyanI eka vikArI paryAya che ane vikArI paryAyanA AdhAre karma sthitino uddabhava thAya che. A karmasthiti eka vyaktinA AdhAre pAraMparika rIte bhale anAdikAlIna hoya paraMtu te pratyeka karma udbhava pAme che ane aMta paNa pAme che. anAdikALathI karmanA baMdhano jIvane lAgelA che tema kahevAnI pAchaLa tAtparya e che ke A karmanI zRMkhalA ke paraMparA anAdikALathI cAlI Ave che paraMtu karma pote zAzvata nathI, vinAza pAmanArA che teno aMta thaI zake che. A karmono aMta baMne rIte thAya che. je karmano baMdha thayo che, teno aMta thAya che ane AtmA jyAre kSAyikabhAvane vare, tyAre karmanI paraMparAno paNa aMta thAya che. Ama baMne rIte karmano aMta thaI zake che. zaMkAkAranI sUkSma draSTi nathI, tethI zaMkA ubhave che ke A anAdikALanI paraMparA nAza pAmI zake nahi. zaMkAkArane e khyAla nathI ke karma zAzvata dravya nathI. zaMkAkAra karmanI paryAyamAM zAzvatabhAva nihALIne temAM anAdi anaMtano Aropa karIne zaMkA kare che ke "karmo kALa anaMtanA" ItyAdi-tarka Ape che. mokSanA upAya na thaI zake te bAbatamAM zaMkAkAre anAdi anaMtanA siddhAMtano upayoga karyo che. vastutaH mya padArtho ke tattvo dravyArthika draSTithI zAzvata che, teno laya thato nathI. jo ke A siddhAMta ghaNo prabaLa che paraMtu karmanA kSaya mATe A siddhAMta lAgu thato nathI kAraNake karma te zAzvata, vAstavika avasthA nathI. karma eka avasthA jarUra che . paraMtu te vaibhAvika avasthA che, vikRta avasthA che. jIvanA nimittathI je vikAro ke Azravo utpana thAya che, tenA AdhAre karmo TakelA che. lokhaMDa te sthira padArtha che paraMtu kATa teno vikAra che. kapaDuM te sthira tattva che paNa mela teno vikAra che. zarIra te prAkRtika nirmANa che paraMtu roga e zarIrano vikAra che. vizvamAM je kAMI zuddha dravyo che, tenI sAthe prAyaH vikArI avasthAo joDAyelI che. Ano artha e thayo ke mULa dravyano vikAra jo aTake, to vikArathI utpanna thayelA badhA vibhAvo paNa nAza pAme che. zuddha auSadhithI rogano nAza thAya che. te rIte zuddha pariNatithI karmono nAza thAya che paraMtu A sUkSma dRSTi haju zaMkAkArane prApta thaI nathI, tethI prazna kare che athavA tarka Ape che ke je vastu arthAt karma anAdikAlIna che, tethI teno nAza saMbhavita nathI ane karmono nAza na thAya to mokSa paNa saMbhavita nathI. karmano abhAva thato nathI to mokSano bIjo koI upAya paNa dekhAto nathI. mokSa na hovAnA matamAMthI A zaMkAno udbhava thayo che. vaLI karmane chedavAno paNa upAya dekhAto nathI. mokSano upAya nathI temaja karmane chedavAno upAya nathI. jethI kAvyamAM kahe che ke "zAthI chedyA jAya". astu ja pAka Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A gAthA mokSanuM pratipAdana karavA chatAM mokSanA upAyanuM pratipAdana karatI nathI. hakIkatamAM zaMkAkAranI A zaMkA ja nirmaLa che. puSpa che ane latA nathI, pyAsa bujhe che paraMtu pyAsa bujhAvavAno upAya nathI Ama na banI zake. pyAsa bujhatI nathI ane tene bujhavavAno upAya nathI. A tarka siddha che... astu. haju AgaLanI gAthAomAM zaMkAnI prastuti thavAnI che. jethI ApaNe ahIM ATaluM vivaraNa karI AgaLanI gAthAno sparza karIzuM. zaMkA paripUrNa thayA pachI badhI gAthAono eka sAthe AdhyAtmika saMpuTa ane upasaMhAra prastuta karIzuM. ka Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-93. upoddAta - vizvamAM kAraNa kAryano saMvAda e ghaNo mahattvapUrNa viSaya che. dArzanika kSetramAM paNa kAraNa kAryanA siddhAMta upara ghaNI jAtanuM vizALa vivecana thayuM che. A viSayamAM A pramANe eka caubhaMgI dRSTigocara thAya che. 1) kArya eka, kAraNa aneka. 2) kArya aneka, kAraNa eka. 3) kArya paNa eka, kAraNa paNa eka. 4) kAryano kAraNa sAthe asaMbaMdha arthAt kArya kAraNano emeLa. A gAthAmAM prathama bhAMgA upara zaMkA pragaTa karI che. mokSa rUpI kArya eka che paraMtu tenA upAya arthAt kAraNo badhA darzanoe potAnI rIte alaga darzAvyA che. jo ke aneka kAraNathI paNa eka kArya niSpanna thaI zake che. darzanazAstramAM temane kAraNa sAmagrI kahevAmAM Ave che. arthAt "vArasAmagrI saMghane te mavazyakavi' ghaNA kAryo bhegA thaIne eka kAryanuM saMpAdana kare che. astu. have ApaNe mULa vAta para AvIe ahIM dArzaniko mokSanA alaga alaga upAyo batAve che. lagabhaga A badhA upAyo paraspara virodhI paNa hoya che. viruddha sAmagrI pratiyogI hovAthI kArya saMpAdana karI zakatI nathI. AvI paristhitimAM zaMkAkArane lAge che ke mokSa mATeno koI paNa upAya sAco nathI ane jyAM sAco upAya nathI, tyAM mokSa rUpI kArya paNa saMbhavita nathI. A rIte A gALAmAM sAcA upAyanA darzana na thavAthI zaMkAnuM udghATana thayuM che ane zaMkAkAra kahe che ke koI paNa saMjogomAM sAcA upAyano viveka thaI zakato nathI. A bhUmikA upara gAthAnI abhivyakti thaI che. gAthA A pramANe che - athavA mata darzana ghaNAM, kahe upAya aneka temAM mata sAyo kyo, bane na eha viveka | 93 | ahIM zaMkAkAra 'athavA' kahIne pUrvanI gAthAnA viSaya sAthe anusaMdhAna kare che. pUrvanI gAthAmAM mokSanA upAya viSe je tarka Apyo hato ane upAya nathI tema kahyuM hatuM, have ahIM bIjo tarka upasthita kare che. "athavA' zabda vikalpavAcI zabda che. "athavA' zabdathI be vidhi ke be niSedhanuM AropaNa pragaTa thAya che. vidhi pakSamAM "A rIte che athavA te rIte che'. jyAre niSedha pakSamAM "Ama paNa nathI" athavA "tema paNa nathI" athavA' zabda vidhi ane niSedha baMneno vikalpa pragaTa kare che. darzanazAstramAM ane vyAkaraNazAstramAM vikalpa ghaNo ja prasiddha zabda che. jainadarzanano anekAntavAda to pUrNapaNe vikalpa para AdhArita che. vikalpa kaho ke apekSA kaho, baMneno dhvani eka ja che. jainadarzanamAM nayavAda pramANe je siddhAMta sthApita thAya che te paNa apekSA ke vikalpano (8). Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azraya kare che. dravya nitya che ane anitya paNa che. eka vikalpathI nitya che jyAre bIjA vikalpathI anitya che. A gAthAmAM zaMkAkAre paNa athavA'no Azraya karyo che. eka tarkanA AdhAre mokSa nathI ema kahyuM hatuM. have ghaNA darzano paNa bhinna bhinna upAya batAve che, tethI paNa mokSano upAya dekhAto nathI. prathama tarka ke bIjo tarka, bane tarkanA hisAbe mokSano upAya jaNAto nathI. mokSanA upAyomAM vividhatA :- vizvamAM ghaNA darzano ane matavAda pravarte che. koI mokSane mATe tyAgano Azraya le che, keTalAka vaLI bhogAtmaka kriyAone paNa mokSano AdhAra mAne che. keTalAka darzana mukti mAne che paNa pUrNa mukti mAnatA nathI kAraNa ke upAya pUrNa nathI, keTalAka darzano muktino svIkAra karIne paNa teno Adara karatA nathI ane janama janama sudhI bhakti mAMge che. keTalAka darzano upAya batAve che paraMtu upAyanuM sevana karyA pachI badhu zUnya thaI jAya che, mokSa nAmanI koI avasthA nathI. keTalAka nAstiko je upAyo batAvyA che tene vyartha mAne che. jema auSadhInA sevanathI roga maTe che paraMtu auSadhI na hoya tevA padArthonuM sevana karavAthI roga vadhe che. tapazcaryA vagere mokSa prApti mATenI sAcI auSadhI nathI, tenAthI bhavAMtaranI tRSNA vadhe che. upavAsa karavAthI AhAra saMjJAmAM vRddhi thAya che. AvA badhA uTapaTAMga ghaNA upAyo pravartamAna hovAthI zaMkAkAra kahe che ke "athavA mata darzana ghaNA ItyAdi. hakIkatamAM jo A badhA mata ane darzano eka vyavasthita kaDImAM sAMgopAMga saMkaLAyelAM hoya, to tenuM eka zuddha pariNAma AvI zake paraMtu duHkhanI vAta e che ke A matabhedo paraspara siddhAMtonuM khaMDana karI svayaM khaMDita thaI jAya che. saLagatuM lAkaDuM kASTanA pUMjamAM nAMkhavAthI kASTapUMjane paNa bALe che ane svayaM baLI jAya che. te rIte vibhinna matabhedavAdI anya matonuM khaMDana karatA pote paNa baLI jAya che. jema bIjA upara kAdava pheMkavA mATe koI kAdavamAM hAtha nAMkhe, to prathama pote kalaMkita thAya che. te rIte A tarka vihIna matavAda bIjA upara Aropa karatAM pahelA svayaM pote mithyA AropanuM bhAjana bane che. AvA parasparanA matavAdanA jhaMjhAvAtamAM zaMkAkAra akaLAya che, tene sAco upAya dekhAto nathI, tenI mati paNa muMjhAya che, te viveka karI zakAto nathI. ahIM eka mukhya viSaya - kharekhara je vivekano abhAva dekhAya che temAM pravartamAna matabhedo hakIkatamAM eka bIjAnA virodhI hotA nathI paraMtu saMpradAya sthApavAnI buddhithI athavA vADAbaMdhInA kAraNe dArzaniko paNa DAyarA baMdhI UbhI kare che. hakIkatamAM siddhAMto eTalA badhA udAra hoya che ke temAM samanvayanI pUrI saMbhAvanAo hoya che. astu. A viSaya bIjo che. ApaNe mULa viSaya para AvIe. zaMkAkAre virodhI mAnyatAne kAraNe "mokSano upAya saMbhavita nathI', tevI TUkI zaMkA karI che. mokSane na mAnanArA upAyane mAnatA nathI ane upAya na hovAmAM AvI tarka vihIna dalIla kare che. ApaNA siddhikAre zaMkAkArane Azraya ApIne zaMkA vyakta karI che. hakIkatamAM sAcA upAyano nirNaya thaI zakato nathI tema kahyuM che, teno artha e che ke sAco upAya to che paraMtu manuSya potAnI buddhinI nirmaLatA na hovAthI teno viveka karI zakato nathI. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhA darzanazAstro ema kahe che ke buddhinuM sarva zreSTha phaLa viveka che ane buddhinuM sarvathI ghAtaka phaLa te aviveka che. viveka padArthanA guNadharmone spaSTa kare che. eTaluM ja nahIM paraMtu guNadharmanI | kriyAzIlatA tenA vAstavika pariNAmonuM paNa digdarzana kare che. viveka te sAMgopAMga satyanuM svarUpa che. satyane samajavA mATe vivekazIla buddhi te sarva zreSTha mAdhyama che. aviveka padArthanA guNadharmone ane tenA pariNAmone samajavAmAM bhUla kare che, padArthanuM saikAlika svarUpa dRSTigocara thavA deto nathI. Ama viveka ane aviveka, te buddhijanya Aditya ane daitya evA sura asuranuM rUpa che. viveka te Aditya che ane aviveka te daitya che. avivekanA be pAsA che. 1) viparIta nirNayAtmaka mithyAjJAna ane 2) saMzayAtmaka anirNita ajJAna, temAM sAco nirNaya paNa nathI ane mithyA nirNaya paNa nathI, saMdehAtmaka sthiti che. jo ke prathama aviveka karatA A bIjA naMbaranA avivekamAM sAcA mArgane samajavAnI guMjAIza che, satyano nirNaya karavAno avakAza che. A gAthAmAM paNa jijJAsu ziSya bIjA naMbaranA saMzayAtmaka avivekamAM Ubho che ane ema kahe che ke A matabhedomAM viveka nahIM paraMtu aviveka jevI paristhiti che paraMtu tene satya jANavAnI jijJAsA che. haju AgaLanI gAthAmAM bIjA paNa keTalAka tarko Apaze paraMtu A gAthAmAM zaMkAnA kAraNa rUpe avivekane mukhya gaNyo che. zuM aviveka satya jJAnane rokI zake? aviveka te abhAvAtmaka sthiti che ane satya jJAna te bhAvAtmaka sthiti che. A abhAva bhAvane aTakAvI zakato nathI paraMtu abhAvano laya thavAthI ja bhAva pragaTa thAya che. ahIM aviveka satyane rokI rahyo nathI paraMtu jyAM sudhI avivekanI hAjarI che, tyAM sudhI satyanI pratIkSA karavI paDe che. satyano praveza thatAM ja avivekano laya thaI jAya che. aviveka satyane rokI zakato nathI paraMtu satyanA tirobhAva ke abhAvane rokI rAkhe che. satyano prAdubhAva avivekano laya kare che. A eka bahu ja moTo dArzanika siddhAMta che. ApaNA siddhikAra yogezvara zrImadjI dArzanika pratibhA saMpanna mahApuruSa che. temanA A gujarAtI bhASAnA sAmAnya padomAM paNa dArzanika bhAvonI jhalaka dekhAya che ane zaMkAkAranI zaMkAone paNa dArzanika bhAve raju karIne badhI zaMkAo laya pAmI jAya tevI che, tevo kAvyabhAva raju karyo che. astu A gAthA paNa zaMkAnI bIjI bhUmikAmAM mokSanA upAyono prativAda kare che. (10) Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-94 upodaghAta - zaMkAkAra A gAthAmAM paNa mokSano upAya na hovA bAbata sthULa AdhArono Azraya kare che. 93mI gAthAmAM matamatAMtarane mAdhyama mAnyuM hatuM. jyAre A gALAmAM jAtibheda ane saMpradAyabhedano AdhAra laI punaH evI zaMkAno udbhava karavAmAM Avyo che. kaI jAtimAM mokSa che, kayA veSamAM mokSa; eno nizcaya nA bane, ghaNA bheda e doSa I94TI jAtivAda ane veSavAda :- bhArata varSamAM vedakALa pachI jAtivAdano paNa udaya thayo hato ane khAsa karIne brAhmaNavAda ane brAhmaNadharmano moTA pramANamAM vistAra thayo hato. dharmanI upAsanAnA amuka adhikAro brAhmaNone ApavAmAM AvyA. brAhmaNomAM paNa puruSa jAtinuM varNana karavAmAM AvyuM che. bAkInA traNa varNa kSatriya, vaizya, kSudra, tenA adhikArone kramazaH ochA karavAmAM AvyA ane e ja rIte brAhmaNa mahilAonA adhikAra paNa ochA karavAmAM AvyA. jo ke samaye samaye krAMti thatI rahI. nIcenA varSomAM paNa mahApuruSo pedA thayA ane brahmavAdI nArIoe dharmanuM sukAna saMbhALyuM, tevo paNa ItihAsa racAyo paraMtu A badhuM apavAdarUpa hatuM. sAmAnya rIte sAdhanAnA mukhya adhikAra brAhmaNa jAtimAM sImita rAkhavAmAM AvyA hatA. te samaye jema jAtivAdano prabhAva hato, te ja rIte veSabhUSA ane saMpradAyano paNa prabhAva hato ane te pramANe mokSanI sAdhanAmAM ke bIjI keTalIka sAdhanAmAM A badhA saMpradAyo pota potAnA adhikAra bhogavatA hatA. A badhA jAtivAda ane veSavAdanA AdhAre jo tarka karavAmAM Ave, to mokSanA upAya . gUMcavaNa bharelA dekhAya athavA upAyano nirNaya na karI zakAya, tethI paNa kadAca ema kahevuM paDe ke AvuM jAtimUlaka vaividhya joIne lAge che ke koI upAya che ja nahi. upAyanA bahAne A badhA jAtivAda ke veSavAda astitva dharAvI rahyA che. koI svapnanA AdhAre dharAtala para kArya karavA jAya, to te siddhi meLavI zakatA nathI, tema kAlpanika matonA kAraNe koI satya upAyano nirNaya thaI zakato nathI, mATe zaMkAkAra kahe che ke tenA karatAM to ema kahevuM vyAjabI che ke "mokSano upAya nathI ane upAya che to sAco upAya nathI" kharekhara zuM jAtivAdano koI prabhAva hoI zake? athavA bIjA koI AkAra vikAra prabhAvazIla hoI zake ? prAcInakALathI jAtivAdane mahattva maLatuM AvyuM che, A mahattva ekadama asvAbhAvika nathI temAM keTalAka prAkRtika guNone paNa sthAna maLyuM che paraMtu duHkhanI vAta e che ke prAkRtika guNa racanAnA AdhAre jAtivAdano vikAsa thayo nathI. dhIre dhIre jAtivAda ahaMkAra ane dhRNAnuM Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avalaMbana karI vikasita thaI gayo, jethI jAtivAda guNAzrita rahyo nahi ane kalaMkanuM kAraNa banyo. varNa vizeSanA mULa paNa jAtivAdathI vikAsa pAmyA... astu. ApaNo mULa prazna e che ke zuM sAdhanAmAM jAtinA ke gotranA UMca saMskAro kAraNa banI zake che ? sAdhanAmAM te saMskAro AMzika kAraNa banI zake che paraMtu A saMskArono AdhAra manuSya mAtra che te bhUlavuM na joIe, brAhmaNa Adi varNa vizeSamAM saMskAronuM prAbalya hovAthI tene mahattva maLyuM che. e ja rIte vezabhUSA ane tilaka vagere bAhya cihno paNa AMzika upakArI hovA chatAM A badhA sAdhanone mokSamArganA upAya tarIke sthApita karavA, te tarkayukta nathI. jyAM sudhI nirmoha dazAno vikAsa na thAya ane niSkAma karmayoga vikasita na thAya, tyAM sudhI bAhya sAdhano mokSa mArganA upAya tarIke kAragata thatAM nathI. eTale ja zaMkAkAra kahe che ke AvA bhinna bhinna upAyono AdhAra bhinna bhinna jAti ane vezabhUSAne mAnavAmAM Avyo che, te tarkasaMgata nathI. zaMkA evI che ke ghaNA rastAomAM bhUlo paDelo yAtrI ema bolI UThe ke koI sAco mArga haze ja nahIM, to tenuM kathana sAmAnya buddhinI zaMkA jevuM gaNAya, A ja rIte bhinna bhinna mArgadarzanamAM aTavAyelo sAdhaka ema kahe che ke mokSamArgano koI vAstavika upAya jaNAto nathI. AkhI gAthA zaMkAnA kalevarathI bharelI che. pUrva gAthA ane A gAthA baMnemAM zaMkA ekasarakhI che paraMtu zaMkAnA kAraNo bhinna bhinna batAvyA che. mULa kathana eka ja che ke mokSano upAya samajI zakAya, tevo viveka pragaTa thato nathI. jema koI potAnA roga mATe upayukta na hoya tevI ghaNI davAonuM sevana kare ane chevaTe kaMTALIne kahe ke roga maTavAno koI upAya nathI. roga javo te eka ja lakSa che paraMtu ayogya aneka auSadhIonuM sevana, te bhinna bhinna mithyA kAraNonuM darzana karAve che ane vAstavika auSadhI viSayaka samAdhAna meLavavA mATe paNa zaMkAkAra AtUra hoya tevuM jaNAya che. ATaluM vivaraNa ApyA pachI gAthAnA AMtarika bhAvane tapAsIe. mokSanI AkAMkSA e bhAratIya dhArmika saMskRtinuM mukhya lakSa rahyuM che ane mokSa meLavavA mATe badhA dhArmika saMpradAyomAM sAmyayoganuM astitva vadhAre che. tyAga, vairAgya, niSkAma karmayoga, niSkAma bhakti, anAsakata jJAna yoga A badhA sAdhano lagabhaga eka samAna che. kharuM pUcho to dharmanuM taMtra samanvaya para AdhArita che paraMtu pAchalI zatAbdImAM mULabhUta guNone ojhala karI bAhya upakaraNo ane jAti upara vajana devAmAM AvyuM che, strI puruSanA zarIrone mahattva ApavAmAM AvyuM ane sahue potAnI dukAna upara lebala lagADayuM ke mokSano sAco upAya amArI pAse ja che. koI jhaverI ema kahe ke sAcuM sonu mArI dukAne ja maLe che. sonu to sonu ja che paraMtu sAcuM sonu eka rUpa che. lebala lagAvIne eka prakAranI vADAbaMdhIno prayoga thayo che... astu. A gAthAnuM mULa tAtparya che ke mokSamArgamAM je samanvita guNo che, temAM vadhAre samanvaya thaI zake tevI sthiti paNa che ane guNono samanvaya thavAthI mokSano yathArtha upAya pragaTa thAya che. (12) Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asamanvaya draSTimAM rAga dveSanA mULa che ane jo samanvaya na thaI zake to mokSano sAco upAya draSTigocara na thAya. kavizrInI A samagra gAthI zaMkAne bahAne upasthita thayelA matabhedo upara ke jAtivAda upara eka prakArano upAlaMbha che. A bhedone dUra karavAthI dharAtalamAM sarva prakAre abhinna evo mokSano upAya suSupta che. suSupta bhAvone sparyA vinA zaMkAkAra mokSanA bhinna bhinna ayogya upAyo para dRSTipAta karI upAyano prativAda kare che. gAthAnuM hArda zaMkAnA nimittone dUra karI aMtardraSTi karavA mATe ApaNane preraNA Ape che. AvI A aNamola gAthAonuM mUlyAMkana paNa aNamola bhAvathI thavuM joIe. AtmasiddhinI A gAthA bhedabhAvone vikasita karavA mATe nathI paraMtu abheda bhAve samanvita guNonuM darzana karavA mATe che. bhedadraSTi te bALabhAva che ane abhedadraSTi te paMDitabhAva che arthAt tattva dRSTi che. jyAM sudhI . tattavRSTinuM udghATana na thAya, tyAM sudhI upAyanI abhinnatAnA darzana thatA nathI ane bhedabhAvano mithyA prabhAva mana para aMkita thAya che, temaja mana ke buddhi koI sAco nirNaya karI zakatI nathI. upAyanA je je nimitto che, te te nimitto potAnA guNadharmanA AdhAre kAryakArI ke arthakArI bane che. nimitta kAraNomAM je samAna guNazakti che, te sAco upAya che paraMtu guNazaktinA darzana na thAya to nimittanI bhinnatA buddhinA jhaMjhAvAtamAM phasAve che ane pariNAme sAdhaka koI eka upAya upara sthira thaI zakato nathI. Ama zaMkAnuM mULa kAraNa upAyonuM bAhya vaividhya che. upAyonI AMtarika samaguNAtmaka zakti DhaMkAIne rahI jAya che. A che zaMkAnuM mULabhUta kAraNa. zaMkAkArane je bheda dekhAya che tenA kAraNe ja tene doSa paNa dekhAya che. gAthAmAM paNa kahyuM che ke "ghaNA bheda e doSa" uparanA vivaraNamAM ApaNe A vAta pragaTa karI che. eka Avazyaka preraNA - A gAthA parokSa rUpe ApaNane eka uttama preraNA ApI jAya che. bhAratamAM jyArathI tarkavAdano udaya thayo, tyArathI samanvaya draSTino lopa thaI gayo che. dUSita matano prabhAva ghaNo vadhI jatAM dhArmika sAdhanAne ane rASTrIya ekAtmabhAvanAne ghaNI Thesa lAgI che. jyAM sudhI yuga para bhagavad gItAno adhika prabhAva hato, tyAM sudhI samanvaya dRSTinI prabhutA hatI. Aje paNa samagra gItA samanvaya draSTi dharAve che chatAM paNa samanvaya bhAvano vikAsa thayo nathI. jainadraSTi to soLaAnA samanvayavAdI che. anekAntavAdano artha ja samanvayavAda che paraMtu duHkhanI vAta che ke jaina samAjamAM saMpradAyavAdanA UMDA mULiyA paDI gayA che ane Aje Avo anekAMtavAdI samAja bhedadraSTino zikAra banI gayo che. phakta bhedadraSTithI nirNaya karatAM satyano lopa thaI jAya che. satyano AdhAra abhedadraSTi che kAraNa ke je abheda che, te dravyarUpa che ane je dravya che, te zAzvata che. satya paNa saikAlika zAzvata tattva che. paryAya dRSTi te kSaNika satya che, tethI nakkI thAya che ke abhedane choDIne bheda karavAthI ekAMta mithyAbhAva pragaTa thAya che ane temAM jo moha bhaLe to samagra bhedajJAna viSAhata banI jAya che. mATe A gAthA kahe che ke "ghaNA bheda e doSa' doSano artha dUSitajJAna thaI jAya che ane AvuM dUSita jJAna zaMkAnuM kAraNa banyuM che. have ApaNe ahIM je gAthAo zaMkA rUpe vyakta karI che, teno AdhyAtmika saMpUTa pragaTa karIzuM. AdhyAtmika saMpUTa gAthA-92, 93, 94 - gAthA bhale zaMkA rUpa hoya athavA koI ---(13) SMS 5 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarka para AdhArita hoya, paraMtu Azcarya tathA sukhada bhAve kahevuM paDe che ke AtmasiddhinI A gAthAo parokSa bhAve AdhyAtmika paryAlocana ujAgara karI jAya che ane buddhi dvArA AtmapradezomAM vicaraNa karavAnI taka Ape che. hakIkatamAM Atmasiddhi te AtmalakSI kAvya che. tenA zabda zabda AdhyAtmika bhAvanA jala-kaNa varasatA hoya che. Atmatattva e nirALu svataMtra tattva che. karmo tenA sahayAtrI che. AdikALathI AtmA ane karma eka sAthe yAtrA karatA AvyA che. AtmA ane karmono eTalo badho sahacAra che ke te potAnuM svarUpa bhUlIne karmane ja pradhAnapaNe jue che. keme karI tene chedI na zakAya tevo teno anAdi anaMta saMbaMdha che. karma ja tenA sAthI che ema tene lAge che. kyAreka te azubha karmathI gabharAya che, to zubha karmanuM avalaMbana le che paraMtu Azcarya to e ja che ke zubha karmanuM avalaMbana laI punaH tenA bhogathI azubha karmane pAchA bolAve che. Ama zubhAzubha karmamAM ramato AtmA kyAreya tenAthI vimukta thavAnI kalpanA karI zakato nathI. koI vimukta thavAnI vAta kare, to te zaMkAzIla banI jAya che ke AvA anaMtakALanA sAthIne kema choDI zakAya ? vaLI choDavAnI je vAta karanArAo che te paNa eka samAna vRSTi dharAvatA nathI, teno bIjo artha e paNa che ke mithyAbhAvamAM ramanArA AtmAnI buddhi svayaM aneka matamatAMtaramAM aTavAya jAya che ane buddhimAM pravartamAna tarko paraspara virodhI bhAvone pragaTa karatA hovAthI A zaMkAnA vAdaLA sUryanI rozanIne aMtaHkaraNa rUpI dharAtala para AvavA detA nathI. jIva pote ja potAnA vibhinna vibhAvAtmaka bhAvomAM aTavAyelo rahe che. buddhi jJAnatattva hovA chatAM jyAM sudhI tattvavRSTi prApta na thAya, tyAM sudhI te eka prakAre ajJAna tattva ja che. A gAthA preraNA Ape che ke matamatAMtara rUpI tarka jALamAMthI bahAra na nIkaLAya, tyAM sudhI satyanA darzana durlabha che. AgaLa cAlIne jIvAtmA bahirmukhI hovAthI athavA bahirAtmA hovAthI te bAhyabhAvonuM mUlyAMkana vadhAre kare che. AdhyAtmika nItimaya guNonuM ullaMghana karI pote potAnI jAti ane kuLanuM mUlyAMkana vadhAre karavA lAge che ane pote puruSabhAvamAM hoya, to te nArIvedano tiraskAra kare che. Ama ' vedabhAvone paNa pradhAnatA Ape che, jenuM AdhyAtmika kSetramAM na gaNya mUlya che. A rIte bAhyabhAvo ane bAhya saMpatti athavA potAnA rUpa raMganA AdhAre uljhanamAM rahI te satyathI ghaNo dUra rahe che ane tyArabAda tene ema lAge che ke A badhA bAhyabhAvo eTalA badhA prabaLa che ke tenA sivAya bIjA koI bhAva kArya karI zake tema nathI, to mokSa kyAMthI apAve ? A traNeya gAthA eka ja bhAvathI gavAyelI che. ApaNe kAna daIe, to gUDha rahasya sAMbhaLI zakAya tema che. A gUDha rahasya e ja che ke AtmapradezanI nirmaLa yAtrAmAM je koI duzmano che, te potAnuM ThANuM nAMkhIne beThelA che. tene mitra mAnI levAthI yAtrA aTakI jAya che. astu... zaMkArUpa cAra gAthAno upasaMhAra ApaNe sAthe karIzuM. --(14) - Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-95 upodaghAta - gAthA-95, 9da A baMne gAthAnA bhAva alaga alaga rIte pragaTa thayA che. prathama 95mI gAthAmAM mokSamArganI athavA mokSanA upAyanI durlabhatA batAvI che. jo ke A durlabhatA zaMkAkArane paNa nizcayAtmaka lAgatI nathI, tethI teo anumAnapUrvaka kahe che ke "ema jaNAya che, ema lAge che" ItyAdi anumAnanA AdhAre jo mokSano upAya na hoya, to bAkI tattvajJAnanuM prayojana rahetuM nathI. A rIte zaMkA karIne zaMkAkAra aTakI javA mAMgatA nathI paraMtu svayaM vinayazIla che, tethI gAthA-96mAM te samAdhAnanI zodha mATe sadagurune prArthanA kare che. vaLI jema oDakAra AvI gayo hoya, tema pAMca pada viSe samAhita thayA pachI zikAkAra chaThThA sthAnanuM samAdhAna meLavI saMtuSTa thavA mAMge che, eTaluM ja nahIM paraMtu saddaguruno upakAra svIkArI potAnuM ahobhAgya mAnavA taiyAra che. zaMkAkAra mokSanA upAyane sAMbhaLavA tatpara che. A che baMne gAthAnuM mukhya maMtavya. teno upoddAta karI gAthAnA vivecanamAM praveza karIe. tethI ema jaNAya che, maLe na mokSa upAya; javAdi jANyA taNo, zo upakAra ja thAya ? 95 II tethI' nuM tAtparya - gAthAnA AraMbhamAM "tethI' zabda che. pUrvamAM ziSyabhAve zaMkAkAra banI je kAMI tarka ke dalIla karI hatI, teno AdhAra laI mokSano upAya na hoya, te vAta pragaTa karavA mAMge che. "tethI" eTale kaI vAta ? 1) anaMtakALanA karmo chedI zakAya tema lAgatuM nathI. 2) mokSanA upAya viSayaka aneka matabheda che, tethI koI sAco upAya hoya tema lAgatuM nathI. 3) jAtivAdanA AdhAre mokSano upAya pragaTa karyo hoya, tenuM paNa koI zuddha pramANa maLatuM nathI. tethI' arthAt uparokta traNa biMduothI ane tenA AdhAre uddabhavelA tarkathI mokSano abhAva pratIta thAya che. koI paNa jagyAe "tethI' zabdano prayoga thAya tyAre tenAM kArya-kAraNano saMbaMdha hoya che. Aga lAgI, tethI ghara baLI gayuM. temAM Aga kAraNa che ane gharano nAza te kArya che. uttama guru maLyA, tethI tenuM kalyANa thayuM. ahIM uttamaguru te kAraNabhUta che ane kalyANa kArya che. vyavahAramAM "tethI' zabda ghaNo ja mahattvapUrNa che. ajJAnanA kAraNe mANaso ayogya kArya-kAraNamAM paNa "tethI' zabdaprayoga karI doSAropaNa paNa kare che ane sthUla kAraNone kArya sAthe joDI mithyAbhrama Ubho kare che. koI ema kahe ke hIrAlAle mane krodha karAvyo, tethI meM mArapITa karI. A vAkyamAM "tethI' zabda mithyAbhAvonI abhivyakti kare che. krodhanuM mULa kAraNa athavA upAdAna mohanIya karma che arthAt svayaM che ane mArapITa karavAnuM kAraNa paNa krodha ja che. zAMti rAkhI hota, to mArapITa na thAta. amArA gharamAM evA pagalAnI vahu AvI che, tethI parivAra dhanotapanota thaI gayo. A badhA vAkyomAM vyakti ajJAnadazAnA kAraNe mithyAbhAvo pragaTa karI Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ punaH pApamAM paDe che. jyAM kAraNa satya hoya, tyAM tethI' zabda dIvAdAMDI jevo mahattvapUrNa che. "tethI' zabdamAM jJAnAtmaka bhAvo paNa pragaTa thAya che ane jJAnanA abhAvamAM mithyAbhAvo pragaTa thAya che. astu... "tethI' zabdanI ATalI vyAkhyA karyA pachI spaSTa thAya che ke A gAthAnA prAraMbhamAM siddhikAre "tethI" zabda bahu samajIne mUkyo che. tethI' zabdanA be pakSa che. 1) viparIta anumAna ane 2) sAcuM samAdhAna. Ama be pakSanI vacce "tethI" zabda Ubho che. koI moTA rAjamArga upara vAhanonI bhAre avarajavara thatI hoya, tyAre dizAnirdeza karanAra vyakti vacce Ubho rahe che. A vyakti sAcuM nirdezana kare, tyAre vAhano samAdhipUrvaka cAlyA jAya che paNa bhUlathI khoTuM nirdezana kare, to akasmAta sarjAya che. A uparathI adhyetAe samajI levAnuM che ke adhyAtmagraMthano ane A gAthAno "tethI' zabda keTalo mahattvapUrNa che ane ajJAnanA kAraNe pravartamAna sAmAnya matonuM avalaMbana karI, eka pakSamAM buddhino prayoga karIne kahe che, "tethI" arthAt A pravartamAna matonA AdhAre mokSano upAya dekhAto nathI. hakIkatamAM mokSano upAya DhaMkAyelo che tema kahevuM, te mithyAbhAva che. sAco pakSa A rIte che - potAnuM ajJAna che ane anumAna zakti vikasita thaI nathI, tethI mokSano upAya jaNAto nathI. A vAkyamAM "tethI" zabdanuM nirdezana yogya che paraMtu zaMkAkAra viparIta rIte kahe che ke ghaNA matabheda che, tethI mokSano upAya jaNAto nathI. ahIM kRpALu gurudeve suMdara rIte tethI' zabdano prayoga karIne mAno zaMkAno upahAsa karyo che tathA anya kAraNothI je kArya niSpanna na thAya, tevo kArya-kAraNa bhAva batAvI zaMkAkAranI bauddhika zaktino abhAva pradarzita karyo che ane temanA mukhathI tethI' kahIne mokSano upAya nathI, te zaMkAnuM rUpa ApyuM che. A che tethI' zabdanI lIlA. ema jaNAya che - miththAkAraNonuM avalaMbana laI tene zuM jaNAya che, tenI abhivyakti karavAmAM AvI che. "ema jaNAya che te padamAM nizcayAtmaka svara nathI. zaMkAkArane lAge che ke pote je kAraNo kahyA che te baMdhabesatA nathI. "ema jaNAya che. te zabda dvArA zaMkAmAM paNa potAnI zaMkA samAyelI che, tevuM spaSTa thAya che. matijJAnanA udbhava vakhate IhA matijJAnano ullekha che. IhAmAM vyaktine Ama paNa lAge che, tema paNa lAge che evo dvividhabhAva hoya che. temAM eka pakSamAM satyAMza che jyAre bIjo pakSa AbhAsa rUpa che. te ja rIte ahIM zaMkAkAra "ema jaNAya che' ema kahIne satyAMza tarapha na vaLatAM AbhAsa rUpe potAnuM maMtavya pragaTa kare che. ema jaNAya che' tema kahIne viparIta bhAvano ullekha kare che. ema jaNAya' te zabda saMzayAtmaka che. jema DaoNkTara roganuM nidAna na karI zake, tyAre ema kahe ke A rogano koI upAya nathI. AvI paristhitimAM sAco upAya che ja paraMtu DokTarane tenuM jJAna nathI. te ja rIte ahIM paNa sAco upAya to che chatAM paNa "ema jaNAya che tema kahIne upAya nathI tevo bhAva pradarzita kare che. zaMkAnI AkhI lIMka ghaNI ja aTapaTI che. tenuM ApaNe kaDIbaddha vizleSaNa karIe, to mithyA zaMkA kema thAya che, tenuM vijJAna jANI zakAze. jyAM vyAptino abhAva hoya arthAt sAco hetu jaNAto na hoya, hetvAbhAsa jevA keTalAka kAraNo upasthita hoya, tenA AdhAre jo anumAna thAya, to te duSita anumAna hoya che. ahIM Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S je zaMkAno uddabhava karyo che, te traNa biMdu para AdhArita che. jemAM vyAptino abhAva che. 1) anaMtakALanuM baMdhana ane karmanAzanA upAyomAM matabheda. A badhA hetvAbhAsa che. 2) zaMkAkAramAM jJAnano abhAva. jJAnanA abhAvathI tene mokSano upAya dekhAto nathI paraMtu potAnA ajJAnane kAraNa na mAnatA uparyukta hetvAbhAsane kAraNe mAne che. 3) mokSanA upAyamAM pratIta thatI vividhatA. A traNa biMdunI vacce paraspara je vyApti hovI joIe, te spaSTa na thavAthI zaMkAkAra matabhedanuM avalaMbana karI mokSano upAya dekhAto nathI, tema e kahe che. jyAM jyAM matabheda hoya, tyAM tyAM te vyaktine mokSano upAya jaNAto nathI. A sUtramAM dUSita vyAptinuM avalaMbana karavAthI zaMkAno uddabhava thayo che. siddhikAra samAdhAna Apaze tyAre satyanuM ke savyAptinuM udghATana karaze. ahIM jijJAsu ghaNA vikalpono AdhAra laI svayaM saMtuSTa na hoya, te rIte "tethI ema jaNAya che' ema kahe che. satyano pakSa ujAgara na karatAM AbhAsa pakSamAM buddhi aTavAya che ane zaMkA uddabhave che. jijJAsunI satya jANavAnI tatparatA AgaLanI gAthAmAM pradarzita karavAmAM AvI che. ahIM phakta zaMkA rUpe satya jANavAnI abhivyakti karavI joIe. chatAM zaMkAkAra AbhAsa pakSamAM kahe che ke "maLe na mokSa upAya". - mokSano upAya kyAM maLato nathI ? mokSano upAya to che ja paraMtu mithyA kAraNo sAme hovAthI te buddhigamya thato nathI, buddhithI spaSTa thato nathI. jema khovAyelI vastu gharamAM ja rahelI che paraMtu vastu maLatI nathI. teno artha e che ke buddhimAM te khovAyelI che, jJAnamAM na hovuM, te bIjI vAta che. dArzanikadraSTie A baMne abhAva samajavA jevA che. vastuno abhAva jene asatuM kahe che ane jJAnAbhAva arthAt vastuno jJAnamAM abhAva. jJAna nathI mATe vastu nathI, tema kahevuM te jJAnAbhAva che. jJAnAbhAva eka moTuM aMdhAruM utpanna kare che. vizvanA anupama satyo ane zuddha sAdhanAmArga jJAnanA abhAve DhaMkAyelA rahe che. A gALAmAM paNa zaMkAkArane mokSa upAya maLato nathI, mATe kahe che ke upAya nathI. hakIkatamAM jyAM jJAnano abhAva hoya tyAM vastu nathI, tevI vyApti banatI nathI. jyAM jJAnano abhAva che tyAM vastu vijJAnano abhAva hoya, tevI vyApti bane che. A gAthAmAM mokSanA upAyano abhAva pradarzita karyo che, temAM zaMkAkAranA jJAnamAM abhAva che tema spaSTa thAya che. AgaLa cAlIne zaMkAkAra kahe che ke jIva-ajIva ItyAdi tatvonuM vizALa jJAna nirarthaka banI jAya che kAraNa ke mokSa hovA chatAM A tattvajJAnathI koI artha sarato nathI. jyAM mokSano upAya ja nathI tyAM jJAna mokSanA upAyamAM sahAyaka kyAMthI thAya ? ahIM paNa baMdhabesatI vAta na hovAthI zaMkAnuM kAraNa bane che. mokSano upAya te lakSa che ane A lakSane siddha karavA mATe je je nizcita sAdhano che, te sAdhanonI upasthiti na hoya, temAM jIvAdi tattvajJAnano zuM doSa? mokSano upAya na hoya, to jJAna vyartha che. tema kahevuM, te anucita che. ahIM zaMkAkAre anucita siddhAMtanuM avalaMbana karIne zaMkAne vadhAre puSTa karI che. zaMkAnI puSTatAmAM triguNAtmaka mithyAbhAvonI abhivyakti thaI che ane tethI ja A zaMkA mithyAbhAvanuM rUpAMtara banI rahe che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkAkAre mokSano upAya na hovAmAM prathama matabhedane kAraNa mAnyuM, bIjuM potAnA jJAnanuM AvaraNa ane trIjuM tattvajJAnanI vyarthatA, A traNe mithyAbhAvone saMyukta karIne zaMkAne puSTa karI zaMkAnA mULane ATalI UMDAIthI tapAsyA pachI AkhI gAthA para eka draSTipAta karIe. gAthAmAM A chaThThA sthAna viSe pUrvapakSa rajU karyo che. tenA badhA kAraNone sAme rAkhIne mokSano upAya na hoya, tevuM anumAna karyuM che. sAthe sAthe jIvAjIva ItyAdi tattvonA jJAnanI ciMtanamALA paNa kema jANe vyartha hoya, tevo paNa abhiprAya vyakta karyo che. jIvAdi jANyA taNo - bhAratIya saMskRtimAM vizvajJAna mATe be dhArAo suprasiddha che. 1) advaitadarzana, 2) vaitadarzana. advaitadarzana ema kahe che ke vizvamAM eka ja tattvanuM nirmANa che. be jevuM kAMI nathI. je che te eka che. ekanuM rUpAMtara te vizva che, A atadhArA jema AstikavAdamAM che, tema parokSarUpe nAstikavAdamAM paNa che. AstikavAda ata-eka tattvane caitanyarUpa mAne che. jyAre nAstikavAda samagra vizvane jaDa mAne che. A che ataciMtana. 'tamArgamAM jIva ane ajIva, jaDa ane caitanya, puruSa ane prakRti, evA be zAzvata tattvano svIkAra karavAmAM Avyo che. jIvatatva jJAnAtmaka ane saMvedanazIla che. ajIvatattva jJAnarahita ane saMvedanahIna che. jIva ane ajIva, A baMnenA saMyogathI vizvanI samagra jALa phelAyelI che. ajIvathI jIvanuM chUTA thavuM ane potAnA svarUpamAM sthira thavuM, te che viziSTa sAdhanA, te che yoga mArga. zuddha upAyanuM AcaraNa kare to jIvAtmA ajIvathI chUTo thaI zake che paraMtu zarata e che ke sarvaprathama tene jIva-ajIvanuM jJAna hovuM joIe. A jJAna upara sthira thaI doSothI mukta thavuM joIe. A jJAna upara sthira thaI doSothI mukta thavuM, te che muktino upAya. have jo koI ema kahe ke AmAMthI chUTavAno koI mArga nathI, to A jJAnanuM prayojana zuM? roga maTavAno ja nathI, to auSadhi khAvAthI zuM? jIva-ajIvanuM jJAna mukti na apAvI zake, to te jJAnathI zuM lAbha ? A gAthAmAM zaMkAno pAyo dRDha karavA mATe prayAsa karyo che. AdhyAtmika saMpUTa - zaMkAno uddabhava karanArI A gAthA keTalAka sUkSma ane gUDha AdhyAtmika bhAvono paNa IzAro karI jAya che. jyAM sudhI manuSya bauddhika ahaMkArathI mukta thato nathI, tyAM sudhI sat tattvonuM darzana karAvatuM jJAna sat tattvonA AvaraNane haTAvI zakatuM nathI. ahaMkArathI duSita thayelI buddhi vastu hovA chatAM vastuno lopa karavAnuM sAhasa kare che. AdhyAtmika cetanAmAM kharekhara je ADaza ke aDacaNa che athavA AvaraNa che, te nirmaLa buddhino abhAva che. buddhimAM rahelo doSa samagra sAdhanAne ke cetanAne duSita kare che. bahAra sUryano prakAza hovA chatAM AMkha baMdha karIne koI kahe ke sUrya nathI, te ja rIte aMtarajagatamAM birAjatAM paramAtmAne ajJAnanA kAraNe je nakAre che, te potAnA ja AMtarika samRddha lIlAchama pallavita kSetrane choDIne sUkA raNapradezamAM rakhaDato rahe che. buddhi nirmaLa thayA pachI adhyAtmanI AMkha khUle che. - (18) Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhyajagatane nihALatI A netrapaMkti pote jANelA rUparUpAMtaramAM aTavAI rahe ane viSayomAM ramaNa karatI rahe, to tene Atmadarzana kyAMthI thAya? padArthanA guNadharmo padArthanI sAthe ja che. je padArthanA guNadharmone potAnA samajI le athavA padArthanA guNadharmothI lepAyamAna thAya, to hakIkatamAM tene mokSano upAya maLato nathI. A che gAthAnuM AvyaMtara rahasya. jIvAtmA jJAnanI nirmaLatAno svIkAra na kare ane pote potAnA vicArothI ja pathabhraSTa na thAya, tevI aMtanihita sUcanA A gAthAmAM che. sAdhake gAthAnA AMtarika bhAvo vAgoLavA jevA che. upasaMhAra gAthA 92 thI 5 - stutikAre pAMca sthAnanuM kathana karyA pachI gAthA 92 thI 95 mAM A chaThThA sthAnane sparza karyo che ane pratiprazna rUpe mokSano koI upAya nathI te rIte zaMkA prastuta karI che, temAM mukhya traNa kAraNo pradarzita karyA che. AdikALathI cAlyAM AvatA baMdhana anaMtakALa sudhI rahevA joIe, tene chedI na zakAya. vaLI upAya bAbata ghaNA matabhedo hovAthI upAya che ja nahIM evuM lAge che, te uparAMta ema paNa kahyuM che ke jo upAya na hoya to bAkInuM badhuM tattvajJAna vyartha che. A rIte zaMkA rUpa gAthAnuM parisamApana karyuM che. kahevAno Azaya e che ke muktino upAya na hoya to sAdhanAno koI artha nathI. mokSa hoI zake che paNa teno upAya nathI, zaMkAkAre AvI tarka vihIna dalIla karI che. kArya hoya ne kAraNa na hoya te rIte pratipakSanuM maMtavya che; te maMtavya nirAdhAra che, tevuM spaSTapaNe joI zakAya che. astu. ahIM ATaluM upasaMhAra rUpe kahI have AgaLanI gAthAnA bhAvone joIe. A gAthAmAM je tarkahIna nirbaLa bhAvo che, tenuM pratibiMba AgaLanI gAthAmAM paNa jhaLakavA lAgyuM che. (19) - Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-96 upodghAta pUrvamAM pAMca sthAnanA pAMca praznothI samAdhAna maLI jatAM eka prakAre A tattvArthI jIvane samAdhAna maLI gayuM che, eka prakAre saMtoSa paNa thayo che. pAMca padano nirNaya thayA pachI jo chaThThA padanuM samAdhAna thAya, to tene sAdhanAno mArga spaSTa thaI jAya tema che arthAt sAco upAya maLI Ave che. have A gAthAmAM pratipakSI jarApaNa Agraha rAkhyA vinA namratAnuM pradarzana kare che ane have tene vizvAsa paNa che ke jo pAMca padano yogya nirNaya thaI gayo che, tema A chaThThA padano paNa yogya nirNaya thaI jAya, to sadguruno moTo upakAra thaI jaze. zaMkAkAra pote potAnuM ahobhAgya mAne che ane have te matArthI maTIne tattvArthI banI gayo che. zaMkAkArane have navI koI jijJAsA nathI paraMtu te saraLatAthI samAdhAnanI mAMgaNI kare che ane pAchalI gAthAomAM paNa je je praznonuM udbhAvana karyuM che, tenuM paNa samAdhAna meLavIne pote kRtakRtya thavA mAMge che. A AkhI gAthA eka prakAranI vinayazIlatAno namUno che. AkAzamAM uchaLato daDo svayaM hAthamAM AvIne jhIlAya, ne je AnaMda upaje tevI ghaDI AvI pahoMcI che. AtmasiddhinA mULabhata chae sthAnakanuM mAno virAma sthaLa AvI rahyuM hoya, evI rIte gAthAnI abhivyakti thaI che ane temAM viSayano sarvAMga AbhAsa thAya tevo upodghAta che. have ApaNe gAthAnuM rasapAna karIe. samAdhAna sarvAMga, pAMce uttarathI thayuM. samajuM mokSa upAya, to udaya, udaya sadbhAgya ! 96 // gAthAnA dvitIya padamAM sarvAMga zabda mUkayo che. gAthAno sarvAMga zabda ghaNo ja bahumUlya che. pAMca pada che, te A pramANe che. 1) AtmA che, 2) nitya che, 3) kartA che, 4) bhoktA che, 5) mokSa che. A pAMce pada eka prakAre AtmasiddhinA dhruva pada che ane dhruva padano nirNaya thayA pachI chaThThuM sthAna mokSano upAya e sahaja mahattvapUrNa banI jAya che. gAthAkAra kahe che ke sarvAMga samAdhAna meLavI samAdhAna thavuM, te eka vizeSa vAta che. sarvAMga samAdhAna che, te ananya upakArI samAdhAna che. sAmAnya samAdhAna ane sarvAMga samAdhAnamAM mULabhUta aMtara che. sarvAMga samAdhAna ahIM siddhikAre 'sarvAMga samAdhAna' jevo zabda vAparyo che. jainadarzana padArthanA guNadharmonuM vivecana UMDANathI kare che. nAma, sthApanA, dravya, bhAva, ItyAdi nikSepo dvArA dravya, kSetra, kALa, bhAva ItyAdi upakaraNo dvArA ane sAtanaya tathA saptabhaMgI jevA gUDha vicAra vibhAjana karanArA nayo dvArA padArthanuM tattva vivecana thAya, te ja rIte temAM jJAna, darzana, cAritranI paNa UMDI mImAMsA karavAmAM AvI hoya te sarvAMga samAdhAna che. sAmAnya jJAna viSayAbhibhUta hovAthI te jJAna hovA chatAM tene ajJAnanI koTimAM mUkeluM che. te ja rIte ghaNA kaSTa bharelA kaThora (20) - Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanA sUtrone paNa yathArtha na hovAthI cAritranI kakSAmAM mUkyA nathI. jJAna ane cAritra A baMne paNa samyaka zraddhAnI sAthe sammilita na hoya to lAbhane badale hAnikartA bane che, jethI zraddhA paNa yathArtha hovI joIe anyathA deva-devIonI ke enI koI pAralaukika zraddhAne paNa yathArtha darzana kahevAmAM AvatuM nathI. Ama je nirNaya che, te badhA aMgothI paripUrNa hovo joIe. phUTelo ghaDo ghaDo hovA chatAM e nirupayogI che, te ja rIte manuSya manuSya hovA chatAM mAnavatA vihoNo manuSya pazunI kakSAmAM paNa Ubho rahI zakato nathI. | sarvAga zabda evo che ke je UMDA ciMtananI apekSA rAkhe che, je nirNaya phakta pote ja karelo na hoya paraMtu zAstra samaMta hoya, Akha puruSoe jeno nirNaya karelo hoya ane nirNaya karanAranI buddhi paNa nirmaLa hoya arthAt deva, zAstra ane nirmaLa buddhi, A traNeya tattvonI triveNI jyAre saMgama pAme, tyAre nirNayanI dizA sarvAgI bane che. triveNI evI hovI joIe ke yathArtha kendra sudhI pravAhita thAya ane zAzvatamAM samAhita thaI jAya. sarvAgano artha che ke te eka samaya pUrato nirNaya na hoya paNa sarva kALa ane sarva kSetramAM paNa ekasarakho jaLavAya rahe, bhAvonI nirmaLatA vRddhiAMta thaI saMpUrNa banavA prayAsazIla hoya, Avo sAdhaka jIva prAyaH azuddha dravyono 'paNa parityAga kare arthAt tamoguNI ane rajoguNI padArthothI dUra rahI sattvaguNI bane, tyAre teNe je nirNaya karyo che, te nirNaya sarvAga kahI zakAya ane Avo nirNaya thayA pachI je mAnasika mAdhAna thAya tene sarvAga samAdhAna kahI zakAya. sarvAga samAdhAnamAM bAhya draSTie badhA nirNaya kare che, e ja rIte AMtara dRSTie paNa rNaya kare che. je upadeza teNe sAMbhaLyo che, te upadezane jJAnanuM pariNAma ApI svatattvamAM "riNata kare che. have phakta A saguruno upadeza che, teTalI ja dhAraNA nathI. temaja te paropadeza che tevuM paNa bhAna nathI. jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thavAthI potAno ja jJAna paryAya vikasita Ine sAkSI Ape che, paropadeza maTIne te svasaMpatti banI jAya che. jema gharamAM pragaTelo dIvo khUNe khAMcare badhI ja jagyAne prakAzita kare che, tema A svAnubhUta jJAna badhA pradezomAM prasphaTita thavAthI khUNe-khAMcare paNa mithyA bhAvo rahetA nathI. sarvatra prakAza thAya che ane AvA prakAzane ke A samAdhAnane sarvAga samAdhAna kahe che. have ApaNe mULa gAthAno sparza karIe. jijJAsu ema kahe che ke mane pAMce sthAnanuM sarvAga samAdhAna thayuM che ane pAMce sthAna have ekatrita thaI eka AtmatattvamAM samAviSTa thaI gayA che. "AtmA che', "te nitya che', A baMne sthAna AtmA nitya che, tevA eka ja sthAnane sparze che. e ja rIte kartApaNuM ke bhoktApaNuM AtmAnI maryAdAmAM samAviSTa che. prathamanA be sthAna maikAlika che. bAkInA be sthAna vikArI ane asthAyI sthAna che. jyAre pAMcamuM mokSa sthAna, te avikArI ane utpatti dharAvavA chatAM AgAmI anaMtakALanuM sAkSI che. mokSa paNa AtmAnuM ja svarUpa che. kartApaNuM ane bhoktApaNuM baMne chUTI javAthI eka zuddha nirmaLa AtmA avazeSamAM TakI raheze. A rIte pAMce padanuM vizleSaNa karyA pachI e nirNaya thayo che ke A sarvAga samAdhAna che. pAMce pada barAbara pAMca bhAvomAM TakI raheze, tevo nirNaya nathI paNa vikArI bhAvono cheda karI AtmA rUpI pratiSThAnamAM mokSano udaya thaze ane _ pI . (21) . Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma pratiSThAna paNa anaMtAnaMtano upabhoga karI zakaze, tevI zraddhA thavI, te sarvAga samAdhAna che. ApaNe pUrvamAM ja kahI gayA chIe ke A sarvAga samAdhAna zabda ghaNo ja mahattvapUrNa zabda che. kavirAje bahu ja UMcA bhAvamAM abhivyakti karI che. sAdhAraNa samAdhAna te pAyA vagaranA makAna jevuM ke mULa vagaranA vRkSa jevuM che. prANa vagaranA kalevaranI jema te mahattvapUrNa hotuM nathI. te rIte sarvAga samAdhAna na hoya to sAdhakanuM jJAna TakI zakatuM nathI. moTA moTA mAMdhAtAo paNa sarvAga nirNayanA abhAve paDivAI thayA che. zAstro tenI zAkha pUre che. samAdhAna zabda paNa AdhAna zabda sAthe sam upasarga lAgavAthI banyo che. AdhAnano artha che dhAraNa karavuM, grahaNa karavuM, pAtra banavuM athavA AdhIna thavuM paraMtu temAM jo yogyatA na hoya ane samyaka bhAve AdhAra na karyuM hoya, to te dukhanuM kAraNa bane che. samyaka prakAre AdhAna thayA pachI yogya mArgano nirdeza thAya che paNa yogya mArge janArI vyakti sarvAga saMbuddha na hoya, to tene bhaTakI javAno bhaya che. AdhAna thayA pachI samAdhAna ane te paNa sarvAga hoya to lakSya sudhI gati karI jIva yathAsthAne pahoMcI zake che. samajuM mokSa upAya - ahIM gAthAmAM paNa sAdhake ddaDha vizvAsa abhivyakta karyo che ane pAMce sthAnanA badhA bhAvone saMkalita karI mAno sarvAga samAdhAna meLavyuM che. sAdhake mokSano svIkAra paNa karyo che. mokSane mAnavAthI mokSanA upAya mATenI zaMkAkAranI tatparatA paNa vadhI che, paraMtu keTalAka viparIta bhAvo draSTi sAme hovAthI tene mokSano upAya samajamAM Avyo nathI. sarvAga nirNaya hovAthI have tene bhaTakI javAno Dara nathI paraMtu jo mokSano upAya maLe to teno paNa svIkAra karI mithyA bhAvonI tAravaNI karI, yogya upAya grahaNa karavAnI tenI tAlAvelI che, tethI yogya upAyanI jijJAsA kare che, pratipakSamAM huM samajuM ema kahe che. A zabdamAM vinayazIlatA pragaTa thAya che. zAstra ema kahe che ke koIpaNa jIva phakata samajAvavAthI samaje che, tema nathI paraMtu te jIvanI samajavAnI yogyatA paNa hovI joIe. A yogyatAmAM phakta jJAnAvaraNIyano kSayopazama pUrato nathI paraMtu mithyAtva mohanIya paNa zAMta thavuM joIe. te uparAMta ahaMkAra javAthI vinayazIlatAnA bhAva pragaTa thavA jarUrI che. ATalI yogyatA pachI ja upadezano pravAha e AtmA jhIlI zake che. eka zabdathI paNa jJAna thaI zake che ane ghaNA zabdathI paNa jJAna thaI zake che. upadeza te nimitta che ane yogyatA te upAdAna che. "samaja' zabda dvArA sAdhakanI yogyatA taiyAra thaI che, tema spaSTa thAya che. te have AkAMkSA kare che ke mokSamArga samaju, to mArA ahobhAgya gaNAya. sadbhAgyano udaya thAya. ahIM udaya - udaya, ema be vAra udaya zabdano prayoga karyo che. eka bhAgyano udaya thAya ane sAthe sAthe jJAnano paNa udaya thAya, sAdhaka tevI prArthanA kare che. atyAra sudhI te jIva matArthI hato, have tattvArthI bhakta banIne jijJAsu rUpe A chaThThA sthAnano nirNaya karavA mAMge che ane te che mokSano upAya. upAya' zabdanuM tAtparya - nItizAstro paNa kahe che ke, "3pani siddhAMti mALa, upAyena chidyante lakSyam, upAyo eva pradhAna tattvam, kim kim na labhyate upAyena / ' upAyathI ja badhA kAryo siddha thAya che. upAyathI ja lakSyano bheda thAya che. upAya e pradhAna tattva Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, upAyathI zuM zuM na maLI zake ? arthAt badhuM prApta thaI zake che. upAya moTo lIlAdhara che. upAya karyA vinA badhu hovA chatAM vyakti svataH apaMga banI jAya che. upAya viSayaka ghaNuM kahI zakAya tema che. roga che to auSadhirUpI upAya zodhavo jarUrI che. ahIM ApaNe bahu TUMkamAM upAyanuM vizleSaNa karaze. tenAthI jANI zakAze ke mokSano upAya paNa eTalo ja mahattvapUrNa che. kharuM pUcho to A eka ja upAya sAco mahattvapUrNa che. A biMdu upara jo jIva aTakI jAya, to jema koI maMdiranA daravAjA baMdha karI de, to prabhunA darzana ja aTakI jAya, te rIte jo upAyano daravAjo baMdha thaI jAya, to mokSa durlabha banI jAya che. upAya viSe nirNaya karavo, te samagra sAdhanAno nirNaya karavAnI vAta che. DUbatA mANasane koI upAya dekhAto nathI ane aMte DUbI jAya che, tema buddhirUpI sAgaramAM ke tarkanI jALamAM DUbato manuSya upAyanA abhAve DUbI jAya che. ahIM (upAya to che paNa upAyanuM jJAna nathI. upAyanuM jJAna na hovAthI, upAya nathI tevo AbhAsa thAya che. A chaThThA sthAnamAM paNa AvI kaphoDI sthiti thavAthI jijJAsu svayaM upAya viSe prazna kare che. prathama avasthAmAM upAya nathI tevuM lAge che, jyAre bIjI avasthAmAM upAyanuM jJAna nathI, tethI upAya hovA chatAM te upAyavihIna che. prAyaH vastuno abhAva hoto nathI paraMtu vastunA jJAnano abhAva hakIkatamAM upAyanA abhAva jevI sthiti pedA kare che. upAya te kArya-kAraNanI sAMkaLano pratibodhaka zabda che. anukULa kAraNa anukULa kAryanuM niSpAdana kare che. jyAre pratikULa kAraNa anukULa kAryano abhAva ane pratikULa kAryanuM niSpAdana kare che. Ama pratikULa kAraNa bevaDI rIte hAnikAraka che. AvA pratikULa kAraNo sAcA upAyanuM AvaraNa kare che kAraNa ke te mULamAM upAyavihIna che. A badhA pratikULa kAraNo pratikULa kAryanA upAya che paraMtu tene upAya tarIke saMbodhI zakAya nahIM. anukULa kAraNane ja upAyamAM sthAna ApavAmAM Ave che ane anukULa kAraNa ke anukULa sAmagrIno saMyoga avayaMbhAvI kAryajanaka hoya che arthAt "upAyano abhAva che' A hakIkata tarkadraSTie satya nathI paraMtu sAdhaka A biMdu para muMjhAya che. badhA pratikULa kAraNonuM darzana ane anukULa kAraNonuM adarzana thatAM tene ema lAge che ke upAya nathI. khAsa karIne mokSa jevA adrazya tattva mATe to upAya dekhAya ja kyAMthI ? A gAthAmAM prazrakAra have mokSanA upAya viSe samAdhAna meLavavA mAMge che. sAcA upAyano nirNaya thAya, tevI jijJAsAvRtti praznakArane udbhavI che. pAMca sthAnano nirNaya thayA pachI A chaThThA sthAnano nirNaya kaLaza rUpa banI jAya che ane samyagudarzananI vizuddhi thatAM sAdhaka AgaLa vadhI zake che. praznakAranI karmasthiti - prazna e che ke pAMca sthAnanA nirNaya pachI upAyanuM samAdhAna na maLyuM hoya athavA upAya zodhavAmAM mati muMjhAtI hoya, tevA vyaktinI AMtarika sthiti zuM hoya zake ? kyA karmanA prabhAve AvA prakAranI mAnasika sthiti uddabhave che? jo ke ahIM to siddhikAra ziSya gurunA saMvAda rUpe kAvyanA mAdhyamathI pratibodha ApI rahyA che paraMtu ApaNe kalpanA karIe ke hakIkatamAM koI vyakti che jene pAMca sthAnano nirNaya thayo che, chaThThA sthAna viSe koI nizcayAtmaka bhAva utpanna thayo nathI, tenI karmasthiti kevA prakAranI hoya che ? jainadarzana pramANe Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhA ane cAritra bhAvone AvaraNa karanArI mohanIyakarmanI be mukhya zAkhA che. jo darzanamohanIyakarma pAtaLuM paDayuM hoya to AtmA che ane te nitya che, A be sthAnano nirNaya thAya che paNa hajI darzanamohanIyanI prabaLatA che, jethI dravyano svIkAra karyA pachI paNa tenA guNadharmano nizcaya karavAmAM jJAnayoga banato nathI. mithyAtvanA bhAvo haTI jatAM, darzanamohanIyano kSayopazama thatAM AgaLanA be padono nirNaya thAya che. saravALo e thayo, te cAre padano nirNaya karavo, te samyagudarzana che. jIvane satya samajAyuM che paraMtu have cAritra mohanuM kArya zarU thAya che. cAritramohanIyakarmanA prabhAvathI saMsAramAMthI chUTI zakAtuM nathI. moha mokSanuM AvaraNa kare che. mohanIyakarma pAtaLuM paDatAM jIvane muktadazAno AbhAsa thAya che ane te pAMcamA sthAnano svIkAra karIne kahe che ke "mokSa che' ahIM samyagudarzananI vizuddhi thaI che eTale darzanamohanIyakarmano kSayopazama paNa sahAyaka thayo che. cAritramoha pAtaLo paDe che. tyAre darzana sakAna saMbhALe che. AvI sthitimAM pahoMcyA pachI paNa jJAnAvaraNIyakarmanA udayathI jIvane mokSanA upAyonuM jJAna thatuM nathI. maMjhAyelI mati svaccha nirNaya karI zakatI nathI. mithyAbhAva ane acAritra, baMnenI nAgacUDamAMthI sAdhaka chUTo thayo che, have jo gurukRpA thAya to jJAnAvaraNIyakarmanuM A nirmaLa baMdhana tUTavAnI aNI para pahoMce che ane jijJAsAnuM zuddha samAdhAna thatAM cha e sthAnanuM samAdhAna maLI jAya che. A gAthAmAM ApaNe je karmasthitinuM vivaraNa karyuM, tenuM pratyakSa pratibiMba dekhAya che. eka praznakAra ja nahIM hajAro jIvo puNyano udaya hoya ane mohanIyakarmanI baMne zAkhAo pAtaLI paDI hoya, tyAre AvI sthitimAMthI pAra thaIne mokSAbhimukha thatAM hoya che. siddhikAra A gAthAmAM matArthInA badhA lakSaNo lagabhaga pUrA karI, jIva tattvArthI bane tevI bhUmikA para AvI pahoMcyA che. jema A chevaTanI bhUmikA che, tema saMsArI jIvane sAMsArika baMdhanathI chUTavA mATe paNa A chellI bhUmikA hoya, tevuM mArmika vivecana thayuM che. jIva anukULa-pratikULa je mArga grahaNa kare che, tenI pRSThabhUmimAM karmanI anukULatA ke pratikULatA moTo bhAga bhajave che. uttama Avazyaka kSayopazama bhAvo taiyAra thayA hoya, tyAre jIva sadguruno ke zAstrano pratibodha svIkArI zake che. karmanI viparItadazA hoya ane puNyano yoga na hoya, to pAMkha vagaranuM nirbaLa pakSI AkAza hovA chatAM UDI zakatuM nathI, tema AtyaMtarazaktinA abhAve upadeza rUpI AkAza maLavA chatAM manarUpI pakSI gati karatuM nathI. A gAthAmAM siddhikAra svayaM kahe che ke jo mArA puNyano udaya hoya, to ja A mArA sabhAgyano udaya thaze. A sadbhAgyamAM mokSano upAya samajavo, te zreSThatama sarbhAgya che. gAthAmAM udaya zabdano be vAra prayoga karIne siddhikAre jIvAtmAnI pRSThabhUmi kevI hovI joIe, teno paNa saMketa karyo che. AdhyAtmika saMpUTa - A gAthAmAM nirNayAtmaka tattvonuM jJAna hovAthI samyagadarzana ane sUkSma bhAvacAritranA bhAvo bharapUra che. AtmA mukta thaI zake che, karmothI nirALo thaI akartA-abhoktA bane, te sAkSAt mokSanuM svarUpa che. sattAniSTha karmono kSaya thayA pachI kAlAMtaramAM kAlalabdhi pramANe svataH mokSa thaze, te mokSanI pariNati che paraMtu atyAre Avazyaka sthAnono nirNaya thatAM jJAnAtmaka mokSanI prApti thaI che. jJAnamAM mokSano nirNaya karI levo ane jJAna dvArA karmothI mukta thaI javuM, te jJAnamukti mULabhUta sukhada mukti che. jJAnamukti thatAM karmabaMdho DhIlA paDI jAya che. udayamAna vaibhAvika prabhAvo aTakavA mAMDe che. kramabaddha paryAyanA siddhAMta anusAra have jIvane sAkSI rUpe pratIkSAtmaka anubhUti karavAnI rahe che arthAtuM eka pachI eka nirmaLa thatI vRddhigata paryAyono sAkSAtkAra karatAM karatAM AtmasvarUpane nihALavAno AnaMda levAno che ane je kAMI zubhAzubha karmo udayamAna thaI rahyA che, tenI paNa lIlA nihALavAnI che, yathAzakti prekSaka banavAnuM che. duHkhanI tIvratA hoya, tyAre paNa samapariNAmothI vedana karI (24) Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmone vidAya ApavAnI rahe che. pAMcamA sthAnano A nirNaya, je jJAnAtmaka mokSa che, te samajyA pachI sAdhanAnuM chelluM zikhara hAthaveMtamAM dekhAya che. prasphuTita jJAnanA kiraNo mohano parAbhava karI AnaMda anubhUti karAvatAM sukhazAMtinA jhUlA upara jhUlAve che. kevI che majAnI vAta ! upasaMhAra AtmasiddhizAstra kramazaH SaTnAnanuM vivaraNa karatAM karatAM pAMcamA sthAna sudhInuM samAdhAna ApIne chaThThA sthAnamAM praveza karavAnI anumati mAMge che. praznakAra ziSyabhAve chaThThA sthAnanA samucita praznottara sAMbhaLavA AtUra che. pAMce sthAnano nirNaya thaI gayo che, tema spaSTa jaNAvIne chaThThA sthAnanA samAdhAnanI jijJAsAvRtti utpanna karavAmAM AvI che. A badhA sthAnako saMvAdarUpe mUkavAthI sAdhakane bhAvonI spaSTatA mATe sahAyaka bane che. bhAratIya prAcIna paraMparAmAM praznottara rUpe zAstrajJAna ApavAnI paddhati che. AtmasiddhinI 96 gAthA sudhInI A praznottarI paNa ghaNA bhAvone pragaTa karI mAno kenAre AvI gaI che. khAsa karIne pAMce padanA samAdhAnamAM mokSapada sahuthI mahattvapUrNa samAdhAna che. mokSane jANyA pachI mokSanA upAya viSe sahaja jijJAsA udbhave che. mokSa che, to teno upAya zuM che ? A praznanuM avalaMbana karI have ApaNe AgaLanI gAthAno upodghAta karIe. OC (25) Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-9o. upodaghAta - siddhikAra svayaM chaThThA sthAnanA uttaranI mImAMsA karatA kahe che ke pAMca sthAnanI pratIti thayA pachI saheje chaThThA sthAnanI pratIti thaze. upAyanuM jJAna maLI javAthI AgaLa avizvAsanuM kAraNa raheze nahIM. pratItithI pratItino janma thaze. A gAthAmAM sahajabhAve A eka moTo siddhAMta abhivyakta thayo che. jenI ApaNe ucita vivRtti karIzuM. A gAthAmAM siddhikAra eka prakAre vizvAsa Ape che ane nakkara satyane samajatA vAra lAgaze nahIM, tevuM bhArobhAra AzvAsana paNa Ape che. pAMca sthAnano nirNaya, chaThThA sthAnanA nirNayamAM kAraNa banI raheze. A vAtanuM nirAkaraNa AgaLanI gAthAomAM thaze. have ApaNe susaMdhAnanI abhivyakti karatI gAthA para kramazaH vicAra karazuM. pAMce uttaranI thaI, AtmA viSe pratIta; samaju mokSa upAya to, sahaja pratIta e rIta | ll pAMce uttaranI thaI. gAthAnA AraMbhamAM pAMce uttara" zabda prayoga che. A pAMce uttara te pAMca praznonA javAba che. te kramazaH cAlyA Ave che. prazna e thAya che ke zuM pAMca prazno mATe pAMca uttaranI AvazyakatA hatI ke eka uttarathI pAMca praznonuM samAdhAna thaI zakatuM hatuM? sAmAnya sthitimAM prazno ghaNA hoya, paNa uttara eka hoya che. pUrvapakSa ema kahe che ke eka uttarathI zuM samAdhAna maLavAnI zakyatA na hatI ? kAraNa ke pAMce prazno eka ja kendrabiMdu upara avalaMbita che. jema maMdiramAM koI eka mUrti birAjamAna che. A mUrti mATe ghaNA loko jUdA jUdA prazno kare ke A mUrti konI che, te kyA sudhI raheze vagere paraMtu te badhA praznono javAba eka ja che ke amuka bhagavAnanI A mUrti kAyama ahIM rahevAnI che. vividha prazno hovA chatAM je prabhunI mUrti che, te tenI te ja rahevAnI che. te rIte ahIM Atmadeva te jJAnamaMdiranA mukhya deva che. badhA prazno AtmadevanuM avalaMbana karIne ja uddabhavyA che, to zuM zuddhAtmAnI svIkRti, te eka mAtra uttara nathI? A eka ja uttarathI badhA prazno zamI jAya che. ATalo pUrvapakSa karyA pachI ahIM "pAMce uttaranI pratIti A padamAM paNa pAMce praznono eka ja uttara che, tevo dhvani pragaTa thAya che ane te che "akartA-abhoktA zAzvata AtmA muktine yogya che' A vAkyamAM pAMce uttarono samAveza thaI jAya che. kartA-bhoktAno je svIkAra karyo che, te baMne vibhAva paryAyono mokSamAM cheda UDI jAya che eTale pAMce uttaramAM bevaDuM samAdhAna samAyeluM che. jIva pApa-puNyano kartA-bhoktA che, tema kahyuM che ane pAMcamA praznamAM mokSa che, tema kahyuM che. mokSamAM jIva kartA-bhoktA maTI jAya che. kartA-bhoktAno guNa zAzvata nathI eTale teno svIkAra karavA chatAM mokSanuM samAdhAna karatI vakhate kartA-bhoktApaNAnA bhAvano asvIkAra karyo che. jIvano mokSa thAya, pachI te kartA-bhoktA raheto nathI. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMce uttaranI je pratIti thaI che, te pratIti kevI rIte thaI che? prathama be uttara joyajANavA yogya che, trIjo-cotho uttara heya-choDavA yogya che ane pAMcamo uttara upAdeya-svIkAra karavA yogya che. A rIte trividha prakAre pratIti thaI che. A trividha pratIti paNa zAzvata zuddha eka AtmAnI ja pratIti karAve che. pAMce uttara ekalakSI che arthAt eka ja viSayanA sacoTa uttara che. pAMce uttaranI thaI teno artha A pramANe che - pAMce praznothI eka sacoTa uttaranI pratIti thaI che. prazno pAMca, cha hoya, paNa teno javAba eka hoI zake che. jema koI gaNitanA alaga alaga aMko hoya ane rakamo jUdI jUdI rIte lakhAyelI hoya, yathA-7+5, 8+4, 93. 10+2, 6+ A darekano saravALo 12 eka ja Ave che. te ja rIte ahIM AdhyAtmika pAMce prazno vividha rIte pUchAyelA che paraMtu tenAthI pratIti eka AtmAnI ja thAya che. tenA dvArA eka AtmAnuM svarUpa spaSTa karyuM che. gAthAmAM paNa lakhyuM che, temAM "eka zabda adhyAhAra che. pAMce uttarathI eka mAtra AtmAnI pratIti thAya che. pratIta' zabdano artha - pratIta zabdano artha nizcayAtmaka jJAna thAya che. saMdeharahita bhAva hoya, tyAre pratIta ke pratIti kahevAya che. pratIta zabda saMskRta che. gujarAtImAM pratIti paNa kahevAya che. pratipatti zabda paNa lagabhaga A ja arthano sUcaka che. pratIti eTale pramANabhUta jJAna. sva-para vyavasAyI jJAna pramar | A pramANanuM lakSaNa che. jemAM sva-para, baMne tattvonuM, jJAtA ane zayanuM nizcayAtmaka jJAna che, te pramANa che. dArzanika pramANa ane AdhyAtmika pramANa, te baMnemAM maulika aMtara che. dArzanika pramANa bauddhika nizcaya sudhI sImita che. jyAre AdhyAtmika pramANamAM zraddhAyukta nizcayAtmaka jJAna hoya che. zraddhAyukta aitti artha nirNayo pramar | jJAna thayA pachI temAM hitAhitanI zraddhA karavI ane zuddha kalyANa zuM che, sAcuM sukha zuM che ? tevo nirNaya karavo, te AdhyAtmika pramANa che. A gAthAmAM je pratIti kahI che, te AdhyAtmika nizcayAtmaka jJAnano prakAza che athavA pramANanuM lakSaNa A pramANe che - sabhya arthaniyo pramANa | A vyAkhyAmAM samyagujJAnanI sAthe samyagudarzana paNa aMtanihita che. samyagudarzanayukta jJAnAtmaka nirNaya che, te pramANabhUta che. pratIta zabdamAM A sUcanano paNa samAveza thayo che. pAMce padanI pratIti, te pramANe lakhyuM che, teno UMDo artha e che ke pAMce sthAna jANyA pachI je pratIti thaI che ane temAM mukta AtmAno arthAt mokSatattvano AbhAsa maLyo che, te pUrNa saMtoSajanaka pratIti che.... astu. have vicAraNIya e che ke jIvAtmAne AvI Thosa pratIti sudhI athavA nizcayAtmaka jJAna sudhI pahoMcavAmAM keTalAka viparIta kendro pAra karavAnA hoya che, temAM nAnA-moTA ghaNA bAdhaka tattvo hoya zake che paraMtu darzanagraMthomAM mukhya be tattvone bAdhaka mAnyA che. 1) bhrama ane 2) saMdeha. pratItinA bAdhaka tattvo-bhrama ane saMdeha - bhrama te viparIta nirNaya che ane saMdeha te saMzayarUpa che. saMsAramAM viSayono prabhAva hovAthI ane jIvamAM mohadazA hovAthI moha ane viSayano saMgama ghaNA bhramAtmaka jJAnanuM kAraNa bane che. A bhrama anitya ane kSaNabhaMgura padArthomAM sukhanI sthApanA kare che. atRzyasattA svarUpa zAzvata dravyo dRSTigocara na hovAthI teno Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhAva mAnI bese che. jIva koI traikAlika pariNAmano svIkAra karI zakato nathI. te uparAMta te pravartamAna keTalIka bhramajALano paNa zikAra bane che ane jyAM sudhI Avo viparIta nirNaya jIvane jakaDIne beTho hoya, tyAM sudhI sat tattvonI pratIti thatI nathI. jIva bhramanA vyUhAtmaka cakromAMthI thoDo ghaNo bahAra nIkaLe tyAM saMzayanA cakramAM phasAya che. A satya ke te satya, A khoTuM ke te khoTuM, AvA saMdehamAM phasAIne yogya pratIti karI zako nathI. jyAM sudhI satpadanI pratIti na thAya, tyAM sudhI te guNazreNI grahaNa karI zakato nathI. te mokSa jevA tattvonI paNa avahelanA karavA prerita thAya che. pratItinA mArgamAM bhramanI jema saMzaya paNa eka moTo patthara che. eTale ja koI dRSTA kahe che 'saMzayAtmA vinazyati / ' saMdehanA gherAmAM rahelo jIva potAno vinAza kare che. A baMne biMdune pAra karIne jIvAtmA jyAre nizcayAtmaka jJAnanuM avalaMbana karI temAM potAnI zraddhA sthApita kare che, tyAre tene pratIti thAya che. prIti thavI, eTale spaSTa darzana thavuM, prakAzamAM paDeluM motI jema jhaLahaLe che, tema jJAnanA prakAzamAM tattvarUpI motI jhaLakavA mAMDe che. eka ne eka be jevo spaSTa nirNaya thaI jAya che. AvI pratIti phakta jJAnAtmaka nathI paraMtu temAM cAritranA pariNAmo maLavAthI nikAha avasthAno udaya thatAM pratItinI sAthe anubhUti paNa thAya che athavA svasvarUpano AnaMda maLe che. AvI pratItine dRDha vizvAsa kahI zakAya che. pratIti phakta pratIti ja nathI paNa te zuddha braha paryAya che. A gAthAmAM jijJAsu pAMce padanI pratItino saMtoSa vyakta kare che. have phakta upAyanI paripUrNatA thatAM sarvAMga samAdhAna maLI jaze, tevI bhAvanA vyakta karavAmAM AvI che. uttara ane uttama zabdanI samIkSA A pratItinA viSayabhUta je pratyuttara maLyAM che, te zeyatattva che. uttarano artha zeyanuM udghATana che. sAdhAraNa dazAmAM paDelo jIva UMcI dazAne prApta kare, tyAre uttara meLave che. ahIM uttara ane uttama, evA be zabdonI samAlocanA karaze, to samajAze ke uttara zabda phakta javAba pUrato sImita nathI. udizAmAM eka pagaluM AgaLa javuM, te uttara che ane UrdhvadazAmAM eka zreSTha pagaluM pAmavuM, uttama che. uttara ane uttama, baMne zabdo kramika vikAsanuM sUcana kare che. prAthamika jAgaraNa, te uttara che ane adhika jAgaraNa te uttama che. koIpaNa prazna jyAre koIpaNa tattvane spaSTa kare, tyAre teno sAco uttara maLe che, teno sIdho artha e che ke ajJAnadazAmAMthI bahAra AvI prAthamika jJAnadazAno sparza karyo che. ajJAna rUpa rAtri pUrI thayA pachI prAtaHkAlanuM jAgaraNa thayuM che, A che uttaranuM suphaLa. prAthamika jAgaraNa thayA pachI jIvane pratIti thAya che ke je jANyuM che te barAbara che ane haju AgaLa ghaNuM satya jANavAno avakAza paNa che. Avo bhAva thavo, te pratIti che. pratIti dvimukhI che. je satya jANyuM che teno oDakAra Avyo che ane AgaLa ghaNuM satya jANavAnuM che, tevo vizvAsa thayo che. pratIti jJAnajanaka che, te ja rIte vizvAsajanaka paNa che. jUo, pratItinA mULa ghaNA UMDA che. gAthAmAM siddhikAre 'uttaranI thaI pratIti' tema lakhyuM che. uttaranI pratIti thaI ja che paraMtu uttara maLavAthI paNa je pratIti thaI che, te ghaNI arthagaMbhIra pratIti che. A sonu che, tevuM jJAna (28) Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayuM che paraMtu sAthe sAthe vizvAsa thayo che ke vikaTa paristhitimAM A sonu upayogI thaze. A rIte vyavahArika jagatamAM bhautika pratIti paNa jJAna ane vizvAsa baMnenI sUcaka che, te ja rIte ahIM A pAMce uttaranI pratIti jJAnasvarUpa to che ja paraMtu tenI sAthe teNe virATa vizvAsane paNa janma Apyo che. jene zAstrakAre pratIti tarIke saMbodhana karyuM che, maMthana karavAthI jema navanIta nIkaLe, tema praznakArane pratIti rUpI navanIta maLyuM che. te bhrama ane saMdehanA gherAmAMthI bahAra nIkaLI gayA che ane tenA jJAnamAM nizcayarUpa sthiratA AvI che. AtmA viSe pratIta - pratItino saMpUrNa viSaya AtmA che, tema siddhikAre jaNAvyuM che. AtmasiddhizAstranuM mukhya lakSa AtmA che ane praznottarInI A dhArA paNa AtmAne ja lakSa karIne pragaTa karavAmAM AvI che. praznonA je kAMI uttaro maLyA che, te badhA ja uttaro kAraNarUpa che ane A uttaro dvArA AtmAno nirNaya thavo, e kArya che. jJAnanA kiraNo je praznanA uttara rUpe pragaTa thAya che, te kiraNo AtmAne prakAzita karI rahyA che, AtmAne pradarzita karI rahyA che. A kiraNo rUpI upakaraNathI AtmA sAdhya rUpe, lakSya rUpe ke jJaya rUpe prakAzita thaI rahyo che ane jJAtAne (praznakArane) huM koNa chuM' tenuM sAcuM bhAna thaI rahyuM che. arthAt jJAtAne potAnI ja pratIti thaI rahI che. 1) AtmA te sAdhya che, 2) maLelA uttaro te sAdhana che ane 3) jene saMtoSa thayo che, jene pratIti thaI che, te jJAtA sAdhaka che. A gAthAmAM sahaja bhAve sAdhya, sAdhana ane sAdhakano A triveNI saMgama joI zakAya che. AtmA, uttara ane pratIti, A tribhAve triveNIno saMgama che. uttara nirmaLa che, spaSTa che, tethI pratIti paNa nirmaLa ane spaSTa che. pratItinA viSayabhUta AtmA paNa svabhAvathI nirmaLa ane spaSTa che. saMpUrNa triveNInA saMgamamAM nirmaLatA, te teno pradhAnaguNa che. svaccha darpaNamAM jema pratibiMba dekhAya, tema zAstrakAra kahe che ke A uttara rUpI svaccha darpaNamAM AtmAnA pratibiMbanI pratIti thaI rahI che. kahevAno sAra e che ke pratItinuM kendra koI kSaNika nAzavaMta padArtha nathI paraMtu zAzvata nitya evo AtmA che. A pAMce uttara rUpa cAvIthI AtmajJAnanuM baMdha tALuM khulI gayuM che. have mAtra mokSanA upAyanI apekSA che arthAt AtmArUpI sAdhya mATe sAdhananI apekSA che. upAyanI abhivyakti thayA pachI SasthAnakanI chaNAvaTa pUrI thaI rahI che ane muktirUpI sopAnanuM jJAnAtmaka nirmANa thaI rahyuM che. pratItithI pratIti - uttaranA padomAM AzA vyakta karI che ke A pAMce pratIti pachI upAyanI pratIti thaze ane sAcI samajaNa thavAthI pratIti kalyANanuM kAraNa thaze. A padamAM sahajabhAve eka mahattvapUrNa dArzanika siddhAMtanI abhivyakti thaI che. eka siddhAMta evo che ke pratItithI pratIti thAya che. jJAnathI jJAnano janma thAya che. jema hetunuM jJAna thavAthI sAdhyanuM jJAna thAya che. eka siddhAMtanuM jJAna bIjA siddhAMtanuM udghATana kare che, te ja rIte sAmAnyajJAnathI vizeSajJAnano janma thAya che. jainadarzanano samagra nayavAda paNa A siddhAMta para avalaMbita che. saMgrahanayanuM sAmAnyajJAna evaMbhUtanayanA vizeSa jJAna sudhI vikAsa pAme che. dravyanA guNadharmo parakhavAthI paryAyanA guNadharmonI pratIti thAya che. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajJAnAn +Athe jJAnam | A siddhAMta anusAra jJAnanI paraMparAmAM prathama jJAnano udbhava pachInA jJAnane janma Ape che. pUrvajJAna uttara jJAnamAM kAraNa bane che. rahasyamaya vAta to e che ke A jJAnanI paraMparAmAM jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama paNa pUro bhAga bhajave che. eka zuddha jJAnano paryAya jJAnAvaraNIyakarmanA AvaraNane khapAvavAmAM paNa nimitta bane che. jJAnam tapa: | jJAna svayaM eka prakAranuM tapa che eTale jJAnaparyAya nirjarAno hetu bane che. jema kASTakAra karavatathI lAkaDuM kApe, to karavata uttarottara kASTanuM kartana kare che. tema AcArya amRtacaMdrajIe paNa kahyuM che ke "jJAna vaccena' arthAt jJAnarUpI karavatathI ajJAna ke jJAnAvaraNakarma chedAya che, tema uddabhUta thayeluM jJAna karavatanuM kAma kare che, te jJAnAvaraNa rUpI kASTane kApe che. jJAnameva bhu: | utpanna thayeluM jJAna svayaM gurunuM kAma kare che. Agantaro gujJAna ! jJAna ApanAra zAstra, guru vagere bAhya tattvo nimita che. jyAre jJAnaparyAya sAkSAt jJAnanI janetA che. A ghaNo gUDha siddhAMta che. jJAnameva AtmA | je AtmA che tenuM hathiyAra paNa jJAna che. jJAnena siddha mAtmadravyam | jJAnathI AtmadravyanI pratIti thAya che. A AMtarika jJAnayoga che. nimittamAMthI dRSTi dUra karIne svayaM potAnA zuddha sAdhananuM AloDana kare che, avalokana karIne oLakhe che. A jJAnathI jJAna, pratItithI pratItino siddhAMta spaSTa thAya che. pAMce sthAnanI pratIti thaI che arthAtu pAMca padanuM nizcayAtmaka jJAna udbhavyuM che. have siddhikAra kahe che ke A pratItithI chaThThA sthAnanI paNa pratIti thaze arthAt Ape ApelI pratItithI uttarakAlIna pratItino ubhava thaze. vaLI ema kahe che ke A koI navI vAta nathI. pratItithI pratIti thAya, te cAlI AvatI eka sahaja ane sAcI rIta che, te ja rIte jJAna thatuM AvyuM che. ahIM paNa e ja rIte jJAna thaze temAM have koI zaMkA nathI. jUo, A padamAM upadezakAra svayaM AbAda rIte vaccethI nIkaLI gayA che ane pote kahe che ke je pAMca padanI pratIti thaI che, te ja pratIti AgaLanA jJAnanuM sAkSAt kAraNa che. Ama sahaja bhAve A padamAM eka virATa : siddhAMtanI abhivyakti thaI che. hakIkatamAM guru game tevuM jJAna Ape, paraMtu adhiSThAna jo taiyAra na hoya, temAM jJAnaparyAyanA vikAsanI yogyatA na hoya, to tene jJAna thatuM nathI ane AgaLano jJAnano rasto khUlato nathI. mATImAM komaLatA na hoya, to kuMbhAranA lAkha prayatnathI paNa ghaDo banI zakato nathI. upAdAnamAM jIvanI yogyatA jarUrI che. yogya vyakti ja yogya siddhAMtanuM anusaraNa karI zake che. jo ekavAra jJAnano zuddha kaNa praveza pAme, to te uttarottara potAnuM kAma kare che. ghAsanA paMjamAM saLagatI dIvAsaLI eka vAra cAMpyA pachI AgaLanuM kAma svayaM agni ja kare che. bIjI agninI jarUra paDatI nathI. te rIte pratIti thayA pachI te svayaM uttara pratItine vikasAve che. A AkhI paraMparA che, tene darzanazAstramAM nirdoSa kAraNa paraMparA kahevAya che. jo kAraNa sadoSa hoya ane bIjA doSo upasthita hoya, to AkhI jJAnAtmaka paraMparA doSita thavAthI zuddha paryAyo pragaTa thatI nathI. AMkhanuM kAma jovAnuM che paraMtu kamaLAnA rogIne te ja AMkhathI pILuM dekhAya che. doSa potAno prabhAva pragaTa kare che. Ane kAraNadoSa kahe che. loTa zuddha na hoya to kaDaka Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roTalI zuddha thatI nathI. tema pratIti thayA pachI vinayazIlatA na hoya athavA koI kaSAyano uddabhava thAya, to AgaLanI pratIti ke pravRtti aTakI jAya che athavA dUSita thAya che. mATe A gAthAmAM paNa praznakAranI vinayazIlatAnA darzana karAvyA che. siddhAMta che ke vinayayuvate jJAnam vizuddha jJAnotpavinam | vinayayukta jJAna ke vinayabhAvathI paripUrNa vyavahAra te vizuddha jJAnanA janaka che. sahaja pratIta e rIta - gAthAnA A padamAM sahaja rItanuM AkhyAna karyuM che. sahaja eTale svAbhAvika, nirdoSabhAve upAyanI pratIti paNa pragaTa thaze. ahaMkAra ke kaSAya nIkaLI javAthI pUrvanI pAMca pratIti thaI gaI che ane jJAnaparyAyathI daravAjo khUlI rahyo che, te ja rIte sahaja nirdoSabhAva hovAthI upAyanI pratIti thavAmAM vAra lAgaze nahIM kAraNa ke A sAcI paddhati che. jJAna svayaM eka pachI eka daravAjA khole che. pUrva pratIti uttara pratItinuM kAraNa bane che. e ja rIte ahIM paNa pratIti avazya thaze. pratIti na thavAnuM koI kAraNa ja nathI. kAraNa eka ja che ke jJAnAvaraNano udaya na hovo. AvA vacagALAnA avarodhaka udaya kaSAyanA kAraNe vikasita thAya che. jJAnAvaraNa paNa sahaja AvaraNa nathI. moha sAthe teno saMbaMdha che. zAstramAM eka gAthA paNa che- 3vato modaLano para porALi nAchuM | uttarA. adhya-19 - mohanIya karma upazAMta thAya, tyAre jAtismaraNajJAna thAya che. hakIkatamAM to jJAnAvaraNa karma ja jJAnane roke che. ahIM jJAnAvaraNIyakarmano kSayopazama thayo hoya paraMtu mohanIyakarma upazAMta na thAya, tyAM sudhI jJAna aTakyuM hatuM. moha upazAMta thatAM jJAna pragaTa thayuM. siddhikAra paNa e ja kahe che ke moha ADo na Ave, to sahaja bhAve eka pachI eka pratIti pragaTa thaze ane A rIte arthAt A vidhi barAbara che. A vidhithI ja chaThThA sthAnanI pratIti avazya thaze. AdhyAtmika saMpUTa - muktadazA te AdhyAtmika bhAvonuM aMtima zikhara che, te sAdhanAno kinAro che paraMtu muktadazA pragaTa thayA pahelAM jJAnAtmaka rIte muktibhAvanA darzana karavA, te paNa sAdhanAnuM eka zuddha svarUpa che. jJAnamAM sAdhya siddha thAya eTale siddhi thaI ja samajo. muktadazAnA jJAnamAM ramaNa karatAM je anubhUti thAya che, te eka prakAre mokSAnubhUti che. pAMcamA padano nirNaya e tarabUcanA madhyabhAga jevo mITho ane madhUro che. A sthAna Atmasiddhino sahuthI madhuro bhAga che. AtmA mukta che, tevuM bhAna thatAM huM eTale ahamano lopa thaI jAya che. have aham raheto nathI, phakta AtmA AtmA ja rahe che. pANImAM nAMkhelI sAkara hakIkatamAM pANI nathI. pANI mIThuM hovA chatAM sAkara te sAkara che, pANI te pANI che. baMne dravyo svataMtra ane nirALA che. jJAnavRttithI AtmA karmarahita thaI zake che, tevo mokSano nirNaya thatAM ja svataMtra mokSAnubhUti thAya che, brahmasvarUpa Atmadarzana thAya che, tethI ja kahyuM che ke have sAcI pratIti thaI gaI che. A pratIti te AtmAnaMdanI pratIti che. A pratIti te jJAnacetanAnI jhalaka che. te ja sAcu caitanya cAturya che. A gAthAno AdhyAtmika bhAva, te teno mITho rasa che. upasaMhAra - kramazaH AtmasiddhinA je SasthAnakanuM vivaraNa cAlI rahyuM che, temAM aMtima ----- (31) --- kakakakakI Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnanuM vivaraNa prApta thAya, te pahelAM zaMkAkAra have matArthI maTIne tattvArthI banyA che, te pAMce padanA samAdhAnathI saMtuSTi vyakta kare che. A saMtuSTi paNa koI sAMsArika vastu ke vidyA pUratI sImita nathI. te vidyA hoya ke na hoya, te badhA karmacetanAnA phaLa che paraMtu mULabhUta je pratIti che, jene jJAnacetanA kahI zakAya, tevI AtmadravyanI vaibhAvika avasthA ane muktAvasthA, te badhAno nirNaya thayA pachI AtmA viSe je nirmaLa pratIti thaI che, tenuM A gAthAmAM zAstrakAre svayaM AkhyAna karyuM che. jema Trena moTA jaMkzanamAM AvIne thaMbhI jAya, tema A pAMce padamAM mokSano nirNaya, te moTuM jaMkzana che, tethI tyAM vRtti thaMbhI gaI che. have phakta thoDI yAtrA bAkI che. te yAtrA upAyanI yAtrA che. 97mI gAthA mAno, svayaM AkhA viSayano upasaMhAra karI rahI che. siddhikAra svayaM A biMdu para thaMbhI gayA hoya, tema "AtmA viSe pratIta' ema kahIne AtmasvarUpanuM AkhyAna karI saMtuSTa thayA che. have phakta AgaLanA mArga mATe aMgulinirdeza karavAno hoya, tevo bhAva pradarzita karI rahyA che. -.. (32) ------ Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-98 upodraghAta - zAstrakAre A gAthAmAM aMdhakAranuM udAharaNa grahaNa karyuM che. jema prakAzathI aMdhakArano bhaya laya thAya che, tema jJAna rUpI prakAzathI ajJAna rUpI aMdhakArano laya thAya che. siddhikAre prakAzane aMdhakArano haranAra mAnI jJAnarUpI prakAzanI mahattA sthApita karI che. AkhI gAthA bahu saraLatama zabdothI abhivyakta karavAmAM AvI che. jIva sAthe AdikALathI joDAyelo je karmano saMskAra che ane karmapraNAlI paNa cAlu che, A praNAlI te eka prakArano ajJAnabhAva che arthAt jJAnanA abhAvamAM karmabhAva rUpa ajJAna jaLavAI rahe che. ahIM traNa bhAvonI prastuti che- 1) karmabhAva, 2) karmabhAvanuM ajJAna, (ajJAnarUpa karmabhAva), 3) jJAna prakAza. - A traNe biMdu upara gAthA dvArA gUDha prakAza nAMkhavAmAM Avyo che. have gAthAnuM udgAna karIne tenuM vivecana karIe. karmabhAva ajJAna che, mokSabhAva nivAsa aMdhakAra ajJAna sama, nAze jJAnaprakAza I 98 I karmabhAva ajJAna che - prAraMbhamAM ja karmabhAva zabda che. karmabhAva zabdamAM karmano samAveza thAya che. karma zuM che, tenuM pAchaLanI gAthAmAM ghaNI vAra vivecana thaI gayuM che. karma koI svataMtra zakti nathI. karma che te hakIkata che. karma te kriyAnuM phaLa che. karmazAstromAM paNa karmanI vyAkhyA kriyAnA AdhAre thaI che. je karAya che, te karma che' tema kahyuM che. karavApaNuM te eka kriyA che. jema koI kahe lakhAya che, te lekha. bolAya che, te vacana. vyAkaraNazAstromAM paNa sakarmaka kriyA ane akarmaka kriyA, evA be bheda batAvyA che paraMtu hakIkatamAM koI paNa kriyA akarmaka hotI nathI. vyAkaraNamAM kriyAnuM phaLa bIjA padArtha para paDe, te kriyAne sakarmaka ane kriyAnuM phaLa kriyAmAM ja samAI jAya arthAt kartA para kriyAnuM phaLa dekhAya, te akarmaka kriyA che. vastutaH kartA upara paNa kriyAnuM phaLa aMkita thAya che. sUkSma nirNaya karavAthI evuM jaNAya che ke kriyA svayaM karma rUpe pariNamI jAya che. bhagavAna mahAvIra paNa kahe che ke "DamALa De | je kriyA thAya che, te kRta arthAt karma banI jAya che. kriyA vartamAnakAlIna paryAya che ane kSaNAMtare kriyA karmarUpe aMkita thAya che. retImAM cAlanAra manuSya jema jema DagalA bharato jAya che tema tema tenA pagalA retImAM paDatA jAya che, tyAM samajAya che ke paga calAvavA, te cAlavAnI kriyA che ane pagalA aMkita thavA, te tenuM pratiphaLa che. A rIte kriyA ane karma, baMne akhaMDabhAve joDAyelA che. kriyA baMdha thavAthI karma baMdha thAya che paraMtu kriyAnA mULamAM jJAnavRttino saMbaMdha joDAyelo che. AvI A jJAnavRttine jJAnI puruSo ajJAnavRtti kahe che. kriyA karavAnuM jJAna che paraMtu A jJAna koI samajaNa bhareluM ke AdaraNIya nathI, A heyavRtti che. jema bUrA vicArane ApaNe avicAra athavA vicArahitatA kahIe chIe, (33) tA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tema jJAnabhAva hovA chatAM karmabhAva ane karmanuM janaka, evuM jJAna te baMne ajJAna che. siddhikAre bahu ja khUbIthI karmabhAva kahIne karma saMbaMdhI ajJAnano ullekha karyo che. karma karavAnuM jJAna, te karmajJAnane siddhikAre karmabhAva tarIke vyakta karyo che. jo ke zAstrakAro phakta ajJAnane ja karmabhAva mAnatA nathI. moha paNa karmano janaka che. A draSTie paNa siddhikAre baha samajIne karmabhAva zabda mUkyo che. karmabhAva eTale karma karavAnI jJAnavRtti ane karma karavAnI mohavRtti, A baMne vRttinuM mizraNa te karmabhAva che ane karmabhAvane na oLakhavo, te ajJAna che. karma karavAmAM moha ane mohAtmaka jJAna, baMne kAraNabhUta che. tene jANIne ja jJAnabhAvano udaya thAya che. kavizrI karmabhAva karatA karmabhAvanA ajJAnane vadhAre vajana Ape che, tene sAkSAt ajJAna gaNe che. kahyuM che ke "karmabhAva ajJAna che' karmabhAva svayaM ajJAna nathI paraMtu karmabhAvane na jANavo, te mULabhUta ajJAna che, eTale upalakSaNathI kahevAyuM che ke karmabhAva ajJAna che. sarpa eTalo bhayaMkara nathI jeTaluM sarpanuM ajJAna bhayaMkara che. Ama gAthAmAM karma karatAM karmabhAvane AlaMbana banAvyuM che astu. karma te kriyAtmaka sthiti che, eka prakAranI vikriyA che. A vikriyAne TakAvI rAkhavAmAM AtmajJAnano abhAva kAraNabhUta che. jo AtmajJAnano prakAza thAya ane tenuM eka kiraNa paNa aMtaHpradezamAM phelAya, to karmanI prakriyAmAM parivartana thavAno zubhAraMbha thAya che. siddhikAre ajJAnane aMdhakAranI upamA ApI che. jyAM sudhI jJAnanuM AvuM koI eka paNa kiraNa vikasita thayuM nathI, tyAM sudhI ajJAnarUpa aMdhakAra astitva dharAve che. bIjA pakSamAM mokSabhAva arthAt nijavAsano ullekha karyo che. A rIte be pakSanI tulanA karI che. eka pakSamAM ajJAnarUpa aMdhakAra che, bIjA pakSamAM mokSabhAva rUpI jJAnano prakAza che. aMdhakArano nAza kare, te dravyaprakAza che ane ajJAnano nAza kare, te jJAnaprakAza che. gAthAmAM aMdhakAra sAthe phakta ajJAnanI tulanA karavAmAM AvI che ane ajJAnarUpI aMdhakArane jJAnaprakAza vilupta kare che. jo ke sarvatra ajJAnanI tulanA aMdhakAra sAthe karelI hoya che che paraMtu vicArIe to aMdhakAramAM dravyajagata adrazya banI jAya che ane dRzyajagata te jIvanA vikAranuM kAraNa che. dRzyamAna jagata viSayAtmaka che, A jagatane dRSTithI dUra karI dRSTi aMtarmukhI thAya, tyAre eka prakArano AMtarika aMdhakAra thaI jAya che. jJAnanI sthiti paNa AMkha baMdha karavAthI aMdhakAra jevI bane che. kahevuM joIe ke prakAza te ujaLo aMdhakAra che ane aMdhakAra te divyaprakAza che. rAtrinA aMdhakAramAM dUra sudhInA nakSatro joI zakAya che. jyAre sUryanA prakAza rUpa aMdhakAramAM caMdra paNa dekhAto baMdha thaI jAya che. ApaNA siddhikAre paNa ajJAnane aMdhakAranI upamA ApavA chatAM prakAzane phakta jJAnaprakAza kahyo che. loka vyavahAramAM ajJAnanI tulanA aMdhakAra sAthe karavAmAM Ave che, te praNAlInuM ahIM ullaMghana karyuM nathI paraMtu dravyaprakAzano lopa karI phakta jJAnaprakAzano ja ullekha karyo che. astu. aMdhakAranuM svarUpa - aMdhakAranA be prakAra che, dravyAMdhakAra ane bhAvAMdhakAra. dravyAMdhakAra te sthUla prakAzanA upakaraNonA abhAvamAM astitvamAM Ave che. Indriyo upara AvaraNa AvI jatAM jagatanA padArtho joI zakAtA nathI paraMtu padArthonuM astitva to che ja. dravya aMdhakAra hakIkatamAM -- (34) - Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI padArthathI utpanna thato aMdhakAra nathI paraMtu eka prakAranI prakriyA che. vizvaracanAmAM skUla prakAzanuM eka anokhuM sthAna che. A camakatA paramANu ke padArtho svayaM prakAzita rahI anya padArthonA rUpa raMga ke AkArane pradarzita kare che. jyAre bhAvAMdhakArathI padArthane ke dravyone samajavAnI zaktinA abhAve jJAnAtmaka aMdhakAra utpanna thAya che. A bhAvAMdhakArane zAstromAM ajJAna kahe che. jJAnano abhAva te ajJAna che. tenI paripUrNa vyAkhyA e che ke sajJAnano abhAva te ajJAna che. sarvathA jJAna na hovuM athavA asaduM jJAna hovuM, te baMne ajJAna che. ajJAnamAM paNa padArtho yathAvatuM astitva dharAve che paraMtu draSTinA abhAve jJAtAne kAM to padArthonuM astitva dekhAtuM nathI athavA padArthanA svarUpano viparIta rUpe nirNaya thAya che. Ama baMne prakAranuM ajJAna eka prakAre bhAvAMdhakAra Ubho kare che. dravyAMdhakAra laukika che, jyAre bhAvAMdhakAra alaukika che. asat ajJAnamAM je padArthanuM astitva nathI tenuM paNa mithyAbhAna thAya che, jene zAstrIyabhASAmAM viparIta jJAna kahe che. ajJAna be dhArI talavAra che. kAM to jIvane padArthathI vaMcita rAkhe che athavA padArthano viparIta adhyAsa Ubho kare che. mArgamAM paDelo sApa dekhAto nathI athavA dekhAya to temAM dorInuM bhAna thAya che. baMne ajJAna hAnikara che. baMne ajJAnamAM sApa karaDavAno bhaya che. A rIte ajJAna kAM to atattvagrAhI che athavA viparIta tattvagrAhI che. ajJAna kAM to padArthanuM jJAna thavA detuM nathI athavA viparIta bhAna karAve che. tenA pratipakSamAM sajJAna te adgazya zAzvata padArthone prakAzita karI tenA guNadharmono paricaya Ape che. bhale te dravyAMdhakArano nAza na kare paraMtu te bhAvAMdhakArano lopa kare che. sajJAna ajJAna rUpI sarpanA baMne dAMta pADI nAMkhe che. sat padArthano paricaya ApI eka tarapha sAcuM bhAna karAve che, bIjI tarapha mithyAbhAsamAM jakaDAyelI buddhi ke vRttine mukta kare che. ajJAnano jema dvividha prahAra hato, tenAthI paNa vadhAre dvividha prahAra jJAnano thAya che, tethI A gAthAmAM zAstrakAra kahe che ke "haNe jJAnaprakAza'. haNe eTale jJAnaprakAza ajJAnano nAza kare che. uparamAM be pakSa rajU karyA temAM eka pakSa arthAt ajJAna te vinAzya che ane jJAna te vinAzaka che. ajJAna te jJAnarUpI lakSavettAnuM lakSa bane che. jJAnavettA A lakSano vedha kare che ane teno laya kare che. lakSanA be prakAra che - heya ane upAdeya. ajJAna te heyarUpa lakSa che. uparyukta be pakSamAMthI ekano parihAra thAya che ane advitIya asaMga evuM jJAna nirALuM banIne upAdeya rUpI lakSa tarapha vaLe che. AkhI gAthAnuM hArda ghaNuM ja UMcuM che. jyAM sudhI jJAnano udbhava thayo na hato, tyAM sudhI ajJAnarUpa bhAvAMdhakAranI prabaLatA hatI arthAt jAgaraNanA abhAvamAM ajJAna prahAraka hatuM ane jIvAtmA prahArya hato, te prahArano bhoga banato hato. tyAM kriyAnuM phaLa ajJAta rUpe jIvane bhogavavuM paDatuM hatuM paraMtu have ahIM siddhikAra kahe che ke jJAnano udaya thatAM jJAnaprakAza aMdhakAra upara prahAra kare che. cetanadazAmAM jJAna prahAraka bane che ane ajJAna prahArya banI jAya che. AkhuM cakra badalAIne sAcI dizAmAM pharavA lAge che. mokSabhAva nijavAsa - ajJAna ane karmabhAva, e baMnenuM UMDANathI vivaraNa karyA pachI siddhikAre "mokSabhAvanuM kathana karyuM che, te paNa vicAraNIya che. eka pakSamAM karmabhAva che ane sAmA (35) Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakSamAM mokSabhAva che. mULabhUta prazna e che ke karmano mokSa thAya che ke AtmAno mokSa thAya che. arthAt karma mukta thAya che ke AtmA mukta thAya che. nizcayavRSTie to baMne svataMtra ane mukta che. karmanA kAraNothI karmano janma thAya che ane tenA kAraNono abhAva thatAM karma mukta thAya che athavA laya pAme che. karmanA kAraNo vastutaH AtmAmAM nathI. karmanA mULa karmamAM ja che. mULathI laIne phaLa sudhInI karmanI prakriyA cAlatI rahe che. jyAre bIjA pakSamAM AtmA mukta ja che. AtmAne baMdhana kare tevA koI vAstavika kAraNa nathI. AtmA svayaM potAnA guNothI paripUrNa che, akhaMDa avinAza bhAve tenI paryAya cAlu rahe che, eTale mokSa karmano nathI. mokSabhAva te potAnA gharanI ja vAta che. mokSadazAne samajavI, te ja mokSanuM nidAna che. mokSa che paNa mokSa saMbaMdhI jJAna nathI ane jJAnanA abhAve mokSano abhAva pratIta thAya che. abhAvanA be prakAra che- TUlyAmA kamAva ane jJAnamAve kamAvaH | ekamAM padArthanuM na hovuM, te abhAva che ane bIjAmAM padArtha che paNa tenuM jJAna na hovAthI abhAvarUpa lAge che. A bIjA prakArano abhAva, te hakIkatamAM mokSanA abhAvanI pratIti karAve che ane jJAnano udaya thatAM mokSanA abhAvanuM ajJAna laya pAme che. tene karma sAthe kAMI levA-devA nathI. A potAnA gharanI ja vAta che. pote sUto hato, tyAre paNa pote hato ja paraMtu huM chuM tevuM tene bhAna na hatuM. jAgyo tyAre je hato tenuM ja bhAna thayuM che. astitvamAM koI pharaka paDayo nathI paraMtu ajJAna pariNAmo upazama thayA, tethI pote potAnuM bhAna kare che. A che potAnI nijavAta. "mokSabhAva nijavAsa" - ema je kahyuM te ghaNuM ja mArmika che. karmabhAva ajJAnarUpa che paraMtu A ajJAna karmamAM nathI. karmabhAva te svayaM karmabhAva che. karmabhAvane jJAna sAthe levA-devA nathI. tenuM ajJAna jIvane ja hatuM ane tenuM jJAna paNa jIvane ja thAya che. ajJAnamAMthI jJAnanuM parivartana, te dRSTAnI ja paryAya che. karmabhAva ajJAna che. te padano artha che ke karmabhAvanuM ajJAna arthAt karmanA bhAvomAM jJAnano koI aMza nathI. karmabhAva to ajJAnarUpe ja pariName che. karmabhAvane ajJAnano saMpUTa maLyo che, ajJAnano sahAro maLyo che. govALa gAya carAve che, tema karmabhAva to bApaDo ajJAnanA AdhAre ja jIve che. mokSabhAva te jIvano potAno svataMtra pariNAma che mATe "mokSavAsa nijavAsa che. ahIM nija zabda gaMbhIratApUrvaka mUkelo che mATe nija zabdanuM thoDuM vivecana karI gAthAnA marmane samajavA prayatna karIe. nija' zabdanuM tAtparya - nija zabda svAmItvavAcI che paraMtu AdhyAtmika sUma bhAvomAM dravya, guNa ane paryAya pote potAnI rIte saMkalita che, traNeya tattvomAM koI svAmItva jevI cIja nathI. sahu potapotAnA svabhAvanA svAmI che. svabhAvane AzrI svAmItvanI kalpanA karavAmAM Ave che paraMtu jyAre dravyamAM viparIta viguNAtmaka paryAyano uddabhava thAya che, tyAre tevI viguNa paryAyano svAmI dravya nathI. tyAM ema kahI zakAya ke dravya potAnI zuddha paryAyano ja svAmI che. zuddha paryAya upara dravyano pUro adhikAra che. viguNa paryAyano lopa thavo athavA huM viguNa paryAyano kartA chuM, tevuM mithyA svAmItva ajJAnanA kAraNe udbhave che. viparIta paryAya te parAI eTale te bahAranI vAta che. teno svAmI dravya nathI paraMtu zuddha paryAya thavI te tenA gharanI vAta - kIka -- (36) - Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. A vivecanathI samajI zakAze ke nijapaNuM zuM che ? ahIM siddhikAra mokSabhAvane gharanI vAta kahe che ane kahe che "mokSabhAva nijavAsa..." mokSabhAvano svAmI mukta thanAra AtmA svayaM che. hakIkatamAM te mukta ja hato. kalpanAthI ke ajJAnathI baMdhanano saMbaMdha mAnyo hato. mukta thavuM te potAnI svataMtra sthiti che. mukta thavuM, tema kahevA karatAM mukta rahevuM, te vadhAre pratibodhaka che. maktadazA te jIvanI potAnI saMpatti che. jema becarabhAI jANe che ke huM becarabhAI chuM, pote potAnI oLakhANathI suparicita che. tema ahIM siddhikAra kahe che ke mokSabhAva bahArathI levA yogya ke prApta karavA yogya tatva nathI. bIjamAM rahelI vRkSane utpanna karavAnI zakti, te bIjanI potAnI saMpatti che. lIMboLIne koI pUche ke bahena ! tamAre kaDavo lIMbaDo utpanna karavo che, to zuM karazo? kaDavAza kyAMthI lAvazo? tyAre lIMboLI hasIne kahe che ke bhAI ! A mArI potAnI saMpatti che. mAre kaDavAza levAnI vAta nathI. lIMbaDo pedA karavo, te mArA gharanI vAta che arthAt mArI nija zakti che. juo, nija zabda keTalo badho prakAza ApI rahyo che. potAnA guNadharmothI paripUrNa dravya potAnA badhA bhAvone saMcita rAkhIne AbhAsa Ape che ke je kAMI mArA guNadharma anusAra kriyAkalApa thAya che, te mArI potAnI arthAt nijavAta che. svAmItva be prakAranuM che. eka to A gAthAmAM jeno ullekha karyo che te zuddha svAmItva che. mokSabhAvanA nAme nijavAta kahIne nirmaLa bhAva vyakta karyo che, jyAre bIjuM Aropita svAmItva che. jene nakalI svAmItva kahI zakAya. ajJAnanA kAraNe jIva svAmItvano ullekha kare che. A svAmItvano khoTo sikko vyavahAramAM sonAnA sikkA jeTaluM mahattva pAmyo che paraMtu adhyAtma zAstromAM ke prakRti jagatamAM athavA satyanA siddhAMtomAM khoTA svAmItvanI kalaI khullI jAya che. prakRti potAnA guNadharmane choDIne ekabIjAnuM svAmItva svIkAratI nathI. tenI te nijavAta banatI nathI. A gAthAmAM paNa "karmabhAva ajJAna che, mokSabhAva nijavAsa.' to ahIM mokSabhAvane eka prakAre jIvanA guNadharma rUpe svIkArIne AtmAnI potAnI gharanI vAta che tema kahyuM che. mokSabhAva te abhAvAtmaka zabda che ane jIvanuM zuddha svarUpa te bhAvAtmaka tattva che. mokSabhAvane jo bhAvAtmaka paryAya rUpe svIkArIe, phakta abhAva rUpe na nihALIe to mokSabhAva koI nirALI vastu nathI. je AtmA che te ja mokSabhAva che ane mokSabhAva che te AtmAmAM samAyelo che. sAkaranI mIThAza sAkaramAM samAhita che. sAkarane ema khabara nathI ke huM mIThI nathI. jyAre pUcho, tyAre te mIThI che. te drazya hoya ke adrazya hoya, pANImAM hoya ke dUdhamAM hoya te potAnA guNadharmane prakAzita karatI rahe che kAraNa ke mAdhurya te tenI nija vAta che arthAt tenA gharanI vAta che. mAdhurya ane mizrI eka sAthe joDAyelA che. te ja rIte AtmAne khabara nathI ke huM mukta nathI. jyAre pUcho ke je avasthAmAM pUcho, te mukta ja che. tenuM mAdhurya arthAt jJAna svabhAva tenAthI chUTo paDato nathI. jJAna ane AtmA avibhakta che ane A jJAnamAM mokSabhAva samAyelo che, tethI siddhikAra kahe che ke "mokSabhAva nivAsa..." baMdhananuM bhAna jene thAya che ke karmabhAva ajJAna che. mohanA badhA paryAyo karmabhAva che ane karmabhAva svayaM jJAna rahita hovAthI ajJAna che. badhA vibhAvo jJAnatattvathI nirALA che eTale tene ajJAna kahyA che. ahIM ApaNe mokSabhAvanI vAta kahI rahyA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA. mokSabhAvamAM nijapaNuM thavuM te siddhikAranuM maMtavya che. aMdhakAra ajJAna sama AgaLa cAlIne paNa punaH zAstrakAra A ja vAtano ullekha kare che ane kahe che ke ajJAnane aMdhakAra samajo ane aMdhakAra jJAnaprakAzanA abhAvamAM ja astitva dharAve che. jJAnaprakAza thatAM padArthano nAza thato nathI paraMtu jJAnaprakAza thatAM tenA saMbaMdhamAM je ajJAna hatuM teno nAza thaze. mULabhUta siddhAMta paNa e ja che ke jagatanA koIpaNa dravyano ke paryAyano nAza karavo, te eTaluM jarUrI nathI, te thaI paNa zakatuM nathI paraMtu tenA saMbaMdhamAM je ajJAna che teno nAza karavAnI prabaLa jarUra che. ajJAnano nAza thayA pachI svataH bAkInI kriyAo dravyAdhIna che, te thatI raheze paraMtu ajJAnathI mukta thatAM mokSabhAva anubhavamAM Ave che. A che gAthAnuM UMDuM rahasya. jJAnano prakAza thatAM bAkInA vikAro ke vibhAvo potAnI meLe ja ucALA bharavA lAge che arthAt vidAyanI taiyArI karavA lAge che. badhA vibhAvonuM saMbala athavA AMtarika baLa ajJAna hatuM. ajJAnadazAmAM ja A badhA vibhAvo dhAmA nAMkhIne potAnuM rUpa dekhADatA hatA paraMtu jJAnaprakAza thatAM have A jhADavAne pANI maLatuM baMdha thayuM eTale te svataH sukAI jaze, mATe siddhikAre "nAze aMdhakAra ajJAna sama..' kahyuM che. A kAvyamAM nAze' zabda kavitAnI draSTie vaccamAM mUkAyo che. tethI bhrama thavAno saMbhava che. "nAze' zabdano anvaya jJAnaprakAza zabda sAthe nathI paraMtu nAza' zabdano anvaya aMdhakAra ane ajJAna zabda sAthe che. jenuM UMDuM vivaraNa pAchaLa ApyuM che AdhyAtmika saMpUTa - jyAre jIvAtmA potAnA svarUpanuM darzana kare che, tyAre ahobhAva jAge che ane A divya svarUpa e ja sAco khajAno che. huM ane mAruM baMne mithyA tALA khulI jatAM huM no paNa laya thAya che ane A mAruM che, tevo mamatva bhAva paNa laya pAme che. have jIvane potAnuM svarUpa choDI bAkI badhuM karmabhAva rUpe jaNAya che. karmabhAva ke karmanA prabhAva, e baMnethI mukta thaI atyAre nijane vAgoLavAno avasara Avyo che. jaMgalanI ADI keDIe caDelo jIva rakhaDI rakhaDIne paNa chevaTe zikhara upara pahoMcyo che. tene sAcuM ThekANuM maLI gayuM che. A ThekANuM ja tenA gharanuM ThekANuM hatuM. bhramamAM nAMkhanAro huM arthAtu aham have vegaLo thaI gayo che. bhomiyo ja khoTo hato, tenA hAthamAM lagAma hatI, tyAM sudhI bhramita hato. khoTA bhomiyAne oLakhI lIdho. je huM nA lebalavALo hato, te chUTo paDI gayo. have phakta sAcI saMpatti bacI che, te che AtmabhAva. karmabhAvanuM nALuM pAra karyA pachI AtmabhAvanA bagIcAmAM pharavAthI jIva jANI zakyo ke A sAcuM ghara che, sAcuM sthAna che, nija mukAma che. have harSa vibhora banIne nizaMkabhAve svabhAvanuM rasapAna kare che. "rasa badhA nirasa thayA che ane have zuddha rasano svAda maLyo che.' mokSabhAva te aMtarabhAva che. aMtarabhAva te jJAnamukti che. jeTalI muktinI darakAra che, tenAthI vadhu jJAnamukitanI darakAra che. "jJAnAt muvata parva muvattaH" A sUtranI sAkSAt anubhUti thaI rahI che. jJAnamuktino artha che jJAna dvArA bhramathI mukta thavuM. nizcayamAM AtmA mukta che, tema jANavuM ke svIkAravuM te jJAnamukti che eTale jJAna dvArA mukti sAdhya che. AkhI gAthAno AdhyAtmika saMpUTa mokSabhAva che. -- -(38) - - Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra AtmasiddhimAM kramazaH pAMca sthAnakanuM sarvAMga samAdhAna ApyA pachI siddhikAra chaThThA sthAnakanuM nizcayAtmaka samAdhAna ApavAnI zarUAta kare che. karmabhAva ane mokSabhAva baMnene nirALA batAvI je karmabhAva che te ajJAnathI Takelo che ane jJAnaprakAza thatAM te havA thaI jAya che arthAt uDI jAya che. eka pachI eka pagathiyA caDatA A chelluM pagathiyuM mokSa upAyanuM che. tenuM vivaraNa AgaLanI gAthAmAM Avaze. A gAthAmAM phakta jJAnaprakAzanuM sAmarthya pragaTa karyuM che. mokSa che te svIkAra thayA pachI mokSanA upAya hovA ja joIe, te maMtavyane lakSyamAM rAkhIne siddhikA2e ahIM mULabhUta gUDha bhAvone paNa abhivyakta karyA che. je bhAvo A gAthAmAM abhivyakta thayA che, te mokSa upAyanA pAyA svarUpa che arthAt mUlAdhAra che. have ApaNe navvANuMmI gAthAnuM anusaMdhAna karIzuM. (39) Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-99 upoddAta - mokSanA upAyanI carcA karatA sidvikAre A gAthAmAM kArya-kAraNanA siddhAMtanI sthApanA karI che. tAtparya e che ke "je je kAraNathI kArya nIpaje, te te kAraNano laya kare kAryano aMta'. TUMkamAM A gAthAmAM kAraNanA sabhAve kAryano sadbhAva ane kAraNanA abhAvamAM kAryano abhAva, A dArzanika siddhAMtanuM avalaMbana karI baMdhanA kAraNone TaToLyA che. A kAraNonI hAjarIthI karmabaMdha thatA rahe che. jyAre baMdhanA kAraNonuM chedana thAya athavA AtmA svayaM te kAraNono chedaka bane, tyAre mokSamArga maLI jatAM sAMsArika avasthAno aMta thAya che ane jIvanI mukta dazA pragaTa thAya che. kavirAje mokSanA upAya tarIke baMdhanA kAraNonuM chedana karavAnI preraNA ApI che. A gAthAmAM uparyukta kathanane spaSTa karyuM che ane kahyuM che ke - je je kAraNa baMdhanA, teha baMdhano paMtha, te kAraNa chedaka dazA, mokSapaMtha bhava aMta I 99 II gAthAnA AraMbhamAM baMdhanA kAraNonI carcA che. A kAraNo nizcita kAraNo che, tevuM gAthAnuM spaSTa maMtavya che. karmazAstro paNa A vAtanI pUrI sAkSI Ape che. jIvAtmA AdikALathI karma sAthe joDAyelo che. haju tene AtmasaMjJA maLI nathI paraMtu jIvasaMjJA maLI che. jIva ane AtmA eka hovA chatAM karmadazAmAM rahIne karmaprabhAvathI prabhAvita thaI badhI kriyA karato hoya, tyAre te jIvanI avasthAmAM che. jIvadravyamAM paNa mULabhUta zakti caitanyanI che. caitanya te Atmazakti che paraMtu vartamAna jIvadravyanA zuddha guNonI pariNati thatI nathI kAraNa ke udayamAna karmo paNa potAnA pariNAma utpanna kare che. eka sAthe be virodhi pariNati prAyaH astitva dharAvatI nathI. prAkRtika vyavasthA evI che ke AMzika jJAnanI vRddhi thAya, to tenA kAraNe sahajanita pariNAmomAM paNa - parivartana thAya che. AMzika svabhAvano prakAza AtmadravyanA astitvanI sAkSI Ape che. udayamAna karmo bhale game te pramANamAM udita hoya, chatAM AtmAnuM sarvAza AvaraNa karatA nathI. A che bIjarUpa cetanatattvanI prabaLatA. A Akho krama prAkRtika rIte kriyAzIla hoya che. ATalA vivaraNathI spaSTa thayuM ke jIvAtmAnI baMdhadazAmAM paNa tenA karmabhAva ane jJAnabhAva A baMne bhAva astitva dharAvatA hatA. je je kAraNa baMdhanA - karmabhAvanA je pariNAmo che, temAM moha arthAt mohanIya karmanuM pariNAma ane vIryaMtarAyakarmano kSayopazama mukhya bhAga bhajave che. moha mULabhUta kAraNa banI bAkInA karmone paNa baMdhamaya sthitimAM lAvavA mATe mukhya nimitta bane che. baMdhanA kAraNonI eka prakAre sUkSma jALa racAya che. karmabaMdhanA tANAvANA taiyAra thAya che. jene paribhASAmAM A badhA baMdhanA kAraNone Azrava saMjJA ApI che. jema vRkSa potAno rasa jarato rAkhe che ane DALIe DALIe, pAMdaDe pAMdaDe ane dareka phaLamAM A rasa pahoMcADe che, rasanA AdhAre phaLanuM nirmANa thAya ja para Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jo ApaNe A rasane Azrava kahIe, to phaLa te baMdha kahevAya che. Azrava te pravartamAna dhArA che, te sUkSma adhyavasAya rUpa che. AzravanA adhyavasAyonI prabaLatA evI che ke te sUkSma karmavargaNAone paNa Azravita kare che arthAt adhyavasAyano ane sUkSma karmaskaMdhono, baMneno Azrava thAya che. A dhArAthI baMdharUpa phaLanuM nirmANa thAya che arthAtu baMdhano deha taiyAra thAya che. Azravano svabhAva baMdhamAM utarI Ave che. AzravanI prabaLatA anusAra baMdha dIrghakAlIna bane che. AzravanI tIvratA anusAra baMdha paNa ghanIbhUta bane che ane Azrave je skaMdhonuM grahaNa karyuM hatuM, tenAthI baMdhanuM zarIra bane che. Ama baMdhanA cAre aMzo arthAtu baMdhanI prakRti, baMdhanI sthiti, baMdhanI tIvratA-maMdatA ane baMdhano skUla deha, A cAre aMzonuM nirmANa thatAM A karmabaMdha punaH potAne anurUpa udayabhAvone utpanna kare che. karmagraMthomAM prakRtibaMdha, sthitibaMdha, anubhAgabaMdha ane pradezabaMdha, A cAra zabdo vaparAya che. hakIkatamAM baMdhanI prakRti, baMdhanI sthiti, ema samajavAnuM che... astu. ahIM ApaNe sahu sAmAnya rIte jANe che tevA Azrava ane baMdhanuM vyavasthita nirUpaNa karyuM che. have ApaNe mULa vAta upara AvIe. gAthAmAM kahyuM che ke "je je kAraNa baMdhanA...' A mobhama vAta karI che paraMtu ahIM vicAraNIya che ke baMdhanA kAraNa kyA kyA che ? game te karmanuM game te kAraNa hoya zake nahIM, tethI ja siddhikAre je je kAraNa.... e pramANe kahyuM che. "je je' eTale je karmanuM je kAraNa che, tenAthI te baMdha rUpa kArya niSpanna thAya che. siddhAMtathI viparIta koI kArya thatuM nathI. je je kAraNo upasthita hoya, te potAne anurUpa karmabaMdha kare che. lIMbaDAnI lIMboLI lIMbaDAne ja janma Ape che. kerInI goThalI AMbAne janma Ape che, ghauMno dANo ghauM pedA kare che ane kamodano dANo cokhA pedA kare che. A rIte samagra vizvaprakRtimAM kArya-kAraNanI eka nizcita vyavasthA jovA maLe che. te ja rIte karmabaMdhamAM paNa che je kAraNo upasthita thayA che, te kAraNo potAne anurUpa karmabaMdhane janma Ape che. teha baMdhano paMtha - karmabaMdha be prakAranA che, eka sAmAnya karmabaMdha, te dehAdi athavA bAhya paristhiti para prabhAva nAkhe che, jyAre bIjo karmabaMdha AdhyAtmika doSone janma Ape che, mAnasika sthiti bagADe che. te manarahita jIvone paNa AzA, tRSNA, bhaya, mohamAM bAMdhI rAkhe che. A karmabaMdha AdhyAtmika utkrAMtimAM bAdhaka bane che. AvA karmabaMdhane zAstrakAra ghAtikarma kahe che. jyAre sAmAnya karmabaMdha che, te aghAtikarma che. aghAtikarma zubhAzubha bhAvone bhaje che ane anukULa -pratikULa sthitino sAkSAtkAra karAve che. A aghAti karmabaMdha baMdha hovA chatAM ghAtikarmanI jema AdhyAtmika utkrAMtimAM bAdhaka nathI. AdhyAtmika utkrAMti thatAM ane ghAtakarmono laya thatAM samaye samaye te zubhAzubha bhAvo svataH zAMta thaI jAya che ane kharI paDe che. have ApaNe zAstrakAranuM maMtavya joIe. be prakAranA karmabaMdhamAM mukhya ghAtikarmano karmabaMdha che. tenA kAraNo paNa nirALA che. ahIM mokSamArgamAM bAdhaka tevA karmano ullekha che ane te karmabaMdhanA khAsa kAraNo para draSTipAta karavAnI sUcanA ApI che. mokSa virodhI karmabaMdhanA khAsa kAraNone tame jUo. je je kAraNo nizcita che tene Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avagraho. kAraNa ke te kAraNo para ja tamAre AghAta karavAno che. bIjA sAmAnya kAraNo tarapha najara karavAnI nathI. je je kAraNa arthAt je kAraNone nizAnA para levAnA che, je kAraNono vedha karavAno che, te te kAraNone sarakhI rIte samajIne teno uccheda karavAno che. gAthAnA pUrvArdhamAM te te kAraNone samajavA mATe preraNA ApI che kAraNake A kAraNothI ja karmavAdano Akho paMtha Ubho thayo che. A kAraNo jevA tevA nathI. vizALa velA rUpe pallavita thAya, tevA kAraNo che. vaDanuM bIjanuM nAnuM hovA chatAM nAnuM samajavuM nahIM kAraNa ke temAM Akho vaDalo samAyelo che. tema karmabaMdhanA A kAraNo bIja rUpe che, AgaLa cAlIne te bIja karmano athavA ajJAnano moha bharelo eka vizALa paMtha Ubho kare che. A paMtha evo che ke temAM yAtrI cAlato ja rahe paNa teno aMta Avato nathI. jyAM sudhI kAraNa maujuda che, tyAM sudhI A karmapaMtha niraMtara laMbAto jAya che ane A karmapaMthamAM sapaDAyelo jIva kaDavA--mIThA phaLo bhogave che paNa mukta thato nathI. astu. je je kAraNo kahyA che, to te kAraNa saMbaMdhI vizeSa vicAra karIe. karmabaMdhanA kAraNo - jainadarzana anusAra karmabaMdhanA mukhya traNa kAraNo draSTigocara thAya che. 1) ajJAna - ajJAnanA be prakAra che, 1-jJAnano abhAva ane 2-viparIta jJAna. dravyanA ke padArthanA guNadharmo na pArakhavA, te jJAnanA abhAva rU5 ajJAna che. dravyanA guNone na pArakhavAthI paNa jIvAtmA karmabaMdhananuM kArya kare che. ajJAnano artha ema na jANavuM tevo thAya che, te rIte viparItajJAna, te paNa ajJAnarUpa che. na jANavA karatAM viparItajJAna vizeSa hAnikara che. viparItajJAna potAnI ane anyanI zaktinuM avalaMbana karI eka mithyAmArganI sthApanA kare che. viparIta jJAna kriyAtmaka banI viparIta karmo karI karmabaMdhanamAM mukhya bhAga bhajave che. 2) mithyAtva - manuSyanA jIvanamAM tattvazraddhAnuM mahattva jJAnathI vadhAre che. jJAnathI vadhAre mahattva tattvazraddhAnuM che. jJAna sAkAra che, jyAre zraddhA nirAkAra che. jaina paribhASAmAM darzanane nirAkAra kahyuM che kAraNa ke te sAmAnya guNano sparza karI, tattvanA astitvano svIkAra paNa kare che. sAmAnya astitva te sattArUpa che ane sattA te koIpaNa AkArathI rahita che. jema jJAna mithyA thAya che, tema A sattAsparzI darzana paNa mithyA thaI zake che. mithyAdarzananuM TUMku nAma mithyAtva che. darzana te jJAnaguNano sAmAnya paryAya che ane jJAna te jJAnaguNano vizeSa paryAya have ApaNe zraddhA ane darzanano saMbaMdha nihALIe. zraddhA te jIvAtmAnI eka vizeSa dhArA che paraMtu zraddhA ghaNuM ja nAjuka tattva che. zraddhAmAM satyano aMza hoya, tyAre ja te sAcI zraddhA ke suzraddhA bane che. satya e sArvabhauma tattva che. jaDa-cetana ke vizvanA aNu-aNumAM satya vyApta che. kharuM pUcho to vizvamAM satya sArabhUta tattva che. jainadarzananA Agama graMthomAM kahyuM che ke sarva to sArapUrva | satyanA siddhAMta saikAlika ane sanAtana hoya che. bhagavAna mahAvIra kahe che ke, sthUla padArthomAM paNa nizcita pariNamana che, te ja rIte karmamAM paNa nizcita pariNamana che. karmanI be pAMkha che - puNya-pApa, zubha-azubha, satya-asatu. A (42) - -- Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMne prakAranA karmo jIva sAthe baMdhAya che, tyAre nizcita phaLa ApavAnI zakti dharAve che. jema bAhya jagatamAM vyavahArika satya che, tema AMtarika jagatamAM satyanA je siddhAMto che tene dhArmika, AdhyAtmika ke AtyaMtara satya kahI zakAya che. have juo zraddhAno khela ! zraddhA jyAre satyanI sAthe joDAya che tyAre manuSyane sAcI draSTi maLe che paraMtu zraddhA jyAre mithyA bhAvo sAthe joDAya, tyAre jIvane kadraSTi Ape che. jyAre jIva acetanAvasthA jevI ekendriya jAtimAM hato, tyAre paNa tenI je kAMI AMzika zraddhAzakti hatI, te suSupta hovAthI jIvane mATe kalyANakArI na hatI arthAt tenuM mithyArUpa hatuM. AvI viparIta zraddhAne mithyAzraddhA kahe che. A mithyAbhAva darzana ane jJAna sAthe joDAya che, tyAre mithyAdarzana ane mithyAjJAna banIne jIvana mATe karmabaMdhananuM pradhAna kAraNa bane che. paraMtu zraddhAnI dizA sAcI hoya, to tene samyagadarzana ane samyagujJAnanuM kAraNa mAnavAmAM Ave che. - mithyAtva, mithyAbhAva ke mithyAzraddhA, te karmabaMdhano moTAmAM moTo bIjA naMbarano pAyo che. jo ke mithyAbhAvane TakAvI rAkhavAmAM ajJAna mULabhUta tattva hovAthI ajJAnane prathama pAyo mAnyo che. ApaNe bannenuM svarUpa bhinna bhinna rIte tapAsyuM paraMtu hakIkatamAM A baMne pAyA sahacArI che. jANavA mATe vibhakta karI vivecana karyuM che. AvI mithyAzraddhAne azraddhA paNa kahevAya che, azraddhAmAM zraddhAno abhAva che, jyAre mithyAzraddhAmAM satyano abhAva che, tethI te paNa azraddhA che. hakIkatamAM ajJAna ane azraddhA, A baMne karmabaMdhanA pradhAna adhiSThAna che. have trIjuM kAraNa tapAsIe. 3) AcArahInatA - AcAra, te jIvanI karmazakti che. jIva je kAMI kare che, te AcaraNa che. AcaraNano bAhya AdhAra mana, vacana, kAyAnA yoga che, jyAre tenA adhyavasAya, sUkSma pariNAmo athavA IcchArUpa je kAMI halanacalana che, tenI gaNanA AMtarika AdhAra rUpe gaNAya che. kahevAnuM tAtparya che ke AcaraNa, te jIvanuM eka prakAranuM caritra che. jyAre AcaraNano vicAra karIe, tyAre AkhI AcArasaMhitA najara samakSa thAya che paraMtu ahIM TUMkamAM AcaraNa viSe vivecana karIne manuSyanI AcArahInatA, te karmabaMdhanuM trIjuM kAraNa che, tene tapAsIe. manuSyanuM AcaraNa svArtha sAthe joDAyeluM che athavA mAnasika lobha, tRSNA, ahaMkAra ke mAyAkapaTa sAthe paNa teno UMDo saMbaMdha che. jyAre AcaraNa uparokta vRttiothI prabhAvita thAya, tyAre hiMsA, corI, asatu vyavahAra ke durAcAra jevA doSo udayamAna thAya che. vyaktinA doSo samAjamAM ke samaSTimAM paNa phelAya che paraMtu jo AcaraNa savRttio sAthe joDAya, to te sadAcAra ke sat AcaraNa bane che. jainazAstromAM AcaraNane cAritra kahe che. zuddha AcaraNane samyaka cAritra kahe che paraMtu mithyA ke duHSita AcaraNa cAritranI koTimAM AvatuM nathI, tene mithyAcAra kahI zakAya che. manuSya jyAre AvI AcArahInatAno bhoga bane che, tyAre ghaNI jAtanA karmabaMdha kare che. jo ke zuddhAcAra pravartamAna hoya, tyAre sahaja rIte puNyabaMdha thAya che. ahIM karmabaMdhano artha mukhyatayA azubhakarma sAthe saMbaMdha dharAve che. Ama to zubhAzubha, baMne karmabaMdha ja che. tenuM ApaNe pUrvanI gAthAomAM vivecana karyuM che. ahIM kahevAno udeza e che ke vyaktinuM AcaraNa karmabaMdhanA rIlatI (43), Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNomAM eka pramukha kAraNa che. khAsa karIne kaSAyathI prerita evuM AcaraNa ja baMdhanakartA che. mULa mAM tapAsIe to jIvAtmAnA svArtha bharelA, viSayakaSAya sAthe joDAyelA adhyavasAyo ane tenAthI utpanna thatAM kriyAkalApo che, bhaviSyamAM jIva svArthano vistAra karIne pApakarmanA sAdhanarUpa parigrahano paNa saMcaya kare che, te karmabaMdhanA khAsa kAraNo pratIta thAya che. gAthAmAM je je kAraNo baMdhanA." tema lakhyuM che, to je je kAraNomAM ApaNe pramukha kAraNonuM darzana karyuM che. te sivAya keTalAya nAnA-moTA karmabaMdhanA kAraNo banI zake che paraMtu te badhA kAraNo A traNa kAraNanI maryAdAmAM ja samAviSTa thaI jAya che. mULa chedatAM DALI chedAya, tyAM pAMdaDA chedavAno prazna ja kyAM ? mULa samaje satya samajAya, tyAM khoTanI jagyA kyAM ? baMdhanA kAraNone jANI levAthI Akho karmabaMdhano paMtha paNa najaramAM AvI jAya che. siddhikAra kahe che ke A kAraNo che te ja baMdhano paMtha che. baMdha para eka draSTi - gAthAmAM baMdhano paMtha' zabda prayoga che. teno artha che ke bhale badhA kAraNo jUdA jUdA hoya, paraMtu A badhA kAraNonuM kArya eka che ane te che jJAnavRSTinuM AvaraNa, adhyAtmadraSTino nirodha, parAkramano abhAva, bhogomAM Asakti ane vikAromAM vizvAsa, parigraha pratye UMDuM sanmAna, A badhA kAryo vaibhAvika che. AtmAnI AMtarika sthiti para teno ghora duprabhAva paDe che. A badhA kAraNo eTalA badhA kuphaLa ApanArA che ke tenI bAhya avasthA para paNa UMDI asara paDe che. azubha ke ayogya zarIra, tIvra duHkhanuM saMvedana, nIca adhama vRtti ane evA prakAranA pApajanaka AyuSyane paNa pedA kare che. uparyukta kAraNo AtyaMtara ane bAhya, baMne paristhitine vikRta karI jIvAtmAne durgatimAM rokI rAkhe che. A karmabaMdhamAM ke tenA kAraNomAM eka zubha rekhA paNa che. A zubha rekhA puNyanuM upArjana kare che, UMca gatimAM laI jAya che. zubha saMyoga UbhA kare che. AdhyAtmika sAdhanAnA anukULa saMyogo prApta karAve che. karmabaMdhanA je je kAraNo che, te badhA kAraNone be bhAgamAM vibhakta karI zakAya che. 1) azubha karma baMdhanA kAraNo, 2) zubha karma baMdhanA kAraNo. mukhyatayA ApaNe traNa kAraNonuM vivecana karyuM che, te pApakarmabaMdhanA viziSTa kAraNo che. AgaLa siddhikAra AvA pApajanaka kAraNonuM chedana karavAnI preraNA paNa Ape che, tethI ahIM mukhyatve azubhakarmonA kAraNonI ja abhivyaMjanA che. zubha karmabaMdhanA kAraNone chedavA mATe alaga prayAsanI jarUra nathI. pApakarmano pUrNa saMvara thayA pachI zubhakarmo vidAya levA mAMDe che. khAsa karIne ghAtikarmonA kAraNonuM ja chedana karavuM paDe che. ghAtikarmono kSayopazama ke upazama thatAM bAkInA karmonA udayabhAvo ke sattAmAM paDelA karmo paNa svataH vilupta thavAno mArga akhatyAra kare che arthAt avasthAMtara thaI jAya che. ApaNe je traNa kAraNonuM vivecana karyuM che, te kAraNo mukhyatve ghAtikarmabaMdhanA kAraNo che, tenI pradhAnatAthI azubha karmono adhika saMcaya thAya che. ATaluM vivecana karyA pachI kahevAnuM tAtparya e che ke gAthAmAM je je kAraNo baMdhanA.. tema kahyuM che. tenuM mukhya lakSya ghAtikanA phAphaDapha phapha phaphapha phaphapha phaphapha - (ja). Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNonI abhivyakti mATe che. ApaNe vivecana mATe traNa kAraNo abhivyakta karyA che paraMtu tattvadraSTie te kAraNone bahu chUTA pADI zakAya tema nathI. ajJAna, mithyAtva ke AcArahInatAavrata, paraspara saMkaLAyelA che. mithyAtva paNa eka prakAranuM ajJAna che ane ajJAna svayaM mithyAjJAna hovAthI eka prakAranuM mithyAtva ja che ane jyAM samyagujJAna ane samyaguzraddhAno abhAva che, tyAM jIva viSayAbhilASI hovAthI vratabhAva ke cAritrabhAva pratye AkarSita na thAya, te sahaja che. kadAca bAhya kAraNonI apekSAe anya hetuthI kaThina vrata ke tapa kare, to bAhA bhAve vrata hovA chatAM te vratanI koTimAM AvatA nathI, tenAthI karmabaMdhanA kAraNo laya pAmatA nathI. jema koI vyakti nATakamAM sAdhu ke yogInuM pAtra laI suMdara abhinaya kare ane sAdhu ke yogIthI paNa adhika tyAganI ke dhyAnanI mudrAo upasthita karI hajAro lokone AkarSita kare, vAha vAhanI tALIonA gaDagaDATa thAya paraMtu kharekhara tenAmAM koI yogInA ke vratanA bhAva nathI. teno tyAgano abhinaya AMkhane AMjI nAkhe tevo hoya che paraMtu hakIkatamAM tenAmAM tyAgabhAvanuM koI pariNamana nathI, te ja rIte koI bAhya tyAgaceSTAmAM sapaDAI rahe ane samyaka cAritranI pariNati na hoya, to karmabaMdhanA kAraNa yathAtathya banI rahe che. kadAca mAyA-kapaTano atireka hoya, to baMdhanA kAraNonuM chedana to dUra rahyuM paNa tIvrabaMdhana thaI zake che. - ajJAna, mithyAtva ane avrata, A traNenI joDI che. karmazAstramAM traNe kAraNone alaga alaga karmo sAthe saMbaMdhita batAvyA che paraMtu hakIkatamAM to mithyAtva ane avrata, mohanIya karmanI be zAkhA che ane ajJAna te jJAnavaraNIyakarmanuM phaLa che. A traNene jUdA karavAnuM kAraNa e che ke ajJAna jIvane AkSepa kare che, vikSepa karatuM nathI. jyAre mithyAtva ane avrata AkSepa ane vikSepa baMne kare che. AkSepa guNane DhAMke che, vikSepa guNane DhAMkIne duvRttine UbhI kare che. A rIte mULamAM traNe kAraNo eka samAna che. karma baMdhanakartA zA mATe ? - A eka sanAtana prazna che. hakIkatamAM to manuSya je karma kare che, tenA sAkSAta phaLa paNa dekhAya che. azubha karma ke khoTA kAma kare, to vyavahAra jagatamAM paNa tenA kaDavA phaLa maLe che paraMtu jIva karmanA saMyogamAM rahe, to te karmane ja oLakhe che, svayaM karma karanArane oLakhato nathI. jema gADha UMghamAM sUtelo mANasa svapnamAM ke UMghamAM halanacalana karI kAMI paNa ceSTA kare, tyAre svayaM temAM hAjara hoto nathI. AvI ceSTA karanAro UMDA khADAmAM paNa paDI zake che, tene potAnuM bhAna nathI. te ja rIte zAstrakAro kahe che ke karma karanAra svayaM karmamaya banI jAya ane svayaMne ja bhUlI jAya, to bhayaMkara durgama sthiti thAya che. karmo pradhAna thavAthI game tevA nAca nacAvI zake che. sarpa ItyAdi yoniomAM ke sUvara AdinA dehamAM baMdhAyelA jIva koI karmanA phaLa bhogavatA anaMta vedanA sahana karI mRtyunA cakramAM pIsAtA rahe che, mATe karma tAtkAlika kaDavA-mIThA phaLa Ape, teTalA pUratA ja te sImita nathI paraMtu jIvane baMdhanakartA banI parAdhIna avasthA UbhI kare che. sonAnA pIMjarAmAM rahelo zukarAja-popaTa zuM parAdhIna nathI ? jelamAM rahelo koI zreSThI putra zuM potAne sukhI mAnI zake che ? ApaNo prazna e ja che ke karma baMdhanakartA zA mATe ? teno spaSTa uttara e che ke karmo kartAne bhUlamAM nAMkhI Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parAdhIna avasthA UbhI kare che, tethI te baMdhanakartA che. te kAraNa chedaka dazA - gAthAnA uttarArdhamAM zAstrakAra sIdhI rIte karmachedananI vAta karatA nathI temaja tevA koI sAdhanane paNa Igita karyA nathI paraMtu bahu ja khUbIthI temaNe karma chedanArane taiyAra karyo che. jema karavatathI lAkaDu kapAya che, tema karma kApavAnI vidhi karatA karavata calAvanAra ustAda hoya, kalAvidhino jANakAra hoya, te jarUrI che. jo kASTa chedanAra svayaM niSNAta che, to kASTa kApavAnI kriyA tene zIkhaDAvavI paDatI nathI. te rIte ahIM karmachedananA nAnA-moTA sAdhanono ullekha karyA vinA mukhya sAdhakane dRSTigocara karyo che ane sAdhakanI dazA ke avasthA kharekhara anukULa athavA sArI hoya, to bAkInuM kArya ApoApa thaI jAya che, A vAta lakSamAM rAkhI "chedaka dazA" zabdaprayoga karyo che athavA chedanAranI dazA kAraNane chedI zake tevI prabaLa hovI joIe. gAthAnA traNa AlaMbana spaSTa karavAthI viSayano pUro bhAva spaSTa thaze. 1) kAraNa, 2) kAraNa chedananI vidhi, 3) chedana karanAra sAdhaka. jema kAraNa-kAryano sumeLa che, tema kAryachedananA kAraNa ane chedanarUpa kArya, te baMneno paNa sumeLa hovo joIe. yogya kAraNanA astitvamAM jema kArya niSpanna thAya che, tema AvA yogya kAraNone lupta karavAthI athavA teno nAza karavAthI tenA kAryano paNa nAza thAya che. ahIM gAthAnA bhAva badalAyA che. kAraNano nAza karavo, te kArya che ane nAza karavAnA je sAdhano ke tenA kartA che, te nAzanA kAraNa bane che. nAza karavAnI vidhi karatA nAza karanAranuM mahattva vadhAre che. vidhi te upakaraNa che jyAre nAza karanAra, te kartA rUpe kAryano janaka che kAraNono nAza be vAtanuM spaSTIkaraNa mAMge che - 1) chedaka, 2) chedavAnI vidhi. chedaka koI sAdhaka jIva che ane tenI UMcI dazA, te chedananI yogyatA che. chedakadazA eTale yogya chedaka, Ucita vidhino jANakAra, samyaka prakAre kriyA ane karmanuM parivartana karavAmAM niSNAta hoya, te chedaka dazA tarIke oLakhAya che. sAthe sAthe chedaka kahevAthI kartAno dhvani spaSTa thAya che. koIpaNa vyakti jyAre kartA bane che, tyAre tenAmAM kAma karavAnI zakti paNa jarUrI che. chedakadazA zabdathI parokSabhAve chedananI zaktinI abhivyakti karI che. karmabaMdhamAM kAraNa rUpa je avalaMbana hatuM tenI jagyAe ahIM chedananA kAraNa AlaMbana bane che. ahIM baMdhanA kAraNano abhAva karavAno che. ahIM abhAva rUpa kArya saMpAdana karavA je prabaLa kartA rUpI kAraNanI jarUra che, teno A gAthAmAM kAraNa chedaka dazA" kahI saMkSepamAM ullekha karyo che. kAraNano artha ahIM kAraNanuM chedana' e pramANe samajavAno che. kAraNa chedaka dazA" eTale kAraNonuM chedana karanAra vyaktinI dazA arthAt tenA ucita sAdhano. ATaluM vAkya pRththakkaraNa karyA pachI sAMgopAMga tAttvika vicAraNAnI AvazyakatA che, have tenA para dhyAna ApazuM. ahIM baMdhanA kAraNo kahyA che, te mukhyatve pApakarmabaMdhanA kAraNo samajavAnA che. A vAta Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara eka tAttvika vicAra pragaTa karIne punaH anusaMdhAna karazuM. tAttvika vicAraNA - je kAraNone chedavAnA che athavA chedI zakAya tema che athavA jJAtA-chedaka potAnI UrdhvadazAthI te kAraNanuM chedana kare che paraMtu ahIM khAsa dhyAna rAkhavAnuM che ke pApanA kAraNonuM ja chedana thaI zake che. puNyabaMdha thavAnA je je kAraNo che, teno cheda thaI zakato nathI kAraNa ke pApanA kAraNonuM chedana karavAnI sAthe sAthe puNyakarmano svataH baMdha thAya che. prAraMbhamAM jema jema chedananI dazA UMcI thatI jAya che, tema tema pApakarmanA baMdha chedAtA jAya che. paraMtu puNyabaMdha vadhatA jAya che eTale ahIM paNa puNyabaMdhanuM chedana thatuM nathI paraMtu AgaLa vadhIne chedaka jyAre parama dazAno anubhava kare che ane uparanA guNasthAnano sparza kare che, tyAre svataH parNanI nirjarA thAya che ane paryAno Azrava rokAya che. paryAbaMdhanA kAraNabhUta je zabhayoga hato. te abhayoganI sthiratA thavAthI pazyano Azrava ghaTe che ane e rIte puNyanA kAraNo paNa svataH chedAya che. chedakanI dazA UrdhvagAmI hovAthI teno koI alaga prayatna nathI. A vAta svAdhyAyakartAe dhyAnamAM rAkhavAnI che ane gAthAmAM je je kAraNo baMdhanA' kahyA che, temAM mukhyatve pApabaMdhanA kAraNonuM ja grahaNa thAya che... astu. have ApaNe mULa viSaya para AvIe. chedaka eTale sAdhaka. sAdhaka potAnA parAkramathI sAdhanAmAM joDAIne pApakarmone athavA bhUtakAlIna karmabaMdhane kApavA prayAsa kare che paraMtu sAdhakanI avasthA arthAt vicAraNA ke tenA mananA pariNAmo yogya na hoya, to tenuM parAkrama saphaLa thatuM nathI eTaluM ja nahIM paraMtu hAnikara paNa bane che. gAthAmAM chedananI dazA upara vajana ApyuM che. chedaka zabdanuM uccAraNa karyuM che. tenuM kAraNa e che ke sAdhaka parAkramazIla ane samartha hovo joIe. tenAmAM karmachedananI kSamatA hovI joIe. vIryaMtarAya karmanA kSayopazamathI prApta thayelI zakti dvArA je kAMI anya jJAnAdi pragaTa thayA che, teno yogya prayoga karavA jyAre jIva parAkrama kare, tyAre sAdhaka zuddhadazA dvArA arthAt yogya pariNamana dvArA baMdhanA upasthita kAraNono cheda kare che. kAraNano cheda thatAM baMdhano paNa cheda thAya, te sahaja che. AkhuM tAtparya e che ke "kAraNanA baMdhanamAMthI mukta thavuM, tenI ja mokSanA upAya tarIke gaNanA thAya che. kAraNa svayaM baMdhana che ane tenAthI pApabaMdhanuM paNa nirmANa thAya che. jema viSavRkSa viSAkta phaLane ja janma Ape che. temAM viSavRkSa ane viSAkta phaLa, baMne bhayajanaka che. viSavRkSanuM chedana thatAM viSAkta phaLanuM paNa chedana thAya che arthAt kAraNa ane karmabaMdha, baMneno eka sAthe cheda thAya che paraMtu sAdhaka parAkramazIla hoya chatAM tenI dazA yogya na hoya, vicArazreNI yogya na hoya, zraddhA ane jJAnamAM vikAra hoya, to sAdhaka nizAna upara tIra calAvI zakato nathI. jema dUdha poSaka tattva che paraMtu dUdhamAM vikArI tattvo bhaLI gayA hoya, to te hAnikara bane che. sAdhaka karyA che, to dazA tenuM upakaraNa che. jJAtA karyA che, jJAna tenuM upakaraNa che. dAtA ke dAnI dAnanA kartA che, to dAnanI vidhi te upakaraNa che. upakaraNa kyAreka upAdAna rUpa hoya, kyAreka nimitta rUpe hoya che. upakaraNa upAdAna rUpe hoya ke nimitta rUpe hoya, te baMne yogya hovA jarUrI che. upakaraNamAM jo doSa hoya arthAt upakaraNa dUSita hoya, to kArya paNa dUSita thAya che. kartAnA doSa ke upakaraNanA doSa, tenA kAryamAM utarI S Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave che ane pariNAme siddhi maLatI nathI. te ja rIte kartAnA guNa ane nirdoSa upakaraNa zuddha kAryane janma Ape che ane sAdhya siddha thAya che. rasoI karanArI bahena yogya hoya ane loTa, ghI ItyAdi dravyo zuddha hoya, to rasoI zreSTha bane che. te ja rIte sAdhaka yogya hoya, tenI zraddhA ane jJAnAdi upAdAna upakaraNa nirdoSa hoya, sadguru ke satuzAstra rUpI nimitta kAraNa paNa nirdoSa hoya, tyAre "sarva dravyathI Atmadravya sarvathA mukta, nirvikArI, akhaMDa, anAdi, sanAtana satya che." tevA pariNAmothI chedaka para pariNAmonuM chedana karI, vibhAva pariNatithI dUra rahI, svabhAva pariNatimAM ramaNa kare che, tyAre sAdhaka ke IdakanI dazA sudazA bane che. AvI dazAnuM pariNamana karmabaMdhanA kAraNonuM chedana karavA mATe prabaLatama hathiyAra che. chedakadazA" zabda prayoga dvArA siddhikAre ghaNA gaMbhIra artha sAthe kartA ane tenuM upakaraNa, te baMnenI yogyatAnuM eka sAthe kathana karyuM che. ahIM gAthAmAM prayukata "te kAraNa' zabda baMne bhAvamAM prayukta thaI zake che. pApanA je kAraNo hatA, te kAraNa, jyAre bIjo artha e che ke jema eka pakSamAM baMdhanA kAraNa che to sAmApakSamAM chedakadazA te baMdhane chedavAnuM kAraNa che, arthAt chedakadazA paNa eka kAraNa che. A evuM kAragara kAraNa che ke te pApakAraNone chedI nAMkhe che. baMdhanA kAraNa upara A chedakadazA rU5 zuddha kAraNanI Takkara che. jema agni pragaTa thavAmAM kASTa ItyAdi kAraNo che, tema pANI tene nAza karavAnuM kAraNa che. paraspara be virodhI kAraNonI Takkara vAya che ane agni zAMta thaI jAya che. te ja rIte ahIM pApanA kAraNono nAza karavA mATe jJAna tenuM pratiyogI kAraNa che. chedakadazA rUpI zuddha kAraNa, baMdhanA azuddha kAraNano nAza kare che. gAthAmAM te kAraNa chedaka dazA..' te pramANe lakhyuM che. ahIM je "kAraNa' zabdano uccAra karyo che, te uttama kAraNone mATe saMbodhana hoya tevI abhivyaMjanA che. sAra e thayo ke chedakadazA baMdhanA kAraNonuM chedana kare che. chedakadazAno artha jevI-tevI chedakadazA nahIM paraMtu adhyAtma utkrAMtine anukULa dazAne ahIM chedakadazA kahI che. chedakadazA - ApaNe chedaka zabdano artha kartA arthamAM lIdho che arthAt chedana karanAra, te rIte kartutvano bhAva batAvyo che paraMtu chedaka zabda dazAnuM vizeSaNa paNa thaI zake che. chedakadazA eTale chedana karanArI dazA. je dazA ke avasthAthI karmabaMdhananuM chedana thAya che, baMdhanA kAraNonuM paNa chedana thAya che, tevI dazAne chedakadazA kahI zakAya che. ahIM dazAnI pradhAnatA che. sAdhaka jyAre UMcI dazAno sparza kare che, UMcI sAdhanAmAM ramaNa kare che, tyAre A dazA bevaDuM kAma kare che, sAdhakane AdhyAtmika AnaMda Ape che, parama sukhanI anubhUti karAve che ane sAthe sAthe baMdhanA kAraNanuM chedana kare che. jema koI evI auSadhi hoya, je parama svAdiSTa hoya ane rogano nAza karanArI hoya, to A auSadhi bevaDuM kAma kare che. te svAda Ape che ane roga kApe che, tema chedakadazA AnaMda Ape che ane karma kApe che. siddhikAre "kAraNa chedakadazA' lakhyuM che, to kAraNa pachI "saMhAraka' zabda adhyAhAra thaI jAya che. teno bhAva A rIte thAya - baMdha kAraNa saMhAraka chedakadazA. A rIte gAthAmAM kartA ane kAraNa baMnenI mahattA jaLavAI rahe che. chedakapaNuM che ane dazA paNa che. Ama ubhayapakSanI zreSThatA parama zreSThatAnI janaka che. - (48) Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe ahIM khUba ja vistArathI baMdhanA kAraNo ane tenA chedaka kAraNonI vivecanA karI che. kRpALu gurudeve saMsArano paMtha ane mokSano paMtha, baMne paMthane sAmasAmAM rajU karyA che, te temanI alaukika kAvyakaLA che. gujarAtI bhASAnA AvA sAdhAraNa padomAM AvI gahana vAta ghaNA saMkSipta bhAvamAM abhivyakta karavI, te temanI gupta ArAdhanAno paNa paricaya Ape che. jema dahIM valovIne mAkhaNa jevA sArabhUta tattvane kADhavAmAM Ave, tema jANe zAstronuM valoNuM karIne navanIta rUpI A sArabhUta pado pradarzita karyA hoya, te spaSTa joI zakAya che. mokSapaMtha bhavaaMta - je je kAraNa baMdhanA, te te kAraNanuM chedana (chedakadazA), te che mokSano paMtha. eka Avazyaka noMdha - baMdha be prakAranA che, pApabaMdha ane puNyabaMdha. chedanI prAthamikadazAthI pApabaMdha cheDAya che ane puNyabaMdha vadhato jAya che. jyAre pApano Azrava zUnya thAya, pApanA baMdhonuM ghaNuM chedana thaI jAya, tyAre chedakadazA vadhAre urdhvagAmI thavAthI have puNyanA baMdhanuM paNa chedana thAya che arthAt kAraNonuM chedana baMne prakAre thAya che te dhyAnamAM rAkhavAnuM che. 1) pApabaMdhanA kAraNathI pApano baMdha. 2) jIvanI chedakadazAno AraMbha thAya tyAre, pApabaMdhanuM chedana ane puNyabaMdhanI vRddhi. 3) chedakadazA UrdhvagAmI thatAM, pApabaMdha zUnya ane puNyabaMdhanuM chedana. 4) sAdhakanI aMtima mukta thavAnI avasthA, pApa ane puNya baMne baMdha zUnya thAya che. A ayogI avasthA, te mokSano paMtha che. A che mokSanA paMthano krama. A rIte baMdhanuM chedana karatAM karatAM jIvAtmA muktino mArga meLave che. sArAMza e thayo ke je mAyAvI dazAthI jIvAtmA baMdhanamAM hato, tenAthI viparIta dazA dhAraNa karavAthI baMdhanamAMthI mukta thaI mokSano paMtha meLave che. jema dorIne eka dizAmAM pheravavAthI temAM vaLa caDhato jAya ane tenA badhA taMtuo ekabIjAmAM baMdhAIne TAITa thaI jAya che paraMtu te ja dorIne ulaTo vaLa ApavAthI dorInA badhA taMtuo chUTA thAya che, mukta thAya che. jene gujarAtI bhASAmAM "uvaLa' kahe che. vaLathI baMdhAya ane uvaLathI khulI jAya che. A ja rIte sAMsArika bhAvothI AtmA baMdhAya che ane tenAthI viparIta bhAvothI arthAtu asAMsArika bhAvothI mukta thavAya che. kAraNonuM sevana te vaLa che pine kAraNonuM chedana te uvaLa che. vaLI te baMdhana che ane uvaLa te mukti che. yogazAstramAM paNa kahyuM che ke vitavAne pratipakSamAvanam | vitarka eTale vikArI vicAro ane pratipakSabhAvana eTale nirmaLa avikArI pariNAmo. A pratipakSabhAvana te vitarkano laya kare che ane muktino mArga nirmANa kare che. A gAthAnuM hArda samajavA mATe ghaNuM UMDANathI vivecana karyuM che. khAsa samajavA mATe keTalIka vAto pharI pharIne kahevAmAM AvI che. praznakAre pAMca sthAnano svIkAra karyA pachI mokSanA upAya viSe prazna pUchayo che ane zaMkA paNa vyakta karI che ke koI sAco upAya dekhAto nathI paraMtu tenA pratyuttara rUpe siddhikAre kArya-kAraNanA siddhAMtanuM avalaMbana karyuM che. kAraNano abhAva thAya, to Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsArIdazAno abhAva thAya ane muktino upAya sahaja rIte maLI jAya che. upAya to che ja. upAya na dekhAvo, te ajJAnadazA che. ajJAnanA kAraNe upAya dekhAto nathI. dipaka telanA AdhAre baLe che. tela rUpI baLataNa zAMta thatAM dipaka bujhAya jAya che, te eka dIvA jevI vAta che. je kAraNathI dIvo baLe che, te kAraNano laya thatAM dIvo TharI jAya che arthAt dIvAnI mukti thaI jAya che. A vAtane ApaNA siddhikAre ahIM sacoTa zabdamAM pragaTa karI che. je kAraNathI saMsAra Ubho thAya che, je kAraNothI baMdhana che, te kAraNono laya thatAM saMsArathI mukti thaI jAya che ane jIvarUpI dIpaka anaMta zAMtimAM aMtahita thaI jAya che. sAMsArika kAraNono nAza e ja mokSano mArga che. bIjano nAza thavAthI vRkSa vikAsa pAmatuM nathI. A badhA prabaLa tarkanA AdhAre A gAthAmAM mokSanA upAyanI draDhIbhUta sthApanA karI che ane bhojana pachI jema tRptino oDakAra Ave, tema ahIM pUrNa vizvAsa sAthe zAstrakAra kahe che ke mokSano paMtha prApta thatAM bhavano aMta arthAtu saMsAranA aMtano aMtima cheDo prApta thatAM A muktimArga jIvane siddhadazA rUpI kendra sudhI laI jAya che. ahIM bhavano aMta thAya che ane paMtha paNa pUro thaI jAya che. A muktimArga evo che ke jemAM eka ja dizAmAM AgaLa vadhavAnuM hoya che. sAmAnya rIte dravyamArgamAM AvAgamana arthAtu AvavuM ane javuM, baMne kriyA thAya che paraMtu A mokSamArgamAM kevaLa javAnuM ja hoya che. temAM koI pAcho phare. to bhaktimArgathI bhalo paDIne te amaktinA mArge jAya che. sAra e che ke muktimArgano artha e che ke mukti tarapha janAro mArga. jemAM javAnuM ja che ane aMtima cheDe pahoMcyA pachI bhavano aMta thatAM punaH pAchuM vaLavAnuM hotuM nathI. A laukika yAtrAmAM paNa aMtima smazAnayAtrA thatAM laukika jIvanano aMta AvI jAya che, te ja rIte A alaukika yAtrAmAM eka vakhata kendra upara gayA pachI pAchuM pharavAnuM nathI. jIvanI A aMtima yAtrA che. tyAM janma-janmAMtara ke bhavano aMta thaI jAya che. pAchA pharavAnA kAraNono ja nAza thaI gayo che, tethI pAchuM pharavAnuM koI sAdhana paNa nathI, na mavati ta gamavaH | gamavoH parva mokSa | bhavano abhAva, te mokSa che. gAthAmAM kahyuM che ke mokSano paMtha, te ja bhavano aMta che. muktimArga pakaDe che, tene mukti maLe che. nizcita sAdhanathI nizcita sAdhya siddha thAya che. sAdhana satya che, to upAya paNa satya che. upAyano artha che sAdhananI prApti. AdhyAtmika saMpUTa - A gAthA upara je vivaraNa ApyuM che, tenAthI samajAya che ke saMpUrNa gAthA AdhyAtmika bhAvothI bharelI che, chatAM ApaNe gAthAnA zabdothI haTIne gAthAnA udaramAM dRSTipAta karazuM, to AdhyAtmika aMtarajagatamAM camakatA hIrA najare paDe che. AkhI gAthAno mULabhUta zabda che "chedakadazA'. A chedakadazA zuM hakIkatamAM koI dazA che ? jo dazA che, to te eka paryAya che. zuM paryAyane prApta thavAthI kAryasiddhi thAya che ? samayasAra jevo mahAna AdhyAtmikagraMtha paNa kahe che ke bhedavijJAna pachI abhedajJAna te sAdhanAno aMtima paDAva che. jema vibhAva ane svabhAvano bheda che. have A bhedajJAnanuM kAma pUruM thayA pachI punaH eka vizeSa bhedajJAna sAdhanAmAM jarUrI che. A bhedajJAna dravya ane tenI paryAyanuM che. akhaMDa Atmadravya eka Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddha paryAya pUratuM sImita nathI. keLavajJAna paNa eka paryAya che. kevaLajJAna jemAMthI niSpanna thayuM che tevo akhaMDa, avibhAjya, avicchinna, anaMtazuddha paryAyano janaka AtmA che, te upAsya che. zuddha paryAya te zuddha AtmAnuM lakSaNa che. A zuddha lakSaNathI lakSya sudhI pahoMcAya che ane lakSya te AtmA che. paryAyane mAtra samajavAnI che. paryAya te sAdhya nathI. vikArI paryAyano parihAra karyA pachI paNa zuddha paryAya te jJAna che ane teno svAmI AtmA che, te jJAtA che. ahIM jJAna upAsya nathI, jJAtA upAsya che, AvuM abheda ane akhaMDa pAramArthika tattva che, te paramAtmA che, te svayaM Izvara che ane anaMta zaktino svAmI parama prakAzaka te bhagavAna svarUpa che, te adhyAtmamaMdirano mULa nAyaka che. chedakadazA te paryAya che paraMtu AvI chedakadazA jemAMthI pragaTa thaI che, te aMtaryAmI, anaMtanidhAna AtmAne dRSTigata karavo, te A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa che. talavAra khUba ja sArI che, to teno calAvanAra paNa kevo parAkramI haze ? kaLA ATalI suMdara che, to teno kalAdhara keTalo suMdara haze ? kaLAne pArakhyA pachI kalAdharane zodhI kADhavo, te sAdhanAnI carama sthiti che. aMte phakta OM zAMti bolavAnuM rahe che. upasaMhAra - prazrakAranI upAya saMbaMdhI jijJAsAnA uttaramAM A gAthA prastuta karavAmAM AvI che. dareka kArya ke kAryano abhAva, te baMnenA nizcita kAraNa hoya che. A gAthAmAM bahu khUbIthI vidhi ane niSedha baMneno ullekha karyo che. je kAraNathI baMdha thAya, te baMdhano paMtha che ane je sAdhanAthI baMdhanA kAraNono nAza thAya, te mokSano paMtha che. Ama roga ane rAITa, aMdhakAra ane prakAza, DUbavuM ane taravuM, paraspara baMne kArya-kAraNanI rUparekhA spaSTa hoya che, te ja rIte ahIM baMdha ane mukti, baMne pakSane spaSTa karyA che. AkhI gAthA mAno tamAma dharmazAstro ane nItizAstronI sArabhUta hoya, tevI che. vyavahAra ane nizcaya, baMnenuM samAna rIte eka sAthe kathana kare che. AvI anupama gAthA Atmasiddhino alaMkAra che. gAthAnA aMtamAM mokSapaMthanuM suphaLa batAvyuM che. A suphaLa che bhavano aMta. vAsanAnA kAraNe jIva janma-janmAMtaramAM rakhaDe che. vAsanAno aMta thatAM bhava-bhavAMtarano aMta thAya che, paramapada evuM siddhipada prApta thAya che. je anaMta saMsAranuM aMtima zreSTha suphaLa che, te mukti che. A rIte gAthAnuM samApana karI gAthAnI ratnamALAno navo maNako vicAra rUpI aMgulI para caDhAvIe. (51) -- |||| Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-100 upodghAta - A gAthAmAM mukhya graMtha' tema lakhyuM che. mukhya graMtha te mohanIyakarmanI gAMTha che. karmano rAjA mohanIyakarma che. mohanIyakarma ja saMsAranuM mULa che. ahIM siddhikAre A gAMThane mukhya mAnI che. karmabaMdhanA kAraNamAM rAga-dveSa ane ajJAnano ullekha karyo che. tenI nivRtti thAya arthAt doSonuM samApana thAya, tenuM samApana tathA samApana karavAnA sAdhana, te baMne siddhikArane ISTa che ane te ja mokSano mArga che. pharIthI A gAthAmAM mokSapaMthano ullekha karyo che. AkhI gAthA pUrvanI gAthA sAthe pUro saMbaMdha dharAve che. ApaNe baMdhanA dhruva kAraNonI gAthAnA AdhAre sparza karI maulika rIte doSonuM mUlyAMkana karIe. rAga dveSa ajJAna e mukhya karmanI graMtha, | thAya nivRtti jehathI, te ja mokSano paMtha / 10o | adhyAtmadoSo : sAdhAraNa rIte anya dharmazAstromAM kAma, krodha, mada, moha, lobha ane tRSNA, A Sar3a ripuno ullekha che. kAma-krodhanI to sarvatra niMdA thaI che paraMtu jainazAstromAM rAga-dveSane doSa tarIke pradhAna sthAna ApavAmAM AvyuM che. anya doSo tyAjya to che ja paraMtu rAga-dveSa badhA doSonA janaka che. rAgo loko ya mUvIya zAstramAM Avo spaSTa ullekha che. rAga-dveSamAM paNa rAganI nivRttinI pradhAnatA che. vItarAgadarzana rAganI nivRttithI ja sthApita thayuM che. devAdhideva arihaMtone vItarAga kahyA che. vItarAgamAM rAganI bhUmikA bahu moTI che. jJAnano udbhava thatAM dveSa sahaja gaLI jAya che paraMtu rAgano saMzleSa eTalo badho mITho, madhuro ane cIkaNo hoya che, te uparAMta jaDa-cetana, baMne pratye UMDo rAgabhAva vikasita thAya che. jaTha dravyo pratye dveSa thavAnI saMbhAvanA ochI che. jaDa dravyo aNagamatA hoI zake paraMtu te pheSanA bhAjana banatA nathI. jyAre managamatA jaDa dravyo tIvra rAganA kAraNa banI zake che. rAga vyApaka che, keSa maryAdita che. baMnenI UMDI tulanA karIe, te pahelAM ahIM eTaluM ja kahezuM ke sAdhanAmAM rAga nivRtti pramukha sthAna dharAve che. rAga gayA pachI ja vItarAga thavAya che. vItarAga thavuM te samagra jaina sAdhanAnI UMcI minAra che. AcArya, upAdhyAya, sthavira ke zrutajJAnI, viziSTa jJAnI, badhA padone pAra karI aMtima vijayano dhvaja jyAM pharake che, te che vItarAga pada. uparyukta badhI padavIomAM vadhateoche aMze rAga astitva dharAve che. mahAjJAnI ke mahAtapasvI paNa sarvathA rAga sahita thaI zakatA nathI. kAmakrodha ke dveSa jevA doSo bhale zAMta thaI jatAM hoya paraMtu rAga evo ramaNIya ane vahAlo che ke tenI dostI choDavAmAM ghaNI kaThoratAnI apekSA rahe che. te jAya che, tyAre potAnA priyatama mitra AtmAne paNa bahu moTI padavInuM dAna kare che, jatAM jatAM parama kalyANanuM varadAna ApI jAya che, A padavI che vItarAga ane paramakalyANa che vItarAgabhAva. rAga jatAM jatAM kahI jAya che ke he AtmabaMdhu ! have Apane jarA paNa bhaya nathI, A rIte parama abhayadAna paNa ApI jAya che. jainadarzanamAM sAdhanAnA kSetramAM rAgano ullekha karavAmAM Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devAdhidevoe ghaNo gaMbhIrabhAva pradarzita karyo che. bolavAmAM rAga-dveSa sAthe bolAya che paraMtu hakIkatamAM A baMne ekadama svataMtra doSa nathI, eka sikkAnI be bAju hoya, tevA sammilita doSa che. dveSanuM adhiSThAna paNa rAga che. rAgathI dveSa thavAno avasara adhika upasthita thAya che. eka vastu be vyaktine priya hoya ane te vastu prati baMnene rAga hoya, to vastu vastunA sthAne che paraMtu A be vyaktinI vacce rAga-dveSanuM nATaka racAya che. baMne rAgI vyakti paraspara dveSI banI jAya che. magana chaganane dhikkAre che ane chagana maganane dhikkAre che. Ama baMnenA rAgathI paraspara dveSano janma thayo che. rAga te mULa che, te vyartha dveSanuM uddbhAvana kare che. AthI spaSTa samajI zakAya che ke rAga dveSane janma Ape che. vastuno rAga vyaktinA dveSanuM nimitta bane che. rAganuM nizAna vastu che. dveSanuM nizAna vyakti che. kharuM pUcho to rAga ja be pAMkhavALo banI mohanI preraNAthI AtmA upara humalo kare che. rAganuM svarUpa prakRti jagatamAM prANI mAtra AMzika jJAna cetanA dharAve che ane jJAna cetanAne pragaTa thavA mATe vizva racanAmAM dehanI sAthe IdriyonuM nirmANa thayuM che. IdriyonI kula saMkhyA pAMca che paraMtu karma cetanAnA kAraNe badhA jIvone pAMce Idriyo upalabdha nathI. A alaukika saMgaThana che ke jema zarIradhArIne pAMca Idriyo maLI che tema bhautika jagatamAM viSaya rUpe pAMca guNo paNa astitva dharAve che. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza, A pAMca viSayone grahaNa karatI kramazaH karNa, netra, jIhavA, nAsikA ane tvacA AvI pAMca IMdriyo kAryarata che. IMdriya potAnuM kArya kare te svAbhAvika che paraMtu A IMdriyanA viSayanI sAthe tenA jJAna uparAMta rUci ane arUcinA bhAva sahaja rIte joDAyelA che. rUci sukhAtmaka che, arUci duHkhAtmaka che. jIvane bhautika sukha vhAluM che. A sukhanuM AkarSaNa te ja rAganuM prathama biMdu che. kharuM pUcho, to rAganuM koI vAstavika kAraNa nathI paraMtu te mAyAvI rUpa che. eka prakAre mohajanaka mAyA che. kadAca padArtha ane IdriyonA jJAnanI vacce vikSepa UbhuM karanAra rAga tattva che. padArthanA guNadharma jANyA pachI temAM anAvazyaka anurakta rahevAnI, te padArthone saMgrahita karavAnI, je tRSNA UbhI thAya che, te rAga che. rAgane nyAya ApI zakAya tema nathI. ghaNI vakhata rAga zubhabhAvanA sAthe joDAyelo hoya, tyAre tene thoDo nyAya ApI zakAya tema che. AvA rAgane prazasta rAga paNa kahyo che paraMtu mULamAM tapAsIe tyAre ema jaNAya che ke mana ke Idriyone koI uccakoTino moTo AdhAra maLyo nathI jethI teo viSayono vizvAsa kare che, viSayomAM ja aTakI jAya che. viSayajanaka bhautika jagatane AdhArabhUta mAnI tenuM zaraNuM svIkAre che ane AvI parAdhIna bhAvanAnA mULamAM paNa rAga ja che. dveSanuM svarUpa jIva jo rAga sudhI aTakI jAya to paNa ghaNA anarthathI bacI zake che. paraMtu jemAM rAga karyo che tyAM viparIta avasthA utpanna thAya ane rAganA AzayabhUta evA padArthomAM bIjo koI bhAgIdAra thavA mAMge athavA padArtha svayaM apriya avasthAne dhAraNa kare, tyAre manuSyanuM mana chaMcheDAya che ane jIva AvI viparIta paristhitine svIkArI zakato nathI, tyAre tenA manamAM tiraskAra rUpI visphoTa thAya che. A virodhI jvALA jIvane dajhADe che, A che dveSanuM rUpa. pratikULa avasthAone dhikkArIne tene nAbUta karavA mATe je kAMI AMtarika bhAvanAo (53) Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udbhave che, te che dveSanuM rU5. jeTalo anAvazyaka rAga che tenAthI vadhAre anAvazyaka dveSa che. Ama rAga ane dveSa baMne anAvazyaka tattvoe parAdhInatAnA kAraNe jIvarUpI kSetramAM UMDA mULa nAMkhyA che. jIva parAdhIna che tene koI AdhAra nathI tevI avasthAmAM rAga-dveSa tyAM ThANuM nAMkhe che ane jIvane AdhAra ApatA hoya te rIte vyavahAra kare che ane svayaM poSaNa pAme che. jIva rAga-dveSa rUpI pANIthI karmarUpI vRkSane sIMce che. A gAthAmAM rAga-dveSane mukhya graMthI kahI che paraMtu sAthe ajJAna zabda mUkyo che. teno artha e che ke ajJAna avasthAmAM ja rAga-dveSa vadhAre prabaLa hoya che. corane cora tarIke oLakhyA pachI coranuM baLa ochuM thAya che, tema jJAna dvArA rAga-dveSane oLakhyA pachI rAga-dveSanI prabaLatA nahIMvat thaI jAya che paraMtu jo ajJAna hoya to te bephAma varte che, mATe gAthAmAM stutikAre rAga-dveSa sAthe ajJAna zabda mUkyo che ane A traNeya maLIne karmanI gAMThane khUba ja majabUta kare che. jemAM saMgrahaNIno dardI dUdhanuM sevana kare, to mahApIDA pAme, tema jIva duHkhI to che ane jJAnanA abhAvamAM rAga-dveSano tyAga na kare, to pariNAma zuM Ave te samajI zakAya tevuM che. zAstrakAranuM maMtavya e che ke A karmanI gAMThane poSaNa ApanArA mULa kAraNa rAga-dveSa che. rAga-dveSanA mULa kAraNa - hakIkatamAM jene rAga-dveSa nAma ApavAmAM Ave che, te koI doSa nathI paraMtu jIva anAdikALathI zarIramAM nivAsa kare che. jIva potAnI anukULatAnA AdhAre jIve che ane pratikULatAnA AdhAre keTaloka parihAra paNa kare che. rAga-dveSa e jIvanI prakRti banelI che. jyAre te ekendriyAdi jIvomAM anAdikALathI nivAsa karato hato, pRthvI, pANI Adi ekendriyanA zarIro hatA, tyAre rAga-dveSanI koI pragaTa prakRti na hatI, karmabaMdhanA koI moTA kAraNa paNa na hatA. te jIvone sAdhAraNa karmabaMdha thatA hatA. te nAnA jIvomAM ghasaMjJA rUpe dehAsakti hatI. zAstrakAra kahe che ke AvA ekendriya jIvo paNa teno saMhAra thAya che, tyAre duHkha pAme che ane saMhAra karanAra prati sUkSma draSAtmaka pratikyiA thAya che. te jIvonuM poSaNa thAya athavA te nirbhika avasthAmAM hoya, tyAre anukULatAthI sUkSma rAgAtmaka sukhAnubhUti kare che. have ApaNe mULa vAta upara AvIe. rAga-dveSa te jIvanI sAmAnya avasthA na hatI paraMtu hiMsAthI sarvaprathama draSathI utpati thAya che. trAsa, duHkha ane hiMsA pratikULa hovAthI tenA kartA pratye jIvamAM eka prakAranI pratikriyAtmaka je kriyA thAya che te sUkSma dveSanuM rUpa bane che ane tenAthI viparIta sArA nimitto jIvane sukhadAyaka bane, abhayanI sthiti UbhI kare che. tenI surakSAnA sAdhano vagere anukULa sAdhano upara sUkSma Asakti ke prema thavo, te svAbhAvika che. hakIkatamAM rAga-dveSa te asAmAnya sthiti che, te svabhAva rUpa sthiti nathI paraMtu jIva niraMtara asAmAnya sthitimAM rahevAthI Asakti upArjana, AdayabhAva, tiraskAra, nirAkaraNa ke he bhAva pragaTa thAya che. mULamAM upAdeya ane heya, e baMne kriyA rAga-dveSanA nimitta bane che. asaMzI paMcendriya jIvo sudhI heya-upAdeyanI bhAvanA tathA grahaNa ane parihAranI kriyA hovA chatAM rAga-dveSanI mAtrA bahu ochI hoya che, tethI te jIvone tIvra karmabaMdha thato nathI. tAtparya e che ke jIva mAtra potAnA jIvanane sukhamaya rAkhavA prayatnazIla hoya che. temAM jaDa ane jIvaMta dravyo Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke vyaktio nimitta bane che paraMtu jJAnacetanAno vikAsa na hovAthI A nimitto pratye mAdhyastha bhAvanA jaLavAtI nathI. pratikULa ke anukULa saMyoga prApta thavA, te Akho prAkRtika krama che. A kramamAM jIvanA pApa-puNya paNa joDAyelA che paraMtu jyAre udayamAna sthiti sAme Ave che ane prAkRtika nimitto upasthita thAya che, tyAre jo jJAnacetanA jAgRta hoya, to jIvAtmA mAdhyastha bhAva rAkhI rAga-dveSathI bacI zake che. jyAM jJAnacetanAnuM jAgaraNa nathI tevA oghasaMjJAthI saMvedana dharAvatAM anaMtAnaMta jIvo sUkSma dehomAM vAsa kare che, te sUkSma rAga-dveSanA bhAjana banatA rahe che. ATalA vivecanathI samajI zakAze ke rAga-dveSa svayaM utpanna thatAM nathI paraMtu tenA mULamAM hiMsAno pratikAra ane jIvananI surakSA, A be mukhya kAraNa che. jema jema jIvAtmA saMjJI paMcendriyAdi vikasita jIvasthAnamAM Ave che, tema tema tene sukhanA sAdhanonI AkAMkSAno paNa vikAsa thAya che. A AkAMkSA rAganuM mULa che ane tenI pratikriyA arthAt AkAMkSAnA bAdhaka pratye tiraskAra, te dveSanuM mULa che. gAthAmAM rAga-dveSane karmanI mukhya graMthI tarIke ulbodhana karyuM che. te mukhyatve saMjJI jIvonI pravRtti ane te jIvonI vartamAna rAgAdi avasthAnA AdhAre karyuM che paraMtu A vidhAna sArvabhauma hovAthI sUkSama bhAve mUDha jIvomAM paNa ghaTita thAya che. jo ke AvA mUDha jIvonA karmabaMdhano AdhAra mukhyatve rAga-dveSa nathI paraMtu anAdikAlIna karmapraNAlI che. - siddhikAre paNa rAga-dveSa ane ajJAnane karmabaMdhanA ke karmanI graMthInA mukhya kAraNa mAnyA che. teno artha e che ke alpacetanAvALA jIvone anya kAraNo paNa baMdhanuM nimitta thaI zake che. A traNe kAraNone alaga alaga nihALIe to ekendriyAdi jIvomAM rAga-dveSanI pradhAnatA nathI paraMtu ajJAnanI pradhAnatA che. siddhikAranuM maMtavya pravartamAna manuSyasamAjane lakSamAM rAkhIne abhivyakta thayuM che. jJAnanA abhAvamAM rAga-dveSa karmanI gAMThone janma Ape che. eka navuM nirIkSaNa - gAthAnuM bIjuM pAsuM - vyaktinA potAnA rAga-dveSa to karmabaMdhanuM kAraNa che ja paraMtu ajJAnanA kAraNe jIvAtmA bIjA jIvone mATe paNa karmabaMdhanuM mukhya kAraNa bane che. rAga-dveSa ane ajJAna eka vyakti pUratA sImita nathI paraMtu samaSTimAM paNa vyApaka rAga-dveSa UbhA thAya che. ajJAnI jIvo samagra samAjane ke rASTrane paNa rAga-dveSanI hoLImAM dhakelI de che ane tenA pariNAme mahAyuddhano janma thAya che. jema kauravono rAjyamoha mahAbhAratanuM nimitta banyo che. eka pakSano rAga bIjA pakSamAM dveSanI agnine prajvalita kare che. kahevAnuM tAtparya e che ke A rAga-dveSa pracaMDa dAvAnaLa jevA che. dAvAnaLa vyApaka rUpa dhAraNa karIne AkhA jaMgalano nAza kare che. siddhikAre rAga-dveSa ane ajJAnane pApanA mukhya kAraNa mAnyA che, te vizvanA ItihAsamAM pApanA khela UbhA kare che, tenI paNa sAkSI Ape che. pUrve ApaNe kahI gayA chIe tema rAganA eka aMzane AcArya bhagavaMtoe prazasta kahyo che. manuSyajIvanamAM jyAM sudhI te mukta thayo nathI, tyAM sudhI tene potAnA hitAhitano khyAla rAkhavo paDe che, te jarUrI Asakti rAkhyA vinA jIvI zakato nathI. te ja rIte te pratikULa saMyogono parihAra karyA vinA surakSita rahI zakato nathI. A rIte rAga-dveSa, jIvananuM eka aMga banI gayuM Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ is w che paraMtu tyAM khAsa samajavAnuM che ke te Avazyaka ane maryAdita hovA joIe. zAstramAM tene maMda kaSAya kahe che. maMda kaSAya hoya, tyAre yoganI pravRtti zubha banI jAya che ane AvI paristhitimAM karmabaMdha avazya thAya che paraMtu te puNyakarmabaMdha thAya che. A maMda rAga-dveSanA pariNAmone prazasta kahyA che. amaryAdita ane anAvazyaka rAga-dveSa, te mahApApabaMdhanuM kAraNa bane che. gAthAmAM je ullekha che, te AvA amaryAdita rAga-dveSane lakSamAM rAkhIne abhivyakta karavAmAM Avyo che. doSonuM vibhAjana - Ama to rAgadveSa ane ajJAna, traNe avibhAjita doSa che, eka prakAre sahacArI che. jJAnano abhAva ane rAga-dveSanI utpatti, te sahabhAvI che. jJAna doSonuM pratiyogI che paraMtu e bhUlavuM na joIe ke samyagujJAna rAga-dveSano parihAra karI zake che. viSayAbhibhUta jJAna arthAt mohathI abhibhUta jJAna, te jJAnanI koTimAM samAviSTa thatuM nathI kAraNa ke te eka prakAre ajJAna che. sAMsArika viSayonuM aneka prakAranuM jJAna, je jJAnanA prabhAvathI jIva parigrahano saMcaya kare che, svArthapUrti kare che ane potAnI buddhinA baLe anya vyaktinA ajJAnano lAbha le che, mAyAkapaTanI racanA kare che, tevuM sAMsArika pAMDitya ajJAnakoTimAM ja samAviSTa thAya che. ghaNI vakhata A prakAranuM pAMDitya apramANabhUta hovAthI tenI gaNanA viparIta jJAnanI kakSAmAM thAya che. je jJAnanA prabhAve rAga-dveSanI vRddhi thatI hoya, te ajJAna che. - rAga-dveSane mUkI daIe ane vibhAjana karIne ajJAnane ja parakhavAnI koziSa karIe, tyAre khyAla Ave che ke A eka doSa paNa eTalo vizALa ane virATa che ke te ghaNA anartha paNa sarjI zake che. jIva jyAre mUDhadazAmAM hato ane tenA jJAnano vikAsa thayo na hato, tyAre tenI ajJAnadazA te jIva mATe ati ghAtaka na hatI. te jIvo moTA anartha ke pApAcaraNanuM kAraNa banI zakatA nathI. AvA avikasita jIvonI narakAdi gati paNa thatI nathI. tyAM te jIvonuM jJAna suSupta hovAthI jJAnAbhAva rUpa ajJAnanI avasthA hatI paraMtu jIvano jema jema vikAsa thayo ane akAma nirjarAnA baLe jJAnAvaraNIyAdi karmono kSayopazama karI UMcI avasthAmAM Avyo, tyAre tenuM sAMsArikajJAna vRddhi pAmyuM, A jJAna paNa doSonuM kAraNa banatuM gayuM ane te vivekazUnya jJAna aneka anartha ane dIrghasthitivALA pApakarmabaMdhanuM kAraNa banyuM. jo te jJAna vivekayukta hoya, to jIvane nItimArga tarapha laI jAya che. AgaLa jatAM te nIti dharmanA udayanuM kAraNa bane che eTale ja kahyuM che ke "nIti dharmanI mAtA che." bauddhika vikAsa vakhate sadaguru ke sAcA nimittano yoga thAya, to vivekano janma thAya che. viveka te jJAnanI lagAma che. te anarthane aTakAvavAno AgaLiyo che. A avasthAmAM ajJAnadazA paNa rAga-dveSano udbhava karatI nathI paraMtu vivekanA kAraNe saMyama jALave che. astu. ApaNe vibhAjita karIne ajJAnanA svarUpanuM Akalana karyuM, A rIte ajJAna cAra kakSAmAM vibhAjita thAya che. 1) atyaMta mUDha ane avikasita avasthAmAM jJAnanA abhAva rU5 ajJAna. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2) jJAnacetanAnuM alpa jAgaraNa thatAM ajJAnanI madhyama dazA, je rAgAdi doSonA udgama tarapha vaLe che. 3) vikasita thayeluM sAMsArika jJAna, vivekanA abhAve mahAanartha ane pApabaMdhanuM kAraNa bane che. 4) vivekazIla ajJAna, temAM jJAnano AMzika prakAza che ane sarunA samAgamathI viveka paNa udbhavyo che. A cothI kakSAnuM ajJAna dharma tarapha vaLavAmAM nimitta bane che. vyavahAravRSTie te jJAna gaNAya che, paraMtu samyagudarzananA abhAve tenI gaNanA ajJAnamAM thAya che. ajJAnanI badhI koTinuM adhyayana karyuM, ajJAna e jIvano anAdikALano chaghamitra che. te jIvanA hitAhitanI vAta karIne paNa AMkhe pATo baMdhAve che ane janmamRtyunI paraMparA vadhAre che. gAthAmAM paNa "rAga-dveSanA kathana pachI ajJAnanuM kathana che' teno matalaba e ja che ke rAga-dveSane janma ApanAruM ajJAna, karmabaMdhanuM mukhya kAraNa che. "mukhya" kahevAnuM tAtparya e che ke temAM pApakarma te mukhya karmabaMdha che vividha prakAranA karmabaMdha thaI rahyA che paraMtu temAM mohanIya karma mukhya che ane te pAparUpa che. | vibhAjana karIne have ApaNe phakta rAga upara dRSTipAta karIe. mAno ke dveSa ane ajJAnanI gerahAjarI hoya, to paNa rAga jevo bIjo koI prabaLa doSa nathI. je vyakti tIvra rAgathI baMdhAyelo che, tene dveSa karavAno koI avasara nathI, te phakta rAgamAM raMjita thaI punaH punaH AsaktinA pariNAmono anubhava kare che. te bhogono rasa laI tapti mAne che. rAga sAthe tIvra anurAgano uddabhava thAya che. Ama rAga-anurAganA prabhAvathI te viSayo sAthe aneka janmono saMbaMdha sthApita kare che. mahAtmAonuM kathana paNa che ke "jyAM prIti tyAM utpati' je je padArthomAM jIva rAga kare che, tyAM tenA hajAro janma thAya, tevI karmaracanA taiyAra thAya che. tevA karmabaMdha thAya che. jema padArthamAM ke jaDavastumAM manuSyano rAga baMdhAya che tema jIvaMta vyaktio paNa tenA rAganA anumodaka hovAthI te vyaktio pratye paNa tIvra rAga baMdhAya che. hakIkata to e che ke te potAnA rAganA kAraNe anya vyaktine rAganuM bhAjana banAve che. vyakti potAnI IcchApUrti mATe rAganI jALanuM kuMDALuM vadhAre che. upaniSadamAM paNa kahyuM che ke pitA putra na mare, mAya vimayate | pitA putrane cAhato nathI paraMtu tenA dvArA potAnI kAmanA pUrI thAya che, eTale te kAmanAne ja cAhe che. kAmanA e ja rAganuM mULa che. ajJAnadazA hoya ke jJAnadazA hoya, jyAM sudhI kAmanA zAMta na thAya, tyAM sudhI rAga potAno pUro prabhAva dekhADe che. rAgathI kAmanA ane kAmanAthI rAga, A eka vibhAvanuM vicitra cakra che. DheSa eTalo duHkhadAyaka nathI, te ja rIte ajJAna paNa eTaluM ahita karatuM nathI, je ahita rAga kare che, AvuM saMtonuM mAnavuM che, tethI rAganA svarUpane sUkSmadraSTithI nirakhavo joIe. rAganA be pAsA - rAganA be pAsA che. 1) padArthanA guNadharma anusAra jIva mohadraSTi Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhIne temAM anurAga kare che. 2) jyAre bIjA pAsAmAM padArthanA jevA guNadharma nathI tevA viparIta guNadharmanI sthApanA karI temAM ThagAya che ane phasAya che. koI vyakti sonAne sonu samajIne temAM rAga kare che, jyAre bIjo vyakti pIttaLane sonu samajIne rAga kare che. baMne rAga du:Sita hovA chatAM ekamAM satyano aMza che ane bIjAmAM asatyano aMza che. saMto ane zAstro kahe che ke Akho saMsAra A bIjA prakAranA mAyAvI rAgathI baMdhAyelo che ane kathIrane cAMdI mAnI cAlI rahyo che. Avo mithyA rAga tRpta thato nathI ane punaH punaH tRSNAne janma Ape che. prathama prakAranA rAgamAM vivekanI guMjAIza che, padArthanA guNadharmone jANIne vyakti temAMthI hAtha kheMcI le che. jyAre bIjA prakArano mithyArAga avivekano bhaMDAra che ane padArthanA guNadharmane pArakhyA vinA tenuM anuzIlana karato rahe che. navanItanI AzAthI te pANInuM valoNuM kare che ane A AzA anaMta rAganI janetA che. rAgane rAga rUpe jANI levAthI anurAganA sthAne virAgano janma thAya che. lakSyAnuvartI rAganuM parivartana mULamAM rAga viSayAtmaka hoya che. bhogalakSI AkarSaNa rAganuM rUpa dhAraNa kare che. jo manuSyanuM lakSa badalAya, to rAga parivartita thaIne premanuM rUpa dhAraNa kare che. rAgamAM hiMsAtmaka bhAvo vadhAre hoya che jyAre premamAM ahiMsAtmaka dayAbhAva vizeSa hoya che. prema jyAre vadhAre nirmaLa thAya che, tyAre te bhaktinuM rUpa dhAraNa kare che. rAga eka guNAtmaka tattva che paraMtu ajJAnanA kAraNe dizA ke lakSya barAbara na hoya, tyAre te doSanuM rUpa dhAraNa kare che. jIvanuM bhogAtmaka lakSa parivartita thaIne jJAnAtmaka lakSa bane che, tyAre rAga paDakhuM pherave che. pANI ekanuM eka ja che, temAM mela hato tethI DahoLuM dekhAtuM hatuM. mela nIkaLI javAthI pANInI nirmaLatA pragaTe che, te ja rIte moha, tRSNA ke bhogarUpI mela nIkaLI javAthI rAga zabdano paNa lopa thAya che ane premarUpa eka madhyakAlIna zubha avasthA pragaTa thAya che. pachI jema jema mela nIkaLato jAya ane rAga pUrNa zuddha bane, tyAre bhaktinuM rUpa dhAraNa kare che. A rIte traNa bhUmikAmAM pasAra thaI rAga rUpI doSa guNamAM parivartita thaI jAya che. - premanA be pAsA * premanA paNa be pAsA che. (1) niHsvArtharUpa bhautika prema A prema kriyAtmaka hovAthI samAja, rASTra ke tenAthI AgaLa vadhIne mAnavajAtinA kalyANa rUpe pragaTa thAya che. temAM karUNA ane rakSAnA bhAvo samAviSTa hoya che. bhautika premano AraMbha ghara, parivAra, kuTuMba ke tevA bIjA ghaNA dAyarAmAM vyApaka bane che. jeTalo svArtha ocho hoya, teTalo A prema divya rUpa dhAraNa kare che. bhautika premamAM rAgano aMza hoya che, tethI te zubhAzubha baMne prakAranA karmanuM nimitta bane che. (2) premanuM bIjuM pAsu te IzvarIya prema che. sadguru ke dharma prati je anurAga che, te premanI UMcI dazA che. A prema kalyANanA kAryonuM lakSa karIne vyApaka bane che. IzvarIya premane dharmArAdhanAmAM paNa sthAna maLyuM che. A premamAM paNa maMdarAga joDAyelo hoya che. maMdarAga hovAthI te pravRtti dvArA puNyakarmano baMdha thAya che. kahyuM paNa che ke Izka majAkI Izka hakIkI' Izka majAkI te bhogAtmaka prema che, te Indriyajanya sukhomAM sImita thaI jAya che. jyAre Izka hakIkI te divya prema che, IzvarIya prema che. A prema Indriyajanya sukhono tyAga karIne, (58) Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhautika sukhonI avagaNanA karIne AdhyAtmika guNone ujAgara kare che paNa samajavAnuM che ke AvI sthiti hovA chatAM jIva sarvathA rAga mukta nathI. jUnA karmanA udayabhAvothI paNa te potAno raMga dekhADe che. jJAnI A udayabhAvone paNa oLakhe che. anyathA A udayabhAvo paNa navA karmabaMdhane janma Ape che... astu. uparyukta lakSanA AdhAre rAganI bhUmikAnuM varNana karI rAganuM keTaluM rUpAMtara thAya che te ApaNe joyuM. have ApaNe bIjo doSa, jene dveSanuM nAma ApyuM che, tenuM rUpa nihALIe. vibhakta rUpe draSadarzana - rAga-dveSa, baMne zabdo sAthe bolAya che. baMne viparIta guNovALA hovA chatAM eka rIte baMne sAthe joDAyelA rahe che. tethI rAga-dveSa zabdanI saMyukta abhivyakti thAya che. hakIkatamAM te saMyukta paNa che ane viparIta guNAtmaka paNa che. kaeNSa eka prakArano spaSTa doSa che. rAgane sIdhI rIte doSa kahI zakatA nathI. vyavahAradazAmAM rAga aparAdha nathI paraMtu 'Sa spaSTa aparAdha che. dveSano janma ajJAnamUlaka tIvra svArthathI thAya che. manuSya potAnA hitanuM eka kUMDALuM race che, eka vartuLa UbhuM kare che ane A vartuLamAM pote potAnI jAtane svAmI mAnIne eka adhikAra Ubho kare che. jo ke AvA adhikAro pAyA vinAnA hoya che paraMtu ajJAnanA kAraNe AvA nirmaLa adhikArane jIva oLakhI zakato nathI. tyAra pachI tenA adhikAramAM koI bhAgIdAra bane nahIM, tenI cIvaTa rAkhe che. sAmA pakSamAM koI prayAsa kare, to tenA pratye tiraskAra athavA DheSa Ubho thAya che. TreSano AraMbha svArtha ane adhikAra mATe thAya che. anyanuM ahita karavAnI sUkama ke sthUla pravRtti dveSanuM kalevara che. hitakArI bhAvanAono laya thatAM dveSane praveza karavAno daravAjo khUle che. keTalIka prAkRtika racanAo paNa anukULa ane pratikULa bhAvone sahaja bhaje che. temAM bhUtakAlIna karmono paNa prabhAva hoya che. zAstrIyabhASAmAM ApaNe tene akAraNa doSa kahIe chIe. ghaNI vakhata TreSanA spaSTa kAraNa najare dekhAya che. jyAre keTalAka saMyogomAM koI kAraNa na hovA chatAM akAraNa paraspara dveSanI tIvra lAgaNI pragaTa thAya che. zAstrakAroe tathA ciMtakoe AvA draSanA mULa rUpe koI bhUtakALanA verajherathI baMdhAyelA karmone kAraNa rUpa batAvyA che. A rIte dveSa hakIkatamAM akAraNa nathI. bhagavAna mahAvIre paNa kahyuM che ke "verApuvadhiLI mahAmaNi " verabhAve baMdhAyelA karmo bhaviSyamAM mahAbhaya Ubho kare che ane paraspara hatyAnuM paNa nimitta bane che. dveSanuM aMtima pariNAma hatyA ke AtmahatyA jevuM hoya che. akAraNa dveSa paNa ghaNo vyApaka doSa che. janma-janmAMtaranA karmaphaLane bhogavavA mATe paraspara dveSa, tiraskAra, dhRNA ane ahitakArI tathA hiMsaka pravRtti dhAraNa karI ItihAsanA pAnAne raktaraMjita kare che. TreSane sUkSmabhAve oLakhavAnI jarUra che. dveSa vinAzaka tattva che. tIvra veSa mahAkarmabaMdhanuM kAraNa bane che. bIbhatsa dveSa - dveSa eka prakAranuM anaitika AcaraNa che. te zatrune pragaTa karavAnuM kArakhAnuM che. jIva jyAre zatrune janma Ape che, tyAre tenA uttama vicAra ke mAnavIya AcaraNano lopa thatAM jIva evI kakSAmAM cAlyo jAya che ke tIvra karmabaMdha to kare ja che paraMtu puNyabaLe maLelI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahumUlI mAnavajIvananI saMpattine paNa barabAda karI nAMkhe che. parasparanA tiraskAramAM jyAre rAjyazakti saMDovAya che, tyAre mahAyuddha paNa racAya che ane dveSanuM bibhatsa rUpa pragaTa thAya che. mokSamArga rUpI caMdra upara dveSa ane hiMsAnA vAdaLa gherAI jAya che. dveSano jo laya thAya, to rAga paNa dayArUpa banI javAthI, baMne doSano laya thAya che ane eka apUrva maitrIbhAvano vikAsa thAya che. zAstra paNa kahe che ke 'satveSu maitrI' jIvamAtra sAthe maitrI sthApita karavAthI dveSa TakI zakato nathI. vizvamaitrI e dharmanuM ane khAsa karIne jainadharmanuM pradhAna lakSa che. dveSa eka mAnasika doSa che. tenuM nivAraNa karavA mATe zAstromAM Thera-Thera sUcanA ApI che. badhA jIvo sAthe kSapApanAbhAva rAkhavAthI dveSa nirmULa bane che. astu. 'mukhya' zabdanI vivecanA mukhyano artha mohanIyakarma che. ajJAna tathA rAga-dveSanA kAraNe pramukhapaNe mohanIyakarmano baMdha thAya che, tevuM siddhikAranuM maMtavya che. mukhya zabda karyagraMthInuM vizeSaNa che, te ja rIte pazcAd anuvRttinA AdhAre rAga-dveSa ane ajJAnanuM paNa vizeSaNa banI zake che. A rIte 'mukhya' zabdano anvaya baMne rIte thAya che. (1) karmagraMthane mukhya mAnIe, to mukhya karmagraMtha, tevo bhAva pragaTa thAya che. (2) mukhya zabdane rAga-dveSa tathA ajJAnanuM vizeSaNa mAnIe, to A traNe kAraNa karmabaMdhanA mukhya kAraNa che, tevo bhAva pragaTa thAya che. prathama arthamAM 'mukhya' zabda kAryanuM vizeSaNa che ane bIjA arthamAM kAraNanuM vizeSaNa che. mukhya karma eTale pradhAnapaNe mohanIyakarma baMdhAya che ane gauNabhAve bIjA azubhakarmo paNa baMdhAya che. mukhya zabdane kAraNanuM vizeSaNa mAnIe, to pradhAnapaNe ajJAna ane rAga-dveSa karmabaMdhanA kAraNa che ane gauNabhAve anya kAraNo paNa saMbhave che. jene zAstramAM anarthadaMDa kahe che. keTalAka karmI Adata ane kusaMskArathI paNa baMdhAya che. sAra e thayo ke mukhya kAraNothI mukhya karma baMdhAya che. jyAre sAmAnya kAraNothI alpasthitivALA laghukarma paNa baMdhAtA rahe che. ahIM to sidvikAre mokSamArgamAM bAdhaka, pramukha kAraNa rUpa ajJAna ane rAga-dveSanuM AkhyAna karyuM che. siddhikAra baMdhanA kAraNono ullekha karIne have gAthAnA uttarArdhamAM mokSanA upAyano nirdeza che. havAmAM lavAra calAvavAthI duzmanano saMhAra thato nathI. nizAnA upara prahAra thAya, to ja duzmanathI chUTakAro thaI zake. ahIM pratyakSarUpe ajJAna ane rAga-dveSanI tripuTI dUSaNa rUpe pratIta thAya che. tene ja lakSa karIne jo sAdhanA thAya, to upAya arthAt sAco rasto maLe che. mokSano upAya to che ja paraMtu yogya rIte upacAra thavo joIe. ahIM upacAramAM vyAvRtti arthAt buddhipUrvakano parityAga e ja mukhya siddhAMta che. prathama ajJAnanI vyAvRtti thAya. ahIM udbhuta thayeluM jJAna rAga-dveSanA svarUpane oLakhI le, to sahaja nivRttino mArga prazasta thAya che. A eka sAmAnya pratibodha che. sAmAnya pratibodhathI doSamukata thavuM eTaluM saraLa nathI. jyAM sudhI darzana ane jJAnanI tIvratA sUkSma AtmapradezomAM praveza karI vAstavika nivRttinA bhAvano sparza na kare, tyAM sudhI (60) Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAga-dveSa uparachallA DhaMkAya zake che paraMtu mULamAMthI vyAvRtta thavAnI prakriyAno AraMbha thato nathI. hakIkatamAM gAthAmAM lakhyuM che ke "thAya nivRtti jehathI" to A nivRtti zuM che ? phakata rAga-dveSa to sthitivALA doSa che. samaye samaye udbhavIne vilaya paNa thAya che, tethI siddhikAre bahu samajIne nivRtti zabda mUkyo che. rAga-dveSano laya thavo, te mukhya upAya nathI. khetaramAMthI jhADA-jhAMkharA, kAMTA-kAMkarA kADhI nAMkhavAthI svayaM pAka utpanna thato nathI. tenA mATe vizeSa kriyAkalApa jarUrI che, kheDUte bIjanuM ropaNa karavuM paDe che. A udAharaNathI samajI zakAya che ke rAga-dveSano nAza thavo, te paryApta nathI paraMtu tyArapachI sAcI nivRtti mATe darzana-jJAnanA bIja AMtarika jagatamAM ropAya che. nivRtti konI ? rAga-dveSanI upazAMti thayA pachI jJAtA-dRSTA banelo jIva aMtaradraSTi kare che ane udayabhAvone potAnAthI nirALA mAnI jJAna dvArA nirlipta thaI jAya che. udayabhAvo sAthe je ajJAnAtmaka sUkSama ahaMkAra hato, teno aMta kare che. nivRtti to hatI ja. zuddha nizcayanayanI draSTie karma ane AtmAno bheda ja che athavA nivRtti te zAzvata tattva che. AtmA karmathI baMdhAyo na hato, tethI nivRtti sadA mATe jIvanI sAthe joDAyelI ja hatI paraMtu A nivRtti dRSTigocara na hovAthI jIvane nivRttinuM sukha paNa na hatuM ane nivRttirUpa mokSanI sAdhanA paNa aTakI hatI. mokSano upAya niruddha hato. rAga-dveSane to nivRtta karavAnA ja che paraMtu teno nAza thayA pachI "thAya je nivRtti' te mahattvapUrNa che. arthAt je nivRtti dRSTigocara thAya che, temAM "thAya" zabda sAthe "dRSTigocara' zabda adhyAhAra che. nivRtti utpanna thatI nathI paraMtu te dRSTigocara thAya che. rAga-dveSa javAthI A parama nivRttino sAkSAtkAra thAya che. gAthAmAM nivRtti zabdano saMzleSa che. arthAt eka tarapha rAga-dveSanI nivRtti che ane bIjI tarapha AtmAnI paNa nivRtti che. rAga-dveSa chUTA paDavAthI, te jema nivRtta thAya che, tema AtmA paNa nivRtta thAya che. rAga-dveSane mUkyA pachI paNa jo AtmavRSTino vikAsa na thAya ane ajJAnarUpI aMdhAruM banI rahe, to jIva mokSanA sAcA upAyathI vaMcita rahe che. nivRttinuM svarUpa - AtmA svayaM nirmaLa jJAnapiMDa che. jJAnasvarUpamanane pravatti santaH A Atmadravya sarvathA suSupta ke niSkriya nathI paraMtu temAM kSaNe kSaNe svabhAvajanya jJAnaparyAya khIlatI rahe che. jema phUlamAMthI sugaMdha phelAya che, tema jJAnano AvirbhAva thato rahe che. bIjI tarapha karmapiMDo paNa sattAmAM paDelA che. A karmapiMDo paNa niSkriya nathI. tenA udayabhAvI pariNAmo thatAM rahe che, jene karmaphaLa kahI zakAya che. hakIkatamAM udayabhAvI pariNAmo jJAnasvarUpa nathI paraMtu saMvedana svarUpa che. jyAre keTalAka karmonuM phaLa zarIra rUpa dravyapiMDa upara paDe che. ajJAnadazAnA kAraNe udayabhAvI pariNAmomAM ane svabhAvajanya pariNAmomAM jIva viveka karI zakato nathI. AvA samaye prAyaH uccakoTinA puNyano udaya paNa hoto nathI. aviveka, te mokSamArga upara moTuM AvaraNa che. saddagurunI kRpA athavA koIpaNa upAyathI jIvAtmA A parama vivekano sparza kare ane nivRtta thayelA rAga-dveSathI je zAMti upalabdha thaI che, teno lAbha uThAvI jIvAtmAnI zuddha nivRttinA, karmathI nirALA svarUpanA darzana kare, to gAthAmAM lakhyuM che ke te ja mokSano paMtha' arthAt mukitano nirmaLa upAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke rAga-dveSanI nivRtti thAya che ane Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAthe - sAthe svayaM nivRtta thAya che na rvoH mAtyaMti me | patine na na kardamatvena pariNataM, na kardamo kanakatvena pariNataH / dvayoH AtyaMtikabhedaH tathaiva karmaNi mavasthito bIvAtmA na rmana paritaH | # mAtmanaH H | adhyAtmazAstra kahe che ke kAdavamAM paDeluM sonu kAdava rUpa thatuM nathI. kAdava ane sonAno AtyaMtika bheda che, te ja rIte karmamAM avasthita AtmA karma rU5 thato nathI. karma ane AtmAno AtyaMtika bheda che. A AtyaMtika bhedaprajJA te ja sAcI nivRttinI janetA che. rAga-dveSano nAza thayA pachI je nivRtti thAya che arthAt bhedajJAna aMkurita thAya che, te mokSano paMtha che. "thAya nivRtti jehathI' A padano bhAva A pramANe che - "jehathI' eTale jenA gayA pachI arthAt rAga-dveSa gayA pachI, je nivRtti thAya che, te nivRttinuM sAcu lakSa che. rAga-dveSa nivRtta thAya che ane nivRtti janma pAme che. nivartamAna kriyA rAga-dveSanA pakSamAM ane nivRtti mokSapaMthanA pakSamAM che. siddhikAra paNa kahe che te ja mokSano paMtha che. nivRtti mokSano paMtha che, tevuM siddhikAranuM maMtavya che. kapaDAmAMthI mela nivRtta thatAM kapaDAmAM zukalatA pragaTa thAya che. melanuM javuM ane zukalatAnuM pragaTa thavuM, A baMne sUkSma kriyAtmakabhAva che. rAga dveSanuM javuM ane nivRtti rUpa mokSapaMthanuM pragaTa thavuM, te baMne sUkSma kriyAtmakabhAva che. te ja mokSano paMtha' mokSamArganA cUla upAya ane vividha prakAranI upAsanA hoya zake. che paraMtu mULamAM rAgadveSanuM nivRtta thavuM, e eka ja mArga che. mATe siddhikAra kahe che ke te ja mokSano paMtha. bhUla mArga ane tenA AkAra-prakAra bhale vaividhyapUrNa hoya paraMtu cAlavAnI zuddha gati eka ja che. mArga te nimitta mAtra che paraMtu cAlavAnI kriyA che, jenAthI mArga kapAya che, te kriyAne ja sAco mArga gaNavo joIe. A kriyA vastutaH dravyakriyA nathI paraMtu bhAvAtmaka kriyA che. nivRttinuM ATaluM UMDuM vivecana karyA pachI mokSamArganA pAyA rUpa A gAthAnuM parisamApana karIne tenA AdhyAtmika saMpUTa nihALIe. AdhyAtmika saMpUTa - sAmAnya rUpe rAga-dveSa na karavA, sAmAnya jJAnathI mAyA-kapaTathI dUra rahevuM, te eka naitika kartavya che paraMtu naitika kartavyathI upara UThIne rAga-dveSa ke mAyA kapaTanA badhA rastA jANavA chatAM tenA pariNAmothI cetIne nizcayAtmaka jJAnapUrvaka samyagadarzananuM avalaMbana laI, jIva jyAre A badhA TekarAo oLaMgI jAya che, tyAre AtmapradezanA brahmasvarUpa vizALa medAnamAM praveza kare che. have teNe A doSanA TekarA bahu dUra mUkI dIdhA che ane nirmaLa jJAnasaritAnA kinAre pahoMcIne badhI rIte haLavo thaI, samagra ciMtAone vyAvRtta karI, nivRtti rUpI nirmaLa jaLamAM snAna kare che. eka prakAre temAM ja nimagna thaI jAya che, tyAre je AnaMdanI anubhUti thAya che, te mokSano paMtha hovA chatAM mokSano khaMDa che. A khaMDano anubhava te zrIkhaMDano svAda che. parokSabhAve siddhikAra AdhyAtmikabhAvonI varSA karI rahyA che. gAthAnuM zAbdika kalevara bodhAtmaka che, jyAre teno paramArtha adhyAtmarasano kuMbha che. tenuM pAna karavuM, te AdhyAtmika saMpUTa che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra - mokSamArganI sthApanAmAM kramazaH chaThThA padanI samAdhAnakArI A prathama gAthA che ane te prathama sopAna che. temAM saMsAramAM prasiddha doSarUpa ajJAna ane rAga-dveSano ullekha che. kapaDuM dhotAM pahelAM kapaDuM meluM che, tevuM bhAna thavuM jarUrI che. A jJAnakakSA che. kapaDA prati moha na thavo, te rAga-dveSathI nivRttinI kakSA che. Ama jJAnakakSA ane nivRtti kakSA, bannene A gAthAmAM vaNI levAmAM AvI che. A prathama sopAnathI mokSamArgano AraMbha thAya che, tevuM spaSTa maMtavya abhivyakta karyuM che. AgaLanI gAthAmAM kathita zuddha cetavatattvanuM AkhyAna tyAre ja pace, jo A prathama sopAnane sparzI lIdhuM hoya. AkhI gAthA AgaLanI gAthAonA bhAva-prabhAvomAM vyavasthita rIte pravAhita thAya che. ziSyanI jijJAsA ke AkAMkSA ane uttarano krama suMdara rIte jaLavAI rahyo che. sAmAnya jIvo kadAca sUma mArmika bhAvo grahaNa karI na zake, to paNa A gAthA sIdhI rIte naitika bodha paNa prastuta kare che ke manuSya ajJAna ane rAga-dveSathI dUra rahevuM joIe. A traNe doSothI dUra rahevAthI sAMsArika jhaMjhaTomAMthI mukita maLe che. karI che. kAraNa ke ahI hatI. DI ( 3) Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nig snng kg lkog ' gAthA-101 upodghAta zAstrakAra upAyanI kaDI AgaLa vadhAratA A gAthAmAM dhyAnayoganI vAta kare che. mokSamArganA je je upAyo batAvyA che, te badhA lagabhaga jJAnamArganuM avalaMbana karanArA ane nirmAhadazAno AbhAsa Ape tevA upAyo che. koI vratAtmaka upAyo ke bAhya kriyAnuM avalaMbana kare, tevA upAyonuM AkhyAna ochuM che. jo ke AtyaMtara upAya nirmaLa ane zuddha hoya, to bAhya AcaraNa saheje zuddha thaI jAya che. A gAthAmAM paNa caitanyasvarUpa AtmAne lakSa karIne jo koI cAle, to mokSamArganI ArAdhanAnI sAthe kevaLajJAnanI siddhi sudhI pahoMcI zake che, te pramANe kathana che. gAthAmAM AtmasvarUpano khyAla Apyo che ane niHzaMkapaNe te svarUpane najara sAme rAkhavA mATe preraNA ApI che. AkhI gAthA lakSavedhaka che. AtmA sat caitanyamaya, sarvAbhAsa rahita; jethI kevaLa pAmIe, mokSapaMtha e rIta // 101 // AtmA sat caitanyamaya... bhAratIya saMskRtimAM ane adhyAtmazAstromAM 'sat' tattva viSe prAraMbhathI ja ullekha karavAmAM Avyo che. koIpaNa bhagavAna, AtmA ke IzvarIya tattvo viSe spaSTa khyAla utpanna thayo na hato, tyAre sat e ja mukhya ArAdhya tattva hatuM. upaniSadomAM paNa prAthamika sUtro 'asato mA sad gamaya' jovA maLe che. asamAMthI sat tarapha javA mATe adRzyazaktine prArthanA karI che. ahIM paNa 'sat' upAsya che. bhagavadgItAmAM paNa 'nAmAvo vidyate sataH' lakhyuM che. teno artha A pramANe che sat tattvano abhAva hoto nathI. je sat che, te sat che. sat te sattAvAcI astitvabodhaka zabda che. mokSazAstramAM paNa utpAta vyaya prInya yuvanta sat / kahyuM che. jainadarzana sat rUpe phakata AtmA ja nahIM paraMtu jaDadravyonI sattAno paNa svIkAra kare che. jaDa-caitanya, jIva-ajIva sarvamAM sat vyApaka che. je rIte jaDa sat tattva che, te rIte AtmA paNa sat tattva che, tevo nizcaya karavo ghaTe che. sat dravyo tarIke AtmAno svIkAra karyA pachI tenI guNadharmitA viSe paNa samajaNa meLavavI jarUrI che. AtmA sat' kahIne gAthAno AraMbha karyA che. arthAt AtmA e vAstavika dravya che, tevI abhivyakita karI che. sAmAnya manuSya bAhya jagatane sat mAnIne vyavahAra kare che paraMtu sat eTaluM sImita nathI. AtmA paNa sat dravya che. bAhya padArthane sat mAnIne cAlavuM, te nimnadazA che paraMtu UrdhvadazAmAM praveza karavo hoya, to prathama Atmadravya sat che, te svIkAryA pachI ja jJAnano daravAjo khule che. A ja prathama upAya che. AtmAne sat dravya tarIke sthApita karavA mATe darzanazAstroe ghaNA pramANa ApyA che, tarkathI paNa siddha karavAno prayAsa karyA che. A badhuM hovA chatAM phakata bauddhika rIte sat dravyano pUrNa svIkAra thaI zake tema nathI. nirmaLa zradghAthI AtmadravyanI ane tenI sat avasthAnI svIkRti thaI zake tema che. zraddhA prathama pAyo che. 'AtmA sat caitanyamaya', tema kahIne siddhikAra kahe che ke AtmAnI caitanyamaya avasthAnI anubhUti vyakita svayaM kare, tyAre te (58) Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSAtu jANI zakaze ke AtmA eka zuddha sat dravya che. sat dravya eTale zAzcata dravya, sat' zabda jema astitvavAcI che, tema zAzcata bhAvavAcI paNa che. sat zabda saikAlika astitvano paNa svIkAra kare che. AvuM naikAlika dravya kevaLa vartamAna buddhithI jANI zakAya nahIM, te svAbhAvika che, tenI saikAlika avasthAno svIkAra zraddhAthI ja thaI zake tema che. AvI zraddhA tyAre pragaTa thAya che, jyAre vyakita caitanyamaya bhAvone vAgoLe che. Atmadravya rUpa sat tattvamAM cetanyamaya bhAvo che, te tenI guNadharmitA che. caitanyamaya avasthAnI anubhUti te AtmArUpa sat dravyanI anubhUti karAve che. guNathI guNInI parIkSA thAya che. "satya' zabdamAM paNa satu bhAva bharelo che. satunA AdhAre satyano vikAsa thayelo che. satya te uparathI laIne nIce sudhI, vyavahArathI laIne nizcaya sudhI, laukika jIvanamAM ke lokottara jIvanamAM nitAMta Avazyaka che. satyane AdhAre ja sRSTi cAle che. aNu aNumAM satya vyApaka che. sat dravyonI nizcata guNadharmitA, te satya che. asatya to phakata mAnavIyabuddhimAM sthAna dharAve che. koIpaNa padArtha svayaM asatya vyavahAra karI zakato nathI, padArtho siddhAMta anusAra pariNamana kare che. siddhAMta paNa satyanI bhUmikAnA AdhAre vikasita thayA che. padArtha svayaM satyathI paripUrNa che ane satyamaya pariNamana ja kare che. nItizAstro paNa satyanI himAyata kare che. AvuM vyApaka satya "sat' kahetA dravyanI sattAnA AdhAre pragaTa thayuM che, mATe ahIM siddhikAra kahe che ke AtmArUpa sat dravya che ane caitanyamaya bhAvo, te tenuM satyamaya pariNamana che. caitanya zuM che ? vartamAna jIvamAM be prakAranI cetanA kAma kare che. karmacetanA ane jJAnacetanA. karma svayaM jaDa che paNa tenA udayamaya bhAvo cetanarUpa che. AvA udayabhAvo te karmacetanA che. saMjJA ke IcchAne anurUpa jIvamAM je kAMI yaugika halanacalana thAya che, te cetanA che. tene ja caitanya kahe che, te jJAnAtmaka kriyAzakita che. A cetanAmAM jJAnano saMyoga hovAM chatAM te karmaprabhAvita hovAthI tene karmacetanA kahevAya che paraMtu jyAM karmanA udayabhAvono prabhAva na hoya, tevI zuddha, nirmaLa jJAnavRtti che, tene jJAnacetanA kahe che. jJAnacetanAmAM kriyAtmaka bhAvo nathI. phakata jJAtirUpa jANavA 35 paryAya che. A jJAnacetanA paNa caitanya che. caitanya zabdamAM karmacetanA ane jJAnacetanA baMneno AbhAsa che paraMtu viveka thayA pachI karmacetanAthI chUTuM paDeluM jJAna zuddha caitanyamaya bhAvanI anubhUti karAve che, A zuddha caitanyamAM bIjo koI kriyAtmaka AbhAsa nathI. sAcA arthamAM te caitanya pariNAma che. pANI kahevAthI melA pANIno paNa bodha thaI jAya che paraMtu hakIkatamAM nirmaLa pANI te ja pANI che. te ja rIte karmacetanA rahita jJAnacetanA te sAcuM caitanya che. AvA caitanyamaya bhAva, te AtmAnA gharanA bhAva che, mATe siddhikAra kahe che ke "sarvAbhAsa rahitI AbhAsa zabda buddhine satyathI thoDo dUra laI jAya che. AbhAsa rahita bodha, te nirNayAtmaka anubhUti che. sat caitanyamaya AtmAne jANyA pachI badhA AbhAsa dUra thaI jAya che ane jJAna koI sthira kendra para Azraya kare che. AvI sthiratA, te dhyAnano eka prakAra che. dhyAna te mokSa prAptino uttama upAya che. mokSa prAptinA je je upAyo darzAvyA che te lagabhaga badhA jJAnAtmaka ane dhyAnAtmaka che. -- (pa) ------ Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhya vRtAtmaka ke kriyAtmaka nathI. tenuM koI varNana paNa karavAmAM AvyuM nathI paraMtu teno artha evo nathI ke bAhya upAyo AMzika rUpe paNa sahayogI nathI. hakIkatamAM vratAdi upAyo te AraMbhika upAyo che. sAmAnya bALa jIvone vrata ane niyama rUpI upAya sUcavavAmAM Ave che. jyAre AtmazuddhimAM mokSanA je upAyo pradarzita karyA che, te UMcI koTinA che. amuka sAdhanA thayA pachI ane sarunI kRpA thayA pachI jyAre jIvAtmAnA jJAna netra khulle che, tyAre te mokSanA vAstavika upAyano sparza kare che. tyAre AvA jIvanuM sahaja, sAttvika zuddha AcaraNa thaI gayuM hoya che ane e paNa eTaluM ja satya che ke ucca bhUmikAmAM jIvanuM ramaNa thayA pachI tenA AcAra-vicAramAM paNa bhAre parivartana thaI jAya che ane vratAdi bhAvone paNa te sahaja rIte grahaNa kare che. jema koI sonI uccakoTinI alaMkAra nirmANanI kaLAno jJAtA hoya, to tenA alaMkAromAM paNa tenI kaLAkRti joI zakAya che. te ja rIte uccakoTino abhyAsI vyakita sAdhanazIla hoya, tyAre tenA gaNa ziSTAcAramAM pragaTa thAya che. AMtarika guNo ane teno vikAsa dravyabhAvonuM paNa niyaMtraNa kare che. brahmacaryano ArAdhaka saheje khoTA mArge jato nathI. A rIte jJAna te vratanI saMpatti che. AthI mokSa upAyamAM zrImadjIe jJAna ane dhyAnane pramukhatA ApI che. A jJAna-dhyAnano rasto evo che ke temAM zubha AcaraNano samAveza thaI jAya che. sarvAbhAsa rahita : "AbhAsa rahita sat caitanyamaya AtmA" ATaluM vAkaya lakhyuM che, eno sIdho bhAva e che ke zuddha caitanyamaya AtmAnuM dhyAna karavuM. have jIva evI kakSAmAM pahoMcyo che ke tyAM badhA AbhAsa arthAt bhinna-bhinna prakAranA tarka dvArA uThatA prazno zAMta thaI gayA che. fchanA sarve saMzayA' jyAM have saMzaya bAkI rahyA nathI. niHzaMkabhAve eka zuddha AtmAno bodha thaI gayo che. mananA ane IndriyonA badhA rasa nirasa thaIne have samarasa banI gayA che. AvI sthitine siddhikAra mokSanA upAya tarIke prastuta kare che. have bIjuM koI lakSya rahyuM nathI. phakata kevaLa jJAnanI prApti e ja eka mAtra aMtima lakSya che ane A lakSya upara je jIva cAlI rahyo che te mokSano paMtha che. mokSanI siddhi kArya rUpe to kALalabdhi paripakava thayA pachI pUrNa thaze paraMtu te pahelAM jema-jema zuddha paryAya khIlatI jAya che ane AtmA akaSAyabhAvane vare che, tema-tema kramika mukitano anubhava paNa kare che. tRSAtura vyakita jema-jema sarovaranI najIka jAya che, tema tenI tRSAne zAMta thavAnA anukULa saMyoga UbhA thAya che. eTale pANI tarapha cAlavuM, te jaLa prAptino eka upAya, tema mokSa tarapha gati karavI te, mokSano upAya che. upAya ane sAdhya baMne eka hovA chatAM kALano paripAka na thAya tyAM sudhI upAyane sAdhya rUpe pariNata thavAmAM samayano kSepa thAya che, mATe tene upAya kahyo che. paMtha pUro thAya tyAre sAdhyanI prApti thAya ane upAyanI pUrNAhUti thAya. A gAthAmAM uparyukata Akho krama abhivyakta karyo che ane sat caitanyamaya AtmAnuM dhyAna, tene kevaLajJAna athavA mokSanA upAya tarIke siddha karyA che. AbhAsa zabdanI vivecanA : gAthAmAM AbhAsa zabda prayukata thayo che. AbhAsa viSe thoDuM Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicArIe. "Ama lAge che ke AvuM jaNAya che te bhAvo saMdehAtmakabhAva pragaTa kare che. AbhAsa te sarvathA viparIta bodha nathI. AbhAsanA mULamAM keTaleka aMze sAmAnya bodha hoya che. vizeSa bodha thavAmAM aMtarAya paDe tevA udayabhAvo jo pravartamAna hoya, to AbhAsanI sthiti pedA thAya che. darzanazAstromAM ke tarkazAstromAM sAmAnya rUpe jJAnanA traNa bheda abhivyakata thayA che. (1) sAmAnya jJAna (2) saMdehAtmaka jJAna ane (3) viparIta jJAna. saMdehAtmaka ane viparItabhAvo na hoya, tyAre prAmANika athavA pramANabhUta jJAnanuM pariNamana thAya che. pramANajJAna paNa jJAnanuM zuddha svarUpa che. AbhAsa tarIke koI alaga vivecana karavAmAM AvyuM nathI paraMtu AbhAsanI sthiti evI che ke te badhI ja jagyAe ochevatte aMze astitva dharAve che. jyAM sudhI nirNaya na thAya tyAM sudhI AbhAsa TakI rahe che. saMdeha paNa pUrvamAM AbhAsa thayA pachI ja udbhave che tene saMzayAbhAsa kahe che. viparItajJAna samaye paNa pUrvamAM AbhAsa hoya, tene viparItAbhAsa kahe che. je AbhAsathI viparIta jJAna thaI jAya, te AbhAsa thayA pachI paNa sAmAnya jJAnano janma thAya che, tene jJAnAbhAsa kahI zakAya che. A badhA AbhAsa adaDhatAnA dyotaka che paraMtu jyAre buddhi ke jJAnacetanA AbhAsathI mukata thAya che, tyAre pramANabhUta jJAnano udaya thAya che. A rItane nirAbhAsa jJAna kahI zakAya che. nirAbhAsa te draDhIbhUta jJAna che. AbhAsamAM pAyAnI kamajorI che jyAre nirAbhAsamAM pAyo majabUta che. sadagurunI kRpA na hoya, prabaLa puNyano udaya na hoya, jJAnAvaraNIya karmano nirmaLa kSayopazama na hoya, tyAM sudhI AbhAsa rahita caitanya puruSanA darzana thavA durlabha che. gAthAmAM sarvAbhAsa zabda che. teno artha e che ke ghaNI jAtanA AbhAsa thAya che, jenuM ApaNe thoDuM digdarzana karyuM. bhinna-bhinna AbhAsa utpanna thavAmAM upakaraNonA doSa paNa kAraNabhUta hoya che. Idriya, mana, aMtakaraNa ane bAhya nimito e badhA upakaraNo che, upakaraNo dUSita hoya to AbhAsanI avasthA pedA thAya che. AbhAsanuM sauthI prabaLa kAraNa vicArano vikAra che. ghaNI jAtanA vicAro aMkurita thAya ane jIvamAM tenuM sAmaMjasya karavAnuM sAmarthya na hoya, tyAre bauddhika AbhAsa Ubho thAya che. vanamAM yAtrA karanAro vyakti ghaNA mArgo sAme Ave, tyAre nirNaya karI zakato nathI ke sAco mArga kayo che ? tene AbhAsa thAya che ke A rasto sAco lAge che ke pelo rasto sAco lAge che. jaMgalano bhomiyo maLe, to AbhAsa TaLe ane sAco rasto maLe. e ja rIte jIva ArAdhanAnA kSetramAM AvyA pachI AbhAsano bhoga bane che ke sAcuM zuM ? tene bhAse che ke A sAruM lAge che ane te paNa sAcuM lAge che. A che AtmAnI sthiti paraMtu sadguru rUpI bhomiyA maLe, tyAre teno AbhAsa TaLe ane zuddha caitanyanA darzana maLe. satu. caitanyamaya AtmA che, te nakkara hakIkata che paraMtu tenuM darzana thavuM, tevI nakkara buddhi tyAre ja maLe, jyAre AbhAsa TaLe. sarvAbhAsa kahevAno matalaba e che ke keTalAka AbhAsa karyajanya paNa che. zAstra kahe che ke jJAnAvaraNIya Adi karmonA je kSayopazama thAya che te badhA kSayopazama nirmaLa hotA nathI anya-anya karmonA udayabhAvonA kAraNe te vipAtmaka paNa hoya che. AbhAsa paNa Avo vikSepa che. te darzanamAM ke jJAnamAM AvaraNa kare che. AbhAsa te paripUrNa AvaraNa nathI tema phAI, jIdaDa Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja sarvathA anAvaraNa paNa nathI. raMgaberaMgI kAca eka prakAranuM AvaraNa che, ujjavaLa dazAmAM raMgaberaMgI bhAvo pedA kare che, paraMtu te sarvathA AvaraNa nathI ke je darzana thavA ja na de. A ja rIte anyathAbhAsa karAve, te AbhAsa che. koInA kahelA vacanothI paNa AbhAsa utpanna thAya che. jema zuddha pANImAM raMganI TIkaDI nAMkhIe to pANImAM raMgano AbhAsa thAya che, te ja rIte jJAnamAM paNa viparIta bhAvono AbhAsa thAya che. artha e thayo ke upakaraNa janya, karmajanya, vacanajanya ke koI vibhinna nimittajanya ghaNA prakAranA AbhAsa udbhave che. siddhikAra kahe che ke "sarvAbhAsa rahita' have koI AbhAsane sthAna nathI, tema ja koI AbhAsanI hAjarI paNa nathI. AbhAsa rU5 AvaraNa dUra thaI gayuM, tyArabAda je sthiti thAya che, te mokSano sAco upAya che. "mokSa paMtha e rIta' tema jaNAve che. nizcita thaI saMcaro siddhinA mArge, tevuM A gAthAmAM gurudeve AhvAna karyuM siddhikAre A upAyanA phaLa svarUpe kevaLajJAnanI prApti kahI che "pAmIe kevaLajJAna' no artha che ke A raste javAthI kevaLajJAnanI prApti thAya che. pAmIe" zabda prayogamAM zAstrakAranI udAratAnA darzana thAya che. "pAmIe" arthAt ApaNe sahu pAmIe. svayaM siddhikAra bhakatavRMdanI sAthe joDAyA che. pote judA che ane anyane upadeza Ape che, te sthitino parihAra karyo che. sahune sAthe laIne cAlavuM, te vyavahAramAM paNa eka guNa gaNAya che. kRpALu gurudeva svayaM sahune sAthe cAlavAnI preraNA ApI rahyA che. sahune saMgAthe mokSanI prApti thAya tevI atiuttama abhivyakita karI che. tame pAmo tema na kahetA ApaNe pAmIe, te sohArda bharI paramakRpASTi che. kavirAje AjJAkAritvano viccheda karIne snehasikata amRta daSTinI vRSTi karI che. cAlo, ApaNe jamIe. zuddha jamavAnuM taiyAra thAya jethI ApaNe jamI zakIe. A premabhAvamAM paramakRpAnI abhivyakita che. "jethI pAmIe kevaLajJAna' ApaNe kevaLajJAna pAmIe, kevaLajJAna pamAya che, A raste cAlavAthI kevaLajJAna rUpI amRta phaLa maLaze. AvI uttama phaLazrutimAM jIvane sAMsArika Asakita pUrNa phaLa prAptithI vimukta karI anAsakta bhAvAtmaka kevaLajJAna rU5 phaLa . upalabdha thAya, tevI kRpApUrNa abhivyakita che. A koI bhogajanya ke lAlacavALI phaLaprApti nathI paraMtu mukitano AnaMda Ape tevI niSkAma pUrNa phaLanI ghoSaNA che. kevalya zuM che ? jainadarzanamAM akSarano anaMtamo bhAga te jJAnanuM nAnAmAM nAnuM biMdu che. arthAt AraMbhika jJAnakaNa che. koIpaNa jIva jJAna rahita hoto nathI. A biMdumAMthI jJAnano vikAsa thAya che, tyAre manuSyayoni sudhI pahoMcatA jJAnanuM vyApaka rUpe pragaTa thAya che. aMtaHkaraNa, Indriya ane mana jevA upakaraNo prApta thayA pachI tenA AdhAre jJAna pragaTa thAya che. vizALa matijJAna ane khUba vistRta evuM zrutajJAna arthAt zAstrajJAna paNa vikAsa pAmI jagatanuM saikAlika svarUpa samajavA mATe prayAsa kare che. tyAra pachInA jJAnano vikAsa sAdhanA para AdhArita che. sAdhanAnI uccatama kakSA atIndriya jJAnano vikAsa kare che. AgaLa vadhIne mana:paryavajJAna jevA sUkSma jJAna paNa udbhave che. A badhA jJAna hovA chatAM te anaMtajJAnanI tulanAmAM nahIvat che. brahmAMDanA eka eka roma ane tenI anaMta parivartanazIlatA tathA sUkSma kriyAkalApa jenAthI jANI zakAya, te jJAna is . (6) Do . Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalu vizALa ane vizvathI paNa vadhAre vistAravALu hovuM joIe. A jJAna ApaNI kalpanAthI pare che, phakata zraddhAthI teno svIkAra karavAno rahe che. uccakoTinA aMtima darajjAnA A parama jJAnane kevalya kahe che, tethI te kevaLajJAna kahevAya che. kevaLajJAna zabda ghaNo ja pracalita che ane sAdhanAnuM aMtima lakSa che, te prAyaH sarva sAdhako jANe che. kaivalya prApta thavuM, te samagra sAdhanAno saravALo che. devAdhidevo ane arihaMto tathA bhagavAna zabdathI Adara pAmelA uttama puruSo ke parama puruSo kevaLajJAnanA AdhAre ja pUjA pAmyA che. kevaLajJAna pragaTa thayA pachI ja jIva sarvottama sthAnano padAdhikArI thaI zake che. kevaLajJAnano mahimA apAra che. kevaLajJAna parama sAdhya che. kevaLa' zabdanA baMne artha kevaLajJAnamAM samAviSTa che. 1) kevaLa eTale paripUrNa. kevaLajJAna eTale paripUrNa jJAna. 2) kevaLa eTale parizuddha, phakata jJAna ja. kevaLa jJAna mAtra che. temAM ajJAnano aMza nathI. aMgrejImAM A bhAvane pragaTa karavA mATe be zabda jANavA jevA che. 1) Perfect knowledge, 2) Only knowledge. kevaLajJAna asImajJAna che. tenI koI sImA nathI ane te ja rIte kevaLajJAnamAM koI azuddha tattvano avakAza nathI. te asIma che te ja rIte niravakAza paNa che. ATalA vivaraNathI kevaLajJAnano AbhAsa maLI rahe che. zabdothI kevaLajJAnanuM AkhyAna karavuM, te saMbhava nathI. te zabdAtIta che. kevalya zabdano artha kevaLajJAna pUrato sImita nathI paraMtu tenI sAthe kevaLadarzana paNa joDAyeluM che. jJAnamAMthI darzana tarapha vaLavuM, te zukaladhyAnano chello pAyo che. zukaladhyAna e ja sAdhanAnI moTI upalabdhi che. gAthAmAM paNa uttama sAdhanA ane dhyAnathI kevaLajJAnanI prApti thAya che, tema spaSTa jaNAvyuM che. zuddha caitanyamaya AbhAsa rahita AtmAnuM dhyAna karavuM, jo A sAdhanA paripUrNa thAya, to siddhikAra khAtarI Ape che ke "jethI" arthAt A sAdhanAthI ApaNe kevaLajJAnane pAmIe arthAt pAmI zakIe. A sAdhanAthI prAptino pUrNa yoga che. mATe "pAmIe' ema kahyuM che. saMpUrNa gAthA samagra vrata sAdhanAonA phaLa svarUpa je dhyAnasAdhanA che, tenI parokSabhAve himAyata karI sarvAbhAsa rahita sat caitanyamaya AtmAne draSTigocara rAkhavA mATe sacoTa preraNA Ape che ane tenA mahAphaLa rUpe kevaLajJAnanuM lakSa rAkhI AgaLa vadhavuM, te ja mokSano paMtha che, tema niHsaMdehabhAve kahe che. A rIte siddhikAre mokSano upAya pradarzita karyo che. A gAthA samAdhAna mATe ane praznanA uttara mATe abhivyakata thaI che. siddhikAre gAthAnA be AlaMbananA AdhAre Atmadravya tathA kevaLajJAna jevA vyApaka mahAna tattvano paNa sparza karyo che. mokSa kahevA mAtrathI mokSa kono thAya? te prazna adhUro rahe che ane mokSa nathI, to mokSano paMtha kayAMthI saMbhave ? mULa tattva Atmadravya che. AtmadravyanI svataMtra avasthA te temanuM potAnuM pUrNa svAmIttva che. A svAmItvane rokanAruM koI tattva hAjara hoya, to parAdhIna avasthA pragaTa thAya che. parAdhIna avasthA te amokSa che. karoDapati mANasa jo jelamAM hoya, to te sarva sukhathI Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMcita rahe che eTaluM ja nahIM paraMtu parAdhInatAnA kAraNe tenuM mUlya ochuM thaI jAya che. te ja rIte anaMtalakSmIno svAmI AtmA jo mukata na hoya, to te du:kha pAme che, te uparAMta eka sAdhAraNa jIvamAM tenI gaNanA thAya che, mATe sAdhaka jJAnI puruSo ane zAstro AtmAnA mokSanI sthApanA kare che ane mokSanA upAyanuM paNa nidarzana kare che. mokSa che to mokSano paMtha paNa che paraMtu jo lakSahIna paMtha hoya, to paMthano aMta nathI mATe kaivalya, te gAthAnA bIjA AlaMbananuM lakSa banyuM che. gAthAno sAra A nIcenA suvarNamaya vAkayathI pragaTa thAya che. sAdhakayAtrI sat caitanyarUpa AtmAnuM niHzaMkabhAve dhyAna dharI kaivalyane lakSamAM rAkhI potAnA nizcita mArga para cAlyo jAya che, A mArga bIjo koI nathI paraMtu te mokSano mArga che, e ja mokSano upAya paNa che. mokSapaMtha rIta : ahIM siddhikAre 'mokSapaMthanI rIta' zA mATe kahyuM che ? paMtha pote ja eka rIta che. rItino artha vidhAna thAya che. eka nizcita avasthAne rIta kahe che. rIta eka prakAranI saMskAra paraMparA che, ahIM be zabda eka sAthe mUkayA che, paMtha ane rIta. mokSamArga paNa zAzvata che ane mokSa pAmavA mATenI je vyavasthA che, te paNa zAzvata che. ahIM paMthano artha mokSa sudhI AgaLa vadhavAnuM adhiSThAna che, te paMtha che. kramazaH svarUparamaNa karavAthI cAritrano vikAsa thAya che ane tenA phaLasvarUpe AtmA eka pachI eka guNasthAna zreNInA bhAvone sparza karato, caitanyamaya puruSanuM avalaMbana laI kaivalyabhUmi sudhI pahoMce che, A che mokSano paMtha. paraMtu te paMthamAM janArA AtmAnA bIjA je kAMI lakSaNo che, bIjI sattvaguNI je je paryAyano vikAsa thAya che, tenA AdhAre jIvAtmAnA yoga ane upayoganA pariNAmo uttarottara parivartita thatA rahe che. adhyAtma utthAnanI sAthe je zubha halanacalana thAya che, te badhI paMthanI rIta che. paMthamAM AgaLa vadhatA bIjI paNa ghaNI kaLAo khIlatI jAya che. AvI sattvaguNI kaLA jemAM anupama prAsadikatA bharelI che, te paMtha sAthe joDAyelI rIta che. lagnamaMDapamAM beThelI kanyA jyAre potAnA gharano tyAga karI, anya gharamAM praveza karavA taiyAra thAya che, tyAre tenA aMtarabhAvomAM tathA bAhya vyavahAramAM paNa eka khAsa parivartana thAya che, eka prakAranI gaMbhIratA pragaTa thAya che. svagRhe javuM, te teno mArga che. tenI sAthe joDAyelo sarvyavahAra, te tenI rIta che. e ja rIte AtmA jyAre svagRhe javAnuM prayANa kare che, tyAre teno mArga to prazasta thAya ja che paraMtu sAthe sAthe tenA bhAvomAM AmUla parivartana Ave che. te zAzrvatanI rIta che. paMtha ane rIta eka sAthe joDAyelA che. paMthanI rIta to paMtha sAthe hoya ja ne ! vahetuM pANI potAnA mArge AgaLa vadhe che ane kacaro kinAre kADhatuM jAya che, te pANInI rIta che. koIpaNa dravya ke kriyA tenI kriyAzIlatAnI sAthe nizcita rItI pramANe ja pariNAma pAme che. pariNAma pAmavuM, te kriyA che ane kriyAno nizcita guNa che, te rIta che, mATe gAthAkAra kahe che ke caitanyamaya AtmAnuM dhyAna, kaivalyano sAco mArga che ane A mArgane pAra karavAnI nizcita paddhati che, te mokSapaMthanI rIta che. mArga te zudgha upayoganI kriyA che, jyAre rIta che te sAthe sAthe kSayopazamajanya ke kSAyikabhAvothI udbhavatI pariNAmonI avasthA che. raMdhAtuM bhojana kramazaH paripAka pAme che. te jema jema pariNAma pAme, tema tema tenA lakSaNo (70) Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa pragaTa thatAM jAya che, te vizeSa prakAre potAnI sugaMdha ane saurabha phelAve che. paripAka thavo, te mArga che ane tenA zubhalakSaNo tenI rIta che. mokSapaMthanI paNa AvI ja rIta che ke UMcI zreNIe caDhato AtmA bhinna bhinna prakAranA prabhAva pAtharato jAya che. prabhAvano phelAva ane kaSAyonI upazAMti, te mokSamArganI acUka rIta che. have jIve zAMtino mArga pakaDayo che, rAga-dveSano mArga choDI dIdho che. zAMtinA mArge vaLyA pachI badhA zubhalakSaNo pragaTa thatAM jAya che. kaSAyanI upazAMti, te mokSamArganI upalabdhi che ane te ja tenI rIta che. :: AdhyAtmika saMpUTa : kevalya arthAt kevaLadarzana, te jIvanI anupama avasthA che. jaina tattvaciMtanamAM jeTaluM jJAnanuM sthAna che, teTaluM ja ke tenAthI paNa vizeSa darzananuM sthAna che. jJAnAtmaka bodha thayA pachI punaH darzanabhAvomAM ramaNa karavuM, te mIThA phaLanuM rasapAna thAya ane rasano AsvAda lIdhA pachI mana temAM nimagna thAya, te rIte darzana te adhyAtmanuM UMcu rasapAna che. gAthAmAM mUkelo 'sat' zabda AtmAnI sArvabhauma sattAno dyotaka che. sArvabhauma sattAne sparza karavAthI tathA tenA vizeSa guNone kinAre karIne, paryAyArthikanayanuM avalaMbana choDI, zudgha dravyArthika nayanA AdhAre dravya pradezomAM ramaNa karavuM athavA temAM samAviSTa thaI javuM, te sAdhanAnuM uttama rasapAna che. kaivalya zabda samagra bAhyabhAvono parihAra karI kevaLa eka biMdu para sthira thavAnI preraNA Ape che. dora upara caDhelo naTa AkhI duniyAne bhUlIne eka mAtra dora para ja kendrita thAya che, doramAM tanmaya thaI jAya che. rastA para cAlanAra manuSyanI jema te dorI para cAlyo jAya che. te ja rIte dhyAna magna thayelo sAdhaka kevaLa Atmadora upara ja ramaNa kare che, have phakata tene eka dora ja dekhAya che. A dora che zuddha caitanyamaya sattA. gAthAmAM zAstrakAra upAyanI sAthe AdhyAtmika ratnakadaMDakane paNa khullo mUkatA jAya che. upasaMhAra : mokSamArganA upAyonuM varNana kramazaH cAlI rahyuM che. praznakAre je bAdhAo batAvI hatI tenuM sIdhI rIte nirAkaraNa na karatAM dhyAnarUpI upAya sAme spaSTa che ane A upAyathI kevaLajJAna ke mokSa prApta thAya che, tevI abhivyakita A gAthAmAM karI che. AgaLanA bIjA upAyo kathanIya che, te pahelAM A sadupAyanI gAthAmAM sthApanA karI che. mArgamAM paDelA karmabaMdha ane tenAthI utpanna thatI bAdhAonuM nirAkaraNa karavuM, te paNa mokSamArganI kaDI che. A AkhI pratyuttaranI sAMkaLa siddhikAra svayaM pragaTa karI rahyA che paraMtu temAM sarvathI Avazyaka ke prAthamika upAya rUpa upacAra che, tenuM A gAthAmAM bIjAropaNa karyuM che. makAna banAvanAra kalAkArane sahu prathama potAnA manamAM makAna ke makAnano nakazo taiyAra karavo paDe che. A nakazo te makAnanuM bIjAropaNa che. te gRhanirmANanuM prathama pagaluM che, te ja rIte mokSa upAyanA je je anya prakAro che, te AgaLa kahevAze paNa A prathama pagaluM caitanyamaya puruSanuM dhyAna karavuM te che. gAthAmAM mokSopAyanuM bIjAropaNa karyuM che. pUrvanI cAra gAthAmAM mokSopAya mATenI kSetravizuddhi karI hatI, A gAthA dvArA temAM bIja vavAyuM che. AgaLanI gAthAmAM te upAyone pallavita karaze. (71) Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' gAthA-10ra upodyAta - jainadarzanamAM karmanuM tattvajJAna ghaNuM ja mahattva dharAve che. sAmAnya rIte manuSya je kAMI kare che, tene karma kahe che paraMtu tattvajJAnanI carcAmAM karmanA phaLa rUpa je karma che, tene mukhyatve karma kahe che. karma eka prakAranI pratikriyA che. A gAthAmAM zAstrakAra jaina paddhati anusAra karmonI mImAMsA karIne ATha karmono ullekha kare che ane ATha karmomAM je pradhAna sthAna dharAve che arthAt karmano rAjA che, teno vizeSa rUpe ullekha karI AgaLa tenuM vistArapUrvaka vivecana karaze. A gAthA prastAvanA rUpa gAthA che. have pachInI gAthAomAM kavirAja svayaM zuM pATha bhaNAvaze, tenI prastAvanA A gAthAmAM karI che. have ApaNe prastAvanA rUpa gAthAno sparza karIe. kama ane te prakAranAM, temAM mukhya ATha; | temAM mukhya mohanIya, haNAya te kahuM pATha || 102 H gAthAnA AraMbhamAM "anaMta prakAranA karma' tema kahyuM che, ahIM phakata karma mATe anaMta zabda vAparyo che paraMtu anaMtanuM darzana abhUta che. bhAratIya saMskRtimAM vedagdarzana, bauddhadarzana ke jainadarzanamAM dareka sthAne anaMtanuM avalaMbana karyuM che. vartamAna vijJAnamAM paNa anaMtanI philosophI grahaNa karavI paDe che. Endless A zabda anaMtano dyotaka che. anaMta upara Akho vizALa graMtha lakhI zakAya teTalo avakAza che. ahIM ApaNe "anaMta' nA saMbaMdhamAM thoDuM vizleSaNa karazuM. anaMta zabdanI vivecanA : siddhikAre karma anaMta prakAranA tema kahIne karma sAthe anaMta zabda joDyo che. vyaktigata koI eka karma anaMta nathI. karma mAtra aMtavALA che paraMtu karmanA prakAra anaMta che arthAt agaNita koTinA karma niSpanna thAya che, tethI karmane anaMta kahyA che. paraMparAnI dRSTie paNa karma anaMta che ane anaMta jIvo anaMta pariNAmothI vilakSaNa karmo upArjana kare che. A kAraNathI karma anaMta prakAranA" kahyuM che. sRSTimAM kALatattva anAdinidhana che. je loko sRSTinI utpatti mAne che, teonA matAnusAra brahma tattvane sRSTinI racanA mATe kAla tenA daravAje jaIne AhyAna kare che. kAlanI sRSTi thatI nathI kAraNa ke sRSTinI racanAmAM paNa kAla hAjara che ane pralayanA samaye paNa kAla hAjara hoya che. te ja rIte jainadarzanamAM kAla anAdi nidhana che, tethI te anaMta che. kAlano AgaLano ke pAchaLano koI cheDo dekhAto nathI mATe te anaMta che. je dravyo kAlanI sAthe astitva dharAve che ane jenA upara kAlanI asara nathI, te dravyo paNa anaMta che. Ama sthAyI tattvomAM paNa anaMta joDAyeluM che. A ja rIte asthAyI tattvomAM paNa anaMtano praveza che. dravyonI je guNadharmitA che athavA tenI parivartanazIla avasthA che, te bhale kSaNika hoya paraMtu A asthAyItattvanI paraMparA kayAreya nAza pAmatI nathI, tethI asthAyI tattva paNa anaMta che, anaMtakAla sudhI A dhArA cAlatI rahe (2) Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. dravyo paNa anaMta che, tethI tenI pratyeka avasthA paNa saMkhyAnI dRSTie anaMta che. kAlanA anaMta saMpUTamAM dravyo anaMta che, tenI avasthAo anaMta che ane avasthAnA prakAra paNa anaMta che kAraNa ke avasthAnA adhiSThAna paNa anaMta che. vizvanA phalaka upara prakRti jagatamAM anaMtano khela cAlI rahyo che arthAt Akho khela ja anaMta che, anaMtanuM trividha nATaka saMpUrNa vizlalIlAnuM kAraNa che. have ApaNe mULa viSaya para AvIe. jema avasthAo anaMta che, tema jIvanA karma paNa anaMta che. anaMtanA nATakamAM karmanA anaMta prakAra moTo bhAga bhajave che. jaDasRSTimAM jema anaMtakAlathI parivartananI lIlA cAlI rahI che, tema jIvanI sAthe paNa karmanA anaMta bhAvo joDAyelA che, tethI anaMta prakAranA karma jIvanalIlA UbhI kare che. hakIkatamAM to karmano eka ja prakAra che paraMtu jIvanA pariNAmonI vibhinnatAne laIne karmanA anaMta prakAra thAya che. jema pANI pANI che. teno eka ja prakAra che paraMtu te alaga alaga AkAramAM rAkhavAthI pANI aneka AkAravALuM bane che. te ja rIte jIvanA pariNAmonA kAraNe karmanuM rUpAMtara thAya che, tethI jJAnIonA jJAnamAM karma paNa anaMta prakAranA dekhAya che. anaMta prakAranA karmamAMthI eka eka karmanuM AkhyAna karIe, to anaMtabhava vyatIta thaI jAya, anaMtakAla sudhI teno aMta Avato nathI. jIva sAthe karmacetanA anaMtakAlathI kAma karI rahI che. karma anaMta prakAranA : anaMta prakAra zuM che ? kuMbhAra nAnA-moTA vAsaNa taiyAra kare che. A vAsaNanuM nirmANa sarva prathama kuMbhAranA adhyavasAyamAM janma pAme che. mATI eka ja prakAranI che paNa kuMbhAranA adhyavasAyathI vAsaNanA bhinna - bhinna prakAra utpanna thAya che. mAno ke kuMbhAra ghaNo uccakoTino kuzaLa kalAkAra hoya ane eka lAkha prakAranA vAsaNa taiyAra karI zakato hoya, to tenI jJAnakaLAmAM eka lAkha vAsaNo samAviSTa che tema mAnavuM paDe che. te ja rIte adhyavasAyanA vibhinna prakAra tenA karmane paNa teTalA prakAranA banAve che. adhyavasAya te mULamAM vibhinna prakAra dharAvatI eka prAkRtika zakita che. AvA anaMta adhyavasAyanuM mULa paNa anaMta zakitano dhAraka evo AtmA che. AtmA paNa anaMtanuM adhiSThAna che. A rIte anaMta zakita, anaMta adhyavasAya ane karmanA anaMta prakAra, A triveNI bane che. zAstrakAroe anaMta prakAranA karmanuM vargIkaraNa karyuM che ane tene ATha karma rUpe vibhakata karI anaMta karmone ATha bhAgamAM vaheMcI dIdhA che. ApaNA zrI siddhikAre paNa zAstrIya AThe karmone mAnyatA ApI che. jaina samAjamAM ekathI dazanI rakamanI jema sarvatra teno vyavahAra thAya che. AThe karmonA nAma jJAnAvaraNIyAdi khUba ja prasiddha thaI gayA che, tethI ahIM siddhikAre ATha karmanI saMkhyAnuM kathana mAtra karyuM che, tenA nAmano ullekha karyo nathI. mULabhUta prazna e che ke karmonuM ATha karma rUpe vibhAjana zA mATe karavAmAM AvyuM? A eka rahasyamaya koyaDo che. AThe karmonA nAma paNa bhinna-bhinna prakAranA bhAvonuM nirUpaNa kare che. te viSayamAM lagabhaga ciMtana thayuM nathI. temaja karmonI prakRti, karmonI AMtarika vicitratA athavA DAyA jI (73) Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmazakitane oLakhavA mATe lagabhaga prayAsa thayo nathI. nAma ane vibhAjananI paraMparA sahajabhAve cAlI Ave che. karmavAda te vizALa viSaya che. ahIM ApaNe kamenuM aSTa prakAramAM vibhAjana zA mATe che, te bAbata saMkSepamAM vicAra karazuM. kamanuM aSTa prakAramAM vibhAjana : prANInuM pratyakSa jIvana ATha zakitaothI pravAhita thaI rahyuM che. A AThe zakitanA pAsA eTalA vizALa ane pratyakSabhUta che ke te samagra jIvanane AvarI le che. prANImAtra ATha prakAranA vibhinna guNonuM avalaMbana kare che. guNonI je AvRtti che, te traNa prakAranI che. hAni, vRddhi ane abhAva. jema gADI cAlatI hoya, tyAre pAvaramAM vadhAro ke ghaTADo kare, tenA AdhAre tenI gatimAM hAni-vRddhi thAya che ane pAvara opha kare, tyAre zakitanA abhAvanuM sUcana thAya che. pratyeka gatimAna tattvomAM hAni-vRddhi ane abhAva, A triguNAtmaka avasthA cAlatI rahe che. jIvananA je mukhya guNo che, temAM paNa A traNe avasthA astitva dharAve che. vicAravAnuM e che ke A traNe avasthAno udbhAvaka evo koI zakitamAna bhAva hovo joIe. A zakitamAna bhAva, te karmasatA che. karmasattAnuM nivedana karyA pachI jIvanamAM mULabhUta pragaTarUpa AThe guNo upara dRSTipAta karIe. (1) sahuthI pradhAna Avazyaka guNa jJAna athavA prANInI buddhimattA che. sAmAnya rIte prANI mAtra potAnA vicArothI prabhAvita thaIne buddhi anusAra jIvananuM saMcAlana kare che. vicArapUrvakanI buddhi na hoya, tyAM saMjJA ane saMskAra kAma kare che. jIvana sAthe koI evuM karma joDAyeluM che, je jJAnamAM hAni-vRddhi kare che ane jJAnano abhAva paNa kare che. karmo svayaM udayamAna banI jJAnanI hAni kare che. karmo zAMta thavAthI jJAnanI vRddhi kare che ane karma prabaLa udayamAna banIne keTalIka mAtrAmAM jJAnano abhAva paNa kare che. A karmanuM nAma jJAnAvaraNIya rAkhavAmAM AvyuM che. te sAMsArika jIvanano moTo munIma che. je ATha karmo kahyA che, tenA pratipakSI ATha karmAbhAva paNa siddha thaI jAya che. jJAnAvaraNIya karmano pratipakSI guNa jJAna che, jJAnAvaraNIya karma ane jJAna jIvanalIlAnuM eka moTuM aMga che. jethI buddhi saMbaMdhI sUkSmAtisUkSma anaMta karmone eka jJAnAvaraNa rUpe vibhakata karI jJAnAvaraNa e prakAranuM karmAbhidhAna karyuM che. (2) A rIte jIvanamAM jAgRti ane nidrA e eka pradhAna vyApAra che, A vyApAranA kAraNabhUta je karma che, tene darzanAvaraNa evuM nAma ApavAmAM AvyuM che. A karma jAgaraNamAM hAni-vRddhi kare ane jAgaraNano abhAva thAya, tyAre prANI nidrAdhIna thAya che. keTalAka ekendriyAdi jIvo darzanAvaraNIya karmanA prabhAvathI gADha nidrAmAM ja rahe che. (3) A baMne vyApAra karatA je pradhAna vyApAra che, te che jIvananA sukha-duHkhano vyApAra, sAdhAraNa prANIne jJAna darzananuM vizeSa mahattva nathI, jeTaluM sukha-duHkhanuM mahattva che. prANI mAtra sukhavRddhi ane duHkhanivRtti cAhe che paraMtu jIvanI cAhanA sAthe tenuM niyAmaka karma che. sukha-duHkhanA vyApAranuM niyamana kare tevuM vedanIyanAmanuM karma che. vedananA asaMkhya prakArone vedanIyakarmanA vibhAgamAM samAviSTa karI "vedanIya' evuM nAma ApyuM che. A vedanIya karma be - - - (ja) - -- Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMkhavALuM che. sukhAtmaka ane dukhAtmaka, azubha ane zubha. A karma sukha-du:khamAM niraMtara hAni-vRddhi kare che ane prabaLapaNe udayamAna banI sukha duHkhanA abhAvanuM paNa sUcana kare che, sukha-du:khanI hAni-vRddhi ane abhAvamAM prANInuM jIvanataMtra cAlatuM rahe che arthAt sukha-duHkhano moTo vyApAra che ane tenuM niyAmaka vedanIya karma che. (4) cotho jIvano bhISaNa vyApAra che. A vyApAramAM karmanI prabaLatA na hoya, to vyakitanuM cAritra nirmANa thAya che ane tenA AdhyAtmika guNo khIle che paraMtu A karmanI prabaLatA hoya, to jIva para UMDo trividha prabhAva nAMkhe che. zAstrakAre tene mohanIya evuM nAma ApyuM che. sAmAnya ekendriyAdi jIvomAM acetana jevI avasthA hoya, tyAre A karma asaMkhya varaso sudhI jIvane mUDhadazAmAM rAkhe che. tenuM baMdhana zithila hovA chatAM kAlalabdhinA abhAve jIvane niraMtara mUDhadazA pradAna karatuM rahe che. jJAnacetanA ane zakitano vikAsa thayA pachI bIjA naMbarano prabhAva mithyAbhAvonI preraNA ApI AtmAne viparItadazAthI prabhAvita kare che. A karmanI trIjI prabhAvaka sthiti kASAyika bhAvone utpanna karavAnI che. jenAthI jIvomAM krodha, ahaMkArAdi ghaNA durguNono vikAsa thAya che paraMtu jo karmanI sthiti nabaLI paDe, to uccakoTino guNAtmaka vyApAra zarU thAya che. A karmanI hAni ucca sthiti pradhAna kare che ane A karmanI vRddhi nimna sthiti prApta karAve che ane mUDhadazAmAM guNono abhAva paNa kare che. A cotho vyApAra samagra prANIjagatane AvarI le che. gAthAkAra svayaM kahe che ke ATha karmomAM paNa mohanIyakarma vadhAre prabaLa che. (5) jIvana ane mRtyu, e sarva jIvo mATe eka virATa vyApAra che. A vyApAramAM joDAyelA karmA udayamAna hoya, tyAM sudhI prANI jIvanadhAraNa kare che. A karma bhogavAI jatAM mRtyu thAya che ane jIvane deha ane jIvAyoni badalavAnI pharaja paDe che. A vyApAramAM hAni thaI zake che. vRddhi thaI zakatI nathI. A karmanA abhAvathI jIvanano abhAva thAya che. A karmanI vartamAna sthitithI jIvanI koI guNAtmakabhAvanA saMyukata thatI nathI arthAt AyuSyakarmano eka nirALo vyApAra che. (6) jIvano chaThTho vyApAra virATa ane vyApaka che. A vyApArathI ja jIvanuM bhautika astitva pragaTa thAya che. dehanuM nirmANa karavuM ane dehanuM visarjana karavuM, te mukhya kriyA che. deha te jIvanI prabaLa bhautika saMpati che. A vyApAra jANe koI IzvarIya prabhAva hoya, te rIte svataH vyavasthita rIte kArya kare che paraMtu mukhya samajavAnI vAta e che ke dehanirmANano A vyApAra puNya-pApa sAthe joDAyelo che. jo pApano udaya na hoya, to deha dharmanuM ane paramArthanuM pradhAna sAdhana bane che. samagra dehanI racanA yogasAdhanAne anukULa bane che. dehanA eka eka aMgopAMga atyaMta mahattvapUrNa ane zakitazALI che. hIrA, mANeka ke motI jevA mUlyavAna dravyothI paNa tenuM mUlyAMkana thaI zake tema nathI. Avo amUlya deha arpaNa karavo ane karmabhoga pUro thatAM tene vilupta karavo, tevo dehanirmANano virATa vyApAra nAma karmanA phALe jAya che. (7) sAtamo vyApAra adRzya ane suSupta vyApAra che. zarIranA rakatadharma rUpe ke mAnasika (5) Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthitimAM ucca-nIca guNo rUpe A vyApAra jIvana upara prabhAva pADe che. tenuM kAraNa gotrakarma che. gotra karmanA be prakAra che, pApakarma karavAmAM parAkrama kare te nIca gotra karma kahevAya che, puNya ke dharma karavAmAM parAkrama kare, UMcI dazAmAM jIvane sthApita karI jIvanane dhanya banAvavAmAM sahAyaka bane, te UMca gotra karma che. nIca gotra karmanA prabhAvathI vizvanA dharAtala para bhayaMkara hiMsAtmaka kAMDo banyA che, ItihAsa rakataraMjita thayo che. tenAthI viparIta ucca gotra karmAe ghaNA zreSTha udAharaNo pragaTa karyA che. A (8) aMtima AThamo vyApAra anaMta karmanA vargIkaraNamAM pramukha sthAna dharAve che. zakitavyApAra che. bhinna-bhinna prakAranI zakita manuSyanA maulika adhikAro sAthe saMbaMdha dharAve che grahaNa ane tyAga, lAbha ane hAni, bhoga-upabhoga ItyAdi samagra kriyAkalApo, A mahattvapUrNa vyApAra sAthe joDAyelA che ane tenA kAraNabhUta karmane aMtarAyakarma kahe che. uparyukata ghaNA vivecana sAthe ATha vyApAranuM ApaNe AkhyAna karyuM che, tenAthI samajAya che ke anaMta prakAranA karmamAM mukhyatve ATha karmAnuM vibhAjana zA mATe karyuM che. A AThe vyApAra ATha karma rUpe zAstromAM pracalita thayA che. AThe karmanI prakRti ke tenA kriyAkalApa eka sarakhA nathI. karma hovA chatAM AThe karmanI kriyAzailI bhinna bhinna rUpe astitva dharAve che. A karmomAM alaga-alaga rIte AkSepa ane vikSepa utpanna kare, tevo prabhAva che. keTalAka karma guNonuM AvaraNa kare che, AkSepa kare paraMtu pratyakSa rUpa koI vikSepa karatA nathI. jyAre keTalAka bIjA karmo guNano AkSepa karyA pachI viguNa rUpa ke vikAra rUpa vikSepa paNa Ubho kare che. jema ke jJAnAvaraNakarma jJAnanuM AvaraNa kare che paraMtu temAM bIjuM saMvedana hotuM nathI. jyAre azAtA vedanIyakarma zAtAnuM AvaraNa kare che ane tIvra duHkhanuM saMvedana karAve che. temAM AkSepa-vikSepa, baMne kriyA che. A sivAya amuka karyu jIvanA guNano ghAta kare che. jyAre keTalAka karmA bAhyakSetramAM prabhAva pAthare che. zAstromAM paNa jIvavipAkI karma ane pudgalavipAkI karma evA zabdano prayoga thayo che. guNaghAtaka karmA mokSamArganA nirodhaka che. je ekAMta pAparUpa che. bAkInA karmA zubha ane azubha, baMne dhArAmAM udayamAna hovAthI anukULa pratikULa saMyoga UbhA kare che. udayamAna zubhakarmA nimittarUpe sAdhanAmAM upakArI paNa bane che. jo mohanI prabaLatA na hoya, to puNyakarma satkarmanuM sAdhana bane che. keTalAka karmA hAni pAme athavA teno rasa ocho thAya, to pratikriyA rUpe upazama, kSayopazama ke kSAyikabhAvo pragaTa thatAM rahe che paraMtu keTalAka karmA tenI sthiti pUrI thatAM cAlyA jAya che, Atmika ke AdhyAtmika guNo sAthe teno pratyakSa saMbaMdha nathI. keTalAka karmo bhautika vikAsanA sAdhana pradAna kare che. jyAM sudhI A karmano saMpUTa rahe che, tyAM sudhI sAdhananI prabaLatA rahe che... astu. gAthAmAM zAstrakAre anaMta karmono ullekha karyA pachI mukhyatve ATha karmanI sthApanA karI che. A sthApanA zAstrokata che. ATha karmonuM grahaNa zA mATe karavAmAM Avyu, tenuM ApaNe vivecana karI gayA chIe. sAMsArika jIva deha rUpI dukAnamAM virATa vyApAra calAve che. A vyApArano vadhAro--ghaTADo karanArA ATha munImo che. je ApaNA ATha karmAnA nAme vikhyAta che. saMkSepamAM A (76) Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThe vyApAra tathA tenA AdhAre ATha kamenuM nAmakaraNa A rIte thayuM che. 1) jJAna vyApAra sAthe saMbaMdhita jJAnAvaraNIya karma, 2) jAgaraNa vyApAra sAthe saMbaMdhita darzanAvaraNIya karma, 3) sukha-duHkha rU5 vyApAra sAthe saMbaMdhita vedanIya karma, 4) moha vyApAra sAthe saMbaMdhita mohanIya karma, 5) jIvana (AyuSya) vyApAra sAthe saMbaMdhita AyuSya karma, 6) deha nirmANarUpa vyApAra sAthe saMbaMdhita - nAma karma, 7) ucca-nIca parAkrama sAthe saMbaMdhita gotra karma, 8) zakita vyApAra sAthe saMbaMdhita aMtarAya karma jJAnIoe batAvelA A ATha vyApAromAM jIvanI tamAma pravRttionuM saMkalana thaI jAya che, tethI ATha vyApAranA AdhAre ATha karmonI sthApanA karI karmazAstranuM AkhyAna karavAmAM AvyuM che. AtmasiddhimAM paNa AThe karmanI svIkRti karI, tenA prabhAvane mAnya rAkhI, mohanIyakarmane mukhyatA ApI che. - mohanIyakarmanI pradhAnatA zA mATe ? AdhyAtmika adhyavasAyo be prakAranA che. (1) keTalAka adhyavasAyo svataH udbhava pAme che. (2) keTalAka naimittika che. jemake sukha-duHkhanA pariNAmo IcchAne AdhIna nathI. te karmavipAka pramANe nizcita phaLa Ape che. vaLI bIjA karmo dehAdika bAhya saMpatti para prabhAva pADe che paraMtu mohanA pariNAmo sarvathA nirALA che. temAM jIva potAnI IcchA pramANe parivartana lAvI zake che. eTale ja zAstromAM kahyuM che ke phakata mohanIyakarmano ja upazama thaI zake che. jo ke jIvanuM A svAtaMtrya amuka aMze tenI jJAnacetanA jAgRta hoya ane bIjA karmanA kSayopazama paNa sahAyaka hoya, tyAre ja jIvane upalabdha thAya che. jIvAtmA mUDhadazAmAM ane acetana jevI avasthAmAM jarA paNa svataMtra na hovAthI tenA pariNAmo karmAdhIna rahe che. mohanIyakarmanuM ATaluM sAmAnya rUpa jANyA pachI tenI pradhAnatA zA mATe che, te samajavuM ghaTe che. mohanA pariNAmo avrata ane hiMsakabhAvomAM sahAyaka che, tenAthI paNa vizeSa ghAtaka mithyAbhAvanA pariNAmo che. viparIta zraddhA te mohanIyakarmanuM sahuthI moTuM ghAtaka viSAkata phaLa che. bAkInA karmo bhogAtmaka che te karmo kaDavA--mIThA phaLa ApIne jharI jAya che. jyAre mohanIya karma bhogAtmaka to che ja paraMtu tenI sAthe yogAtmaka paNa che arthAt navA karmano yoga karAve che. je karmabaMdha thAya che, te karmanI sthiti ane anubhAganuM nirmANa mohanA AdhAre ja thAya che. mohanIya karmano udaya, kSayopazama ke upazama badhA karmanI gati-vidhinuM mULakAraNa che. puNyakarmane choDIne zeSa tamAma karmonA zithila ke gADha baMdhamAM mohanIyakarmanI maMdatA ke prabaLatA mukhya bhAga bhajave che. phakata puNyakarma upara mohano prabhAva paDato nathI. balka nirmohadazA puNyabaMdhanuM nimitta che. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke saMpUrNa lagAma mohanIyakarmanA hAthamAM che. je jIvamAM nimehadazA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya tyAM mohanIya karmano prabhAva maMda thaI jAya che. A nirmaLadazA koI svAbhAvika utkrAMti athavA kALalabdhinA prabhAve prApta thAya che. pUrvanI keTalIka akAma nirjarA paNa sAmAnya UMcI dazAmAM sahAyaka thAya che paraMtu jyAre nirmaLadazAno abhAva hoya tyAre jIvanI pUrNa saMcAlana vyavasthA mohanIya karmanA hAthamAM ja AvI jAya che. mohajanita je doSo che, teno manuSyamAtra ajJAnane kAraNe Adara kare che. bhakatAmara stutimAM paNa lakhyuM che. "opAta vivighAya nAta garva doSo mAnava samAjamAM paripUrNa Adara pAmavAthI garvAnvita che arthAt prabaLa moha rUpe astitva dharAve che. mohajanya je doSa che, te vividha rUpamAM pragaTa thAya che. tenA keTalAka rUpa evA pracaMDa che ke mahAvinAzaka avasaro UbhA karI samAjane to chinnabhinna kare ja che paraMtu vyakitanA puNyano paNa nAza karI nAMkhe che. A krodhAdi durguNo sAthe ahaMkAra, mAyA ane lobha joDAyelA ja che. saMsAramAM je kAMI anarthakArI vikRtio utpanna thaI che, hiMsAnuM tAMDava ane parigrahajanya pravRttio thaI rahI che, te mohanIya karmano prabhAva che, mATe ja stutikAra kahe che ke ATha karmamAM paNa mohanIya ja mukhya che. juo, mohanI lIlA ! bIjA anya karmono kSayopazama hoya, viryAtarAya ke lAbhAMtarAya karmanA kSayopazamathI je zakita prApta thaI hoya, te uparAMta zubhakarmanA udayathI puNyanA yogo upalabdha hoya paraMtu jo mohanIya karma upazAMta na hoya to A badhA susaMyoga duryoga banIne pApanA kAraNa bane che. moha eka evI durgama zakita che, je puNya yogono paNa saMhAra karI nAMkhe che. moha ja puNyane pApanuM nimitta banAve che. ahIM keTalAkane bhrAMti thAya che ke puSya jIvane saMsAramAM rakhaDAve che paraMtu hakIkatamAM moha ja saMsAra paribhramaNanuM kAraNa bane che. nirmoha vyakitanA puNya mokSamArgamAM ke sAdhanAmAM upakArI bane che. eTale ja ApaNA graMthakAra kahe che ke bAkInA sAte karmo bhale game te sthitimAM hoya paraMtu A karmone choDIne je mohanIya karma che, te ja mukhya che. sIdho artha e thayo ke mohano kSayopazama hoya, upazama hoya ke nirmohadazA hoya, tyAre bAkInA badhA karmo upakArI bane che, nirjarAno hetu bane che, vyavahAra jagatamAM vizALa samAjahitanA kAryo thAya, tevA satkarma karavAmAM kAraNabhUta bane che paraMtu jo moha tIvra mAtrAmAM udayamAna hoya, tyAre badhA karmo pApa baMdhananuM nimitta bane che. zubha ke azubha baMne kame viparIta pariNamana kare che. A che mohanI lIlA. jema bagIcAmAM ghaNI jAtanA puSpo ane latAo hoya che, tene jaLasiMcana karavAthI badhA pallavita rahe che, siMcana na thavAthI sUkAvA lAge che te ja rIte mohanuM siMcana thavAthI badhA karmo ane tenA prabhAva pallavita thAya che ane phAlephUle che, je mohanuM siMcana baMdha thAya, to dhIre dhIre udayamAna kame zuSka thaI kharavA mAMDe che. A che eka AdhyAtmika sUthama prakriyA ATalA vivaraNathI samajI zakAya che ke kRpALu gurudeve ATha karmamAM mohanIya karmane zA mATe mukhya gaNyuM che. nirmohadazAmAM udayamAna azubha karmo paNa nirjarAno hetu bane che. haNAya te kahuM pATha - zAstrakAra svayaM AgaLanI gAthAomAM mohanIya karmane vidAravA mATe upAyono ullekha karavAnA che. mohanIya karma kema haNAya? te kahevAnI ahIM pratijJA karI phAphaDA (78) Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. moha jeTalo durgama che, tenAthI mohanuM hanana ghaNuM paNa vadhAre durgama che kAraNa ke teNe svabhAvanuM rUpa dhAraNa karI sva svarUpanuM AvaraNa karyuM che. moha te AtmA ane AtmA te moha, evo tAdAsyabhAva utpanna thayo che. moha te saMyogAtmaka durguNa nathI paraMtu pariNAmAtmaka durguNa che. jaDa padArtho nimitta che paraMtu jaDa padArtho moha rUpe pariNAma pAmatA nathI. e ja rIte zuddha AtmA paNa moha rUpe pariNamato nathI paraMtu te jJAnAcchAdita hovAthI arthAtu AvRtta hovAthI mohanuM chedana karavA mATe AtaMrika jagatamAM praveza karI zakatA nathI. zAstrakAroe, AcAryoe ane dharmanI paraMparAmAM sAdhanA mATe ke mohatyAga mATe sthUla upAyo darzAvyA che. kaThina vratAdi bhAvo ane ghora tapazcaryAo paNa mohanA saMhAra mATe astitvamAM AvyA che paraMtu duHkhanI vAta e che ke A badhA skUla upAyo AMtarika jagatamAM sUkSmAtisUma rUpe pariNata thayelA moha upara prahAra karI zakatA nathI. mohane thoDA TAIma pUrato jaDavat kare che paraMtu te badhA upAyonI paravAha karyA vinA moha punaH jAgRta thaI DaMkha ApavAnuM kAma zarU kare che. ati ThaMDImAM ThUMThavAI gayelo sApano koI sparza kare to paNa karaDI zakato nathI paraMtu bhUlavuM na joIe ke te sApa sacetana thatAM tenI DaMkha mAravAnI zakita pUrvavatu jAgRta thAya che ane te DaMkha paNa mArI zake che. haridAsa svAmIe ThIka ja kahyuM che. jala varasene vana pAMgare....." jamIna sUkI dekhAya che, garamInA prabhAvathI sUkAI gaI che paraMtu vRSTi thatAM punaH aMkurita thaI hariyALI thaI jAya che, te ja rIte kaThora tapa Adi ugra kriyAothI Idriyo ane aMgaupAMgo zuSka thaI javAthI moha zAMta thayo che tevuM lAge che paraMtu punaH nimitto maLatA te haryo bharyo thaIne potAnuM rUpa pragaTa kare che. uparanA vivaraNathI samajAya che ke sUkSma prabaLakArI adhyAtma pradezamAM praveza karI zakIe tevA jJAnAtmaka tIvra tIrathI mohanuM chedana thavuM ghaTe che. vratAdi paraMparAnuM AcaraNa karavuM, te alaga che, jayAre aMtara pradezamAM yuddha karI mohane parAsta karavo, te sAdhanAnI zreSThattama zreNI che. gAthAmAM "haNAya' zabda vAparyo che. haNAya" ne vadhAre vistArathI kahIe, to mULathI chedAya che, tevo bhAva che. upara-uparathI chedavuM te vAstavika hanana kriyA nathI. paurANika kathAomAM evI vArtA Ave che ke rAkSasanuM mAthu chede che ane vAraMvAra mAthu ugI nIkaLe che pachI guru saMketa Ape che ane ThIka jagyAe prahAra karavAthI rAkSasanuM hanana thAya che. A kathAno rAkSasa e to eka rUpaka che paraMtu moha rUpI rAkSasa evA ja prakArano eka pratyakSa daitya che. hiMsAtmaka vyakitao lagabhaga kaThora rUpe ja pragaTa thAya che paraMtu ApaNo A moha daitya mAyAvI tattva che. te komaLabhAve paNa pragaTa thAya ane kaThorabhAve paNa pragaTa thAya che. te madhura rUpa dhAraNa karI jALa paNa pAthare che ane sukhano caMdra dekhADI amAvAsyAnA aMdhakAramAM laI jAya che. moha viSe ghaNuM-ghaNuM lakhAyeluM che eTale ahIM punarukti karatA nathI. kahevAnuM eTaluM ja tAtparya che ke mohahanana e sAmAnya kArya nathI. asAmAnya sAdhanA che. kAkA sAheba kAlelakara kahe che ke "mAyA paNa mAyAvI rUpe zarIramAM praveza kare che" jema cora cora rUpe pragaTa rUpe praveza karato nathI. cora paNa corIthI Ave che. te ja rIte mAyA paNa mAyAvI rIte Ave che, tethI ApaNA gAthAkAra kahe che ke have huM moha hanananA sAcA pATha bhaNAvIza. A gAthAmAM ATha karma ane mohanIya karmano ullekha karI tene arthAt mukhya rUpe mohanIya ane chevaTe badhA karmane nirmULa karavA mATeno saMketa Apyo che. = (9) Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte che. AdhyAtmika saMpUTa H gAthAmAM mohanIyakarmano mukhya ullekha che, tenI sAme pratipakSamAM koI prabaLa bhAva hovo jarUrI che, je bhAva guNa samUhamAM pradhAna hoya. anya karma rahe ke na rahe paraMtu mohanI prabaLatA kSINa thatAM jIvAtmA AtmapradezomAM ramaNa karI zake che. mohanA kAraNe te dRzyamAna jagata ane viSayo para AkarSita hato paraMtu have mohabhAvano kSaya thatAM AtmA yabhAvothI haTIne jJAtA bhAvamAM praveza kare che, dRzyane gauNa karI dRSTAne oLakhe che. svayaM brahmatattva eka AnaMdasAgara che, tevuM bhAna thatAM teno manamayUra paNa nAcI UThe che. te AzAzvata evA karmo ke mukhya mohanIya ItyAdi karmothI dUra thaI zAzvata tattvono sparza kare che, akarmA evA Atmadevane oLakhe che, adhiSThAnathI AgaLa vadhIne adhiSThAtA tarapha vaLe che, Adheya ane adhikaraNabhAvothI AgaLa vadhIne adhikartAne bheTe che. karmanI jALa jeNe phelAvI hatI, tevA mukhya mohanIyane rAma-rAma kahI chellI salAma karavA taiyAra thaI jAya che. A gAthA adhyAtmasAgaranA kinAre laI jaI vizALa sAgaranA darzana karAve che. badhI sImAone pUrI karI mAno asIma ane anaMta guNadhArIne bheTavAno suavasara lAdhe che. upasaMhAra : Atmasiddhi mahAzAstramAM kramazaH praznottaranI je paraMparA cAle che, temAM mokSanA upAyonI sthApanA mATe zubhAraMbha thayo che. AgaLanI gAthAmAM zAstrakAra svayaM upAyonA pATha paDhAvaze. pAMca bola pachI upAyanI mukhyatA samajAya tevI che. A gAthAmAM siddhikAre konI sAthe laDavAnuM che ke kone kone samajIne tenuM hanana karavAnuM che, teno IzAro karyo che. temaja ATha karma ane temAM mukhya mohanIya, tema kahIne duzamana kevo prabaLa che tenuM darzana karAvyuM che ane ATha prakAranA vyApArone kholIne moharUpI sUtradhAranA AdhipatyamAM vibhAvonuM keTaluM vizALa sAmrAjaya UbhuM karyuM che, teno khyAla ApIne tene haNavA mATe raNabherI vagADI che. upAya upacAra pUrato sImita nathI. upAya eka moTo jaMga che. mohanIyane parAsta karavAnI eka raNanIti che. jo karmomAM mohanIya mukhya ane prabaLa che, to tene haNavA mATeno saMkalpa paNa kevo prabaLa hovo joIe teno A gAthAmAM ullekha karyo che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-103 upoddAta - pUrvanI gAthAmAM siddhikAre ATha karmomAM mohanIyakarmane pramukhatA ApI che. Ama to AThe karmo pramukha che chatAM pramukhamAM pramukha mohanIya che, ema kahIne kavirAje dhruvakarma rUpe mohanIyano svIkAra karyo che ane zeSa karmonA vivecananI upekSA karI che. A gAthAmAM mohanIyakarmanA bhedanuM ane tenA hanananuM vivecana che. kavirAje atyAra sudhI karma upara je kAMI abhivyakita karI hatI, tene najara aMdAja karI mULabhUta mohanIyakarmane kendrIbhUta karyuM che kAraNa ke A graMthanuM lakSa karmanI vivecanA nathI paraMtu Atmadarzana e ja mukhya lakSa che, tethI AtmadarzanamAM je bAdhaka che, tevA karma viSayaka ullekha karavo Avazyaka che. A bAdhaka karma mohanIyakarma che. tenA be pAsA samajAya tevA che, na samajavAnI ke na mAnavAnI kamajorI prathama che ane bIjI kamajorI AcaraNanI azakita athavA samajayA pramANe na karavuM, te che. A baMne pAsA mohanA ja che. jainadarzanamAM tene darzanamoha ane cAritramoha, evA nAma ApyA che. A gAthAmAM taviSayaka vivecana che. have ApaNe gAthAno sparza karazuM. [ kama mohanIya bheda che, darzana cAritra nAma; | ho bodha vItarAgatA, acUka upAya Ama II 103 I jainadarzanamAM sAdhanAnA mukhya be pAyA mAnavAmAM AvyA che, darzana ane cAritra. ahIM darzana' zabdamAM darzana ane jJAna baMnenuM saMyukata grahaNa thAya che. mokSazAstramAM paNa kahyuM che ke sagarzanazAnavAritrAuna mokSamaH | je rIte jJAna, darzana ane cAritra mukitanA pradhAna sopAna che, tenAthI viparIta saMsAramAM rokanAra mukhya doSa acAritra-avrata ane tenA sahAyaka mithyAtva tathA ajJAna che. A rIte tridoSano svIkAra karavAmAM Avyo che, tenuM jo sUtra banAvIe, to A rIte thAya che. mithyAtvIjJAnavrata Rvatara | mithyAtva, ajJAna ane avrata, saMsArano mArga che. avrata te acAritra che. have ApaNe mULa prazna para AvIe. cAritranA viSayamAM aneka prazno thaI zake che. cAritranI upAsanA zA mATe ? cAritranI pradhAnatA zA mATe ? cAritrabhAva zuM che ? cAritra virodhi doSo kayA che ? samagra jaina sAdhanAno pAyo kayAMthI zarU thAya che ? tenuM nyAyayukata vivecana karavA mATe AdhyAtmika jagatamAM praveza karavo paDe che. have ApaNe kramazaH eka eka praznane tapAsIe. (1) cAritranI upAsanA zA mATe ? saMsAranA AdhyAtmika mahApuruSoe ane devAdhideva tIrthakaroe samAja ke sRSTi upara jyAre vRSTipAta karyo, tyAre jIvananA arthI prANIo ucita ane anucita, baMne prakAranA vyavahArathI jIvana dhAraNa karatA hatA. prANadhArIonA A vyavahAramAM mukhya pAMca doSa jJAnI mahApuruSonI najaramAM AvyA. ApaNe A doSone paMcadoSa kahezuM. 1) hiMsA, 2) asatya vyavahAra 3) corI 4) vAsanA arthAt kAmadoSa ane 5) cAre doSonuM Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ poSaNa karavA mATe je sAdhano ekatra kare, tene parigraha evuM nAma ApavAmAM AvyuM. sarva prathama moTAmAM moTo doSa hiMsA te pratyakSabhUta doSa che. eka jIva svArthathI athavA anarthabhAve ajJAnapUrvaka bIjA jIvano upaghAta kare che. mAravAthI maranAra jIvo bhayabhIta thAya che ane tenAthI maranAra ane mAranAra jIvo vacce dveSabhAva ke vairabhAva thAya che. hiMsA eka evo doSa che ke je zUnyathI zarU thaI nAnA prakAranA hetu-ahetunuM avalaMbana karI mahAyuddha sudhI pahoMce che. AvI manuSyakRta ke prANIkRta hiMsA vyApakarUpe phelAyelI che. hiMsAnI vyApakatAno vicAra karIe, to mAno te kaNakaNamAM bharelI che. hiMsAnA mukhya traNa kAraNa joI zakAya che. (1) jIvana dhAraNa karavA mATenI hiMsA. nIvo nIvarya nIvanan ! eka jIva bIjA jIvanI hiMsA karIne ja jIve che. (2) svArtha ke ahaMkArane vazIbhUta thaIne Adhipatyajanaka hiMsA. prANIo upara adhikAra sthApita karavA ke te jIvone vazIbhUta rAkhavA mATe nirbaLa prANIono saMhAra karavo ke tene duHkhI karavA. (3) anarthakArI nimprayojana ke mithyAprayojanathI vyApaka rUpe mahAyuddha jevI hiMsAne janma Apavo. A sivAya bIjA nAnA-moTA aneka kAraNothI hiMsA thAya che. te hiMsAnA mULamAM jIvanadhAraNa uparAMta bIjo paNa ghaNo moha hoya che arthAtu mohajanita hiMsAno pravAha cAle che. mULamAM bAhya hiMsAnA kAraNa rUpa jIvano mohabhAva sUkama kAraNa che. A rIte hiMsA be bhAgamAM vibhakata thaI jAya che. bAhyakSetramAM ghaTita thanArI hiMsA ane AdhyAtmika kSetramAM thatI mohAtmaka hiMsA. jema hiMsAno doSa che, tema samAjamAM asatya, corI ane vAsanAnA doSo paNa vyApaka thayelA che. jo ke A badhA doSo lagabhaga hiMsAnuM rUpa ja che. hiMsAne surakSita rAkhavA mATe tathA potAnA mohabhAvone pUrNa karavA mATe jarUrI ke binajarUrI evA amaryAdita sAdhanono saMgraha karavo, te parigraha che. parigraha eka evo doSa che ke tene Ubho karavA mATe badhA doSonuM sevana karavuM paDe che. tyArapachI parigrahanuM avalaMbana karI punaH te ja parigrahathI doSono vistAra thAya che. hiMsAnI jema A doSo paNa bAhya kSetramAM pratyakSarUpa che. te badhA doSonuM mULa moha hovAthI te doSo sUma AdhyAtmika doSa rUpe astitva dharAve che. saMkSepamAM kahevAno sAra e che ke doSAtmaka kriyAonuM mULa moha che. A doSo avrata ke acAritrarUpa hovAthI tenA nivAraNa rUpe paMca guNanI sthApanA karavAmAM AvI che, ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha. A paMcaguNane cAritra evuM nAma ApavAmAM AvyuM che. jenAthI cAritranuM hanana thAya tene cAritramoha ane jenAthI cAritramoha utpanna thAya, tevA karmane cAritramohanIyakarma nAma ApyuM che. A rIte cAritra mohanIya triveNI niSpanna thaI. 1) bAhya pApakarma 2) tenA kAraNabhUta sUma AMtarika moha 3) motanuM kAraNa mohanIya karma e ja rIte jJAnIoe cAritranI paNa triveNI sthApita karI. (1) bAhya kSetramAM hiMsAdi doSonuM nivAraNa karavuM, pApakarma na thAya tenI sAvadhAnI rAkhavI. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) ahiMsAnA pAlana mATe AMtarika kSetramAM mota nivAraNa karI nirmohadazAne dhAraNa karavI. tene zAstrIyabhASAmAM bhAvacAritra kahyuM che. (3) A bhAva cAritrane prApta karavA mATe ane sattAmAM paDelA karmono kSaya karavA mATe svAdhyAya ane tapanuM avalaMbana karavuM arthAt 1) bhUtakAlIna karmanuM nivAraNa 2) bhAva cAritramAM ramaNa 3) bAhya jagatamAM yatanA pUrvaka doSonuM nivAraNa, A che sAdhanAnI triveNI. cAritranI pradhAnatA zA mATe ? vyakita mATe jema AtmazAMti jarUrI che, te ja rIte samaSTimAM paNa zAMti ane saumyatA jarUrI che. cAritrane haTAvI levAmAM Ave athavA ahiMsA Adi guNonuM avalaMbana karavAmAM na Ave, satyano sarvathA parityAga thAya, to sAdhu jIvana to dUra rahyuM paraMtu gRhastha jIvana ke sAmAjika jIvana paNa narakAvAsa banI jAya che ane samagra saMsAra pApakAnA dAvAnaLamAM bhasmIbhUta thaI jAya che. A cAritra koI vyakita upAsanA pUratuM sImita nathI paraMtu te karoDo jIvone sparza kare tathA samAjataMtra ke rAjayataMtrane parizuddha kare, nyAyayukata mAnavajIvananuM saMcAlana thAya, tevo mahAguNa temAM samAviSTa che. pratyeka vyavahAramAM manuSyane cAritranI jarUra che. manuSya jeTalo cAritrathI dUra thAya, teTaluM tenuM jIvana durgama ane kaSTamaya bane, te svAbhAvika che. AvA pavitra mahAguNane je doSa roke che, te paNa eTalo ja bhayAnaka che, te che cAritramohanIyakarma. ekendriyathI laIne samagra saMjJI paMcendriya manuSya ke deva, nArakIone paNa cAritrabhAvo zAtAkArI bane che, tethI cAritranI mahAnatA sahaja rIte samajAya che. keTalIkavAra koI kahe ke pApathI paNa sukha maLe che, pApakriyA karIne AnaMdano upabhoga thAya che paraMtu A dalIlamAM bahu sAra nathI. pApajanita sukha mATe keTalAka kaDavA phaLa bhogavavA paDe che, teno ItihAsa ghaNo vizALa che. A vizvaprasiddha carcA che. ahIM teno vistAra na karatAM mULa viSaya para AvIe. cAritrabhAva zuM che ? hakIkatamAM cAritra te sUkSma AdhyAtmika pariNAma che. A AdhyAtmika cAritra be bhAgamAM pravAhita thAya che. 1) upayoga ane 2) yoga. je AdhyAtmika jJAnAtmaka adhyavasAya che, te upayoga rU5 cAritra che ane mana, vacana, kAyAnI nirdoSa pravRtti che, te yogAtmaka cAritra che. jainadarzanamAM gupti ane samitinA nAmathI baMne pravAhonuM vibhAjana thayeluM che. sArAMza e che ke jIvanI mAnasika bhUmikA nirmaLa ane nirdoSa bane tathA AMtarika doSonI sAme laDavA mATe je parAkramano visphoTa thAya te badhu cAritra che. A bhAvacAritranA AdhAre samagra nirdoSa praNAlIno prAraMbha thAya che. gRhasthonA aNuvratathI laIne saMtonA mahAvrata sudhI ane tenAthI paNa AgaLa vadhIne kSAyikabhAva saMpanna mahAtmAonA yathArtha vrata, te paNa cAritranuM bAhyarUpa che. A rIte bAhya ane AtyaMtara baMne kSetramAM paraspara saMmeLavALI je vRtti ke pravRtti che, je kAMI AcaraNa che, te cAritra che. cAritra virodhi doSo : zAstromAM je mukhya karmano ullekha che, te mohanIya karma che. pAchaLanI gAthAmAM teno ullekha paNa thayo che. A karma cAritra virodhi che paraMtu te bedhArI talavAra calAve che. manuSya jo doSone doSarUpa samajI jAya, to teno nAza jaldI thAya che paraMtu ajJAna Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane azraddhAnA kAraNe doSone AdaraNIya mAne ane doSamAM guNadarzana kare, to A sthiti vadhAre bhayAnaka che. mohanIyakarmanA bheda mohanIyakarmanA bheda be prakAranA che. viparIta zraddhAna karAve ane ajJAnano sAtha laI viparItabhAvone pakaDI rAkhe. A mohanIyakarmano pahelo prakAra che, jene zAstromAM darzanamoha kahyo che. tyArabAda mohane vazIbhUta thaI doSapUrNa AcaraNa kare, te mohanIyano bIjo prakAra che, jene cAritramoha kahe che. graMthakAre A gAthAmAM baMne prakArano nAma sahita ullekha karyA che, je zAstromAM prasiddha che. have ApaNe A baMne bheda upara UMDAIthI vivecana karazuM. darzanamohanIya : darzanamoha ane cAritramoha, A baMne nAma paraMparAthI sAthe cAlyA Ave che. vastuta: zuM A baMne doSomAM koI pArasparika saMbaMdha che ke baMne nirALA doSa che ? ciMtana karavAthI spaSTa thAya che ke darzanamoha te koI sAkSAt doSarUpa doSa nathI. vaLI temAM koI viparIta AcaraNanI zakayatA paNa nathI. ekendriyAdi acetanatulya jagatanA anaMta jIvo paNa darzanamohanA gherAmAM Ave che paraMtu te jIvo koI prakArano aviveka karI zake athavA jaDa-cetananA bhedanI koIpaNa rekhAne aMzamAtra sparzI zake, tevI paNa zakayatA nathI. sAdhAraNa rIte kathAnako ane zAstrIya vivaraNomAM avivekane darzanamoha kahyo che. buddhipUrvaka je mithyAbhAvone bhaje che, te darzanamohanI zreNImAM jAya che paraMtu anaMta jIvomAM vyApaka evo darzanamoha koI paNa prakAranA viparItabhAvathI paNa achUto che. jyAM jJAnano nahIvat prakAza che, tyAM viparIta bhAva pragaTa thaI zakatA nathI, tethI vicAravuM ghaTe che ke darzanamoha te aviveka pUrato sImita nathI.. zAstrIya kathana pramANe ane prakRti jagatanA anaMtakALanA ItihAsa pramANe jIvano je vikAsakrama che, te vikAsakramanI zreNImAM jIva jyAM sudhI praveza karato nathI, tyAM sudhInI eka avasthA ane vikAsazreNImAM praveza karyA pachInI bauddhika jAgaraNa sAthenI jIvanI bIjI avasthA, A baMne avasthAmAM jIvanI sAthe darzanamohano sahavAsa che. je jIvonA darzananuM netra khUlyuM nathI, darzanano jyAM AbhAsa paNa nathI paraMtu tyAM sUkSma jIvonA je sUkSma deha che, te ja dehamAM te sUkSma jIvo mohAbaddha thaI dIrghakAla vyatIta kare che, te samaye mohanI pragADha avasthA che ane darzanano abhAva che, te eka prakAre darzanamoha che. darzanamohanIya athavA mithyAdarzananI je avasthA che, te be prakAranI che, 1) samyagdarzananA abhAva rUpa avasthA ane 2) viparIta bhAvarUpa avasthA. avikasita jIvone prathama zreNImAM abhAva rUpe mithyAttva astitva dharAve che. hakIkatamAM tyAM samyagdarzana paNa nathI ane mithyAbhAva paNa nathI paraMtu darzananA abhAvarUpa darzanamohanI hAjarI che. kahevAnuM tAtparya che ke darzanamoha kevaLa viparItabhAva rUpa kadAgraha nathI paraMtu samagra jIvarAzine AvarI leto eka vizALa, vyApaka abhAva rUpa che. anaMta jIvo khAsa koI mithyAbhAvo dharAvatA nathI. tema ja jAgaraNanA abhAve jJAnAtmakabhAva paNa dharAvatA nathI, tyAre gADha nidrAmAM sUtelA vyakitanI jema A darzanamoha tene acetana jevI avasthAmAM rAkhe che. darzanamoha te abhAvAtmaka pariNAma che, jyAre cAritramoha te bhAvAtmaka pariNAma che. A rIte (4) Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja na UMDAIthI vicAra karatAM darzanamoha cAritramohano sAthI hovA chatAM baMnenI prakRti tathA tenA guNAtmaka mUlya alaga alaga che. darzanamoha jIvanuM ajAgaraNa che ane jAgaraNa thayA pachI ajJAnano sahavAsa thavAthI darzanamoha viparIta darzana karAve che. darzanamohanA baMne pAsA samajavA jevA che. 1) adarzanarUpa darzanamoha ane 2) viparIta darzanarUpa darzanamoha. adarzana rUpa darzanamoha : anaMtakAlathI ekendriyAdi acetana jevI avasthAmAM paNa jIvane darzanamohanIya karmano baMdha ane udaya hoya che kAraNa ke tyAM jIvanI koI dRSTi ke samaja nathI. draSTi nathI tyAM darzana kayAMthI hoya ? te ja rIte koI mithyAvRSTi paNa nathI paraMtu tyAM samyagudarzanano abhAva che tethI te adarzana rUpa che. A adarzana paNa darzanamohanIyano ja eka prakAra che. - viparIta darzana rUpa darzanamoha : akAma nirjarAnA baLe jIva jyAre vikAsakramamAM AgaLa vadhe che, tyAre tenI bauddhika zakita ane parAkramazakita baMnemAM kramazaH vRddhi thAya che ane vRddhi thavAnI sAthe kaSAyabhAvo paNa skUlarUpa dhAraNa kare che. udayamAna kaSAyabhAvothI jIva kaSAyanuM avalaMbana laI temAM vizvAsa karavA lAge che. je vibhAvAtmaka bhAvo che, tenuM astitva ane dehAdinuM astitva, A baMne pratyakSabhUta hovAthI jIvanuM zraddhAna bhautikabhAvo para sthira thAya che. ahIMthI viparIta darzanarUpa darzanamohano prAraMbha thAya che. bAhya padArthomAM Asakti thavI, te cAritramohano prakAra che ane Asakita upara Asakata thavuM arthAt bAhyabhAvo upara vizvasta thavuM, te darzanamoha che. darzanamoha anaMtakALa sudhI AtmAne bAMdhI rAkhavAnI tajavIja kare che. jyAre cAritramoha sAmayika che. jyAre jIvano darzanamoha chaTe. tyAre tene samajAya che ke A bAhyabhAvo hitakara nathI, te mAruM svarUpa paNa nathI ane mArI Atmika saMpatti paNa nathI, ATaluM nirmaLa darzana thayA pachI cAritramohano prabhAva kramazaH nAza pAme che... astu. ahIM ApaNe darzanamohanI vyAkhyA karI rahyA chIe. eka dekhato mANasa bhUlo paDayo che ane eka AMdhaLo mANasa bhUlo paDayo che. A baMnemAM aMdhatva duHkhadAyI che. darzanamoha eka prakAranuM aMdhatva che. jIvana darzanazaktino vikAsa thayo na hato, tyAM sudhI tene zraddhAnA abhAvarUpa prabhAva hato ane darzanano vikAsa thayA pachI te viparIta prabhAva nAMkhI hAnikara bane che. koI puNyazALI jIva darzanazaktino vikAsa thayA pahelA saraLa paddhatithI adarzanamAMthI samyagudarzanane prApta kare che, tethI ja mokSazAstramAM lakhyuM che ke tanisAdhAma vA ! nisarga arthAt svAbhAvika zreNImAM samyagadarzanano udbhava thAya che. cAritramoha - darzanamoha eka prakAre ajJAnayukata pariNAma che. kharU pUcho to te yathArthadarzananA abhAvanuM pariNAma che. jyAre cAritramoha bhAvAtmaka pariNAma che. badhA dravyo pota-potAnA guNadharmothI paripUrNa che, chatAM paNa jIva dravyamAM vikArano udbhava thAya che. dravyanI paryAya be prakAranI che. 1) svabhAva paryAya 2) vikArI paryAya. vikAra zA mATe utpanna thAya che, Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM mULa kAraNa gopya che. brahmanI sAthe mAyA che, lokhaMDa che, to temAM kATa lAge che. nirmaLa pANI be divasamAM bagaDavA lAge che. prakRti jagatamAM vikArI paryAyanuM astitva prabaLa bhAve joI zakAya che. eka naimittika vikAra hoya che ane eka svayaM dravyonA avalaMbana pAmI vikAra udbhava pAme che. jema jaDa padArthomAM vikArI pariNAmo hoya che, te ja rIte AtmadravyanI sAthe vikArI pariNAmo joDAyelA che. vedAMtamAM mAyA kahIne tenuM svataMtra mAyAvI svarUpa batAvyuM che. bAkInA adhyAtmazAstromAM A viSaya gaMbhIra rIte carcAyo che. hakIkatamAM caitanyadravya AvA koI vikArIbhAvo rUpe pariNamI zakatuM nathI. tenuM astitva to nirmaLabhAve ja rahe che, tethI vikArIbhAvane jIvano paryAya mAnI zakAya nahIM. te ja rIte krodhAdi vikAro, te jaDatattvanA vikAra paNa nathI. Ama hovA chatAM vikArIbhAvonuM astitva spaSTa pratIta thAya che. mAyAnuM lakSaNa paNa AvuM ja batAvyuM che. A badhA vikArIbhAvo pratyakSa hovA chatAM tenuM koI UMDuM mULa nathI. navatattvamAM paNa jIva-ajIvane choDIne tene AzravatattvamAM sthAna ApyuM che. yathArtharUpe te jIvA paNa nathI ane ajIva paNa nathI paraMtu Azravatattva che. vikArone ajIva mAnIe, to paNa te nitya nathI paraMtu anitya che. * jIva ane ajIva vacceno je aMtarAla che, te A badhA vikArIbhAvo che, eka prakAranI bhAre chetarapiMDI che. prakAzanuM astitva che. prakAzanA abhAvamAM aMdhakAra dekhAya che, te dekhAya che chatAM vAstavika nathI. prakAzano udaya thatAM laya pAmI jAya che. bimArI ke roga te zarIramAM utpanna thayelo vikAra che. zarIrano mULadharma svAthya che. A rIte je vikArIbhAvo uddabhave che, tene cAritramoha kahe che. cAritramoha ghaNI vakhata naimittika hoya che. nimitta kAraNo temAM sahAyaka bane che paraMtu mULamAM jIvanI ajJAnadazA ane nirbaLatA tenuM upAdAna che. upAdAna nirbaLa hoya, tyAre nimitta prabaLa bane che ane upAdAna samartha hoya tyAre nimitta nirbaLa banI jAya che. prakRti ane prakAranI apekSAe cAritramohanA ghaNA bheda thAya che paraMtu mULamAM cAritramoha eka ja che. mudhdhati nIvo ane ja moda: | jenAthI jIva mohita thAya, te cAritramoha che. cAritra te AtmAno zuddha svAbhAvika guNa che. tenA vipakSamAM moha che. hakIkatamAM cAritramoha zabda thoDo bhramAtmaka che. cAritrane moha kahI zakAtuM nathI ane mohane cAritra kahI zakAtuM nathI. tenuM kharuM nAma to acAritramoha ApavuM joIe. cAritrane AvaraNa karanAra, cAritrano abhAva utpanna karanAra, jIvanuM je cAritrarUpa svarUpa che, tene vikasita thavAmAM bAdhaka bananAra cAritramoha che. jema koI kahe ke A hIrAnI peTI che, to tyAM peTI che, te hIro nathI ane hIro che, te peTI nathI paraMtu peTI hIrAne baMdhanamAM rAkhanAra eka AvaraNa che. te rIte cAritrarUpa hIrAne DhAMke, te cAritramoha che. cAritra ane mohanuM maulika aMtara H cAritra guNAtmaka paryAya che. A guNAtmaka bhAvo caitanya sAthe anAdi siddha joDAyelA che. guNAtmakabhAvono vikAsa thavo te eka prakAre kALalabdhi to che ja paraMtu sAthe sAthe parama puNyano udaya hoya, tyAre guNAtmakabhAvo vikasita thavA lAge che. jema kaLImAMthI puSpa khIle tyAre puSpanA rUpa, raMga ane saurabha vikasita thaIne tenA guNo pragaTa kare che. A eka svAbhAvika prakRtigata vikAsano krama che. A kramika vikAsamAM Aroha ane bhAi paDApaDI 1011111111111''N\\\\ Movie:10'''''''''dhADa'hA'DaM AN'DANA' paDI hoya paNa A che Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avaroha thato rahe che. jyAre sAmA pakSamAM eka viguNAtmaka tattvo paNa astitva dharAve che. viguNone cAritra sAthe sIdho koI saMbaMdha nathI. baMnenI zreNI bhinna-bhinna che paraMtu A baMne zreNIo samAnAdhikaraNa hovAthI samakAlIna paNa bane che. eka ja adhikaraNamAM rAkhelA be tattvo paraspara virodhI hoya tevo AbhAsa thAya che paraMtu hakIkatamAM baMne tattvo svataMtra rIte Aroha-avaroha kare che. Ama hovA chatAM paNa ekalo vikAra bIjAne bAdhaka bane che. jo viguNa vikAsa pAme, to guNano avarodha thAya ane guNa vikAsa pAme, to avaguNano avarodha thAya che. chAyA ane prakAza baMne svataMtra hovA chatAM prakAza dUra thAya, to chAyA lAMbI thAya ane prakAza najIka Ave, to chAyA TUMkI thAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke cAritra ane moha baMne svataMtra tattva che ane ethI ja A viguNo guNAtmaka cAritrano nAza karI zakayA nathI paraMtu guNo viguNane laya karI nAMkhe che kAraNa ke guNAtmaka zreNI nitya che, jyAre viguNAtmaka zreNI anitya che. eTalA mATe ja kahyuM che, madhu masIma arthAt saMsAra adhuva ane anitya che. saMsAra anitya che te zubha lakSaNa che. anitya che eTale ja teno nAza karI zakAya che. viguNAtmaka bhAvo, te saMsAra che. saMsAra te mohanuM svarUpa che ke mohanuM phaLa che. jyAre cAritra te asaMsAra arthAt siddha bhAva che. A cAritra bhAvo paNa aMte zAMta thavAthI jIva cAritrAtIta banI jAya che. hakIkatamAM moha ane cAritra, A baMne zabdo eka sAthe bolAya che, mATe ja gAthAmAM kahyuM che ke cAritramoha" te nAma mAtra che. moha te mohanIya ja che, te cAritra nathI ane cAritra che, te cAritra ja che, te mohanIya nathI chatAM paNa vyavahAramAM samajavA mATe baMne zabda eka sAthe bolAya che. hakIkatamAM moha te cAritranI hAni karI zakato nathI paraMtu moha svayaM vighAtaka hovAthI pApakarmane janma Ape che, tethI te tyAjaya che. A rIte samajavuM te satyadarzana che, samyagadarzana che. satyadarzana utpanna thavAthI darzanamoha to jAya ja che. tenI sAthe kramazaH cAritramoha paNa kSaya pAme che. hakIkatamAM cAritranA baLe moha kSaya pAme che. je nAza pAme che tene cAritramoha tarIke oLakhAvyo che ane A mohanI lIlAne janma Ape che te mohanIya karma che. ATaluM UMDuM vivecana karavAthI spaSTa thAya che ke mohanIya karmanI baMne pAMkho jIva upara kevo prabhAva pAthare che? tenAthI chUTavA mATeno mArga svayaM zAstrakAro ahIM abhivyakata karaze. gAthAnA pUrvanA be padamAM mohanIya karmanA je be bheda ke be nAma prastuta karyA che te lakSamAM levAthI tene haNavAnA upAya spaSTa thaI zake che. gAthAnA cAra AlaMbana : 1) darzana 2) darzanamoha 3) cAritra ane 4) cAritramoha. prakriyA evI che ke darzanamoha darzanano ghAta karI zakatuM nathI paraMtu darzana darzanamohano ghAta kare che. e ja rIte cAritramoha cAritrano ghAta karI zakatuM nathI paNa cAritra cAritramohano ghAta kare che. samajavA mATe A cAre vAkyo gUDha che. teno bhAvArtha e che ke darzana ane cAritra baMne jIvanI anAdi prApta svabhAva rU5 saMpatti che. tenA abhAvamAM tenI gerahAjarImAM vibhAvo potAnI lIlA kare che. jyAre A anAdi nidhana saMpatti prakAzita thAya che, tyAre baMne prakAranA moha lIlA Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkelIne raMgabhUmithI paDadAmAM cAlyA jAya che, laya pAme che. gAthAnA uttarArdhano sparza karatA, spaSTa thAya che ke bodha ane vItarAgatA jo pragaTa thAya, to baMne viguNono nAza thAya che. gAthAmAM haNe lakhyuM che paNa teno artha "haNAya che, tema samajavAnuM che. bodha ajJAnane haNe che athavA bodhathI ajJAna svayaM haNAya che. auSadhi rogane haNe che ema kaho athavA auSadhithI roga haNAya che. A baMne bhAvamAM kartA karmano prayoga hovA chatAM mULalakSya eka ja che. kartA tarIke prayoga karavAthI vItarAgabhAva ane bodhabhAva baMnenI pradhAnatAnuM kathana thAya che. ahIM be zabdo lakhyA che. bodha ane vItarAgatA kAvyakalAnI draSTie ane marmabhAvone abhivyakata karavAnI uttama kaLA prApta hovAthI kavirAje ghaNA zabdone saMhitArUpe vyakata karyA che. ahIM paNa bodha ane vItarAgatA A be zabdonuM sahaja sAmaMjasya che paraMtu bodhano artha samyagadarzana thAya che ane vItarAgatAno artha samyaphacAritra thAya che. khUbI e che ke bodha ane vItarAga bhAva baMne sahabhAgI che paraMtu bodha thayA pachI vItarAgabhAva kramazaH vikasita thAya che ane baMne guNa kramazaH baMne viguNone haNe che. bodha : A bodha kayA prakArano che? zuM upadezAtmaka bodha che ke koI jANavA-samajavA rUpa bodha che? bodha zabda ghaNo vizALa ane vyApaka che. vizvanI jeTalI kaLAo che te badhI kaLAono AdhAra, te prakArano bodha che. bodha thayA pachI saMskAra thAya che ane saMskArathI kaLA vikAsa pAme che. vizvanA samasta vyavahAramAM mULa bodha che. bodha thayA pachI ja vyavahAra vyavasthita rUpe cAle che. bALaka jema moTo thato jAya che, tema-tema teno vikAsa thAya che. tenA vikAsano AdhAra paNa bodha ja che. bodha eka prakAranI samajaNa bharelI jJAnAtmaka avasthA che. anaMta jJAnIo paNa jagatane bodha ApavAno ja prayAsa karI rahyA che. bhakata paNa bodha thayA pachI ja tyAgamAM ke bhakitamAM AgaLa vadhe che. A rIte vicArIe to bodhanuM vizALa ane vyApaka kSetra draSTigocara thAya che. jyAM bodha che tyAM ja badhu che. bodha nathI tyAM kazuM ja nathI. A nIti vAkaya so TacanuM sonuM che. siddhikAre paNa ahIM bodhanI mahAnatA batAvI che. A bodha zuM che ane kayA prakArano che ? bodhanA paNa asaMkhya bhAvabheda astitva dharAve che. ahI ApaNe mokSamArgamAM upayogI bodhano vicAra karI rahyA chIe kAraNa ke zAstrakAre A bodhane acUka upAya darzAvyo che. je bodha acUka upAya che, te sarva zreSTha bodha che. jaina sAdhanAmAM samyagadarzananuM ghaNuM ja mahattva che. samyagudarzananI utpattinA kAraNomAM eka prabaLa kAraNa tattvabodha che. A vizva tattvono samUha che ane badhA tattvo potAnA guNadharma anusAra parivartana pAme che. A badhA tattvonI avasthAone samajavA mATe IzvararUpa AtmAne jJAnanetra upalabdha thayA che. tattvonI eka zreNI te jJaya rUpe pratyakSa thAya che, jJAnanI eka zreNI A tattvonA kriyAkalApane jANe che ane jJAtA rUpe astitva dharAve che. have majhAnI vAta e che ke jo jJAtAnA netra nirmaLa hoya, to te badhA tattvono yathArtha bodha kare che, yathArtha rUpe jANe che. tattvonA guNAtmaka pariNAmone paNa samaje che ane yathArthabhAvone na samajavAthI je hAni thAya che, teno paNa bodha kare che. Ama A jJAnanetra pratyakSa ke parokSa rIte je kAMI yathArtha tattvabodha Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare, tene ja bodha kahI zakAya che, te ja bodhanI kATimAM Ave che. AvA yathArtha bodhane samyagdarzana kahyuM che paraMtu jo jIva padArthanA guNadharmathI viparIta pratikULa bodhane grahaNa kare, to te mithyAbodha che ane mithyAbodha te ja mithyAdarzana che. Avo bodha te bodha nathI paraMtu kubodha che. bodhano abhAva ane kubodha, baMne abodha che arthAt te jJAnAtmaka satya bodha nathI ane AvA bodhanI gerahAjarImAM mohanuM hanana thatuM nathI. mohane parAsta karavA mATe prabaLa zastra tattvabodha che. tatvoSAt parAkamuvo yathA aMdhavata dhUpAMte pati| tattvabodhathI aMdha mANasa kUvAmAM paDe tema anaMta saMsAramAM paDe che. bodhanuM mULa kayA che ? zuM bodha svataH prApta che ke sadgurunI kRpAthI prApta thAya che ? samagra zAstrano abhiprAya che ke jema vizvamAM pApanI paraMparA cAlI Ave che, tema AdikALathI sajJAnanI paraMparAo paNa cAlI Ave che. A jJAnanI dhArAo kayAreya aTakI nathI. AdikALathI nadInA pANI vahetA AvyA che, tema jJAnanI gaMgA paNa vahetI AvI che. AvA jJAnanA dhAraka mahAtmAo uttarotara supAtrone jJAna ApatA rahyA che ane teoe paNa svayaM pUrvapuruSathI sajJAna meLaveluM che. jema puruSonI paraMparA che, tema jJAnanI paraMparAo puruSa paraMparAnI sAthe cAlI AvI che. A bodha ke pratibodha te mAnava jAtinI eka akhUTa aNamola saMpadA che. jema pRthvImAM mATI ane paththara bharelA che, tenA garbhamAM suvarNa paNa bharyuM che. bahuratnA vasuMdharA, mAnava jAtimAM pApAtmAnI jema saghanatA che, tema puNyAtmAonI ke pavitra AtmAonI saghanatA nathI paraMtu teno abhAva paNa nathI. alpatA barAbara banI rahe che. gaMgAmAM snAna karIne jema mANasa nirmaLa bane che, tema A bodha ke pratibodhanI gaMgAmAM snAna karIne manuSya moharUpI bhUtane utAre che. ApaNo mULaprazna e hato ke A bodha svabhAvika che, naimittaka che ? bodha baMne prakAre thaI zake che. svAbhAvika eTalA mATe che ke AtmA svayaM tenuM upAdAna che ane bodha thavAnI tenI yogyatA che. naimittika eTalA mATe che ke sadguruthI bodha prApta thAya che. kuzaLa kArIgara sonA upara kotaraNI kare che, temAM sonAnA mULa guNa potAnA che ane kotaraNI te kuzaLa kArIgaranI pratibhA che, te ja rIte bodha te jIvanI saMpatti che ane bodhadAyaka pariNAma te sadgurunI kRpA che. kahevAnuM tAtparya e che ke bodha ane temAMye tattvabodha te uttama acUka kalyANakArI upAya che. zAstronA nyAya pramANe jJAnAvaraNIya karmono kSayopazama thAya ane ghaNI akAma nirjarA karyA pachI jIva puNyayoge bodhanA biMdu sudhI pahoMce che. gAthAmAM je bodhanuM kathana che, te samyagbodha che. samyabodha te samyagdarzananI pUrvabhUmikA che. zAstrakAre bIjA upAyanuM nAma vItarAgatA kahyuM che. vItarAgabhAva te cAritranA pariNAma che. A rIte darzanamoha ane cAritramoha, baMnenuM hanana karavA mATe bodha ane vItarAgabhAva e baMne acUka upAya che, tema kahyuM che. vItarAgatA : vItarAgabhAva te zuM che ? jIvanadarzanano abhyAsa karavAthI khabara paDe che ke sRSTinA padArtho (jaDa padArtho) paMca viSayAtmaka guNothI yukata che ane jIvanI pAse pAMca Indriyo rUpa jJAnAtmaka sAdhana che. padArthanA guNonuM jJAna karavuM, te eka svAbhAvika praNAlI che ane -- (89) Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Indriyo te pramANe potapotAnA viSayonuM jJAna saMpAdana kare che. A badhA viSayonuM saMyojana karavA mATe je jIvane mana upalabdha nathI, te aMtaHcetanAthI karmacetanAnuM avalaMbana karI saMskAra anusAra viSayonuM saMyojana kare che ane je jIvo manavALA che, te mana dvArA saMyojana karIne keTalAka aMze viveka paNa karI zake che. duHkhanI vAta e che ke prakRtijagatanA A bodhAtmaka kAryakramamAM eka sUkSma doSano niveza thayelo che. jema sarpanA mukhamAM viSanI utpatti thAya che, sRSTimAM tIvra kAMTAvALA vRkSo pallavita thAya che, tema saMjJA ane mananA dharAtalamAM eka rAganI mohAtmaka praNAlikAno janma thAya che. hakIkatamAM to mohanA bIja karmapiMDomAM joDAyelA ja che. saMjJA athavA jJAnavRttithI je kAMI halanacalana thAya che, tenI sAthe ja A mohAtmaka bIja aMkurita thaIne potAnI gatividhimAM pravRtta thAya che. mohanA baMne pakSa potAnI pAMkha phelAve che. gRhA ane dhRNA. gRhA eTale grahaNa karavAnI buddhi, A sAruM che, mane game che, teno upabhoga karavo che, tevI vRtti te gRhA che. A gRhA, te rAgabhAva che. A kharAba che, mane gamatuM nathI, teno nAza karavo che, tevI vRtti ghaNA che, A dhRNA, te dveSanuM pariNAma che. A rIte moha dvividhabhAvathI AvRtta thaIne samagra jJAnazreNIne kalaMkita kare che. jJAnacetanA AvRtta thaI jAya che ane karmacetanAnI prabaLatA vadhe che. karmacetanA te rAga-dveSanuM pIThabaLa che paraMtu jyAre gurunI kRpA thAya athavA prAkRtika rIte jIvanI jJAnacetanAnuM jAgaraNa thAya, tyAre te padArtha ane jJAtAnI vacce UbhuM thayeluM rAgapaTala ke mohapaTala che, tenuM nirALuM jJAna kare che. te padArthane oLakhe che, tema rAgane paNa oLakhe che ane dveSane paNa oLakhe che. oLakhyA pachI sAthe sAthe nirNaya paNa kare che ke A rAga-dveSa baMne tyAjya che, arthAt tenI AvazyakatA nathI. rAga ane dveSa anAvazyaka vikSepa karanAra tattva che. jema manuSya caMdradarzana karato hoya, tyAre jo vacce vAdaLA Ave, to vAdaLAnuM paNa bhAna kare che. caMdra jJaya che. jonAra jJAtA che paraMtu vacamAM AvelA vAdaLA rAga-dveSanA paTala che. padArthanA jJAnathI jJAtA padArthane tathA A viguNAtmaka doSone chUTA pADe che. jema vaidyarAja rogane oLakhe che ane pachI rogane chUTo pADe che, tema jJAtA mahAtmaka bhAvone chUTA pADe che, te vItarAgabhAva che, vItarAgatA te jIvane sAdhAraNa nAsamaja rUpI bimArIthI mukata karI satu mArga para lAve, tevI uttama auSadhi che. vItarAga sAthe vitadveSa paNa samajavo joIe. pUrNa arthamAM vItamoha zabda yathArtha che. astu. vItarAgabhAva te cAritranA pariNAma che. cAritra eTale samyaphacAritra ja cAritranI kakSAmAM Ave che. bhinna bhinna prakAranA mithyA cAritro kaSTadAyaka hovA chatAM kalyANakArI hotA nathI. vAstavika cAritra te ja che, je rAga-dveSa upara prahAra kare. siddhikAre paNa "haNe' zabda vAparyo che. arthAt je rAga-dveSane haNe, te vItarAgabhAva che ane te ja yathArtha cAritra che. vItarAgabhAvamAM samyagudarzanano saMpUTa che. rAga-dveSanA hanana mATe ekaluM cAritra paryApta nathI paraMtu samyagadarzana ane samyaphacAritra, baMneno sahacAra ja rAga-dveSanI kammarane toDe che. gAthAmAM paNa lakhyuM che ke "haNe bodha vItarAgatA" vacamAM "saha' zabda adhyAhAra che arthAt bodha saha vItarAgatA, tevI Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhivyakita che. A rIte sabodha ane vItarAgabhAva che, te baMne mohanIya karmanA baMne bhedanA mULane chede che. A che gAthAno bhAvArtha. - acUka upAya Ama - gAthAmAM "acUka zabda che. acUka upAya tarIke bhAva pragaTa karyo che. "acUka' zabda nizcayAtmakabhAvanI abhivyakita kare che, ahIM acUka kahevAnuM tAtparya e che ke A upAya sacoTa che, niSphaLa jAya tevo nathI. A sivAyanA bIjA nAnA-moTA upAya hoya zake che. vratAdi kriyAonuM avalaMbana karI bhinna-bhinna prakAranI nAnI-moTI sAdhanAo cAlatI hoya che paraMtu A sAdhanAo tyAre ja saphaLa thAya, jyAre temAM vItarAgabhAva hoya. vItarAgabhAva hovo jarUrI che. tenI sAthe ja jo kriyA athavA bIjA saMkalpo thatAM hoya, to te saphaLa thAya, tevI bAheMdharI ApI che. acUka zabda upAyanI yogyatA sAthe joDAyelo che. upAya yogya hoya, to te acUka phaLa Ape che paraMtu vItarAgabhAva hoya, to ja upAya yogya bane che. acUka zabda parokSa rIte vItarAgatA sAthe saMbaMdhita che ane sIdhI rIte upAya sAthe saMbaMdhita che. tIraMdAja potAnI vidyAmAM niSNAta hoya, tIra, dhanuSya yogya hoya ane nizAna upara ja draSTi hoya, tyAre te nizAnano acUka vedha kare che. ahIM acUka zabda tIraMdAja, tIra ane nizAna e traNenI yogyatAno sUcaka che ane tyAre ja lakSyavedha thAya che. te ja rIte ahIM sAdhaka kuzaLa che, bodha ane vItarAgatA rUpI dhanuSya ane tIra baMne taiyAra che, moha rUpI lakSa nizAna che, have jo sAdhaka prahAra kare, to acUka lakSyavedha kare che. A acUka zabda dvArA sAdhaka ane sAdhana baMnene upAya mAnI mohane haNavAnuM kArya acUka rIte siddha thAya che, gAthAmAM tevI anupama abhivyakita che. gAthAnA je cAra avalaMbana che, teno saMpUrNataH ullekha karyo che. A cAre AlaMbanamAMthI vipakSamAM bodha ane vItarAgabhAva che ane pratipakSamAM darzanamoha ane cAritramoha che. raNabhUmimAM vapakSanA yoddhAo pratipakSanA yoddhAne parAsta kare ane haNe che, gAthAmAM tevI acUka preraNA ApI che ane mokSanA upAyone spaSTa rIte pragaTa karyA che. AdhyAtmika saMpUTa : jo ke A gAthA ja AdhyAtmikabhAvothI bharapUra che. temAM keTaluMka paristhitinuM vivaraNa karyuM che paraMtu saMpUrNa vivaraNa jIvAtmAne mAnasika sthitithI paNa upara jaI TyAM manogata pravRttino abhAva che, tevA bhAvamAM ramaNa karavAnuM sUcana kare che. vItarAga zabda rAganA parivAra pUrato ja sImita nathI paraMtu rAganuM kSetra jyAM pUrNa thaI gayuM che, vyatIta thaI gayuM che, tevA virAga arthAt anAmaya svasthakSetramAM vicaraNa karavAno pracura paramAnaMda pragaTa kare che, agAdha samudramAM jalayAtrA zarU karatA pahelAM retI bharelo samudrataTa choDavo paDe che, taTa arthAt tenAro choDavo, te paryApta nathI. jalayAtrA lakSa che, te AnaMdajanaka che. jIvAtmA jyAre arAga che virAganA kSetro choDI uparanI bhUmikAmAM zuddha AtmapradezathI niSpanna thatAM pariNAmono upabhoga kare che, tyAre atyAjya ane agrAhya evuM koI kArya bAkI rahetuM nathI. chUTavAnuM chUTI gayuM che, grahaNa karavAnuM che, te grahaNa thaI gayuM che, baMne kriyAthI para thaI notyAjya nogrAhya evA svasaMtuSTi kSetramAM samAviSTa thaI AnaMdanI anubhUti karAvavI, te gAthAno adgazya AdhyAtmika saMpUTa che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra : siddhikAre A gAthAmAM acUka upAyano ullekha karIne bodhAtmaka vItarAgabhAvanI abhivyakita karI che, jene sAdhanAmAM mohanIyakarmanA mukhya be prakAra che. (1) zraddhAno bhaMga kare, te mithyAmoha ane (2) avratAdi hiMsAtmaka pravRttino nirodha na thavA de, arthAtu vibhAvabhAvono praNetA te cAritramoha. A baMne mohane bAdhaka mAnavAmAM AvyA che. tene haNavAthI arthAt teno laya thavAthI mukitamArga spaSTa prApta thAya che. A upAya pratyakSarUpa che. A gAthAmAM mokSa hovA chatAM mokSano upAya nathI, tevI zaMkAno sacoTa javAba ApavAmAM Avyo che, mATe ja gAthAmAM "acUka zabdano prayoga che. nizcayabhAve uccArelI A vANI svayaM zAstrakAranA hRdayamAM pragaTa thayelA bhAvonI pratirUpa zraddhAvALI che. gAthAmAM kramazaH je saMvAda cAlI rahyo che, tenA eka pachI eka bhAvonI pUrti karI rahyo che. have AgaLanI gAthAmAM A saMvAdanI puSpamALAne nihALIe. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-104. upodaghAta - bodhanI sAthe je vItarAgabhAva joDAyelo che, tenuM A gAthAmAM vizeSa spaSTa vizleSaNa karavAmAM AvyuM che. karmagraMthamAM cAritramohanIyanA mukhya krodha, mAna, mAyA, lobha, A cAra bheda mAnyA che, jIvanamAM A cAritramoha spaSTa rIte upadravakartA che, tene kaSAya kahe che. A kaSAyanuM tAMDava nAnAthI laIne moTA pAyA sudhI bhayaMkara hAnikara ghaTanAone janma Ape che. zAstrakAre krodhAdi kahIne saMpUrNa cAritramohane lakSamAM rAkhyuM che paraMtu jema kaSAyano upadrava pratyakSa che, tema tenA nivAraNanA upAya paNa pratyakSa dekhAya che. jene mAnavIya guNo kahevAmAM Ave che. A mAnavIya guNomAM kSamA te pradhAna guNa che. mAno, AkhI jaina sAdhanA kSamAnuM uttama pratibiMba che. eTale A gAthAmAM kSamAno mahimA pragaTa karyo che. krodhAdithI thanArI durgati ane kSamAthI thatuM tenuM nivAraNa, baMne bhAvone A gAthAmAM ATopI levAmAM AvyA che. gAthAnA pratyeka zabda dIvAbattI jevA che. have ApaNe gAthAno prakAza joIe. karmabaMdha krodhAdithI, haNe kSamAdika teha; pratyakSa anubhava sarvane, emAM zo saMdeha ? | 104 | karmabaMdha - gAthAno AraMbha kamabaMdha' zabdathI thayo che. karmabaMdhane samajavo, te janatattvajJAnano prathama pAyo che. phakata karma kahevAthI kriyAtmaka kAryono bodha thAya che paraMtu karmabaMdha' zabda karmanI avasthA viSe eka vizeSa prakAza nAMkhe che. buddhimAna manuSyane paNa khabara nathI ke tenA koI paNa pragaTa ke apragaTa, nAnA ke moTA, dareka kAryanI - karmanI prakRtijagatamAM nedha levAya che ane karelA karmanI pratikriyA rUpe te karmo koI khAsa jagyAe potAnA ja aMtaHkSetramAM aMkita thaI jAya che. jyAM buddhimAna vyakita paNa potAnA karmanI pratikriyAthI ajJAta che, tyAM abodha jIvonuM to pUchavuM ja zuM ? anaMtAnaMta jIvarAzimAMthI bahu thoDA jIvo potAnI karyapraNAlInA jJAtA che. ekendriyAdi acetana jevI avasthAvALA jIvo to phakata karma karavAnA ja adhikArI che. jyAM jJAnano ughADa nathI, tyAM karmanuM jJAna saMbhavita nathI. kahevAnuM tAtparya e che ke jIva jANe ke na jANe paraMtu karmaparaMparA akhaMDabhAve potAnA niyamAnusAra kriyA ane pratikriyAmAM saMlagna rahe che. karmazakita jIvane prApta thayelI eka agAdha zakita che. tene karmasattA paNa kahevAmAM Ave che. A karmasattA bahu ja prabaLabhAve prabhAva pAtharanArI eka mahAsattA che. zAstrakAroe karmasattA upara atisUmabhAve vistArapUrvaka vicAramaMthana karyuM che. jo ke badhA darzana ane zAstromAM karma upara mukhya vicAraNA karelI che paraMtu jainadarzane to karmasattA upara vicAra karavAmAM koI maNA rAkhI nathI, tenuM sUmabhAve sAMgopAMga maMthana karyuM che. A viSayanI spaSTatA mATe vizALa karmagraMthonI racanA thaI che. jenadarzanano karmavAda atulanIya che. ApaNe karmanI vividha avasthAo viSe vicAra karIe ane karmabaMdha zuM che tenI spaSTatA samajIe. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmabaMdhanA vividha biMduo - karmabaMdha te karmanI eka khAsa avasthA che. karmanI samagra zreNInuM darzane AvA prakAranuM che. yathA - 1) karmanuM mULa 2) karmanI utpattino krama 3) karma karavAmAM thatI hAni-vRddhi 4) vicAro sAthe karmano saMbaMdha karmanI utpattimAM thatI 6) karmabaMdha karmasattA 8) sattAniSTha karmanuM parivartana 9) karmono vipAka (jene paribhASA pramANe karmano udaya) 10) vipAkajanya karma 11) vartamAnakarmano bhUtakAlIna karmo sAthe yoga 12) karmaphaLano prabhAva 13) udayamAna karmane nirasta karavAnI prakriyA 14) karmabhoganI vivazatA 15) karelA karmonI vidAya - nirjarA jo ke karmazAstra eka vizALa mahAgraMthanuM rUpa che paraMtu ahIM prasaMgopAta uparokta biMduo para saMkSepamAM Avazyaka prakAza nAMkhIne uparyukata avasthAo viSe thoDo vicAra karI karmabaMdha' zabdane nyAya ApazuM (1) karmanuM mULa jJAnI puruSoe be rIte vicAryuM che. karmanuM mULa karmamAM ja che. jema vRkSanuM mULa vRkSanA bIjamAM ja che, tema karmathI karma aMkurita thAya che paraMtu phakata karma ja karmanuM mULa nathI. karma sAthe joDAyelI jIvanI AMtaracetanA athavA saMjJA te karmavRddhimAM sahAyaka bane che. vRkSanuM mULa ekaluM bIjamAM nathI, te dharatImAM paNa che. dharatImAM raheluM bIja vRkSane vikasita kare che, te ja rIte AtmarUpa dharatImAM karmabIja ropAya che. dharatI arthAt AtmA te karmabIjano mULa AdhAra che. Ama upAdAna ane nimitta rUpe karmanA kAraNo karmane janma Ape che, vikasita kare che. AMtaracetanA ane anAdikAlIna karmasaMpati, karmanuM mULa che. (2) karmanI utpattinA mukhya be pAyA che. 1) ajJAnAvasthA ane 2) jJAnAvasthA. ajJAnAvasthAmAM karmanI utpatti svayaM potAnA krama pramANe thatI rahe che. jJAnanI hAjarI nA hovAthI athavA alpajJAnanA kAraNe karmacetanA prabhAvita thayA vinA svataH karmane utpanna kare che. karmanI utpattino krama evo che ke jo nimittanI prabaLatA na hoya, to samAna rUpe samakakSAmAM karma utpanna thAya che. prakRti jagatamAM paNa joI zakAya che ke jo koI jAtano prayoga karavAmAM na Ave, to samAna avasthAmAM padArtho niSpanna thAya che ane laya pAme che. zAstromAM paNa kahyuM che Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke jIvonA prayogathI paNa utpatti thAya che ane svAbhAvika paNa thAya che, te ja rIte kayAreka mizrabhAve paNa thAya che paraMtu jIva jyAre zakitamAna thaI saMjJI paMcendriyonA avatAromAM Ave che, tyAre karmanI utpattino krama badalAya jAya che ane asamAnabhAve karma niSpanna thAya che. jema varasAdanI RtumAM nadInA pravAhamAM aniyamitatA Ave che, tema zakita ane saMyoganI aniyamitatAthI karmanI utpattino krama paNa aniyamita banI jAya che. (3) manuSya ke jIvAtmA jyAre karma kare che, tyAre tenI AMtarika saMjJAo eka samAna hotI nathI. karma karavAmAM kaSAyanA bhAvo moTo bhAga bhajave che. jevA jevA bhAva hoya, tevA tevA karmo to thAya ja che paraMtu bhAvamAM paNa alpatA ane adhikatA hoya che. manuSyamAM lobha hoya, tyAre lobha anusAra to karma thAya paraMtu lobhanI adhikatA ane alpatA karmanI hAni-vRddhinuM paNa mukhya kAraNa che. A rIte koIpaNa kaSAyabhAvonI hAni-vRddhi karmanI hAni-vRddhinuM kAraNa che. kahevAnuM tAtparya e che ke karma thavA, te prAkRtika praNAlI che paraMtu temAM hAni-vRddhi thavI, tenI lagAma manuSyanA hAthamAM che. jema ghoDesavAra savArI kare che, tyAre ghoDo doDe che, doDavAnI zakita ghoDAnI che paraMtu tenI gatividhinI lagAma savAranA hAthamAM che. A dRSTAMtathI spaSTa thAya che ke karma sarvathA svataMtra nathI. (4) vicAra paNa eka prakAranuM mAnasika karma che. karma e bhautika zakita che. jyAre vicAra te manuSyanI cetanya prabhAvita eka mAnasazakita che. vicArono sIdho prabhAva karma upara paDe che. paraMtu jo saMskAranI prabaLatA hoya, to saMskAra paNa karmane prabhAvita kare che. saMskAra e jaDa-cetana baMnenI eka prAkRtika zakita che. dorIne vaLa ApyA pachI tene mUkI daIe, to paNa uvaLa-ulaTI gati grahaNa kare che, te paNa eka paudgalika saMskAra che. te ja rIte jIvAtmAmAM guNAtmaka ane viguNAtmaka saMskAronuM kayAreka prAbalya hoya che. AvA saMskAra vicArone avagaNIne paNa karma upara nizcita prabhAva nAMkhe che. vicAro sAthe saMskAronI anukULatA hoya, to nizcita rUpe karmanI gati badalAya che ane karma vicArane AdhIna bane che. vicAra e samagra mAnavajAtino saMcita jJAnabhaMDAra che. jIva potAnI yogyatA anusAra vicAra grahaNa kare che. vicAra, saMskAra ane karma, A traNe kaDIno sumeLa thavo, te eka prakArano parama puNyodaya che. A triveNIthI karmabaMdha paNa puNyabaMdha rUpe uttama avasthA prApta kare che. (5) mana, vacana, kAyAnA yogo dvArA karma thatAM rahe che. zAstrakAroe karma karatA karmanA sthitibaMdhane vadhAre mahattva ApyuM che. karmabaMdha kSaNika sthitino hoya, to tenuM adhikamUlya nathI. zarIra che tyAM sudhI karma karavA paDe che paraMtu karma lAMbI sthitinA ke gADha pariNAmavALA na baMdhAya te mahatvano viSaya che. viveka jAgRta hoya, to utpatti samaye karmanI hAni thAya che arthAt alpasthitinA karma baMdhAya che paraMtu pramattadazA ane ajJAnano saMpUTa hoya, to prabaLa ane dIrghasthitinA karma baMdhAya che. jAgRti ane vivekanA abhAvamAM karmabaMdhanI bahulatA hoya che. (6) gAthAmAM ullekha karyo che, te mukhya rUpe mohanIyakarmanI apekSAe ja AkhyAna karyuM Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che paraMtu khyAla rAkhavAno che ke sAmAnya rIte karmabaMdha be prakArano che, puNyabaMdha ane pApabaMdha. puNyabaMdha paNa eka prakAranA karma che. te jIvAtmAne samaye samaye zubhaphaLa pradAna kare che paraMtu je mohAdi karmanA baMdhana che te vizeSa rUpe ghAtaka che. A mohAdi karmabaMdha zubha karmone ane puNyanA udayane paNa kalaMkita kare che ane puNyodaya dvArA uttama sAmagrI maLI che, tene paNa pApAzravanuM nimitta banAve che, mATe gAthAkAre ahIM pradhAnapaNe mohanIyakarmanA baMdhane ghAtaka mAnIne tene haNavAnI preraNA ApI che. sAra e che ke karmabaMdhamAM mohanIyakarmano baMdha mokSamArgano vighAtaka che. (7-8) karmabaMdha thayA pachI paNa karma sattA rUpe sUma sthitimAM apragaTa rUpe astitva dharAve che. karmasattA e eka prakAre AgaLanA asaMkhya janmonI hAramALA utpanna kare tevo karmano bhaMDAra che. devAdhidevoe sUkSma jJAna dvArA karmasattAno ullekha karIne ghaNA rahasyo pragaTa karyA che. temAM sahuthI kalyANakArI avasara e che ke jIvAtmA potAnA vartamAna puruSArthathI karmasattAmAM ghaNuM parivartana karI zake che. sattAniSTha karmono nAza karI zake che, azubha karmone zubha karmo rUpe sthApita karI zake che, dIrgha sthitinA karmone TUMkI sthitinA karI zake che. sattAniSTha karmone phaLa ApyA pahelAM niSkriya karI nAMkhe che paraMtu tenAthI ulaTuM ajJAnadazA hoya ane jIva viparIta puruSArtha kare, to karmasattAne prabaLa pApasattA banAvI de che. karmabaMdha, karmasattA ane karmodaya, te karmonI traNa avasthA che. karmabaMdha ane karmodaya karatAM karmasattAno kALa dIrgha hoya che. (9-10-11) sattAmAM paDelA karmo paripakava thAya, tyAre vipAkI bane che. mANasane ghaNIvAra karmavipAka vakhate bAhya nimitto kAraNarUpa lAgatA hoya paraMtu hakIkatamAM karmano vipAka ja mukhya kAraNa hoya che. bahAranA nimitto paNa karmAdhIna che. vipAkanI zreNImAM nimittabhAve koI vastu kAraNa rUpe upasthita thAya paraMtu jo karmavipAkano abhAva hoya, to nimitta jIvane prabhAvita karI zakatuM nathI. vipAka vakhate vartamAnakarmano prabhAva avazya paDe che. phakata bhUtakAlIna karmo saMcAlana karI zakatA nathI. vartamAnakAlIna karmo bhUtakAlIna karmo sAthe anukULa ke pratikuLa bhAve joDAya che ane vartamAnakAlanA karmo pUrI rIte bhUtakAlIna karmo upara prabhAva nAMkhe che. A eka rahasyamaya gUDha tattvajJAnano viSaya che. samagra jIvana bhAgyAdhIna che, tevuM kahIne keTa bhAgyavAdIo jIvanI vartamAnakAlika zakitano upahAsa karavAmAM Avyo che. nizcita rUpe samajavAnuM che ke vartamAnakAlIna pravRtti e eka prakAre karmaroganI mahAauSadhi che. auSadhi jema rogane gALe che, tema vartamAnakAlika zubhabhAvo bhUtakALanA karmo upara acUka prabhAva nAMkhe che. vipAka vakhate navA karmonA bIja taiyAra thAya che. karma dvArA AgAmI karmonA bIja vavAya che. jema vRkSanA phaLamAM vRkSa potAnA bIjane janma Ape che, te ja rIte vipAkanI AvalikAmAM AvelA karmo bhogavAya che, eTaluM ja nahIM paraMtu tenI sAthe navA karmonI sthiti taiyAra kare che. karma eka pAraMparika latA che. jo ke prakRtijagatamAM lagabhaga badhA utpatti-sthitivALA dravyomAM A zAzvatakrama joI zakAya che. padArtha potAne anurUpa anya padArthane janma ApIne laya pAme che. A rahasyamaya paraMparA karma ane karmanA vipAkomAM astitva dharAve che. A paraMparAne toDavI, te ja mahApuruSArtha gaNAya che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) karma potAnuM phaLa avazya Ape che ane sukha duHkha rUpe anubhUti karAve che paraMtu A karmanI lIlA nizcaya dRSTie jIvathI nirALI che. karmaphaLathI prabhAvita thavuM ke na thavuM ane karmanA phaLane svIkAravuM ke na svIkAravuM, te eka AdhyAtmika uccakoTino puruSArtha che. karmaphaLa te karmanI gati che. tenAthI jJAna levuM, te jIvanI potAnI gati arthAt sanmati che, viparIta AbhAsa levo, te kumati che. vikAsakSetramAM AvelA jIvonA karmaphaLa bodha, subodha, pratibodha ane kubodhanuM nimitta bane che, jyAre avikasita cetanAvALA jIvo mATe karmaphaLa vizeSa prabhAvanuM nimitta banatA nathI arthAtu abodhAtmaka rahe che. kahevAnuM tAtparya e che ke karmaphaLa maLyA pachI paNa potAnI prajJAthI jIvAtmA nirALo rahI zake che athavA vizeSa kopAyamAna paNa banI zake che. (13) jainazAstromAM nirjarAnuM ghaNuM mahattva che. nirjarA be rIte thAya che. 1) karmabhoga thayA pachI svataH nirjarA thAya, 2) jIva puruSArtha karI tIvra prajJAthI udayamAna karmone nirasta kare. adhyAtmazAstromAM ullekha che ke tIvrajJAna jena vaccatte kRffba | jJAnanI tIvadhArA rUpa karavatathI karmarUpa kASTo kapAya che. A sUkSma prajJA te sarva prathama karma ane cetanano bheda pArakhe che. karma te cetanya nathI ane caitanya te karma nathI, AvA DraDha nirNayAtmaka jJAnathI AtmAne udayabhAvI pariNAmothI alaga karI svapariNAmomAM saMsthita kare, tyAre karmano prabhAva nirasta thAya che. siddhikAre paNa kSamAdi guNono Azraya karI karmaprabhAvane nirasta karavAnI vAta kahI che. jIva uparyukata kaLAmAM sthira thAya, to kSamAdi guNo svataH AtmAmAM niveza pAme che. (14) karmabhoga be prakAranA che, zubha ane azubha. baMne prakAranA bhoga navA pApabaMdhanuM paNa nimitta bane che ane karmanirjarAnuM paNa nimitta bane che. prabaLa puNyanA udayathI zubha karmonA bhogano yoga thAya ane pApakarmanA udayathI azubha bhogano yoga thAya che. jJAnI puruSoe vivakSA karI che ke karmabhoganI pradhAnatA nathI paraMtu karmabhoga vakhate jIvanI sthiti kevI jaLavAI rahe che, te mukhya viSaya che. karmabhoga traNa prakAre thAya che. 1) zubhakarmanA bhogabhAvamAM lipta thaIne tenA AsvAdamAM Asakata banI hitAhitanI badhI vAto bhUlI javI. 2) azubhakarmanA bhogabhAvamAM tIvra pIDAothI gherAIne hAhAkAra karavo ane tenAthI mukata thavA game tevA pApacaraNo karavA. 3) zubhAzubha baMne bhAvothI nirALA rahI samabhAve karmanuM vedana karavuM, karmanA bhogathI abhukata rahI nirliptabhAvane dhAraNa karavo, A che karmabhoganI uccattama avasthA. jJAnapUrvaka bhogavAtA karma kalyANanuM nimitta bane che. jo jIvanI nirmohadazA hoya, to zubhabhAvo svayaM baMdhana nathI ane te ja rIte azubhabhAvo svayaM hAnikartA nathI, mohAtmakadazAmAM zubha ane azubha baMne karmo pApanuM nimitta bane che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) karmanI vidAya be prakAranI che. (1) sArvabhauma vidAya arthAt aMtima vidAya. jene jaina sAdhanAmAM ayogIbhAva kahe che. jIva jyAre siddhadazAne pAme tyAre nAyo mokSa | arthAt karmonI paraMparA saMpUrNataH vidAya le che, sarva karmono saMpUrNa kSaya thAya che. (2) A aMtima vidAya sivAya madhyakAlIna ghaNA karmonI aMtima vidAya thatI hoya che. jema jema jIvAtmA guNazreNI para ArohaNa karato jAya ane amuka prakAranA kSAyikabhAvone prApta kare, tyAre te te sthAne te te karmonI aMtima vidAya thaI jAya che. jema kSAyika samakita thAya, tyAre mithyAttva mohanIya sadAne mATe vidAya le che. A che zAstrIya vidAyano bhAva paraMtu jIva potAnA puruSArtha dvArA karmonuM chedana kare ane potAnI prakRtimAM parivartana kare, to amuka karmo svataH jIvathI nirALA rahe che. jema ke brahmacaryanI akhaMDa upAsanA karavAthI kAmavAsanA vidAya le che. dAnanuM avalaMbana karavAthI lobhano kSaya thAya che. vidAya levI ane vidAya karavI, A baMnemAM thoDuM aMtara che. kame potAnI meLe vidAya le, tevI sthiti nathI. jo jIva koI puruSArtha na kare, to kame potAnuM kArya karatA rahe che paraMtu jIva sAdhanA rUpI talavAra upADe ane karmavidAyanI prakriyAno prAraMbha kare, to karma te asthAyI tattva hovAthI svataH haTI jAya che. karmane vidAya ApavI, te ja samagra sAdhanAnuM rahasya che. karmabaMdha viSayaka ATaluM lAMbu vivecana karyuM, tenAthI jANI zakAya che ke karmabaMdhanA eka pachI eka ghaNA kendro che. vaibhAvika sUkSma adhyavasAyathI laIne Azrava, karmabaMdha, tenA prakRti, sthiti Adi prakAro, kamasattA, karmavipAka, vipAka samayanI gati-vidhi ane te vakhatano paNa avaLo-savaLo puruSArtha karma upara prabhAva pAthare che. gAthAmAM lakhyuM che ke krodhAdi kaSAyathI karmabaMdhano vistAra thAya che, ahIM samajavAnuM che ke kavirAje krodhano ekano ullekha karyo che paraMtu karmabaMdha mATenI mukhya tripuTI ajJAna, mithyAtva ane kaSAya, A traNa prabaLa vibhAva che. krodha te kaSAyanI zreNImAM Ave che. A rIte zAstrakAre samagra kaSAyano ullekha karyo che. AdimAM krodha kahyo che, te paNa bahu samaja pUrvakanuM kathana che. mULamAM anaMtAnubaMdhI kaSAya che, je anAdikAlathI jIva sAthe joDAyelo eka prAkRtika vibhAva che. anaMtAnubaMdhI kaSAyanA AdhAre ja ajJAna ane mithyAtva TakelA che. anaMtAnubaMdhI kaSAyano nAza thAya pachI ja samyagudarzana thAya che. anaMtAnubaMdhI kaSAya cAritra mohanIyanI prakRti hovA chatAM mithyAtvane TakAvavAmAM ane samyagadarzanane rokavAmAM kAraNabhUta che, tethI ja zAstrakAroe samyagadarzananA AvirbhAvamAM anaMtAnubaMdhI kaSAyano laya Avazyaka gaNyo che. Ame ya krodha kaSAya ghaNo bhayaMkara che. kaSAyamAM tene prathama sthAna ApavAmAM AvyuM che. eka kSaNano krodha pApano karmabaMdha to karAve ja che paraMtu sAthe sAthe agAdha puNyano paNa nAza kare che. u 55 // cha kodhena kSIyante puNyAni, buddhi ca, rUpaM ca aMte sarva vinAzako kodho / puNya to ThIka, paNa krodha buddhino ane rUpano paNa nAza kare che, chevaTe sarva prakAranA vinAzane Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ notare che. mATe gAthAmAM karmabaMdhanA kAraNomAM krodhanI pradhAnatA pragaTa karI che. hakIkatamAM A kaSAya karmabaMdhanuM kAraNa che eTaluM ja nahIM paraMtu karmabaMdhanA badhA kendromAM bhinna bhinna rUpe prabhAva pAthare che. kaSAyathI pUrve baMdhAyelA badhA karmabaMdho khUba ja gADha ane dIrgha sthitivALA bane tevo upakrama thAya che, jene zAstrIyabhASAmAM udvartana kahe che. eTale ja ApaNe pUrvamAM karmanuM vistRta vivecana karyuM che. krodhAdi kaSAya : kaSAya e AtmAno mULabhUta vikAra nathI paraMtu AtmA suSupta avasthAmAM hoya, tyAre svAbhAvika rIte kaSAyo kAma karatA hoya che. jema koI gRhasvAmI nidrAdhIna hoya, tyAre gharanA daravAjA khUllA joIne kUtarA-bilADA potAnuM kAma kare che. ajJAnadazAthI AvRtta jIva jJAnacetanAnA abhAve suSupta che. tenA AzravanA dvAra khullA che, tethI kaSAyo Atmapradeza rUpI gharamAM praveza karI jAya che kAraNa ke jIvanI sthiti kriyAtmaka che. A kriyAtaMtrane cAlu rAkhavA mATe kaSAyanuM Agamana Avazyaka che. jyAM sudhI Atmadeva jJAnanI lagAma na saMbhALe tyAM sudhI samagra taMtra kaSAyane AdhIna che ane karmacetanA potAnuM kArya kare che. mULamAM kaSAya anitya hovAthI eka prakAre te satu hovA chatAM asat che. kaSAyane koI dravyano AdhAra nathI. te svayaM eka vikArI paryAya che. dravyo nimitta mAtra che. kaSAyanA sUmarUpano AdhAra Atmadravya che ane skUlarUpano AdhAra jaDadravya che. e zubha lakSaNa che ke kaSAyano nAza thaI zake che, saMkalpathI teno nAza karI zakAya che, tethI ja A gAthAmAM siddhikAre svayaM tene haNavAnI vAta karI che. kSamAdi zastro kaSAyane haNI zake che. gAthAkAre kAvyakaLAthI bahu saMkSepamAM virAdhanA ane ArAdhanA, baMnenA bhAvo gAthAnA pUrvArdhamAM ja pragaTa karyA che. 1) karmabaMdha che. 2) karmabaMdhanA kAraNo krodhAdi kaSAyo che. 3) A karmabaMdha ane kaSAya, baMnene haNI zakAya che. 4) haNavAnA kSamAdi uttama sAdhano paNa che. A cAre Aryasatya jevA parama satya siddhAMta che, pUrvanA be bhAvo virAdhanAnA che ane pachInA be bhAvo ArAdhanAnA che. pUrvadazA ajJAna ane kaSAyanI che, jyAre uttaradazA jJAnamaya ane guNAtmaka che. pUrvadazAmAM karmabaMdhanuM sarjana thAya che, uttaradazAmAM karmabaMdhanuM visarjana thAya che. ekamAM sAMsArika krama che, jyAre bIjAmAM sAdhanAno krama che. ATalI saraLatA ane sahajatAthI gujarAtI bhASAmAM bhAvabhaMgInI abhivyakita karI kRpALudeve anupama kAvyakaLAnA darzana karAvyA che. gAthAmAM eka mAtrA paNa vadhAre bolyA vinA mAtra cAra zabdomAM ja gahana bhAvo bharyA che. jema sAcA eka ja motImAM lAkhonI saMpati samAviSTa thAya che, tema A pado motI jevA camakI rahyA che. tenuM mUlyAMkana karatAM natamastaka thaI javAya che. have ApaNe A padane thoDI UMDAIthI nihALIe. - - , , , , Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmabaMdhanuM rahasyaH karmabaMdhane haNavAnI prastuti zA mATe? kAraNa ke jIva jyAM sudhI niSkarma bhAvane prApta thato nathI, tyAM sudhI karmazakita te ja jIvanuM mukhya avalaMbana che ane jyAM sudhI deha che, tyAM sudhI karma rahevAnA che. jema jJAnazakita jIvanuM mukhya avalaMbana che, tema karmazakita paNa prANImAtrano mukhya AdhAra che. arihaMta bhagavAna ane jJAnI puruSo paNa karmayukata hoya che. mana, vacana ane dehanI kriyAzIlatA e karmamaya jIvanano AdhAra che ane dharmamaya jIvanano paNa AdhAra che. jIva ane karmane chUTA pADI zakAya tema nathI. karma na karavA te eka pravAda che kAraNa ke karmacetanA potAnuM kAma kare ja che. karmanA prakAra jarUra che, karma, duSkarma ane satkarma. jo jIva jAgRta hoya, to duSkarmanuM yathAsaMbhava nivAraNa karI zake che ane te ja jAgRtinA AdhAre karmane satkarmanuM rUpa ApI zake che paraMtu jIvanI badhI avasthAomAM karma ane karmabaMdha to che ja. have ApaNe mULa vAta para AvIe. gAthAmAM karmabaMdha' zabda che. jo karma koI prakAranA rAga-dveSathI prabhAvita na hoya, to tene niSkAma karma kahe che. AvA niSkAma karmano jeTalI mAtrAmAM baMdha paDe te alpasthitivALo ane zubha baMdha thAya che. zAstrakAranuM maMtavya mAtra karmane haNavAnuM nathI paraMtu karmabaMdha na thAya, tenA upara lakSa che ane karmabaMdhamAM je karmabaMdha krodhAdithI thAya che arthAt kaSAyajanya che, te karmabaMdha haNavA yogya che. sAra e thayo ke karmano paNa virodha nathI ane tamAma karmabaMdhano paNa virodha nathI paraMtu krodhAdi kaSAyathI je baMdha thAya che, te baMdha haNavA yogya che kAraNa ke A baMdha pAparUpa baMdha che. karmano prazna ghaNo nAjUka che. bhagavadgItAmAM paNa kahyuM che ke meM TdanA gatiH | karmanI gati gahana che. jyAre UMDA utarIe tyAre karmazakitanA darzana thAya che ane lAge che ke karma dUSita nathI paNa karma sAthe bhaLanArA jIvanA bhAva karmane madhurA paNa banAvI zake che ane kaDavA paNa banAvI zake che. pANI prakRtinI eka nirmaLa zakita che. pANI prANImAtranA jIvanano AdhAra che. A ja pANImAM madhurabhAvo bhaLe, to mIThuM pINuM banI jAya che ane temAM koI mAdaka dravyo bheLave, to te dArU banI jAya che, viSa ghoLe to mAraka banI jAya che. pANI svayaM dUSita nathI, te rIte karma dUSita nathI. paNa krodhAdi kaSAyabhAva karmane mahAdUSita banAve che. AvA dUSita karmothI je karmabaMdha thAya che, te karmabaMdha ghAtaka ane haNavA yogya che. karmabaMdha zabda sAMbhaLIne karmano virodha karavAno nathI temaja tamAma karmabaMdha paNa bAdhaka nathI. eTale je karmabaMdha nizAnA para rAkhIne haNavA yogya che, te kaSAyajanya karmabaMdha che, tevI dhAraNA karavAnI che. siddhikAre paNa spaSTa kahyuM che ke krodhAdithI je karmabaMdha thAya che, te haNavA yogya che ane te kSamAdi zastrothI haNAya che. have ApaNe karmane haNavAno je upakrama che, teno vigatathI vicAra karIe. haNe samAdika teha - bIjA padamAM haNe kSamAdika zabda vAparyo che ane kSamAne arthAtu. guNane kartRtva ApyuM che. ahIM haNanAra kSamAvAna ane kSamA, baMne hAjara che paraMtu kSamAvAna haNe che, tema na kahetAM kSamAdi guNo haNe che, tema kahyuM che. vAstavika kartA to kSamAvAna svayaM che ane kSamAdi guNo tenA sAdhana che. nimnokata rIte tripuTIne lakSamAM laIe. sAdhaka, sAdhana ane sAdhya. kSamAvAna sAdhaka che. kSamA tenuM sAdhana che ane karmabaMdhanuM hanana, te sAdhya che. kartA, karma ane karaNa, -(100) - Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A traNe eka paMkitamAM goThavAyelA che. kSamAvAna kartA che, kSamA karaNa che ane karmabaMdhano nAza, te karma che. karmabaMdhano nAza paNa karmathI ja thAya che. je dharmakriyA che, te paNa eka prakAranA dharmarUpa karma che. ATaluM spaSTIkaraNa karyA pachI traNe tattvone dRSTigocara rAkhyA pachI gAthAmAM kSamAdika guNone pradhAnatA ApI che ane tene kartA rUpe sthApita karyA che, tenuM rahasya jANIe. koIpaNa vyakita jyAre vyaktipradhAna bane che, tyAre sAdhanAnI sAthe paNa eka sUkSma ahaMkArano janma thAya che. tapasvI ema mAne che ke huM tapasvI chuM, A rIte tenAmAM tapajanya sUkSma ahaMkAra utpanna thAya che. bAhya nimitto jema ahaMkAranuM kAraNa che, tema A guNAtmaka kriyAo paNa ahaMkAranuM kAraNa bane che. tapasvI jyAre ahaMkAra kare che, tyAre tapanA mahimA karatAM vyaktino mahimA vadhAre che, Ama tapasvI tapa karatAM potAnuM mahattva vadhAre samaje che. tyAM te bhUlI jAya che ke svayaM tapathI ja tapasvI tarIke pUjAyA che. jainadarzana paNa vyakti pradhAna nathI paNa guNapradhAna che. arihaMta bhagavaMto paNa nirmaLa cAritranA pariNAme arihaMta pada pAmyA che. bhakato mATe arihaMta pUjya che paNa arihaMto mATe cAritra pUjya che. A sUkSma mImAMsAnI rekhA sUkSma hovA chatAM ati mahattvapUrNa che. mIThAImAM jema gaMdakIno kaNa paDe ane mIThAI azuddha thaI jAya, tema A pAtaLI keDImAM praveza karatI gaMdakI samagra ArAdhakane virAdhaka jevI bhUmikA para laI jAya che. guOTdhAre muLInA pUH | guNonA AdhAre ja guNI pUjya bane che. guNavAna vyaktinI pUjyatA tenA guNonA AdhAre che. A gAthAmAM paNa gurudeve bahu siphatathI buddhipUrvaka "kSamAdika' zabdano prayoga karyo che ane kAvyanI paNa maryAdA jALavI che. "haNe kSamAdika teha' temAM kSamAvAnane gauNa karIne kSamAne pradhAnatA ApI che. kSamAdi guNo "tehane" eTale karmabaMdhane haNe che. haNanAranuM kartutva kSamAdika guNamAM sAbita karyuM che. jyAM guNa kartA bane che tyAM guNI kartA hoya ja che. chatAM paNa guNInI gauNatA karI guNanI pradhAnatA pragaTa karavAmAM parokSabhAve guNInA ahaMkArano parihAra karavAnI ceSTA karAyelI che. A padamAM je koI sAdhaka kSamAne dhAraNa kare che, te sAdhaka potAnA karmabaMdhane haNe che, tevo spaSTa bhAva che paraMtu kSamAvAna evo kartA sAdhaka kSamAnuM mahattva samaje, te bahu jarUrI che ane A kSamA karmabaMdhane haNI zake che, tevuM jJAna paNa jarUrI che. gAthAmAM kSamA sAthe Adi zabda saMyukata che arthAt kSamA sAthe bIjA guNono paNa grahaNabhAva che. kSaHT vIrasya bhUSaNam | nItizAstromAM sabaLa vyakitanI kSamA ja kSamA gaNAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke kSamAnI sAthe parAkrama, jJAnayukata sAmarthya ane paristhitino sAMgopAMga abhyAsa vagere guNo hovA jarUrI che. kaSAya paNa ghaNA prakAranA che. bhinna bhinna prakAranA kaSAyane haNavA mATe kSamAdi bhinna bhinna guNo paNa jarUrI che, tethI gAthAmAM "Adika' zabda mUkyo che. Adika zabdathI badhA mAnavIya ane ArAdhya guNono Adara karelo che. temAM namratA, saraLatA ane saMtoSa mukhya sthAna dharAve che. cAra kaSAyanI sAme cAra guNonI senA UbhI rahe, to ja kaSAyone parAsta karI zakAya tema che. kaSAya senAnuM vivaraNa to prasiddha ja che. krodhanI sAthe paNa "Adi' zabda che. tenAthI krodha, mAna, mAyA ane lobha A cAra durguNono saMgraha karyo che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhikAre "haNe' zabda mUkayo che. vastutaH A mAnasika, AMtarika, yAMtrika bhAvAtmaka laDAI ja che. samagra saMsAra jUo to yuddhanI bhUmi upara ja racAyelo che. bAhya ane AtyaMtara dareka kSetramAM saMgharSa pratyakSa joI zakAya che. dharma ane adharma, sat ane asatu, nIti ane anIti, badhA kSetro saMgharSathI bharelA che. bAhya bhAve A kaSAyo ekabIjA sAthe paNa athaDAya che. krodha krodhane mAravA mAMge che. eka ahaMkArI bIjA ahaMkArIne parAsta karavA mAMge che. te ja rIte lobha kaSAya mAruM - tAruM karIne laDAInuM sarjana kare che paraMtu A vAstavika saMgharSa nathI. durguNathI durguNane mArI zakAtA nathI. A gAthAmAM kavirAje satyamaya, vAstavika ane sArthaka saMgharSano siddhAMta sthApita karyo che. kaSAyathI kaSAya haNI zakAtA nathI, te vAtane parokSabhAve spaSTa karI che. cAritrabhAvothI kaSAyabhAvono parihAra thaI zake che, tethI ja gAthAmAM paNa "haNe kSamAdika teha' tema ullekha karyo che paraMtu teno gUDha bhAvArtha e che ke kSamAdi guNothI ja kaSAya rU5 durguNone haNI zakAya che. tenA mATe bIjo koI rasto nathI. gAthAmAM haNe lakhyuM che. haNe eTale nAza kare che. paraMtu haNavAnI be avasthA che. 1) mULa mAMthI haNAya ane 2) haNavA chatAM punaH udbhava pAmyA ja kare, te uparachallI hanana kriyA che. koInA dabANa ke bhayathI thoDA samaya mATe kaSAyamukita thAya, to te sAcI kaSAyamukita nathI paraMtu kaSAyanI AMtarika prabaLatA vadhe che, guNonuM avalaMbana laI kaSAyane TALavA, te hitAvaha ane sAco dhArmika mArga che. jema pANI agnine sarvathA zAMta karI zake che, tema kSamAdi guNo kaSAyabhAvone zAMta karI zake che. A gAthAmAM saguNothI kaSAyane haNavAnI je prakriyA upasthita karI che, te vyakitanI potAnI AMtarika sAdhanA che. potAnA kaSAyone svasAdhanAthI haNavAnI mukhyadhArA che. anya jIvo sAthe tenA kaSAyo haNavA mATe saMgharSa karavAnI eka nirALI prathA che. arthAta te upadezAtmaka paddhati che. jyAM sudhI vyakitamAM svayaM Atmika kSamAno vikAsa na thAya, tyAM sudhI upadeza nimitta mAtra che. yogya pAtramAM upadeza saphaLa thAya che. A gAthAmAM je vAta karI che, te upadezAtmaka nathI paraMtu pratyakSa siddhAMta che. manuSya jo pote kSamA dhAraNa kare, to tenA krodhAdi laya pAme che. A eka sAdhanA zreNI che. zAstrakAra svayaM kahe che ke A siddhAMta eTalo sacoTa ane saphaLa che ke tene pratyakSa joI zakAya che, temAM anya pramANanI jarUra nathI. jema agnithI hAtha dAjhe che ane zItala jalathI ThaMDakano anubhava thAya che, te pratyakSa guNAtmaka kriyA che, jIva mAtra potAnA anubhavane pramANabhUta mAne che ane sAkSAt anubhava te pratyakSabhAva che. ahIM paNa zAstrakAra kahe che ke kSamAdi evA prabaLa guNa che ke je kaSAyane haNI zake che. vyakita pote ja potAnA manamAM anubhava karI zake che. AvI pratyakSabhUta vyavasthA te sAcI sAdhanAnuM svarUpa che. pUrvanI gAthAomAM zaMkAkAre je zaMkA uddabhUta karI hatI ke mokSano koI nirNayAtmaka mArga dekhAto nathI, paraspara virodhi upAyo ja jaNAya che, temAM koI sAco upAya jaNAto nathI. tenA samAdhAna rUpe A gAthAmAM kahyuM che ke pratyakSabhUta evo sAco anubhava mukitano upAya che ane temAM jarA paNa zaMkAne sthAna nathI. (12) ... . S Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udAratAthI lobhano nAza thAya che, vinayathI ahaMkAra cAlyo jAya che, saraLatAthI kapaTanuM sthAna rahetuM nathI ane kSamAthI krodhanI kammara tUTI jAya che. Ama A samasta guNAtmaka sAdhanAno mArga sacoTa ane pratyakSa upAya che. mokSa mATe ja nahIM paraMtu samagra mAnavajIvananI zAMti-samAdhi mATeno A ja uttama mArga che. A pratyakSa pramANabhUta mArga vyavahArane paNa zuddha kare che ane mukita paNa apAve che. zAMtinA be mArga nathI. je guNo vartamAna jIvanamAM zAMti sthApita karI manuSyane karmabaMdhathI mukata rAkhe che, te ja guNo pariNAme mukita paNa apAve che. A mArga pratyakSa phaLa Ape che ane parokSa phaLa Ape che. vartamAnamAM paNa phaLa Ape che ane pariNAme bhaviSyamAM paNa phaLa Ape che. zAstromAM paNa kahyuM che ke A mArga ubhayalokano sAdhaka che. A loka paNa sudhAre che ane paraloka paNa sudhAre che. mATe gAthAmAM kavirAje jorapUrvaka kahyuM che ke kSamA kalezane haNe che, zAMti Ape che ane te pratyakSabhUta anubhavamAM Ave tevI vAta che. temAM zo saMdeha pratyakSabhUta che eTaluM kahIne zAstrakAra aTakayA nathI paraMtu sAthe kahe che ke AmAM bIjo saMdeha paNa nathI. A vAtamAM saMdeha kayAMthI hoya zake ? zo saMdeha' ema kahIne saMdeha nathI tevuM anyathAbhAve kahyuM che. saMdeha e eka evo bhAva che ke je mAnavanA ghaNA satkarma ane saMbaMdhono nAza kare che. saMdeha eka anirNayAtmaka avasthA che. sthULamAM potAnA prItijano upara sAco prema pragaTa thavA deto nathI. te ja rIte A saMdeha AvyaMtara kSetramAM satya siddhAMta para sthira thavA deto nathI. ItihAsanA pAnA jovAthI khabara paDe che ke saMdehanA kAraNe keTalAya bhayAnaka anarthA tathA hatyAo thaI che. bhUvA bharADA ane anarthakArI mANaso koI nirdoSa mANasone paNa duHkhanuM kAraNa mAnI, Aropita karI anartha Ubho kare che. aMdhazraddhAnA je hiMsAtmaka kriyAkalApo che, tenA mULamAM khoTI zaMkA ane saMdeha bharyA hoya che. koIe kAMIka karI mUkyuM che, tevA apasiddhAMtono AdhAra laI sAmAjika ane mAnavIya doSono pracaMDa udbhava karavAmAM Ave che. saMdehanA kSetramAMthI bahAra nIkaLavuM, te paNa eka moTI jJAna sAdhanA che. saMdeha eka prakAranuM saMzayanuM rUpa che. saMzayAtmA vinazyanti / A zAstravAkaya paNa saMzayano parihAra karavAnI sUcanA Ape che. manuSya saMzayathI jeTalo dUra thAya, teTalo te nakkara siddhAMtane meLavI zake che. samagra samAjanI paNa te ja parIkSA che, jo saMzayAtmaka sthiti vadhAre hoya, to samAja zaMkAno bhoga banI asthira thAya che, vinAzane notare che paraMtu saMzaya rahita satya siddhAMtonI prabaLatA hoya, to samAja paNa nakkara ane majabUta bane che ane vinAzaka tattvothI bace che. vyaktigata saMdehAtmaka sthiti paNa mana, prANa, Indriya ane jIvanane becena avasthAmAM mUkI de che. sat siddhAMtonuM avalaMbana karavuM ane asaMzaya avasthAmAM rahevuM, te prakhara sAdhanA che. samyagdarzana paNa saMdeharahita avasthAnuM dhotana kare che. asaMzaya sthitimAM javuM, te ja samyagdarzana che. A rIte vicAratAM jaNAya che ke saMdehanuM kSetra vyApaka che. jo mAnava satyanuM darzana kare, to ja saMdeharahita thAya che. ahIM sidvikAre paNa 'temAM zo saMdeha' tema kahIne saMdeharahita satyanA darzana karAvyA che. saMdehanuM mULa jJAnanI aparipakvatA ane ajJAnanuM AvaraNa che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikAsa zAstrakAre saMpUrNa gAthAmAM karmabaMdhanA kAraNo, tene haNavAnA upAyo ane upAyano pratyakSabhUta anubhava tathA chevaTe saMdeha rahita avasthAno ullekha karyo che. jema koI jaMgalamAM mArganuM nirmANa kare, athavA zikhara para caDhavA mATe sopAna zreNInI racanA kare, te rIte A gAthAmAM siddhikAre eka sacoTa mArganuM nirmANa karyuM che ane je satya che te aphara che, tema kahIne gAthAnI pUrNAhUti karI che. ApaNe gAthAno Adhyatmika saMpUTa nihALIne AgaLa vadhazuM. AdhyAtmika saMpUTa : gAthAthI spaSTa thAya che ke karmabaMdha ane karmabaMdhanI prakriyA eka nirALI prakriyA che. sAmApakSamAM AdhyAtmika guNonI AvRtti thavI, zuddha paryAyano vikAsa thavo ane jJAnanuM pragaTa thavuM tathA akhaMDa Atmadarzana karavuM, tevo eka viziSTa zAzvata sukhAtmaka bhAva che. darpaNa ane pratibiMbano anyonya saMbaMdha hovA chatAM pratibiMba nirALuM che ane darpaNa paNa nirALuM che. darpaNa e pratibiMbanuM adhiSThAna che. A eka prAkRtika vyavasthA che. karmabaMdha potAnI rIte udayamAna thaI karmajanya je upakaraNo prApta thayA che, temAM saMvedana UbhuM kare che. A kriyA tyAM sudhI cAlu rahe che ke jyAM sudhI jJAna cetanAnuM jAgaraNa na thayuM hoya ane AdhyAtmika vikAsa na thayo hoya. adhyAtmazAstra ema kahe che ke karmanI ciMtA na karatAM svabhAvane pragaTa karavAnI tamannA rAkhavAnI che. svabhAvano AvirbhAva e tamAma karmane haNIne anupama sukhAnubhUti Ape che. gaganamAM gati karavAthI khADA-TekarAvALI bhUmi nIce rahI jAya che, tema A adhyAtma AkAzamAM gamana karavAthI UMcA-nIcA bhautika bhAvo svAbhAvika rIte samakakSAmAM cAlyA jAya che ane chevaTe laya pAmI jAya che. karmabaMdhane laya karavA e mukhya viSaya nathI paraMtu zuddha bhAvomAM samAviSTa thavuM te mukhya viSaya che ane A che A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa. svabhAvamAM samAviSTa thavAthI bAkInI kriyAo svataH potAnuM kAma kare che. akartRbhAva kartutva bhAvo karatAM paNa mahAprabaLa che. "akartA kare sahune zUnya" upasaMhAra : siddhikAra kramazaH mokSanA upAyonI vivecanA karI rahyA che. temAM A gAthAmAM kSamAdi guNa paNa uttama upAya che, te siddha karyuM che kAraNa ke krodhAdi bAdhaka tattva che, teno parivAra karIne mokSamArga svaccha thAya che, tethI upAyanI vivecanAmAM kaSAyahanananI vAta karI che. ahIM kSamAdi guNo mokSanA upAyamAM kAraNabhUta che ja paraMtu te naitika guNo paNa che. temAM koI moTA anya zAstrapramANanI jarUra nathI. pratyakSa rIte jANI, joI zakAya tevA anubhavagamya guNo che. tenAthI krodhAdinuM zamana thAya che, te paNa eTaluM ja pratyakSa che. Avo pratyakSabhUta upAya che, teno lopa kema karI zakAya ane mukitano koI upAya nathI, tema paNa kema kahI zakAya ? gAthAmAM mokSanA upAyanI jorapUrvaka sthApanA karI zaMkAnuM sacoTa samAdhAna ApyuM che. gharamAM prajvalita dIpaka spaSTa dekhAya che, tevI rIte krodhAdi aMdhakAramAM mArUpa dIpaka paNa spaSTa dekhAya che. A rIte A gAthAmAM sarvamAnya siddhAMtanuM sthApana karavAmAM AvyuM che. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-105 upoddAta - A gAthAmAM siddhikAre paritta saMsArIno bhAva pradarzita karyo che. paritta saMsArI kone kahevAya ane te kema thAya te badhA zAstrokata bhAva suprasiddha che. siddhikAre A gAthAmAM "janma tehanA alpa' ema saraLa bhASAmAM paritta saMsArInI vAta karI che. jeno saMsAra bahu ocho rahI gayo hoya athavA gaNyA janma bAkI hoya, tene parita saMsArI kahe che. A sAdhanA phakata buddhivAdanI sAdhanA nathI. eTale spaSTa zabdomAM buddhivAdano paNa parihAra karyo che. zAstrakAre buddhivAdane be bhAgamAM vibhakata karyA che. jenuM digdarzana ApaNe karazuM. buddhijIvI mANaso sAdhanAthI dUra haTI tarkavAdanI jALamAM phasAya che, mata ane mithyA Agraha jevA bhAvone janma Ape che. jaMgalamAM bhaTakelo manuSya koI rIte aTavI pAra karI zakato nathI. A vAtano A gAthAmAM spaSTa ullekha che. choDI mata darzana taNo, Agraha tema vikalpa; kahyo mArga A sAdhaze, janma tehanA alpa I 105 I choDI mata darzana taNo.... gAthAnA AraMbhamAM ja choDI' zabda che. A TheTha gujarAtI bhASAno vyavahArika zabda che. choDIne, tyAgIne, tyajI daIne A zabda saMbaMdhaka bhUtakRdaMta che. pUrvamAM koIka kriyA saMpanna thaI che tene dRSTigata rAkhIne punaH te kriyAnI tyAgabuddhimAM umero karavAmAM Avyo che. pUrvamAM krodhAdibhAva choDayA che ane karmabaMdhanA kAraNo aTakAvyA che paraMtu haju buddhivAdanuM raNa oLaMgavAnuM che paraMtu khUbInI vAta e che ke prAraMbhamAM tyAga karavAno ullekha karyo che. tyAga ane vairAgya e sAdhanAno mULa pAyo che. tyAga karavA yogya je je vikArIbhAvo che te prasiddha che paraMtu bhAre viSama sthiti e che ke tyAganI sAthe je kharekhara tyAgavA yogya hatA, tene jIva tyAgI zakato nathI. bAhya tyAga kare che, samasta bhogAdi sAdhanone choDIne tyAgabhAvamAM Ave che, e sivAya zarIra sukhano paNa tyAga kare che, kaThora kriyAo paNa kare che paraMtu teno matAgraha jevo doSa vadhAre majabUta thato jAya che, je mukhya rUpe choDavA jevo hato. te matAgraha che, te kadAgraha ane durAgrahanuM rUpa dhAraNa kare che ane chevaTe te haThAgrahamAM pariNata thAya che. matAgraha kayAreka bhautika hoya che, sthUla bhAvone sparza karato hoya che paraMtu jyAre te sUkSma kSetramAM praveza kare, tyAre dArzanika matAgraha thaI jAya che. A mahAgraha potAnA matane athavA potAnI buddhine sarvAga mAne che. have te matamAM ja vyasta rahI matathI uparanA kSetrane joI zakato nathI. huM samajyo chuM te sAcuM. A athavA amuka darzanane jevuM astitva dharAve che, tevuM ja mAruM maMtavya che ane te ja sAcuM che, ema mAnI darzana choDIne darzananA matane vadhAre mahattva Ape che. eTale zAstrakAra darzanano mata choDavA mATe preraNA Ape che. have darzanano mata zuM che athavA matanuM darzana zuM che? te viSe vicAra karIe. vaLI siddhikAre vikalpano paNa tyAga karavAnI preraNA ApI che. vikalpa e moTo vikAra che. tenA vize paNa vicAra karIzuM. -(105) - Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanano mata H gAthAmAM mata darzana taNo' ema lakhyuM che to zuM darzana ane mata baMne eka vastu che ke baMnenuM svarUpa juduM-juduM che? gAthAnA zabdathI spaSTa thAya che ke darzana che ane teno mata che. darzana eka philasophI che paNa tenA viSe Agraha buddhithI koI mata Ubho karavo te darzana taNo mata che. AgaLa Agraha zabda paNa mUkyo che. Agrahano anvaya matanI sAthe thAya che ane darzanano matAgraha choDavA yogya che, tevI spaSTa abhivyakita che. darzana eka draSTikoNa che. je koI darzananI sthApanA thaI che, te koI eka draSTikoNanA AdhAre thaI hoya che. jene jainadarzanamAM nayavAda kahevAmAM Ave che. eka nayanuM avalaMbana karI samagra vastu tattvano vicAra karavo te eka prakAre "darzana' banI jAya che. ahIM darzanano artha darzanazAstra che. A rIte bhinna-bhinna prakAranA darzana, bhinna-bhinna prakAranA nayanuM avalaMbana karI vikAsa pAmyA che. nayavAda ke tattvanaya eka taraphathI samajavA mATe upakArI bane che paraMtu tene jo sarvAgI mAnIe to temAM darzanano doSa nathI. darzananI sAthe je matano Agraha janme che te dUSita che. tene ja matAgraha kahe che. sAdhAraNa matAgraha karatA A dArzanika matAgraha vadhAre sUkSma hovAthI adhika cIkaNo paNa che. padArthano tyAga karavo saraLa che paNa potAnA bauddhika Agraha bharelA vicArono tyAga karavo te ghaNuM kaThina kArya che. dhIre--dhIre punaH matanuM darzana banI jAya che arthAt vyakita potAnA kuMThita avikasita matane eka AkhuM darzana mAnavA lAge che. A che matanuM darzana. vicAra karavAthI A choDavA yogya mata traNa bhAgamAM vibhakata thayela che. 1) darzana 2) darzanano mata ane 3) matanuM darzana. hakIkatamAM darzana avazya manuSyane mati Ape che. matano artha mati che. manuSya buddhi pradhAna prANI che ane buddhimAM je yogya vicAradhArA utpanna thavI Avazyaka che, te vicAradhArA darzanathI prApta thAya che. AdhyAtmikadarzana e koI mahAtapasyA ke tapasyAnI sAdhanAnuM phaLa che. jJAnAvaraNIya ItyAdi apakarmono kSaya karI niraMtara svAdhyAya zreNImAM nivAsa karatAM RSi, maharSi ke tapasvI eka sAMgopAMga darzananI abhivyakita kare che ane je draSTithI teNe vizvane nihALyuM che, te draSTithI arthAt eka nayathI je jJAna thayuM che te eka darzana banI jAya che, koIpaNa darzana mithyAdarzana nathI paraMtu jo tene ekAMta mAnI teno Agraha karavAmAM Ave, to darzananA nAme eka matAgraha Ubho thAya che. A mahAgraha darzanane paNa kalaMkita kare che. jainazAstromAM lakhyuM paNa che ke samyaguSTi mATe badhA zAstro samyaka zAstro che ane miththAbuddhivALA jIvo mATe zAstro paNa mithyA banI jAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke zAstra ke darzana mithyA nathI paraMtu jIvanI draSTi ke matAgraha mithyA che. ahIM gAthAmAM paNa lakhyuM che ke "choDI mata darzana." arthAt darzanano mahAgraha choDIne. tenAthI spaSTa thAya che ke darzana choDavAnuM nathI. koIpaNa darzana adhyayanane yogya hoya che paraMtu ahIM tenAthI utpanna thayelo matAgraha choDavAnI zarata mUkI che. jo A matAgraha chUTe, to AgaLa vadhAya tema che, kavirAje matAgraha choDavAnI sAthe sAthe vikalpa choDavAno paNa abhiprAya Apyo che. matAgraha ane vikalpamAM mULabhUta aMtara hovA chatAM baMne tyAjaya che. matAgraha eTale dorImAM gAMTha vALavI ane vikalpa te vaLa vagaranI dorI jevo che. matAgraha eka prakAranI dRDhatA che, jyAre -(106). Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikalpa te caMcaLatA che, matAgraha e eka mithyAbiMdu para sthira thayelo Agraha che. vikalpamAM nirNayano abhAva che. binajarUrI ciMtanane vikalpa kahe che. mahAgraha ane vikalpa, baMne choDavAnA che. nIti paNa kahe che ke khoTo saMkalpa ane mithyA vikalpa, baMne hAnikara che. ahIM "choDI' zabdano avaMya baMne sAthe che. darzanano mahAgraha paNa choDavAno che ane vikalpa paNa choDavAnA kahyo mArga A sAdhaze - A baMnenA tyAganI bhUmikA upara ja ame je mArganuM kathana karyuM che arthAt jemAM zraddhA ane cAritranI vAta che, tenI sAdhanA karavI saMbhava thaze. kahyo' zabda marmapUrNa che. A mArga kahyo che, koNe kahyo che ? kRpALu gurudeva kahe che ke amoe pUrvanI gAthAmAM je upAyo darzAvyA che, te amAro cIMdhyo mArga che. sadgurue paNa A mArga kahyo che. jo AgaLa cAlIne kaho to devAdhideva tIrthakaroe paNa A mArganI sthApanA karI che ane bahu svaccha bhAve kahyo che. jeNe jeNe sAcI rIte ArAdhanA karI che, teoe paNa A ja mArga kahyo che. kathana karavuM, te sAmAnya kriyA che paraMtu je kathananI pAchaLa sAdhanAnuM laDhaNa thayuM hoya arthAt sAdhaka sAdhanAnI kasoTI para laDhAyo hoya athavA vipula puruSArtha karIne arihaMta prabhue je jJAna meLavyuM hoya, tenA AdhAre je kathana thayuM hoya, te eka vAstavika ane viziSTa kathana hoya che. tene kahyo' mArga kahI zakAya che, prarUpelo mArga kahI zakAya, nirdiSTa kathanane "kahyo kahI zakAya. A padamAM je "kahyo' zabda che, te pUrvokata bhAvonA AdhAre ja nirNaya thayo che, te nirNayane abhivyakata karato zabda che. kathananA cAra guNa prasiddha che. 1) satyatA 2) asaMdigdhapaNa 3) pramANabhUta ukita ane 3) Aptajano dvArA kathita. A cAre guNono jemAM samAveza thAya che, tevuM kathana ke prarUpaNA je mArgamAM samAviSTa che, tene siddhikAre "kahyo" zabda kahIne padaracanA karI che, te mArganI dRDhatAnuM sUcana kare che. ahIM "kahyo' zabda mArganuM vizeSaNa che. A mArga ema kahIne vizeSa dhyAna kheMcavAmAM AvyuM che. mArga to che ja paraMtu A mArga jevo-tevo sAmAnya mArga nathI. vidhipUrvaka nirNaya karI, kutarkanA kAMTAo dUra karI upadiSTa thayelo mArga che. mArganuM je kathana rUpa vizeSaNa che, temAM uparyukata cAre guNonA darzana thAya che. kathananA cAra guNa : (1) satyatA- nizcita pariNAmanI sAthe doSa Ubho na kare tene satya kahe che. cAritranA AcaraNano zraddhApUrvaka svIkArelo bhAva jemAM bharelo che, te nizcita rUpe sukhadAyaka pariNAma Ape che. sucAritra dvArA jIvane kuphaLa maLyuM hoya, tevuM eka paNa udAharaNa nathI. kayAreka uccakoTinA cAritravAna jIvo duHkha pAme che, tyAre te tenA pApakarmanuM phaLa hoya che, balkI cAritrathI to tenI rakSA ja thAya che. azAtA ke azubhakarmanA udaya vakhate paNa cAritrabhAvo zAMti jALavavAmAM sahAyaka thAya che. zraddhA ane cAritrano A mArga soLa AnA satya che, satyatAthI paripUrNa che. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) asaMdigdhapaNuM A kathana asaMdigdha che. temAM saMzaya karavAno avakAza nathI. asaMdigdhabhAva te vANInI paripakvatA che. paripakava vacana niHsaMdeha ane saMzayarahita hoya che. jema halato dAMta cAvavAmAM upayogI nathI te uparAMta te du:kha paNa Ape che, tema saMdigdha vicAra ke saMdigdha kathana nirUpayogI to che ja, pariNAme paNa du:khadAyI che. asaMdigdhapaNuM te sthirabhAvonuM mULa che. je vicAra ke kathanamAM sthiratA hoya te kathana kaMcanamaya che. te sivAyanA vicAro kathIra jevA che. bhagavadgItAmAM paNa sthitaprajJanuM kathana che. A vivaraNa vizvaprasiddha che. (3) pramANabhUta ukitatva je kathana thAya che, pramANabhUta hovuM jarUrI che. pUrvakALamAM pramANita thayeluM hoya, te uparAMta pramANanI kasoTI para kharuM utaravuM paNa jarUrI che. jemAM pratyakSa, upamAna, anumAna ane Agama, A cAre pramANonuM navanIta hoya, tevA badhA pramANothI pramANita thatuM hoya, tevA kathanane pramANabhUta kathana kahevAya che. (4) Aptajano dvArA kathita- pramANa ApanArA pramAtA sarva prakAre nirdoSa hoya, cAritravAna hoya, jeoe AtmakalyANanA mArga para jIvana arpaNa karIne viSaya-kaSAyathI dUra rahI sAdhanA karI hoya, pUrNajJAnanA biMdu tarapha pahoMcI gayA hoya, jeno saMsAra samApta thayo hoya, te Aptajana che. samyagdaSTAthI laIne kevaLajJAna sudhInI bhUmikAmAM je nirdoSa AtmAo ramaNa kare che, te Aptajana che. pUrvakarmanA udayathI keTalAka jIvAtmAo haju rAga-dveSathI sarvathA mukata thayA na hoya, tene udayabhAvo vartatA hoya, chatAM jenI vANImAM rAga-dveSano saMpUTa Avato na hoya, nirdoSabhAve nirmaLa jaLa pIrasatA hoya, te Aptajana che. vRkSa uparathI sUkAyelA pAMdaDA jema svataH kharI paDe che, tema tenA rAga-dveSanA pariNAmo paNa pradezodaya pAmIne svataH laya pAme che, nirjarI jAya che paraMtu temanA yoga upara ke AdhyAtmika upayoga upara tenI asara paDatI nathI, tethI nirdoSabhAve nirdoSa kathana pravAhita thAya che, je puNyAtmAo AvuM kathana kare che, te Aptajana che. gAthAmAM je 'kahyo' zabda che, te alaukika ane adbhuta che. uparyukta guNothI sabhara kathana jeoe uccAryuM che, te kathanathI paripUrNa A mArga kahyo che. samyaSTAoe kahyo che, jinezvaroe kahyo che, tevo A mArga che. A mArgane sAdhavAthI nizcita phaLa maLaze, tevuM siddhikAre phaLAkhyAna karyuM che. mArganI sAdhanAmAM matAgraha ane vikalpone choDavAnI zarata che. jema koI kuzaLa bahena rasoI karavAnA hoya, rasoI mATenA badhA dravyo zuddha ane sArA hoya, tyAre saheje kahI zakAya ke rasoI sArI banaze paraMtu temAM zarata e che ke vAsaNa gaMdA na hovA joIe. gaMdA vAsaNamAM sArI rasoI banAvavI zakaya nathI, tema A mArganI sAdhanAmAM mastiSkarUpI vAsaNamAMthI matAgraha ane vikalparUpI gaMdakI dUra thAya, to ja sAdhanAno pakavAna suMdara thaI zake che. darzanazAstrano pradhAna siddhAMta che ke pratiyogInA abhAvamAM ja kAraNathI kAryasiddhi thAya che. jALasAmagrI samutvane sati kArya niSpati na saMbhavet tasmAt pratiyogI kAraNAbhAva viziSTa kAraNa sAmagrI eva kArya nitau jAranlR / kAraNanI badhI sAmagrI hAjara hoya chatAM paNa kArya niSpanna thatuM nathI. jyAM (108). Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhI kAraNasAmagrI pratiyogInA abhAvayukata na hoya, tyAM sudhI kArya niSpanna thatuM nathI. koIpaNa kAryamAM tenA pratiyogI nizcita hoya che. pratiyogI eTale kAryanuM bAdhakatattva. jenI hAjarIthI kArya aTakI jatuM hoya, tene pratiyogI kahe che. je kAraNo anukULa che, kAryasaMpAdanamAM sahayogI che, tene anuyogI kahe che. pratiyogIno abhAva ane anuyogInI upasthiti A baMne kAryaniSpattinI spaSTa zarata che. jema loTamAM mATI bhaLelI hoya, to zuddha roTalI banatI nathI. bIjamAM saDo hoya, to te aMkurita thatA nathI. sabhAmAM durjana vyakita haMgAmo kare, to sabhA AgaLa vadhatI nathI. AMkhamAM kamaLo hoya, to spaSTa joI zakAtuM nathI. badhA kAryomAM bAdhaka tattvanI gerahAjarI nitAMta Avazyaka che. jo pratiyogInI mAtrA vadhAre hoya, to kArya vadhAre kharAba thAya. pratiyogInI mAtrA ochI hoya, to teTalA pramANamAM kAryamAM vizuddhi Ave che. AthI eka siddhAMta spaSTa thAya che ke pratiyogIne dUra karavA mATe eka nizcita praNAlI sthApita karavI paDe che. pratiyogIne nAbUda karavA mATe khAsa upAyano prayoga jarUrI che. Ama pratiyogInI mAraka zakitano sparza karI, teno abhAva thatAM guNAtmaka sAmagrInuM avalaMbana karI mokSamArganI sAdhanA karavI jarUrI bane che. have ApaNe mULa viSaya para AvIe. AtmA rUpa adhiSThAnamAM matAgraha ane vikalpa rUpI be pratiyogInuM astitva che. te eka prakAre ThANuM nAMkhIne beThA che. A baMne pratiyogIne visarjita karyA pachI ame jenuM kathana karyuM che, te mArga saphaLa thaze, mArgane sAdhI zakAze. "choDI' zabdamAM pratiyogInA visarjananuM kathana che. jyAre kahyo' zabdamAM vizuddha sAdhananuM kathana che. pratiyogIno tyAga karyA pachI jo ame kahelA mArganI sAdhanA karavAmAM Avaze to nizcitarUpe bhava paraMparA kapAze, janma-janmAMtaranI yAtrA pUrI thaze, ajanmA ane amarabhAvane meLavI zakAze. gAthAmAM matAgraha ane vikalpane choDavAnI vAta karI che paraMtu tenA upAyanuM pradarzana karyuM nathI. to te viSaya para paNa thoDo dRSTipAta karIe. Agraha mukitanA upAyo- anya darzanonuM adhyayana ke abhyAsa karavo te koI aparAdha nathI. te eka prakArano jJAnAtmaka viSaya che. darzanono vadhAre abhyAsa karavAthI nayarUpI dRSTikoNa vizeSa khulatA jAya che, tatvaciMtanamAM paNa sahAyatA maLe che paraMtu eka prAkRtika saMghaTana evuM che ke sUryacaMdranuM paNa grahaNa thAya che. zubhagraho sAthe azubha graho prabhAva phelAve che. pratyeka padArthamAM tenA dUSaNo astitva dharAve che. te ja rIte bhagavAna mahAvIra kahe che ke jJAnarUpI caMdranuM ekAMtavAdathI grahaNa thAya che. prAMjala vicAronI sAthe ekAMtavAda jevuM moTuM dUSaNa astitva dharAve che. eka draSTithI vastuno nirNaya karavo, te ekAMtavAda che ane te mahAdUSaNa che. sArvabhauma dRSTi ja pramANabhUta che. anya darzananA jJAnanI sAthe ekAMtavAdano roga vRddhi pAme che. A ekAMtavAda te ja matAgrahanuM mULa che. anekAMtavraSTi dharAvavI, te darzana che ane ekAMtavRSTi dharAvavI, te dUSaNa che, te ja matAgraha che. spaSTa thAya che ke darzana te prakAza che, matAgraha te kalaMka che. jema koI vyakita eka ja dravyanuM avalaMbana karI kArya karI zakato nathI, te rIte anekAMta rUpI vicAronuM avalaMbana karyA vinA eka draSTithI satya nirNaya karI zakAto nathI. darzana te svAthya che ane (109) Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ matAgraha te roga che. mATe matAgrahane TALavAno sacoTa mArga e che ke vItarAga paramAtmAoe pharamAvelI anekAMtavRSTinuM avalaMbana karIe. anekAMtavRSTi upara AkhuM zAstra lakhavuM paNa ochuM paDe tema che, ahIM saMkSepamAM matAgraha mardananI vAta karI, ApaNe have vikalpanA vikArane vicUrNa karavAnA upAyono vicAra karIe. vikalpa vicUrNanA upAyo vikalpano artha che vicAronI asthiratA. matAgrahamAM mANasa gAMTha bAMdhe che, jyAre vikalpamAM koI prakArano nirNaya karI zakatA nathI. saMkalpa e jIvanI abhUta zakita che. dhena sAdhyane vayani | badhA kAryo saMkalpathI siddha thAya che. anirNayAtmaka avasthA mahAghAtaka che. nirNaya sudhI na pahoMcavAmAM vikalpa eka kAMTo che, tethI zAstrakAroe vikalpano draDhatApUrvaka pratirodha karyo che. nadInuM pANI aneka dhArAomAM pravAhita thaI jAya, to te saritA rUpa dhAraNa karI zakatI nathI. te ja rIte vicAranA taMtuo aneka dizAmAM vikherAya, to te vikalpa banIne manuSyane nirAdhAra banAve che. dhaSThAna AdhAra patra vatam | padArthanuM adhiSThAna che, teno je AdhAra che, te ja tenuM sAmarthya che, phUTelI bAlaTImAM pANI rahI zakatuM nathI, tema AdhAravihIna kalpanAo havAmAM phelAIne naSTa thaI jAya che. jJAnano AdhAra AtmA svayaM che. vIryaMtarAya karmanA kSayopazamathI jJAnanI paryAyo dRDhIbhUta thAya che. parAkrama vagaranuM jJAna vikalpa banI jAya che arthAt vikalpa te jJAnanI kakSAmAM AvI zakato nathI, te eka prakArano vikAra che. vikalpano parihAra karavA mATe sadgurunuM zaraNa, te ekamAtra upAya che. gAthAmAM matAgraha ane vikalpane choDayA pachI mArgane sAdhavAnI bhalAmaNa karI che. anekAMtavAdanuM avalaMbana ane sadgurunuM zaraNa, A baMne upAyathI uparyukata baMne pratiyogIno parihAra thAya che. A baMne kAMTA dUra karyA pachI jJAnIoe je mArga cIMdhyo che, tenI sAdhanA phaLadAyI bane che. tenuM phaLa paNa jevuM tevuM nathI. janma mRtyuno roga maTe, tevuM mukitaphaLa che, jo mahAsAdhya phaLa meLavavuM hoya, to tenI sAdhanA paNa kevI vizALa ane bhavya hoya, te samajI levuM parama Avazyaka che. janma tehanA alpa ahIM janmo ochA thAya tevI phaLazruti pragaTa karI che. te jIva eka prakAre parittasaMsArI thaze ane chevaTe mokSagAmI banaze. AtmatRSTA puruSoe janma-mRtyune eka roga mAnyo che. jyAre A vItarAgI AtmAo AMtaravRSTi karIne Atmahattvano sparza kare che, tyAre temanA jJAnamAM je bhAvo pratibiMbita thAya che, temAM ajara amara evA AtmAnA darzana thAya che. je janmathI paNa para che ane mRtyuthI paNa para che, tevuM tattvadarzana thayA pachI jJAnIone lAge che ke A ajara-amara, avinAzI AtmA zA mATe dehadhArI banIne janma grahaNa kare che. mRtyu to eka AnuSaMgika pariNAma che paraMtu mukhya vikAra janma che. jyAre jJAnIoe UMDI draSTithI nirIkSaNa karyuM, tyAre joyuM to vAsanArUpI kAmanA athavA Asakita bhavaprApti mATe dehadhAraNa karavAmAM kAraNa bane che. A vAsanA paNa koI pUrvakAlIna karmonA AdhAre udbhava pAmI che. eka AkhI zRMkhalA dRSTigata thAya che. pUrvakRta anAdikAlIna karma te bIja che. karmanuM phaLa vAsanA che. vAsanAthI bhogabhAva utpanna thAya che. bhogonA saMpAdana mATe deha taiyAra thAya che. -(110) Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avo niSpanna thayelo deha janma dhAraNa karIne bhogonI sAthe navA karmo saMpAdana kare che. A AkhI janmanI zRMkhalA punaH punaH anaMta janmone utpanna karatI rahe che. jJAnIo janmanI zRMkhalAne toDavA mATe udyamavaMta bane che. tene potAnuM ajara-amara pada e ja upAsya lAge che paraMtu A janmanI zRMkhalA evI che ke te eka ghA thI be kaTakA thAya, tevI nathI paraMtu ghaNA prabaLa puruSArthathI sahu prathama tenI saMkhyAmAM ghaTADo karI zakAya che. anaMta janmonI ghaTottarI na thavAmAM anaMtAnubaMdhI kaSAya kAraNabhUta che. anaMtAnubaMdhIno artha e che ke je kaSAya anaMta janma sudhI sAtha ApIne anaMta janmane vadhAre che. A anaMtAnubaMdhI kaSAyanI zaMkhalA kramazaH tUTavAthI jIva anaMta janmonI zRMkhalAmAMthI mukata thaI zake che. jamIna upara jorathI pharato bhamaraDo ekadama eka sAthe zAMta thato nathI. dhIme dhIme tenI gati ochI thAya che. te ja ' rIte bhavabhramaNa karato jIva ekAeka bhavamukata thato nathI. paraMtu tenA janmo ochA thatAM jAya che, tethI ja A gAthAmAM kavirAja kahe che ke "janma tehanA alpa'. alpa janma dhAraNa karanAro jIva sAdhanAnA kramamAM janmane kramazaH vadhAre ghaTADato jAya che. - janmane ghaTADavA te sAdhakanuM lakSa nathI. janma to dehano ja thAya che ane mRtyu paNa dehanuM ja thAya che. na dunyate dunyane zarIre | deha haNavAthI AtmA haNAto nathI paraMtu janma ochA thavA, te sAdhanAnI kasoTI che. mukhya lakSa svayaM AtmA ja che. janma dhAraNa karavAthI dehano potAno paNa eka bhogAtmaka krama sAdhanAmAM vikSepa Ubho kare che. eTale gAthAmAM kahyuM che ke je mArga ahIM batAvyo che, tenuM AcaraNa karavAthI janmAtaMranI yAtrA TUMkI thaze. have te janma evA thaze ke jemAM jJAna ane sAdhanAno saMpUTa hovAthI eka janma bIjA janmanuM sAkSAta nimitta banaze nahIM. keTalAka bhogAtmaka karmo zeSa hoya, teTalA pUratAM ja gaNatarIvALA janmo levA paDaze. alpajanmano artha ja e che ke gaNatarIpUrvakanA janmo ja have bAkI che. koI mahAna vIryapUrNa AtmA hoya to eka jhATake paNa janmazRMkhalAno aMta lAvI zake che paraMtu A bahu viralakathA che. sAmAnyarUpe zuddha sAdhanAvALo jIva parittasaMsArI banI traNa janma ke paMdara janma ke tenAthI thoDA vadhAre janma dhAraNa karI mukata thaI jAya che. "alpa janma' e zabdamAM ghaNA biMduono saMgraha karyo che ane anaMta janmavALI janmazRMkhalAne jIva toDI nAMkhaze, tevI bAMhedharI paNa ApI che ane tenAthI eka nizcayAtmaka kramanI abhivyakita karavAmAM AvI che. khoTA Agraha ane caMcaLatApUrvakanA vikalpothI mukata thayA pachI sAdhanA saphaLa thaze tema spaSTabhAve ullekha karyo che. sAdhaze' vicAraNA : gAthAmAM kahyuM che ke "kallo - cIdhelo mArga sAdhaze. sAdhaze eTale zuM? arthAtu kevI rIte sAdhaze? matAgraha ane vikalpone choDyA pachInI sAdhanAno A prazna che. bhAratavarSamAM samagra AryasaMskRtimAM aSTAMgayoganI sAdhanA pramukhasthAna pAmI che. yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhyAna, dhAraNA ane samAdhi, A rItano krama yogazAstramAM goThavAyelo che. ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha, A pAMca yama che. tene paMca mahAvrata paNa kahe che. bolavA, cAlavA, khAvA-pIvAnA anya sAthenA vyavahArano je yogya mArga che, te niyama che. jainazAstromAM tene samiti-gupti rUpe vyavasthita AkAra ApavAmAM Avyo che. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Asanasiddhi te eka prakAranuM tapa che. badhA devAdhidevo koI eka yogamudrA sAthe eka AsanamAM birAjamAna hoya che. te ja rIte mahAna sAdhakone paNa Asanasiddha hoya che. zvAsa ke prANanuM samatolapaNuM thavuM, te prANAyAma che, prANAyAmanA ghaNA UMDA prakAro prasiddha che ane te ja rIte dhyAna, dhAraNA, samAdhi vagere badhA sAdhanAnA biMduonuM jainadarzanamAM pUrNasthAna che. A Akho sAdhanAno krama svIkRta karavAmAM Avyo che. A thayuM sAdhanAnuM bAhya svarUpa. AtyaMtara sAdhanAmAM jyAMthI adhyavasAyano udbhava thAya che te kendra sudhI sAdhakanI dRSTi jAya che. jema baheno pANI gaLIne pIe che, anAja sApha karIne vApare che, gharane sApha rAkhe che, te ja rIte sAdhaka AMtarapradezamAM aghyavasAyarUpa jaLa jarA paNa malina na thAya, teno pUro upayoga rAkhe che. roga to mULamAMthI udbhave che. Asakita, rAga ke karmajanya udayabhAvo kAlanuM avalaMbana laI sAme UbhA rahe che, arthAt te hAjara hoya che. adhyavasAyomAM te sUkSmabhAve bhaLavAnI koziSa kare che. AvA samaye sAdhaka saceta ane sAvadhAna rahI bhedarekhAnI A keDIne pArakhIne upAsyabhAvo para dRSTi rAkhe che, tyAre AtyaMtara sAdhanA mULabhUta kArya saMpanna kare che. jIvanI mukhya be zakita che, yoga ane upayoga. ApyaMtara sAdhanAno saMbaMdha upayoga sAthe che ane bAhya sAdhanA yoga sAthe saMbaMdha dharAve che. paraMtu upayoganI zuddhi yogane svaccha rAkhavAmAM kAraNabhUta bane che. upayoga ane yoganI lIMka joDAyelI che. upayogamAM azuddha bhAvo bhaLe, to yoga pApabaMdhanuM kAraNa bane che arthAt pApAzrava kare che. upayoga nirmaLa rahe to yoga niSpApa rahIne zubhakarma kare che. A rIte sAdhanAnI bAhya ane AtyaMtara kaDI joDAyelI che. sAdhaka jyAre nirNayAtmaka zuddha jJAnanuM AlaMbana laI svarUpanA dharAtala upara 2maNa kare che, tyAre tenuM vAyumaMDaLa pavitra bane che. gAthAmAM lakhyuM che te pramANe je sAdhaze te pAmaze' paraMtu sAdhanAno krama sarvathA ucita, nyAyapUrNa ane satyathI otaprota hovo joIe. jo pathya paLAya nahIM, to paramezvarane pamAya nahIM. pathya eTale badhA tyAjaya durguNothI dUra rahevuM ane yogya bhAvono Adara karavo, te pathya che. jainadarzanamAM paNa parokSabhAve ane keTalAka arthamAM spaSTabhAve paNa aSTAMgayoganI sAdhanAno svIkAra karyA che. sAdhana zuddha hoya, to ja sAdhyane pAmI zakAya che. siddhAMta e thayo ke sAdhyane anurUpa sAdhana hovA joIe. sAdhaka, sAdhana ane sAdhya A traNe biMduo eka paMktimAM AvavA joIe arthAt sAdhaka supAtra hoya, sAdhana ucita hoya ane sAghya paramArtha hoya, tyAre A triveNIyogathI siddhi prApta thAya che. sAdhaka ane sAdhana e baMne sAdhanAmArganA aMga che. jo sAdhaka 'sAdhaze' arthAt sabhyaprakAre sAdhanAmAM joDAze, ucita sAdhanano upayoga karaze, to tenI bhavakaTTI thaze eTaluM ja nahIM paraMtu jJAnano prakAza thaI javAthI jJAnAtmaka mukitamAM ramaNa karaze. AdhyAtmika saMpUTa : saMpUrNa gAthA AdhyAtmikabhAvothI bharapUra che chatAM paNa gAthAno je IzAro che te gopya che, gUDhabhAve pragaTa thayo che. gAthA ajanmA kSetramAM laI javA mATe pUrvabhUmikA pragaTa karI jAya che. ajanmA kSetra te eka rahasyamaya gUDha adhyAtmatattva che. jIva janmapraNAlI sAthe saMpUrNa joDAyelo hovAthI janma saphaLa thAya, tevI taiyArI kare che paraMtu jyAre janmathI upara UThIne ajanmAkSetranuM nirIkSaNa kare che ane darzana kare che, tyAre teno AnaMda paNa lokottara hoya . (112) Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. laukika AnaMda janma sAthe ja janmelo che paraMtu ajanmA sthiti sAthe lokottara AnaMda svabhAvagata kaMDArelo che. ajanmAdazA sudhI javuM, te gAthAnuM mukhya lakSa che. huM jamyo ja nathI' janmato paNa nathI ane janmadhAraNanI yogyatA paNa nathI. janma sAthe to vyavahAra ane parigrahanA poTalA bAMdhelA che. svataMtra vicaraNa karatAM AtmAe janmanI sAthe ja jenI sAthe kAMI levA-devAnuM na hatuM, tevA paugalika padArthomAM mamatAnA tAra bAMdhyA che paraMtu ajanmA evo AtmA jo pote potAne jANe ane potAne janmathI bhinna mAne, to have te nirNaya kare che ke huM to ajanmA chuM. je janmyo che te bhale mAra khAya ke sukhaduHkha bhogave, to teno javAbadAra te ja che, je janma pAmyo che. bhUlathI koI agnino sparza kare, to te bhUla karanAro dAjhe che paraMtu je dAjhanArathI chUTo paDayo che, tevo adA dAjhI zakato nathI mATe ja namirAjarSie kahyuM che ke midanA mALA re me Dablar3a vivo . mithilA saLagI rahI che, temAM huM saLagyo nathI. A che ajanmAnI mastI. A che janmarahita tattvanuM navanIta. upasaMhAra : siddhikAra kramazaH potAnA pratyuttarane tarkasiddha karI dRDhabhAve mokSamArganI sthApanA karI rahyA che. A gALAmAM spaSTabhAve kahyuM che ke mukitasAdhanA kramazaH thAya che, janmonI gaNanA ghaTatI jAya che, tema tema mumukSu AgaLa vadhato jAya che ane janmonI saMkhyA ochI karavA mATe mata-matAMtara, matonA Agraha, vyartha vAdavivAda temaja vikalponI caMcaLatAno tyAga karIne vitarAga prabhuno je A dhorI mArga che ane gAthAmAM paNa spaSTapaNe A mArganI sthApanA karI vidhivat kathana karyuM che, te mArganI sAdhanA karavI jarUrI che. sAdhanA karaze tene nizcita phaLa maLaze, tevo dhvani abhivyakata karyo che. AkhI gAthA eka nizcita aMgulInirdeza karI cokkasa mArga tarapha javA mATe IzAro kare che. A gAthA dArzanika rIte khAsa siddhAMtanI bauddhika bhAvanA vyakata karI rahI che. jene ApaNe vivecana karyuM che. .... (113) A Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S gAthA-106. upoddAta - atyAra sudhI cha kendrabiMduo upara cha prazna pUchAyA hatA. prazno kramazaH pUchAyA hatA. koI agaDamabagaDama tarkavihina prazno na hatA. temaja kutarkanA AdhAre paNa na hatA. vidhivat buddhipUrvaka prazno pUchAyA hatA ane eka AdhyAtmika carcAnI zreNInI kramabaddha abhivyakita karI hatI. prazna koI prativAdI tarIke na pUchatAM eka jijJAsu vinayazIla ziSya pUche, te rIte pUchAyA hatA. tenA uttara paNa sarvAgabhAve sarvamAnya thAya, tevA spaSTa ane zAstrane anukULa hatA. temAM mokSamArgano nirNaya karavAmAM Avyo hato. gAthAno nirdhAra' zabda ghaNo mahattvapUrNa che. have ApaNe A gAthAnuM sAMgopAMga vivecana karIe. nirdhArI nI sAthe "sarvAgatA" zabda paNa ghaNo vyApaka ane vizALa che. kavirAje dareka zabda toLI toLIne mUkayA hoya ane tenI pAchaLa koI divya dRSTi hoya, tevuM pratibhAsita thAya che. SapadanI pawgna te, pUchacA karI vicAra, | te padanI savagatA, mokSamArga nirdhAri I 106 I AraMbhamAM ja "cha padanA cha prazno tema kahyuM che. to zuM AvA vizALa ane vyApaka, draSTithI agocara, IndriyAtIta, jJAnagamya cetanatattvane oLakhavA mATe cha prazno ja paryApta che? zAstramAM asaMkhya prazno pUchAvA chatAM Atmavivecana jANe apUrNa hoya, tema zabdAtIta lAge che. to phakata cha praznathI ja zuM nirAkaraNa thaI zake? te ja rIte sthAnaka paNa asaMkhyabhAvomAM kendrita thayelA che, to teno SasthAnakamAM ja zuM samAveza karI zakAya tema che ? saMpUrNa AtmasiddhizAstra lagabhaga A cha sthAnanI vyAkhyAmAM AvRtta thayeluM che. sAthe sAthe temAM ghaNA upadezAtmaka bhAvo abhivyakata thayA che paraMtu AkhI sAMkaLa SasthAnakanI cha kaDIothI banelI che. eka eka kaDI ghaNI vyApaka ane vizALa che. pUrvanI gAthAomAM ApaNe UMDAIthI tenuM Alokana karyuM che. ahIM phakata SasthAnanuM mahAtma zuM che, te gAthAnA AdhAre abhivyakata karazuM ane cha prazna zA mATe che, teno marma samajavA tAttvika rIte prayAsa karazuM. SaSadanA padmazra - hakIkatamAM koIpaNa dravya aneka draSTikoNathI nihALI zakAya che ane temAM asaMkhya paryAyono krama paNa cAlato hoya che ane te ja rIte vizvavyApaka draSTa ke adraSTa, sUkSma ke skUla dravyo asaMkhya rUpamAM potAnI abhivyakita kare che, jyAM sudhI manuSyanI jJAnasaMjJA jAgRta na hoya, tyAM sudhI te padArthanA saMsargamAM rahevA chatAM te bAbata koI jijJAsA dharAvatA nathI athavA evI praznAtmaka buddhino abhAva paNa hoya che. te phakata bhogAtmakabhAve rAga-dveSapUrvaka padArtho sAthe saMbaMdha dharAve che paraMtu tene bIjo koI prazna UThato nathI. zAstro ane guruo ema kahe che ke prazna thavo, te jJAnano daravAjo khUlavAnuM lakSaNa che. zAstromAM paNa pRcchanA zabda mahattva dharAve che. lagabhaga bhAratIya zAstro ane nAgamomAM bhagavatIsUtra jevA vizALa zAstro praznottara rUpe ja prarUpita thayA che. praznottarazailInuM ghaNuM mahattva che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aneka praznothI aneka dRSTikoNa ane vizALa darzananuM bhAna thAya che. prazno aneka che paraMtu prazna karatA praznano uttara adhika mahattvapUrNa che. mATe kuzaLa zAstrakAroe praznone saMkalita karI eka nirdhArita saMkhyAmAM lAvI dIdhA che. badhA prazno sarvathA vibhinna hotA nathI. praznamAM sAmya paNa hoya che. jema jainadarzana kahe che ke vAvatA vRddhi pathA. tAvatA nayA | jeTalA buddhinA mArga che, teTalA naya che. chatAM paNa jJAnI AtmAoe badhA nayone sAta nayamAM saMkalita karI dIdhA che. sAta nayanA mAdhyamathI badhA nayanuM kAma sarI jAya che. te ja rIte karmonA anaMta prakAra hovA chatAM bhagavAne karmalIlAne ATha karmomAM saMkalita karI che. ATha karmo dvArA anaMtakanuM vivecana maLI jAya che. te ja rIte AtmasiddhinA kuzaLa kalAdhara rAjayogane varelA zrImadajIe saMpUrNa AtmavivecanA ane tenA saMbaMdhanA agaNita praznone cha sthAnakamAM saMkalita karIne cha praznonI sthApanA karIne Atmasiddhi jevI amara kRtinuM nirmANa karyuM che. have ApaNe jarA tattvavRSTie ane dArzanika draSTie cha prazno keTalA vyApaka che ane te kevI rIte badhA sthAnakane AvarI le che, teno nirdoSa AsvAda lezuM. AtmasiddhinA prazno sAMbhaLatAM ja tema lAge che ke A koI maharSinI vitarAga vANI che, je ghaNI tattvasparzI che. 1) astitva, 2) sthAyItva, 3) kriyAtmaka saMbaMdha, 4) kriyAnA pariNAma, 5) kriyAthI vibhakata thavuM, da) vibhakata thavAnA sAdhana. A che e kendrIbhUta prazno, je vyakitanA saMpUrNa jIvanane AvarI le che ane phakata vyakita ja nahIM paraMtu koIpaNa dravyanA svarUpanuM udghATana karavA mATe paryApta che. astitva - jenuM astitva nathI paraMtu mithyA mAnyatAnA AdhAre asatumAM sanI kalpanA karIne jIva ghora viTaMbanA pAme che. jenuM astitva nathI, tenI pAchaLa doDavuM, te raNapradezamAM tRSNAtra mRganI doTa jevI avasthA che. sthAyI tattvo vAstavika vizvano ke manuSyano AdhAra che. astitva te ghora viTaMbaNA che. nAstivAdano parihAra karavA mATe AcAryoe ke zAstrakAroe gaMbhIra prayAsa karyA che ane astitvanI sthApanA karavA mATe bhinna bhinna dRSTiothI vizALa vivecanA karI che. ahIM siddhikAre "AtmA che' ema kahIne eka padamAM saMpUrNa astivAdano samAveza karyo che. AtmA jema che, tema bIjA dravyo paNa astitva dharAve che. ahIM Atma dravyanI vivecanA hovAthI phakata AtmA che tema kahyuM che paraMtu e ja asti zreNIthI anya dravyonA astitvane paNa svIkAravA jarUrI che. astitvavAdano evaM nAstitvavAdano vistRta vivAda A eka praznathI ke eka sthAnathI samAdhAna Ape che. sthAyItva - astitva pachI tattvanuM ke dravyanuM sthAyItva ghaNuM ja mahattvapUrNa che. asti hovA chatAM jo sthAyI na hoya, to asti-nAstinuM koI vizeSa aMtara rahetuM nathI. zAzvata ane nitya dravyanI zodha mATe ja hajAro puNyAtmAoe tyAgamArgane apanAvIne kaThora sAdhanA karI che. vizvanuM je nitya, sthAyI, zAzcata tattva che, te ja upAsanAne yogya banI zake che. sthAyInI Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAsanA te mahatvapUrNa ane jIvanane tathA mAnavamanane sthira karavAnuM eka sacoTa sAdhana che. zuM koI asthira ke anityatattva upAsanAne yogya hoya zake ? jo ke bauddhadarzana nityavAdano ghora virodha kare che. nityavAdanA parihAra mATe temaNe seMkaDo tIkhI tarkajALa UbhI karI che ane nityanA mohamAMthI mukata thavAnI vAta kare che. paraMtu AvuM anityavAdI darzana nAstikavAdanI jALamAM AvyuM nathI, tenuM kAraNa e che ke nityano je abhAva che, te bauddhadharmanuM upAsyatattva che. A abhAva anaMtakALa sudhI TakI raheze, tema teo mAne che. teo abhAvamAM sthAyIpaNAnI sthApanA kare che ane aSTAMgayogathI badhA bhAvono parihAra karI akhaMDa, zAzvata, nitya evA abhAvano svIkAra karI mukitanI vyAkhyA kare che. kahevAnuM tAtparya e che ke bauddho paNa sthAyIbhAvane mAne che. siddhikAre A bIjA sthAnakamAM ke bIjA praznamAM saMpUrNa nityavAdane ATopI lIdho che ane nityAnityavAdanI badhI vivecanA A padamAM samAviSTa thAya che. kriyAtmaka saMbaMdha - kavirAje AtmA karmano kartA che, e sthAnakathI padArthanI ke dravyanI kriyAzIlatAno ullekha karyo che. jyAM karma che, tyAM kriyA che ane jyAM kriyA che, tyAM karma che. jagatanA badhA dravyo kriyAzIla che, te ja rIte A kriyAzIlatA cetanadravyanI bahu ja najadIkamAM sAMyogika bhAve astitva dharAve che. padArtha ane dravyo kriyamANa che. AtmA jJAna ane vIryathI tenI sAthe joDAIne karmano kartA bane che. kriyA, kriyAnuM phaLa, kriyAthI nIpajatuM karma ane karmano kartA, A rIte kriyAzIlatA karma ane kartAnI vacce vibhakata thayelI che. jyAM sudhI karma che, tyAM sudhI kartRttva che ane jyAM kartRttva che, tyAM karma che. A rIte kartA ane karmano eka adbhuta khela cAle che. jainasAdhanA ane vizvanA koIpaNa dhArmika anuSThAnomAM karmanA kartAnI vistRta vivecanA che ane ochA-vattA aMze thoDA pheraphAra sAthe sahue karmanI sthApanA karI che. A trIjA sthAnakamAM siddhikA2e asaMkhya praznovALuM gahana karmatattva ATopI lIdhuM che ane kartA pachI karmanA akartA sudhI arthAt parokSabhAve A padamAM akarmavAdanI jhAMkhI karAvI che. AtmA karmano kartA kyAM sudhI che ane kartRttvabhAvathI kayAre chUTo paDe che, te gUDha viSaya A praznamAM IMgita karyA che. kriyAnA pariNAma - jema karma che, tema karmanA bhoga paNa thAya che. koI paNa kriyAzIlatA niSphaLa nathI. kriyAthI karma ane karmathI karmabhoga, AvI eka zRMkhalA banelI che. bhoganA sAkSIrUpe saMvedaka saMvedanazIla jIvAtmA bhokatA tarIke karmaphaLanuM adhiThAna bane che. karma thavA, te eka alaga vAta che paraMtu karmabhogamAM nimitta banI sukhaduHkhano anubhava karavo, te bhokatAbhAva nirALo che. karmabhoga puNya-pApa rUpe phaLa upasthita karI sukhaduHkhanA sAdhanonI racanA kare che. phaLa ApavuM, te karmano svabhAva che. bhokatA banavuM, te jIvanI potAnI nirbaLatA che. jIva samartha rUpe bhokatA hovA chatAM abhokatA banI zake che, te sAdhanAno viSaya che paraMtu jyAM sudhI jJAna ane sAmarthyano AdhAra maLyo nathI, tyAM sudhI jIva bhokatAbhAve sIdAto rahe che. karmathI chUTavuM te prathama prakArano puruSArtha che ane karmaphaLa vakhate nirALuM rahevuM, te bIjA prakArano puruSArtha che. samagra saMsAra bhogabhAvathI gherAyelo che. bhogabhAva mATe ane tenA nirmANa mATe hajAro sAdhano che ane seMkaDo BH Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaLAono udbhava thayo che. kharUM pUcho to jIvana e bhogabhAvanI ja paryAya che. je kAMI bhogave che, te jIvana che ane jyAM jIvana che, tyAM bhogabhAvanI ja paryAya che. A cothuM sthAnaka vizALa bhogabhAvanI vyAkhyAothI bharapUra che. siddhikAre "AtmA bhokatA che', tema kahIne jIvanI vartamAna avasthAnuM AkhyAna karyuM che, te uparAMta jIvanI je aMtima avasthA che, tenuM bIja vAvyuM che. jIva bhokatA che, tema kahevAno sAra te svayaM ajJAnathI bhokatA banyo che. hakIkatamAM te bhokatA nathI. A cothuM pada jIvane sukhaduHkhanA bhogathI mukata thavA mATenI cAvInI sUcanA kare che. kriyAthI vibhakita - AryagraMtho ane samagra bhAratIya AdhyAtmika sAhitya ke jainadarzananuM mukhya lakSa mokSa che. A pAMcamuM sthAnaka mokSano ullekha karIne sAdhanAno ratha kyAM sudhI yAtrA karaze, tenuM kendrabiMdu upasthita kare che. mokSa nathI to sAdhanA nathI ane sAdhanA nathI to mokSa nathI. paiso nathI to vyApAra nathI ane vyApAra nathI to paiso nathI. vyApAranuM lakSa jema dhana che, tema A yogIjanonA vyApAranuM lakSa mokSa che. mukitano gaMbhIra prazna astitva dharAve che. mokSanA viSayamAM bhale thoDuM lakhANa hoya paraMtu mokSa jIvananI eka aNamola mukitadhArA che, tenA mATe vividha prazno ane tenI vyAkhyA karanArA aneka siddhAMto mokSanA svarUpane pragaTa karavA mATe mathyA che. mULamAM mokSa thaze ke nahIM, te bAbatamAM zaMkAthI gherAyelo A prazna svayaM jIvane mukata thavAnI preraNA Ape che. A pAMcamuM pada ke pAMcamuM sthAnaka sahuthI mahattvapUrNa ane sahuthI gaMbhIra evA praznane potAnA udaramAM saMcita karIne mokSano prakAza ApavA mAMge che. kharekhara to eka mokSa mAtra ja upAsya che. te adhyAtmazAstranuM eka nakkara sopAna che. jIvanI mukita thAya, te ThIka che paraMtu vyavahAramAM paNa badhI Indriyone tenA dUSaNathI mukata rAkhavAnI bhArobhAra AvazyakatA che. nirdoSa dRSTi, te AMkhano mokSa che. kuzravaNathI bacavuM, te karNamukita che. kuvacanothI bacavuM, te rasanAthI mukita che. khoTA ane pApasvAdathI bacavuM, te rasamukita che. brahmacaryanI sAdhanA karavI, te vAsanAmukita che. samagra jIvanane nirdoSa rAkhavuM, te jIvanamukita che. A rIte vicAratAM mokSapadanI vyApakatA ane vizALatA dRSTigocara thAya che. A pAMcamuM pada upAdeya mAnIne siddhikAre eka aNamola hIro suprata karyo che. mokSapadanI thoDI rUparekhA nihALyA pachI ema lAge che ke chaThuM sthAnaka sahaja rIte upAdeya bane che. vibhakta thavAnA sAdhana - "sAdhana vagara siddhi nahIM vastu game teTalI sArI pratIta thatI hoya ane hakIkatamAM paNa sArI hoya, chatAM jyAM sudhI tene prApta karavAnA koI upAya khabara na hoya, tyAM sudhI prAptino saMbhava nathI. sahuthI moTI vAta to e che ke pratyeka samasyAnA upAya to hoya ja che paraMtu te upAyanuM jJAna na hovAthI koI vyakita ema kahe ke upAya nathI. te jJAnanA abhAve padArthano abhAva mAnavA taiyAra thAya che, A vyakitanI nirbaLatA ane adUradarzitA che. chaThThA padamAM paNa ema ja banyuM che. zaMkAkArane upAyanuM jJAna na hovAthI mokSano koI upAya nathI, tema zaMkA karI che. jyAre zAstrakAra dayALu bhagavaMte uttama tarko dvArA upAya saMbaMdhI ajJAnanuM chedana karI upAyanA darzana karAvyA che. 35Ana siddhayanta mokSa te vAtane siddha karI che. A chaThThA kendrabiMduno vyApaka dRSTie vicAra karIe, to te mokSanA upAya pUratuM sImita nathI paraMtu eka Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArvabhauma siddhAMtanuM darzana karAve che. sarvatra 35yo parva parama puSArtha: dareka vAtamAM ane badhI jagyAe upAya arthAt sAdhanano prayoga ghaNo ja mahattvapUrNa che ane te ja puruSArthanI eka mAtra kaDI che. pApakAnA upAyathI nizcita rUpe pApa phalita thAya che, tethI te pAparUpI upAya ke puruSArtha tyAjya che paraMtu tyAM paNa pApakAnA upAyone samajavA jarUrI che. te ja rIte puNyakarmanA paNa nizcita upAya che, te nizcita phaLa Ape che. vyavahAra tRSTie te upAya AdaraNIya che, grAhya che, tyAM paNa puNya karatA puNyanA upAyone samajavA vadhAre mahattvapUrNa che. koI paNa hAnikAraka vastu duHkhadAyI hovAthI A bahu kharAba che, tevuM ciMtana karavuM, te ArtadhyAna che paraMtu tene dUra karavAnA sAcA dhArmika upAyo samajI levA, te puruSArtha che. upAyanA aMdhArAmAM mAnavajAti mahAviDaMbanA pAme che. vyavahArika karmomAM paNa yogya upAya hoya, to ja phaLa prApti thAya che. sadupAyathI satkarmano janma thAya che. saiddhAttika draSTie vicAratAM A upAya rUpa chaThuM sthAna vyApaka, virATa, mahattvapUrNa ane jIvanane vyartha ciMtAothI mukata karavA mATenuM parama sthAna hoya, tema samajAya che, tethI ja kRpALu gurudeve ghaNI gAthAo dvArA mokSa jevA uttama sAdhya mATe upAya na hovAnI zaMkAne nirmULa karI sarala rIte nirAkaraNa karyuM che. A chaThThA sthAnakanI sthApanA karIne vizvanA je kAMI kriyAkalApa che, tenA sArA-narasA upAyo dvArA jIva kevI ucca-nIca sthiti pAme che, tenuM parokSabhAve AkhyAna karyuM che. A che chaThThA sthAnanuM mahattva pUchayA karI vicAra H siddhikAre uparyukta cha e mahattvapUrNa pado upara vicArapUrvaka zaMkAo upasthita karAvI che ane buddhipUrvaka prazno paNa pUchayA che. A koI nAnA-moTA halakA prazno nathI ke zuM khAvuM ane na khAvuM, ItyAdi. tema ja koI jyotiSazAstra viSayaka prazna nathI ke bhaviSyamAM zuM thaze ? A rIte sAdhAraNa sukha-duHkha viSayaka mAmulI prazno paNa nathI. te uparAMta koI pAyA vagaranI vAta hoya, tevA paNa prazno nathI. A to sArvabhauma brahmAMDavyApI zAzvata tattvone sparza karanArA ane jenAthI anaMtakALa sudhI karmomAM avarAyelo AtmA mukata thaI. janma-mRtyunA cakrane nivArI akhaMDa avinAzI paramapadane prApta kare, tevA mULabhUta AdhyAtmika prazno che. kaho ke zAstrano nicoDa che. AvA gaMbhIra praznothI A Atmasiddhino mahAna graMtha amarakItine prApta thayo che. eTalA mATe ja siddhikAra svayaM kahe che ke "pUchayA karI vicAra' arthAta bahu vicArapUrvaka A prazno vicAravAmAM AvyA che. je satya che te saikAlika che, jyAre zaMkA che te asthAyI che. asthAyI hovAnA kAraNe zaMkAnuM nivAraNa na thAya tyAM sudhI zaMkA zaMkA ja banI rahe che paraMtu jyAre AvA vicArapUrvakanA praznomAM jijJAsunI buddhi parovAya che, tyAre te sthAyI tattvone prApta karI zake che ane have jijJAsu mumukSa banI jAya che. vicArapUrvakanA praznamAM praznanI yogyatAnA kAraNe je pratyuttara maLe che te paNa eTalo ja yogya hoya che. ahIM eka caturbhagI vicAravA lAyaka che. 1) yogya praznano yogya uttara 2) yogya praznano ayogya uttara 3) ayogya praznano yogya uttara Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4) ayogya praznano ayogya uttara A cAre prazna-uttaranA avalaMbana, ziSya ane gurunI yogyatA ane pUjyatAnA AdhAre yogya ane ayogya bane che. 1) ziSya jijJAsu ane yogya che ane uttaradAtA sadguru pUjya che. baMne pakSa uttamabhUmikAmAM hovAthI mahattvapUrNa praznonA mahattvapUrNa uttara prApta thAya che, 2) ziSya jijJAsu ane saraLa svabhAvI che paraMtu uttarakartA mokSamArgI na hovAthI yogya uttara ApI zakatA nathI. tethI jijJAsunI yogyatA paNa kuMThita thaI jAya che. 3) jijJAsu koI kAraNathI vakrabuddhi athavA kutarkathI gherAyelo che paraMtu te tattva samajavA mATe maMthanazIla che. tene sadguru yogya uttara ApIne sanmArge vALe che. ayogyane paNa yogya banAve che. 4) cotho bhaMga je che temAM muktinI koI zakayatA nathI. baMne pakSamAM koI pApakarmanA hRdayanA kAraNe ayogyatA athavA buddhihInatA pravartamAna che, tethI tyAM yogya uttarane avakAza nathI. gAthAmAM siddhikAra kahe che ke ahIM khUba vicArapUrvaka yogya prazna pUchavAmAM AvyA che. kaho ke graMthakAre svayaM bhakatone samajAvavA mATe jijJAsunA mukhathI A prazno upasthita karyA che ane tenA kramamAM have vAstavika tattvasparzI pratyuttarane sthAna che. badhA uttara sarva aMgone arthAt vistRta bhAvone sparza karanArA che. te 'sarvAMga suMdara' che. uttaranI sarvAMgatA zuM che, te ApaNe nihALIe. sarvAMgatA jo ke jyAM jyAM pUrvamAM ApaNe gAthAnI vivecanA karI che tyAM tyAM praznonA mULa lakSane sAme rAkhIne bIjA lAgatA-vaLagatA uttamabhAvone paNa sparza karyA che. jema koI mahilA dahIMne valove che, mathe che tyAre mAkhaNanI prApti to thAya ja che paraMtu sAthe sAthe tenA bIjA AnuSaMgika lAbha paNa hoya che. zarIrane vyAyAma maLavAthI zarIra nirogI rahe che. uparAMta jainazAstra kahe che ke buddhinA cAra prakAra che, temAM eka kArmikI buddhi paNa che. karma karatAM karatAM karma dvArA buddhinI prApti thAya che. valoNuM karanArI mahilA thoDI kuzAgra buddhi hoya, to tene tattva maMthana karavAnI mati paNa sujhe che. A sivAya badhA vikalpothI mukata rahI valoNA vakhate jo prabhunuM dhyAna rAkhe, to te paNa karmayoga bane che. eka prakAranI yatanAthI puNyalAbha paNa prApta thAya che. A ja rIte mULalakSane sAme rAkhIne zAstrakAre je uttara ApyA che, te mukitanA lAbha mATe avazya upakArI che paraMtu prazna evA vizALa ane sArvabhauma hovAthI tenA uttara paNa svayaM sarvAMga bane che. mukita lAbha to aneka janmonI sAdhanA pachInuM aMtima phaLa che paraMtu vartamAna jIvanamAM paNa A badhA uttara jIvanane sparza kare to jIvana zAMtimaya ane sukhAkArI bane che. buddhi sthira thavAthI nizcita mArgane dhAraNa karavAthI asaMkhya rAga-dveSanA pariNAmonuM nivAraNa karI nirmaLa jIvana saritAne pravAhita kare che. jema koI kavie kahyuM che ke 'mukti Iti hastayorvaduvidhaH' (119). Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAt mArA hAthamAM mukita rame che. kharekhara ! A badhA uttaro jo jIvanamAM pacI jAya to vartamAnamAM ja tene mukitano lAbha maLe che. tenA sAMsArika baMdhano baLelI doraDI jevA thaI jAya che. jIva potAnA RNAnuMbaMdha pUrA kare che paNa aMdarathI have te mukata thaI gayo che. AvA sAdhaka bahAramAM paNa ujjavaLa kIrtine prApta kare che. zAstro ema kahe che ke vyakita jyAre mokSamArgI bane ane adhyAtmamAM DUbe, tyAre tenA bIjA keTalAka puNyano svataH udaya thAya che. sattAmAM paDelA pApa karma puNya rUpe pheravAya jAya che. saheje A sAdhaka sva-para kalyANanuM nimitta bane che. A che A padonA uttaranI sarvAMgasparzI bhUmikA. sarvano artha eka tattvanA nirNayathI aneka tattvono nirNaya thAya che, tevuM zAstranuM maMtavya che. bhagavAna mahAvIra kahe che ke 'jJa nALa se savva nALa' je ekane jANe che te badhAne jANe che. eka tattvanuM vivecana phakata eka tattva pUratuM ja sImita nathI. bIjA badhA tattvono nirNaya karavAthI eka tattvano mULabhUta nirNaya thaI zake che. sAcu sonuM zuM che, te oLakhavA mATe bIjA badhA akaMcana rUpa pittaLa Adi dravyone parakhavA paDe che. te ja rIte Atmadravyano ke jIva dravyano nirNaya karatI vakhate ajIva dravyane paNa jANavA paDe che. jaDa-cetanano viveka thayA pachI cetanano sarvAMga nirNaya thAya che. mizrabhAva te ajJAna che ane svarUpano spaSTa nirNaya te jJAna che. jyAre jIva jJAnanA kSetramAM jAya, tyAre sarvAMga rUpe tattvano nirNaya karI padArthanA svarUpano nirNaya kare che. A nirNaya aphara hovAthI jIvanI sthAyI saMpatti bane che. - jIvano eka kALamAM thayelo nirNaya sarvakALamAM astitva dharAve che, tethI kALanI dRSTie sarvAMga che. eka kSetramAM thayelo nirNaya badhA kSetramAM e ja rIte banI rahe che, tethI te sarvakSetrIya nirNaya che. eka dravyane jANyA pachI badhA dravyone paNa jANe che mATe te dravyathI paNa sarvAMga che arthAt sarva dravyasparzI che. svabhAva ane svarUpano nirNaya thavAthI asaMkhya vibhAvonuM ullaMghana karI, vibhAvone pArakhI teno parihAra karI svabhAvamAM sthira thAya, te sarvAMga bhAvasparzI nirNaya che. A rIte kALa, kSetra, dravya ane bhAta badhI sImAone sparza karI anAvazyaka sImAonuM ullaMghana karI svabhAva sudhI laI jAya che mATe te padanI sarvAMgatA che, tema siddhikAra kahe che. sarvAMgano artha che have temAM thoDI paNa kacAza nathI, saMzayane jarA paNa sthAna nathI. have pAchuM vaLavA mATe avakAza nathI. je nizcita lakSyabheda kare che, te sarvAMga che. jema goLa daDo cAre tarapha goLa che, game te rIte pheravo, te goLano goLa che, tenI goLAImAM kazo phera paDato nathI, sarva rIte te goLa che, cArebAjuthI paNa goLa che, goLa hovAthI te eka prakAre bAju vagarano che. badhA khAMcA--khUNA mUkIne te samAna vartuLabhAvane pAmyo che, mATe te daDo sarvAMga goLa che. zuM kahIe ? zAstrakAre mUkelo A 'sarvAMga suMdara' zabda ApaNane nata mastaka karI de che. keTalo badho vyApaka che A sarvAMga zabda. nizcita phaLazruti ahIM je upAyonuM AkhyAna cAle che, te koI bAhya ke sAMsArika kAryane siddha karI zakAya, tevA upAyanI vivecanA nathI. mukhya rUpe mokSanA upAya ane tenI sAdhanAthI nizcita rUpe je phaLa maLe che, tenI vivecanA che. jo ke mukhya rUpe mokSarUpI phaLa to ____________________ (220)________________ Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLe ja che paraMtu sAthe sAthe zAMti samAdhi rU5 bIjA paNa keTalAka phaLa maLatAM rahe che. mokSarUpI phaLa to aMtima phaLa che. A upAyonI sAdhanA evI che ke jIva jyAre upAyano sparza mAtra kare, tyArathI ja tene guNopalabdhi rUpa phaLa maLavA mAMDe che. kalyANamaMdira stotramAM jema kahyuM che ke prIti pAsa sarasanittoDa, jalapUrNa sarovara hajI dUra hoya paraMtu te dizAmAM javAthI paNa tenI zItalatAno ane ThaMDI havAno anubhava thavA lAge che. te ja rIte jIvAtmA jyAre mokSanuM dhyAna mAtra kare che, tyArathI ja sAcA upAyo amalamAM Ave che ane tenA madhurA phaLa paNa maLavA lAge che. zuM eka sAcA sAdhakanI kAMti tenA mukhamaMDaLa para jhaLakatI nathI ? mokSa mArga nirdhAra - AvA AnuSaMgika madhurA phaLono anubhava karatI A mokSayAtrAno jyAre prAraMbha thAya che, tyAre pratyakSa ke anumAna badhA pramANothI jIvane mokSano nirdhAra thAya che. gAthAmAM paNa kahyuM che ke "mokSa mArga nirdhAra' arthAt jIvane nizcita rUpe mokSaprAptino nirNaya thAya che. phaLaprApti ane phaLa prAptino nirNaya, baMnemAM bhale kAlAMtara hoya chatAM paNa phaLaprAptino nirNaya paNa phaLaprApti sadgaza ja che. gattA gammasthAnano nirdhAra karI le che, tyAre gammasthAna tene hAthamAM AvI gayuM hoya, tevI anubhUti thAya che. prAptino nirNaya te phaLaprAptinuM eka sarvAga suMdara nirdoSa bIja che. jemAMthI mukita rUpI latA pallavita thAya che ane jeTalo nirNaya karyo che tenAthI vadhAre bIjA paNa saMkhyAtIta guNone vikasita kare che. phaLa prAptino nirNaya te sAmAnya mati-zrutajJAna dvArA karelo nirNaya che. jyAre phaLaprApti vakhate asaMkhya kiraNovALuM, anaMta labdhivALuM kevaLajJAna vikasita thaI gayuM hoya che. jJAnavRSTie ATaluM vizALa aMtara hovA chatAM phaLaprAptinA nirdhAranuM jarA paNa ochuM mUlyAMkana thatuM nathI. nirNaya paNa amUlya jJAnano aMza che, te zAzvatajJAnane jonArI AMkha che. mATe ahIM gAthAkAre nirdhAra' zabdano prayoga karIne tenuM mahattva pragaTa karyuM che. A nirdhArane sarvAga kahyo che. sarvAga zabda mokSapadanuM paNa vizeSaNa che ane nirdhAranuM paNa vizeSaNa che. nirdhAra zabda svayaM nirNayAtmaka jJAnanuM sUcana kare che paraMtu sAthe nirmohadazAno bhAva hovAthI sarvAga bane che kAraNa ke mokSano A upAya ke teno nirdhAra phakata jJAnAtmaka nathI. ekalo nAnAtmaka nirNaya DraDhIbhUta hoto nathI paraMtu tenI sAthe cAritranA pariNAmonuM pIThabaLa che. parAkrama rUpI bIjA paNa keTalAka bhAvo sAthe joDAyelA che, tethI ahIM pada ane nirNaya, baMnene eka rUpa kahI mokSanI phaLazruti kahI che ane nizcita rUpe phaLaprApti thaze tevI abhivyakita karI che. A phaLazrati eTalI mahAna che ke jIvamAM rAgabhAva yukata sAMsArika phaLonI je kAMI AzA-tRSNA hoya che, tenuM cUrNa karI nAMkhe che. te uparAMta zAstrakAra vacanabaddha thAya che ke mokSamArganI A yAtrA niSphaLa nathI. bhale vyavahArika phaLonuM nirAkaraNa karyuM hoya paraMtu tenI avejImAM mokSarUpI mahAphaLa sAme dharavAmAM AvyuM che. jo ke ApaNA zAstro ke bIjA keTalAka adhyAtmazAstro kahe che ke phaLanI AzA vinA sAdhanA karavAnI che, to A ukita paNa barAbara che paraMtu temAM phaLano parihAra karyo nathI, phaLanI AzAno parihAra karyo che. phaLanI AzA vinA karma karavuM, temAM karma niSphaLa thatuM nathI, te nizcita rUpe phaLa Ape ja che paraMtu tenI AzA vyartha che. A ukitanuM tAtparya che ke niSkAmabhAve karma karavuM, kAmanA rAkhyA vinA karavuM, bAhya kAmanAo (12) Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaDaka kAkaDA paka ja che ke AvI ja to dUra rahI paraMtu mukitanI paNa kAmanA na karavI. kevaLa mukitanA upAyanI ArAdhanA karavI. A che uparyukata ukitanuM rahasya. ahIM to zAstrakAra sacoTa upAyanA phaLa rUpe avazya mokSaprApti thaze, tevo nirdhAra karavA mATe dRDhabhAve preraNA Ape che. A dRDhabhAva paNa samyagadarzananuM rUpa che. saMpUrNa gAthA padanI vivecanA pachI vicAradhArAne mokSarUpI kendramAM sthira karavAnI preraNA Ape che ane eka nirdhArano udghoSa kare che. nirdhAra zabda dhAraNA sAthe saMbaMdha dharAve che. dhAraNA te sAmAnya jJAnanuM avasthAna che. temAM keTalAka bhAvo Ave, thoDA samaya mATe jIva dhAraNa kare ane punaH bIjA keTalAka nimitto maLatAM AvI dhAraNAo bhUMsAI paNa jANa che. jema koI bALaka pATImAM lakhato hoya, lakhIne bhUMsI nAMkhe, punaH bIjA keTalAka nimitto maLatAM AvI dhAraNAo bhUMsAI paNa jAya che. A lakhavAnI eka prakAranI kavAyata che. te ja rIte bAlajIvo manamAM keTalIka dhAraNAo kare, nimitta maLatAM te dhAraNAo bhUMsAI jAya che. nimittanA AdhAre thanArI dhAraNA, te vAstavika dhAraNA nathI paraMtu taraMgita dhAraNA che. zAstromAM paNa AvA taraMgI ke viraMgI jJAnanuM koI mUlyAMkana karyuM nathI. kahyuM paNa che ke nimittAdhIna jIva kare na AtmakalyANa' pUrvamAM jema zAstrakAroe kahyuM tema A kalpanA rUpa dhAraNAo vikalparUpa che. AMtarapradezamAMthI praskUTita thayeluM nirmaLa jJAnanuM jaLa nathI. te varasAdanA pANI jevuM che. jyAre jIva AvA dhAraNAnA kSetramAMthI mukata thaIne saMpUrNa nizcita dhAraNA sudhI pahoMce che, tyAre te nirdhAra bane che. niHzeSa dhAram temAM have zaMkA, saMdeha ke DagavApaNuM zeSa rahetuM nathI. te niHzeSa che ane niHzeSa dhAraNA te nirdhAra che. temAM mithyAtva mohanIyanA udayamAna pariNAmo zamI gayA che, anaMtAnubaMdhI kaSAyanA kALA karatUta karamAI gayA che. samyapha zrutajJAna rUpI kSayopazama hAjara thayo che. prabaLa puNyano udaya astitva dharAve che, tyAre jIva vikalparUpI dhAraNAothI mukata thaIne saMkalpa rUpa nirdhAranI saritAmAM snAna kare che. sAMsArika mohabhAvanA mela dhovAIne aMtaraMga svaccha kare che, tyAre je dhAraNA thAya che, te nirdhAra che. kavirAja "nirdhAra' , zabda dvArA potAnI ja koI umaMgathI chalakatI bhAvanAne jANe abhivyakata kare che. nirdhAranI raNabherI vAgyA pachI have jIva vijayayAtrAmAM vijayadhvaja pharakAvaze, te nizcita che. AkhI gAthA ghaNA bhAvothI bharapUra che, yathAsaMbhava Avazyaka vivecanA karI have ApaNe A gAthAnA AdhyAtmikabhAvone nihALIe. AdhyAtmika saMpUTa : jo ke vivecanamAM keTalAka AdhyAtmikabhAvo pragaTa thayA che paraMtu jema phaLano rasa mahattvapUrNa che, tema gAthAmAM teno adhyAtmabhAva teTalo ja mahattvapUrNa che, koI rAMka mANasa tenA bApadAdAe Apelo hIro khoI nAkhyA pachI retInA kaNamAM tene gotavAnI ceSTA kare, to te tene maLato nathI paraMtu A garIba trikAlajJAnInA caraNe jAya, to tene nizcitarUpe hIrAnuM sthAna batAve, tyAre teno AnaMda paramAnaMda jevo banI jAya che. te rIte mokSa to mAtra eka zabda che ane sukha te hIro che. mokSa sAthe sukharUpI hIro joDAyelo che paraMtu bAlajIva mokSasthAnane Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ choDI saMsAranI retInA medAnamAM sukha rUpI hIrAne zodhavAnI ceSTA kare che. A gAthAmAM mokSa sthAnano ullekha che paraMtu mokSanA garbhamAM aMkhaDa avinAzI zuddha caitanyarUpa paramAtmA birAjamAna che, tenA darzana karavA ane darzanamAtrathI sukhAnubhUti thavI, te A gAthAnuM lakSa che. AkhI gAthA eka prakAranI saMdUka--peTI che. temAM svayaM AtmA hIrA rUpe birAjamAna che. peTInA darzana choDIne svadarzana kare to te mukata che ane peTInA darzana kare, to baMdhana che. kozeTAmAM rahelo kIDo hakIkatamAM kozeTAthI bhinna che. myAnamAM rahelI talavAra te myAna nathI. tema dehamAM rahelo AtmA deha nathI. tethI ja ApaNA kRpALudeve anya paMkitaomAM kahyuM che ke deha chatAM jenI dazA varte dehAtIta' tema ahIM AtmA svayaM badhA udayamAnabhAvonI peTI hovA chatAM potAne nirALo samajavAno nirdhAra kare, te che A gAthAno AdhyAtmikabhAva. upasaMhAra H siddhikAre buddhipUrvaka yojelA Sa5dI vivecananA aMtima padamAM upAya viSayaka potAno nirNayAtmaka abhiprAya Apyo che. temAM jarA paNa zaMkA nathI tevA mokSanA upAyanI sacoTa sthApanA karI che, te upAyane mokSamArga tarIke oLakhavAmAM Ave che. jo ke kramathI vivecanA cAlI rahI che, te kramanA anusaMdhAnamAM A gAthAno ullekha karavAmAM Avyo che. lagabhaga cha sthAnakanI vivecanA pUrNa thavAmAM che. tethI pratyuttara rUpe ke upAya rUpe spaSTa nirdhAraNa paNa karyuM che ane praznonI sarvAMgatA ke sArvabhomatA viSe paNa nizcita mata pragaTa karyA che. have AgaLanI gAthAomAM A aMtimapadane vistRta rUpe pragaTa karaze. A gAthA te cha padanuM mukhya sTezana che. ahIM 'nirdhAra' kahIne viSayane lagabhaga ATopI levAmAM Avyo che. AgaLano je upadezapradhAna vistAra che, tenI bhUmikA jevI A gAthA samudranA taTa jevI yAtrAne abhimukha karatI gAthA che. have ApaNe AgalI gAthAno sparza karIe. (123). Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * gAthA-100 upodaghAta - pUrvanI gAthAomAM praznakAre jAti ane veSa bhedanuM avalaMbana karI mokSamArgane nakAravAno prayatna karyo hato athavA eka ziSya tarIke jijJAsA abhivyakata karI hatI ane vividha prakAranA bAhya vibhedonA kAraNe koI sAco upAya maLato nathI, tevI zaMkA karI hatI. A gAthAmAM jAti, veSa, ItyAdi bAhya upakaraNonA viSayanuM nirAkaraNa karyuM che ane A badhA uparachallA bahAranA bheda che, tema kahyuM che. A bAhya upakaraNathI mULamArgamAM ke sAcA kAraNomAM koI bheda paDato nathI, ame je mArganuM spaSTIkaraNa karyuM che ane AgaLa je kahezuM, te mArga aphara ane nizcita che. tenI sAdhanA karanArane kayAreya niSphaLatA maLatI nathI, tene phaLanI avazya prApti thAya che. A ja mArgane sarakhI rIte sAdhavAnI AvazyakatA che. A viSayanuM avalaMbana karIne A gAthAno udghoSa che. jAti veSano bheda nahIM, kaho mArga je hoya; - sAdhe te mukita lahe, emAM bheda na koya ne 10e | prabhAvaka-aprabhAvaka nimitta - gAthAnA prAraMbhamAM ja prabhAvaka ane prabhAvya siddhAMtano AdhAra laI kathanano zubhAraMbha karyo che. samagra saMsArano kAryakalApa nizcita kAraNo sAthe saMbaMdhita che. kAraNazakita bahAranI zakitathI prabhAvita thAya che paraMtu prabhAvaka nimitta upAdAnanI sarvAgatAne khaMDita karI zakatA nathI. tAtparya e thayuM ke bahAranA nimitta be prakAranA che 1) prabhAvaka nimitta ane 2) aprabhAvaka nimitta. je nimittomAM upAdAna sAthe sammilita thavAnI yogyatA nathI, te nimitto aprabhAvakanI zreNImAM Ave che. jema kASTathI agni prajvalita thayelI che, temAM koI ghI nAMkhe, to kASTarUpa upAdAnamAM ghInI zakita sammilita thaIne agni vadhAre prajvalita thAya che paraMtu agni pragaTAvanAra vyakita lAla ke pILA raMganA vastro pahere, to tenA veSano agni para koI prabhAva paDato nathI kAraNa ke te aprabhAvaka nimitta che. hakIkatamAM te nimitta ja nathI phakata tenI hAjarI che. te ja rIte prabhAvya tattvo paNa eka nizcita siddhAMtanA AdhAre prabhAvya thAya che. game tevA bahAranA kAraNo padArthane prabhAvita banAvI zakatA nathI. makAnano nirmAtA kalAkAra makAnane prabhAvita kare che paraMtu bahAranI koI vastu ke vyakita gRhanirmANamAM vizeSa prabhAva nAMkhI zakatI nathI. jAti veSano bheda nahIM. have ApaNe mULa vAta para AvIe. zAstrakAra svayaM kahe che ke mokSasAdhanAmAM veSano koI prabhAva nathI. koI bahena lAla raMganI ke pILA raMganI sADI paridhAna kare, to tenI sAmAyikanI sAdhanA para A veSabhUSAno koI prabhAva paDato nathI. veSabhUSA sAdhanAmAM zuM bheda karI zake? veSabhUSA to mAtra eka bAhya avalaMbana che. veSabhUSA te aprabhAvaka nimitra che, tenAthI sAdhanA prabhAvya thatI nathI. prabhAvaka ane prabhAvyanA siddhAMtamAM veSanuM koI svataMtra kartRttva jaNAtuM nathI. e jarUra che ke sAdhanAmAM jo bIjA vikalpo upasthita hoya to te -(124) - Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhAvaka nimitta hovAthI te sAdhanAne prabhAvita kare che. vaijJAnika draSTie prabhAvaka nimitta ane prabhAvyanuM eka AkhuM gaNita che. te ja rIte adhyAtmazAstramAM paNa AtmAnuM upAdAna prabaLatama banatuM jAya, to te aprabhAvya sthitine dhAraNa karI, badhA nimittono parihAra karI, prabhAvaka evI zuddha jJAnadhArAthI ja prabhAvya bane che. aprabhAvya evo AtmA ke tenI sAdhanA zuM bAhya vezabhUSAthI ke vastranA raMgothI prabhAvita thaI zake ? jema veSabhUSAthI AtmA aprabhAvya che, tema tenA para jAtibhedano paNa koI prabhAva paDato nathI. jAtibheda te dehAdika dharma che ane teno prabhAva deha sudhI ja sImita che. deha eka mAtra nivAsasthAna che. koI vyakita baMgalAmAM besIne sAdhanA karato hoya ke jhUMpaDImAM besIne sAdhanA karato hoya paraMtu tenI sAdhanA jo nirmaLa hoya ane je uttama mArga batAvyo che. te "kahyo' kahelA mArga upara dhyAnastha hoya, to baMgalo ke jhUMpaDI, temAM kazo prabhAva pADI zakatI nathI. sthAnabhedathI sAdhanAmAM bheda thato nathI. te ja rIte deha paNa mAtra nivAsasthAna che. deha kALo hoya ke gaura hoya, svarUpavAna hoya ke alparUpavAna hoya paraMtu A deha rUpI nivAsasthAnanI sAdhanA para koI sAkSAt asara thatI nathI. ATalA vivecanathI samajAya che ke siddhikAre svayaM veSabhUSA ane jAtino parihAra karyo che ane tene mokSamArgamAM aprabhAvaka mAnyA che. khAsa karIne veSabhUSA ane jAti, te baMneno ullekha karyo che kAraNa ke samAjamAM veSabhUSA ane jAtivAdanI pradhAnatA jovAmAM Ave che. jAtino artha baMne rIte thaI zake che. brAhmaNa, kSatriya, vaizya, zudra, ItyAdi manuSyakRta jAti ane ekendriya, beIndriya Adi jAti tathA nara, nArI ItyAdi liMgajanya jAti, A baMne prakRtikRta jAti che. karmAnusAra teno udbhava thAya che. saMskArabhedanA kAraNe brAhmaNa, kSatriya, ItyAdi jAtinA vibhAga UbhA karavAmAM AvyA che. A jAtivAdanuM prayojana vyavahAramAM hatuM paraMtu jAtivAdane dharmanuM rUpa ApavAthI eka prakAre te ahaMkAra ane dhRNAno viSaya banI jAya che. vyavahAra jagata choDIne adhyAtma kSetramAM jAtivAdanuM koI sthAna nathI, tyAM mULaguNonA AdhAre ja adhyAtmanI sthApanA karavAmAM AvI che. saiddhAMtika draSTie aprabhAvaka evA tattvone prabhAvaka mAnI "dharma tenAthI prabhAvita thAya che', te mithyAvAdanuM ahIM spaSTa rIte nirAkaraNa karavAmAM AvyuM che. jAti veSano bheda nahIM ATalA TUMkA vAkayamAM ApaNA siddhahasta mahAna kalAratna zrI kavirAje krAMtikArI vicArone pragaTa karyA che. jAti ane veSanA jaDabhAvothI dharmamAM jaDatA AvI che ane te bAbatano je haThAgraha utpanna thayo che, te AMkhanA kaNAnI jema khaTake tevo che. A kaNAno dharmamAM koI prabhAva ke bheda nathI. sAdhanAmAM A bAhya nimitto bheda UbhA karI zake tema nathI. bhUtakALamAM ane vartamAnakAlamAM ghaNA dharmAcAryoe tathA samAja sudhArakoe jAtivAdano pracaMDa virodha karyo hato. ane vartamAnayuganA mahAtmAgAMdhIjI jevA prabaLa vyakitae jAtivAdane nAbUda karavA mATe prayAsa karyo che paraMtu A badhA nirAkaraNa bhautika ane skUla rIte karavAmAM AvyA che. jyAre jAtivAdanA mULa dharma ane adhyAtma sudhI pahoMcI gayA che. jyAM sudhI adhyAtmakSetramAM tenuM nirAkaraNa na thAya, tyAM sudhI kharA arthamAM A bAhya prabhAvaka tattvonI mithyAjALathI vyakita mukata thaI zakato nathI. kRpALudeva dhArmika dRSTie ane tattvadRSTie sacoTa nirAkaraNa karI adhyAtma jevA Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetramAM paNa krAMtinI jyota pragaTa karI che. veSabhUSA te eTaluM cIkaNuM nimitta nathI, jeTalo jAtivAda cIkaNo che. hIro to hIro che. dhULathI DhAMkI devAthI te joI zakAto nathI paraMtu dhULa hIrAne prabhAvita karI zakatI nathI. hIro dhULathI prabhAvita thato nathI. hIro hIrAnI jagyAe che ane dhULa dhULanI jagyAe che. baMne tattva prabhAvaka ane prabhAvya siddhAMtathI nirALA che arthAtu prabhAvanI guNakriyA tenAmAM nathI. te ja rIte zAstrakAra kahe che ke ame je mokSamArga nirdiSTa karyo che arthAt kahyo che te hIrA jevo che. jAtivAda ane veSabhUSA te dhULa samAna che. A dhULanA kAraNe satyamArga ke satya upAya dekhAto nathI paraMtu na dekhAvA chatAM tenuM astitva yathArtha che, jema che, tema che. dhULa hIrAmAM koI bheda Ubho karI zakatI nathI. A gAthAnuM hArda mokSamArganI aprabhAvya sthitine pradarzita kare che. mokSamArga mAtra potAnA guNothI ja prabhAvya che, AvA dhULa jevA bAhya padArthothI prabhAvita nathI. bAhya AvaraNonuM mUlya bahAranA kSetramAM ja hoya che. jyAre je mokSamArganI vyAkhyA karI che. athavA je mokSamArga pragaTa karyo che, tenA mATe gAthAmAM "kahyo' zabdano prayoga che. te mArga AMtarika kSetrano che. zarIra para paherelA kapaDAM zarIranI zobhAmAM abhivRddhi kare athavA kapaDAthI bahAramAM bheda paNa dekhAya paraMtu A kapaDA zarIranA AMtarika rakatapravAhane prabhAvita karI zakatA nathI. te ja rIte AMtarika kSetramAM pravahamAna pariNAmo upara bAhya jAti ke veSano prabhAva paDato nathI. AMtarika kSetramAM Atmadravya udayamAna karmaprabhAva sAthe joDAyeluM che. tene bahAranA sthAna ItyAdi sthUla dravyo sAthe eTalo saMbaMdha nathI. tethI zAstrakAra kahe che ke je mArga kahyo che, tene jo sAdhake vidhipUrvaka grahaNa karyo hoya, to tene bahAranA tattvo prabhAvita karI zakatA nathI. gAthAmAM bhArapUrvaka lakhyuM che ke "kahyo' mArga jo hAjara hoya athavA tenuM astitva hoya, to tyAM AvA aprabhAvaka tattvo niSphaLa jAya che. jJAnamArganI hAjarI hovI jarUrI che. ghara khAlI na hovuM joIe. khAlI gharamAM jema game teno praveza thaI zake, tema vyakti jo AtmA sAdhanAmArgathI vimukha hoya, koI prakAranA vAstavika guNonuM avalaMbana lIdhuM na hoya, to tyAM game te vastuno dugdhabhAva paDI zake che. tAtparya e che ke jAtivAda ane veSabhUSAnA je kAMI bhedabhAva UbhA thAya che, te vAstavika jJAnanA abhAvamAM UbhA thAya che. jema cora vagere aMdhArAmAM ja vadhAre saphaLa thAya che. te ja rIte satyanuM darzana na hoya, tyAM bahAranA tattvanuM mUlya vadhI jAya che. kalo mArga jo hoya - ahIM "kahyo mArga" A zabdano prayoga pUrvanI gAthAmAM paNa thayo che. A zabda koI nirdhArita mArganuM kathana kare che. nirdhArita mArga kevI rIte udabhave che, tenI satyatAnuM pramANa paNa nirdhArita arthAta nizcita hovuM joIe. nirdhArita mArga prAyaH traNa prakAranA bhAvothI paripakava thayelo che. (1) Akha puruSoe te mArganuM AcaraNa karyuM che, tethI te svayaMsiddha thayelo mArga che. (2) zAstromAM tenuM paripUrNa mUlyAMkana thayuM che arthAt nirdoSa zAstromAM jenuM vidhAna che. ........ (12) Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) koIpaNa vyakita svayaM teno prayoga karI zake che, tethI te pratyakSa pramANita thaI zake che. A traNa prabaLa kAraNothI je mokSamArganuM vidhAna thayuM che, tene zAstrakAra "kahyo mArga kahe che. kahyo eTale kathita, kahyo eTale prarUpita, Acarita, ArAdhanAnI kasoTImAM sAMgopAMga siddha thayelo. jema 3 + 2 = 5. A saMkhyAnuM gaNita koI anya kalpanAothI prabhAvita thatuM nathI. A siddha thayeluM gaNita che. gaNanAranA siddhAMtamAM soLa AnA prayukata che, temAM matabhedane avakAza nathI. tevI ja rIte pUrvanA anaMtajJAnIoe mokSamArganuM je gaNita karyuM che, te bIjA koI kutarko ke vikalpothI prabhAvyA nathI. tema ja tenuM AcaraNa karavAthI koI anyathA viparIta phaLa prApta thatuM nathI. sAcuM sonuM kasoTI para caDayA pachI te sonAnI ja avasthAne pragaTa kare che. te ja rIte je koI A mArgano sparza kare athavA game tevI kasoTI para kase paraMtu tene mArganI satyatAnA ja darzana thAya che. zAstramAM paNa kahyuM che ke jemAthe sattAmAM A nyAyayukata mArga che. jAti ane veSabhUSA ItyAdi bahAranA tattvo bahu nimna kakSAnA che. te potAnI jagyAe barAbara che kAraNa ke manuSya jAti, veSa ItyAdi upakaraNothI mukata rahI zakato nathI, tethI vyavahAra jagatamAM tenuM sthUla avalaMbana tema ja alpAMze kAryakAritva rahevAnuM che paraMtu jo ajJAnathI teno Adara karavAmAM na Ave, to A tattva potAnI jagyAe rahe che. ahIM gAthAkAra jAti ke veSano virodha karatA nathI paraMtu tenA prabhAvane nirmulya mAne che ane A prabhAva nirmUlya tyAre ja thaI zake, jyAre "kahyo mArga upasthita hoya. ahIM "kahyA mArga nuM sAcuM mUlyAMkana karavAmAM AvyuM che. kahyA mArganI' vizeSatA e che ke te aprabhAvya ane AdhyAtmika zuddha bhAvothI paripakava thayelo che. ahIM kahyo mArga phakata ekAda vyakita dvArA kathita che, tevo TUMko artha nathI paraMtu anaMta jinezvaroe, rAga-dveSathI mukata vItarAgI puruSoe ane sadgurue Acarelo mArga che. jene ame ahIM pharIthI kahyo che, te ja mArganuM uccAraNa karyuM che. je mArga siddha thayelo che. A nyAyamArgano mahimA asAdhAraNa che. tenA guNa apAra che. tenuM saMpUrNa kathana karavuM, te zakaya nathI. zuM khoTo rUpiyo AkhI nANAkIya vyavasthAne prabhAvita karI zake? jene rUpiyAnuM jJAna na hoya, tenI pAse ja khoTo rUpiyo saphaLa thAya che. astu. ATaluM kahyA pachI ApaNe A nyAya mArganA tattvabodhamAM praveza karIe. sAdhe te mukita lahe - sAdhana-sAdhyano ekAkAra te sAdhanAno mukhya viSaya che. mArga sAdhana che ane mukita sAdhya che. mukitanI jhaMkhanA karavAthI mukita maLatI nathI paraMtu je vyakita mArganI sAdhanA kare arthAt mArgane sAdhe, te ja sAdhyane pAmI zake che. sAdhya che, te mAtra abhilASA ke IcchAno viSaya nathI paraMtu sAdhanAnuM nizcita AnuSaMgika phaLa che. ahIM e prazna thAya che ke "sAdhe' eTale kevI rIte sAdhe ? sAdhanAno nizcita krama zuM che ? jo ke zAstrakAra svayaM AgaLanI gAthAomAM vivecana karI rahyA che chatAM paNa ahIM alpa vicAra karIe. sAdhanAnuM mULa eka krama sAthe joDAyeluM che. svapariNAma, adhyavasAya, ciMtana arthAt cetanA, A rIte upayoganuM kSetra pUruM thatAM yaugika pravRtti mana, vacana kAyAnI pravRtti ane yoganA kAraNe thatAM zubhAzubha karmo, A rIte AMtarika adhyavasAyothI laIne upayoga ane yoganI asaMkhya sUkSmAtisUkSma pariNAmonI Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhArA samagra sAdhanAne prabhAvita kare che. A rIte sAdhanAno eka nizcita krama jaLavAI rahe che. jyAre upayoga adhyavasAyanA kSetramAM pravAhita thAya che, tyAre udayamAna karmajanya pravAha ane tenAthI nIpajatAM AMdolano, uparyukata pravAho sAthe joDAya che. A che AMtarika kSetra. tyAM sAdhaka apramattadazAmAM hoya, vivekazUnya na hoya, karmacetanAnI mAyAvI jALane oLakhI zakato hoya, tyAre kSaNe kSaNe teno prativAda karI tenAthI dUra rahevA koziSa kare che athavA karmacetanA tenI jagyAe che. karmacetanAne dUra karavAno Agraha na rAkhI tenA prabhAvathI mukata rahevA koziSa kare che, te che sAdhanAno AMtarika bRha. jema vaNakara sUtaranA tAMtaNAone vyavasthita karIne yogya jagyAe sthApita karIne kapaDuM vaNe che paraMtu pote nirALo rahe che. te ja rIte adhyavasAyonA tANA-vANA vyavasthita goThavIne, udayabhAvone svayaM te bhogavAI jAya, tevo avakAza ApIne svayaM nirALo rahe che. A che sAdhanAnI AMtaradazA. jyAre sUkSma jagatamAM pariNAmonI nirmaLatA AvI javAthI sAdhanAnA bAhyabhAvo paNa yogAdinI kriyAmAM pragaTa thAya che. kerI paripakava thayA pachI tenI aMdarano rasa bahAra rU5 ane sugaMdha rUpe pragaTa thAya che. tAtparya e che ke AkhI sAdhanA kramika che. bIjathI laIne vRkSa sudhIno je vikAsa che, te kramazaH vikAsa pAme che. sAdhaka jo sajaga hoya, to bahAranA tattvo kAMI bagADI zakatA nathI ke koI bheda Ubho karI zakatA nathI. mATe ja ahIM zAstrakAra kahe che ke A kahevAnI vAta nathI, A to ajamAvI levAnI vAta che. je vyakita A mArganI ajamAyaza kare, mArgane sAdhe, te mukitaphaLa meLave che. A kathanano viSaya nathI karaNIno viSaya che. emAM bheda na koya - gAthAnA aMtima padamAM kArya-kAraNano avisaMvAda batAvyo che. viparIta kAraNothI viparIta sAdhya siddha thAya che, mATe kArya kAraNamAM visaMvAda na hovo, te bahu jarUrI che. viparIta kAraNo hakIkatamAM kAraNa rUpe viparIta hotA nathI paraMtu je kAraNa jevA che ane tenI jevI yogyatA che, tene te rIte na samajavI, te viparItatA che, te buddhimAM Ave che arthAtu te buddhinI viparItatA che. te ja rIte je kAraNathI je kArya siddha thatuM nathI ane kArya saMbaMdhI je ajJAnatA che, te paNa buddhinI viparItatA che. tAtparya e che ke padArtho potAnA guNadharmone satya rUpe bhaje che temAM koI visaMvAda nathI paraMtu kArya-kAraNanA saMbaMdhane na samajavo, kAraNanA ke kAryanA viSayamAM khoTI dhAraNA karavI, te buddhino visaMvAda che. ahIM ApaNe A rIte tenuM tAttvika gaNita karIe. zubha kAraNathI zubha kArya niSpanna thAya che. azubha kAraNathI azubha kArya niSpanna thAya che ane e ja rIte zuddha upayogathI ghAtakarmono kSaya thAya che, to je je kArya - kAraNanI jevI avasthA che, tene kevI rIte jANI levI, temAM koI visaMvAda Avato nathI ane sAdhaka dhIre dhIre azubha pApatattvonI sImAone pAra karI puNya rUpa zubhatattvano paNa anurAga mUkIne zuddha upayogamAM sthira thAya che ane badho visaMvAda vilaya pAmI kAryasiddhi prApta thAya che. kArya-kAraNanI zaMkhalAmAM viparIta dhAraNA karavI, te visaMvAditAnuM kAraNa che, tenAthI siddhi to dUra rahI paraMtu jIva aNadhAryA mAyAjALanA cakkaramAM vadhAre phasAya che. viparIta buddhino visaMvAda cAra vibhAgamAM vRSTigocara thAya che. -(128) --- - Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1) azubha kAraNothI zubha phaLa maLaze, tevuM kAraNa saMbaMdhI ajJAna. 2) zubha kAraNa viparIta phaLa Apaze, tevI khoTI dhAraNA, te kArya saMbaMdhI ajJAna. 3) kArya-kAraNa, baMnene viparIta rIte jovA, te ubhaya saMbaMdhI ajJAna. 4) sakAraNa ane satkAryano saMbaMdha na samajavo, te savyAptinuM ajJAna. A cAre prakAranA ajJAnamAM baddhizALI jIva gothA khAya che. jyAre mUDha jIvo jJAnanA abhAvamAM ajJAnanA kAraNe svataH sAcI sAdhanAthI anavagata rahI janma-mRtyu karatA rahe che. A ajJAna paNa karmajanya udayabhAva che. jJAnanA kSayopazamanI sAthe mithyAtva mohanIya karmano udaya visaMvAda Ubho kare che ane sanmArgathI sAdhanA karavAno avakAza raheto nathI ke avasara maLato nathI. tethI ApaNA zAstrakAra ahIM abhinna evA zuddha saMbaMdhanI vyAkhyA kare che. je mArga nirdiSTa thayo che, te ane tenAthI prApta thatuM mukitaphaLa, baMne vacce akhaMDa saMbaMdha che. baMne vacce sadvyApti che, te baMnenI abhinna dhArA che. temAM koI bhedano avakAza nathI. mArga ane mukitaphaLa, baMneno avinAbhAva saMbaMdha che. sAkSAt kArya-kAraNamAM susaMvAda che. je visaMvAda che, te buddhimAM che eTale zAstrakAra kahe che ke A vAstavika saMbaMdhamAM koI bheda nathI ke viparItabhAva nathI. temAM bheda na koya A padano artha e che ke temAM koI bheda nathI. je bheda che, te buddhimAM che. temAM bheda' ema kahIne kavirAje kAraNa-kAryano siddha saMbaMdha abhivyakata karyo che. temAM bheda nathI to bheda kayAM che? arthAt A bheda buddhimAM ja che. kAraNa to potAnA paryAyarUpe pravartamAna che. jenuM kAraNa che, tevuM kArya ghaTita thAya che. tenuM jJAna jIvane azubha kAraNa kAryathI mukata rAkhe che. temAM kazo bheda thato nathI paraMtu jo zubhAzubha kAraNonuM jJAna na hoya, to bheda Ubho thAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke vizvamAM aneka prakAranA kAraNa-kArya saMbaMdho che. tene doSa daI zakAto nathI. je doSa che, te buddhigata che. samyagujJAnanA abhAvamAM visaMvAda thavAthI temAM bheda thAya che. samyagujJAnanA prabhAvathI satkAraNo dvArA satyakAryanI siddhi thAya, te bheda rahita niHzaMka vAta che, tevuM zAstrakAranuM maMtavya che. padArthano parihAra karIne paNa jo miththAbuddhino parivAra na thAya, to sAdhanA niSphaLa jAya che. tenAthI mukitarUpI phaLa to dUra rahyuM paraMtu sAmAnya kalyANakArI suphaLathI paNa jIva vaMcita rahe che. tyAgamArgane samajyA pahelA zuddha kArya-kAraNanA saMbaMdhone samajavA, te parama Avazyaka che. AkhI gAthAnuM anusaMdhAna karatAM siddhikAranuM mukhya maMtavya spaSTa thAya che ke mokSanI sAdhanA te tarkano viSaya nathI temaja bAhya padArthanuM avalaMbana paNa mahattvapUrNa nathI. jo samajIne A mArgano prayoga kare, to tene avazya mokSaphaLa maLe che. emAM bheda na koya" arthAt temAM lavaleza zaMkA nathI. vaLI A mArga choDIne bIjo koI mArga hoya, tevo paNa bheda nathI arthAtu bIjo koI bhinna mArga nathI. vaijJAnika rIte jotAM paNa spaSTa che ke satyano eka ja mArga che. satyamAM bheda nathI. tema ja satyanA be prakAra paNa nathI. tethI darzanazAstromAM paNa anekAMtanI vyAkhyAmAM nizcayanI abhivyakita karI che. anekAMtavAdano artha evo nathI ke jemAM koIpaNa nirNaya na hoya (129) Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane satya paNa aneka prakAranuM hoya. tethI ja kahe che ke syAd astittva / je apekSAe asti kahyuM che, te nizcita che. astinI pUrvamAM syAt zabda mUkayo che, te apekSAvAcaka che. jyAre astinI uttaramAM v zabda mUkayo che, te nizcayAtmaka che. je dRSTie je che, te che ja. je dRSTie je nathI, nathI ja. anekAMtavAda arthAt syAdvAda je dRSTikoNathI padArthano nirNaya kare che, te vAstavika ane nizcayAtmaka che. temAM kazo bheda nathI. ahIM paNa mokSamArga ane mukitaphaLano je saMbaMdha che tene zabdothI siddha karavAnI jarUra nathI. tene prayogathI pArakhI zakAya che. mATe gAthAkAra kahe che ke ame je mArga kahyo che athavA tIrthaMkaroe je mArga kahyo che, tene sAdhIne athavA teno prayoga karIne jIva tenuM phaLa meLavI zake che, te vAta niHzaMka che. zuddha sAdhanA ane mukita te bIja ane vRkSanI jema tAdAtmyabhAve joDAyelA che. bIja vAvIne prayoga kare, to te aMkurita thatAM tenuM phaLa spaSTa thAya che. te ja rIte tethI mokSamArgano sparza karavA mAtrathI mutirUpI phaLa spaSTa thavA lAge che. SAyamukti vimukti / jJAnAt mukti / anumava va muktipramALam| sabhya varzanam muktinIgaM| A rIte sAdhanAnA anubhava rUpe mukitanI parIkSA thaI jAya che, temAM kazo bheda raheto nathI. spaSTabhAve padArthanuM jJAna thavAthI koI bheda raheto nathI. tethI ApaNA siddhikAra dRDha svaramAM kahI rahyA che ke amArI kahelI A vAtamAM koI vastu ajJAta ke aMdhakArarUpa nathI, tethI temAM koI bheda raheto nathI. gAthAmAM abhedabhAve mukitamArganuM sthApana karavAmAM AvyuM che. A anubhUta dravyonuM tattvajJAna che. mahAna taponidhi ane jJAnanidhi mahAtmAoe kasoTI para kaselI nakkara hakIkata che, A koI banAvaTI vAta nathI ke jemAM bheda hoya. jemAM bheda na koya', A zabdamAM prAmANikatAnI Alabela jevo pAko raNakAra che. Takoro mAravAthI dravyano raNakAra tenA guNane pragaTa kare che. te ja rIte A mArganI paripUrNa ghoSaNA che, temAM zaMkAne sthAna nathI. A gAthA eka nizcita dizAnuM nidarzana karAvIne pUrNa thAya che. sAthe sAthe eka pUrNatAne paNa vAcA ApI jAya che. jema jema vAgoLIe tema tema rasa Ape tevI che. have tenA AdhyAtmikabhAvone tapAsIe. AghyAtmika saMpUTa : koIpaNa zuddha AdhyAtmikabhAvonI prathama paMkitamAM tenI asaMdigdha avasthA che. asaMdigdha avasthA te AdhyAtmidazAnuM kavaca che. gAthA mokSanA upAyanI vyAkhyA mATe je kathana kare che, te sAmAnya rIte spaSTa che paraMtu parokSabhAve A gAthA asaMdigdhatAno IzAro kare che. vinaSTA yaMtra sarve saMzayA, vinaz2a mavaroLamUtta, avaziSTa vhevata nijharUpa, yaMtra snAtvA lamate paramaM sulam / asaMdigdha avasthAmAM badhA saMzayo lupta thaI gayA che. saMzaya ke saMdeha te svarUpa prAptinA prabaLa pratiyogI che. tenAthI ja saMsAranI vRddhi thAya che. asaMdigdhabhAva prApta thayA pachI vikArone avakAza raheto nathI. vikAro svayaMbhU thaIne AthamI jAya che. pattharanI zilA para paDeluM pANI temAM praveza karI zakatuM nathI. te svataH paDIne sarI jAya che kAraNa ke zilA asaMdigdha che. temAM bheda ke polANa nathI ke pANI praveza karI zake. asaMdigdha avasthA te AdhyAtmika Thosa zilApaTTaka che. temAM have koI bheda nathI. te eka prakArano zAzvatabhAva che, AtmabhAva che. je che te A zilApaTTaka che, huM nathI ke mAruM nathI. huM ane mAruM, teno vikAra svayaM Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharI paDyo che. je che te A asaMdigdha evuM Atmadravya che ane have te ja avaziSTa rahyuM che. badho vikAra, kATa ke mela dagdha thaIne baLI gayo che. saMdigdhabhAvo paNa dagdha thaI gayA che. asaMdigdha arthAt tenA mATe have bolavApaNuM ke kahevApaNuM nathI. phakata teno anubhava ja thaI rahyo che. A che gAthAno AdhyAtmika raNakAra. upasaMhAra : kramazaH SadanI vyAkhyA karyA pachI je kAMI kathana karavAnuM hatuM, te A gAthAmAM pragaTa karavAmAM AvyuM che. jijJAsuonI badhI zaMkAonuM nirAkaraNa karI sahajabhAve mukitamArganA darzana karAvyA che. jo ke hajI A mArga mATe ghaNuM kahevAnuM che, te zAstrakAra svayaM kaheze paraMtu teno A gAthAmAM zubhAraMbha karI dIdho che. siddhikAre jAtivAda ane veSabhUSAnI maryAdAnuM nirAkaraNa karI mokSasAdhanAmAM tenI anupayogitAne siddha karI che. uttarAdhyayana sUtramAM svayaM gautamasvAmI bolyA che ke sone niHA poyamAM adhya.--23 lokamAM vyavahAranI draSTie A veSabhUSA ke bAhya cihnonuM prayojana che. te ja rIte ahIM paNa sUtrokata kathananI puSTi karavAmAM AvI che. siddhikAre koIpaNa saMpradAyanuM nAma lIdhA vinA sahajabhAve jAtivAda ke vastravAdano parihAra karyo che. krAMtinI dRSTie A eka maunakrAMta kadama che. manuSyanA manamAM thIjI gayelA ahaMkArane gALanArI A eka agnikaNikA che. kAvyadraSTie gAthAnuM anokhuM mUlyAMkana thaI zake che. dhanya che kavirAjane ! saraLa zabdomAM gAthAnuM uccAraNa karIne bhAvone bharapUra karavA mATe eka bhAvapUrNa abhivyakata karyuM che. have ApaNe adhUrA bhAvone AgaLanI gAthAmAM nihALazuM. (131). Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-108 upodghAta - A gAthAmAM je je guNonuM AkhyAna karavAmAM AvyuM che, te badhA guNo eka prakAre jijJAsAno viSaya che. jijJAsA e tattvaprAptinuM prathama sopAna che. jema gharamAM praveza karavA mATe daravAjo kholavo jarUrI che, bhojana karatI vakhate mukha kholavuM jarUrI che, tema tattvaprApti mATe jijJAsA karavI, te jarUrI che. khetI ke bIjAropaNa karatAM pahelAM bhUmine kheDavI Avazyaka che ane A bhUmi khetIne yogya che ke nahIM te jANavuM jarUrI che. te rIte A uttama guNone jANavA mATe tenA saMbaMdhamAM jijJAsA keLavavA mATe preraNA ApavAmAM AvI che. khAsa vAta e che ke jIva jevI bhUmikAmAM hoya, te pramANe te jijJAsA kare che. vAsanAne AdhIna thayelo jIva bhogane anukULa jijJAsA kare che. jyAre vairAgyavAna jIva mukata thavAnI jijJAsA kare che. A gAthA A viSaya upara uttama prakAza pADe che ane jIvanI pAtratA tathA jijJAsA, baMnenI jJAnayukata mImAMsA kare che. gAthA A pramANe che - kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSa abhilASa; bhave kheda aMtara dayA, te kahIe jijJAsa / 108 | gAthAmAM cAritrabhAva ane vairAgyazIlatAnA lakSaNo tathA sAdhakanA bAhya ane AtyaMtara, baMne guNonuM AkhyAna karyuM che. A badhA guNo jANavA jevA che, jijJAsA karavA jevA che, tevo eka sIdho artha samAviSTa karavAmAM Avyo che. jyAre bIjo artha e paNa che ke uparyukata saNa saMpanna jIva sAcI, sArthaka jijJAsA kare che ane tenAthI supAtra jIvanI yogyatA abhivyakata thAya che. trIjo bhAva e paNa che ke jijJAsA karanAramAM A badhA guNo hovA jarUrI che. guNono ullekha karIne gAthAmAM kahyuM che ke "te kahIe jijJAsa' arthAt A guNone ja jijJAsA kahI che. abhivyakita evA prakAranI che ke guNo ane jijJAsAnuM tAdAbhya che. A badhA guNo svayaM jijJAsA rUpa che. Avo guNasaMpanna vyakita svayaM jijJAsa bane. A rIte A padane vividha prakAre arthaghaTana thaI zake che. have ApaNe gAthAnA bhAvArtha ane paramArtha upara vivecana karIe. koNa kevo che? A prazna ghaNo gUDha ane gaMbhIra che. sAmAnya rIte vikAsa pAmelA badhA vyakitao mATe vicArI zakAya tevo che? praznanA be pAsA spaSTa che. te koNa ? te praznamAM te vyakitanuM caritra jANavA viSe jijJAsA thAya che ane kevo che? te praznamAM te vyakitanI pravRtti ane valaNa kevuM che, tenI jijJAsA che. praznanA baMne pakSamAM vyakita ane tenA lakSaNo, baMne bhAva spaSTa rUpe saMyukata che. vyakitanuM dharAtala vyavasthita ane uccakakSAnuM hoya, potAnA lakSaNo ane pravRtti paNa ucca darajjAnA hoya, paraMtu kyAreka koI karmanA yoge evuM banI zake ke uccakakSAnI vyakita sAmAnya nIcakarmanuM bhAjana bane, A eka apavAda che. saiddhAMtika rIte uccavyakitanA lakSaNa ane pravRtti uttama hoya che. vyakitamAM jo sadgaNano abhAva hoya, to tenA lakSaNo ane pravRtti prAyaH nIcI kakSAnA hoya che. koI karmayoge nIca kakSAnI vyakita koI uttama karmanuM bhAjana bane paraMtu (132) .. . Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A paNa apavAda che. saiddhAMtika rIte sAmAnya niyama e che ke nIca kakSAno vyakita uttama pravRtti karI zakato nathI. ATalI bhUmikAnuM vivecana karyA pachI mULa viSaya para AvIe. gAthAmAM vyakitanA guNo ane caritranuM AkhyAna karyA pachI tenA lakSaNa ane pravRtti rUpe te pAtra jijJAsu arthAt jijJAsAvALo bane che, te pramANe kathana che. gAthAmAM jijJAsa' zabdaprayoga che. jijJAsano sIdho artha jijJAsA thAya che. jene jijJAsA che te jijJAsu che. A eka ja zabdamAM guNa ane guNI baMnenI abhivyakita thAya che. kRpALu gurudeva AdhyAtmika sAdhaka to hatA ja paraMtu sAthe sAthe uccakoTinA kaLAsaMpanna kavi paNa hatA. A kAvyamAM gujarAtI bhASAnA A saraLa padomAM ghaNA bhAvonuM zAbdika saMkalana paNa thayuM che. jijJAsA te guNa che ane jijJAsu te guNI che. eka ja zabdamAM kartA ane tenA bhAvono samAveza thayo che. 'jijJAsa' zabdamAM jijJAsunI vyaMjanA che. prathama ApaNe jijJAsAne anulakSIne arthaghaTana karazuM, tyAre tenA AMtarika bhAvo upara prakAza paDaze. bIja ane aMkura, temAM bIja kAraNa che ane aMkura tenuM kArya che paraMtu yAda rAkhavuM ghaTe che ke bhUtakALanA koI aMkure vikasita thayA pachI A bIjane utpanna karyA che, tevI avasthAmAM uccakoTinA bIja uccakoTinA aMkura utpanna kare ane bhUtakALanA uccakoTinA aMkuroe AvA uttama bIja utpanna karyA che. te baMnemAM paraspara eka guNAtmaka sAMkaLa cAlI Ave che. te ja rIte mokSanI jijJAsA te uttamaguNonI prApti thayA pachI udbhavelI pavitra jJAnapipAsA paraMtu jenAmAM jJAnapipAsA udbhave che, tyAre tenAmAM uttamakakSAnA svabhAvaguNo paNa pragaTa thAya che. kavirAje svayaM uttamaguNonI vivecanA karI che. je kramazaH vicAraNIya ane manana karavA yogya che, anubhavamAM lAvavA yogya che, AcaraNa karavA yogya che. A badhA guNo upara prakAza pADatAM pahelAM jijJAsAne AMtaradRSTie nihALIe. jijJAsA zuM che? jijJAsA prANImAtramAM ochA-vattA aMze jJAnanI eka dhArA pravAhita thatI hoya che. abodha ane ekendriyAdi alpacetanAvALA jIvone mana hotuM nathI, tene paNa saMjJA rUpe sUkSma jJAnadhArA astitva dharAve che. paMcendriya Adi janmomAM jema jema lakSaNadehano vikAsa thayo che, tema tema tenI jJAnadhArA paNa vikasita thaI hoya che. sAcuM kaho to jJAnadhArAnA vikAsanA AdhAre ja paMcendriyAdi ucca janmo prApta thAya che. jJAnAvaraNIyakarmano kSayopazama jyAre vikAsa pAme che, tyAre bIjA zubha karmA paNa sAthe joDAya che ane manuSyanI te jJAnadhArA samasta prakRti jagatane samajavA mATe pravartamAna thAya che. jJAnadhArAnA traNa pakSa spaSTa pratyakSabhUta che ane zAstrokata paNa che. prazna, saMdeha ane samAdhAna, A traNa pakSa che. anAvRtta thayeluM jJAna traNe biMduno sparza karIne eka nirNaya sudhI pahoMce che. pachI te nirNaya yathArtha hoya ke viparIta paNa hoya zake che. A ja biMdu para tene be phirastAno saMga thAya che. jene satya ane asatya tevuM nAma ApI zakAya che. yathArtha nirNaya satyathI bharapUra che arthAt satyasvarUpa che. jyAre asatya che, te ayathArtha bhAvomAM buddhine phasAve che. ayathArtha bhAvothI mukata thavuM, te ja mahAna puruSArtha che, jene zAstromAM samyagdarzana kahe che... astu. have ApaNe mULavAta para AvIe. (133) Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnanI prathama kakSA praznanarUpa che. jIvAtmA jANavA mATe prayAsa kare che ke huM koNa chuM ? mArI cAre bAjuM zuM che ? mAruM Agamana zA mATe thayuM che ? AvA seMkaDo sArA-narasA prazno udbhave che. mATe jo'ttu prazna samasta AdhyAtmika graMthono pAyo che. kavirAje paNa svayaM anya padamAM gAyuM che ke 'huM koNa chuM kayAMthI thayo, zuM svarUpa che mAruM kharuM ? ane pachI kahe che ke 'te jANavA vacana konuM satya kevaLa mAnavuM ? ItyAdi, ahIM paNa huM koNa chuM ? A praznathI ja prAraMbha thayo che. Azcarya e che ke Avo mithyA 'huM' pote potAnA viSayamAM ja zaMkA kare che. tene khabara nathI ke jene te jANavA mathe che tene 'huM' kahetAM ahaMkAre ja DhAMkI dIdho che. daravAjo baMdha rAkhIne kahe che ke gharamAM prakAza kema nathI ? A badhA nirALA praznothI mukata thaIne sArA arthamAM tattva samajavAnI jJAnapipAsA jAgRta thAya, tene jijJAsA kahe che, jijJAsA e jJAnano daravAjo che, jJAnano pAyo che. bhUkha lAge tyAre ja bhojananI majA che. te ja rIte jijJAsA thayA pachI ja jJAnanuM pAcana thAya che. ApaNA ghaNA zAstro paNa praznottara rUpe lakhAyelA che. gautamasvAmI jevA cAra jJAnanA svAmIe paNa bhagavatIsUtramAM prabhune hajAro prazno pUchayA che. rAyapaseNIya jevuM zAstra paNa nAstika evA paradezI rAjAe pUchelA seMkaDo praznonA uttaranI sAkSI Ape che ane te praznanA uttaranA prabhAve rAjA nAstika maTIne Astika kevI rIte banyo, tenuM AkhyAna kare che. prazna e jJAnanI gaMgotrI che, jyAre uttara, e samudrano saMgama che. jijJAsA jJAnanuM ujjavaLa pAsuM che jijJAsA eka uttama bhUmi para vikasita thayelI latA jevI vAstavika madhurabhAva saMpanna latA che. A gAthAmAM paNa jijJAsAnI nakkarabhUminuM AkhyAna karyuM che. eka madyapAna karanAra vyakita cAritrahIna hoya, to tenI jijJAsA ke prazno mahattvapUrNa hotA nathI. jijJAsAno sAdhanA sAthe sIdho saMbaMdha che. sAdhanAzIla vyakita jijJAsAne pragaTa kare, tyAre te laDhAyelA auSadhanI jema guNakArI bane che. jijJAsAmAM guNono saMpUTa yathArtha jJAnanI prApti karavAmAM kAraNabhUta che. ATalA vivecanathI spaSTa thAya che ke jijJAsA te eka evuM rajatapAtra che ke jemAM pIraselI khIra zobhAne dhAraNa kare che. jhupAtre patita duE api viSAyate / gaMdApAtramAM paDeluM dUdha paNa viSayukata banI jAya che. te ja rIte kaniSTa pAtramAM utpanna thayelI jijJAsA paNa uttama phaLa ApI zakatI nathI. jijJAsAnI sAthe jijJAsu upara paNa thoDo vicAra karIe. siddhikAre ahIM kahyuM che ke 'te kahIe jijJAsa'. arthAt gAthAmAM je guNo kahyA che, tevA guNo jo hoya, to te jijJAsu bane che. te sAcA arthamAM jJAnano pipAsu bane che. A rIte 'jijJAsa' zabda guNIparaka che. te ja rIte jijJAsAparaka paNa che arthAt guNaparaka che. guNIparaka hoya, tyAre teno artha e che ke je jIva jijJAsAparaka che, te AdhyAtmika guNothI saMpanna hovo joIe. vyavahArika dRSTie badhA kSetromAM ane badhI kaLAomAM te te prakAranA jijJAsuo hoya che paraMtu te bAhya jagatanA jijJAsu che. jene jijJAsA thAya che te jijJAsu arthAt mULabhUta AtmA te jijJAsAnuM adhiSThAna che. Avo adhiSThAtA sAMsArika dazAmAM bAhya jagatanI jijJAsA kare che paraMtu svayaM potAne jANavAnI jijJAsA karato nathI. sArAMza e thayo ke jijJAsu evo AtmA sAMsArika jijJAsu bane che ane (134) Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAstavika rIte pote jijJAsu hovA chatAM svayaMne jANavAnI tatparatA karato nathI. gAthAmAM kahyuM che ke kharo jijJAsu te che ke je jijJAsAno AdhAra che. A jijJAsu tyAre ja jijJAsu rUpe pragaTa thAya che, jyAre tenAmAM uparyukata mukhya cAre guNo hAjara hoya. ApaNe jijJAsu ane jijJAsA, baMnene samajavA mATe vividha biMduothI vicAraNA karIe. 1) jijJAsAno AdhAra jijJAsu 2) jijJAsA - jANavAnI IcchA, satya samajavAnI tatparatA 3) guNa-guNIno saMbaMdha, arthAt jijJAsA-jijJAsuno saMbaMdha 4) jijJAsunI yogyatA kaSAyanI upazAMtatA Adi mULabhUta guNo jijJAsune oLakhavAmAM sahAyaka che, kAraNabhUta che. A guNonI gerahAjarImAM koI paNa prakAranI jijJAsA hovA chatAM te sAco jijJAsu banato nathI. mithyA jijJAsAno saMbaMdha yathArtha rUpe jIvane ajijJAsu ja banAvI rAkhe che. mithyA jijJAsA ane jijJAsuno saMbaMdha dorImAM dekhAtA sApa jevo che. jema mithyAjJAna ke bhrAMtithI jJAtA jJAtA hovA chatAM svayaM mithyAjJAtA bane che kAraNa ke mithyAjJAnano saMbaMdha jJAtA sAthe nathI. karmajanya vikSepa sAthe che. te ja rIte mithyA jijJAsAno saMbaMdha jijJAsu sAthe nathI paraMtu te karmajanya vikAra che. jijJAsu tyAre ja jijJAsu banI zake jyAre jijJAsA yathArtha hoya. yathArtha jijJAsAno saMbaMdha AtmA sAthe che kAraNa ke te AtmaguNa rUpa che. A mULabhUta aMtara samajavAthI jijJAsA ane jijJAsunuM aMtara spaSTa thaI jAya che. guNa-guNIno tAdAbhya saMbaMdha draSTigocara thAya che. siddhikAre jijJAsa' zabda kahIne guNa-guNI baMnenuM eka sAthe saMkalana karyuM che. kevuM suMdara che zabdakauzala. have tenA Avazyaka guNonuM vivecana karIe. jijJAsunA cAra guNa - kaSAyanI upazAMtatA ItyAdi A cAre guNo paraspara sAmya dharAve che. temAM eka vAkayatA paNa che. tathApi dravya ane bhAva, nizcaya ane vyavahAra, bAhya ane AtyaMtara, tevI draSTi sAme rAkhIne siddhikAre cAre guNonuM pRthaka pRthaka AkhyAna karyuM che. temAM sarva prathama upazAMta kaSAyanuM kathana che. kaSAya eka karmapiMDa che. AdikALathI jIva sAthe karmarUpe saMyukata che. kaSAyane zAstromAM mohanIyakarmanuM phaLa kahyuM che. bAkInA bIjA karmo potAnA krama ane baMdhanA AdhAre tIvra ke maMdabhAve svayaM bhogakALamAM AvI asta thaI jAya che paraMtu kaSAya evo eka udayamAna pravAha che ke jo jIva jJAnapUrvaka dhAre, to tene maMda bhAve bhogavI zake che athavA upazAMta paNa karI zake che. hakIkatamAM upazamabhAva te AtmAno svAbhAvika guNa che. jyAre kaSAya teno pratiyogI che. kaSAya jyAre tIvrabhAve udayamAna hoya, tyAre upazamabhAva Avirbhata thaI zakato nathI. kaSAya maMda thAya che tyAre kaSAya upazamyo che, tema kahevAya che. kaSAya upazAMta thatAM AtmA upazamano anubhava kare che. koI bhakata kavie gAyuM che ke kevI che prazamarasa bharI divya prabhutA tArI..." arthAt jIvamAM upazamavRtti chalakavA lAge che. kAvyakAre phakata "kaSAyanI upazAMtatA" eTaluM ja kathana karyuM che. jyAre A upazAMtatA baMne prakAre lakSamAM levAnI che. S (135) . Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1) jJAnapUrvaka puruSArtha rUpe jIvAtmA kaSAyane upazAMta kare ane te upazamabhAva prasare, te puruSArthajanita upazAMtabhAva che. 2) jyAre bIjA prakAramAM sahaja upazAMtabhAva uddabhave che. kAlakramamAM pUrve mohanIyakarmanA zithilakarmabaMdha hovAthI mohanIyakarma prabaLabhAve udayamAna thatuM nathI ane jIvano upazamabhAva sahaja jaLavAI rahe che. temAM jJAnano saMpUTa na hovA chatAM upazAMtabhAva sukhAkArI hovAthI sahaja bhAve te AdaraNIya banI rahe che paraMtu A upazAMtabhAva kyAre alita thAya, te agamya che. siddhikAre je kaSAyanI upazAMtatA kahI che temAM sAdhaka samyagurdraSTipUrvaka kaSAyane kaSAya rUpe jANyA pachI te hitAvaha nathI, tevo nizcaya karI kaSAyane upazAMta rAkhavA prabaLa puruSArtha kare che. te puruSArthamAM jIvAtmA kaSAyane parAsta karI upazamabhAvane anubhave che, tyAre vAstavika kaSAyanI upazAMtatA pragaTa thAya che. ahIM je upazamabhAva kahyo che, te sahaja AtmikabhAvone anusarIne kahyo che. zAstrokata paddhatimAM upazamabhAvanI sthiti bahu ochI che paraMtu bAkInA kSayopazama, kSAyika ItyAdi AdhyAtmika bhAvo dIrgha sthitivALA hoya che ane te vakhate jIva upazamabhAva jevA ja guNono anubhava kare che, tethI ahIM saMgrahadRSTie upazamabhAvano ullekha karyo che. kaSAya eka prakArano vikAra che, eka prakAranI IcchAonI pratikriyA che. sukhanI IcchA lobhane janma Ape che. IcchApUrti thAya, tyAre ahaMkArano janma thAya, IcchApUrti na thAya, tyAre krodhano janma thAya che ane IcchApUrti mATe kuTila mArga apanAve tyAre mAyA janme che, bhogAtmaka tRSNAthI kAma janma che. jIvamAM eka pracaMDa pratikriyA che. jIva jyAre abodhadazAmAM hoya ke ekendriyAdi jAtimAM hoya, tyAre A badhA vikAro te jIvomAM bIja rUpe astitva dharAvatA hoya che, tene saMkSipta kaSAya hovA chatAM upazAMta koTimAM Avato nathI kAraNa ke jIvanI zakitanuM vardhana thatAM tenA kaSAya vRddhi pAme che, kaSAya eka prakArano agnikaNa che. jo tene dAhya sAmagrI maLe to vadhAre prajvalita thAya che. dAhya sAmagrI na maLe, tyAre maMdabhAve phaLa Ape che. jyAM sudhI mithyA dRSTi chUTe nahIM, tyAM sudhI kaSAyanA Aroha ke avarohanuM khAsa mUlyAMkana thaI zakatuM nathI. kaSAya e IcchA ane tRSNAnI kAlpanika mithyAjALamAMthI udbhavato eka mithyAbhAva che paraMtu svayaM mithyA nathI, te ghaNo hAnikara che. te mithyA che kAraNa ke kaSAya dvArA je sukharUpa phaLanI kalpanA karI hatI, te mithyA che. mithyAbhAvo paNa jIvane mATe anaMta azAMtinuM kAraNa banI rahe che, eTaluM ja nahIM paraMtu te jJAnanA kiraNone prahUTita thavAmAM vAdaLAnuM kAma kare che. mATe ja kavizrIe jijJAsunA jJAnakiraNone pragaTa thavA mATe kaSAya rU5 vAdaLAne upazAMta karavAnI preraNA ApI che. mohanIya karmane choDIne bAkInA karmo zubhAzubha bhAve udaya pAmatA hoya che. temAM keTalAka puNyakarmo zubha phaLa Ape che, jyAre azubhakarmo azubhaphaLa Ape che paraMtu vicAraNIya vAta e che ke kaSAyano upazama ke kaSAyano udaya zubha ke azubha, baMne karmone prabhAvita kare che. kaSAyano upazama hoya, to pApa ke puNyano udaya nirjarAno hetu bane che paraMtu kaSAyano udaya hoya, to (136) mota che, Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApa ke puNya baMne pApabaMdhanuM ja kAraNa bane che. A rIte gAthAmAM prayukata kaSAyanI upazAMtatA pada mahattvapUrNa che. ApaNe tenA badhA pAsA A rIte goThavIe. 1) kaSAyanA udaya sAthe puNyano udaya ke pApano udaya, te baMne pApabaMdhanuM kAraNa che. kaSAyanA upazama sAthe puNyano udaya ke pApano udaya, te baMne nirjarAnuM kAraNa che. 3) kaSAyano udaya punaH kaSAyabaMdhanuM paNa kAraNa che. 4) kaSAyano upazama te kaSAyanuM paNa chedana kare che. A rIte kaSAyano udaya ke upazama saMpUrNa rIte karma upara potAno prabhAva pAthare che, mATe kaSAyanI upazAMtatAne pUruM mahattva ApavAmAM AvyuM che. jo kaSAya upazAMta thAya, to abhilASAo parivartita thAya che. mAtra mokSa abhilASa'. mokSanI abhilASA paNa eka IcchA che paraMtu te IcchA hovA chatAM te IcchAonuM parivartita eka uttama AdaraNIya rUpa che. jema khetaramAM nAMkheluM khAtara zuddha parivartana pAmI anAja rUpe pragaTa thAya che. te ja rIte IcchAonI eka uttama paryAya te mokSa abhilASa' che. upara kahyuM te pramANe mokSanI abhilASA sAthe bIjA guNono paNa vikAsa thAya che. jene AnuSaMgika guNa kahI zakAya che. uttama auSadhinuM sevana karavAthI roganivAraNa thAya che, te uparAMta bIjA AnuSaMgika svAsthya guNomAM vRddhi thAya che. cAritranuM pAlana karanAra vyakitane pApakarmathI kita to maLe ja che paNa tenI sAthe sanmAna paNa maLe che. kaSAya upazAMta thayA pachI sAMsArika kAryAmAM ane bhogAtmaka bhAvomAM paNa jIvane arucino janma thAya che. gAthAmAM 'bhave kheda' e pramANe kathana che. tyAM bhava eTale saMsAra, bhava eTale sAMsArika bhoga, parigraha ane viSayanI pUrti, A badhA karmabaMdhananA kAraNomAM eka prakAre aruci pedA thAya che. A aruci be prakAranI che. ajJAnadazAmAM je bhoga bhogavyA che, teno paNa tene kheda thAya che. bhUtakAlIna bhogavelA bhogomAM aruci thavAthI te vakhate bAMdhelA karmo je sattAmAM che, teno paNa kSaya thAya che ane vartamAna bhogonI aruci navA AvanArA karmane roke che arthAt karmabaMdhanuM nivAraNa kare che. A rIte baMne prakArano kheda ubhaya rIte kalyANanuM kAraNa bane che paraMtu ahIM yAda rAkhavAnuM che ke jo kaSAya upazAMta thAya, to ja Avo kheda prasphUTita thAya che. jyAM sudhI kaSAya udayamAna che, tyAM sudhI bhogomAM ruci banI rahe che. krodhAdi kaSAyano udaya jeTalo tIvra, teTalI ja sAMsArika bhAvonI ruci paNa tIvra hoya che. kaSAya jeTalo upazAMta thAya, teTalo bhogAdi bhAvomAM kheda vadhato jAya che. mULamAM kaSAya ja kAraNabhUta che. prANIo uparanI dayA paNa mohabhAva ghaTavAthI ja thAya che, te ja jIvane dayAbhAva mATe prerita kare che. jIvAtmA jyAre potAnI dayA kare arthAt AtmAne kaSAyathI bacAve, tyAre ja yogonI pravRtti zubha thatAM dayAbhAvanuM jharaNuM pravAhita thAya che. dayA zabda zuddha ane zubha baMne bhAvono vAcaka che. nirmohadazA jIvane dayA mATe preraNA Ape che. te bhAvadayA che, svayaM AtmadayA che ane pariNAme paropakAranA bhAvathI prANIono upakAra thAya, (137) Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te zubhabhAvanI dhotaka che. dayAmAM mohanI nivRtti che ane yoganI zubha pravRtti che. mATe siddhikAre sAdhakanA lakSaNamAM prANIdayAno umero karyo che. gAthAmAM aMtara dayA" zabda che, te bhAvadayAno vAcaka che paraMtu A aMtaradayA jIvonI dayA rUpe pariNata thAya che ane ahiMsAnuM vidhirUpe pragaTa kare che. mATe ApaNe ahIM aMtaradayAne prANIdayA rUpe varNavI che. zAstrakAranuM maMtavya bhAvadayAne anulakSIne abhivyakata thayuM che paraMtu jyAM sudhI jIva sayogI che, tyAM sudhI A aMtara dayA yogomAM upakAra rUpe pragaTa thaI jIvadayAnuM rUpa dhAraNa kare che. AMtaraDayA phakata AMtarika kSetre vikasita thaIne asta thaI jatI nathI paraMtu te vikasita thaIne jema AtmAne zAMti Ape che, tema bIjA jIvone paNa zAMti ApanArI nIvaDe che. zAstrakAre "aMtara dayA' zabda eTalA mATe mUkayo che ke manuSya phakata bAhyadayAnA ADaMbaro karI ghaNI vakhata mAnakaSAyamAM vRddhi karato hoya che. potAnA svarUpanI ciMtA karyA vinA eka prakAre AtmAnuM ahita karIne paNa puNyakarma karavAmAM puruSArtha karato hoya, te rIte akalyANakArI dayAnuM bhAjana bane che. aMtaradayA thayA pachI jIvadayAnuM je zubha jharaNuM vahe che, te mokSamArganuM sAdhana che. kaSAyanI upazAMtatA sAthe joDAyelA A AnuSaMgika guNo jemAM pravartamAna thAya che, te vyakitane mumukSu banAve che. have te jijJAsu banIne tattva samajavA mATe tatpara thayo che. tene sAcI jijJAsA udbhavI che, tethI tene jijJAsu kahyo che. uparyukata guNo pragaTa thayA pachI jJAnanI dizA badale che. je jJAna viSayAbhimukha hatuM, viSayone jANavA ke samajavA mATe tatpara hatuM, te jJAna have yathArtha rUpa dhAraNa karI zuddha jijJAsu rUpe mokSAbhimukha bane che. A jijJAsune tattva zuM che ane mithyA mohajALamAMthI kema chUTI zakAya, te jANavAnI IcchA thAya che, mATe tene ahIM jijJAsa kahyo che. jijJAsA e ja jijJAsu che. jijJAsAnA kAraNe tene jijJAsunuM birUda maLyuM che. dhanathI dhanavAna, jJAnathI jJAnI, guNothI guNI bane che. te ja rIte A gAthAmAM paNa abhivyakita karI che ke uparyukata guNonuM je pariNAma che te jijJAsA che ane jijJAsAnA kAraNe vyakita jijJAsu bane che. "jijJAsa' zabda ubhayavAcI che. IcchA ane abhilASAnuM aMtara : guNomAM mokSanI abhilASA rUpe abhilASAno khyAla Apyo che. Ama to IcchA ja abhilASA gaNAya che paraMtu tAttvika rIte jotAM temAM sUkSma aMtara paNa che. IcchA prAyaH bhautika hoya che. IcchA eka prakArano mAnasika abhigama che. te bAhyalakSI che. IcchApUrti thAya arthAt padArtha prApta thAya, chatAM IcchA zAMta thatI nathI. A kathana paNa suprasiddha che paraMtu IcchAo jo asta thAya, to punaH mAnasika abhigama uddabhave che, te che abhilASAnuM sUkSma rUpa. IcchAthI je maLyuM, te zuM barAbara che ? IcchApUrti thavA chatAM zAMti kema na maLI ? tevo eka vicAra pravAha udbhave che. IcchAe je meLavyuM che, tenAthI paNa kAMIka vizeSa meLavavA mATe je AMtarika AkarSaNa janme che, te abhilASA che. IcchA prAyaH vyakitanA bhAvonI AsapAsa rahIne koI eka tRpti mATe mathe che. jyAre abhilASA e badhuM maLyA pachI paNa hajI kAMIka uttama meLavavA mATe vyApaka bane che. AvI abhilASA parama zAMtine zodhe ke IzvaranA caraNo sudhI pahoMce athavA baMdhanamAMthI mukata thaI anaMta AkAzamAM vicaraNa karatA pakSInI jema ---(138) - Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukitanI cAhanA kare che. te uttama abhilASA te mokSanI abhilASA bane che. abhilASA jyAM sudhI mokSagAmI na thAya, tyAM sudhI paNa bIjA keTalAka kalyANakArI kAryonuM nimitta bane che. abhilASAnA kAraNe vizvamAM moTA kAryo, vizvavikhyAta kalAkRtio ane Abu parvatanA delavADAnA derA jevA uttama namUnAo uddabhavyA che. abhilASAnuM kanISTa rUpa sAmrAjyavAdI che. vizvavijetAo ke nAmadhArI samrATo ItihAsanA pAne prasiddha thayA che paraMtu A abhilASA jyAre zreyaskara banIne thoDI UMcI kakSAmAM Ave che, tyAre samAjanA vizALa kAryonuM sarjana thAya che. jemAM paropakAranI bhAvanA prabaLa hoya che. abhilASA jyAre utkRSTa rUpa dhAraNa kare che, tyAre nimnavRttionI jALamAMthI mukata thaI siddha avasthAne prApta karavA mATe badhI IcchAonuM balidAna karI eka mAtra mokSanI abhilASA rahe che. mokSanI abhilASA te abhilASAnuM uttama rUpa che. jIva jyAre kalyANanI madhya avasthAmAM hoya che, tyAre A abhilASA jIvane UMce laI javA mathe d jIvano utkrAMti krama - abodha avasthAthI laI siddha avasthA sudhImAM prAyaH mukhya cAra avasthAomAM jIvano utkrAMtikrama vibhAjita thAya che. (1) sarva prathama abodha avasthA hatI. (ra) abodha avasthAthI jIva AgaLa vadhyo tyAre mithyAbhAva yukata bhogAtmaka avasthA Ave che. (3) sarunA pratApe ke koI uttama nimita maLatA jIvAtmA tRtIya avasthAmAM praveza kare che. A avasthA te pUrNa kalyANamaya avasthAnI pUrvanI madhya avasthA che. jenuM A gAthAmAM AkhyAna karyuM che. upazamabhAvo tathA jIvadayA ItyAdi sadguNo A trIjI avasthAnA dyotaka che. (4) vartamAnanA upazAMtabhAvo che, te aMte upazAMtathI upara upazAMtAtIta avasthA arthAta sAkSAt kSAyikabhAvo rUpe pragaTa thAya che. atyAre mokSanI abhilASA che paraMtu aMte saMpUrNa abhilASAnuM kSetra oLaMgIne jIva abhilASA rahita avasthAne pAme che A turiya avasthA che. zAstrakAre uparyukata madhya avasthAnuM kalyANakArI AkhyAna karyuM che. A avasthAne dhAraNa karanAro jIva jijJAsu banIne sadgurunA zaraNe Ave che. gAthAnuM rahasya ciMtanIya tathA aNamola bhAvone pradAna kare, tevuM che. AdhyAtmika saMpUTa : "mokSa abhilASa" kahIne zAstrakAre eka prakAre badhI abhilASAono tyAga karI mAtra mukatadazAne AdaraNIya mAnI che. vyavahAramAM paNa je vyakita jhaMjhaTothI mukata hoya che, te uttama sukhano anubhava kare che paraMtu jyAre te saMpUrNa mukatadazAnuM mAnasa taiyAra kare che, tyAre te paramAnaMda pAme che. atyAra sudhI jIva saguNa ane sadbhAvothI mukata hato paNa tenI e mukita anaMtakALanA vizALa baMdhananI sAkSI Ape che. AvI jJAnahIna mukitathI mukata thaI sAcA arthamAM mukata banavuM ke mukitabhAvanuM Akalana karavuM, te gAthAno AdhyAtmika IzAro che. baMdhana to kAlalabdhino paripAka thatAM kSaya pAmaze paraMtu jJAnane Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAtmakabhAvothI mukata karI arthAta jJAna svayaM mukata banI mukitajJAnano anubhava kare, te AdhyAtmika mukitanuM eka prakAranuM pratibiMba che. mukitano vicAra paNa jIvane mukata kare che ane mokSanI abhilASA paNa badhI abhilASAno aMta karI anabhilASa jevA kSetramAM mAno vilAsa kare che. atyAra sudhI sAvalaMbana AnaMda hato, te avalaMbanano AdhAra choDI nirAvalaMbana evA nilaMbabhAvane vare che kAraNa ke have teNe avalaMbananuM avalaMbana choDI dIdhuM che. A grahothI mukata thayeluM jJAna parigrahothI vimukata banI AtmAne anaMta AkAzamAM vicaraNa karAve che. Avo suMdara che A gAthAno AdhyAtmikabhAva. upasaMhAra : kramazaH A gAthAmAM jijJAsubhAvano upasaMhAra karyo che. mokSanA upAya nathI tevI zaMkAnuM nirAkaraNa karI jijJAsA vRtti te upAyano mukhya staMbha che, A pramANe kahIne kavirAja jijJAsA padanI sthApanA karI AgaLanI gAthAomAM paNa jijJAsA pachInA bhAvonuM vivaraNa ApI rahyA che. A gAthAmAM jijJAsunA lakSaNa batAvIne eka rIte sAmAnya sAdhanA ke sAdhakanA lakSaNa batAvyA che ane je lakSaNo batAvyA che, te mokSamArgamAM to upakArI che ja paraMtu vyavahAramAM paNa naitika vRSTie mAnavadharmanuM eka sukhada citra UbhuM kare che, jIvananA badhA kSetromAM kaSAyanI upazAMtatA eka anupama prabhAva pAthare che ane saphaLatAnI cAvI banI rahe che. tAtparya e che ke A gAthA AvA cAreya mAnavIya guNonuM AkhyAna karIne eka uttama manuSyanuM rUpa pragaTa karI jAya che. have AgaLanI gAthAmAM ApaNe je bhAva pragaTa thayA che, teno upoddAta karIe. -- -(140). Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-109 upoddAta - A gAthAmAM satsaMga ke sadguruno saMga, te baMneno mahimA pragaTa karyo che. satsaMgano prabhAva jIvAtmA upara ane tenA vyavahAra upara kevI asara UbhI kare che ane pariNAme samyagudarzana jevuM mahAphaLa prApta thAya che, teno ullekha karIne jIvane aMtara bodha sudhI laI javAno prayAsa karavAmAM Avyo che. gAthAmAM eka spaSTa kramano ullekha che tema ja satsaMganI keDI jIvane kevA suMdara kendra sudhI laI jAya che tenuM AkhyAna karyuM che. gAthAmAM jijJAsunI jIvanakathAno vRtAMta Apyo che, tenuM ApaNe sAMgopAMga vivecana karazuM. ahIM eTaluM ja kahevAnuM che ke gAthA jijJAsune have AgaLanI bhUmikAmAM laI jAya che. bALaka jema moTuM thAya tema tema tenA jIvananA kendrone te kramazaH sparze che, te ja rIte jJAnI puruSonA lADalA bALaka sama jijJAsu sAdhaka sAdhanAno paripAka thatAM kevI kevI bhUmikAono sparza karaze, tenuM sahaja suMdara zailImAM kavirAje vivaraNa karyuM che. have ApaNe gAthAnI peTI kholIe.. te jijJAsu jIvane, thAya sadguru bodha; | to pAme samakitane, varte aMtara zodha / 109 I te jijJAsu jIvane H AraMbhamAM kavirAje te jijJAsu" zabda prayoga karyo che. A zabda koI vizeSa jijJAsu prati IzAro kare che. sAdhAraNa jijJAsu bhale kalyANakArI hoya paraMtu ahIM je jijJAsunI kathA che, te vizeSa prakArano jijJAsu che. "te jijJAsu" kahIne zAstrakAre eka cokkasa jijJAsu prati AMgaLI cIMdhI che. jene ame supAtra gaNyo che, te jijJAsu A mArgano adhikArI banI zake che. prathama padamAM eka sAhajika athavA naisargika nimitta naimittikabhAvano sahaja rIte ullekha thaI gayo che. A prAkRtika saMyoga A rIte goThavAI gayo che. yogya pAtrane yogya pAtranA darzana thAya che. kaho ke suyogya pAtrane suyogya mahApuruSono saMyoga thAya che. A eka naisargika krama che. AdikALathI A krama cAlyo Ave che. potAnA uttama guNothI bodha pAmIne mahApuruSo svayaM sadguru banyA che, temanI gurutAnuM evuM AkarSaNa che ke yogya jijJAsu jIva tyAM sahaja rIte AkarSita thAya Ave che. bIjI rIte Ama paNa kahI zakAya ke yogya jIvanuM bhAvatA paripakava thayuM che, te sagurune AkarSI le che. sadaguru svayaM tenA upara kRpAvaMta bane che. jIvanI pAtratA te sadgurune amRtavarSA karavAnuM uttamakSetra che. A eka akaLa RNAnubaMdha che. kayAreka jIvanI yogyatA hoya paNa koI kAraNathI te yogyatA AvaraNa nIce dabAyelI hoya che. saru ke koI mahAprabhuno yoga thatAM te AvaraNa haTI jAya che ane temanI yogyatA pragaTa thatAM te jijJAsu banI gurucaraNamAM layalIna banI jAya che. jUo ! IndrabhUti jevA mahAvibhUti koI nimitte kAraNe prabhu mahAvIra prati AkarSita thayA Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane tenuM AvaraNa haTI jatAM prabhue tenI badhI jijJAsAo pragaTa karI dIdhI. IndrabhUti gurucaraNamAM layalIna thaI gayA ane gaNadhara gautamasvAmI jevI mahAna padavI meLavI amara banI gayA eTaluM ja nahIM paraMtu mokSagatine pAmI gayA. jyAM sudhI jIvyA tyAM sudhI teo uttama jijJAsu rahyA ane temane sadguruno suyoga maLyo. AvA hajAro draSTAMto jovA maLe che, jyAM prAkRtika rIte jijJAsu ane sadguruno yoga sthApita thayelo che. gAthAmAM paNa A vAtane puSTa karI che. jo ke ahIM saMdigdhabhAva paNa che. jo yoga thAya, to lAbha thAya. hakIkatamAM A saMdigdhabhAvamAM paNa uparyukata prAkRtika suyoganuM kathana upalabdha thAya che. vizeSa vAta - yogya ziSyane yogya guruno suyoga thAya, tevo eka krama che ane bIjo krama evo paNa che ke ayogya jIvane sadguruno yoga thAya ane tenuM pariNAma jIvane mATe kalyANakArI bane che. ahIM je ayogya pAtra che, te pUrNataH ayogya nathI. ayogyatA naimittika che paraMtu tenI yogyatA DhaMkAyelI che. ayogyamAM paNa yogyatA to che ja. tAtparya e che ke pragaTa ke gupta je yogya che, tene ja saddaguruno yoga thAya che. yogyatArahita jIvane kadAca sadguru maLe, to paNa tene suyoga thato nathI. gAthAmAM "jijJAsune sadguru maLe to e pramANe ullekha che paraMtu kharA arthamAM A kathana saMdigdha nathI. uttama jijJAsune sadguru avazya maLe che ane baMnenuM milana thayA pachI je uttama pariNAma Ave che, tenI "to pAme samakitane ema kahIne prazasti karI che. zuM A loka suvihitA kathA nathI ke uttama bhUmimAM paDeluM bIja uttama phaLa Ape che? jijJAsu te uttama bhUmi che. sadgurunA vacana te bIja che. sadguru svayaM kRSaka che. bIja aMkurita thayA pachI tenA samakita rUpI uttama phaLa Ave che. A rIte ahIM "to' zabdanuM vizeSa mahattva nathI, ahIM saheje kAvyabhAve to' zabda mUkAyo che. hakIkatamAM ahIM "jo" "to jevI zaratapUrNa kathA nathI paraMtu A avayaMbhAvI siddhAMta che. jo jijJAsu hoya, to sadguruno yoga maLe ane samakita pragaTa thAya, A nizcita siddhAMta che. jo-to eka prakAranI vyApti che. jo dhUmADo che, to tyAM agni che. jo agni nathI, to dhUmADo nathI. te ja rIte jo jijJAsu che, to saddaguruno yoga avazya thAya che ane jo yoga che, to samakita rUpI phaLa avazya prApta thAya che. gAthA kharA arthamAM saMdehano parihAra karI eka nizcita yoganI ghoSaNA kare che. eka sukhada Azcarya - ATalA vizALa brahmADamAM ane asaMkhya yojanAnA vistAravALA cauda rajaju pramANa lokamAM jyAM anaMta dravyo svabhAvathI pariNamana pAme che ane gatizIla paNa bane che, jenuM koI niyAmaka nathI. vastu svabhAva ja teno niyAmaka che. keTalAka darzanomAM Izvarane niyAmaka tarIke sthApita karyA che paraMtu A Izvara padArtha aizvaryarUpa ja che. sattAvAra ruzvaraH | padArthanI prabhutA te ja IzvaranI sattA che... astu. have mULa vAta para AvIe. pariNamanazIla anaMta dravyo gatizIla hovAthI paraspara yoga paNa pAme che. jema jaDane jaDano yoga thAya che, tema (142) - Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane jIvano yoga thAya che paraMtu sukhada Azcarya e ja che ke yogya tattva yogya tattvane AkarSita kare che. jema puSpanI sugaMdha ane madhamAkhIno saMbaMdha che. jema caMdranA uttama kiraNo auSadhine uttamabhAva arpaNa kare che. kalAkAra ane kaLAno paNa eka subhaga saMyoga che. to kahevuM joIe ke samagra vizva eka uttama mALAnA maNakA jevuM che. AnAthI viparIta saMyoga e che ke ayogyane ayogyano saMyoga thAya ane tenAthI anarthano janma thAya che. A che eka duHkhada Azcarya. prakRtino kaho ke vidhAtAno kaho ke vaijJAnika prabhAva kaho paraMtu A siddhAMtanA AdhAre ja ItihAsanA ujaLA pAnAo ane rakataraMjita durghaTanAo vistArapUrvaka AlekhAyelA che. ahIM jijJAsu ane saruno yoga janma-janmAMtaranI kaThaNa kameniI jaMjIra toDIne jIvane baMdhanamukita prApta karAve tevA samakitarUpI sopAna para ArUDha kare che. samyagudarzana te kevaLa jenatattvajJAnano pAyo nathI paraMtu samagra AdhyAtmika utkrAMtinuM prathama sopAna che. AcAryoe ane ArAdhaka jIvoe samakitanI apAra guNagAthA gAI che. ApaNe samakita viSe UMDa avalokana karIe, te pahelA A ziSya ane gurunA uttama yoga viSe siddhikAre je abhivyakita karI che ane jijJAsu tarIke ziSyane ane mahApuruSa rUpe sadgurune aMkita karyA che temaja A yoganuM parokSabhAve mAMgalya paNa darzAvyuM che, te addabhUta hRdayasparza bhAva che, taviSayaka amRtabiMdunuM pAna karazuM. yoganA vividha krama - yoganA ghaNA krama che. prathama ayoga, viparItayoga, viyoga, vinAzakArI yoga, samagra saMsAranA kramamAM yoganuM virATa tAMDava che. chatAM paNa koI divyakRpA ke daivI zakitathI raNapradezamAM paNa eka mIThuM jharaNuM pravAhita thayuM che ane te che suyoga. sAMbhaLavAmAM ke bolavAmAM ema jaNAya che ke yoga pachI suyoga bane che. paraMtu hakIkatamAM zuM kahetAM suMdara maMgaLakArI zakitaonI upasthiti pachI yoga suyoga bane che. yoga zabdamAM "su" vizeSaNa AgaLa che. jyAM "su" che tyAM zubha, zuddha ke suMdara zakita pragaTa thaI che. have tene sad eTale mahA uttama ane guru kahetA bhAre. jenI vANI ane vartanamAM vajana che, tevA sadaguruno yoga thatAM suyoga banI jAya che. sadguruno yoga thatAM sadaguruno khajAno ziSyane maLe che. A khajAno te saddagurue arpaNa karelo bodha che. suyogamAM subodhano gaMgA-jamunA jevo saMyoga thAya che ane sahaja rIte tenuM mAMgalya hRdayasparzI bane che. subodhanI mImAMsA - vyavahAramAM ke nItizAstromAM paNa bodhadAyaka vacanone subodha kahe che. ane "hitopadeza' jevA nItizAstranA graMtha bodhadAyaka hoya che. mahArASTramAM thayelA rAmadAsa svAmIe je upadezAtmaka graMtha prakAzita karyo che, te paNa ghaNA suMdara bodhadAyaka vacanothI bharelo che. A ane AvA prakAranA bIjI kaLAone lagatA graMtho paNa bodhadAyaka hoya che. bhagavAna RSabhadeve paNa sarvaprathama yugaladharmanuM nivAraNa karyuM, tyAre te samayanI sarva prajAne kaLArUpano ghaNo bodhapATha Apyo hato. vizvanA anya dharmomAM paNa kahevAtA dhArmika graMthomAM ghaNA suvAcya ane subodhadAyaka bhAvo bharelA hoya che paraMtu jainanyAya pramANe A badhA bodhadAyaka graMtho sAMsArika bhAvone paNa prerita karatA hoya che, tethI subodhanI kakSAmAM AvatA nathI. subodha be (143) - Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgamAM spaSTa rIte vibhakata che, laukika ane lokottara. laukika subodha vartamAna jIvanane sparza kare che, vartamAna jIvananA hitAhitano khyAla rAkhe che. bahu thAya to te paralokanI zuddhi mATe bodha Ape che paraMtu tenAthI vadhAre laukika subodhanI sImA nathI. jaina dRSTie paNa laukika subodha prasiddha thayelo che. jemAM nIti ane kalyANanI vAto mukhyarUpe saMgrahita che. mArgAnusArI jIvanA 35 bola jIvananI prAthamika bhUmikAno upadeza Ape che. jaina laukika subodha sAmAnya mAnavajIvananuM lakSa che, vartamAna upadeza paNa lagabhaga A prakAranA subodhathI bharapUra hoya che. Akho dhArmika kathAsaMgraha paNa bodhadAyaka kathAvaMtAthI paripUrNa che. jaina AgamanA vibhAgamAM paNa dharmakathAnuyoga nAmano eka vibhAga nizcita karavAmAM Avyo che. ATalA vivecanathI samajI zakAya che ke laukika subodha zuM che ? A laukika subodha paNa sva-para dRSTie arthAt jainadarzana ane anya dArzanikonI draSTie, ema be bhAgamAM vibhakata che. ApaNe ahIM je laukika subodhanI vAta karIe chIe te ahiMsAno Azraya karanAra laukika subodha eka prakAre vyavahArika dRSTie prAmANika che paraMtu jyAre lokottara subodhane sparza karavAmAM Ave che, tyAre bodha saMbaMdhI draSTi parivartita thaI jAya che. lokottara subodha te mokSamArganuM prAthamika sopAna che. lokottara subodha phakata vyavahArika hitane lakSamAM rAkhato nathI. temAM vairAgya ane tyAga, baMne bhUmikAne majabUta karIne mokSamArganuM AkhyAna hoya che. A lokottara subodha te sAmAnya badhA upadezakono viSaya nathI. jeoe mokSanuM svarUpa vAgoLyuM che ane zAstronuM maMthana karIne navanIta prApta karyuM che, tevA sadguru ja uttama pAralaukika, lokottara subodhanA kalAdhara che. AvA viziSTa kalAdhara mahApuruSa saguru padane pAmyA che. teoe je subodha svayaM prApta karyo che ane je bodhathI athavA bodhalatAthI mukita jevA phaLo prApta thavAnA che, te bodhalatA subodhanI surekhA che. A lokottara subodhanI zuM vizeSatA che, tenA upara dRSTipAta karIe lokottara subodhanI vizeSatA - lakSya para janAra vyakitane jyAM javuM che, te jANavuM jeTaluM jarUrI che, tenAthI vizeSa kyAM nathI javuM te jANavuM jarUrI che. koIpaNa Adeza vidhi-niSedhathI paripUrNa hoya che. jyAre mANasa yogya mArga para padArpaNa kare che, tyAre bhUtakALamAM AcarelA ayogya mArganA saMskAro jAgRta thaIne punaH viparItadazAmAM laI javA mATe jIvane prerita kare che. jo A kupathagAmI bhAvono bodha na hoya, to jIvAtmAne supathamAM cAlavuM paNa durgama bane che. tAtparya e che ke supatha ane kupatha, baMneno bodha subodhamAM samAviSTa che. eka heya che ane eka upAdeya che. lokottara subodhamAM praviSTa thayelA jIvane pala-pala upayoga rAkhavAno che ke udayamAna karmajanya pariNAmo jIvane AdhyAtmika zuddha nirmaLa jJAnAtmaka pariNAmomAMthI karmacetanAmAM tANI na jAya, karmajanya pariNAmomAM otaprota na banAve, te lokottara subodhanuM lakSya che. samyagudarzananI prApti thAya, te pahelAM mithyAtvamohanIyakarmanA bhAvo udayamAna che. jema mAchalI kAMTAmAM rahelI mIThAInA lobhe mRtyunI jALamAM phasAya che, tema mithyAbhAvo paNa sukhAbhAsa karAvI jIvane uttama bhUmimAM jato aTakAve che. A samaye subodha ja tenI rakSA karI -(14) - ISSNNNNNN NNNN\\\\\\ \\\\\\\\\\\ \\\\\\\\\\\\News , Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zake che. sadgurue je AdhyAtmika zikSA ApI che, te lokottara subodha che, te ja sarue ziSyane ApeluM alaukika dhana che. ahIM subodha ane saruno tAdAbhya che. jyAM saddaguru che, tyAM subodha che ane jyAM subodha che tyAM sadguru che. je sadaguru che, te ja subodhanA adhiSThAtA che ane subodha tenuM uttama Adheya che. saguru ane subodha baMne ekAtma hovAthI lokottara subodhanuM adhiSThAna che. A UMDI mImAMsAthI samajI zakAze ke A subodha te sAmAnya bodha nathI tema ja te laukika bodha paNa nathI paraMtu A sarvottama lokottara bodha che. je bodhamAM AtmadravyanI sUkSma gatizIlatA ane kriyAzIlatAnuM AkhyAna che, je subodhathI jIvanA lokottara guNono vikAsa thavAno che, te sagurue Apelo A prakAzastaMbha che. subodhathI phalita thatAM guNonuM AgaLanI gAthAomAM svayaM zAstrakAra varNana karavAnA che. ahIM ApaNe subodha zuM che? tenI mULabhUta bhUmikA varNavI che, te AMkha ughADI rAkhIne cAlavA mATenI preraNA che. A jagyAe jijJAsa, subodha ane saru, Ama triveNI saMgama eka tIrthanI bhUmikA bhajave che. jyAM uttama nadIono saMgama che, te svayaM tIrtha banI jAya che, tema A saMgama paNa jIvane taravA mATenuM eka tIrtha che. A tIrthamAM snAna karavuM, te mokSanA upAya rUpI bIjane prApta karI uttama bhUmikAmAM AropaNa karavAnI zikSA Ape che. triveNI saMgamamAM saguru ArAdhya che ane jijJAsu te ArAdhaka che, subodha thavo, te tenI ArAdhanA che. jUo, zAstrakAre kevo sumeLa sAdhyo che. eka saraLa padamAM ArAdhaka, ArAdhya ane ArAdhanA, je dharmanA mukhya pAyA che, teno ullekha karyo che. have A triveNI saMgama pachI je suphaLa prApta thAya che, tenuM kavirAja svayaM gAthAnA uttarArdhamAM kathana kare che. to pAme samakitane - pAmavuM te prApta thavAnI kriyA che. yogya kAraNonI ArAdhanA karyA vinA jIva IcchApUrvaka koI cIja pAmI zakato nathI ane jo kAraNa sAmagrI anukULayogamAM upasthita hoya, to IcchA karavAnI jarUra rahetI nathI. jIva svataH suphaLa pAme che. pAmavuM te AnuSaMgika kriyA che. yogya ArAdhanA karavAno jIvano adhikAra che. vRkSanuM pAlana karI, surakSAno yogya prabaMdha karI jalasiMcana thAya, to vRkSamAM phaLa svataH Ave ja che. sAdhanA te prayatna che. phaLa te prAkRtika kriyA che. IcchA eka zakita che. zakitano pratikULa prayoga karavAthI IcchA rAganuM rUpa dhAraNa kare che. eTale zAstrakAro kahe che ke phaLanI IcchA rAkhyA vinA yatna karavo. IcchA vinA kArya thatuM nathI. ahIM IcchAno artha anya IcchAno tyAga karI "mAtra mokSa abhilASa" jevI eka ja IcchA rAkhavAnI che. A IcchA, te phaLanI IcchArUpa nathI, A sAdhanAnA saMkalpa rUpa IcchA che. mokSanI abhilASA eTale mokSa eka vRkSa che ane tene anukULa je sAdhanA che, tene vyavasthita rIte sAdhavAnI IcchA che. mATe ahIM siddhikAra kahe che ke "to pAme samakitane" "to' no artha che sAdhanA, upAsanA, ArAdhanA ke saguruno subodha, A badhA kAraNo hAjara hoya, "to' samakita mATe koI alaga puruSArtha karavAnI jarUra nathI. saheje samakita rUpI suphaLa jIvane prApta thAya che. pAmavuM' e zabda ghaNo mahattvapUrNa che. dravya, kSetra, kAla, bhAvanI samucita avasthA te svayaM Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyAzIla che. padArthamAM svayaM phaLa ApavAnI yogyatA che. AvaraNono parihAra karavo, te eka mAtra upAya che. AvaraNo dUra thatAM dravya ucita paryAyane pragaTa kare che. ahIM jIva svayaM adhiSThAtA che ane adhikaraNa paNa che. jene subodha thayo che, tevo jIva svayaM samakitane pAme che. bhagavAna mATe svayaMbhava vizeSaNa prayukata thAya che arthAt temanI ArAdhanA pUrNa thatAM teo svayaM bhagavapaNuM pAme che, arihaMta pada meLave che. te ja rIte ahIM mithyAtvAdi pratibaMdhaka dUra thatAM, jJAnanuM pariNAma subodhAtmaka hovAthI, koI mithyA aDacaNa karatuM na hovAthI, vicAra suvicAra thAya che, karma satkarma banI jAya che, tyAre jIva svayaM samakita arthAt samyagadarzanane pAme che. arthAt samakita pragaTa thAya che, samakitane pragaTa thavAno avasara maLe che. dravya zuddhi ane bhAvazuddhi anukULa thatAM pariNAmazuddhi rU5 samakita udbhava pAme che. AtmA AtmaguNo meLavIne svayaM samRddha thAya che. jema mela dUra thatAM vastranI zuklatA svayaM pragaTa thAya che. zuklatA te vastrano potAno guNa che, mela te bAhya aDacaNa hatI, aDacaNane dUra karavAno prayatna ne sAdhanA che. dUra karavAnA upAyanuM jJAna hovuM, te subodha che. yogyabodhathI vighAtaka kAraNo dUra thatAM samakita rUpI zukalatA svayaM pragaTa thAya che. A che pAmavAnI prakriyA ane pAme' zabdanI vyAkhyA. yogya raste javAthI yogya sthAna prApta thAya che te zAzvata siddhAMtanI ahIM abhivyakita karI che. tenI sAthe sAthe guru vinA jJAna nahIM, te ukitanuM zAstrakAre kathana karyuM che. sadguruthI subodha thAya ane pariNAme samakita pamAya che. A rIte uparyukata ukti sArthaka thAya che. zuM pAme che? praznanA uttara rUpe "to pAme samakitane' tema kahIne siddhikAre samakitanI sthApanA karI che. have ApaNe samakita arthAt samyagadarzananA darzana karIe. samakita - samakita zabda jaina paraMparAmAM samyagadarzana mATe rUDha thayelo zabda che. samakitano artha zAstrIya bhASAmAM samyagradarzana karavAmAM Ave che. sarva prathama ApaNe samyagadarzanano zAbdika artha spaSTa karaze. karma ATha che. temAM jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya, te be mukhya karma che. te karma zRMkhalAnA mukhya kapATa jevA che. jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thatAM jJAna ane darzananI ubhayAtmaka sAhajika paryAya pragaTa thAya che paraMtu viTaMbanA e che ke A jJAna ke darzana yathArtha hotuM nathI. satya bhAvone AMzika rUpe pragaTa kare che. jene pramANajJAna kahevAmAM Ave che paraMtu temAM saikAlika nirNaya na hovAthI te jJAna AMzika satya hovA chatAM yathArtha jJAna hotuM nathI. te ja rIte darzana paNa ayathArtha hovAthI nirNayAkabhAvothI vaMcita rahe che. kahevAno sAra e che ke saheje prApta thayeluM jJAna ke darzana jJAna hovA chatAM yathArtha nathI. eTale zAstromAM tene ajJAna ke viparItajJAnanI saMjJA ApavAmAM AvI che ane darzana paNa yathArtha na hovAthI tene adarzana ke mithyAdarzana jevI saMjJA maLI che. sArAMza e che ke temAM yathArthapaNuM khUTe che, ghaTe che, tene yathArtha thavAnI jarUra che. A yathArtha mATe samyaka zabda vaparAya che. satyathI paNa samyaphanI sthiti UMcI che eTale ahIM samyapha zabda upara bhAra mUkavAmAM Avyo che. samyaka eTale yathArtha pariNati, te eka svataMtra pariNati che. A samyaka pariNatino AdhAra jJAnAvaraNIya ke darzanAvaraNIya karmano kSayopazama nathI paraMtu mithyAtva mohanIyakarmano kSayopazama, teno mULa Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhAra che. darzana ane jJAna hAjara hatA paraMtu mithyAttvamohanIyanA kSayopazame yathArtha pariNita rUpa je samyabhAva udbhavyo che, te samyabhAva darzana ane jJAna sAthe joDAya che ane have samyak + darzana ane samyak + jJAna, A rIte samyagdarzana ane samyajJAna udbhava pAme che. 'samyak' e eka nirALI pariNati che. A pariNati zraddhArUpa che. tenuM AvaraNa mithyAttvamohanIya che. teno kSayopazama thatAM zraddhA nirmaLa bane che. zraddhAe darzana ane jJAnano saMgama karyo che. bIjI rIte kaho to jJAne potAnI vivekazakitathI svayaMne nirmaLa karyuM che ane zraddhAnuM varaNa karyuM che. darzana paNa have aMdhApo choDIne dekhatuM thayuM che ane teNe paNa jJAnanA cIle cAlIne samyabhAva rUpI zraddhAnuM varaNa karyuM che. zraddhAnuM varaNa karavAthI jJAna ane darzana baMne pAvana thaI gayA che. samyagdarzana ane samyajJAna jevA zabdo vyavahAramAM prayukta thayA che. zAstrIyadRSTie to zAna samyag hoya, to ja te jJAna kahevAya che. darzana paNa samyag hoya, to ja darzana kahevAya che chatAM paNa vadhAre spaSTatA mATe ane vyavahArika jJAnano parihAra karavA mATe samyag zabda joDavAmAM Avyo che. A samyak jema jJAna ane darzanane pAvana kare che, tema cAritrane paNa pAvana kare che. samyagdarzana zabdanI ATalI zAbdika vyAkhyA karyA pachI ane zabda saMbaMdhI eka pracalita zaMkAnuM nivAraNa karIne samakitanA gUDhabhAvono sparza karazuM. eka rIte yogya che ke samyagdarzana mATe samakita zabdano vyavahAra thayo che. hakIkatamAM to samyabhAva AdaraNIya che ane samyagbhAvamAM jJAna ane darzanane saMyukata karavAmAM AvyA che. darzana ane jJAnane zeSa karI phakata samyabhAvane vyakata karavA mATe samakita zabda paryApta che. samakita zabdamAM darzana ane jJAna zabdanuM uccAraNa karyA vinA paNa tenA samyabhAvanI abhivyakita thAya che. A vyavahArika zabda ghaNo bhAvapUrNa banI gayo che... astu. samakitano gUDhArtha have ApaNe samakitanA kakSamAM praveza karIe. samyagdbhAvathI zAstrakAra zuM kahevA mAMge che, te samajavA prayatna karIe. padArthanI pariNati te vartamAnakAlika paryAyarUpe pragaTa thAya che. te eka sAmayika satya che, kSaNika satya che. teno bodha karavAthI jIvAtmA vyavahAramAM joDAya che. jyAre dravyanI traikAlika pariNatino bodha karI akhaMDa satyane samajavuM te samyagdbhAvanI zreNImAM Ave che. satya be prakAranuM che. (1) vartamAnakAlina sApekSa satya (2) traikAlika nirapekSa satya. aMgrejImAM A baMne satyane samajavA mATe be zabda che. Relative Truth ane Real Trueth. rIleTIva Tutha che, te sApekSa satya che. te paryAyajJAna pUratuM sImita che. temAM akhaMDa dravyano bodha nathI, te paryAyAtmaka jJAna che. A jJAna padArthanuM parivartana thatAM parivartana pAme che tenI eka prakAre AvI tripuTI bane che. paryAya paNa kSaNika, tenuM jJAna paNa kSaNika ane tenAthI upajatuM sukha paNa kSaNika, A traNe tattvo kSaNika satya hovA chatAM asatyanI zreNImAM jAya che, eTale ja dharmagraMthomAM saMsArane asatya ane azAzvata kahyo che. satya hovA chatAM asatya che kAraNa ke te kSaNika satya che. jyAre paryAyathI upara UThIne jJAna dravyAtmakabhAvone sparze che, tenuM vaikAlika svarUpa (147) Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nihALe che, tenA pariNAmono vicAra kare che, tyAre AvuM jJAna kSaNika maTIne zAzvatajJAna bane che, te nirapekSajJAna che kAraNa ke te padArthanuM avalaMbana lIdhA vinA svayaM yathArthabhAve ubhUta thayuM che, jethI A jJAnamAM dravyonuM sAcuM pratibiMba paDe che. je jJAna viSayAbhimukha che, viSayothI prabhAvita che, te jJAna nirapekSajJAnanI zreNImAM AvatuM nathI. A rIte taikAlika nirNayathI akhaMDa satyanI prApti thAya che. je akhaMDa satya che, te ja yathArtha satya che. je yathArtha satya che, te ja samyagubhAva che. samyagubhAvane satyabhAvathI chUTo pADIne akhaMDa satyano pratibodhaka mAnyo che. satya kahevAthI vyavahArika satyanuM grahaNa thAya che paraMtu samyagubhAvanuM paryApta rUpe grahaNa thatuM nathI. je paryApta satya che, te ja samyagubhAva che. mATe AdhyAtmika zAstromAM satyadarzananI jagyAe samyagudarzanano vyavahAra karyo che. samyagudarzana tattvano nirNaya kare che, jyAre satyadarzanamAM vyavahArika satyano paNa samAveza thAya che mATe tattvadarzanano sparza karavA mATe yathArtha draSTinI AvazyakatA che. vizvanI ke dravyonI je sAMgopAMga pariNati che ane temAM jIva dravya mithyAbhAvo sAthe pariNati karato rahe che paraMtu jo jJAnavRSTino abhyadaya thAya, to Atma dravyanI pariNati zuddha pariNAmone pragaTa karI parama sukhazAMti meLavI zake che. te jeTaluM nakkara satya che teTaluM dRSTi sAme bhajavAtuM vizvanATaka satya nathI arthAt je satya dekhAya che te khoTuM che ane je nathI dekhAtuM te pUrNa satya che. samyagubhAva badhA padArthonA svarUpanI tAravaNI karIne jIva dravyanA svarUpano sAco nirNaya kare che ane yathArtha bodha prApta karI jIvAtmAne samakitanA sopAna para AruDha kare che, mATe gAthAmAM kahyuM che ke "to pAme samakitane". subodha thayA pachInuM A suphaLa che. subodha samakitanI pUrvabhUmikAnuM vicArAtmaka jJAna hatuM. subodha paNa yathArtha bodhathI bharelo jJAnakuMbha che. A jJAnakuMbha sadgurue arpaNa karyo che. jJAnakuMbhamAM samakitarUpI nirmala jala bharyuM che. A che gAthAno gUDhArtha. yathArthabhAvamAM ke samyagubhAvamAM je vaikAlika nirNaya thAya che, te nirNaya kevo che, zA mATe ATalo mahattvapUrNa che ane mukitanI upAsanAmAM tene prathama sthAna zA mATe ApavAmAM AvyuM che, te samajavAthI samyagubhAvanuM mUlyAMkana thaI zake che. jagatano krama evo che ke koIpaNa kriyAmAM joDAyelo jIva te kriyA pratyenA vizvAsanA AdhAre kriyAzIla banI rahe che. vizvAsa e jIvananA kAryonuM mahattvapUrNa aMga che. vizvAsa khoTo che, to AkhuM jIvana khoTuM che. vizvAsa badale che, to jIvana badalAya che. vizvAsa sAco ke satya hoya, to jIvana sAcu ane satyamaya bane che. vizvAsa te ja mUlAdhAra che. khoTA vizrvAsane zAstramAM mithyAtva karyuM che ane sAcA vizvAsane samakita kahyuM sahu prathama khoTA vizvAsano bhaMga karavo, te pradhAna kArya che ane satya vizvAsanI sthApanA karavI, te mahattvapUrNa ArAdhanAnuM prathama kadama che. have jUo, ame ahIM je vizvAsanI vAta karIe chIe, te koI sAMpradAyika ke atRzya, apratyakSa tattvanI vAta nathI paraMtu sArvabhauma pratyakSabhUta druzyamAna potAnA gharanI ja vAta che. spaSTa rIte joI zakAya che ke mAnavajIvanamAM Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahelA vikAro anarthanuM mULa che. A vikArothI vyakitanI ke samAjanI ke vizvanA stara para vizALa hAni thaI che. A badhA vikAro ane krodhAdi durguNo ahitakAraka che. chatAM paNa jIvane A doSo sAthe anaMtakALano sahavAsa hovAthI tenA para te vizvasta che. jema bApadAdAthI corI karanArA parivAramAM utpanna thayelo cora corInA kAryamAM ja vizvAsa kare che, tema A sAmAnya jIva kaSAyabhAvamAM Asakata che ane tenA upara vizvAsa kare che. kaSAyo upara vizvAsa karavAthI te anaMtakALa TakI rahe che ane teno anaMta anubaMdha paDayA kare che, tethI zAstramAM tene anaMtAnubaMdhI kaSAya kahe che. te anaMtAnubaMdhI kahevAya che kAraNa ke te vizvAsano aMta na Ave tevo vizvAsa che. Ama kaSAya paNa anaMta che ane vizvAsa paNa anaMta che. A vizvAsano bhaMga karavo, eTaluM ja nahIM paraMtu sAmA pakSamAM jIvanuM je guNAtmaka svarUpa che, tenA upara zAzvata akhaMDa vizvAsa karavo, te che samakitanuM rahasya. AcAranuM parivartana to yathAzakita yathAyogya kAlakrame thatuM rahe che paNa vizvAsanuM parivartana karavuM, te akhaMDa kriyA che. vibhAva uparathI vizvAsa chUTe ane zuddha svarUpa upara jIva Azvasta thAya, tyAre te yathArtha darzanamAM praveza karIne akhaMDa dravyanuM Alokana kare che. darzanamAM have tene spaSTa samyagudarzana thayuM che ke pUrNa satya zuM che ? yathAthabhAvonuM astitva zuM che ? dravyonI je sattArUpa bhUmikA che, nirvikalparUpa je dhovyabhAva che, te dhriauvyabhAvano sparza karavAthI teno AMtarika nirNaya ke AtyaMtara vizvAsa sthira thayo che. Avo sthirabhAva te samakitanuM hArda che. samakitI jIvanuM te amUlya ratna che. jIva sAthe joDAyelA kaSAyabhAvo che, te mArA potAnA sukha-du:khanA AdhArabhUta vikAro che paraMtu ajJAnanA kAraNe jIva A vikArone guNAtmaka mAne che. A vikAra ke vibhAva choDIne tenAthI sUkSma, tenAthI nyAruM bIjuM koI potAnuM zuddha bhAvabhareluM Atmatattva che tevo tene jarA ya khyAla Avato nathI. je kAMI che, te A bAhya dRzyamAna anubhavAtA bhAvo, te ja satya tattva che. A che mithyAtvanuM rU5. A che prAkRtika gADha baMdhana. abodhayukata ekendriyAdi jIvo paNa pratyakSa ke parokSa rUpe kaSAyAdibhAvothI jakaDAyelA che. te jIvonuM mithyAtva apragaTa rUpe temanI sAthe AdikAlathI joDAyeluM che... astu. kAlakramamAM saddaguruno yoga ane subodha thavAthI vikArothI nirALuM evuM sUkSma tattva tenI samajamAM Ave che, tyArapachI te tattvano svIkAra kare che. A che samakitanI pUrva jJAnAtmaka bhUmikA. tattvadarzana thayA pachI mahApuNyano udaya hoya ane jIva laghukarmI hoya, tyAre Atmatattva para vizvAsa jAgRta thAya che. svabhAva guNo te pUrNa kalyANarUpa che ane kaSAyabhAvo te sarvathA anarthakArI che. kramazaH azubha ane zubha, baMne bhAvo sarvathA tyAjya che. paNa mattA kabUde zuddha patni sarve kAke - A eka AtmA ja sarva prakAre sArthaka ane zuddha tattva che, tene choDIne bAkInuM badhu anartharUpa che, te sArthaka nathI ane zuddha paNa nathI, te vikAra rUpa che. Avo saikAlika vizvAsa te saMpUrNa zuddha samakita che, tene samyagadarzana kahe che. samyagudarzana te phakata eka draSTikoNathI ubhUta thayelA paryAyAtmaka jJAna upara vizvAsa karatuM nathI paraMtu sarva draSTithI, sarva draSTikoNathI je sArvabhaumajJAna niSpanna thayuM che, te jJAnane pramANabhUta mAnI tenA upara vizrvAsa - -(149). Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che. aMtaraMgamAM eka jJAnanI ane bIjI zraddhAnI ema be paryAya che. jJAna vastune jANe che, jyAre zraddhA vivekapUrNa vizvAsa kare che. yogyajJAnanI dhArA te samyajJAna che ane yogya zraddhAnI dhArA te samita che. samakitIno vizvAsa akhaMDa che jyAre mithyAttvIno vizvAsa khaMDa khaMDa che. mithyAdarzanamAM je vizvAsa che, te viphaLa che, eka prakAre niSphaLa che. zraddhA e jIvanI prAkRtika zakita che. nAnA--moTA badhA jIvo koIpaNa jagyAe vizvAsanI khIlI mArIne tyAM baMdhAtA hoya che. kayAreka jJAna na hovA chatAM zraddhAno Azraya karIne jIva mithyAbhAvonuM sevana kare che. arthAt mithyAzraddhAnA AdhAre mithyA AcaraNa thatuM hoya che. mithyAttvanI prabaLatAthI mithyA caritranuM paNa nirmANa thAya che. vyakitanA mithyAbhAvo tenA jJAna ane AcaraNa, baMnemAM utarI Ave che, jyAre samakitanI prApti thAya, tyAre jJAna paNa zuddha thAya che ane AcaraNa para paNa teno prabhAva paDe che. samakita e samagra sAdhanAnuM eka viziSTa mahAkendra che. samakita mATe guNasthAna zreNImAM eka AkhuM guNasthAna, cothuM guNasthAna nirdhArita karavAmAM AvyuM che. koIpaNa bAhya sAdhanAnI dhArA sarva prathama zradghA upara AkramaNa kare che ane mithyA dhArAo mithyA vizvAsa karavAmAM moTo bhAga bhajave che, jyAre zuddha ahiMsAtmaka jJAnadhArAo ane sadguru sarva prathama zuddha zraddhAnI sthApanA kare che, tene sakita kahe che. mATe zAstrakAra A gAthAmAM lakhe che ke 'to pAme samitane', 'to' eTale mahApuNyodaya hoya, sadguruno yoga hoya, jJAnAvaraNIyakarmano kSayopazama hoya, bodhAtmaka yogyatA pAmI jIva subodhI banyo hoya, 'to'. gAthAmAM mUkelo 'to' jevo tevo nathI. te vAtacItamAM vaparAto 'to' nathI. paraMtu jIvanI samagra yogyatAno sUcaka 'to' che. jema koI kahe rAjAnI AjJA maLe to huM rAjayane samRddha karI dauM. A vAkayanA 'to' mAM rAjAe arpaNa karelI pUrNa sattAno bodha che. te rIte gAthAmAM prayukata 'to' gurue ApelA subodhanuM pAcana sUcita kare che. jIva subodhathI paripakava thayo hoya, to. 'to' nI pAchaLa eka AkhI pRSThabhUmi che. pAyo majabUta hoya, to rAjamahela majabUta bane che. A 'to' pAyAnI kitanI sUcanA Ape che. te. ja rIte gAthAmAM prayukata 'to' jIvanI mULabhUta yogyatAnuM darzana karAve che ane kahe che ke have A choDamAM suMdara phUla ugavAnA che. subodhI jIvanA mAthe khIle samikatanA phUlaDA re... tevuM vAkaya sArthaka thAya che. samakitanI ATalI bhAvAtmaka vyAkhyA karyA pachI ane samakita pAmyA pachI AMtarika kriyAtmaka zuM pravRtti cAlu thAya che, teno khyAla zAstrakAra have pachI Ape che. varte aMtara zodha retImAM paDelA pagalAne joIne have teno pArakhu, jenA pagalAM paDayA che, tene zodhI kADhavAnI pravRtti kare che. pagI hovAthI pagalAne oLakhI pagalAdhArakane paNa oLakhavAno prayAsa kare che. sAdhaka koIpaNa uttama kendramAM pahoMcyA pachI kendranA guNothI prabhAvita thaI AgaLanI guNAnusArI pravRtti ke AgAmI kriyAtmaka bhAvone grahaNa karavA prayatnazIla bane che. jema bhamaro sugaMdhanA AdhAre phUla sudhI pahoMcavA mathe che. nadInuM pANI DhALa maLatAM samudra tarapha vahe che, te ja rIte tRSAtura vyakita jalasarovaranA kinAre pahoMcavA Atura hoya che. mA potAnA bALakane punaH punaH joIne prasanna thAya che. A rIte samikata pAmelo jIva cUpa thaIne besI raheto nathI. sakita te eka evI dorI che, je dorInA AdhAre manuSya kendra sudhI pahoMcI zake che. samakita avratAtmaka hovA chatAM te vratabhAvane varavA mATe lAlAyita thAya che. samikata e koI (150) Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSkriya kendra nathI paraMtu tenA aMtaramAM moTI uthalapAthala thAya che. jhADI jhAMkharA ane kaMTaka bharelo mArga choDIne have tene rAjamArga para cAlavuM che. have te bAhya pravRttithI parAbhUta thaIne AMtiraka saMzodhanamAM praveza kare che. gAthAmAM mUkelo 'varte' zabda bahumukhI che. 'varte' mAM vRtti, pravRtti ane vartamAna avasthA, saha sAhajika paryAya, te badhA bhAvonuM udbodhana che. tenI sAthe joDAyelo 'aMtara zodha' zabda paNa AdhyAtmika bhAvothI bharapUra hoya, tevo spaSTa IzAro che. have ApaNe aMtara zodha zuM che, te kevI rIte pravartamAna thAya che, te baMne prazna upara gAthAnuM marmasparzI thoDuM vivecana karazuM. zodhanI prakriyA gAthAmAM 'aMtara zodha' zabdano prayoga che. zodhano artha che zuddhikaraNa athavA jijJAsA. zodha karavI eTale gotavuM, jANavuM, samajavuM vagere. jyAre zuddhikaraNa eTale pramArjana karavuM, svacchabhAvone utpanna karavA. nirmaLa svarUpane nihALavuM ItyAdi prakriyA zuddhikaraNanI kriyA che. pUrvamAM je jIva jijJAsu hato, teNe sadgurunA zaraNamAM AvIne subodha prApta thayA pachI sakita meLavyuM paraMtu tenI A jijJAsAvRtti hajI naSTa thaI nathI, naSTa karavAnI jarUra paNa nathI. jijJAsA te eka prakAranI jJAnavRtti che, tenI jijJAsA vadhAre tIvratara ane tIvratama thatI jAya che. je jijJAsA upAya sudhI sImita hatI, te have samyagdarzana thayA pachI vadhAre tIvratara thaI aMtaramukhI thAya che. jenuM darzana thayuM che, tevA AtmAdhirAjane vadhAre samajavA mATe zodha eka prakAre unmukha thaI che. have A jijJAsA Atmadevano UMDo paricaya pAmI zuddhabhAvane varavA mATe prayatnazIla bane che. have tenI sthiti svAbhAvika kramamAM aMtara zodhavALI banI che. tenI badhI vRttio AtmaniSTha thavAthI vRtti paNa jANe kahyAgarI thaIne aMtara zodhamAM pariNata thAya che. eka prakAre svataH aMtara zodhanuM kArya AraMbha thaI cUkayuM che. koIpaNa vastunA kendra sudhI javuM, te aMtara pravezanI kriyA che. mULa tapAsavuM, jyAMthI upayoga ke yoganuM halanacalana thAya che, jyAMthI adhyavasAyo udbhave che, jyAM udayamAna pariNAmo pravartamAna thAya che, tevuM koI adRzyamAna kendra hovuM joIe. te adRzyamAna hovA chatAM vartamAna jJAnaparyAya parizuddha thAya, to te adRzya paNa dRzya sadRza pratIta thAya che. niHzaMkabhAve te mULabhUta kendrasthita akhaMDa dravyanI jhAMkhI thAya che. te dravya che, che ane che, Avo traikAlika ahobhAva udbhave che. zodha eTale je jJAnaparyAyathI Atmadarzana thayuM, te jJAna paryAya paNa zuddha thaI che. paryAya rUpa upakaraNa zuddha thavAthI te aMtarano sparza kare che. aMtaranA mArgamAM rahelo je koI sUkSma vibhAva che, tene paNa kore mUkI de che. tene TALavA karatAM tenI tAravaNI kare che. koIpaNa cIjanuM naSTa thavuM, te tenI kAlalabdhi che paraMtu tenA prabhAvathI dUra rahevuM, te jIvano puruSArtha che ane te ja aMtara zodha che. ghauMmAM rahelA kAMkarAne TALI zakAtA nathI, tene tAravI zakAya che. TaLavuM te koIpaNa paryAyanuM svAbhAvika parivartana che, jyAre tAravaNI te potAnI vivekazakita che. A viSaya ghaNo ja gaMbhIra ane vicAraNIya che. ahIM saMkSepamAM eTaluM ja kahezuM ke zuddhipUrvaka badhA vibhAvone rokIne tenAthI vimukata rahI AMtarikabhAvomAM ramaNa karavAnI ane temAM sthira thavAnI prakriyA che, te aMtara zodha che. samyagdarzana thayA pachI jIva cAritra sanmukha thAya che. aMtara zodha thavAthI kaSAyono parihAra thatAM cAritranA pariNAmo jhaLakavA lAge che. A che aMtara zodha. A che samakita pAmyA pachInI Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravartamAna paristhiti. mATe ja kRpALudeva kahe che ke "va aMtara zodha' sUkSma zuddhikaraNanI kriyA ke aMtarazuddhinI kriyA, te eka prakAranI cAritrarUpa kriyA che. je cAritranA bhAvo pragaTa thavAnA che, tenA bIja rUpa cAritra lakSaNo pravartamAna thAya che ane samyagudarzananuM zuddha svarUpe pragaTa thatAM ja cAritranI sAthe tenI kaDI joDAya che, aMtara zodha, te ghaNo ja mahattvapUrNa AdhyAtmika kriyAtmaka uttama pariNAma che. A AkhI gAthA adhyAtmabhAvothI bharelI che chatAM ApaNe tenA AdhyAtmika saMpUTane joIe. AdhyAtmika saMpUTa : parvatanI Toca para pahoMcanAra yAtrika kramazaH upara jato jAya che, tema tema uparanI havA badalAtI jAya che ane eka pachI eka vilakSaNa AnaMdanI anubhUti karato jAya che. sthAnabhede tenA guNAtmakabhAvo badalAtA jAya che. ghaNI rajhaLapATa karyA pachI koI vyakita suMdara vizrAmagRhamAM pahoMce, tyAre te vilakSaNa zAMtino anubhava kare che. parvatanI uparanI Toca para javAnuM bAkI che paraMtu tenI upAjya manohara AnaMdasthalImAM paga mUkatAM te uparanA AnaMdanI jhalaka meLavI le che. meru parvatamAM paNa bhadrazAlavanathI AgaLa jatAM naMdanavana Ave che. te rIte AtmAnI utkrAMtimAM bhadrabhAvothI upara uThatAM jIva naMdanavanamAM praveza kare che. have jIva anya dravyonI sattAthI nirALo thaI AtmasattAnA surAjyamAM jANe pravezI gayo che ane naMdanavanamAM AvI gayo che. bAhyabhAve anya dravyonI sattA pratyakSabhUta hatI paraMtu AtmadravyanI vimukata, nirlipta, aspRSTa evI eka svataMtra sattAno khyAla AvatAM jIva nAcI UThe che. jema bhUmi upara beTheluM pakSI UMce AkAzamAM gati kare, tyAre pRthvIthI dUra thaI, pRthvInuM avalaMbana choDI zuddha AkAzanuM avalaMbana kare che. tema have A AtmA samakitanI mahora chApa lAgyA pachI Urdhvagati karatAM badhA bAhya AlaMbanathI nirAdhAra thaI, Atma sattArUpa AkAzanuM AlaMbana pAme che ane anaMta AkAzamAM gamana karavAno nirmaLabhAva jAgRta thAya che, A che A gAthAnuM amRta. upasaMhAra : atyAra sudhI SasthAnakanI je vyAkhyA cAlatI hatI, temAM aMtima sthAna mokSanA upAyanuM che. ziSyane suMdara samAdhAna ApI punaH zAstrakAre eka abhinava kramano AraMbha karyo che. A kramamAM jijJAsA, subodha, saru yoga ane samakita sudhInI bhUmikAo grahaNa karI che. samakitanI bhUmikA maLyA pachI jIva kevo vikAsa kare che, tyAM tenI zuM sthiti che, tenuM A gAthAmAM AraMbhika jJAna ApyuM che. jo ke A viSaya AgaLa vistAra pAmaze paraMtu siddhikAre A gAthAmAM samakita pachInI paNa aMtara zodha jevI eka bhUmikAnuM AkhyAna karyuM che. A gAthAmAM cAra bhUmikAnA je cAra zabdo mUkayA che, te paNa supAya, suMdara ane bodhagamya che, tenuM ApaNe mArmika vivecana karyuM che, tenA mArmika bhAvone udghATita karyA che. gAthAmAM A cAre padomAM ghaNA vibhinnabhAvothI pRthakkaraNa karI zakAya tevA vyApakabhAvo che. gAthAno sAra e che ke uttama jijJAsAnuM uttama phaLa maLe che. jIzA) Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-110 upodghAta pAchalI gAthAmAM samakita prAptinI sthApanA karI. A samakita prAptino rasto bahu saraLa nathI, samakitanA keTalAka pratiyogIo jyAM sudhI astitva dharAve che, tyAM sudhI samakita prApta thavAmAM bAdhA hoya che. pUrvanI gAthAomAM kathita samakitanA kAraNo subodha ane sadguru, A be nI upasthiti hovA chatAM A gAthAmAM kathita pratiyogIno abhAva jarUrI che. kharI rIte A gAthA pUrvanI gAthAnI pUraka che. baMne gAthA dvArA samitanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. gAthAno ATalo upodghAta karyA pachI have gAthAmAM praveza karIe. mata darzana Agara tajI, varte sadgurulA; lahe zuddha samakita te, jemAM bheda na pakSa // 110 // mata, mati ane matAgraha siddhikAre sarvaprathama mata darzanano Agraha mUkavAnI apIla karI che. jo ke pUrvanI ghaNI gAthAomAM matAgraha ke koIpaNa dArzanika pallu upara ekAMta ArUDha na thavA mATe sAruM evuM vivecana thaI gayuM che. zAstrakAra AvA koIpaNa haThAgraha ke matAgrahathI saMpUrNa mukata rahevAnI preraNA Ape che. mati, mata ane matAgraha A traNe zabdone samajavA jevA che. mati te koIpaNa cIjane samajavA mATenI prApta thayelI IzvarIya zakita che. mati jyAre prAMjala banIne tattvanI AlocanA kare che, tyAre mata kahetAM eka abhiprAya nakkI thAya che. dravya ke tattva sabaMdhI je kAMI nirNaya thayo hoya, te mata kahevAya che. mata te matinuM vistRta phaLa che. ghaNA badhA mato saMgrahita thAya, tyAre eka sAMgopAMga darzana upalabdha thAya che. ti ane mata baMne jJAnanA ke darzanazAstranA Avazyaka aMga che paraMtu matAgraha te eka prakArano bauddhika mela che, eka kalaMka che. jema koI vastumAM kacaro Ave, tyAre te vastu potAnA guNadharmathI viparIta thAya che, te ja rIte matAgraha paNa matamAM udbhavelo eka doSa che. jema ghI mAM kITu hoya, sonAmAM bIjI dhAtu bhaLelI hoya, dRSTimAM kamaLA jevo roga hoya, to te badhA phakata AvaraNa nathI. te AvaraNa to che ja, te uparAMta te vikSepI tattvo paNa che. suMdara kapaDAmAM rahelo mela durgaMdha utpanna kare che, tema A matAgraha mati ke matanuM phakata AvaraNa karato nathI paraMtu bIjA keTalAka rAgAdi doSa paNa utpanna kare che, mATe sUkSma buddhithI upayogapUrvaka viveka karavAno che ke mata ane mati zuM che ? ane matAgraha zuM che ? yogya rastAmAM jema cIkaNo ane lapasaNo kAdava thaI jAya, to yAtrI lapasI jAya che, tema mata rUpI mArgamAM matAgraha eka cIkaNo kAdava che. ciMtaka sAdhaka mati ke matane choDIne matAgraha rUpa kAdavamAM phasAI jAya che. matanA jeTalA sadguNo che, tenA karatAM matAgrahanA durguNo vadhAre che. zAstrakAra A gAthAmAM jeno pratikAra kare che, jene sacoTa rIte choDavAnI vAta kare che, te matAgraha che. mata ke matine choDavAnI vAta nathI, tema ja mati ke matathI koI upadrava paNa nathI paraMtu je upadrava che, te matAgrahathI che. Agraho mAtra hrAntavAvaH / jAntavAhitsena tyAgyeH / (153) Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAt nItikAre kahyuM che ke jeTalA Agraho che, te badhA prAyaH ekAntavAdI che ane ekAntavAdI hovAthI te tyAjya che, heya koTimAM Ave che. AgrA khAte yuddharAvaram | AgrahathI buddhi upara AvaraNa Ave che. jema sevALathI pANI DhaMkAI jAya che, tema Agraha paNa buddhinI nirmaLatAne DhAMkI de che. tethI zAstrakAro ane nItikAroe buddhinuM vibhAjana karI buddhi ane kubuddhi, sanmati ane kumati, tevA be bheda pADayA che. kumati ke kubuddhi Agrahane janma Ape che. Ama Agraha ane AgrahanI jananI baMne doSapUrNa che. gAthAmAM zAstrakAra dRDhatApUrvaka matAgraha upara nizAna sAdhIne tenAthI dUra rahevA mATe saMjJAna arthAt tIvra sUcanA ApI rahyA che kAraNa ke A mahAgraha samakitanA mArgano moTo avarodha che. gAthAnA prAraMbhamAM ja mata ane darzana baMneno ullekha karyo che ane tyArapachI mata ane darzanano Agraha choDavAnI bhalAmaNa karI che. ahIM ApaNe khAsa viveka karavAno che ke gAthAmAM mata ane darzana mATe eka prakAre taTasthatA jALavI che te AdaraNIya che, tevI paNa A padamAM vyaMjanA che. je tajavAnI vAta karI che, te mata ane darzanano Agraha tajavAnI vAta karI che. mata ane darzana, te jIvAtmAnA maulika adhikAra che. mati, mata ke koIpaNa prakAranuM darzana, te jJAnano pAyo che. mata ane darzana upara ja mRtano mahela Ubho che, mATe zAstrakAre spaSTa kahyuM che ke "mata darzanano Agraha tyajI...' temAM tyajavAnuM zuM che, teno spaSTa udyoSa che. je tajavAnuM che, te Agraha che. jema pANImAM koI snAnArthIne jalajaMtu ke magaramaccha grahaNa kare, te sAmAnya grahaNa nathI paNa Agraha che. cAre bAjuthI je baMdhanamAM nAMkhe, te Agraha che. A samaktAt prapati ti mAda: | je khoTI rIte pakkaDa karI manuSyane muMjhave, tene Agraha kahe che. sAmAnya vyavahAramAM je Agraha draSTigocara thAya che, te eTalo bhayaMkara nathI, jeTalo bhayaMkara matAgraha che. sAmAnya Agraha be vyakita vacceno hoya che. jyAre mahAgraha te vyakitanI buddhine bAMdhI rAkhe che. matAgraha eka ja tattvamAM paDelI gAMTha che. jema dorInI gAMTha dorIne ja bAMdhe che arthAt dorI pote ja potAne bAMdhe che. te ja rIte matAgrahI buddhi pote ja potAne AvaraNa kare che. mahAgrahanA jeTalA doSa batAvIe, teTalA ochA che. cora potAnI corIthI ja potAne adhaHpatita kare che, tema matAgraha buddhine adhaHpatita kare che, buddhine UrdhvagAmI jatI aTakAve che, mATe ahIM zAstrakAre malavatuM mahAgrahane choDavAnI vAta karI che. - eka vizeSa vAta - jema Agraha khoTA tattvano hoya, to tyAjya ja che paraMtu tenAthI viparIta sat tattvano Agraha hoya arthAt sadAgraha hoya, to te vadhAre guNakArI nIvaDe che. Avo Agraha jIvane tattvamAM sthira kare che. mATe gAthAmAM je lakhyuM che "mata darzana Agraha tajI', tyAM matAgrahano niSedha karyo che. teno artha e che ke mahAgraha choDavAno che. sadAgraha choDavA jevo nathI. jema koI kahe kharAba vastu choDI devI, to teno artha che ke sArI vastu apanAvI levI. Agrahano sAro artha draDha nizcaya ke dRDha vizvAsa thAya che. Agraha eka prakAranI dRDhatA che, saMkalpa ke khoTo Agraha tyAjya che. zAstrakAre Agraha mAtrane avagaNyo nathI. A che AgrahanI saMkSipta mImAMsA. mata ane darzana zuM che ? - mata ane darzana, A baMne zabdonuM eka sAthe uccAraNa hishs\\\\\\ ja16 , 1 (14) Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAmAM AvyuM che paraMtu kramazaH baMne zabdo pota-potAnuM mUlyAMkana sUcave che. Agraha zabda paNa samAsanI dRSTie baMne zabdo sAthe joDI zakAya che. matano Agraha ane darzanano Agraha. ApaNe atyAre darzana ane mata, baMne upara vicAra karI rahyA chIe. darzana te ghaNA pramANo ane tarkanI kasoTI para kasAyelA siddhAMtothI niSpanna thayelI eka vicAradhArA che. darzana te svAbhAvika rIte anekAMtavAdanuM eka aMga banI jAya che. jema siddhasena divAkara kahe che ke badhA darzano bhegA maLe, to sahaja rIte jainadarzana banI jAya che. aneka darzanonuM saMmizraNa thayA pachI je satya navanIta bahAra Ave che, te jainadarzanano anekAMtavAda che. ahIM darzananA Agraha tajavAnI vAta che, te koIpaNa eka darzanano Agraha choDavAnI vAta che. temAMthI satu-satya aMzanI tAravaNI karI bAkInA aMzo mATe Agraha rAkhavAno nathI tema ja tenA mATe niSedhano paNa Agraha rAkhavAno nathI. A che Agraha tyajavAnuM rahasya. satya siddhAMtanA saMkalparUpa Agraha sivAya anya koIpaNa darzanano svIkAra ke asvIkArano ke niSedhano Agraha na rAkhavo, te darzananA Agrahano tyAga che.... astu. - jyAre matAgraha e sAmAnya potAnI buddhi ke koI vyakitae uccArelo eka draSTimata che, matamAM potAnI mati che paNa matine saMkucita karI anekAMtavAdanI maryAdAnuM ullaMghana karI ekAMtavAdamAM bAMdhI levAthI mati te mata banI jAya che. jema jharaNAnA pANIne koI taLAvamAM bAMdhI levAmAM Ave, tyAre te jharaNuM maTIne baMdhiyAra jharo banI jAya che. tenI svacchatAmAM pharaka paDI jAya che. tema buddhine bAMdhavAthI tenI kAryakSamatA samApta thaI jAya che. eka biMdu para aTakIne buddhi te mata banI jAya che. AvA nirdhArita mata upara rAga thavAthI matAgraha banI jAya che. matAgrahano tyAga paNa vyakitagata bauddhika saMzodhana mATe doSa nivAraNanuM uttama sAdhana che, tethI matAgrahano doSa chUTI jAya che. vRddhatu tatvapakSapatinI ! buddhine rokavAmAM na Ave, to te tattva sudhI laI jAya che. matAgrahamAM traNa bhUmikA che. mati, mata ane Agraha. mati te naisargikazakita che. mata te baMdhAyelI mati che ane Agraha te matano anucita rAga che, Ama matAgrahanA tyAgamAM mahine Agraha ane matathI mukata karavAnI vAta che. zAstrakAre matine nirmaLa karavA mATe mata ane matano Agraha, A be bhUmikA choDavAnI vAta karI che. kadAca matane na choDI zakAya paraMtu teno Agraha jarUra choDavAno che. mata karatA matAgraha vadhAre avarodhaka che, tethI zAstrakAre A baMne pratijJAo sAme rAkhIne pRSThabhUmi taiyAra thayA pachI samakita tarapha AgaLa vadhavAnA kendra para dhyAna ApyuM che. varte sadguru lakSa - eka sAmAnya niyama evo che ke jyAM sudhI lakSa nirdhArita thatuM nathI, tyAM sudhI jIva koIpaNa nizcita kramamAM vikAsa karI zakato nathI. navadInA na sadhati vivit | arthAt lakSyavihIna vyakita zuM meLavI zake ? nakza paramAvazya | lakSya kayAreka gocara hoya, kayAreka agocara hoya che. je kendramAM javuM che, te kharekhara agocara ane adgazyamAna lakSya che paraMtu krama evo che. varaHstanya arovara prAti | dRzyamAna lakSyanuM avalaMbana laIne adrazyamAna lakSya sudhI pahoMcI zakAya che. setunI sahAyathI nAnI kIDI paNa moTI nadI pAra karI jAya che. teno artha e che ke sanmukha ke dRzyamAna lakSya nizcita karavuM joIe. ahIM jUo, adRzyamAna bhAvaguNa evaM paramAtmA ke siddha bhagavAna e gupta lakSa che paraMtu A alakSya rUpI Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSyane meLavavA sarva prathama sadgurune lakSa mAnavA rahyA, mATe A padamAM siddhikAra kahe che ke varte sadguru lakSa' arthAt sadagurune lakSa mAnIne AgaLa vadhavuM. sadguru te madhyavartI lakSa che, gocara ke drazyamAna avalaMbana che. sagurunuM zaraNa e sAdhanAnuM prathama pagaluM che, tema ja lakSya nirdhArita thavAthI jIvana nirdhArita thaI jAya che. jema koI sukanyA patinuM varaNa karyA pachI, tenuM nirdhAraNa thayA pachI tenI badhI vRttio kendrIbhUta thaI javAthI tenuM AcaraNa nirmaLa thaI jAya che ane te uccakoTinA padane zobhAve che, te ja rIte lakSa nirdhArita thayA pachI tene be suphaLa prApta thAya che. AgaLano mArga spaSTa thaI jAya che ane tenuM AcaraNa paNa nirmaLa banI jAya che, mATe sadgurune lakSa mAnIne cAlavuM, te mokSamArgamAM AgaLa vadhavAnI kriyA che. gAthAmAM "varte zabda che. varte eTale vartana kare athavA gurunI AjJA pramANe varte (1) sagurune sAme rAkhIne vartana kare athavA (2) sagurunI AjJA pramANe varte, te teno preraka artha thAya che. vartana zabda be prakAranuM uddhodhana kare che. 1) jJAnAtmaka vartana 2) kriyAtmaka vartana. jJAnAtmaka vartana te zuddha vicArone, gurue ApelI samajane grahaNa karavAnI kriyA che. jJAnane sAkAra kahyuM che. sadaguru te bahAra nathI paraMtu jJAnamAM nivAsa karIne aMtaraniSTha thaI gayA che, tethI jIvanuM lakSa gurucaraNamAM rahe che. Ama sAkArajJAna svayaM eka sadvartana banI jAya che paraMtu te vicArAtmaka hovAthI jyAM sudhI tenuM laDhaNa thAya nahIM, mana, vacana ane kArya yoga jJAnane anurUpa saMskAra pAme nahIM, tyAM sudhI kriyAtmaka vartana pragaTa thatuM nathI. kriyAtmaka vartana yoganiSTha hovA chatAM upayoganuM sahAyaka banI jAya che. mana, prANa ane Indriyo tathA yoga jyAre jJAnApanna arthAt jJAnAviSTa thAya che, tyAre ubhayavartana ekarUpa banI sadgurunA lakSayukata sadvartana bane che. have sadaguru je Adeza Ape che, te pramANe A sAdhaka AcaraNa kare che. saguru rUpI lakSa prApta thayuM hovAthI tene AgaLano mArga paNa spaSTa thaI jAya che. pUrvanI ghaNI gAthAomAM sarunA viSayamAM UMDuM vivecana karyuM che, tethI ahIM tenI punarukita na karatAM eTaluM ja kahezuM ke A gAthAmAM sadgurunuM vadhAre vyApaka svarUpe pragaTa karavAmAM AvyuM che, te che lakSyayukata sadguru. jIvanuM lakSa jUduM hoya, to sadaguru ati uttama hovA chatAM vacamAM eka sUkSma AvaraNa banI rahe che ane lakSya alaga na hoya, to paNa sadgurunuM darzana na thavAthI tevuM ja eka anya sUkSma AvaraNa kAma kare che. mATe baMne pakSano parihAra karI jemAM lakSya ane sadguru baMne sammilita thayA che, tevA lakSyayukata saguru jIvAtmAne nihAla karI de che. lakSa te sAdhakarUpI bhakatapuruSe gurune arpaNa karelI eka mALA che. guru to hatA ja paNa mALA arpaNa karyA pachI te zobhI UThe che, tema jIva jyAre gurune lakSa banAve che, tyAre guru to zobhI UThe che paNa tenI sAthe sAdhaka paNa halakIphUla thaI jAya che. A padamAM saguru lakSa banyA che ane sAdhaka te pramANe varte che have tenuM suphaLa zuM che ? te zAstrakAra svayaM kahe che. jo ke ApaNe lakSanI vAta karI rahyA chIe paraMtu lakSa, sulakSa paNa hoya zake che ane durlakSa paNa hoI zake che. vikArIbhAvothI AviSTa lakSa e durlakSa che, mATe ja ahIM sulakSanI preraNA ApatA siddhikAre sadagurune sanmukha rAkhyA che. sadguru sanmukha che to lakSa paNa svayaM sulakSa banI jAya che. A Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyakSa sulakSa parokSa evA alakSanI pratIti karAve che. Ane AdhyAtmika bhASAmAM "alai lakSitA' kahevuM joIe arthAt alakSa evI siddhadazA che, tene lakSita thayelA jIvo sarunA mAdhyamathI pratitI kare che. "lakSa alakSitA' evA je jIva che te saMkalpa vagaranI gati karatA hovAthI lakSa vihIna che, evI ja rIte "alakSa alakSitA' paNa mUDha dazAnI abhivyakita kare che. jyAre lakSalakSitA te vyavahAra sAdhana karyA pachI alakSa evA AtmAne prApta kare che. A cAre bhaMga vicAraNIya che. grAmyabhASAmAM alakha jagAvyo evo bhAva prasiddha che. to alakha kahetA alakSa evo AtmA sagurunA mAdhyamathI sAdhakane jAgRta kare che. noTaH alakSa zabda upara dhyAna ApavAnI jarUra che. agocara ane adrazya, IndriyothI pare evuM je siddhatva te lakSa che, kAraNa ke vyavahAra draSTithI te lakSamAM AvatuM nathI. lakSa eTale nizAna banAvavuM. ahIM sAmAnya buddhi lakSa rahita hoya to bhramita thaI jAya che. eTale alakSane lakSa mAnIne sAdhanA zarU kare che arthAt siddhirUpI sAdhyane sAme rAkhIne temAM ja dhyAna parove che. A che "alakSa lakSitA". sadguru te pratyakSa lakSa che. tethI ahIM siddhakAra sadgurunA caraNamAM rahevAnI vAta kare che. - lakSa prApta thavAnuM mahAna sukha abhivyakata karatA kRpALu gurudeva kahe che ke lahe zuddha samakita te', AvuM AMbAnuM suMdara jhADa vAvyuM che, sarasa rIte tenuM sevana karyuM che. dareka prakAranA upadravothI tene bacAvyuM che, te Ama vRkSa have madhurA phaLa ApavA tatpara che. phaLane ugADavA paDatA nathI paraMtu vRkSanuM pUruM jatana karavAthI svayaM suphaLa phaLe che. te ja rIte samakita mATe koI alaga puruSArtha nathI paraMtu sadgurunuM sevana karavAthI, jJAnanuM jatana karavAthI, vicAronuM parizodhana karavAthI bhUmikA taiyAra thatAM svataH jIva lahe zuddha samakitane', svayaM samakitane meLave che. samakitanI samagra pRSThabhUmi taiyAra thatAM te jhaLakI UThe che. pRSThabhUmimAM jema bAhya sAdhanA nimittabhUta che, te rIte AMtarika sthiti paNa paripakava thavI ghaTe che. anaMtAnubaMdhI jevA kaSAyo upazAMta thayA hoya ane mohanIya karmanI sthiti ucita mAtrAmAM ghaTI hoya, baMne mohanIya arthAta darzana mohanIya ane cAritra mohanIya, baMne ghaTIne samakakSAmAM AvyA hoya, tyAre sadgurunA zaraNe Avelo jIva saheje samakitane meLave che. padanI aMdara "lahe' zabda vAparyo che. "lahe' zabda keTalIka rIte mahatvapUrNa che, to tenA upara ApaNe thoDuM mArmika vivecana karIe. lahe - lahamAM lAbha zabda samAyelo che. vyavahAradazAmAM paNa lAbha zabda ghaNuM mahatvanuM sthAna dharAve che. karmazAstramAM paNa lAbhAMtarAya karma mUkavAmAM AvyuM che. jo A karmanI aMtarAya tUTe to ja jIva lAbha meLavI zake che. lAbha be prakAranA che. (1) dravya lAbha arthAt bAhya padArthonI saMprApti (2) AtyaMtara AdhyAtmika lAbha. je bhAvonI utkrAMti sUcave che. utkrAMti arthAt uccakoTinA bhAva prApta thavA, e paNa eka moTo lAbha che. hakIkatamAM to AMtarika lAbhanI prApti na thaI hoya to bA lAbhonuM kazuM mUlya rahetuM nathI. eka gAMDo mANasa karoDo rUpiyA hovA chatAM te bhogavI zakato nathI. AMtarika lAbha te sAco lAbha che. zuddha-nirmaLa AMtarika lAbha, je bhakita pradhAna che ane Asurika tattvothI mukata che. jema pANI che te upakArI Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che paNa nirmaLa pANI ja lAbhaprada hoya che, te rIte AMtarika zakita nirmaLa hoya, to ja guNaprada bane che. mATe zAstrakAroe jJAna ane zakita uparAMta paNa eka vizeSa kalyANakArI lAbha rU5 bhAvonuM varNana karyuM che. jenAthI bhaluM thAya tene ja sAcI rIte lAbha kahevAmAM Ave che. jIvanuM bhaluM karanArI eka viziSTa zakitanuM paNa zAstrakAroe AkhyAna karyuM che. A viziSTa zakitamAM sarva prathama sthAna samakitanuM che arthAta samyagadarzana te jIvano eka alaukika lAbha che. mATe ahIM zAstrakAre "lahe zuddha samakita' kahIne samakita rUpI lAbhano mahimA pragaTa karyo che.... astu. padArtha ke dravya je kAMI guNadharma pAme che tene te dravyano lAbha kahI zakAya. zuM A lAbha svataH dravyanA udaramAMthI udbhave che ke naimittika che ? lAbha meLave che ke koI lAbha Ape che ? padArtha svayaM upAdAna rUpe zakitadhara hoya ane temAM lAbha pAmavAnI yogyatA hoya, tyAre ja lAbhAnvita thaI zake che. upAdAna te lAbhanuM mULa kAraNa che paraMtu AvA uttama lAbha vakhate uttama nimittano sahacAra kALakramamAM nizcita thayelo hoya che. mATImAMthI ghaDo bane che, tyAre nirmAtA tarIke kuMbhakArano sahakAra hoya che. mATIe ghaDAno lAbha meLavyo, te upAdAnanI abhivyakita che ane kuMbhAre ghaDo banAvyo ane ghaDAno lAbha thayo, te kanvabhAvanI abhivyakita che. ATalA vivecanathI kahevAnuM tAtparya e che ke koI paNa prakAranI lAMbharUpa prApti upAdAnanI paripakavatAnuM phaLa che. jyAM sudhI upAdAna paripakava na thAya tyAM sudhI lAbha thato nathI. have ApaNe mULa vAta upara AvIe. ahIM "he samakitane ema kahyuM che emAM dRSTA svayaM samyaka paryAyane pAme che. samyaka paryAya e svayaM eka AtmA ja che athavA AtmA svayaM AtmAnA guNane ja anubhave che. have bahAranuM avalaMbana choDI svayaMthI svayaM saMtuSTa thayo che, te ja samakita che. kahyuM paNa che ke mAtmA AtmanI tuSTaH | arthAt AtmA ja AtmAthI saMtuSTa che. have ene parAlaMbananI jarUra nathI. A che AtmalAbha. A che samakita lAbha. jainadarzana anusAra anaMtakALanI yAtrAmAM moTAmAM moTo jo koI lAbha hoya to te che samakitano lAbha. koI suavasare mahApuNyanA yoge sagurunI kRpAthI bhavya jIvane anaMtakALe Avo lAbha prApta thAya che. samagra jIvanayAtrAnuM mahAphaLa samakita che. mATe mAthAnA trIjA padamAM "lahe zuddha samakitane kahyuM che. samyagudarzana - jo ke AgaLa aneka sthAne yathAsaMbhava samakitanI vyAkhyA karavAmAM AvI che. samakita viSe zAbdika vyavasthA ke varNana karavuM, te saMbhava nathI kAraNa ke te bhAvAtmaka guNa che. jJAna te vivecya che jyAre darzana te avivecyuM che. zraddhA svayaM zabdAtIta tattva che. samakita te zuddha zraddhAnuM mUrta rUpa che, tethI samakitane zabdanI maryAdAmAM lAvavAno prayAsa, te mAtra vyavahArika prayAsa che. jema AtmA viSe varNana karavuM kaThina che, te ja rIte samyagadarzananuM varNana karavuM kaThina che. samyagdarzana svayaM AtmAnI zuddha paryAya hovAthI AtmarUpa che. samyagdarzana evuM dUrabIna che, jenAthI zuddha AtmasattAno AbhAsa thaI zake che. A AbhAsa paNa eTalo spaSTa che ke te saikAlika nizcaya rUpe pariNata thAya che. samakita te meLavavAnI vastu nathI paraMtu sAdhavAnI vastu (1pa8). Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, te sAdhanAnuM AnuSaMgika pariNAma che. sahuthI moTI vAta e che ke eka nakkara bhUmikA sudhIno AdhyAtmika vikAsa thayA pachI samakita pragaTa thAya che. nimitta game tyAre game te rIte upalabdha hoya. mokSazAstramAM lakhyuM che ke "tanadhAmAdA ' samyagudarzana nisarga kahetAM prAkRtika paripakavatAnA AdhAre pragaTa thAya che ane kyAreka adhigama eTale koIpaNa nimittanA AdhAre paNa thaI zake che. adhigamano artha paNa samajavA jevo che. te be prakArano che. (1) AtyaMtara adhigama - AtmikakSetramAM pUrvAnuvartI keTalIka zuddha paryAyo samakitanuM nimitta bane che. (2) bAhya adhigama - deva, guru, zAstra ke koI mahApuruSonA citro ke mUrti Adi nimitta banI zake che. bIjamAM jema ArohaNa zakita che, tema je darzanamAM ArohaNa thaI zake tevI zraddhA zakita hoya, te darzana samyagadarzana banI jAya che. samakita eka vikAsanI nizcita bhUmikAnI saMjJA che. mokSarUpI latAnuM udbhavasthAna samakita che. samyajJAna rUpI gaMgA samakita rUpI gaMgotrImAMthI vahe che. sUtara ane kapaDAno jevo saMbaMdha che, tevo samakita ane AtmAno saMbaMdha che. samakita te guNAtmaka paryAya hovA chatAM guNInuM saMpUrNa bhAna karAve che. samakita te svayaM paryAya che paraMtu teno viSaya akhaMDa dravya che. jema arIsAmAM padArthanuM saMpUrNa pratibiMba dekhAya che tema samakita rUpI darpaNamAM phakata Atmadravya ja nahIM paraMtu badhA dravyo jhaLake che, lokAlokanuM nidarzana thAya che. Avo che A samakitarUpI kohInUrano mahimA, tethI siddhikAre bhAvapUrvaka abhivyakita karI che ke lahe zuddha samakita te'. A padamAM zuddha samakita kahyuM che. to prazna che ke samakita sAthe zuddha' zabda kema joDavAmAM Avyo che ? kAraNa ke samakita svayaM zuddha che ane jo samakitanA zuddha ke azuddha evA be vikalpo karIe, to zuddha samakitanA vikalpamAM azuddha samakita evo vikalpa Ubho thavAthI azuddha samakitanI paNa vyaMjanA thAya che. hakIkatamAM samakitamAM azuddha tattva hotuM nathI paraMtu prakArAntarathI paNavattAno pheraphAra thavAthI upazama, kSayopazama ke kSAyika evA bheda thAya che. A badhA samakitanA khAvo zuddha che. chatAM paNa kSAyika samakitane zuddha samakita kahevAmAM Ave, to te anucita nathI. rAstrakAre paNa kSAyika samakitane dRSTigata rAkhIne zuddha samakitano prayoga karyo hoya, tema saMbhava che. zuddha samakita kahevAthI vipakSamAM azuddha samakita grahaNa na karatAM zuddhinI nyUnatAnA AdhAre kSAyika samakitane choDIne zeSa samakitanuM grahaNa thAya che. zuddhinI nyUnatA hoya, to tene azuddha kahevAtuM nathI paraMtu pUrNa zuddha hoya, tyAre zuddha kahevAya che. mATe koI evo bhrama na Ubho kare ke ahIM zuddha samakita zabdano prayoga che, to azuddha samakita paNa hovuM joIe. azuddha pakSamAM samyagdarzanano saMbhava nathI. samyagudarzanano prAdurbhAva zuddha rUpe ja thAya che paraMtu jema jema bAdhaka karmono kSaya thAya ane te AgaLa vadhe tyAre temAM zuddhatara, zuddhatama evI guNavattAno vikAsa thato jAya che. zuddhatA vikAsa kramamAM hovAthI zAstrakAre adhika zuddha samakitane zuddha samakita kahyuM che. anyathA azuddha darzana te mithyAdarzana thaI jAya che.... astu. ATalI mImAMsAthI samajI zakAya che ke zuddha bhAvo te dravyanI zuddhatAnI mAtrA che. jema koI sarabata vadhAre mIThuM hoya, koI ochuM mIThuM hoya chatAM baMnemAM mAdhuryatA samAyelI che, madhuratAnuM parivartana thatuM nathI, mAdhuryatAmAM (1pa) pari vAra hAtha Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taratamatA hoya zake che. te ja rIte samyagadarzananA bhAvo vadhAre spaSTa thatAM tenA zuddha svabhAvano svAda Ave che paraMtu ochI mAtrAmAM paNa AtmadarzananI ja jhAMkhI thAya che, tenA para AvaraNa thatuM nathI, mATe tene azuddha darzana kahI na zakAya. lahe zuddha samakita te A padano jo bIjI rIte anvaya karIe, to evo artha paNa spaSTa thAya che ke zuddhAtmA samakitane meLavI zake che. zuddha zabda samakitanuM vizeSaNa nathI paraMtu sAdhakanuM vizeSaNa che. zuddha sAdhaka arthAt gurucaraNamAM Avelo bhakatAtmA samakitane meLave che. sAdhaka zuddhabhAvothI bharapUra hoya, to temAM samakitarUpI phUla khIle che. kAvyatRSTie "zuddha' zabda vacamAM che paraMtu A rIte paNa anvaya karI zakAya che. yathA - "zuddha lahe samakita te', kartA arthamAM anvaya karavAthI azuddha samakitanA vikalpanI ke vipakSanI koI kalpanA rahetI nathI. zAstrakAre svayaM zuddha zabdano prayoga karyo che. jethI zuddha zabdanuM zuM tAtparya che, tene chellA padamAM spaSTa karyuM che. jemAM bheda na pakSa - jemAM koI prakAra na hoya, koI pakSa-apakSa na hoya athavA je khaMDita bhAve vibhakata thatuM na hoya, akhaMDa eka svarUpa hoya, to tevuM samakita zuddha sthitivALuM che, zuddha svabhAvathI paripUrNa che. jemAM bheda ke pakSa nathI, tene ame zuddha kahIe chIe. samakitamAM azuddhino parihAra thaI zakato nathI kAraNa ke te soLa AnA zuddha che paraMtu ahIM siddhikArano Azaya e che ke samakita niraMtara svaccha bhAve TakI rahe che, akhaMDabhAva jALavI rAkhe che. kSayopathamika ke upazama ItyAdi samakitano laya thAya che. teno laya thayA pachI mithyAbhAvo pragaTa thAya che ane samakitamAM mela Ave che, tema nathI. game te samakita hoya, paNa jyAM sudhI tenI sthiti che, tyAM sudhI te zuddha bhAve rahevAnuM che. samakitamAM azuddhino samAveza thaI zakato nathI. mATe ja zAstrakAre A padamAM 'temAM bheda na pakSa' tema spaSTa karyuM che. samakita sAthenA cala, mala ItyAdi doSo je zAstramAM batAvyA che, te hakIkatamAM samakitanA doSa nathI paraMtu samakAlIna udayamAna doSonuM astitva che. samakita, samakitanA sthAne che ane doSo doSonA sthAne che. ' samakita svayaM duSita nathI tathApi ahIM siddhikAre pakSadokSa ane bhedadoSa A be doSono parihAra karyo che. dArzanika draSTie A banne zabdonuM mUlyAMkana karatAM pahelA ahIM eka saraLa artha joIe. bheda eTale milAvaTa ke mizraNabhAva. jema sonAmAM tAMbu mizrita thAya, to anya dhAtuno bheda gaNAya che. jo vastu bhedya hoya, to ja temAM bheda bhaLI zake che paNa tattva abhedya hoya, to temAM bheda praveza karI zakato nathI. samakita te abhedya tattva che. temAM koI milAvaTa thaI zakatI nathI, samakitane bhedI zakAtuM nathI. samakita rahe, to soLa AnA ane jAya to pUrNataH jAya che. jema mULa dravyamAM paramANu abhedya che, paramANune bhedI zakAtuM nathI. te ja rIte vyApaka draSTithI jotAM mULatattva abhedya che, ekabIjAmAM milAvaTa thaI zakatI nathI. dharmAstikAya, adharmAstikAya ItyAdi dravyo anaMtakALathI sAthe rahevA chatAM potapotAnI sthitimAM rahe che, abhedhabhAve astitva dharAve che. te ja rIte samyagadarzana rUpI sudarzana cakra akhaMDabhAve gatizIla rahe che. samyagdarzananA bhAvone uthApI zakAtA nathI. A che samakitanI bheda rahita sthiti. vaLI jema temAM bheda nathI, tema temAM koI pakSa paNa nathI. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI vivekAnaMdajIe lakhyuM che ke game tevA bahumatathI paNa satyanuM uthApana thaI zakatuM nathI. pakSanA AdhAre satya TakayuM nathI. satya e dravyano zAzvata svabhAva che, trikAlavartI nirNaya che. temAM mata ke pakSanuM koI mUlya nathI. prayogAtmaja satya na tu matAzrita / satya kasoTIthI pArakhI zakAya che, matanA AdhAre nahIM. pakSa paDavA ke matamatAMtara thavA, te eka prakAranI bauddhika prakriyA che. prAmANika zakitanI vibhinnatAne kAraNe nayavAdano Azraya thavAthI pakSa Ubho thAya che. naya paNa jo asatyanuM avalaMbana kare, to te nayAbhAsa bane che, te ja rIte pakSa te pakSAbhAsa bane che. tethI pakSanI kriyA eka dRSTikoNa dharAvatI bauddhika kriyA che. jyAre samyagdarzana te zuddha zraddhAno viSaya hovAthI akhaMDa abAdhita zraddhAnuM avalaMbana kare che. tyAM pakSane avakAza nathI. jema dravyonA guNadharmo sarva pratIta che, tema samyagdarzana svayaM zAMtiprada hovAthI niSpakSapaNe eka alaukika Atmadharma rUpe avasthita che, mATe siddhikAre ahIM samakitamAM pakSadoSano paNa parihAra karyA che, abhedya ane niSpakSa, evA be vizeSaNa mUkIne zuddha samakitanI vyAkhyA karI che. zuddhanuM tAtparya samakitanI akhaMDatA ane nirliptatA arthAt niSpakSatA che. have ApaNe dArzanika dRSTie thoDo vicAra karIe. jainadarzana anekAMtavAdI hovAthI ekAMtavAdano parihAra karI bhedAbheda bhAvane bhaje che. jyAM abheda che tyAM bheda paNa che ane jyAM bheda che tyAM abheda paNa che. Ama ubhayAnvayI svarUpa che. je nitya che te anitya che ane anitya che, te nitya che. A rIte jotAM abhedamAM bhedanI sthApanA thaI zake che. paryAya te bhedanuM lakSaNa che ane dravya che te abhedanuM lakSaNa che. dravyadRSTithI nihALIe, tyAre tattvanuM akhaMDa svarUpa dRSTigocara thAya che. paryAyasRSTithI nihALIe, tyAre khaMDa-khaMDa svarUpa pragaTa thAya che. ATalI dArzanika dharAtala mImAMsA pachI 'samitimAM bheda na kAMI' teno artha e che ke samyagbhAvone dravyadRSTie nihALavAthI tenI eka akhaMDa paraMparA jJAnagocara bane che. temAM koI bheda ke rUpAMtara jovAmAM AvatuM nathI. te zAzvata, traikAlika eka samarUpa bhAve pariNata thAya che. kAlAMtare samakitanI vyAkhyAmAM koI bheda Ubho thato nathI. koI jIva samakitathI DivAI thAya, to tyAM hakIkatamAM sakita bhedAyuM nathI paraMtu sAdhaka svayaM bheda pAmyo che. saMdUkamAM rAkhelo hIro mAlika bhUlI jAya, to hIrAnuM mUlya ghaTayuM nathI. hIro te hIro ja che, mAlika tene bhUlyo che. tema jIva piMDavAI thavAthI sakita bhedAtuM nathI. mATe dArzanika dRSTie samakitamAM na bheda, na pakSa, tema kahyuM che. te dravyArthika nayathI akhaMDa AtmA sAthe joDAyelo akhaMDa bhAva che. A ja rIte jyAM pakSa ke matamatAMtara thAya che, tyAM darzanazAstra ema kahe che ke A badhA bauddhika vikalpo che, padArthamAM koIpaNa pakSa nathI. pakSa kevaLa budghiniSTha eka tarkanuM pariNAma che. vizvanI saMpUrNa prakriyA eka dhruva siddhAMtanA AdhAre pravartamAna che. jene eka prakAre sanAtana satya kahI zakAya. buddhinA prabhAve padArthanA svarUpane badalI zakAtuM nathI. padArtha svayaM niSpakSabhAve potAnuM svarUpa jALavI rAkhe che, rAjA ho ke raMka, agni svayaM potAnA guNadharma anusAra dajhADe che. badhA dravyo nizcita rUpe potAnA guNadharmathI paripUrNa che ane sAkAra rUpe dRzyamAna paNa thAya che. samyagdarzana paNa koIpaNa pakSamAM vibhAjita na thatAM nirmaLa zradghA sarovaramAM snAna karAve che. (161). Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe ahIM pakSano artha eka prakArano bauddhika vikAra che, jenuM samakita sAthe sAmaMjasya thaI zakatuM nathI, gAthAmAM barAbara kahyuM ke jemAM bheda na pakSa'. AghyAtmika saMpUTa : A gAthA jIve kayAreya pUrve na nihALyuM hoya, tevA alaukika apUrva kSetramAM laI jAya che. jUo to kharA ! saMpUrNa avalokana dRSTi palaTAya che. je bhAve saMsArane nihALyo hato, te bhAvothI pare anupama bhAvomAM praveza karI jIvane svaguNo sAthe 2maNa karavAno avakAza Ape che. jIva je dharAtala para Ubho hato, te mAyAvI dharAtala phasakI gayuM ane jema pakSI pRthvInuM avalaMbana choDI anaMta AkAzamAM vicaraNa kare, tevI rIte AvirbhUta thayelA samyabhAvo mAyAvI pRthvIne choDIne anaMta jJAnAtmaka avakAzamAM vicaraNa kare che. atyAra sudhI mAneluM bAhya avalaMbana have tene AdhArabhUta lAgatuM nathI. te nirAlaMba banI svAvalaMbI bhAve pAMkha phaphaDAve che. je pakSI UDI zakatuM na hatuM, tene have samakita ane cAritranI be pAMkha phUTI che. have A AtmarAmarUpa pakSI potAnI baMne pAMkho para bharoso karI apUrva kSetranuM avagAhana karavAmAM jarApaNa parAkramahInatAno anubhava karatuM nathI. 'lahe' kahetAM have kharI vastu upalabdha thaI gaI che. A alaukika zraddhApUrNa bhAvavicaraNane ja samakita evuM nAma ApIne zAstrakAre AdhyAtmika saMpUTa arpaNa karyA che. upasaMhAra : zAstrakAra kramazaH eka pachI eka sopAnanuM udghATana karatA rahyA che. ghaNI zaMkAonuM nivAraNa karyA pachI sadguru samAgamanI phaLazruti rUpe zuddha samakitano ullekha karyA che. gAthAnA pUrvanA be padamAM jIvanI pRSTabhUminI vyAkhyA karyA pachI samakita prAptinuM AkhyAna karyuM che. kRpALu gurudevanI apUrva kAvyakaLAnA kAraNe teo eka ja gAthAmAM ke bahu maryAdita zabdomAM viSaya praveza karAvI sAthe sAthe upasaMhAra paNa karatA jAya che. koIpaNa viSayano AraMbha ane pUrNAhUti, A be cheDA mahattvapUrNa hoya che. A gAthA paNa evI ja kAvyakaLAno uttama namUno che. sadgurunA zaraNamAM praveza karAvI tenA uttama phaLa rUpe samakita prAptithI gAthAnI pUrNAhUti karI che ane sahuthI uttama zabda 'lahe' mUkayo che. lAbhAMtarAyakarmano kSayopazama dravyalAbha karAve che, te eTalo mahattvapUrNa nathI paraMtu A lAbhAMtarAyano kSayopazama paramArthamUlaka thatAM je bhAvAtmaka lAbha karAve che, te alaukika che. 'lahe' zabda lAbhAMtarAyakarmanA uttama kSayopazamane pradarzita kare che, jo ke mohanIyakarmano kSayopazama to pa2ma Avakazya che ja paraMtu A gUDha gaMbhIra tattvavicAra che ke jyAM sudhI aMtarAya karmano kSayopazama na hoya, tyAM sudhI jIva cAritramAM parAkrama karI zakato nathI ane cAritrano svAmI paNa banI zakato nathI. A eka brahmavAkaya che. AdhyAtmika utkrAMtimAM triguNAtmaka triveNIno saMgama, e mahattvapUrNa bhUmikA che. mohano kSayopazama, aMtarAyano kSayopazama ane jJAnAvaraNano paNa kSayopazama, A triguNImayI triveNIno saMgama parama zruta saritAmAM snAna karAve che. A triveNIno merudaMDa, te parama mahApuNyano udaya che. mahApuNyano udaya te triveNIno taTa che. A gAthAno ATalo gaMbhIra upasaMhAra karI have ApaNe phUlathI niSpanna thayelA bIjA navajAta phaLonuM nirIkSaNa karIe. (162). Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-111 upoddAta - ApaNA jIvanamAM ghaNA upakaraNo kAma kare che. temAM keTalAka dehAdi bAhya upakaraNo che, jyAre keTalAka AtyaMtara upakaraNo che chatAM paNa navAInI vAta e che ke keTalAka upakaraNo ubhayAnvayI che. aMtaHkaraNanA bhAvone manobhUmi sudhI lAvI, prANa, Indriyo ane dehAdi pUla yogomAM paNa tenuM prasAraNa kare che. eTale adhyAtmavid puruSoe AMtarika kSetranuM nirIkSaNa karIne bhinna bhinna upakaraNonuM alaga alaga nAma ApIne tene kArya saMcAlaka mAnyA che. jemAMthI eka pradhAna upakaraNa "vRtti' che. tenI zAbdika vyutpatti choDIne ApaNe tenuM vivecana karazuM paraMtu A gAthAmAM kavirAje vRttine mahattva ApI, tenI dizA kevI rIte phare che ane vRtti kyAM virAma pAme che, tenuM abhUta vizleSaNa caMda zabdomAM nirupita karyuM che. UMDA pANImAM DUbakI mAryA pachI tairAka tyAM zuM anubhave che ane te anubhava tairAkane kevo hRdayasparzI hoya che, tenuM vyAna karI zAstrakAre svayaM manovaijJAnika mahApaMDita rUpanI bhUmikA nibhAvI che. to have jAjI dhIraja rAkhyA vinA te jalamAM DUbakI mArIe. varta nija svabhAvano, anubhava lakSa pratIta; | vRtti vahe nijabhAvamAM, paramArthe samakita L 111 | varte nija svabhAvano - atyAra sudhI je anubhava hato te bhautika anubhava hato, jJAna svayaM anubhavazIla che paraMtu duHkhanI vAta e che ke kSAyopathamika jJAna lagabhaga pratyakSadarzI hoya che, tethI vartamAna paryAyano adhikatara anubhava kare che ane temAM ya dravyano guNAtmaka svabhAva na parakhatAM kevaLa viSayAtmaka anubhava kare che. tenAthI paNa vadhAre duHkhanI vAta e che ke jJAna bahirmukha hovAthI bhautika jagatano anubhava kare che ane anubhavonA kendrabhUta je svayaM anubhavI che, teno anubhava karato nathI. bahAramAM bhaTakelo manuSya chevaTe potAnuM ghara bhUlI jAya che, tema anaMta viSayothI bharelA bhautika jagatanA anubhava rU5 rajhaLapATamAM je tenI sAthe che, tene te oLakhato nathI. vividha graMthomAM bahitmAnuM vistArathI varNana kareluM che, jethI ahIM tenI punarukita karatA nathI paraMtu have apUrva avasara Avyo che, adhyAtma jAgaraNa thayuM che, uparyukata duHkhAtmaka vAtano aMta Avyo che, samakita rUpI ratna upalabdha thayuM che, anubhavanI dizA badalAI che, jJAna svamukhI banyuM che. sAcA jIvananI prathama kSaNa upalabdha thaI che. have tene koI bAhya padArthanI apekSA paNa nathI ane tenA anubhavanI paNa jarUra nathI kAraNa ke prakRtijanya anubhavo ane sarva dravyanuM svarUpa svayaM jJAnamAM jhaLakavA mAMDe che. vastutaH anubhavanI ekAMgitA vilupta thaI che. bAhya anubhavono niSedha nathI. tema ja teno koI upAdeya bhAva paNa nathI. anubhavanI baMne AMkha khUlI javAthI je anubhava parAgamukha hato, te have svamukhI banavAthI potAnA svabhAvano anubhava kare che. je anubhava phakata paryAyAtmaka hato, pratyakSadarzI hato, te anubhava have trikAladarzI banyo che ane te paryAyanA anubhave dravyano paNa anubhava kare, tevuM (13) janma paDI | sssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssss Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhavAtmaka jJAna samartha banyuM che. gAthAmAM svabhAvano anubhava varte che tema kahyuM che, arthAtuM. svabhAvano anubhava jhaLake che. svabhAvano anubhava TakI rahyo che ane bAkInA zeSa anubhavo sthira ke zUnya thaI gayA che athavA akriyAtmaka banI gayA che. phakata eka svabhAvanA anubhavanI ja kriyA cAlu che. A kriyA paNa jJAnAtmaka che. jema pANImAM paDeluM caMdrabiMba niSkriya hoya che, tema svabhAvamAM paDelA pratibiMba niSkriya banI jAya che. phakata svabhAvano anubhava jaLavAI rahe che. temAM kazuM halanacalana nathI. kevaLa jJAnAtmaka spaMdana che. svabhAvano anubhava AtmAnA astitvanI pratIti karAve che. jenI pratIti thaI che, te ja eka mAtra lakSa che. svabhAva, anubhava, pratIti ane lakSa, A cAre tattvo eka paMkitamAM goThavAI gayA che. svabhAvano anubhava jenI pratIti karAve che, te eka mAtra lakSa che. lakSa paNa spaSTa thaI gayuM che, anubhava paNa nirmaLa thaI gayo che. pratItie pUrNa vizlAsa sAthe sat dravya rUpa zuddha AtmAnI sthApanA karI dIdhI che. vibhAvamukata bhAva te svabhAva banI jAya che. Ama A ardhI gAthAmAM cAre biMduo AtmasattA rUpI gagananA cAra camakatA sitArA hoya, te rIte prakAza ApI rahyA che. zuM mANeka hAtha lAgyA pachI lAlaraMganA kAcanA TUkaDAne koI grahaNa kare? zuM gaMgAnuM nirmaLa jaLa maLyA pachI koI gaMdA nAlAnuM pANI pasaMda kare ? te ja rIte atyAra sudhI vRtti svabhAvathI vimukha hovAthI viSayAsakata hatI, te vRtti have hIro hAtha lAgavAthI, samakitarU5 sudarzanacakranI sahAyatAthI nijabhAvamAM ramaNa kare che. vRttirUpI matsya gaMgAjaLamAM javAthI mAno svayaM pAvana banI gaI che. nijabhAva rU5 svabhAva mAno vRttine potAnA tarapha kheMcI lAvyo che athavA ema kaho ke vRtti nijabhAvamAM mugdha banI, nijabhAvanuM varaNa karI, temAM samAI gaI che. A to vAta evI che ke uttama talavAre vIra puruSane AkarSita karyo che athavA vIrapuruSe uttama talavAra pasaMda karI che. zastra ane zastradhArIno saMgama thayo che. vRtti ane bhAva je vibhakata hatA, te have sAmyayoga thavAthI avibhakata banI gayA che. je vRtti viphaLa ane viSama cakramAM aTavAyelI hatI, te have saphaLa ane samabhAvathI bharapUra mArga upara AvI gaI che. zaMkaranI jaTAmAMthI nIkaLelI gaMgA have medAnamAM vahevA lAgI che. vRtti ane vibhAvanA chUTAcheDA thaI gayA che. vRtti eka prakAre bhakita banIne bhAvamAM bhaLI gaI che. jUo A che bhavAMtaka bhAvanuM nATaka. - vRttinI mImAMsA - vRtti zabda vyavahArika to che ja. sAmAnya rIte manuSyanI AMtarika IcchAne vRtti kahe che. pragaTa karelI IcchA ane vRtti, baMne lagabhaga ekarUpa hotA nathI. pragaTa karelI IcchA ke vacanomAM mAyA-kapaTano ke ahaMkArano saMpUTa rahelo hoya che. khuzAmata bharelA zabdo ke IcchA AMtarika vRttithI bhinna hoya che. AMtarikabhAve manamAM je kAMI lakSya banAvyuM hoya ke mAnasika je kAMI saMkalpa karelA hoya, te vRttimAM samAviSTa thAya che. vyavahAramAM Ubhelo samajadAra vyakita pratipakSI vyakitanI zuM vRtti che, te samajavAnI koziSa kare che. A rIte vRtti AMtarika bhAvanAo sAthe joDAya che ane vRtti AMtarika rati aratinA ke sukhaduHkhanA pariNAmomAM aTavAyelI rahe che. te ja rIte bhautika lAbha geralAbhano vicAra paNa vRttimAM samAyelo hoya che. A che sAmAnya vyavahArika vRttinuM svarUpa paraMtu AgaLa cAlIne sAdhanAnA Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetramAM ke AdhyAtmika upAsanAmAM paNa vRttinuM vizleSaNa karavAmAM AvyuM che. A sUma kSetramAM vRttinuM mahattvapUrNa sthAna che. AMtarikakSetramAM jJAnacetanA upara ke cittanA AbhAmaMDaLa upara vRttinuM AvaraNa hoya che ane citta ke caitanya kSetramAM vRttie je praveza karyo che, zAstrakAroe teno be rIte sAmano karavAnuM kathana karyuM che. (1) vRttine rokavI ke tene zUnya karavI ane (2) vRttinI dizA badalAvavI. A bemAMthI game te upAya karavAmAM Ave paraMtu hakIkatamAM vRttinuM niyaMtraNa Avazyaka che. pAMtajalayogazAstramAM vittavRttinirodhastu yoga. | kahyuM che. - cittanI vRttine saMyamamAM rAkhavAnI che. citta ane vRtti, baMne sAthe hovA chatAM citta te svasaMpatti che, jyAre vRtti te udayamAna pariNAma che. A yogasUtranI jaina dRSTie vyAkhyA karavAmAM Ave, to vRtti eka prakAre lezyArUpa che. lezyA te udayabhAvano prakAra che, jyAre citta te AdhyAtmika saMpatti che. cittathI vRttine chUTI pADavAnI che ane A chUTI paDelI vRtti jyAre potAnI dizA badalIne citta eTale caitanyane lakSa kare che, tyAre vRtti paNa puNyamaya banI jAya che. vRtti jyAre bhautika hoya che, tyAre nAnA-moTA karmabaMdhanA kAraNo UbhA kare che, tyAre ekaMdare pApavRtti hoya che. mAchImAra jema pANImAM jALa nAMkhe che ane mAchalIne pakaDavAnI yojanA amalamAM lAvavAnI koziSa kare che, te rIte karmacetanAne AdhIna thayelo jIva pApavRtti rUpI jALa saMsAramAM phelAve che ane temAM sukha duHkhanA nimittone phasAvIne pApa parAyaNa banI rahe che. A che vRttino sAMsArika nATayAraMbha. have vRtti uparama banI svamukhI thAya che, tyAre teno pravAha nija svabhAvane vAgoLe che. svabhAvanA kSetramAM rahelA anaMta guNAtmaka AtmapiMDanA kSetramAM paribhramaNa kare che. mATe ahIM gAthAkAra kahe che ke "vRtti vahe nijabhAvamAM..." vRttinuM udgamasthAna te prAthamika adhyavasAyo ane yoganI prAthamika saMcAlana kriyA, baMnenuM eka prakAre saMmizraNa thAya che. jema vRSTi thatAM dharatImAM lIlu ghAsa phUTI nIkaLe che, tema udayamAna karma pariNAmothI vRtti svayaM pravartamAna thAya che. vRttimAM vartanA kriyAno bodha che. je varte che, janme che, viSayano sparza kare che, te vRtti che. vRtti zabda astitvavAcI che. vRttithI vRtam ane AvRttama jevA bIjA keTalAka sUkSma avarodhaka tattvo paNa ubhave che paraMtu jJAnacetanA eka evuM prabaLa tattva che ke je vRttine niyaMtraNamAM rAkhI AvaraNonuM ubhedana paNa kare che. je vRtti baMdhanakartA hatI, te have svayaM nijabhAvano sparza karI sAdhanAne sahAyaka bane che. nijabhAva - zAstrakAre ahIM "nijabhAva' zabdano prayoga karyo che. nijabhAva lagabhaga svabhAva' no paryAyavAcI zabda che. tathApi te vizeSa bodhadAyaka paNa che. nija zabda svAmItvano sUcaka che. bhAvo je che, te che ja paraMtu A badhA bhAvo khaMDa khaMDa nathI. khaMDa khaMDa bhAvono eka svAmI evo svayaM adhiSThAtA AtmA che. bhAvo tene AdhIna che ane te ja sAdhya che. khajAnAmAM paDelA bhinna bhinna prakAranA jhaverAto pota-potAnuM mUlya dharAve che paraMtu badhA jhaverAtano svAmI dhanapati svayaM bahu mUlyavAna che. nija kahetAM AtmA ane bhAva kahetAM tenI saMpatti, A baMnenuM ekIkaraNa thayuM che. bhAvothI svAmI svayaM samRddha che ane svAmIthI bhAvo sanAtha che. svabhAva Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdamAM phakata bhAvono ja bodha che. jyAre nijabhAvamAM tenA svAmI ane bhAva, baMneno bodha che, mATe mahAna tatvavetA zrImadajIe buddhipUrvaka nijabhAva' zabdano bodha karyo che ane vRttie nijabhAvanI zaraNAgati svIkArIne eka adbhuta citra pragaTa karyuM che. varte ane vahe zabdanuM aMtara - gAthAnA prathama padamAM 'varte nija svabhAvano anubhava tema kahyuM che ane trIjA padamAM "vRtti vahe nijabhAnamAM' tema kahyuM che. baMne padamAM ghaNuM sAmya hovA chatAM ahIM je vAta dvirukata thaI che, tenI pAchaLa siddhikArano hetu sUkSmadraSTithI vicAra karatAM spaSTa thAya che. prathama padamAM vartana jJAnAtmaka che, tyAM svabhAvano anubhava thatAM jJAnAtmaka pratIti thaI che arthAt samyagadarzana pravAhamAna che, jyAre trIjA padanuM vartana cAritrarUpa nijabhAvamAM ramaNa karavuM, te cAritrika kriyA che. krama paNa evo che ke samyagudarzanano udbhava thatAM AtmamaMdiramAM samacAritrarUpa deva padArpaNa kare che. jema AkAzamAM chavAyelA meghAcha-- vAdaLA pachI vRSTino AraMbha thAya che. baMne sahayogI hovA chatAM kramazaH padArpaNa kare che. eka samayavartI baMneno samakAlIna udbhava hoya, to paNa zAbdika abhivyakita kramazaH karavI paDe che. chaganalAla ane maganalAla eka sAthe samAna DagalA bharatAM cAlI rahyA che paraMtu AvA samakAlIna kriyAtmakabhAvone kramazaH vicAravA paDe che. chagana ke magana baMnenA nAma AgaLa-pAchaLa bolavA paDe che. ahIM prathama ane trIjA padamAM samyagujJAna ane samyapha cAritranI vRtti samakAlIna paNa hoya zake che ane kramika paNa hoya che paraMtu zAstrakAre baMne bhAvanI abhivyakita karIne jJAnAtmaka AtmaramaNa ane cAritrabhAvapUrvaka AtmaramaNa, baMne siddhinA je mukhya staMbha che, teno spaSTa ullekha karyo che. eka vartana jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama che, jyAre bIjuM vartana cAritrAvaraNIya karmano kSayopazama che. jyAre mithyAtva mohanIyano laya thavAthI udbhuta darzana, te jJAna ane cAritra, baMnene samyaguM banAve che. eTale A badhI kriyA samakitanI chAyAmAM cAlI rahI che. A gAthA ane AgaLa-pAchaLanI gAthAo samakitanA svarUpanuM vyAkhyAna kare che, tenI sAthe tenA madhurA suphaLane pradarzita karIne samakitanuM mahimAmaMDana kare che. sAdhAraNa AtmotthAnanI zreNImAM samakita te pAyAnuM pagaluM che. samakita viSe ghaNA graMtho ane vivecana lakhAyA che, tethI samakitanA vyAvahArika ane pAramArthika bhAvo vyavasthita vRSTigocara thAya che. bAhyakSetramAM deva-guru-dharma ke zAstra e badhAnI mAnyatAno svIkAra kare, to tene samakitI gaNavAmAM Ave che. sAMpradAyika dRSTie paNa vyavahAra samakitanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. bAhyadraSTie dharmaguruoe eka prakAre vADAbaMdhI karIne samakitane paNa jANe baMdhanayukata karyuM che. jyAre hakIkatamAM samyaguSTi te vyApaka ane asIma dRSTi che. samakitane koI bAhya sImAmAM bAMdhI zakAya tema nathI. AdhyAtmika ArAdhakoe A dravya samakitathI mukata thaI pAramArthika samakitanuM uccAraNa karyuM che ane samakitanuM mULa kayA che? tenA bAhya lakSaNo ke bIjA koI dRzyamAna bhAvo samakitanuM mULa banI zakatA nathI. A divyaguNanuM mULa to parama bhAvamAM samAhita che. agocara evA paramabhAvonuM adhiSThAna AtmA te ja parama artha che. parama artha te jANe paramAtmAnuM bIjuM nAma che. jAgRta thayelI jJAnacetanA dravyaliMgathI (166) e Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UrdhvagAmI banI bhAvaliMga rUpI zivaliMganI sparzanA kare che. cAMdInA kaToromAM raheluM dUdha jema zobhI UThe che, tema samakitarUpI nirmaLa dUdha parama artha rUpI rajata pAtramAM sthira thavAthI uttama zukalabhAvone pragaTa kare che. paramArthe samakita - zAstrakAra gAthAnA cothA padamAM "paramArthe samakita' kahIne parama arthanI puSTi kare che tathA paramArthabhAve pAramArthika samakitanuM biyAna karIne samakitanA AtyaMtara svarUpane abhivyakata karI rahyA che. "paramArthe samakita' padamAM chevaTe sAcI rIte samakita zuM che teno paNa bhAva che ane parama arthane adhiSThAna mAnI samakitanuM udgamasthAna paNa vyakata karyuM che. pAchaLanI gAthAomAM ApaNe samakitanI dravya ane bhAvathI vivecanA karI che. bhAvaliMgI samakita te ja paramArthe samakita che. dravya samakita bhale raho paraMta sAdhaka dravyasamakitamAM aTavAI na jatAM parama samakitano sparza kare, te sAcI sAdhanA che. gAthAnuM ISTa paramArtha samakita che. vRkSano uchera karavo, te jarUrI che paraMtu tenA phaLa prApta thAya, tyAre ucheranI badhI kriyA sArthaka bane che. phaLaprApti karyA vinA sAdhanA arthahIna banI jAya che, mATe zAstrakAre paramArtharUpI suphaLanI avasthA pratibiMbita karI che. parama artha - artha eTale padArtha. dareka padArthamAM pota-potAno eka parama artha astitva dharAve che. sAcI rIte badhA dravyo zuddha pAramArthika bhAvothI paripUrNa che. padArtha sthitizIla ane gatizIla, baMne guNothI saMpanna che. eka aNuthI laIne virATa mahAtkaMdha jevA je je dravyo prakRti jagatamAM sthAna pAmyA che, te sthiti saMpanna ane gatisaMpanna che. gati paNa dvividha che. parivartanA rUpa gati ane kSetramaMtara rUpa gati. parivartanA rU5 gatizIlatA che, te dravyono paramArtha che. Atmadravya paNa gatizIlatAnuM adhiSThAna hovAthI parivartananA kramamAM kevaLajJAna jevuM mahAna jJAna pragaTa karI zake che, te che AtmAno paramArtha. have jUo, mAyAno prabhAva. paramArthane paDadAmAM rAkhI anaMthakArI aparamArthabhUta bhAvone pragaTa karI paramArthane cAMdInA DhAMkaNathI banAvelI peTImAM baMdha karI de che, tethI vedAMtamAM RSIo kahe che ke gatamaya paNa udita satyarA mud | arthAt cAMdIpAtrathI satyanuM mukha DhAMkI dIdhuM che. te ja rIte punaH RSIo kahe che ke gharSaya tattvam nidita guyAn paramArtha rUpa dharmanuM tattva aMdhArI guphAmAM mUkeluM che. A che mAyAno khela, je jIvane parama arthathI chUTo pADI anarthamAM joDe che. parama arthane jANavo, te ja sAcuM samakita che. paramArthe samakita' no artha che sAcI rIte, sAcA arthamAM je samakita che arthAtu nija svabhAvamAM je ramaNa kare che ane pratyakSa pratItipUrvaka AtmAno anubhava kare che, te samakitanuM sAcuM rUpa che. bIjo artha e paNa thAya che ke parama artha svayaM samakita che. vizeSabhAve kaho to samakita e ja parama artha che, paramArthe samakita' kahevAthI aMte manuSya jyAM sudhI samakita prApta na kare, tyAM sudhI te paramArtha prApta karato nathI. ahIM A padamAM parama artha ane samakita baMne mahattvapUrNa zabda che. baMne zabdo tAdAtmabhAve rahelA che. samakita e ja paramArtha che ane paramArtha e ja samakita che. koIpaNa vastuno guNadharma athavA tenI upAdAna zakita, te padArtha mATe parama artha hoya che. sAdhaka AtmAne mATe samakita e ja parama artha che. paramatattvane jue che Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te samakita che. jemAM paramArtha prakAzita thAya che, tevuM darzana samyagadarzana che. samakitarUpI darpaNamAM parama artha rU5 AtmA pratibiMbita thAya che. samakitanI bIjI badhI vyAkhyAo dravya vyAkhyA ke sthUla vyAkhyA che, jyAre parama arthane saMgraha karI zake te bhAvAtmaka sUkSma vyAkhyA che. ahIM zAstrakAra kahe che ke samakitanI sAcI vyAkhyA paramamUlaka che. samakita e eka evuM dUrabIna che ke je bahu dUra dekhAtuM hatuM tene have najIkathI pratyakSa rUpa karI le che. AvuM AtmadarzI samakita e ja "paramArthe samakita" che. samagra gAthAmAM nija svabhAva ane nijabhAva, A eka ja tattvane samajAvavA mATe dvirukta kathana karyuM che. prakRti jagatamAM koIpaNa dravya potAnA svabhAvathI virUddha paryAya ke pariNamana karatuM nathI. dareka dravyamAM potAnA svabhAva anusAra ja pariNamana thAya che. Avo sArvabhauma siddhAMta hovA chatAM Atmadravya eka evuM dravya che ke je potAnA svabhAvathI viparIta pariNamana kare che arthAtu vibhAva Ubho kare che, vikAra pAme che. Ama svabhAvanI sAthe vibhAvano khela cAlu thAya che AzcaryanI vAta e che ke Atmadravya vibhAva pariNamana samaye svayaM svayaMne bhUlI jAya che, te svayaMnA astitvanI pratIti karato nathI. nATayamaMca upara rahelo naTa puruSa hovA chatAM te strInA vezamAM nATaka kare, tyAre pote viparIta pariNamana karavA chatAM arthAt viparIta vezabhUSA dharavA chatAM huM naTa chuM, huM puruSa chuM te vAta bhUlI zakato nathI. khela pUro thAya eTale pote mULa rUpamAM pragaTa thAya che paraMtu A AtamarAma rUpI naTa vibhAva pariNamana karatI vakhate svayaM huM koNa chuM te bhUlI jAya che. vibhAva AtmA rUpe ja potAnI pratIti kare che. A che moTuM Azcarya. A rIte svayaMne bhUlI javo, te che mithyAbhAva arthAt mithyAtva. sadgurunA caraNamAM AvyA pachI AtmadravyamAM zuddha svabhAvanuM AkhyAna sAMbhaLyA pachI jAgaraNa AvyuM che ke aho ! aho ! huM chuM zuddha svabhAva jJAnasvarUpa jIvAtmA, vibhAva te huM nathI, huM phakta jJAnakuMja chuM. have nijabhAvano udaya thatAM tene anubhava zaivA lAgyo che ke svabhAva nirALo, niraMtara sthAyI Atmadravyano akhaMDa guNa che. tene AvI pratIti paNa thaI che, A sUkSma parivartana mithyAtvano laya ane samyagadarzanano udbhava sUcave che. zAstrakAre nija svabhAva ane nijabhAva evA zabda lakhIne pratIti karAvI che ke Atmadravya e eka evuM dravya hatuM ke tenI sAthe vikArI pariNAmo joDAyA hatA ane A vikArI pariNAma vastutaH sAcA arthamAM AtmAnA pariNAma nathI. vikAra ja svayaM vikAra rUpe pragaTa thaI rahyo che. vikAra AtmAne vikArI karI zakato nathI. kapaDAmAM rahelo mela kadAca kapaDAne mela jevuM banAvI zake paraMtu AtmA sAthe joDAyelo vikAra AtmAne vikArI karI zakato nathI. Atmadravya vibhAva pariNamana kare che te vyavahAra draSTie kahevAmAM AvyuM hatuM. paramArthe to AtmA AtmA rUpe ane vibhAva vibhAva rUpe pariName che. enAmAM rahelo mela sonA sAthe joDAyelo hovA chatAM sonuM sonuM che ane mela te mela che. tene chUTo pADI zakAya che. te ja rIte AtmA te AtmA che ane udayabhAva rUpI pariNAmo te vibhAva che, tene chUTA pADI zakAya che. chUTA pADI zakAya che tevo nirNaya te samakti che ane chUTA pADavAnI prakriyA te cAritra che. chUTA to che ja chatAM paNa niraMtara abhyAsa karI (168) - Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohathI nivRtta thavuM te cAritra paryAya che. zAstrakAre A gALAmAM samakitanI vyAkhyA karI dravyonA svabhAvanuM vizleSaNa karyuM che ane nijasvabhAvane nirALo batAvyo che. nija eTale AtmA. AtmA zabda paNa svayaM vAcI che ane gujarAtImAM nija zabda te eka prakAre AtmAno paryAya zabda che. nijano artha mAro ke koI vyakti vizeSano nahIM paraMtu zAzvata Atmadravyano je svabhAva che tene nija svabhAva kahyo che. sAdhaka svayaM nija svabhAvamAM varte che teno artha evo nathI ke pote nirALo che ane potAno eTale koI vyaktino khAsa alaga svabhAva che tevo saMkucita artha thato nathI. nijabhAva e saMpUrNa dravyano nijabhAva che. samagra Atmatattvano je svabhAva che te nijabhAva che. bhUlathI paNa koI nijano artha vyakti na kare tenI sAvadhAnI rAkhavAnI che. jema prakAza nijasvabhAvathI padArthane prakAzita kare che. to tyAM koI khAsa alaga prakAza che tevuM nathI paNa je je prakAzaka tattvo che, te badhA nijabhAvathI eTale svabhAvathI sahune prakAzita kare che. ahIM je nija zabda vAparyo che te trikAlavartI, zAzvata, sanAtana Atmadravyano je svabhAva che, tene nijabhAva kahyo che. bahu sUkama draSTithI jotAM ane udAra manathI vyAkhyA karatAM kRpALu gurudevanuM kathana samagra tattvane AvarI letuM vyApaka kathana hoya, tevuM spaSTa thAya che. vyApaka bhAvone AvA saraLa zabdomAM mUkavA temAM ApaNA mahApuruSa siddhahasta kavirAja che. - ahIM nija zabdanI mahattA jaNAvyA pachI tenI sAthe paramArtha ane samakita joDAI jatAM jANe eka triveNI saMgama thayo che ! cAMdInA pAtramAM rAkhelI uttama dUdhathI banelI khIra jamanArane parama svAda Ape che. te ja rIte nija svabhAvarUpI rajatu pAtramAM pIraselI paramArthathI banelI samakita rUpI khIra sAdhaka rUpI bhoktAne parama AnaMda Ape che, A che gAthAnuM rahasya. have ATalI mImAMsA pachI gAthAnA AdhyAtmika saMpUTane nihALI teno parama AnaMda meLavIe ane gAthAno upasaMhAra karIe. paramArthe samakitano gUDhArtha : AdhyAtmika saMpUTanI pUrve gAthAmAM ullikhita samakitabhAvanuM zAstrIya dRSTie thoDuM vizleSaNa karIe. paramArthe samakita eTale nizcaya samakti. guNasthAna kramAnusAra anaMtAnubaMdhI catuSka ane mithyAtvano laya thatAM nizcaya samakitano udaya thAya che. samyagadarzana kSAyika, kSAyopathamika ke upazamabhAvavALuM paNa hoya zake che. guNasthAnanA kramAnusAra samyagadarzana pragaTa thayuM hoya, tyAre cAritrabhAva hoya ke na hoya paraMtu jyAM cAritra che, tyAM samyagdarzana avazya hoya che. A rIte samyagudarzana ane cAritranI joDI kAlalabdhi anusAra joDAya che. zAstrakAre gAthAmAM nijasvarUpano anubhava ane nijasvarUpamAM ramaNa, ema kahIne darzana ane cAritra, baMneno ullekha karyo che ane baMnene paramArtha samakti kahyuM che. prazna e che ke zuM paramArtha samaktimAM cAritranI hAjarI avazya hoya zake ? athavA samakitanI upasthitimAM cAritranuM hovuM jarUrI che ? A praznane samajavA mATe nimnokta vivecana jJAnamAM levuM ghaTe che. sAmAnya kramamAM apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyane cAritranI nirodhaka prakRti mAnI che. samakitano udbhava thayA pachI A cAritra nirodhaka prakRtiono kSayopazama thAya nahIM, tyAM sudhI samakita hovA chatAM cAritranI gerahAjarI che, tethI Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramArtha samakitamAM ke nizcaya samakitamAM cAritra hotuM nathI, tema bolAya che. jyAre hakIkatamAM samyagadarzana vakhate cAritrano saMpUTa avazya hoya che kAraNa ke mULamAM anaMtAnubaMdhI kaSAya catuSka paNa cAritra nirodhaka prakRti che. samyagudarzananA udbhava vakhate anaMtAnubaMdhIno abhAva hovo nitAMta jarUrI che. jo samyagudarzanano udbhava thAya, tyAre A anaMtAnubaMdhI kaSAya catuSka upasthita nathI, to AtmAmAM prAthamika zreNInA cAritrabhAvo avazya pragaTa thayA che. khUbI to e che ke anaMtAnubaMdhI kaSAyanA javAthI ja mithyAtvano laya thAya che Ama mithyAtva mohanIya ane cAritra nirodhaka prakRtio eka sAthe zUnya thayA pachI samakitanI niSpati thaI che, tema svarUpa AcaraNa rUpa prAthamika caritraguNanI paNa niSpati thaI che. A rIte sUkSma dRSTie jotAM darzana ane cAritranI joDI abAdhita rahe che. rividUUT UT dor3a mattA | A adhyAtmavAkya sArthaka thAya che arthAt cAritranA guNo rahita samyagudarzananuM je kathana che, te cAritranA vikasita guNonA AdhAre che arthAta cAritra mohanIyanI AgaLanI prakRtionA kSayopazama AdhAre che. udAharaNa rUpe phUla ane phaLa. phUlano laya thayA pachI phaLa Ave che. phUla che, tyAM sudhI phaLa dekhAtuM nathI paraMtu A kathana phaLanI vikasita dazAnA AdhAre che kAraNa ke sUkamabhAve phUla Ave, temAM avazya phaLano AMzika utpAda thayelo che. phUlanI sAthe ja phaLano janma thAya che. bAhya dRSTie baMne kramazaH bhinna bhinna avasthAvALA dekhAya che paraMtu AMtarika vaijJAnika dRSTie baMneno sAthe sahacAra che. A udAharaNathI spaSTa thAya che ke jyAM samyagadarzana che, tyAM cAritranuM maMgalAcaraNa thaI gayuM che arthAt darzananI sAthe ja cAritrano udbhava thayo che. vikasitabhAvone anulakSIne baMnene kramika mAnyA che paraMtu tAttvika draSTie baMneno sAthe sahacAra che. eTale cAritra vinA samyagadarzanano saMbhava nathI. A gUDhArtha samajavo rahyo. jema koI mANasa sUtara kAMte che, tyAre sUtaramAM vastrano sUtrapAta che kAraNamAM kAryano pUrvathI ja tirobhAva hoya che ane eka guNa pragaTa thatAM tenA sahacArI guNo sAthe sAthe pragaTa thatAM hoya che. vikAsano eka pratyakSakrama hoya che, tema A che vikAsano parokSakrama. ApaNA kRpALu gurudeve A gAthAmAM samagra gUDhArthabhAvano saMzleSa karyo che ane samyagudarzana tathA cAritrane sahacArI mAnIne paramArtha samakitamAM baMneno eka sAthe ullekha karyo che. paramArtha samakita te ja che ke jemAM nija ramaNatA rUpa svarUpAcaraNa cAritrano sahacAra che. nija rUpano anubhava ane nijarUpanuM ramaNa, baMne sarvathA bhinna nathI paraMtu baMne ekAkAra che. baMnenuM A ekIkaraNa te ja paramArtha samakita che. kevo rUDo che gAthAno marmabhAva. marmane vAgoLyA vinA majA paNa zuM Ave ? A mArmika vivecana pachI hiloLo have AdhyAtmika saMpUTamAM jhUle che. AdhyAtmika saMpUTa : AkhI gAthA jJAtA dRSTA banavAnI preraNA Ape che. jema koI mahApuruSanuM jIvana nATakamAM vaNI lIdhuM hoya ane te nATaka maMca upara bhajavAtuM hoya, jenuM nATaka che te vyakita svayaM potAnuM ja jIvana caritra jovA mATe dRSTA banIne jAya, tyAre potAnA jIvananA badhA prasaMgo pote AcarelA hovA chatAM pote nirALo akartA banIne nATakIya katane nihALe che, te ja rIte samakitanA jhUle caDhelo AtmA potAnA bhUtakALanA karmono kartA maTIne akartA rUpe (170) ; , , , , , , , lAla ) , ' ' , , , , , , , , , , , , Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyakSa anubhava kare che. je kartA hato, te prAyaH mRtaprAya thaI gayo che. have phakata karyahIna sAkSAt akartA rUpa svarUpano pratyakSa anubhava kare che. jelamAMthI mukata thayelo kedI jelanuM aMdaranuM potAnuM kedI rUpe je citra hatuM tene nihALe che. have tyAM kartA koI hAjara nathI, kartAno rAga paNa chUTI gayo che. eTale nirAdhAra banelI vRtti sAkSAt akartA rUpa zuddha svarUpamAM pAchI phare che. jUo, kevI che lIlA. vRtti have ugama tarapha vahe che. saritA potAnA utpattisthAna tarapha vahana kare che. have vRttine samajAya che ke viSaya jevuM kazuM che ja nahI. viSayano nirmAtA akartA banI gayo che. mATe adhyAtmazAstro kahe che ke staram vidAya astaram anucchati vRttiH | kanyA vagaranA maMDapamAM jaIne vara zuM kare ? tevI rIte vRtti viSayanA abhAvamAM viSayazUnya akriyAtmaka AtmAne bhaje che. A che gAthAno AdhyAtmika saMpUTa. A jhUle jhUlo to kevI Ave majA... upasaMhAra : AgaLanI ghaNI gAthAomAM cha sthAnakonuM vivecana karyA pachI tathA ghaNA praznonuM samAdhAna karyA pachI siddhikAra have AdhyAtmikabhAvomAM praveza karI gayA che ane satsaMga pachInA AdhyAtmika utthAnanI prathama bhUmikA athavA prathama pAyA rUpa samakita jevA divya bhAvone sparza karyo che. samakitanI pAramArthika vyAkhyA ApIne tenuM AdhyAtmika udghATana karyuM che. gAthAmAM samakitanA AdhAre sAdhakanI mULabhUta avasthA jemAM nijabhAvamAM ramaNa karavAnuM che. te vAtane pradhAnatA ApI che. jIvAtmA jyAM sudhI pAramArthika samakitano sparza na kare, tyAM sudhI AgaLano AdhyAtmika vikAsa aTakI jAya che, A gAthAmAM tevo pratibhAsa Apyo che. jema samudramAM lAMbI yAtrA karanArA nAvikone dIvAdAMDI mArgadarzana Ape che ane sAcI dizA batAve che, tema A gAthAmAM gurudeve samakita rUpI dIvAdAMDInI sthApanA karI che, je sAdhakone sAdhanA mArganuM mArgadarzana kare che ane sAcI dizA batAve che. samakita e jaina adhyAtma sAdhanAno dhruva siddhAMta che. A rIte A gAthA paNa dhruva siddhAMtanI abhivyakita karI jIvane vRddhigata pariNAmonI preraNA Ape che. (171) . Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-11ra. upodaghAta - have pachInI A AgAmI gAthA cAritrabhAvonuM udghATana kare che. cAritra e jIvano guNAtmaka vikasitabhAva che. jemAM kASAyika bhAvono abhAva hoya che paraMtu bhUlavuM na joIe ke cAritrAtmaka bhAvonuM bIja samyagudarzana che. A gAthAmAM cAritra ane samyagudarzananI bejoDa tulanA karavAmAM AvI che. jene ApaNe bArIka vizleSaNa karazuM. gAthA samyagadarzananA prabhAvathI je aNamola saMpatti prApta thavAnI che, teno spaSTa prakAza ApI rahI che. peTI kholavAthI alaMkAranI upalabdhi thAya, te rIte A gAthAmAM atyAra sudhI jIve baMdha rAkhelI peTI kholavAnI cAvI zAstrakAra jANe arpaNa karI rahyA che. have ApaNe A peTI kholIe. vardhamAna samakita thaI, TALe miyAbhAsa; udaya thAya cAritrano, vItarAga pada vAsa | 11ra | hIyamAna-vardhamAna pariNAma - jainadarzanamAM hIyamAna ane vardhamAna pariNAmonuM eka nirALuM paryAyArthika vijJAna ApyuM che. dravyonA guNadharmo anusAra paryAyAtmaka parivartana thatuM hoya che paraMtu prAkRtika niyama evo che ke pragaTa thatI paryAyamAM guNAtmaka mAtrA hoya che. je paryAya pragaTa thaI che, te keTalI mAtrAmAM guNadharmono AvirbhAva karI rahI che, te jovAthI teno nirALo prabhAva joI zakAya che. gaumAtAe dUdha ApyuM, dUdha pote potAnA guNadharmothI paripUrNa che paraMtu dUdhanI guNAtmaka zakita alaga alaga mAtrAmAM hoya che ane mAtrA pramANe teno prabhAva jovAmAM Ave che. guNanI mAtrA jANavI, te paNa bahu mahattvapUrNa viSaya che. jhera jhera ja che paraMtu eka jhera evuM che, je jIbhane sparza thatAM ja mRtyu Ape che. bIjA jheranI tIvratA ochI che. jheranI potAnI guNAtmaka mAtrA hoya che. te ja rIte divya auSadhi, auSadhi hovA chatAM tenI prabhAvaka. mAtrA alaga alaga hoya che. A che hIyamAna-vardhamAna bhautika guNonuM AkhyAna. te ja rIte zAstrakAroe AdhyAtmika pariNAmomAM paNa hIyamAna ane vardhamAna pariNAmonA darzana karyA che ane teno paNa svataMtra prabhAva che, tevuM darzana karAvyuM che. vardhamAna pariNAma te jIvanI potAnI saMpatti che, jyAre hIyamAna pariNAma te karmano prabhAva che. A siddhAMta zuddha guNono Azraya karIne kahyo che. vibhAvonA vardhamAna pariNAma te karmano prabhAva che ane tenA hAyamAna pariNAmo thavA, te jIvano puruSArtha che. A rIte eka caubhaMgI pragaTa karIe. 1) vibhAva ane vardhamAna pariNAma, 2) vibhAva ane hIyamAna pariNAma, 3) svabhAva ane vardhamAna pariNAma, 4) svabhAva ane hIyamAna pariNAma A caubhaMgIthI spaSTa thAya che ke vibhAvanA vardhamAna pariNAmo ane svabhAvanA hIyamAna pariNAmo karmajanya che, jyAre vibhAvanA hIyamAna pariNAmo ane svabhAvanA vardhamAna pariNAmo, te AtmadravyathI niSpanna thatAM pariNAmo che. A rIte vardhamAna ane hIyamAna pariNAmo vizvamAM adbhuta prabhAva utpanna kare che. jaDa dravyanA je vardhamAna ane hIyamAna pariNAmo che, temAM karmano Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kazo prabhAva nathI, te dravyanI potAnI saMpati che. eka gUDha vAta - ajIva dravyonA hIyamAna pariNAmo svataMtra hovA chatAM jIva dravyanI sAthe te dravyo joDAyelA che. tenA pariNAmomAM jIvanA pApa-puNyanA udaya anusAra nimitta-naimittika bhAve prabhAva paDe che. jIvane puNyano udaya hoya, to saMyogamAM AvanArA dravyomAM anukULa vardhamAna pariNAmo uddabhave che ane jIvano pApodaya hoya, to sAMyogika dravyamAM pratikULa pariNamana thAya che. anukULa ke pratikULa, baMne bhAvonA vardhamAna ke hIyamAna pariNamana thAya che. anukULa ke pratikULa baMne bhAvomAM vardhamAna ke hIyamAna pariNAmo jIvanA puNya-pApanA udayane anusare che. hIyamAna ke vardhamAna pariNAmo, te eka prakAranI svataMtra prAkRtika kriyA che. phakata temAM jIva ke karma nimitta bane che. vardhamAna pariNAmanA baMne pakSa khyAlamAM rAkhavAnA che. mithyAbhAvomAM ke pApa pariNAmomAM paNa vardhamAna sthiti hoya che. te ja rIte samyagubhAvo ane svabhAva pariNAmomAM paNa vardhamAna sthiti hoya che. vardhamAna ke hIyamAna thavuM, te prAkRtika kriyA che. jyAre tenuM phaLa adhiSThAna anusAra prApta thAya che. uttama adhiSThAnamAM joDAyelA vardhamAna pariNAmo uttama phaLa Ape che, te sahaja samajAya tevI vAta che, tenAthI viparIta hIna anuSThAnamAM vardhamAna pariNAmo vadhAre hInatAne janma Ape che. pAtrAnusArI guNa pariNAma | A paNa eka nyAyasiddhAMta che. vardhamAna samakita - vardhamAna zabdanI ATalI mImAMsA karyA pachI gAthAmAM lakhyuM che ke vardhamAna samakita thaI arthAt samyaktvano udbhava thayo che ane temAM vardhamAna pariNAmo paNa bhaLyA che. nadImAM nirmaLa pANI to hatuM ja, temAM vaLI vadhAre nirmaLa pANInA pUra AvyA. te rIte samyagdarzanamAM nirmaLa bhAvono ubhAra thatAM mAno samakita svayaM vardhamAna guNayukata banI gayuM. padArthanA sAmAnya dharmone vicArIne AtmaguNono viveka karI zAzvata AtmAno vikAsa karavo, te samyagadarzananA nirmaLabhAva che paraMtu jJAna jema jema tIvratA ane tIvratama thatuM jAya che ane e ja rIte vikalpothI vimukata thAya, tema tema dhyAna paNa uttama bane che, samyagudarzana AtmadravyonA vizeSa guNono sparza karI jyAre vyApaka ane sUkSma banI jAya che, tyAre te vardhamAna samakita thaI jAya che. samakitamAM paNa sahaja rIte sUkSmabhAvono camatkAra Ave che, mATe zAstrakAre lakhyuM che ke "vardhamAna samakita thaI "thaI eTale saheje thavAthI. vardhamAna samakita te koI vizeSa prayoganuM phaLa nathI paraMtu temAM AvatI guNa vRddhi che. jema dAbAmAM mUkelI kerI paripakava thatAM vizeSa sugaMdhamaya ke rasamaya banI jAya che. guNonI A vardhamAna sthiti te padArthanI potAnI svataMtra kriyA che, te ja rIte samyagudarzana arihaMtadarzanathI svayaM vardhamAna samakita banI jAya che. jUo, have vardhamAna samakitanA madhurA phaLa. vardhamAna samakitanI phaLazruti - zAstrakAre A gAthAmAM vardhamAna samakitanI phaLazruti rUpe traNa tattvanI abhivyakita karI che. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1) mithyAbhAsano vilaya 2) cAritrabhAvanuM prAgaTaya 3) vItarAga padanI sparzanA. bhAva traNe bhAva lagabhaga samakakSAnA che, chatAM paNa temAM je kAMI guNAtmaka aMtara che, tenuM vivecana jarUrI che. jo ke A traNa svabhAvomAM eka pratiyogI che ane be anuyogI che. mithyAbhAsa te pratiyogI che. jyAre cAritrabhAva ane vItarAga padanI sparzanA, A baMne anuyogI bhAva che. mithyAbhAsa pratiyogI hovAthI nirodhaka che arthAt anArAdhya che, jyAre zeSa ArAdhya che. mithyAbhAva eka prakAranuM AvaraNa che, te karmano udayabhAva che. jyAre bAkInA baMne bhAvomAMthI eka kSAyopamika bhAva che, eka kSAyika bhAva che. sAmAnya cAritra te kSAyopamika pariNAma che ane vItarAga bhAva te kSAyika pariNAma che. mithyAbhAsa javAthI prathama pagathiyuM cAritrabhAvanuM che ane bIjuM pagathiyuM vItarAgabhAvanuM che. A rIte mithyAbhAsano abhAva thatAM traNe pada eka paMkitamAM rekhAMkita thavAthI mukita maMjhilanA sopAna jevA lAge che. mithyAbhAsa gayo, te prathama prakAza thayo, tenI sAthe ja cAritra bhAvano udaya thayo, prakAzamAM vadhAre palaTo Avyo. jJAnAtmaka bhAve vItarAgapadanI sparzanA thaI. uttama jyoti rUpe trIjo prakAza thayo samakita rUpI kalikAmAMthI kevA puSpo khIlyA ane kevA madhura phaLanuM baMdhAraNa thavA lAgyuM, kevI apUrva kriyAno zubhAraMbha thayo, jANe samakita rUpI jhAlara vAgavA lAgI ane tenA madhurA raNakAra karNapaTa sudhI pahoMcavA lAgyA. zAstrakAre saiddhAMtika satyanuM dhyAna rAkhI bahu ja khUbIthI vardhamAna samakitanI prabhAvalIlAnuM AkhyAna karyuM che. je pada levA mATe sAdhaka lAlAyita hato, te padanA darzana mATe gurudeve samakita rUpI cazmA arpaNa karyA che. temaja mahAsiddhAMtanuM mahAphaLa pradarzita karyuM che. have ApaNe mithyAbhAsa zuM che, mithyAbhAsanuM kalaMka kevI rIte jIva sAthe joDAyeluM che jene dhovAthI vastranI zukalatA pragaTa thAya che, tene joIe. mithyAbhAsa tenA traNa prakAra che. - (1) abodhAtmaka mithyAbhAsa jemAM satyano bodha na hoya athavA dravyo viSe ke koIpaNa prakAranA tattva viSayaka jarApaNa bhAna na hoya, tevI abodhadazA athavA ekendriyAdi jIvomAM vartato je oghasaMjJAno bhAva, jyAM hakIkatamAM phakata sUkSma vAsanAno ja AbhAsa che, A AbhAsa te prathama prakArano mithyAbhAsa che, te abodhAtmaka che. (2) niSpakSa mithyAbhAsa jIvanI vikasitadazA thayA pachI phakata viSayono ane dRzyamAna jagatano jene bodha thAya che ane viSayonI pratItine sukhadu:khano AdhAra mAnI te padArthomAM tanmaya banI jAya che, tyAM AbhAsa che paraMtu te vAstavika AbhAsa na hovAthI sAmAnya kakSAno mithyAbhAsa che. A mithyAbhAsa evo saraLa che ke kAgaLane baLatAM jema vAra na lAge, tema A mithyAbhAsa zIghra TaLI zake che. A mithyAbhAsamAM mithyA Agraha bharelo nathI. te niSpakSa ane koI prakAranA tIvra AsakitabhAvathI mukata tevo saraLa mithyAbhAsa che, jene dhotA adhika parizrama lAgato nathI. (3) vibodha mithyAbhAsa trIjA prakArano mithyAbhAsa viparIta bodhavALo hoya che. te (14) Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhAre bhayajanaka ane mithyA AgrahathI bharelo che. pAchaLanI gAthAomAM je matAgraha zabda mUkayo che, te matAgraha ane mithyAgraha baMne sagA bhAI jevA che. A baMdhujoDInA prabhAvathI je mithyAbhAsa janme che, te ghaNo ja hRDha, draDhatara ke vRDhatama hoya che. A mithyAbhAsa koI khAsa viparIta pakSa ke matathI joDAyelo che athavA gUMcavAyelA sUtara jevo tarkamAM aTavAyelo mithyAbhAsa che, temAM buddhinuM Adhikaya che paraMtu jaMgalamAM bhUlo paDelo yAtrika jema mArgabhraSTa hoya che, tema ahIM buddhi vibhAvonA jaMgalamAM aTavAyelI hovAthI bhramita thayelI che. tene je AbhAsa thAya che, temAM koI satsaMga ke saguno bodha na hovAthI tema ja cAlI AvatI satya paraMparAno AdhAra na hovAthI buddhi satyAbhAsanI jagyAe mithyAbhAsanuM darzana kare che. A trIjA naMbarano mithyAbhAsa je pakSathI prabhAvita che, te punaH anaMta saMsAracakramAM laI javAnuM sAmarthya dharAve che. have ApaNe mithyAbhAsa zuM che, tenuM dharAtala tapAsIe. - mithyAbhAsanuM dharAtala - hakIkatamAM je AbhAsa che, tenuM astitva to che ja, to tene mithyA kema kahI zakAya ? hakIkatamAM je vastu mithyA che, teno abhAva hoya che ane amAvastu niSkriyaH | jIvane je viparIta bodha ke viparIta mAnyatA thAya che, te astitva dharAve che, to tene mithyA kevI rIte kahI zakAya ? mithyAtva paNa mithyA nathI, ajJAna paNa mithyA nathI. tevI rIte jIvane je kAMI avaLo AbhAsa thayo che, tenuM paNa astitva che, te kharekhara mithyA nathI. A prazna mithyAbhAsane samajavA mATe prerita kare che. mithyA zabda adhyAtmazAstramAM paNa mahattvanuM sthAna dharAve che. kharekhara, zuM mithyA zabda astitva virodhi che ke zuM nAstikabhAvone pradarzita kare che ke koI padArthanI adrazya avasthAnuM sUcana kare che ? athavA zuM jIvAtmAnI jJAnendriyonA doSonuM kathana kare che? hakIkatamAM padArtha mithyA hotA nathI. dravyonuM pariNamana paNa mithyA hotuM nathI, tethI spaSTa che ke jJAnendriyonA vikArathI ke paribaLanA abhAvathI jJAnamAM viparIta pariNamana thAya che. sAthe sAthe e paNa satya che ke jJAnendriyomAM doSa na hoya, jJAnanA upakaraNo barAbara hoya chatAM paNa mohanA prabhAvathI jJAna viparIta AbhAsa karavA mATe bAdhya bane che. A mohamAM paNa pariNAma rUpa moha karatAM darzanamoha vadhAre ghAtaka che. darzanamoha jJAnanA upakaraNa upara prabhAva pAtharI viparIta rUpe pariNamana karAve che. jema lAla puSpa darpaNa sAme rAkhe, to darpaNamAM lAla jhAMya Ave che. temAM puSpanI lAlI paNa mithyA nathI ane darpaNa paNa mithyA nathI paraMtu prAkRtika niyama pramANe darpaNamAM mithyA lAlI dekhAya che. A che mithyAbhAsa. na hovA chatAM dekhAya, astitva na hovA chatAM astitvanI AsthA thAya, guNAtmaka na hovA chatAM guNayukata dekhAya, A badhA che mithyAbhAsa. hakIkatamAM AbhAsa mithyA nathI paraMtu AbhAsa pratye je viparIta dhAraNA thAya che, te mithyAbhAsa che. dorImAM sarpa dekhAya che, tyAM dorI paNa mithyA nathI, sarpa paNa mithyA nathI, viparIta jJAna paNa mithyA nathI paraMtu dorImAM dorIno abhAva prastuta thAya che ane sApano prabhAva prastuta thAya che, te che mithyAbhAsa. TALe mithyAbhAsa - ahIM mithyAbhAsa svataH TaLI jAya, tema kahyuM nathI paraMtu temAM Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vardhamAna samakitane kartA rUpe pradarzita karyuM che. ahIM kartAbhAvamAM vizeSa tattvadraSTino prakAza che. kAraNa ke AbhAsa mithyA che ane ja mithyA che, tene TaLavAnuM zuM hoya? ahIM je vyakitane mithyA AbhAsa thayo che te kartA svayaM samakita thatAM mithyA AbhAsane TALe che. jema aMdhakArane TaLavApaNuM nathI paraMtu prakAza aMdhakArane TALe che. prakAza thatAM ja te aMdhakArano nAza thAya che. te ja rIte vardhamAna samakita pragaTa thatAM mithyAbhAsano bhUkko karI nAMkhe che. samakitanuM kartutva ke zuddha AtmAnuM kartutva ekAkAra che ane te svayaM mithyAbhAsathI vimukata thAya che. mithyAbhAsanuM ATaluM vivecana karyA pachI tattvataH mithyAbhAsanuM svarUpa AlekhIne udita cAritrabhAvano sparza karazuM, je vardhamAna samakitanuM uttama phaLa che. mithyAbhAsa phakata bauddhika aMdhakAra nathI tema ja koI dravyanuM vipariNamana paNa nathI paraMtu anucita zraddhA te mithyAbhyAsanuM kalevara che. zraddhAno artha vizvAsa che, eka prakAranI dhAraNA che. A dhAraNA AdhArayukta hoya, tyAre zreSTha zraddhA bane che paraMtu dhAraNA nirAdhAra hoya, tyAre te mithyAbhAsa bane che. mithyA dhAraNAnA nimitto mithyA hotA nathI paraMtu nimittonA viSayamAM kartA svayaM viparIta dhAraNA kare che. jema koI nizALIyo sAta ane pAMca, baMneno saravALo tera batAve, to tyAM sAta ane pAMca saMkhyA barAbara che, tenI gaNita karavAnI buddhi paNa hAjara che paraMtu sAta ane pAMcano sAco saravALo bAra thAya tene mUkIne tenI dhAraNA karI, te mithyAbhAsa che, te ja rIte jIvAtmA badhA dravyo zAzvata ane zuddha pariNamanavALA hovA chatAM dravyonA svabhAva ane tenA pariNamana viSe khoTuM gaNita kare, to te mithyAbhAsa che. mithyAbhAsano AdhAra mithyAttva che. mithyAtva te mohanIyakarmano vizeSa udayabhAva che. mithyAbhAsa, mithyAzraddhA ke mithyAtva, te traNe mULamAM mithyA hovAthI jevI dhAraNA karI che, te pramANe pariNamana na hovAthI bAkIno badho kriyAkalApa mithyA banI jAya che. vizvamAM pravartamAna be dhArAo AdikALathI astitva dharAve che. eka dhArA anaitika, pApa pravRttithI paripUrNa, hiMsAtmakabhAvothI bharelI, jJAnAtmaka bhAvono upahAsa karI, bhautika, zakitoone pradhAnapaNe sthAyI bhogAtmabhAvone mahattva Ape che. jyAre bIjI dhArA naitika, dhArmika, puNya pravRttithI paripUrNa, dayA ane ahiMsAtmaka bhAvothI bharelI, jJAnAtmakabhAvone svIkArI, bhautika zakitaono anAdara karI, tyAga ane virakitamaya bhAvone mahattva Ape che. prathama dhArAne arthAt pApadhArAne je sukhanuM kAraNa mAne, tene zAstrakAre athavA AdhyAtmika sAdhakoe ke anaMta jJAnI devAdhidevoe mithyAbhAsa kahyo che. teno svIkAra karI, tene dhruvasattA mAne, te mithyAtva che. jyAre bIjI jJAnadhArA ke puNyadhArAne zAzvata sukhanuM kAraNa mAne, te anaMta janma mRtyuthI jIvane vimukata kare che, te prakAranI dhAraNA, te samakita ke samyagadarzana che. sahaja rIte spaSTa che ke bIjI dhArAno sparza thatAM ja prathama dhArAnI AsthA ogaLI jAya che. puNyadhArAno sparza ja mithyAbhAsane TALe che. dIvo thatAM ja aMdhakArano laya thAya che. pArasamaNIno sparza thatAM ja loDhAnuM lokhaMDapaNuM vilupta thaI jAya che. jJAnAgnino sparza thatAM ja karmarUpI kASTo baLI jAya che. je AbhAsa mithyA hato, te have hakIkatamAM mithyA banI jAya che. A che vardhamAna samakitanuM prathama uttama pariNamana ke tenuM phaLa. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . udaya thAya cAritrano - A pada jANe koI sUryodayanI vAta kare che. jaina tattvajJAnamAM upAsya tattva cAritra che. bhagavAna ArAdhya che paraMtu bhagavAnanI ArAdhanA thayA pachI cAritra che, te upAsya tattva che. kaluSita bhAvo eka prakArano kapaDAmAM rahelo mela che. AtmA svayaM zuddha cAdara jevo che. temAM jJAna uparAMta bIjA ghaNA guNAtmaka bhAvo saMzliSTa che. A badhA guNAtmakabhAvo mATe jaina tattvajJAnamAM cAritra zabda mUkavAmAM Avyo che. cAritra eka zukalabhAvano dyotaka zabda che. AtmA to ThIka paraMtu koIpaNa dravyamAM azuddhabhAva eka kalaMka rUpa hoya che ane azuddhabhAva te dravyanA guNadharmano nAza kare che athavA tene Avarita kare che. dravyonA potAnA azuddhabhAvo che, te rIte AtmadravyamAM paNa azuddha bhAvo AdikAlathI joDAyelA che, te eka prakAranuM AtmAnuM kalaMka che. A kalaMkane zAstrakAroe bhinna bhinna zabdothI pragaTa karyuM che. yathA-avrata, acAritra, asaMyama ItyAdi abhAvAtmaka zabdothI cAritranA abhAvanI abhivyakita karI che ane cAritrahInatAne rAga-dveSAdi SaDaripu, kaSAyacatuSka ane tene lagatAM je kAMI durguNo che, te badhAno acAritramAM samAveza karyo che. sahuthI moTI gaMbhIra vAta e che ke kAmecchA, sAMsArika bhogabhAva, abrahmacarya ane maithunane pradhAna doSa mAnyo che. uparyukata doSothI kramazaH mukata thavuM ane kramazaH jIvanA zukalabhAvone pragaTa karavA, te cAritra pariNAma che. AMtarika zuddha adhyavasAyonuM pariNamana thavAthI doSo svataH lupta thavA lAge che. doSo te bAhya pariNamana che ane cAritra te AtyaMtara pariNamana che. baMnenuM A maulika aMtara samajavAnuM che. doSo ane cAritra paraspara virodhi che paraMtu asamAnAdhikaraNa hovAthI ekano udaya thatAM ekanI vidAya thAya che. cAritrano udaya aMdarathI thAya che jyAre bahArathI AvelA doSo bAhyabhAve cAlyA jAya che. cAritrabhAva te AdhyAtmika svasaMpati che, jyAre doSo te parasaMpati che. svasaMpatino prakAza thatAM parasaMpati potAno rasto pakaDe che. gharano mAlika gharamAM AvavAthI gharamAM ghUsI gayelA tattvo ghara khAlI karavA lAge che, mATe zAstrakAre ahIM "udaya thAya cAritrano" ema kahIne mULabhUta AtmasaMpatinuM prAgaTaya pragaTa karyuM che. eka khulAso - sAmAnya rIte jaina tattvajJAnamAM udaya zabda udayabhAvane lakSIne prayukata thAya che. karmajanya je pariNAmo che, tene udayabhAva kahe che. udayabhAvano prabhAva evo che ke mULa bhUta svabhAvano avarodha thavAthI jIva nija guNAtmaka bhAvothI vaMcita rahe che ane udayabhAvanuM AsvAdana kare che. jema pANImAM bheLavelo khATo mITho rasa nirmaLa pANInA mULa svAdane DhAMkI de che ane SasanuM AsvAdana thAya che, te ja rIte karmajanita bhAvo ke vikArIbhAvo che, tene udayabhAva kahe che. jyAre A gAthAmAM "udaya thAya cAritrano' ema kahyuM che, to tyAM koI adhyetAne e bhrama na thavo joIe ke A "udaya' zabda udayabhAvane anurUpa che. cAritrano udaya ema kahyuM che, temAM udaya zabda prAgaTayabhAvane sUcita kare che. cAritra to jIvano mULa svabhAva che. eTale teno udaya thavo, tema kahevAmAM cAritra anAvRtta thayuM, tevo bhAvArtha che. vyavahAramAM bolAya che ke sUryodaya thayo. hakIkatamAM sUryano udaya thayo nathI. sUrya to barAbara astitva rUpe prakAzamAna che. sUryano udaya thayo, tema kahevAmAM tRNa potAnA kSetranA AdhAre sUryodaya zabdano prayoga kare Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , ' che arthAtu hRAnI dRSTimAM sUryano udaya thayo che. te ja rIte cAritra cAritrarUpe jIvamAM tirohita che, jema dahIMmAM mAkhaNa che, pRthvImAM anAja che, A badhA guNo ke paryAyo tirohIta bhAve dravyanA svabhAva rUpe astitva dharAve che. tenA pratiyogIno parihAra thavAthI mULabhUta bhAvo Avirbhata thAya che arthAt udaya pAme che. ahIM udayano artha AvirbhAva thAya che. cAritra te jIvano mULa bhUta svabhAva che. cAritra zuM che? te bAbata vivecana karIe te pahelA "cAritrano udaya" teno kharo artha samajavo jarUrI hato. cAritramAM vidhiguNo tathA keTalAka abhAvAtmaka guNonuM saMkalana thAya che. kaSAyano abhAva, te cAritranI abhAvAtmaka sthiti che, jyAre samabhAva pariNamana, te cAritranI vidhi avasthA che. ahIM cAritrano udaya thAya che, teno artha evo che ke kaSAyano asta thAya che, vibhAva asta thAya che ane A asta bhAvo, te cAritranA udayabhAvamAM sAkSAt kAraNa bane che. jema rAtrino asta, te prabhAtanA udayano sUcaka che. ahIM paNa gAthAmAM je udaya pradarzita karyo che, te parokSa rUpe vibhAvanA astano sUcaka che. ekano asta ane ekano udaya, A prAkRtika krama che. udayabhAvanI mImAMsA pachI kahevAnuM tAtparya e che ke karmajanya udayabhAva ane svabhAvano udaya, A baMnemAM mati bhrama na thAya, te mATe khulAso karyo che. cAritra zuM che ? - cAritrabhAva e jainasAdhanAno pradhAna staMbha che. samagra jainadarzana ane tenA tANAvANA cAritrarUpI vastrane taiyAra karavAmAM vaNAyA che. nirvANa padanuM sahuthI najIkanuM pagathiyuM cAritra che. A gAthAmAM paNa cAritranA udaya pachI vItarAga padamAM sthira thavAnI vAta karI che. samyagudarzananuM mukhya lakSa cAritra che. svarUpAcaraNa rUpa cAritrano saMpUTa maLyA pachI ja samyagadarzanano uddabhava thAya che. samyagradarzananI prApti mATe paNa anaMtAnubaMdhI kaSAya te cAritra mohanIyanI prakRtiono kSayopazama jarUrI che. sUma dRSTie jotAM lAge che ke samyagudarzananA mULamAM paNa cAritranA bhAvo ja bharelA che. samyagudarzanane avratAtmaka kahyuM che, te bAhya vratonI apekSAe che. AtyaMtara avrata upara kuThArAghAta thayA pachI mithyAtva mohanIyanI nAgacUDa DhIlI paDe che. astu. kahevAnuM tAtparya e che ke jaina sAdhanAmAM cAritrano bhAva sAMgopAMga vyApta che. ekanI saMkhyAthI zarU thaI lAkhonI saMkhyAnI gaNanA sudhI cAritrabhAvono phelAvo che. cAritrabhAvomAM e guNAtmaka vyavasthA che ke khaMDa-khaMDa abhivyakta thaIne te akhaMDabhAvane pragaTa kare che. pANInuM eka biMdu paNa pANI che ane ghaNA biMduonA samUha rU5 samudra paNa pANI ja che. temAM ghaNA biMduo samudra rUpe taraMgita thayA che. te ja rIte eka pachI eka zuddha paryAyonuM prAgaTaya thatAM thatAM samagra AtmAnuM mahAsamudra rUpe pragaTa thavuM, te che cAritranI guNAtmaka avasthA. saMgItanI eka lahera AnaMdanI abhivyakti kare, te rIte cAritrano eka aMza paNa jIvane anaMta zAMti rUpa AnaMdanI UrmIno anubhava karAve che. AvuM A guNaprada cAritra je Atma guNomAM variSTa che, tenuM ApaNe thoDuM AtyaMtara nirIkSaNa karIe. Atmadravya e adgazya agurulaghuguNothI yukta bhAvatattva che. jJAnacetanA Atmadravyano pradhAna guNa che paraMtu kevaLa jJAnacetanA paryApta nathI. te kevaLajJAna rUpe paripUrNa thAya, to paNa jIvAtmAnI badhI AvazyakatAo pUrI thatI nathI kAraNa ke kevaLajJAna pachI paNa bAkInA zeSa Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmone zAMta karavA mATe ke kSaya karavA mATe yathAkhyAta cAritranI upasthiti Avazyaka che. cAritra pariNAmo te kaSAyanA abhAvamAM thatI eka prakAranI kriyAtmaka upazAMti che. jenI jainazAstromAM cAritra rUpe sthApanA karI che. saMpUrNa muktadazA thayA pachI cAritrabhAvo svayaM vyAvRtta thaI jAya che. jIva jyAM sudhI sayogI che tyAM sudhI phakta jJAna ja upakArI thatuM nathI, sAthe mohanIyanA kSAyikabhAva rUpe cAritra pariNAmonI parama AvazyakatA rahe che. cAritra ja eka evuM prabaLa tattva che ke je anAdikALathI mULiyA nAMkhIne beThelA kaSAyone parAsta karavA mATe eka tIvra zastra che. samyagadarzana ane samyagujJAna e bhAvAtmaka niSkriya tattva che, jyAre samyakakyAritra sakriya prabaLa pratirodhaka tattva che. mULamAM Atmadravya svayaM avikArI tattva che. pote potAnA svarUpamAM saMsthita che ane A svarUpamAM AtmadravyanA je guNo che te zabdathI akathya che, mATe zAstrakAroe abhAvAtmaka rIte guNonuM varNana karyuM che, jemake krodhano abhAva ane kSamA, mAnano abhAva ane namratA, mAyAno abhAva ane saralatA, lobhano abhAva ane saMtoSa, ItyAdi guNone cAritrabhAve sthApyA che, cAritra mohanIyanA abhAvane cAritra tarIke prarUpita karyuM che. hakIkatamAM A vikArI guNo ke bhAvo karmabaMdhananuM kAraNa hovAthI teno pratikAra karyo che, cAritramoha tarIke A durguNonI gaNanA karavAmAM Ave che ane teno abhAva e cAritrabhAva che. vAstavika rIte A abhAvAtmaka guNothI AtmAnA zuddha svabhAvanI vyAkhyA thaI zakatI nathI. te brahma svarUpa zabdAtIta ke guNAtIta svarUpa che, akhaMDa avinAzI trikAlavartI saNo ke saparyAyothI paripUrNa che. pratiyogI evA cAritra mohanIyanI hAjarIthI Atmadravyano AvirbhAva pratyakSa thato nathI... astu. ahIM ApaNuM kahevAnuM tAtparya che ke pratiyogI kaSAyono saMhAra karI zake tevI upayogajanya yaugika kriyA te cAritranuM (prabaLa) mukhya bIja che. A bIjamAMthI aMkurita thayelA abhAvAtmaka vrato paNa cAritranuM bAhya rUpa che. jyAre zuddha svarUpa paripUrNa thaI jAya ane jIvAtmA ayogI avasthAmAM ramaNa kare, tyAre vacagALAnI A yaugika kriyAnI AvazyakatA nathI eTale yogonuM staMbhana thAya ane cAritra svayaM vilaya pAme che. ahIM ApaNe kahevAnuM tAtparya e hatuM ke cAritranuM mULa kyAM che? cAritrabhAva te karma ane AtmAnI vaccenI madhyakAlIna uttama kriyAtmaka avasthA che. jema kAMTAthI kAMTo kADhe pachI baMne kAMTA choDI devAmAM Ave che. tema cAritrabhAvonA avalaMbanathI karmonuM kartana thayA pachI karmo paNa jAya che ane cAritra paNa zAMta thaI jAya che. zeSa mokSa avasthA ja rahe che. ATalI UMDI mImAMsA pachI ApaNe mULa gAthA upara AvIe. ApaNA AdhyAtmayogI zrImad kahe che ke, udaya thAya cAritrano, vItarAga pada vAsa". A rIte be UrdhvagAmitAnA sopAna batAvyA che. 1. cAritrano udaya ane 2. vItarAga pada vAsa. tenAthI spaSTa thAya che ke vardhamAna samakita pachI cAritrabhAva pragaTa thAya che ane vItarAga padamAM vAsa thayA pachI cAritrabhAvanuM kArya pUruM thaI jAya che. hakIkatamAM cAritra te udayabhAva nathI paNa karmanAza karavA mATe madhyavartI AgaMtuka sAdhana che. svarUpa prAptinuM sAdhana hovAthI cAritranI paNa AtmasvarUpa rUpe gaNanA thaI che. cAritra to AtmasvarUpa sudhI pahoMcADavAnI sAdhanAnuM uttama sAdhana che. vItarAgapadamAM vAsa thayA (179). . . .. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI AtmA sayogI avasthA sudhI ja cAritra sAthe sahacArI che. ayogI avasthAmAM vAsa thayA pachI cAritra paNa vyAvRtta thaI jAya che. jema sUryano udaya thAya che ane asta thAya che, tema chaThThA guNasthAnake cAritra bhAvono udaya thAya che, temAM guNasthAne yathAkhyAta cAritra rUpe paripUrNa kaLAthI tape che ane aMtima ayogI avasthAmAM jIvano praveza thatAM cAritra asta thaI jAya che. A che cAritrano kramika udaya, vikAsa, pUrNavikAsa ane zAMtabhAva. A ekaso bAramI gAthAmAM nAnakaDA padamAM siddhikAre potAnI kAvyakaLA ane ciMtananA AdhAre gAgaramAM sAgara bharI dIdho che. cAritra bhAvonA adhyayanazIla vistRta vicArone jANe be zabdomAM pragaTa karIne AkhA zAstranuM kathana karI dIdhuM che. vItarAga pada vAsano vicAra karI, A gAthAno upasaMhAra karazuM. vItarAga pada vAsa - vItarAga zabda bhAratIya saMskRtimAM ane khAsa karIne jene saMskRtimAM agrasthAne zobhe che. vItarAga e jainadarzananA bhagavAna che. vItarAga zabda tapuruSa samAsita che ane karmadhAraya paNa che vItaH rA: vItarA | ane rAta vItaH yaya vItarI | arthAt jemAM rAga nathI tevo bhAva te vItarAga che ane jenA rAga bhAva vyatIta thaI gayA che, tevA mahApuruSa devAdhideva vItarAga che. vItarAga zabda bhAvAtmaka paNa che ane bhagavAna sUcaka paNa che. vItarAganI jagyAe vItadveSa, vItakrodha, vItakAma ItyAdi zabdo vAparI zakAya che. bhagavadgItA jevA suprasiddha dharmazAstramAM vItadveSa zabdono ullekha karI vItarAga zabdanI jhAMkhI karAvI che. e ja rIte vedAMtamAM, upaniSaddhAM vItazoka zabda paNa che. A zabda paNa vItarAga bhAvano ja dyotaka che, jema nakSatro sUryanI parikramA kare che tema samagra adhyAtmazAstro vItarAga bhAvanI parikramA kare che. mokSa kaho ke vItarAga bhAva kaho, te kAra ane gRha jevA najIkanA che. vItarAga te haridvAra che ne siddha bhagavAna te hari che. vItarAga zabda sAMbhaLavAthI paNa sukhadAyaka lAge che ane bhAvathI to ahobhAvanI urmiothI chalakato gaMgAno pravAha che. jo ke vItarAga zabda abhAvAtmaka bhUmikAno dyotaka che. Ameya zAstromAM Atmatattva ke brahmatattvanI vyAkhyA zabdAtIta mAnI che. AtmasvarUpane oLakhavA mATe lagabhaga niSedhAtmaka zabdono vyavahAra karavAmAM Ave che kAraNa ke vItarAga zabda jemAM rAga nathI, tevA tattvanI abhivyakti kare che. rAga nathI to zuM che ? je che te zabdamAM utArI zakAya tevuM nathI. te anubhavagamya tattva che. jo ke jaDa padArthamAM paNa rAga nathI, chatAM tene vItarAga kahetA nathI. teno artha e che ke rAga na hovo, mAtra eTaluM kathana paryApta nathI, chatAM zuM che, ema kahevAnI zakayatA nathI. svarUpanuM AkhyAna karavuM, te asaMbhava hovAthI vANI bAdhya thaI jAya che ane niSedhabhAvo bolI UThe che, aho ! jyAM rAga nathI, tevuM koI divyatattva vItarAga che. hakIkatamAM zAstrakAroe vibhAvono abhAva hoya, tevA tattvone svabhAva rUpe sthApita karyo che. sva kahetA Atmadravyano bodha thAya che. Atmadravya sarvAga paripUrNa paNa che ane trikAlavartI hovAthI zAzvata astitvabhAva dharAve che paraMtu te evuM sUkSma bhAvAtmaka tattva che ke te Indriya ke bAhya upakaraNathI agamya che, Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pA svayaM che. mATe IndriyonA viSayothI para che, te viSayAtIta che, tema kahyuM che. zAstrakAroe neti neti kahIne AtmadravyanI jhAMkhI karAvavAno prayAsa karyo che. vItarAga zabda paNa AvI niSedhAtmaka zreNIno Atmabodhaka zabda che. siddhikAre 'vItarAga pada' evo zabda prayoga karIne jyAM rAga nathI tevuM kendra ke sthAna, lakSya ke sAdhya, rUpa prAptavya biMdunuM ubodhana karyuM che. A pada vItarAga bhUmikAthI paNa nirALuM che, tema parokSa bhAve cetanA ApI che kAraNa ke vItarAga zabdathI rAga rahita paramAtmAnuM kathana che. rAganI bhUmikA chUTyA pachI ja vItarAgabhAva pragaTa thAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke rAgathI mukata thayelo jIva phakata rAgarahita sthAnamAM aTakato nathI. rAgarahita ke rAga vinAnuM koI nAsti tattva nathI, te koI khAlI kendra nathI. suvarNarahita peTImAM sonuM na hoya paNa peTImAM hIro hoya, to paNa te suvarNarahita peTI kahevAya che, tema ahIM rAgarahita koI aguNAtmaka tattva nathI paraMtu jyAM rAga nathI tyAM koI hIro astitva dharAve che. A hIro svayaM rAgarahita to che ja paraMtu vItarAga zabdathI te vItarAga zabdano vidhirUpa vAcya artha paNa pragaTa thAya che. vANInI bAdhyatAnA kAraNe vItarAga zabda ke tevA koI paNa niSedhAtmaka zabdano upayoga karIne vItarAga padanI prApti karavAnI che. vItarAgapada te ja aMtaryAmI paramAtmA svayaM che. vardhamAna samaktino uddabhava thayA pachI have jIvane bIjuM koIpaNa pada svIkArya nathI. vItarAgapada choDIne anyatra vAsa karavo, te svIkArya nathI. have jIva vItarAgapadamAM ja vAsa kare che. A badho triveNI yoga samakakSAno che. 1) vardhamAna samakita 2) vItarAgapada ane 3) padamAM nivasana arthAt temAM vasavuM. A traNe bhAva eka latAnA puSpo jevA che. latAe pote potAnA phUlo vikasAvyA che ane te puSpothI pote zobhI UThe che. puSpo latAmAM vAsa kare che ane latA puSpomAM vAsa kare che. Ama samakakSa avasthAnA zabdothI bhinnabhAve vyAkhyA karavAmAM Ave che. samyagudarzana e paNa AtmasvarUpa che, vItarAgapada tenuM pragaTa rUpa che. vItarAgapadamAM vAsa karavo, te vItarAgapadanI ja paryAya avasthA che. ATaluM gaMbhIra vivecana karavAthI khyAla Ave che ke adhyAtmazAstro ke ApaNA adhyAtmayogI zrImadajI je sthAnanI sUcanA ApI rahyA che te vItarAgapada jIvanuM potAnuM ja ghara che. anaMtakALathI bhaTakelo bahirAtmA vitarAgapada rUpI svasthAnamAM pahoMcIne bhramaNathI nirALo thaI zAMtipUrvaka vAsa kare che. zuM vItarAgapadanuM bIjuM nAma prazAMta niketana ke parama zAMtidhAma na ApI zakAya ? jyAM jIva have jIvAtmAnI saMjJAthI paNa mukta thaI paramAtmA zabdanI saMjJAne pAmIne parama bhAvone varI jAya che. zuM A hajAro ke lAkho ulbodhananuM ekamAtra lakSya nathI ? kharekhara ! A ekamAtra lakSya che. AkhI gAthA tripadI zreNImAM samAviSTa che; prathama tripadI-1) samyagudarzanano udbhava, 2) mithyA AbhAsano vilaya, 3) cAritrabhAvano udaya. bIjI tripadI-1) samyagadarzananuM bIja, 2) vItarAgapadano vikAsa, 3) te padamAM ramaNa. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMne tripadI sApekSabhAvathI bharelI che. te jeTalI saraLa che teTalI gahana che. jyAMthI gaganagAmI vimAno uDavAnA hoya, te bhUmikA paNa mahattvapUrNa hoya che. te ja rIte A gAthA paNa mokSagAmI jIvAtmAonI gaganagAmI arthAt siddhAlayanI yAtrA mATe mahattvapUrNa bhUmikA bhajave che. AdhyAtmika saMpUTa - A gALAmAM zAstrakAre aMtima biMdu pragaTa karyuM che te che vItarAgapada vAsa'. ahIM rAga rahita sthAnamAM vasavAnI vAta karI che paNa khAlI gharamAM arthAt rAgavihoNA kendramAM je maLavAnuM che, teno ullekha kavirAje karyo nathI kharekhara je prApya che, te A gAthAnuM marmasthaLa che, te che A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa arthAt AtmAno asalI khajAno. A prApya vastu te nizcala, nirmaLa saritAnuM amRta jaLa, AnaMdanI aMtima bhUmikA, nirupAdhika caitanya zAMtinI upalabdhi. zuM A rasa zabdothI aMkita thAya? adhyAtmayogIo tenuM rasapAna karAvI gayA che paraMtu te zabdathI pare zabdAtIta rasa che. cAkhe te mANe che ane pAme te bhogave che, evo e abhUta IndriyAtIta paramAnaMda che. "vItarAgapada vAsa" zabda prayoga dvArA zAstrakAra svaye rAgAtIta avasthAnuM kathana karIne aTakI gayA che. jo ke have pachInI badhI gAthAomAM A ja tattvane bhinna bhinna rIte kahIne, A eka ja amRtarasanuM pAna karAvavAno prayAsa thaze. Avo gopya jJAnarasa e ja A gAthAnuM navanIta che. upasaMhAra - zAstrakAra badhI jAtanI tAravaNI karatAM karatAM samyagudarzana rUpI sUtra-sUttarathI muktinI cAdara vahI rahyA che. A gAthAmAM tenA tANA-vANA goThavIne vItarAgavAsa rUpI eka svaccha cAdarano AbhAsa Apyo che. 112 gAthA sudhI zAstrakAre bhagIratha prayAsa karI, uttama khetI karI kAMTA kAMkarA dUra karI samakita rUpI bIja vAvyA che. A gAthAmAM uttama vAvaNI karI che. gAthA jevI prabaLa che, tevo ja teno upasaMhAra paNa prabaLa che. jyAM motInuM vAvetara hoya, tenA bIja kevA mUlyavAna hoya ? A gAthAmAM AvA mUlyavAna motInuM vAvetara che. samagra sAdhanAno AdhAra je samyagadarzana che ane temAMya vardhamAna samyagudarzana to ucca koTino majabUta pAyo che, tethI upasaMhAra karatAM AnaMda thAya che ke gAthA maMgaLamaya upasaMhAra bhAvothI bharelI che. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jI gAthA-113 upoddAta - ahIM zAstrakAre mAno eka chalAMga bharI che ane sAdhanAnuM aMtima phaLa sAme dharyuM che, samakitathI laI kevaLajJAna sudhInI yAtrA je kharekhara muktipurInI yAtrA che, teno arthAt yAtrAno bIjo cheDo paNa pragaTa karyo che. tema ja vacagALAnI badhI bhUmikAone vaTAvIne jJAnanuM zuddha svarUpa evuM kevaLajJAna rUpI lakSa nirdhArita karyuM che ane kevaLajJAnano mArmikabhAva pragaTa karyo che, jenuM ApaNe UMDuM adhyayana karazuM. kevaLajJAna e koI parAI vastu nathI paraMtu jIvAtmAno je akhaMDa svabhAva che, te akhaMDa svabhAvane Azrita jJAna paNa akhaMDa banyuM che. Avo AtmasvabhAva ane pUrNajJAna je zabdothI yugalarUpa che paraMtu hakIkatamAM ekarUpa che, tenuM bahu ja thoDA suMdara zabdomAM vyAna karI siddhikAra A gAthAmAM yAtrAnA aMtima zikharanuM darzana karAve che, to have ApaNe paga upADIe ane yAtrAne AgaLa vadhArIe. kevaLa nijasvabhAvanuM, akhaMDa varle jJAna, ' kahIe kevaLajJAna te, deha chatAM nirvANa II 113 II jUo, kevaLa zabda jJAna pUrato sImita nathI. zAstrakAra gAthAnA AraMbhamAM ja teno khyAla Ape che. kevaLajJAna' zabdanI mImAMsA ghaNA marmabhAvothI bharelI, vistIrNa vicArothI saMkalita ane abhUta rasaprada che paraMtu ahIM A gAthAmAM "kevaLa nijasvabhAvanuM ema kahIne kevalyabhAvano nijasvabhAvamAM paNa saMcAra karyo che. gAthAthI tevo AbhAsa thAya che ke jJAna jema nija svabhAvano AhAra kare che, tema anya padArthonA svabhAvane paNa vAgoLe che. parabhogI tathA anya svabhAvane nihALatuM jJAna ane svabhogI tathA sva svabhAvane vAgoLatuM jJAna, A rIte jJAnanA be pravAha spaSTa rIte pratIta thatAM hoya, tevuM zAstrakArane pratIta thaI rahyuM che, nija svabhAvane sparza karatuM jJAna akhaMDa che ane niSkalaMka che, jyAre parabhogI jJAna paryAyalakSI hovAthI khaMDa-khaMDa khaMDita jJAna che ane te kalaMkita paNa che kAraNa ke temAM karelI dhAraNA viparIta hoya che, mAyA bharelI hoya che. jANyuM kAMI ane nIkaLyuM kAMI, tevI ghora avyavasthA hoya che. mATe A jJAna bharosApAtra paNa nathI. bharosApAtra mAtra kevaLa nija svabhAvanuM jJAna ja che. phakta nija svabhAvanuM jJAna ja soLa AnA sAcuM utare che, tethI zAstrakAre paNa ahIM kevaLa" zabda mUkyo che. te akhaMDa che, khaMDita thatuM nathI mATe ja vizvAsapAtra che. nija svabhAva - samagra AtmasidhdhizAstra nija svabhAva' viSayaka barAbara ullekha kare che, te ja rIte nija zabdano prayoga paNa ghaNIvAra thayo che. nija' zabdano sAmAnya artha potAnuM ke svayaMne thAya che. nija svabhAva eTale potAno svabhAva paraMtu tAtvika draSTie nihALatAM lAge che ke svabhAva to hAjara ja che. svabhAvamAM paNa "sva' zabda joDAyelo che arthAt svabhAva eTale potAno bhAva. Ama bhAvamAM paNa nijapaNuM hovAthI svabhAva zabda banyo che. have svabhAvamAM punaH nija joDavAthI potAnuM' zabda dvirukta thAya che arthAt potAno potAno bhAva e pramANe artha thAya Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. A rIte nija zabda bhAva upara vizeSa prabhAva pAtharavA mATe vaparAyo che. bhAva to che ja. pratyeka dravya bhAvathI bharelA che. je dravyanA je bhAva che, te te dravyano svabhAva gaNAya che. e ja rIte AtmAmAM je bhAva bharyA che, te AtmasvabhAva gaNAya che paraMtu Atma svabhAva potAnA bhAvathI pratikULa vibhAva pariNamana karI zake che ane svabhAva vibhAva rUpe pragaTa thaI nija eTale potAnA kSetrathI dUra thAya che, mATe AvA svabhAvane punaH nija svabhAva kahI vibhAvathI alaga karavA mATe "nija' no dvirukata prayoga thayo che arthAtu potAno evo svabhAva, je vibhAvathI nirALo che, svabhAva potAnA gharamAM Avyo che, je svabhAva parabhAve pariNata thayo hato, te svabhAva have nija svabhAva banyo che. A rIte nija svabhAvanuM pRthakkaraNa karyA pachI siddhikAre punaH nija svabhAvanI sAthe kevaLa vizeSaNa mUkyuM che. arthAt nija svabhAva have mizrabhAve nathI. kevaLa-phakata potAnA pariNAmamAM ja pariName che. have mizrabhAve nija svabhAva kahI zakAya tevI sthiti nathI. amizrita bhAve, zuddha rUpe je pariNamana thAya, tene ja kevaLa nija svabhAvanuM pariNamana kahI zakAya. kevaLa eTale pyora, paripUrNa zuddha, tevA arthamAM A kevaLa' zabda lIdho che. kavirAje bhAvane traNa saMpUTa sAthe joDI arthAt "sva" "nija' ane "kevaLa' evA traNa vizeSaNa mUkI bhAvanI parizuddhatAnuM darzana karAvyuM che. Avo triguNa viziSTa bhAva tene ja "kevaLa nija svabhAva" kahI zakAya. kevaLa eTale zuddha paNa che ane nija kahetAM te zuddha bhAva zuddha rUpe pariNamIne sva kahetAM potAnA bhAvane ja pragaTa karI rahyo che. kevaLa nija svabhAva dvArA Atmatattvano vizeSa rUpe pariSkAra karavAmAM Avyo che. jema koI melamizrita dravyane pahelA melathI chUTuM pADI punaH temAM melathI AvelA vikAranuM parizodhana karI dravyanA guNane pragaTa karI jJAnamAM Alokita karavAmAM Ave, tyAre kahI zakAya ke kevaLa dravyanA nija svabhAvanuM jJAna varte che. parizuddhinI eka vizeSa sImA pragaTa karavA mATe kevaLa nija svabhAva mUkayo che. ATaluM dhyAna ApyA pachI mULa prazna che ke "nija svabhAva" che, jenuM akhaMDa jJAna varte che. akhaMDa jJAna tyAre ja varte, jyAre nija svabhAva akhaMDa hoya. akhaMDa zabda nija svabhAva sAthe paNa joDAyelo che. nija svabhAva eTale Atma svabhAva. Atmatattva viSe Arya saMskRtimAM hajAro uddabodhano thayA che ane zAstronI racanA thaI che. jainadarzana to pUrNa AtmavAdI che. AtmAnuM parizodhana ane AtmA viSayaka nizcita jJAna, baMne dhArA mukitapathanI mukhya dhArA che. AtmA viSe ghaNuM kathana hovA chatAM AtmA svayaM zuM che ? te zabdathI spaSTa thaI zakayuM nathI. aMtarghaTamAM eka guNAtmaka kriyA thAya che ane A kriyAnuM mukhya rUpa jJAnAtmaka che, tethI vyakita svayaM anubhava kare che ke aMtanihita koI divya tattva che, je dehathI nirALuM adhiSThAtA tattva che. A adhiSThAtA tattvanA niSedhAtmaka zabdothI ghaNA guNAnuvAda thayA che paraMtu tenuM vidhi rUpa akathya che. jo ke saMsAramAM paNa ghaNA bhAvo akathya ane anirvacanIya che. prakRti jagatamAM svayaM prakRtie potAnuM sarva gopya rAkhyuM che. kaho ke te gUDhAtIta che, parama gopya che. spaSTa jJAna na thAya, tyAM sudhI rahasyamaya paNa che. badhA durguNono saMhAra thaI zake tevuM amRtabiMdu che. te parama AnaMdanuM dhAma che. A AnaMda paNa AnaMdAtIta che, mATe svayaM zrI zrImadajIe eka jagyAe kahyuM che ke "kahI zakayA nahIM te zrI bhagavAna jo...' astu. ahIM ApaNe nija svabhAvanI vyAkhyAne maryAdita karIne, nija svabhAva karka karI Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnagaya che, A kathanane pramANarUpa mAnIe. sAdhaka kevaLa nija svabhAvamAM ramaNa kare, nija svabhAvanuM akhaMDa jJAna thAya athavA akhaMDa svabhAvanuM jJAna pravartamAna thAya, mULabhUta jJAnanI dhArAne khaMDita karyA vinA aMkhaDa bhAve svabhAvanuM darzana kare ane svabhAvajanya parama AnaMdano upabhoga kare, tyAre kavirAja kahe che ke kevaLajJAnanI bhUmikA racAya che. samagra zAstranuM lakSya kevaLajJAna ja che paraMtu kevaLajJAnanI mULabhUta bhUmikA samajyA vinA kevaLa bAhyabhAve kevaLajJAnanuM gaNita kare ane kevaLajJAna phakata samagra padArthane jANe che teTalI ja sImAmAM Abaddha kare, to kevaLa jJAnane nyAya ApI zakAto nathI. ahIM bhUlavuM na joIe ke zAstrakAroe kevaLajJAna sAthe kevaLa darzana zabda paNa mUkIne kevaLajJAnanA baMne pAsA pragaTa karyA che, kevaLajJAna ane kevaLadarzana. ahIM siddhikAre kevaLajJAnanI bhUmikA rajU karIne kevaLajJAnanuM AMtarikabhAve mUlyAMkana karavA mATe uddhodhana karyuM che. nija svabhAvanuM akhaMDa jJAna te kevaLajJAnano mULabhUta AdhAra che. ahIM 'varte' zabda prayukata thayo che. te jJAnanI paryAyarUpa avasthAne pragaTa kare che. paryAya to khaMDa khaMDa hoya che. to akhaMDa jJAna ema kahevAnuM tAtparya zuM che ? akhaMDatA be prakAranI che. (1) jeno sarvathA vinAza na thAya ane dhrauvyabhAve sadA zAzvata banI rahe, te kuTastha akhaMDatA che. (2) jyAre samabhAvI sadnaza paryAyanI pariNati niraMtara sadgazabhAve parivartita thatI rahe, to A parivartanazIlatA paNa akhaMDa dhArA che. ahIM varte' zabda paryAyagata akhaMDatAno bodha karAve che. nija svabhAva tarIke sAmAnya rIte AtmasvabhAvanuM jJAna evo sIdho artha levAmAM Avyo che paraMtu jo AgaLa vadhIne kahevAmAM Ave ane parokSabhAve je kathana che teno bodha karavAmAM Ave, to nija svabhAvanI jagyAe nija-nija svabhAvanuM varte akhaMDa jJAna, tevo bhAva tAravI zakAya che kAraNa ke badhA dravyo pota-potAnA svabhAvane bhaje che ane jema jIvAtmA AtmasvabhAvanuM jJAna kare, te ja rIte jo badhA dravyonA svabhAvanuM jJAna kare, to paNa rAga-dveSanI pariNati kSaya pAme che. AtmadravyanA svabhAvanuM viparIta jJAna karavAthI ke Atma svabhAvane na jANavAthI jema AtmasvabhAvamAM mithyAbhAva udbhave che, tema bAkInA dravyonA svabhAvane na jANavAthI paNa mithyAbhAva udbhave che. phakata Atmadravya ja nahIM paraMtu samagra dravyanA svabhAvanuM jJAna te jJAnanuM vAstavika dharAtala che. zAstra paNa kahe che ke no nAgar so sanna nAga | hakIkatamAM eka dravyanA svabhAvane saMpUrNa rIte jANe, to sAthe sAthe badhA dravyonA svabhAvano paNa nirNaya thAya che. gAthAmAM varte nija svabhAvanuM" ema kahyuM che, tyAM jo nijano vyApaka artha levAmAM Ave, to badhA dravyonA nija svabhAvanuM akhaMDa jJAna udbhave che. jJAnanI pariNati paNa evI che ke te sva-para prakAzaka che. jJAna ekAMte svane ja jANe ke ekAMte parane ja jANe, tevI avyavasthA nathI. jJAna sadA zAzvatabhAve badhA dravyonA svabhAvane prakAzita kare che ane jo eka dravyanA svabhAvane ochuM jANe to te jJAna khaMDita che, tene akhaMDa jJAna kahI zakAya nahIM. akhaMDa jJAna eTale pUrNa-paripUrNa jJAna. koIpaNa aMzane achUto na rAkhe, tevuM sarvasparzI jJAna, akhaMDa jJAna che. temAM mahattvapUrNa vAta e che ke badhA dravyonA svabhAvanI sAthe jJAnamAM nija svabhAvano je nirNaya thayo -(15) Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, te samasta karmabhAvane rokI jIvane akarmabhAvamAM sthApita kare che. aMte A jJAna sarva prakAranA avalaMbanano parihAra karI, nirAlaMba banI kharA arthamAM svAdhIna banI jJAna jJAnamAM ke nija svabhAvamAM sthira thaI jAya che. parAlaMbanano parihAra te nija svabhAvanA avalaMbananuM addabhUta pariNAma che. A svabhAvano nirNaya akhaMDa che kAraNa ke svabhAva pote paNa akhaMDa che. zeya akhaMDa che eTale jJAtA paNa akhaMDa che. jJaya ane jJAtAno akhaMDabhAva abhedabhAve pariName che, tene ja ahIM siddhikAre "varte nija svabhAvanuM akhaMDa jJAna" ema kahIne abhedano udghoSa karyo che. sAdhanAnI sudIrthayAtrA ghaNI lAMbI hovA chatAM tenA baMne kendrabiMdu para dravyomAMthI draSTinuM visarjana karI nija svabhAva sudhI pahoMcADavAnI eka viziSTa yAtrA che, baMdhanathI mukita sudhInI yAtrA che. yAtrAnuM lakSa ghaNuM ja nikaTavartI nija svabhAva rUpe prApta ja hatuM paraMtu ajJAnanA kAraNe asaMkhya yoniomAM paribhramaNa rUpa eka AMdhaLo bhaTakAva hovAthI ghaNuM ja dUra rahI gayuM hatuM. dorIno cheDo hAthamAM hato chatAM cheDAne pakaDavA mATe dorInuM bhramaNa cAlu hatuM. A che mithyAbhAvano mahAprabhAva. nija svabhAva sudhI pahoMcavuM, tene ja sAcA arthamAM zAstrakAre Atmasiddhi kahI che. saMpUrNa AtmasiddhizAstranuM lakSa nija svabhAva rU5 biMdu che. have jUo, zAstrakAra svayaM nija svabhAvanA akhaMDa jJAnano mahimA AgaLanA padomAM pragaTa kare che. A akhaMDa jJAnane kevaLajJAna kahIne navAje che. kahIe kevaLajJAna' - "kahIe kevaLajJAna' zabda Azcarya sAthe ahobhAvanI abhivyakita karato mAno, sAdraza alaMkArane pragaTa kare che. A satRzatA sAmyabhAva darzaka eka alaukika tulanAtmaka zabda che. ahIM kavirAja nija svabhAvanA akhaMDa jJAnane "kahIe' kahIne te kevaLajJAna na hovA chatAM kevaLajJAna sadgaza che, tema kahe che. kevaLajJAnanuM je AMtara rahasya che athavA kevaLa jJAnanI AtyaMtara svalakSI vyAkhyA che, tenuM gAMbhIrya nija svabhAvanA akhaMDa jJAnamAM samAviSTa che, mATe kavizrI kahe che ke cAlo, ApaNe A jJAnane ja kevaLajJAna kahIe. kevaLajJAna haju vizeSa ane vyApaka bhale hoya paraMtu kevaLajJAnanuM sArabhUta jJAna te nija svabhAvanuM akhaMDa jJAna che. Ama kahIne AtmajJAnano mahimA pragaTa karyo che. kevaLajJAnanI thoDI vistRta mImAMsA karyA pachI ja akhaMDa jJAnanI tulanAtmaka bhAvanA sArI rIte kahI zakAze. kevaLajJAna - jainadarzanamAM kevaLajJAna zabda ghaNo ja suprasiddha che eTaluM ja nahIM paraMtu te aMtima ArAdhya tattva che. mukita e kevaLajJAnanuM parama aMtima pariNAma che. karmonA be vibhAga suprasiddha che. ghAtikarma ane aghAtikarma. ghAtikarmano nAza te kevaLajJAnanI utpattinuM pratirodhaka abhAvAtmaka kAraNa che ane kevaLajJAna te AtmAnA jJAnAtmaka zuddha pariNAma che. azeSa aghAti karmono nAza te mukitanuM pratirodhaka abhAvAtmaka kAraNa che. mukita e jIvanuM svataMtra pariNAma nathI paraMtu karmano sarvathA abhAva thayA pachI kevaLajJAna yukata sukhAtmaka pariNati e mukitanuM svarUpa che. kevaLajJAna ane mukita, baMne eka kaDImAM joDAyelA sadbhAva ane saMpUrNa karmanA abhAva rUpa vidhi - niSedhAtmaka saMpUrNa guNa che. sAra e thayo ke kevaLajJAna e jainadarzananuM pradhAna ArAdhya tattva che. kevaLajJAna thayA pachI jIvAtmA arihaMta padane prApta kare che. namaskAra maMtranuM paheluM pada Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo arihaMtANaM' te kevaLajJAnanuM mUrtarUpa che. je arihaMta che te kevaLajJAnI che ane jyAM kevaLa jJAna che, tyAM arihaMta pada zobhe che. kevaLajJAnanuM svarUpa - kevaLajJAnanI vyAkhyA bAhyabhAve samasta dravya paryAyone eka sAthe jANI zake tevI vizALa upalabdhi e kevaLajJAnI zakita che. samasta dravyone jANavuM te kevaLajJAnanuM bAhya kalevara che paraMtu jyAM phakata jJAna che, ajJAnanuM saMmizraNa nathI, kevaLa jJAna ja jJAna arthAt jJAnAtmaka samudra chalakAI rahyo che, tevuM jJAnanuM AtyaMtara pariNAma kevaLajJAnanuM AMtarika svarUpa che. jJAnano svabhAva sva-para prakAzaka hovAthI te saMpUrNa dravyone jANe che te svAbhAvika che paraMtu kevaLajJAnano mahimA jANavA pUrato sImita nathI, kAraNa ke kevaLajJAna zabdano artha eka adhiSThAnaparaka gUDha artha che arthAt AtmAmAM have kevaLajJAna ja rahyuM che, jJAnane choDIne bAkInA badhA vibhAvo asta thaI gayA che. have AtmA kevaLajJAnano ja bhaMDAra che. koI kahe ke A saMdUkamAM kevaLa motI che, to teno artha e che ke motI sivAyanA bIjA koI mUlyahIna dravyo hAjara nathI ane motIthI zreSTha dravyo hoya, to te motI sakza ja che. Ama kevaLajJAna badhA saguNono vAcaka che ane badhA vibhAvono parihAra karanAra che. kevaLajJAnanI A adhiSThAna pUrvakanI vyAkhyA te AtmAnuM naikSayika svarUpe pragaTa kare che. jema DAgha rahita svaccha zuddha vastra hoya, to kahI zakAya ke A vastra kevaLa zuddha che. "kevaLa' zabda guNonI paripUrNatAno vAcaka che ane apUrNa bhAvono parihAra kare che. kevaLajJAna arthAt jJAnane choDI bIjI koI paNa rekhA AtmAmAM aMkita nathI. je che te jJAnAtmaka che. ahIM jJAna zabdano artha jANavA pUrato sImita nathI paraMtu tamAma upAsya trikAzavartI tAdAmyabhAve rahelA samasta paripUrNa bhAvone jJAna zabda abhivyakata kare che kAraNa ke have A jJAna sAdhAraNa jJAna nathI paraMtu kevaLajJAna che. A jJAnamAM nija svabhAvanuM pUrNa pratibiMba che. nija kahetA AtmA svayaM A jJAnamAM arthAtu kevaLajJAnamAM kendrIbhUta thayo che. nija zabda paNa AtmAvAcI ja che. AtmA zabdano artha paNa pote thAya che. bhakatAmarastotramAM paNa kahyuM che ke jJAnasvarUpa ane pravRtti santaH | A zlokamAM keTalAka avyaya Adi guNonuM AkhyAna karI chevaTe AcAryazrIe kahyuM che ke saMtoe ke adhyAtmayogIjanoe nirmaLa jJAnasvarUpa AtmAnuM AkhyAna karyuM che ane bhagavAnane paNa tevA nirmaLa jJAna svarUpa arthAt kevaLajJAna svarUpa kahyA che. aMgrejI zabdathI thoDuM vadhAre spaSTa thaI jaze. Only knowlage ane Perfect knowlage te kevaLa jJAna che. Only knowlage zabda athavA "kevaLa' zabda dravya, kSetra-kAla-bhAvamAM badhI rIte te jJAna ja che. jema prakAza potAnuM svarUpa badalI zakato nathI tema kevaLajJAnanA svarUpamAM parivartana thatuM nathI. kevaLajJAna akATaya, akhaMDaya, avinAzI jJAna che. phakata jJAna rUpe ja te avasthita che ane Perfect eTale kevaLa jJAna badhI rIte pramANabhUta che. jJAnanA pratiyogI evA saMzaya, viparyaya ke aparyApta durguNo temAM rahevA pAmyA nathI. mATe jJAnane paryApta, paripUrNa pramANabhUta ke Perfect kahyuM che. samyagadarzana phakata jJAnane jJAna rUpe jANavA pUrato nirNaya karato nathI paraMtu AtmA svayaM akhaMDa jJAna svarUpa che. kevaLajJAna tenI eka apUrva zakita che. samyagadarzana kevaLajJAnanA Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpano nirNaya karyA pachI jJAnanuM adhiSThAna evA AtmAno paNa nirNaya kare che. samyagadarzana te yathArthadarzana che. yathArthadarzana samagra yathArthabhAvone nirmaLa zraddhAthI darzana rUpe aMtargata kare che ane temAM kevaLajJAna paNa eka tattva che. mATe ApaNA kavirAja kahe che ke "kevaLa nija svabhAvamAM sthiratA tene kevaLajJAna kaho arthAtu kevaLa potAnA svabhAvanI anubhUti te kevaLajJAnanI anubhUti che. Ama nija svabhAvamAM paNa kevaLa zabda joDaDyo che ane jJAna to kevaLajJAna che ja. A rIte baMne vakhata uccArelo kevaLa' zabda eka ja bhAvanuM kathana kare che. siddhikAra kahe che ke A ochI vAta nathI. nija svabhAvamAM ramaNa karavuM, akhaMDabhAve nija svabhAvane bhajavo, nija svabhAvane choDIne vibhAvane vibhAva rUpe jANyA pachI tenuM nija svabhAvamAM saMkalana karavuM ane akhaMDa bhAve A sUkSma bhedarekhAne pArakhI barAbara zuddha svabhAvanI keDI para cAlatA rahevuM, tene ja kevaLajJAna kaho to paNa kAMI harakata nathI. tribhuvanavyApI lokAloka prakAzaka kevaLajJAnanuM bhavya Agamana to samaye svataH thaze paraMtu akhaMDa svabhAva rU5 kevaLa nija svabhAvanuM jyAM dhyAna varte che, tevuM bhAvAtmaka kevaLajJAna to jANe sAdhakanI muThThImAM che. vitta zrota daMtayorvavarSe | A padamAM jema koI kavie kahyuM che ke mukita to hAthamAM rame che, tema ahIM paNa kavirAja kahe che ke kevaLa nija svabhAvamAM sthira thatAM mAno kevaLajJAna hAthamAM AvI jAya che. zabda paNa kevo madhura mUkyo che "kahIe kevaLajJAna" arthAt A bhAvane ja kevaLajJAna kaho ne.. temAM kAMI ochApaNuM nathI. ATalI kevaLajJAnanI sArvabhauma mImAMsA pachI kevaLajJAnano mahimA gAthAnA cothA padamAM ujAgara karavAmAM Avyo che ane sahaja bhAve kahyuM che ke nirvANa padanI prApti mATe dehanuM nirvANa karavAnI jarUra nathI. dehanuM nirvANa thayA pahelAM ja nirvANanI anubhUti thAya che. deha raho ke na raho, dehanI hAjarImAM paNa videha avasthA sparzI jAya che ane A videha avasthA te ja eka prakAre nirvANa che. deha chatAM nirvANa - bhAratavarSamAM khAsa karIne adhyAtmasaMskRtimAM videha avasthAnuM ghaNuM mUlyAMkana thayuM che. sAdhaka ane yogIjano ke utkRSTa tapasvI mahAtmAo ema mAne che ke mukita to jJAna avasthAnuM pariNAma che. deha dehanI jagyAe che ane te deha sarvathA Atma tattvathI nirALo che. jema gharamAM raheto gharano mAlika gharathI nirALo che, tema deha maMdiramAM nivAsa karato dehano adhiSThAtA Atmadeva dehathI nirALo che, to pachI maryA pachI ja mukitano AnaMda maLe, e zA mATe ? mukita athavA nirvANa e, jJAnAtmaka sthiti che. dehanI hAjarImAM ja AvI sthitino saMbhava kema na hoya ? deha chatAM dehAdhyAsathI mukata thayelo AtmA videha bhAvane kema na bhajI zake ? A badhA praznonA samAdhAna rUpe sAdhakoe kahyuM ke videha avasthAno saMbhava che. deha videha avasthAmAM bAdhaka nathI. balkI deha jo sAttvika DhaMgathI kAryazIla hoya to AvI avasthAmAM deha paNa upakArI bane che ane sva-para kalyANamAM sahayogI thaI zake che. dehane jJAna sAdhanAmAM ke nirvANa avasthAmAM bAdhaka mAnavAmAM Avyo nathI. - siddhikAra A videha avasthAne lakSamAM rAkhIne deha chatAM nirvANa e padanuM uccAraNa kare che. deha vinA to nirvANa avasthA saMbhave ja che paraMtu deha chatAM ema kahIne dehano vilaya thayA (188) - Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelA nirvANa avasthAno zubhAraMbha thaI jAya che ane A avasthAmAM zAstrakAre kevaLajJAnanI sthApanA karI che. saMpUrNa jJAnAvaraNIya karmano kSaya thayA pachI kSAyika bhAve prApta thatuM kevaLajJAna arihaMtone dehanI hAjarImAM ja prApta thAya che. A kevaLajJAna saMpUrNa dravyone tathA AtmAnA zuddha svarUpane sparzIne vizvane prakAzita kare che. jyAre kevaLajJAnano vizeSa artha karIe to kevaLa arthAt phakata jJAnasvarUpa ja AtmA AtmAmAM phakata jJAnano ja niveza che. ajJAnamUlaka bhAvo e paNa AtmadravyanI pariNati nathI evo nizcaya karavo ane kevaLajJAnane zrutajJAna rUpe pariNata karavuM te paNa eka prakAranuM kevaLajJAna che. AtmA nija svabhAvamAM akhaMDabhAve ramaNa kare, tyAre AvI kevaLajJAnamaya avasthA utpanna thAya che. kevaLajJAnano je pAribhASika artha A pramANe che ke te samasta dravyone ane paryAyone eka sAthe jANI zake che. te arthane lakSamAM na rAkhatA kevaLa zabdano je spaSTabhAva che ke kevaLa arthAt phakata jJAna ja jJAna. jyAM ajJAnano Adara nathI, jJAnane choDIne bIjA anya vikArIbhAvo jJAnathI nirALA che. A jAtanI zuddha jJAnAtmaka pariNati athavA kaho nija svabhAvanuM ramaNa, tene A gAthAmAM kevaLajJAna kahIne siddhikAre vAstavika videha avasthAnuM varNana karyuM che. deha to eka prakArano nathI, jema bhautika deha che tema sUkSma karmarajathI banelo kArmika deha paNa che ane te paNa bhautika che. karmanA prabhAvathI utpanna thatAM bhAvo, te paNa eka prakArano sUkSma bhAvAtmaka deha pariNAma che. dehano artha phakata annamaya koSa nathI paraMtu annamaya koSa, prANamaya koSa ane AgaLa vadhIne manomaya koSa ItyAdi badhI yogajanya kriyA ane yoga svayaM sUkSma ane sthUla deha rUpe astittva dharAve che. jyAre jJAna pragaTa thayuM che ane samyagdarzana rUpI dRSTi khulI gaI che, tyAre have phakata jJAnane choDIne bAkI badhuM deha svarUpa che, tevuM bhAna thatAM dehanI Akitano paNa laya thAya che, have keLavajJAnanuM ja avalaMbana karyuM che. sAdhaka mAtra jJAnaniSTha thAya che, tyAre dehAtIta avasthAno anubhava kare che ane deha chatAM nirvANanI anubhUti kare che. sAdhakadazAnuM A uttama phaLa che mATe deha chatAM nirvANa e pada ghaNuM saTIka ane bhAvapUrNa che. 'nirvANa' zabda mImAMsA : nirvANa zabda mULamAM abhAvAtmaka zabda che. nirvANano artha che laya thaI javuM, zAMta thaI javuM, bujhAI javuM, astitvano parihAra karI zUnya banI javuM, tevo 'nirvANa' zabda koIpaNa vikArono nAza thavAthI utpanna thatI avasthano sUcaka che. samasta vAsanAono laya thavo, vAsanAno vilaya thavo tene nirvANa kahe che. nirvANa thayA pachI jIvane je anubhUti thAya che te akathya ane zabdAtIta hovAthI te avasthAnuM paNa nirvANa zabdathI saMbodhana karyu che. jema koI kahe ke atyAre AkAza nirabhra che arthAta vAdaLA vagaranuM che, to AkAzamAM vAdaLAno abhAva dekhAya che paNa AkAza dekhAtuM nathI kAraNa ke AkAza to arUpI tattva che paraMtu AvaraNa haTI javAthI tenI svacchatAnuM bhAna thAya che. tema vAsanAonuM nirvANa thavAthI, badhA vikAro haTI javAthI zuddha AtmatattvanuM bhAna thAya che. AtmA svayaM arUpI hovAthI te mana ke Indriyono viSaya nathI, kevaLa jJAnagamya che. AvuM AtmasparzI jJAna eka prakAre kevaLajJAna che. 'kevaLajJAnagamya' e bhAva grahaNa karavAthI kevaLajJAnano eka nirALo bhAva samajAya tevo che. ahIM (189). Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TUMkamAM kahevAnuM tAtparya e che ke nirvANa zabda ghaNo AdaraNIya hovA chatAM bhUlavuM na joIe ke e abhAva avasthAno dyotaka che ane arUpI AtmasatAno paricAyaka che. lagabhaga badhI ArAdhanAo aMte nirvANa prAptine mATe ja udbhavelI ArAdhanAo che paraMtu temAM jo jJAnanuM avalaMbana levAmAM na Ave ane jJAnane ja mukhya staMbha mAnavAmAM na Ave to nirvANa eka prakAre pUrNa zAMtinuM upakaraNa banatuM nathI.... astu. A che nirvANano mahimA. ApaNA siddhikA2e 'deha chatAM nirvANa' kahIne videha avasthAnuM AkhyAna karyuM che ane badhA dehasaMbadhI bhogAtmaka bhAvo eka prakAre tyAjaya mAnyA che. deha hovA chatAM dehanA vikArI kAryAno niSedha karyA che. deha sAttvika bhAve potAnI kriyA kare ane jJAna kevaLajJAna rUpa banI jJAnamAM samAviSTa rahI, parama virakitano anubhava kare. A rIte phakata jJAna ja nahI paraMtu dehanI paNa uttamakriyA mATe parokSabhAve siddhikA2e preraNA ApI che. mAlika hovA chatAM mAlikapaNAnuM abhimAna choDI pote svAmItva sthitimAM kAyama rahe, to bAkInA karmo svataH sAttvika bhAve pariNamana kare che, te ja rIte deha hovA chatAM dehano mAlika dehAbhimAnathI nirALo thaI svayaM pote svAmIttva avasthAno anubhava kare to deha svayaM yogya kriyA karaze ane pote paNa nijAnaMdamAM masta banI nirvANa avasthAno AnaMda leze, jaLakamaLavat sthitino sAdhanAno je eka uttama prakAra che tevI videha avasthAno anubhava karaze, deha chatAM nirvANano anubhava karaze. siddhikAre A padamAM adhyAtmasaMskRtinI be dhArA tyAga ane vairAgya, ekamAM ghara saMsArano tyAga che ane bIjI dhArAmAM tyAga na hovA chatAM virakita che, tene jaLakamaLavat sAdhanA kahevAya che, teno A padamAM ullekha karIne virakitanI paramadazAnI abhivyakita karI che. bauddhadarzanamAM paNa nirvANane mukhya lakSya mAnyuM che. nityavAdI badhA darzano nirvANa pachI AtmasattAno svIkAra kare che, jyAre bauddhadarzananuM nirvANa dIpanirvANa - nirvANa pachI kAMI rahetuM nathI. te jIvananI aMtimakriyA che. tyArapachInI koI zAzvata kriyA nathI. nirvANa thavuM, te eka abhAvAtmaka paripUrNa zAMti che. nirvANamAM parama nivRttinI sUcanA che. je hoya te paraMtu vAsanAnI saMpUrNa samApti badhA darzanone mAnya che. vikAra ane vAsanAno kAMTo nIkaLI jatAM deha hovA chatAM jIvAtmA nirvANanI anubhUti kare che... astu. have ApaNe A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa nihALIe. AghyAtmika saMpUTa : gAthAmAM 'nirvANa' zabda koI eka sImAne pradarzita kare che. jema registAnanI lAMbI yAtrA pUrI karyA pachI koI yAtrI naMdanavanamAM AvI pahoMce, tyAre kharUM pUcho to duHkhada yAtrAnuM nirvANa thaI gayuM che ane have te nirvANathI pare evI nirvANAtIta sthitino anubhava kare che. nirvANanI sImAnuM ullaMghana karI asImano AnaMda le che. badhI vAsanAonI mukita thavAthI cArebAjunI svataMtratAno anubhava thAya che. nirvANa bahu jarUrI hatuM paraMtu nirvANa thayA pachI je sthiti prApta thAya che, te alaukika ane agamya che, te anaMta AkAzanuM uDDayana che, pratyeka paristhitimAM svayaM svayaMne saMpUrNa anubhave che. eka prakAre kAlanI paNa avahelanA thaI (190). Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ", cUkI che, have jIvAtmA kAlAtIta thaI gayo che. prabhu svayaM prabhutAne pAmyA che. nirvANa pachInuM je virATa ane adhyAtmanuM asIma kSetra prApta thayuM che, te kSetramAM have IndriyAdi yogarUpa upakaraNanuM avalaMbana choDIne nirAlaMba banI kevaLajJAnanA AdhAre ja vicaraNa thaI rahyuM che. Avo che alaukika vicaraNano vihAra ane te che A gAthAnuM adhyAtma marmasthala. upasaMhAra : samyagudarzana pachInI je je bhUmikAo jIvane prApta thatI jAya che, tenuM kramazaH varNana AvatuM jAya che. A krama haju AgaLa cAlu rahevAno che. A gAthAmAM kevaLajJAnanI bhAvAtmaka vicakSA karI che. kevaLajJAna jainasaMskRtimAM parama ArAdhya tattva che. A gAthAmAM siddhikAre spaSTatA karI che ke je bhUmikAthI kevaLajJAna udbhave che, te bhUmikA paNa eka prakAre kevaLa jJAna ja che. jema yuvarAjamAM rAjatva camake che. kAraNanI parizuddhi te parizuddha kAryano paricAyaka che, tema A gAthAmAM nija svabhAvanI ramaNatAne pradhAnatA ApIne kahIe kevaLajJAna' ema kahIne temAM kevaLajJAnanuM pratibiMba upasthita karyuM che. uttama choDanA guNo pAMdaDe parakhAya, tema jIvanI zuddhAtmAmAM ramaNatA, te mAno kevaLajJAnanuM pratibiMba che. tyArapachInA cothA padamAM kavirAje thoDA zabdamAM videha avasthAnuM varNana karyuM che. dehane sAdhanAmAM bAdhaka na mAnI parokSabhAve karmayoganuM paNa AkhyAna karyuM che ane sAkSAta bhAve sadaguruthI laIne parama sAdhaka AtmAo ane arihaMta bhagavaMto tathA devAdhidevanI bhUmikAnI abhivyakti karI che. kavirAje deha chatAM nirvANa' kahIne ati gUDha gaMbhIra bhAvone be zabdamAM pragaTa karyA che, te ApaNA A adhyAtma yogIrAjanI apUrva kaLAnuM nidarzana che. mahAtmAoe deha hovA chatAM saMpUrNa ArAdhanAonuM svayaM AcaraNa karIne AcAranA kSetramAM ke sAdhanAnA kSetramAM anupama udAharaNa pragaTa karyA che. deha chatAM ema kahIne dehanI baMne avasthAnuM eka prakAre dhotana karyuM che. dehanA karmo ochA karIne karmahIna avasthAmAM praveza karavo, dehane khaMbhita karI jJAnamAM vicaraNa karavuM, te dehanI eka avasthA che, jyAre bIjI avasthAmAM deha karmayukta che. dehanA zubhakarmonI praNAlI cAlu rahe che. Avo karmayogI jIva adhyAtmamAM ramaNa kare che. deha chatAM te zabda dehanA astitvanI sAthe ghaNA bhAvonI abhivyakti karavA prayukta thayo che. chatAM' zabda gujarAtI bhASAnI khAsa be pakSanI upasthitimAMthI eka pakSanI upasthiti mATe vaparAya che. dhana hovA chatAM bhogavI na zake, tyAM dhana ane bhoga A be pakSanI upasthitimAM dhananI eka pakSanI upasthitine pragaTa kare che. gujarAtI bhASAno A eka mArmika zabda che. kavirAje paNa ahIM marmabhAva pragaTa karyo che ane dehanI hAjarIthI jJAnamAM vikSepa thato nathI tevo UMDo marma pragaTa karIne dehanI nirdoSa sthitinuM AkhyAna karyuM che. deha baMdhanakartA nathI paraMtu bIjA ajJAnayukta bhAvo ja baMdhanayukta che. dehane doSa devAno nathI. A rIte gAthAno uttama upasaMhAra karyo che. ApaNe A uttama upasaMhAranI sUkSama bhAvanAno sparza karI AgaLa pragaTa karatI navI gAthAono anubhava karIe. A . 5 ssssssssssssssssssssssssssssssssssssss (191). Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' gAthA-114. upodaghAta - A gAthAmAM siddhikAre eka suMdara abhinava sAmAnya gaNita pradarzana karyuM che ane AraMbhika tathA aMtaka AvI be kriyAono eka viziSTa tulanAtmaka yoga abhivyakta karyo che te uparAMta baMne kriyAno kAlakSepa bhinna bhinna hoya che, tevuM eka saTIka udAharaNa ApIne kAlapanuM gaNita abhivyakata karyuM che. AraMbhika kriyAnA upakaraNo alAyadA hoya che. teno kAlakSepa eka kSaNano paNa hoya zake che. kuMbhArane ghaDo banAvatA ghaNo TAIma lAge che paraMtu ghaDo phoDavAmAM aDadhI miniTa paNa vadhAre che. nirmANa ane vilaya, be cheDA che. A gAthAmAM paNa siddhikAre sAdhanAmAM eka vikSepaka kAraNanA vilaya mATe aMtaka kriyAno udAharaNa sAthe ullekha karyo che. have ApaNe A gAthAnA gaNitanuM nirIkSaNa karIe. koTi varSanuM svapna paNa, jAgrata thatAM zakAya tema vibhAva anAdino, jJAna thatAM dUra thAya I 114 I jJAnanI mahattA :- ArAdhaka bhUtakALano vadhAre paDato vicAra na kare ane sAdhanAmAM bhUtakALanI eka janmanI ke hajAro janmanI bhUlonuM smaraNa karI temAM aTavAI na jAya, tenA mATe A gAthAmAM prabaLa preraNA ApI che. bhUtakAlIna ghaTanAo samaye samaye potAnuM pratiphaLa pragaTa kare che, te kramazaH pragaTa thatI rahe che paraMtu jJAnakSetramAM Avelo AtmA bhUtakAlIna badhA karmothI ane tenA pratiphaLathI svayaMne nirALo mAnI te badhI kriyAothI vibhakta thaI jAya che. eTale A kriyAo potAnA sthAnamAM bhale ghaTita thatI rahe paraMtu sAdhakanA jJAnamAMthI jJAnanuM kiraNa uddabhUta thatAM ja te vilupta thaI jAya che. bAlyakAle ajJAnadazAmAM kAcanA TUkaDAne harA mAnI rAgabhAve saMgrahita karyA hatA paraMtu yuvAvasthA AvatAM jJAnanuM jAgaraNa thatAM eka kSaNamAM ja te kAcanA TUkaDA hIrA maTIne punaH kAca banI jAya che. kAca to kAca ja hatA. te potAnI jagyAe haju paNa kAca ja che paraMtu viparItajJAnamAM te hIrA hatA. satya bhAna thatAM eka kSaNamAM ja mithyAbhAsa vilIna thaI jAya che. jJAnanI prakriyA ja evI che ke jJAna satyane chUpAvI zakatuM nathI. ghaNA lAMbAkALanuM ghora ajJAna eka ja kSaNamAM laya pAmI satyano sparza kare che. A gAthAmAM zAstrakAre jJAnanI A Azcaryajanaka zaktino suMdara udAharaNa sAthe ullekha karyo che. nirmaLa jJAna ane satyano pArasparika adbhuta saMyoga che. satya badhA dravyomAM samAviSTa che, jyAre jJAna te dravyanI satyatAnuM bhAna kare che. anaMtAnaMta satya jJAnanI vyApakatAnA kAraNe jJAnamAM samAya jAya che. dravyo anaMta hovAthI anaMta satya potAnI dhurA upara pariNata thAya che. te ja rIte jJAna paNa anaMta che. anaMtajJAna te kevaLajJAna che. jJAnano doSa e hato ke anirmaLa jJAna bhramAtmaka ane saMdehAtmaka paNa hoya che kyAreka ane jJAnanA abhAva rUpa ajJAna paNa cAlyuM Ave che. AvuM trividha ajJAna anaMtakALa sudhI jIvane aMdhArAmAM rAkhe che paraMtu. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRti jagatanI ke zuddhajJAnanI apUrva kRpA che ke je kSaNe nirmaLa jJAnano janma thAya arthAt mithyAtvathI mukti thAya, tyAre eka kSaNamAM anaMtakAlano bhrama bhasmIbhUta thaI jAya che, mATe ahIM kRpALu gurudeva kahe che ke "koTi varSanuM svapna paNa jAgRta thatAM samAya. koTi varSanuM svapna kyuM che ? mithyAbhAsa rUpa svapna che ane jAgRtadazA zuM che ? te samyagudarzana che. kavi kahe che ke karoDo varSano mithyAbhAsa samyagudarzana utpanna thatAM eka kSaNamAM laya pAme che. A padamAM mAnavamananA jAgaraNanuM apUrva citraNa karavAmAM AvyuM che. ahIM manovijJAnano gUDha siddhAMta paNa saheje gavAyo che. AkhuM pada upamA alaMkArathI suzobhita che. kAvyadraSTie kavitAno uttama namUno che. kavirAje svapnanI upamAthI adhyAtmabhAvone abhivyakta karyA che. jAgratadazA te upameya che ane svapna te upamA che. upamAna tarIke anaMtakALa grahaNa karyo che paraMtu AkhA upamA alaMkAramAM upamAna- upameyane parokSa bhAve vyakta karavAthI agocara rAkhyA che. ApaNe tenI spaSTa tulanA karIe. gAthAmAM jJAtAno ullekha karyo nathI. koTi varSanuM svapna dUra thAya tema lakhyuM che paNa jenuM svapna dUra thAya che tenuM adhiSThAna svayaM AtmA che. upamitinI pUrI kriyA AtmAmAM ghaTita thAya che. A padamAM cAra tattvo ApaNI sAme pratyakSa che. 1. jJAtA arthAt samyaguThThA 2. mithyA AbhAsa 3. mithyA AbhAsano laya ane 4. upamA. mithyA AbhAsa koTi varSanA svapna samAna che ane samyagudarzana jAgRti samAna che. nidrAdhIna vyakita vyakita jJAtA svayaM che athavA teno mithyAbhAsa nidrAdhIna vyakita samAna che tathA samyaguDraSTA te jAgRta thayelI vyakti che. gAthAmAM nidrAdhIna ke jAgRta vyakitano ullekha nathI paraMtu tenI parokSa abhivyakti che. mULabhUta vyakti na hoya athavA adhiSThAna na hoya, to bAkInI upameya-upamA sArthaka banatI nathI. have ApaNe spaSTa rIte upamA ane upameya, UbhayanuM Alekhana karIe. 1. nidrAdhIna vyakti 1. jJAtA svayaM 2. koTi varSanuM svapna. 2. anaMtakALano mithyAbhAsa 3. kSaNanuM jAgaraNa 3. samyagadarzananI prApti 4. jAgaraNa ke jAgRtinI kriyA 4. upamiti. (upamAna jANavAnI kriyA) A rIte spaSTa thAya che ke kone konI upamA ApavAmAM AvI che. ahIM mukhya prazna e che ke anaMta kALano mithyAbhAsa to saMbhave che paraMtu koTi varSanuM svapna saMbhava nathI. tenuM tAtparya e che ke ghaNuM lAMbu ajJAna athavA vadhAre-vadhAre lAMbA samayanuM svapna. koTi varSanuM svapna ane anaMtakALano mithyAbhAsa, A baMnenI tulanA yogya nathI kAraNa ke svapna e kSaNika AdhAra che, jyAre mithyAbhAsa vAstavika vikAra che. ahIM kavizrIe svapnanI je upamA ApI che te sarvAgI upamA nathI. ekAMgIbhAva pradarzita karavAthI sAdhakane khyAla Ave che. A upamA svayaM paNa eka upamA ja che arthAta avAstavika upamA alaMkAra che. hakIkatamAM je hota nathI paraMtu samajavA mATe tenA astitvano ullekha karI abhivyakita karavAmAM Ave che, te (193) . .. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avAstavika upamA alaMkAra che. upamAna pakSa avAstavika che paraMtu upameya pakSa pUrNa vAstavika che. mithyAbhAsa, tenuM jAgaraNa, tenAthI utpanna thatuM samyagadarzana ane tenAthI thato ajJAnano vilaya, A badhu saMpUrNa satyatattva che. satyano sAkSAtkAra e ekamAtra A upamAno uddezya che.. upamA vAstavika na hoya paNa tenAthI je vAcyabhAva pragaTa thAya che, te vAstavika hoya, to te upamA sArthaka che. A AkhuM pada eka alaukika bhAvathI bhareluM che ane AdhyAtmika ke sAdhanAnA kSetramAM pravartamAna eka mithyA mAnyatAno sacoTa javAba che. sAdhAraNa mAnyatA pravartamAna che ke AtmajJAna prApta thavAmAM karoDo varSa lAge che. ghaNA janmonI kasoTI pachI ke tapazcaryA pachI jJAna prApti thAya che. zuM anaMtakALa ajJAnamAM vItyo che. to ema kAMI eka kSaNamAM jJAna kevI rIte thAya ? ajJAnadazA jeTalI lAMbI hatI, teTalI sAdhanAdazA paNa lAMbI hovI joIe. lAMbA kALanI sAdhanA pachI ja AtmAnuM utthAna thaI zake che. A mAnyatA ke A upadeza zAstra prasiddha che ane sarvathA sthAna pAmelo che. hakIkatamAM A upadezane nakArI zakAya tema nathI. phakata temAM mithyA mAnyatA zuM che te ja saMzodhana karavAnuM rahe che kAraNa ke janma-janmAMtaranI sAdhanA pachI athavA aneka janmomAM karma nirjarA thayA pachI jIva khAsa kendrabiMdu upara pahoMce, tyAre ja kalyANanA bIja aMkurita thAya che. A rIte sarvamAnya evo A siddhAMta koI prakAranA doSathI yukata nathI... astu. ahIM gAthAmAM stutikAranuM kahevAnuM tAtparya zuM che te samajavAnuM che. je guru athavA upadeSTA jJAnamArgano avarodha karI phakata niraMtara jaDa-kriyAkAMDanI sthApanA kare che. jJAnAtmaka urbodhanathI dUra rahe che ane AvI jaDakriyA dvArA AtmajJAna pragaTa thavAmAM ghaNo lAMbo kA gALavo paDaze, tevI sthApanA sAthe jJAnazakitano je adbhuta mahimA che tenA upara dhyAna ApavAmAM AvatuM nathI, tenA mATenI A sacoTa Takora che. koIpaNa kriyA game tevI kaThora ane tapomaya hoya paraMtu jJAnAtmaka na hoya to lAMbAkALa sudhI, ghaNA samaya sudhI ke ghaNA janmo sudhI A kriyA cAlu rahe to paNa pariNAma prApta thatuM nathI. Avo vizrvAsI sAdhaka jJAnazakitathI anabhinna hovAthI eka prakAre kriyAkAMDamAM phasAI jAya che. ghora Agraha buddhivALA kriyAkAMDI saMpradAyo sAdhakone vAstavika AdhyAmika upAsanAthI dUra rAkhe che. hakIkatamAM anaMtakALanA ajJAnane dUra karavA anaMtakALanI jarUra nathI. pracaMDa jJAnathI eka kSaNamAM tenA kUrcA thaI jAya che, dhArmika kriyA ane tapazcaryA svayaM kharAba nathI, te upAsya che, paraMtu jema dorA vagaranI soyathI ghaNI mahenata karyA pachI paNa silAI thatI nathI. soyanI kriyA cAlu che, te kriyA jarUrI paNa che paraMtu tenAthI vadhAre jarUrI soyamAM doro hovo, te che. kriyA cAlu hovA chatAM jJAnarUpI doro na hoya to aMdhakAramAM doDavA jevuM che ane doro hoya, to soyanI kriyAne nakArI zakAtI nathI. soyanI kriyA te kharAba nathI paraMtu temAM doro na hoya ane tenI sthApanA karavI te mithyA che. soyamAM doro parovatAM eka kSaNa lAge che. A eka kSaNanI jJAnAtmaka kriyA badhI kriyAne sArthaka kare che, tema eka kSaNamAM utpanna thayeluM AtmasvarUpanuM jJAna anaMtakALanA mithyAbhAsane toDI bAkInI badhI kriyAone sArthaka kare che. jJAna thavAmAM lAMbA kALanI pratIkSA karavAnI jarUra nathI. tenuM eka rahasyamaya kAraNa che. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahasyamaya kAraNa - kriyA mAtra kriyAtmaka hovAthI tenA karmano svIkAra karavo paDe che. nirdhArita lakSya sudhI javAmAM kriyAnA asaMkhya samayano sparza thAya che ane kriyA kriyAzIla hovAthI potAnA krama pramANe kriyAnuM samApana kare che. jyAre jJAna te svayaM kriyAtmaka nathI. jJAnano koI krama nathI. jJAna eka prakAranuM udghATana che. AMkha kholavAthI tatpaNa badho AbhAsa eka sAthe dUra thaI jAya che. tema jJAnanuM netra khulatAM eka ja kSaNamAM te satyanuM udghATana karI Ape che. darzanazAstromAM paNa kahyuM che, "niSyiyam jJAna" arthAt jJAna eka jJapti che, kriyA nathI. koIpaNa vastune prApta karavAmAM samaya lAge che paraMtu prApti sthAnanuM jJAna eka kSaNamAM thaI zake che. siddha avasthA meLavavAmAM zeSa karmonI nirjarAtmaka kriyA thavAmAM samaya lAge ke be-cAra janma paNa lAge paraMtu siddhadazAne samajavAmAM eka kSaNa ja paryApta che. anaMtakALathI siddha svarUpanuM je ajJAna hatuM, te eka kSaNanA jJAnathI TaLI jAya che. jJAnanuM rahasya adbhuta che, aprAptanI prApti, adrazyanuM darzana eka kSaNamAM karAvI Ape, te jJAnano mahimA che. darpaNamAM pratibiMba paDavAmAM vAra lAgatI nathI, tema jJAnamAM pratibiMba pragaTa thavAmAM eka kSaNa paNa ghaNI vadhAre che, mATe ahIM jJAnanuM je rahasya che te gAthAmAM eka upamA ApI spaSTa karavAmAM AvyuM che. samajavA yogya eka ucita khulAso : vastutaH sAdhanAnA be mukhya pakSa che. (1) jJAnAtmaka ane (2) kriyAtmaka. kriyAtmaka sAdhanAmAM lAMbo samaya avazya lAge che. jo ke jeTalo kALa pApabaMdhanamAM gayo che teTalo kALa dhovAmAM lAge, tevo niyama nathI, paraMtu pApakarmano kSaya thavAmAM eka kSaNa paryApta nathI. kriyAtmaka sAdhanA kramika hoya che. je mata sAdhanA mATe dIrghakALa batAve che, te kriyAtmaka sAdhanAnA AdhAre che. ApaNe viSayanI spaSTatA mATe ahIM eka caubhaMgI prastuta karIe. 1. karma bAMdhavAno samaya dIrgha, dhovAno samaya alpa. 2. karma bAMdhavAno samaya dIrgha, dhovA mATe paNa dIrgha samaya. 3. karma bAMdhavAno alpakALa, dhovA mATe sudIrgha kALa. 4. karma bAMdhavAmAM alpakALa, dhovA mATe paNa alpakALa. A caubhaMgIthI e spaSTa che ke eka kSaNamAM anaMtakALanA pApa dhoI zakAtA nathI paraMtu pApane dhovAmAM samaya lAge che. janmajanmAMtaranI sAdhanA pachI jIva nirmaLa svarUpane prApta kare che. melu kapaDuM paNa sApha karatAM keTaloka samaya lAge che. eTale ahIM samajavAnI e bhUla na thAya ke je lAMbA kALanI sAdhanA che te kriyAtmaka sAdhanAnA AdhAre che. lagabhaga badhA saMpradAyo ke zAstromAM kriyAtmaka sAdhanAnI ja vivecanA vadhAre hoya che. bIjI jJAnAtmaka sAdhanA che. A sAdhanA jJAnane Azrita che. jJAnanuM sAmarthya apUrva che. lAMbA kALanA ajJAnane dhovA mATe eka kSaNanuM jJAna paryApta che. uparyukata gAthAmAM siddhikAre koTivarSanuM svapna.." kahIne je bhAva vyakata karyo che, te jJAnAtmaka sAdhanAnA AdhAre kahyuM che. koI corane ApaNe ghaNA varSo sudhI vidhvAsapAtra mAnI cora gaNyo nahIM paraMtu A cora che tevuM Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANapaNuM thavAmAM eka kSaNa lAge che. ghaNA varSa sudhI tene acora mAnyo hato paNa A cora che tema samajavAmAM eka divasa to zuM paNa eka ghaDInI paNa jarUra nathI, phakata eka paLamAM satya samajAya jAya che. A che jJAnano mahimA. jJAna eka prakArano prakAza che. lAMbA TAImanA aMdhArAne dUra karavA mATe lAMbA TAImanI jarUra nathI. netra ughaDatAM ja vizvadarzana thAya che. ghaNA varSo sudhI netra baMdha hatA, tethI adarzana hatuM. darzana mATe ghaNA varSa sudhI pratIkSA karavAnI AvazyakatA nathI. A AkhI jJAnAtmaka prakriyA che. mATe kavirAjanI A uttama jJAnAtmaka paMkitano koI evo upayoga na kare ke koIpaNa prakAranI sAdhanA ghaNA samaya sudhI karavAnI jarUra nathI. eka kSaNamAM ja kAma pUrNa thaI jAya che, tema nathI. jJAnAtmaka sAdhanA e prathama caraNa che, je samajaNa Ape che paraMtu kAryasiddhimAM samajaNa paryApta nathI. samajaNa pachI sudhArAnI kriyA bAkI rahe che. pANImAM tarI zakAya che tevuM jANapaNuM thayA pachI taravAnI kriyA na keLave, to tene DUbavAno avasara Ave. tarI zakAya che te eka saiddhAMtika satya che ane te eka kSaNamAM spaSTa thaI jAya che paraMtu taravA mATe vyavasthita kriyAnI jarUra che ane taravAnI kriyAmAM samaya vyatIta thAya che. koTi varSanuM svapna zuM che ? koTi varSa te eka sAmAnya vyavahArayukita che. teno artha ghaNuM lAMbu svapna thAya che kAraNa ke koI vyakita karoDo varSa sUve to ja karoDa varSanuM svapna banI zake paraMtu nidrAno koI evo prakAra nathI ke koI vyakita karoDa varSa sUI zake, mATe koTi varSanA svapnano mImAMsIya artha e che ke lAMbu svapna arthAt svapna dIrghakAla sudhI cAlyuM hoya, tevuM svapna. A gALAmAM svapna zabda Avyo che, tethI svapnanI sthitino paNa thoDo vicAra karavo ghaTe che. zAstromAM nidrAnA pAMca prakAra batAvyA che ane svapna bAbata paNa gha, vivecana jovA maLe che. laukika jagatamAM svapnazAstranI racanA thayelI che paraMtu koIe e khulAso karyo nathI ke svapna zA mATe Ave che ane svapnamAM je bhautika racanA thAya che, nadI-nALA, pahADa ItyAdi dekhAya che, te badhI racanA kevI rIte thAya che? zuM svapna te mithyA AvirbhAva che ke hakIkatamAM koI paramANunI sRSTi che? jaina siddhAMta anusAra dravyAnuyoganA AdhAre spaSTataH kahI zakAya che. ke koIpaNa tattva mithyA nathI, sivAya ke eka ajJAna. sRSTimAtra ane dRzyamAtra koIpaNa prakAranI paramANunI saMracanA che, te kSaNika sRSTi che. jema paramANu dvArA dIrghakAlIna padArthonI racanA thAya che, tema manobhUmimAM sUkSma paramANuo dvArA sUkSma sUSTinI paNa AvibhUti thAya che. manuSyanA sthUla avayavo klAMta thaI javAthI te nidrAdhIna thaI jAya che paraMtu tenI mAnasika bhUmikA ke manoyoga zAMta na thayo hoya, to te kriyAzIla rahe che ane AvA samaye tenI udaya praNAlI anusAra sUthama paramANuo dvArA kSaNika saMracanAo thavAthI te manane khorAka pUro pADe che arthAtuM manoyoga pramANe pudgala pariNati thAya che. karmanA AvA kSaNika udayabhAvo paNa saMbhavita che. A che svapna sRSTinuM vidhAna. keTalAka mata svapnanADInuM varNana kare che. mana jyAre svapnanADImAM praveza kare, tyAre svapnano AbhAsa thAya che. tenA bIjA keTalAka vaijJAnika kAraNo paNa batAvavAmAM Ave Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svapna eka prakAranI pratikriyA che paraMtu A pratikriyA phakata vartamAna janmanI kriyAothI ja pratibiMbita thatI nathI, temAM keTalAka bhUtakAlIna ane bhaviSyakAlIna janmonuM pratibiMba paNa UbhuM thatuM hoya che. svapnanA AdhAre ghaNuM bhaviSyakAlIna pragaTa thanAruM drazya ke pragaTa thatI uttama avasthAonuM paNa pratibiMba pragaTa thAya che. jema skUlayogonI kriyAnI pratikriyA thAya che, tenAthI vadhAre sUkSma sattAniSTha karmonI paNa pratikriyA thAya che. A ghaNI gahana pratikriyA thAya che. sattAmAM paDelA je zubha ke azubha karmo lAMbA gALe udayamAna thavAnA che, tenuM pratibiMba vartamAnanA svapnamAM AvI zake che. svapnanI A pratikriyA eka ja vyakitamAM pratibiMbata thAya che, tevuM nathI. sahavAsI vyakitaomAM paNa tenuM pratibiMba UbhuM thAya che. garbhastha zizunA zubhAzubha karmonuM pratibiMba mAtAnI svapnasRSTimAM utarI Ave che. TUMkamAM kahevAno sAra e ja che ke svapnasRSTinuM nirmANa karanAra sUkSma paramANuonI lIlA ajaba-gajabanI che. lAge che ke svapnajanaka paramANuo dravya, kSetra, kAlanI maryAdAnuM jANe pAlana na karatA hoya, chatAM paNa eka vAta nizcita che ke samagra lIlA karmAdhIna che. svapna karmanI udaya praNAlInuM ullaMghana karI zakatA nathI tema kahI zakAya che paraMtu karmano udayabhAva eka vyakitane Azrita hoya che, jyAre svapnabhAva ghaNI vyakita sudhI prasArita thAya che. eTale karmono udaya mAnavA chatAM udayabhAvonuM pratibiMba je anya vyakitamAM paDe che, tyAM te vyakitano tathA prakArano udayabhAva nathI. tene phakata darzanAvaraNIyakarmano udaya AdhArabhUta thAya che, bAkI to anya vyakitanA udayanuM pratibiMba anya vyakitanA jJAnamAM jhaLake che ane svapna rUpe sAkSI ApI jAya che. (svapna bAbata je kAMI kathana karyuM che te ciMtananA AdhAre che paraMtu tad viSayaka zAstrIya spaSTa vivecana jovA maLatuM nathI, svapna che te hakIkata che paNa svapna zuM che, te lagabhaga avakatavya rahyuM che.) gAthAmAM lAMbA svapnanI vAta karI che, te lAMbA kAla sudhI koIpaNa vyakitane vikArIbhAva rUpa svapna pariNati thatI rahe, te svapnasRSTimAM vyakita rAjA ke raMka banIne potAnA ke anyanA viSayamAM mithyAbhAvo ke vikArabhAvonuM Akalana kare ane temAM ja sabaDato rahe tathA jAgrata na thAya, tyAM sudhI A jAtanuM saMvedana cAlu rahe che. saMvedana game teTaluM lAMbu hoya paraMtu jAgrata thatAM eka ja kSaNamAM tene yathArtha bhAna thaI jAya che. yathArtha bhAna thavAmAM tene lAMbA samayanI jarUra nathI, mATe ja kavirAja kahe che ke "koTi varSanuM svapna paNa jAgrata thatAM samAya." A rIte eka sacoTa udAharaNa ApIne AgaLanA padamAM kavizrI vibhAva ane jJAnadazAnI samIkSA kare che. upamA alaMkAra anusAra anAdikAlIna vibhAvane svapnanI koTimAM mUkelo che ane jJAnadazAne jAgratadazA sAthe sarakhAvI che. sarvopamA alaMkAra jevuM A pada zobhI UThayuM che. padamAM ciMtanIya tattva anAdino vibhAva samajavA jevo che. jo ke jJAnadazA pragaTa thatAM ajJAnadazA javI joIe, te svAbhAvika talanA che. jJAnadazA ajJAnadazAno parihAra kare che. paraMtu ahIM zAstrakAre jJAnadazAne anAdi vibhAvano parihAra karanArI batAvI che. jethI A gUDha vAkaya UMDI mImAMsA mAMge che. anAdi vibhAva zuM che ? bhUtakALanA karoDo varSanI yAtrAnA jIvanakAlamAM mukatadazAnA Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhAve jeno sAtha rahyo che, tevo eka vikArI pariNAma che, tene vibhAvadazA kahe che. vibhAvadazA be prakAranI che. (1) kriyAtmaka sakriya vidhirUpa vibhAva ane (2) abhAvAtmAka-jJAnAdi pariNAmonA abhAve thato abhAvAtmaka vibhAva, te niSedhAtmaka hovAthI akriya hovA chatAM svabhAvano rodhaka bane che. jema koI bhUkhyA mANasanuM khAdhatattva peTImAM mUkeluM hoya ane tene khabara na hoya ke mAruM bhojana taiyAra che, tethI te ajJAnanA kAraNe niSkriya che. A abhAvAtmaka vibhAva sakriyatAno bAdhaka bane che. TUMkamAM kahevAnuM tAtparya e che ke ajJAnAtmaka vibhAva paNa bhayaMkara che ane viparIta pariNati rUpa vibhAva paNa teTalo ja baMdhanakartA che. jANapaNuM na hovuM ke jJAna viparIta hovuM, te baMne cAritrAtmaka badhA guNone rokanAra bhayaMkara vibhAva che. jainadarzanakAra samyajJAnane prathama pagaluM mAne che. jJAnanA abhAva rU5 vibhAva badhA baMdhanone TakAvI rAkhavAnuM sabaLa kAraNa che. ajJAnAtmaka vibhAva paNa saMpUrNa abhAvarUpa nathI. ajJAnanA traNa prakAra barAbara samajavA jevA che. 1) saMpUrNa jJAnano abhAva - te udayAtmaka ajJAna che. 2) saMzaya rU5 ajJAna - te mizrita ajJAna che. te udaya bhAvajanya che, kSayopazamanA abhAve anirNita avasthAmAM saMzayarUpa ajJAna janma pAme che. 3) sarvathA viparItajJAna - te ghora ajJAna che. te kSayopazamajanya hovA chatAM mohanA prabhAve viparIta rUpa dhAraNa kare che. A traNe ajJAna sarva vidita che. sAmAnya avabodha sAthe vizALa anavabodharUpa je AMzika jJAna che, te jJAna hovA chatAM ajJAnanI koTimAM jAya che. jemAM eka AMzika bodha che, bAkInA badhA aMzono anavabodha che. jherane joyuM che, sAMbhaLyuM che paraMtu jheranA pariNAmone samajato nathI, te nAmarU5 bodha hovA chatAM ajJAnakoTimAM ja samAviSTa thAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke ajJAnarUpa vibhAva phakata ajJAna ja nathI paraMtu A ajJAnarUpa vibhAva bhinna bhinna pAMkhavALo ghaNA vistAravALo che ane anaMtazakitanA svAmI jJAnabhaMDAra evA AtmAne DhAMkIne beTho che. hIrA upara paDelo sAmAnya paDado paNa bahumUlya hIrAne draSTithI dUra rAkhe che. A thayo ajJAnAtmaka vibhAva. te paNa anAdikAlathI saMbaMdha dharAve che, tethI tene anAdi vibhAva kahyo che. bIjo vibhAva kriyAtmaka che. temAM mohanA pariNAmo barAbara utpanna thaIne potAnA kuTila phaLa ApIne punaH evA ja durguNane janma ApIne visarjita thaI jAya che. A vibhAva paNa anAdikALathI AtmA sAthe saMbaMdha dharAve che. AvA vibhAvamAM AtmA zA mATe phasAyo che teno pratyuttara koI zAstro ApI zakayA nathI phakata tenAthI mukata thaI zakAya che, tevI bAMhedharI badhA zAstro Ape che, A kriyAtmaka vibhAva paNa prabaLa ane zaktizALI che. te anaMtAnaMta jIvone potAnI mAyAjALamAM bAMdhI rAkhe che. ekendriyAdi janmomAM jIve anaMtakALa vyatIta karyo che. te vakhate jIvano samagra kriyAkalApa A vikArI vibhAvanA hAthamAM hoya che. bhinna bhinna prakAranA 84 lAkha jIvAyoninA jIvone jIvavA mATe dehanuM nirmANa karI tenI bhogAtmaka kriyAomAM A mAtA (198) DI. sssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssss Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikArI vibhAva soLa AnA sakriya hoya che. vyApaka dRSTithI joIe, to A samagra sRSTinuM sukAna ane paMcabhUtonuM rUpa tathA prakRti jagatanuM saMcAlana vikArI bhAvonA hAthamAM che. A vikArI vibhAva bAhya bhautika kriyAkalApano eka prakAre Izvara che. ekendriyAdi sUkSmadehathI bahAra nIkaLelo jIva paMcendriya rU5 zarIramAM AvIne pracaMDa zakitazALI banIne moTA sAmrAjya sthApe che, te vyApaka narasaMhAra karI, prANIjagatanA prANAtipAta karI vizALa pApalIlAnuM sarjana karI, kALo ItihAsa sarjIne punaH ekendriyAdi gatimAM cAlyo jAya che, evo che prabhAva A vikArI, vibhAvano. vikArI vibhAvanuM eka ujjavaLa pAsu paNa che, te che jIvanI puNyalIlA. kyAreka vikArI vibhAva, vibhAva hovA chatAM bIjA keTalAka AdhyAtmika guNonI sAthe pasAra thAya che, tyAre A vibhAvanuM eka zubharUpa paNa sAme Ave che. uparanI zreNImAM Avelo jIva evA koI zubha paramANunA prabhAvamAM Ave ke puNyAtmAonA caritro sAMbhaLe, tyAre temAM zubhabhAvonuM baMdhana thAya che ane zubha rUpe baMdhAyelA karmabaMdhano jyAre puNyarUpe udaya pAme che, tyAre jIvAtmA potAnI zakitanA AdhAre nAno-moTo ujaLo ItihAsa sarje che. dukhI jIvone bAhya zAMti ApavAmAM nimittabhUta thAya che. jo ke A puNyarUpa vibhAva uttama hovAthI mIThA phaLa Ape che paraMtu jIvanA samagra duHkhanuM haraNa karI zakato nathI kAraNa ke te mULamAM to vibhAva ja che. A puNyamaya vibhAvamAM rAga, dveSa ke ahaMkAra joDAyelA hoya che, tethI te vibhAva laukika dRSTie uttama hovA chatAM lokottara uttamatAnI zreNImAM AvI zakato nathI. A rIte A zubhAzubha kriyAtmaka vibhAva paNa AtmAnI sAthe anAdikAlathI joDAyelo che. gAthAmAM je vibhAva anAdino lakhyuM che tenuM rahasya vicArIe. vibhAva anAdino." A gAthAmAM anAdino vibhAva dUra thavAnuM kathana che, te ajJAnAtmaka vibhAva mATe che. sAmAnya sarvebhauma siddhAMta che ke jJAnanuM prAgaTaya thavAnI sAthe ja ajJAnano parihAra thAya che. ajJAnAtmaka vibhAva paNa jevo-tevo nathI, te samagra kartutvane rokI rAkhe che, te niSkriya hovA chatAM jema pote napuMsaka che, tema kartutvane paNa akriyAtmaka banAvI rAkhe che arthAt kriyAbhAvane paNa napuMsaka banAve che, mATe anAdino vibhAva dUra thAya, te bAkInA badhA kriyAtmaka udayabhAvone dUra karavAnI prabaLa cAvI bane che. A rIte A kSaNavartI jJAna te prabaLatama jJAna che. A gAthAmAM kavirAje jJAnanI prabaLatAnA darzana karAvyA che. kahyuM che ke anAdikAlIna vibhAva jo ke prabaLa hato ane anaMtakALa sudhI AtmAmAM ghero nAMkhIne beThelo hato paraMtu jJAnanI prabaLatA anAdikAlIna A ajJAna rUpa vibhAvane eka kSaNamAM zUnya karI nAMkhe che. jema sUryodaya thatAM ja vizva prakAzamAna thaI jAya che, tema jJAnano prakAza thatAM vibhAva vilupta thaI jAya che. A che jJAnanI pracaMDa zakita. A che jJAnano mahimA. ahIM sAdhake bhUlavAnuM nathI ke kriyAtmaka vibhAva jenuM ApaNe pUrvamAM varNana karI gayA chIe, je mukhyapaNe mohanIyakarmanA udayarUpe pravartamAna che, te vibhAva eka kSaNamAM dUra thato nathI. jJAnanuM jAgaraNa thatAM te vibhAvonuM mULa avazya kapAya che ane te vibhAva ughADo paDI jAya che. chatAM tene dUra thavAmAM ucita samayanI AvazyakatA rahe che. sAdhanAnA krama pramANe te vibhAva cAritra -(19) Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAmothI kSaya pAme che. tapa, saMvara ke cAritra jevA sAdhanAnA tIvra upakaraNothI te vibhAva yathAyogya samaye kramazaH kharI paDe che arthAt tenI nirjarA thAya che. vibhAvano rahasyamaya bodha : A kriyAtmaka vibhAva viziSTa sAdhanA ke bIjA koI tapobaLathI dUra thAya che, te eka pakSa che paraMtu keTalAka sAdhakanI evI paNa sthiti hoya ke te vizeSa prakAranA cAritra ke tapazcaryAthI dUra hovA chatAM potAnA jJAna pariNAmathI ke samabhAvathI udayamAna vibhAvane vedI tenI nirjarA kare che ane navo baMdha na paDe, tevo satata jJAnopayoga rAkhI sAkSIbhAve rahI karmonuM vedana karI, kAlanI pratIkSA karI te vibhAvo jyAM sudhI kharI na paDe, tyAM sudhI taTasthabhAve samabhAvanI sAdhanA kare che, te badhA vibhAvo svataH TaLI jAya, tyAre svayaM svataH sahaja rIte mukata thaI jAya che. A sAdhanAne sahaja sAdhanA kahI zakAya paraMtu te khyAla rAkhavAno che ke badhA vibhAvo eka kSaNamAM nAza pAmatA nathI, te kAlakrame nAza pAme che. mATe ja jJAna thatAM anAdino vibhAva TaLe, tenuM ucita tAtparya samajavA mATe prayAsa karavAmAM Avyo che. atyAra sudhI ApaNe vibhAva TaLe ke nAza pAme, tenuM vivecana karyuM che paraMtu have e paNa jANavuM jarUrI che ke A vibhAva svayaM zuM che ? tene vibhAva zA mATe kahevAmAM Ave che ? 'vibhAva' nA vipakSamAM 'svabhAva' zabda che. svabhAvanA pratipakSI tarIke parabhAva zabdaprayoga thaI zake che arthAt parabhAva ane vibhAva eka ja koTimAM Ave che ane svabhAva te jJAnakoTimAM Ave che. bhAratIya ke Arya saMskRtimAM ane khAsa karIne jainadarzanamAM AtmatattvanI ke jIvadravyanI vizeSa rUpe sthApanA karavAmAM AvI che. A Atmatattva koI dUranuM tattva nathI ke koI vaijJAnika prakriyAthI sAbita karavuM paDe tevuM paNa tattva nathI. svayaM manuSyanA dehamAM ke prANa mAtranA zarIramAM je jJAnarUpe ke cetanA rUpe astitva dharAve che, te Atmatattva che. tene jIvasaMjJA jevuM nAma ApavAmAM AvyuM che. ahIM spaSTa joI zakAya che ke A cetana dravyanI je pariNati che athavA tenI kriyAtmaka avasthA che athavA temAMthI udbhavatA ane laya pAmatAM evA je kAMI taraMgo che, temAM pravartamAna saMkalpa-vikalparUpa cetanA astitva dharAve che, te badhA pariNAmo ke vikAro AtmadravyanI saMpatti che paraMtu mahAtmAoe jenuM digdarzana karyuM che ane saMtoe ke jJAnIjanoe jenuM kkaraNa karyuM che, te pramANe AtmadravyanI samagra kriyA anukULa ane pratikULa bhAve AtmadravyanI sAthe joDAyelI che. temAMthI je anukULa kriyAkalApa che, te zAMtiprada che. te potAnI ane jagajjIvonA hitanI IcchA rAkhe che ane jIvane pApakarmathI bacAve che. te badhI anukULa pravRtti svabhAva che, jyAre svabhAvathI viparIta vikArI pariNAmo te vibhAva rUpe astitva dharAve che. te jIvanI zAMtino nAza kare che, eTaluM ja nahIM te potAnuM tathA anya jIvonuM ahita karanArI pravRtti che, te jIvane pApakarmamAM praveza karAve che. jema phaLamAM potAno madhuro rasa hoya che paNa te phaLa saDI jatAM teno rasa vikRta thaI jAya che. jema dUdhamAM potAno madhura svAda che paraMtu dUdha bagaDI jatAM temAM vikAra utpanna thAya che. lokhaMDa jevA kaThora padArthamAM paNa kATa lAge che. A badhA dRSTAMtothI samajI zakAya che ke padArthanI potAnI eka anukULa pravRtti che, te tenA mULaguNathI bharapUra che, jyAre teno vikAra teno pratikULa yoga che. AvA vikArIyogone zAstrakAre vibhAva kahyo (200) Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. have ApaNe mULa viSaya para AvIe ke AtmAno vibhAva zuM che? eka abhAvAtmaka vibhAva che, te ajJAnarUpa che ane bIjA viSaya-kaSAya rU5 be vibhAva che. A mULabhUta vibhAvanA AdhAre utpanna thatAM bIjA naMbaranA uttara vibhAvo asamatA, asahiSNutA, kAmavikAra, IrSyA vagere rUpe pragaTa thAya che. A badhA paricita vibhAvo hovAthI tenuM adhika vivecana karyuM nathI. saMpUrNa gAthA jJAnano prabaLatama mahimA pragaTa kare che. have ApaNe A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa nihALIne gAthAne samApta karIzuM. AdhyAtmika saMpUTa : manuSya jyAM sudhI bAhya AvaraNomAM saMzakatA hoya che athavA bAhya mAyAvI rUpamAM mohita hoya che, tyAM sudhI akhaMDa brahma paramAtmA rUpa AtmazakitanA darzana karI zakato nathI. jyAre AvaraNathI upara UThIne AMtaradraSTi kare che, tyAre te divya zakitanA darzana karI zake che. gAthAmAM kathita anAdino vibhAva te eka moTuM AvaraNa che. AvaraNa rahe ke na rahe paraMtu AvaraNanuM AvaraNa rUpe bhAna thavAthI jJAnakSetramAM teno sahaja rIte laya thaI jAya che. jIvAtmA vibhAvathI upara UThI jJAnanI prabaLatAnA AdhAre paramAtmakSetramAM ramaNa karI zake che. A puruSArtha eka palabharano ja puruSArtha che. draSTi khUlatAM ja anAdinuM baMdhana abaMdhana rUpa banI jAya che. jema pANImAM taranAra vyakita cAre bAjuthI pANI dvArA lepAyamAna hovA chatAM taravAnI kaLAnA AdhAre te DUbato nathI, te ja rIte jJAnakaLAnA AdhAre jIva saMsAra avasthAmAM hovA chatAM have tene DUbavAno bhaya nathI kAraNa ke teNe vibhAvane pArakhI lIdho che, eTale te eka kSaNamamAtramAM ja aprabhAvI banI gayo che. jyAM sudhI vibhAvane jANyo na hato, tyAM sudhI ja tenuM jora hatuM. svapnamAM siMhathI bhayabhIta thayelo vyakita jAgrata thatAM ja bhayamukata banI jAya che, te ja rIte jJAnanuM kiraNa prApta thatAM vibhAva svataH niSpabha thaI jAya che ane jIvAtmA potAnA gharamAM pahoMcIne sukhazAMtino anubhava kare che. gAthAmAM satyanuM bhAna thavuM, te eka mahattvapUrNa siddhAMtanI abhivyakita thaI che. upasaMhAra : siddhikAra kramazaH mokSamArganI ArAdhanAmAM eka pachI eka Avazyaka tattvonuM AkhyAna karatA jAya che. jainadarzana cAritrapradhAna hovA chatAM sAdhanAmArgamAM samyagadarzananuM ghaNuM ja mahattva che. samyagudarzana ke samyagujJAnamAM bhale vratano abhAva hoya paraMtu hakIkatamAM samyagudarzana eka prakAre jIvana darzana che, vAstavika nirNaya che. tenA dvArA AtmA saMbaMdhI saiddhAMtika pramANabhUta jJAna prApta thAya che. gurukRpA hoya ke puNyano udaya hoya ane mithyAtva mohanIya ke jJAnAvaraNIya jevA ghAti karmo jarjarita thayA hoya, tyAre eka kSaNamAM ja samakita rUpa ratnanI prApti thAya che. mokSamArganI sAdhanAmAM A eka mahattvapUrNa biMdu che. jJAnaprApti mATe lAMbAkALanI pratIkSA karavI paDatI nathI. sagurunI kRpA thatAM ja UMghamAMthI UThelo mANasa pote kyAM che te bAbata turaMta ja nirNaya karI le che, tema lAMbAkAlanI nidrA pUrI thatAM eka kSaNamAM ja jIva potAno nirNaya karI le che. saMpUrNa gAthA jJAnAtmaka ArAdhanAno camatkAra pragaTa kare che. zeSa karmo kAlakramamAM kSaya thaze, have tenI phikara nathI. A che gAthAno sArAMza. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-115. upoddaghAta - gAthA-43mAM AtmAne karmano kartA siddha karyo hato ane vyavahAranayathI tenI sthApanA karavAmAM AvI hatI. hakIkatamAM karmano kartA karma che paraMtu AsaktithI AtmA karmano kartA ane bhoktA bane che. kartRtva ane bhostRtvamAM thoDuM aMtara che. karmano kartA karma thaI zake che paraMtu karmamAM jJAnacetanA na hovAthI karma svayaM bhoktA banI zakatA nathI. karmanuM phaLa zubhAzubha rUpe saMvedanAtmaka hoya che, tethI bhoktA to AtmA ja bane che. bhogakAla te eka prakAranI mohadazA che. nizcayavRSTithI vicAra karavAmAM Ave, to dehAsakti chUTI javAthI kartApaNA ke bhoktApaNAno laya thaI jAya che. A gAthAmAM punaH 43mI gAthAnA prativAda rUpe nizcayAtmaka ullekha karavAmAM Ave che. je vyavahArathI hatuM, te nizcayathI nathI. jema koI makAnano mAlika makAna vecyA pachI mAlika raheto nathI. mAlika ane makAna, baMnenuM astitva hovA chatAM eka vakhata te mAlika hato, have te mAlika nathI. te ja rIte A gAthAmAM je jIva eka vakhata kartA hato, te have kartA maTI jAya che. A che A gAthAnA rahasyamaya bhAvo. ATalo ullekha karyA pachI mULagAthAnuM rahasya samajIne tenuM rasapAna karIe. chUTe dehAdhyAsa to, nahI katAM tuM karma, nahIM bhoktA tuM tehano, e ja dharmanomamAM115 dehAdhyAsa zuM che? tenuM vivecana pUrvanI gAthAomAM karyuM che. deha sAthe jIvano saMbaMdha bhinna bhinna prakAre astitva dharAve che. tenuM trividha rU5 spaSTa dekhAya che. deha ane jIvano saMbaMdha : (1) dehamAM jIvano je sparza che, te saMpUrNapaNe vyApta nathI. dehamAM karoDo paramANuo evA che ke je IcchAzaktine AdhIna nathI. te paramANuo potAnI meLe potAnuM nizcita kArya kare che. te acetanamaya udayabhAvo sAthe joDAIne niyamataH prAkRtika niyamone anusare che ane potAno kAryakAla pUro kare che. AmAM paNa ghaNA sUkSma skaMdho che, jyAre keTalAka skaMdho jIvanaparyata sthAyI rahe che ane dehanuM visarjana thAya, tyAre chUTA paDe che. A che deha ane jIvano svataMtra saMbaMdha, (2) jyAre karmendriya ane jJAnendriya rUpI upakaraNono uddabhava thAya, tyAre dehanI racanA paripUrNa thatAM AtmA rAgAdi bhAve A upakaraNo sAthe joDAya che. A bAju nAmakarmanA udayathI dehanI racanA thaI che ane AMtarika kSetramAM modAdi karmo udayamAna thAya che. mohAdi bhAvo jJAnacetanA sAthe joDAya, tyAre AsaktibhAva utpanna thatAM jIvAtmA nirmita thayelA dehano bhoga bhAve upabhoga karavA taiyAra thAya che. A badhA upakaraNo sarvathA svataMtra nathI. te IcchAzakti ane Asakti sAthe joDAyelA che. prathamanA svataMtra saMbaMdhamAM pulapiMDomAM je mijAja hato, tevo mijAja upakaraNapiMDomAM nathI, upakaraNapiMDo parAdhIna jevA che. jema ghoDo lagAmanA IzArAthI (22) Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAle che, tema A IndriyAdi ghoDA Asakti rUpI lagAmathI potAno vyApAra prastuta kare che. A bIjA naMbaranA saMbaMdhamAM eka ciMtana paNa Avazyaka che, jenuM thoDuM vivecana karIe. rAgAdi AsaktithI upakaraNono vyApAra thatAM bhogabhAvanI sRSTi jarUra thAya che paraMtu AkhuM A taMtra karmAdhIna paNa che. AsaktinI anukULatA tyAre ja jaLavAI rahe, jo sAthe puNyano udaya hoya, jo puNyanA udayano abhAva hoya athavA pApakarma pravartamAna hoya, to IcchA, Asakti ke upakaraNo hovA chatAM pApakarmanA kAraNe eka duHkhAtmaka nATaka bhajavAya che. have A jIvanI eka vicitra sthiti sarjAya che. bhogonI Asakti to dUra rahI paraMtu have A pApakarma kyAre chUTe, tevI mAThAdhyAnarUpI Asakti niraMtara varte che, jene zAstromAM ArtadhyAna kahyuM che. kahevAnuM tAtparya e che ke deha ane jIvano A bIjA prakArano saMbaMdha Asakti sAthe saMbaMdhita hovA chatAM ghaNe aMze parAdhInabhAve ke mohabhAve dehano upabhoga kare che. te lagabhaga duHkhanuM tAMDava vadhAre che ane sukha aMzamAtra che, tema zAstrakAro kahe che. (3) A baMne saMbaMdhathI upara deha ane AtmAno trIjo saMbaMdha sAdhanAne anukULa evo anAsaktayogavALo saMbaMdha che. deha che ane deha sukha-duHkhanuM bhAjana che te paNa eka hakIkata che, chatAM jIvAtmA mAne che ke deha mAruM ghara nathI, te visarjanazIla svabhAvavALo che, tethI dehabhAvone na bhajatAM dehamAM je nivAsa kare che, te paramAtmasvarUpI AtmAne samajIne bhogabhAvathI nirALA thaIne viraktabhAvone grahaNa karI, kalyANano mArga dhAraNa kare che. je deha bhoganuM bhAjana che, te have paramArthanuM bhAjana bane, dharmanuM sAdhana bane, te rIte dehano upayoga karavo ane rAgAdi AsaktithI dUra rahI A jJAnAdi upakaraNono uttama prayoga karI AtmA-paramAtmAnI divyazaktino prasAda meLavavo, A che dehano jIva sAtheno trIjA prakArano saMbaMdha. A traNe saMbaMdhano vicAra karyA pachI vAstavika sthitino vicAra karIe. deha te jIvanI uttama saMpatti che ane bAhya sAdhanAthI laIne AMtarika sAdhanA sudhI dehanuM avalaMbana banI rahevAnuM che. dehano anukULa yoga sAdhanAmAM pUro sahayoga Ape che. zarIramAI raha7 varSaTdhanamAM kharekhara ! zarIra bhoganuM sAdhana nathI paraMtu dharmanuM sAdhana che. deha pratye sAcI vRSTi keLavavI, te parama Avazyaka che paraMtu mohAdi karmanA prabhAve ane rAgAdi pariNAmo udayamAna hovAthI deha pratye je jJAnAtmaka draSTi hovI joIe, te na rahetAM AsaktinA kAraNe bhogadRSTino udbhava thAya che. AtmakalyANa to dUra rahyuM paraMtu sAmAnya manuSyajIvanamAM ke samAja ke rASTranA abhyadayamAM ke potAnA svAthya sukhane jALavI rAkhavA mATe paNa Asakti choDIne deha pratye sAcI draSTi keLavavI jarUrI che paraMtu mithyAsaMskAronA kAraNe jema kAdavano kIDo kAdavamAM Asakta rahe che, tema jIvAtmA bhogabhAvamAM Asakta banI bAhya sukhomAM lIna bane che ane AdhyAtmika utkrAMtithI dUra rahe che, mATe ApaNA siddhikAre AdhyAtmika utthAnanA A prathama caraNamAM "chUTe dehAdhyAsanI vAta karI che. ahIM sAdhake samajI levAnuM che ke jo bhogAsakti ke dehAsakti jAya, to ja dehAdhyAsa chUTavAnI jJAnakaLAno vikAsa thAya che, krama e prakAre banyo ke dehanA upakaraNo jema bhAgone anukULa che, tema te ja upakaraNo jJAna ane tyAgane paNa anukULa che. eTale sarvaprathama dehanA - (203) - Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama sAdhano ke uttama Indriyo bhoga mATe nathI tevo nirNaya thavo joIe. gAthAmAM mUkelo " adhyAsa' zabda samajavA jevo che. dehAdhyAsa - "adhyAsa'no artha sahavAsa paNa thAya che ane saMskAra paNa thAya che. niraMtara sahavAsa rahevAthI eka prakAranA saMskArano janma thAya che ane sahavAsa te adhyAsa banI jAya che. vyAkaraNazAstromAM vAraMvAra punarAvRtti karavI, tene abhyAsa kahe che. adhyAsamAM abhyAsanI kriyAno samAveza thAya che. niraMtara thato abhyAsa adhyAsane janma Ape che. jema koI naTa nATakamAM barAbara strInuM pAtra bhajavato hoya ane pachI barAbara nArInA veSamAM raheto hoya, nArIbhAvanI ceSTA karato hoya, to tenA mananA bhAvomAM nArIbhAvono adhyAsa thAya che. adhyAsa te eka prakAranA prabaLa saMskAranuM pariNAma che. jyAM je jevuM nathI. hakIkatamAM paNa tevuM nathI, tyAM te tevuM che, tevo mithyAbhAva pragaTa thavo, te adhyAsanI lIlA che. hakIkatamAM je jevuM nathI, tevo AbhAsa karAve, to te adhyAsa banI jAya che. deha mAro nathI, huM dehano nathI, chatAM karoDo janmathI deha sAthe rahevAthI jIvane dehAdhyAsa thAya che. dehAdhyAsa thavAmAM dehAsakti makhya kAraNa che. te bhUlavAnuM nathI. dehAdhyAsa sivAyanA paNa bIjA ghaNA adhyAya che, te prabaLatama bhAve satyane samajavA detAM nathI. adhyAsanuM mukhya kArya satya upara AvaraNa karavAnuM che. adhyAsanA kAraNe bIjA ghaNA vikAro udbhavyA che. jenuM gAthAkAra svayaM A gAthAmAM kathana kare che. dehAdhyAsa tyAganuM suphaLa - zAstrakAre dehAdhyAsa tyAganuM je suphaLa batAvyuM che, te vAstavika sAdhanAno marma che. jIvamAM kartutvanuM abhimAna ane bhoknatvanI Asakti, te dehAdhyAsanAM mukhya kuphaLa che. pUrvanI 43mI gAthAmAM jIvanuM kartutva batAvyuM che, te sAmAnya vyavahArika dazA che paraMtu jJAnadazA thatAM ane dehAdhyAsa chUTavAthI kartutvabhAva te vaibhAvika paulika bhAva che, jIvAtmA to akartAbhAve eka sAkSI mAtra rahelo che, tevo bodha thAya che. bhAratIya badhA darzana paNa AdhyAtmika ucca koTinI bhUmikAmAM akartutvabhAvanI sthApanA kare che. jIvane ahaMkArathI mukta karavA mATe kartApaNAnuM bhAna javuM jarUrI che. zAstrakAra kartutvanA mULamAM dehAdhyAsane kAraNa batAve che arthAtu dehAdhyAsa jAya to kartutva jAya. hakIkatamAM kartutvano laya karavAne nathI. kartApaNuM to jyAM che tyAM rahevAnuM che paraMtu jJAnamAM je vikAra thAya che ane huM kartA chuM, evuM je abhimAna thAya che, te ajJAnane ja vilupta karavAnuM che. zAstrakAre paNa lakhyuM che ke dehAdhyAsa gayA pachI te kartA banato nathI arthAtu tenA jJAnamAMthI vikArIbhAva lupta thaI jAya che ane huM akartA che, evo prakAza udbhave che. A niSedhAtmaka bhAva badhA vikArI bhAvono aMta karanAra che. "dharUM mana : adhyAH" arthAt koI paNa vastu ke dravya bIjA dravyamAM romaroma nivAsa kare che, tyAre te dravyono adhyAsa thAya che. e ja rIte jIvAtmA paNa dehanA aNu aNumAM vyApta thAya che, tyAre te dehamAM adhyAsa kare che. jyAM sudhI deha che, tyAM sudhI dehAdhyAsa rahevAno che. deha chUTe to dehAdhyAsa chUTe. dehAdhyAsanI A dravya vyAkhyA che. bhAvAtmaka dehAdhyAsamAM deha ke dehAdhyAsa choDavAno nathI paraMtu dehAdhyAsanA kAraNe deha pratye je mamatva thayuM che athavA dehane Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukhaduHkhano AdhAra mAnyo che, te ajJAnamUlaka bhAvAtmaka dehAdhyAsa che, te choDavAno che athavA jJAna thatAM te dehAdhyAsa svayaM chUTe che ane jIva kartApaNAnA mohathI ke kartApaNAnA hajAro TananA bojAthI mukta thaI jAya che. koI nadInA kinAre beThelo mANasa nadInA pravAhane joIne bhrama kare ke huM A nadI vahAvI rahyo chuM, to te mithyAbhrama che. hakIkatamAM nadI potAnA kramathI vahI rahI che. e rIte saMsAramAM beThelo manuSya ke dehamAM nivAsa karato jIva potAne kartA mAnIne bAhya kriyAno adhiSThAtA bane che. vastutaH A kriyAkalApa cAlI rahyo che. jJAna thatAM A satya samajAya che ke huM kartA nathI. dehAdhyAsanA kAraNe A vikAra thato hato. dehAdhyAsa javAthI eka bhramajALa mAMthI ke kartApaNAnA vikArathI jIva mukta thaI jAya che. je rIte kartRtvanuM bhUta lAgeluM che tenAthI paNa vadhAre bhayajanaka bhoktApaNAnuM bhUta che. kartApaNAmAM kevaLa jJAnano vikAra che, jyAre bhoktApaNAmAM saMvedana che, sukhaduHkhano AsvAda che. sukhanI Asakti ane duHkhano tirarakAra bhoktApaNAnI A banne pAMkha samagra rAgadveSa sAthe joDAyelI che. ApaNA zAstrakAra ane samagra zAstro rAgadveSane ja saMsAranuM mULa mAne che. bhoknatvabhAva paNa dehanA adhyAsathI ja udbhavyo che. tyAM paNa samajavAnuM e che ke bhogabhAva laya thavAno nathI kAraNake te udayamAna karmonuM phaLa che ane jyAM sudhI deha che tyAM sudhI zubhAzubha karmonA udayarUpa bhogabhAva jaLavAI rahevAno che. eTale ahIM paNa bhAvAtmaka bhogabhAvano abhAva thAya che ane nizcaya thAya che ke huM kartA nathI to huM bhoktA paNa nathI. banne prakAranuM vikArI jJAna laya thavAthI ane vAstavika nirNaya thavAthI jJAnamAMthI kartutva ke bhoknatva vilupta thAya che. bAkI to pUla draSTie jyAM sudhI deha che, tyAM sudhI ane jyAM sudhI dehamAM AtmA adhizayita che, tyAM sudhI A nATaka cAlu rahevAnuM che. siddhikAre akartApaNa ane abhoktApaNuM kahyuM che, te AtyaMtara dehAdhyAsa javAthI prApta thAya che. marma zabdano marma - ahIM zAstrakAre "marma" zabda vAparyo che. marmano artha rahasya thAya che ane moTuM rahasya e ja che ke badhA dravyo potAnI kriyA karavAmAM svataMtra ane samartha che. mAnava zarIra paNa potAnI rIte samagra kriyAnuM saMcAlana kare che. chatAM A dRSTArUpa AtmA mithyA kartA ke bhoktAnI cAdara oDhIne sAthe nAcavA mAMDe che. nATakano draSTA svayaM naTa banI jAya che te zuM ochuM Azcarya che ? A che A gAthAno marma. gAthAmAM be vakhata sadgurue jene upadezarUpa pAtra mAnyo che tene "tuM" kArAthI jAgRta karavA prayAsa karyo che ane zrotAne tuM kahIne saMbodhana karyuM che. A "tuM" kAra zabda ochApaNAnI abhivyakti kare che paraMtu jyAre jJAnI puruSa "tuM' kahIne koIne saMbodhana kare che tyAre A "tuM koNa che ? te paNa eka marmavAcI zabda che. sAdhAraNapaNe vyavahAramAM huM ane mAruM A be zabdo mAyAno gherAvo banAvI le che. samagra jIvarAzine temAM bAMdhI rAkhe che. tyAre "huM" thI mukta kare tevo zabda "tuM" che. je mANasa vAraMvAra "huM bole che, tene jJAnI puruSa pUche che ke bhAI ! "huM bahuM bolo cho to tuM koNa cho ? "huM nI sAme "tuM' zabda pragaTa karavAmAM Avyo che ane tene pUchavAmAM AvyuM che ke "tuM" koNa cho ? arthAt tAro AtmA koNa che, jenAthI tame "huMkArane janma Apyo che ? he bhAI ! "huM" kArane janma ApanAra "tuM" koNa che ? huM te vikArIbhAva che ane vikArIbhAva jenAthI pedA thayo che tevo AtmA avikArI che eTale jJAnIjana kahe che ke huM te vikAra che ane tuM' te AtmA che, mATe huM thI AgaLa vadhIne para 205) . Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tuM eTalI tArI oLakhANa kara. jJAnanA kSetramAM A che kAra saddaguruno A amRta kaToro che. tuM" kAro te Thokara nathI paraMtu eka prakAranI jJAnacetanA che. gAthAmAM paNa jyAM sudhI dehAdhyAsa hato tyAM sudhI huM kAra ke ahaMkAra hato paraMtu dehAdhyAsa gayA pachI "tuMkAro Avyo. huMkAra jo karyA che to tuMkAra akartA che, mATe ahIM padamAM kahyuM che ke tuM have karmono kartA nathI. tuM, eTale sAMbhaLanAra zrotA. sadgurunuM vacana sAMbhaLavA mATe supAtra banelo jIva te "tuM che. A tuM karmono kartA nathI ane e ja rIte have bhoktAbhAvathI paNa mukta thayelo "tuM eTale tAro AtmA che. be vakhata "tuM" kahevAnuM tAtparya e che ke ghaNI vakhata sAmAnya bodhathI ke sAmAnya samajathI jIva akartA banato nathI. karma to bhogabhAvamAM lipta rahe che. kartApaNAnI kriyA ane bhogabhAva ane nirALA che. mukhyatve jIva bhogamAM ja Asakta hoya che ane bhogo mATe tRSNAtura paNa hoya che. sukhanI kAmanA mATe jIva pratyeka kSaNe lolupa banelo che. eTale A gALAmAM be vakhata tuMkAra karIne kartutva ane bhoktatvano bhArapUrvaka niSedha karyo che. karma zabda e batAve che ke kisAna jema bIjanuM AropaNa kare che, tyAre te potAnA karma pUrA kare che, kartavya pUruM kare che, pANInuM siMcana kare che ane udayamAna aMkuronI rakSA kare che. bIjA upadravI tatvothI tene bacAve che paraMtu bIjanI je AMtarika zakti che tenA pariNAme samagra vRkSanI racanA thAya che. te zakti bIjanuM AropaNa karanAra kisAnanI nathI. bIjanI zaktino je kAMI tirobhAva ke AvirbhAva che te prakRti jagatanuM UMDu rahasya che. teno marma je jANe che, te bIjane aMkurita karavAnA ahaMkArathI mukta rahe che. bIja svayaM aMkurita thaI phaLa Ape che. A rahasya samajavuM jema jarUrI che, tema dehanA paNa aMkurita thatAM bhoga bhAvo svayaM pote janme che ne bhogavAya che. jo te marmane jANI le, to jIva akartA ne abhoktA banI karmajALathI chUTo paDe . gAthAnuM rahasya e ja che ke A banne vikArI bhAva jIvanA nathI, mATe tuM kartA paNa nathI ane bhoktA paNa nathI ema vAraMvAra kahyuM che. kyAre kartA-bhoktA nathI ? jyAre dehAdhyAsa chUTI jAya che tyAre. A gAthAno mArmika bhAva gurukRpAno eka prakArano mITho amRta kaToro che. jyAre sano sneha ziSya prati AkRSTa thAya che, tyAre hAlabharyo A zabda uccAre che ane kahe che ke tuM kartA nathI, tuM bhoktA nathI. tuM kartA nathI to tuM koNa cho? tuM bhoktA nathI to tuM koNa cho? A rIte adhyArtha pUrtinI apekSA che. tuM kartA nathI to tuM tevo koI sthira AtmA cho jemAM vikAra nathI. hIrAne joIne koI ema kahe ke A paththara nathI. jo hIro paththara nathI to hIro zuM che ? te bhAva adhyArtha che arthAtu. hIro to hIro che. hIrAnA alaukika guNo hIrAmAM samAviSTa che. tema gurue kahyuM ke tuM kartA nathI to teno artha e che ke tuM eka sthira zAzvata tattva che ane potAnA guNothI ja saMpUrNa guNono dhAraka che. have tAre kAMI karavApaNuM rahetuM nathI. jenAmAM abhAva hoya te kartA bane che. tArAmAM kazo abhAva nathI, bAhya kazuM karavAnI jarUra nathI. tuM akartA hovAthI svayaM paripUrNa cho. jema vedAMtamAM kahyuM che ke, OM pUrNamadaH pUrNamidam pUrNAt pUrNamaducyate / pUrNasya pUrNamAdAya pUrNamevAvaziSyate // che . (20) Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAt A paNa pUrNa che, te paNa pUrNa che. pUrNamAM pUrNa meLavavAthI paNa pUrNa ja rahe che ane pUrNamAMthI pUrNa bAda karavAthI paNa zeSa pUrNa rahe che. pUrNanI AvI apUrva lIlA che. te rIte tuM kartA nathI teno adhyArtha e che ke tuM paripUrNa akhaMDa zAzvata dravya che. tuM bhoktA nathI to tuM koNa che ? te aghyArthano e ja bhAva che ke have tAre koI bAhyabhAvanI apekSA nathI. je apUrNa che te ja bhoganI kAMkSA kare che. tuM abhoktA hovAthI tAre bIjA koI bhoganI kAMkSA nathI. badhA bhogya guNo svataH AtmAmAM upalabdha che. anaMta guNono upabhoga te vAstavika upabhoga che. dravyabhAve abhoktA hovA chatAM jJAnAtmakabhAve AtmAnI saMpattino tuM svayaM bhoktA cho. Ama abhoktApaNuM paNa parokSabhAve eka vAstavika jJAna-bhogano ullekha kare che. banne praznonA javAba spaSTa thavAthI AtmA praphullita thaI jAya che. akartA ane abhoktA kahevAno marma bhaktane samajavAmAM Avyo che ane te mithyA kartRtvabhAva ane mithyA bhoktatvabhAvathI mukata thaI vAstavika kartA--bhoktA banyo che. karmazakti jema vizvamAM badhA dravyonuM astitva che, tema dravyo sAthe eka kriyAzakti paNa joDAyelI che. A kriyAzakti AvirbhUta thaI pracalana pAme che, tyAre te karmanuM rUpa dhAraNa kare che. karma svayaM saMcAlita thAya che, chatAM paNa karma sAthe kartAnuM astitva hoya che. kriyA jemAMthI niSpanna thaI che, te dravya ja vAstavika rUpe karmano kartA che. chatAM paNa nimitta bhAve prAyaH koI jIvAtmA kartA rUpe hAjara hoya che. jo ke sUkSma jagatamAM vizALa mAtrAmAM keTalAka evA paNa karma che ke jemAM kartA rUpe jIvAtmA hoto nathI paraMtu dRzyamAna jagatamAM prAyaH karmanA kartA rUpe jIva upasthita hoya che, tethI tene karmano kartA kahe che paraMtu tevo koI prakAra nathI ke karma hovA chatAM IcchAmAtrathI te jIva akartA banI zake. karma che tyAM kartA hoya che. ahIM AtmAne karmanA akartA rUpe pratibodhyo che, te jJAnAtmakabhAve akartA banI zake che. kartA rUpe jIvadravya che ane jyAre te akartA bane che, tyAre paNa jIvanuM kartRtva cAlu rahe che. teno artha e thayo ke ajJAnadazAmAM kriyArUpe ane jJAnarUpe, baMne rIte AtmA AtmAne kartA samajato hato paraMtu have jJAnadazA thatAM kriyAtmaka rUpe kartRtva cAlu rahevA chatAM jJAnabhAve te kartA maTI gayo che. have tene samajAya che ke karmayukta jIva vartamAna karmano kartA che paraMtu karmarahita jIva akartA che. A bodha thayA pachI jIva zAnamAM akartA banI gayo che ane have jyAre saMpUrNa karmano kSaya thaze, tyAre kriyAno abhAva thatAM kriyAtmaka akartA banI siddha svarUpe anaMta zAMtimAM pravezI jaze. A che kartA--akartA bhAvonI utkrAMtinI samaja. ahIM ApaNe eka caubhaMgI prastuta karIe. kartA--akartAbhAvanI caubaMgI : 1) kriyAtmaka kartA ane jJAnAtmaka kartA. ajJAnadazAmAM kriyAtmaka kartA ane jJAnAtmaka akartA. sAdhanAkALanI jJAnadazAmAM -- 2) 3) kriyAtmaka akartA ane jJAnAtmaka akartA. siddhadazA--saMpUrNa jJAnadazAmAM 4) kriyAtmaka akartA ane jJAnAtmaka kartA. A bhaMga asaMbhavita che. eka udAharaNathI A viSayane samajIe. (207). Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1) eka bena valoNa kare che. valoNu phare che, benanA hAtha-paga kAryazIla che ane te bena ahaMkAra sAthe ema mAne che ke, huM valoNuM karuM chuM. A che kriyAtmaka ane jJAnAtmaka ubhaya kartutvabhAva. 2) bIjI bena ghaMTImAM dANA daLe che. ghaMTI cAle che. tene samajaNa che ke A badhI bhautika kriyA che, AtmA to zuddha caitanya svarUpI akriyAtmaka che, tenuM AkhuM karma pudgala ane karmanA prabhAve saMcAlita che ane teno kartA paNa karmayukta jIva ane pudgala che. jJAnAtmakabhAve jIva arUpI hovAthI rUpI dravyonI kriyA karI zakato nathI mATe ghaMTI bhale cAle paNa huM teno akartA chuM. Avo divyabhAva te akartAno bhAva che. mATe ahIM siddhikAra kahe che ke dehAdhyAsa te badhI bhautika kriyA che, jJAna tenAthI chUTuM thatAM jIva karmano kartA paNa nathI ane bhoktA nathI. A che gAthAno rahasyamaya marma. gAthAnI aMdara kartRtva ane bhostRtva, A baMne kriyAno zuddha AtmAmAM abhAva kahyo che. jo ke A baMne kriyA AtmatattvanuM astitva che, tyAM ja saMbhave che. tethI kriyAtmaka rUpe te baMne AtmAno ja vikAra che paraMtu A vikAra karmayukta udayamAna pariNAmavALA AtmA sAthe ja joDAyelo che, tethI game tyAM kartutva ke bhoivanA pariNAmo hoya, tyAM AtmA ja kartA rUpe avazya hoya che. A baMne kriyA kriyAtmaka jagatamAM kartAvihIna hotI nathI paraMtu jyAre taTastha evo AtmA jJAnavRttinuM avalaMbana kare ane dehathI nirALo tevo dehAtIta AtmAno anubhava kare che, tyAre A kartutva tyAM ja arthAt dehAdhyAsamAM ja aTakI jAya che ane pote potAne nirALo anubhave che. jema koI mahilA cUlo saLagAve, tyAre agninA AraMbha sudhI te prajvalananI kartA hatI paraMtu cUlAnI agni jAjavalyamAna thaI, svataH baLavA lAgI, tyAre A mahilA sAkSI bhAve agninI dRSTA banI rahe che. have agninI kriyAzIlatAmAM pote kartArUpa nathI. te akartA banI gaI che chatAM agni prajvalita che. te ja rIte mohabhAvathI dehAdhyAsa thato hato paraMtu jJAna thatAM jJAtA kartutvathI mukta thaI potAne akartArUpe jUe che. dehAdhyAsajanya baMne kriyAo kartAbhAva ane bhogabhAva cAlu rahe che ane jJAnaaMzamAMthI A vikAra nIkaLI gayo che, have te karmano kartA paNa nathI ane bhoktA paNa nathI. A che dharmano rahasyamaya bhAva. khAsa lakSamAM levAnuM che ke kartA-bhoktA zabda eka sAthe bolAya che paNa tenI prakriyAmAM ghaNuM aMtara che. AgaLa thoDuM vivecana karyuM che. ahIM vizeSamAM kahevAnuM che ke kartutva te svataMtrabhAva che ane bhoknatva te parAdhInabhAva che. vyavahAra dRSTie jIva karmano akartA banI zake che, karma karavAnuM choDI zake che paraMtu bhoktAbhAva IcchA pramANe choDI zakAto nathI, te udayamAna pariNAma che. karmanA phaLa jIvane parAdhInabhAve bhogavavAnA rahe che. jo ke ahIM paNa eka rahasya che. pApakarma bhogavavA mATe jIva svataMtra nathI, paraMtu jIva jo dhAre, to puNyakarmano bhoga choDI zake che, mATe ahIM bhogabhAvanI je parAdhInatA kahI che, te pApakarmane anulakSIne che. A che dravyabhAve kartRtvaakartutva, bhovrutva-abhoknatva. bhogabhAvamAM saMvedana hovAthI jIva sukhaduHkhano ke koI pIDAno anubhava kare che, tyAre tene samajAya paNa che ke huM atyAre mArA karma bhogavI rahyo chuM. A rIte vicAratA kartApaNA ane bhoktApaNAnI tAsIra nirALI che. A che ajJAnadazAnA vartamAna 208) Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAmo paraMtu jJAnadazAnA pariNAmo A baMne bhAvone aMtaraMgathI chUTA pADI potAnA dravyabhAvo sudhI sImita karI svayaM te sImAne pAra karI jAya che. gAthAkAra ahIM je akartApaNAnI abhivyakti kare che, te AdhyAtmika draSTie jANe jIvane kApaNA ke bhoktApaNAnA hajAro TananA bojAne haLavo karI agurulaghu evA arUpI AtmAne jJAnadarpaNamAM pratibiMbita karI spaSTapaNe tenuM avikArI avasthAnuM darzana karAve che ane kartutva tathA bhoknatva jevA mahAvikArathI tuM nirALo cho, tema kahI tuMkArA sAthe tattvajJAnanuM pAna karAve che. AdhyAtmika saMpUTa - jainadarzana ke koIpaNa adhyAtmazAstra jIvAtmAnA be spaSTa svarUpanuM barAbara AkhyAna kare che. eka che AtmAnuM Asakta svarUpa ane bIjuM che asaMsakta svarUpa. saMsakta svarUpa be prakAranuM hoya che, 1) vAstavika ane 2) bhramAtmaka. kharuM pUcho to vAstavika saMsaktapaNe paNa mAyAvI hovAthI mULamAM to te paNa bhramAtmaka che. huM baMdhAyelo chuM, tevo mithyAbhrama to bhramAtmaka che ja. pAMkha hovA chatAM pakSI jamIna upara beThuM che, tene paNa cittabhrama thayo che ke mane pAMkha nathI. kadAca pAMkha che, to mArAmAM uDavAnI zakti nathI. A rIte te pakSI hakIkatamAM baMdhAyeluM nathI paNa vicArathI parAdhIna che ane te anaMta AkAzathI vaMcita che. prakRtithI prApta evI potAnI uDDayana zakti hovA chatAM hAya rAma ! te UDI zakatuM nathI paraMtu koI dhaDAko thAya, teno bhrama tUTe, to te nIla gaganamAM paribhramaNano AnaMda levA lAge che. zuM jIvanI AvI sthiti nathI ? A gAthA AvA bhramAtmaka baMdhanane toDI karmarahita AtmAne siddhatvanA anaMta AkAzamAM yAtrA karAve che. AtmasiddhinI apUrva ghoSaNA rUpa dhaDAkAthI jIvanI taMdrA tUTe che ane pote karma karavA chatAM karmabhogathI nirALo che, tevI zuddhadazA meLavI, karma ane karmaphaLathI rahita akhaMDa-avinAzI akartA-abhoktA banI, svarUpanI jhAMkhI karI AtmAmAM paramAtmAnA darzana kare che, A che gAthAno adhyAtmika saMpUTa. upasaMhAra - gAthAo kramazaH AdhyAtmika bhAvone ujAgara karatI AgaLa vadhI rahI che. lagabhaga badhI carcAo baMdha karI zAstrakAra potAnA maMtavyane ke aNamola ciMtanane athavA svayaM pote je anubhavyuM che, tenuM jANe AkhyAna sAthe rasapAna karAvI rahyA che. pachInI badhI gAthA AdhyAtmika bhAvomAM UMDI utaratI jAya che ane svarNakAra sonA para kotaraNI karI abhuta rIte paramAtmAnI mUrti pragaTa karavA prayAsazIla hoya, te rIte ApaNA kalAkAra dhIre dhIre mAno AtmadevanI mULabhUta amUrta mUrtine upasAvI rahyA che. nirAkArabhAvone mAno sAkAra zabdathI IzAro karI gUDhabhAvone pradarzita karyA hoya, te mAMhenI A gAthA eka kaDI svarUpa che. asaMkhya guNadhAraka AtmAnA aneka vidhi-niSedhAtmaka guNomAM akartA ane abhoktA jevA niSedhAtmaka guNonuM AkhyAna karI viraktinI keDI para cAlavA mATe sAdhakane sacoTa preraNA ApI rahyA che. A gAthAno upasaMhAra mAno gAthA-11nA upodghAtanI bhUmikA taiyAra karI rahyo che. kramazaH AtmasiddhinA sopAno zikhara tarapha jaI rahyA che. 17i0) 209) Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-116 upoddAta - atyAra sudhI zAstrakAre mArga, sAdhana, lakSaNa ane upayoganI ghaNI vivecanA karI, tyAra pachI have zAstrakAra lakSavedha karI rahyA che arthAt lakSane sparza kare che. sAdhya zuM che, teno ghaTasphoTa kare che. Ama to jainadarzana athavA adhyAtmazAstroe mokSane ja lakSa mAnyuM che. sAdhakonuM aMtima sAdhya mokSa che. ahIM zAstrakAre dharmane paNa mokSasvarUpa batAvyo che. Ama kahevAmAM vyavahAradharmanI vyAvRtti karIne vAstavika mokSa ke mokSanA kAraNabhUta satyadharmanI sthApanA karI che ane sAthe sAthe muktinuM pariNAma paNa zuM che arthAt mukti e phakta zUnya svarUpa nathI, tenI paNa abhivyakti karI che. saMpUrNa gAthA lakSane anusarIne abhivyakta thaI che. ATalo TUMko upodghAta karIne mAthAnA marma rU5 bhAvonuM avalokana karIe. e ja darmathI mokSa che, tuM cho mokSa svarUpa; } che anata hazani jJAna che, AvyAbAdha svarUpa || 116 I e ja dharmathI mokSa che .. A pramANe kahevAmAM zAstrakAranI draSTimAM dharmanA baMne svarUpa spaSTa che. vyavahArika dharma - temAM sAdhAraNa puNyamArgane paNa dharma kahe che ane badhA nItimArgo, vyavahArika nItiniyamo paNa dharma gaNAya che. sAmAnya rUpe bolAya paNa che ke rAjAno dharma zuM che ItyAdi vyavahArika niyamo paNa dharmanI kakSAmAM Ave che tema ja kyAreka yuddhane paNa dharmayuddha gaNavAmAM Ave che. vastutaH A badhA dharmo manuSyajAtine pApamArgathI ugAre che paraMtu adhyAtmavettAono abhiprAya che ke vyavahArika dharmo rAga-Sa ke ajJAnathI anupraNita hoya che, tethI A dharmo jIvane janma-mRtyunA cakrathI ugArI zakatA nathI. vartamAna jIvanane thoDuM sArthaka kare che, kIrti prApta karAve che paraMtu jIvane tIvra vibhAvonA vikArI pariNAmothI mukta karI zakatA nathI, mATe AdhyAtmikajano tene mokSarUpa dharmamAM sthAna ApatA nathI. jo ke A badhA vyavahAradharma ke samAjadharma sAmAjika jIvanamAM Avazyaka che ane te dharmano niSedha paNa nathI kAraNake te pAyAnA dharmo che. gADha pApabaMdhanothI mukta thayA hoya ane mohAdi pariNAmo pAtaLA paDayA hoya, tyAre ja tenuM jIvana dharmane anukULa bane che. eTale teno niSedha karyA vinA vAstavika dharmajJAna zuM che, te samajavA mATe zAstrakAroe vItarAgabhAvane ujAgara karyo che ane Atmadharma ke mokSadharmarUpe dharmanI uparanI kakSA pradarzita karI che. bALakane mATe bALapothI bhaNavI jarUrI che paraMtu tenuM jJAna bALapothI sudhI sImita na rahevuM joIe. uccakakSAnA varga sudhI javA mATe bALapothI te prAraMbhika pagaluM che. te ja rIte manuSya jo sAmAnya dhArmika jIvanane vare, to ja ucca koTinA AdhyAtmika jIvanamAM praveza karavAno tene avakAza maLe che. atyAra sudhIno dharma te karmabaMdhananuM nimitta banato hato paraMtu have vizuddha adhyAtmadharma nirjarAno hetu banI muktinuM sAkSAt kAraNa bane che, tethI ahIM siddhikAre kAraNamAM kAryano Aropa karI "e ja dharmathI mokSa che te vAkyathI dharma ane muktinuM tAdAbhya batAvyuM che. vizuddha bhUmikAmAM AvyA pachI - (10). Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhyabhAvonI vyAvRtti jarUrI che kAraNa ke keTaleka aMze te anAvazyaka banI jAya che. A gAthA e muktinA sopAna pachI prApta thanArA avicala kendrasthAna evA muktisthAnano nirdeza kare che. vizuddha sAdhana sAdhyarUpe pariNata thAya che. vizuddha upAdAna e ja vizuddha upAdeyane pragaTa karI zake che. jyAM sudhI mAkhaNamAM kaTu hoya, tyAM sudhI zuddha ghI banI zakatuM nathI. te ja rIte jIvanA pariNAmo parizuddha na thAya, tyAM sudhI te navA-navA janmanuM kAraNa bane che paraMtu mukti prApta thatI nathI. mokSarUpI dharma parizuddha upAdAnane ja dharma mAne che ane e ja dharmathI mukti maLe che, tevo bhArapUrvaka udghoSa karyo che. e ja dharmathI mokSa che, tema kahevAmAM bIjuM tAtparya e che ke mokSaprApti mATe koI bIjo dharma nathI paraMtu zAstrakAre je vyAkhyA karI che, te eka ja dharma mokSanuM kAraNa che. dArzanika siddhAMta pramANe paNa nizcita kAryanuM eka nizcita kAraNa hoya che. vibhinna kAraNothI eka kArya saMpAdita thatuM nathI. kArya-kAraNanI eka nizcita rekhA aMkita thayelI hoya che. sAmAnya vyavahAramAM ema bolAya che ke kAryasiddhi mATe aneka kAraNo che paraMtu A apekSAkRta skUla kathana che, dArzanika kasoTI upara kasI zakAya tevo prAmANika siddhAMta nathI, mATe mokSaprApti mATe alaga alaga dharma kAraNabhUta hoya, teno zAstrakAre A gAthAmAM prativAda karyo che ane "e ja dharmathI' arthAt ame je kahyo che te vItarAgabhAva rUpa dharmathI ja mokSa prApta thAya che. vyAvahArika draSTie ema bolAya che ke koIpaNa mArgathI ke judI-judI sAdhanAthI paNa mokSa maLI zake che paraMtu samajavuM joIe ke A vyavahArika kathana che. saiddhAMtika dRSTie vAstavika nizcita kAraNa eka ja hoya zake che. nizcita kAraNathI nizcita kAryanI niSpatti thAya che. je ema kahevAmAM AvyuM ke bhinna-bhinna mArgathI mukti maLe, te sAdhanAnA prakArone Azrita che kAraNa ke sAdhanAnA ghaNA prakAro hoya che paraMtu badhI sAdhanAmAM rAga-dveSano vilaya ane AtmajJAna e pramukha tattva che. tenA AdhAre ja dharma muktinuM kAraNa bane che, mATe kahyuM che "e ja dharmathI mokSa che'. e ja dharmathI mokSa arthAt kyA dharmathI mokSa che ? to akartAbhAva, abhoktAbhAva evA avikArI Atma svarUpano nirNaya thavo, e ja mukhya dharma che. A gAthAmAM dharma ane muktinuM tAdAbhya sAdhyuM che. kArya-kAraNabhAvano vilaya karI baMnemAM ekarUpatA pradarzita karI che. dharma e ja mukti che ane mukita svayaM dharmasvarUpa che. tuM cho mokSasvarUpa : A gAthAmAM mukitanA svarUpanuM spaSTa AkhyAna karavAmAM AvyuM che ane sAdhakane tuM' kahIne saMbodhana karyuM che kAraNa ke sAmAnya rIte manuSya je sAMbhaLe te koI alaukika vAta che, tethI te vAta mArA mATe nathI, koI vizeSa mahAtmAo mATe che, sAdhako mATe che, tevuM tene lAge che. zAstrakAra A vAtano prativAda karIne kahe che ke bhAI tuM paNa e ja koTino zuddha AtmA cho. tArI jAtane judI na mAna. je tIrthakarono AtmA che ane tenuM jevuM svarUpa che, tevo tuM paNa anaMta jJAna svarUpa cho, mATe tArA potA vize zuddha nirNaya karI mokSa saMpAdana karavAno che. ahIM gAthAmAM je "tuM" zabdano prayoga che, te kAMI sAdhAraNa avagaNanA nathI paraMtu bahu ja vizeSabhAvathI "tuM" zabdano prayoga anaMta zuddha AtmAo sAthe sIdho saMbaMdha batAvavA Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe che. kharuM pUcho to te ghaNo sanmAnajanaka zabda che. "tuM" eTale koI saMsArI vyakti nahIM. " tuM eTale koI rAga-dveSano piMDa nahIM, e rIte "tuM" koI vikArI tattva paNa nathI. saMpUrNataH huM eTale ahaMno bAda karIne tenI sthApanA karavAmAM AvI che. ahaM zabda vikArI bhAvano bodhaka che. ahaM arthAt huM, meM ke mAruM, e badhA vikArI bhAvone pragaTa kare che. temAM AtmatattvanI gaMdha nathI. huM nA haTavAthI arthAtu ahaMnA javAthI jJAnasvarUpa evo "tuM" te sthAnane grahaNa kare che. tuM" zabda aMdhakAramAMthI prakAza sudhI pahoMcelA jIvanuM saMbodhana che ane zAstrakAre evA ja ullAsapUrNa bhAvathI "tuM" kahIne sAdhakane anaMta jJAna svarUpa batAvyo che. A che tuMno mahimA. AtmasiddhimAM jyAM-jyAM tuM' kahIne kRpALu gurudeve je amRta varSA karI che, e eka prakAre sAdhaka ke ziSya pratyenI zuddha snehadhArAnuM varSaNa che ane emanI A uttama zailI sUtelA jIvane jAgRta karavA mATe eka adbhuta jJAnavRSTi che. avyAbAdha svarUpa - siddhikAre anaMta jJAna svarUpa kahyA pachI e ja rIte anaMtadarzananuM AkhyAna karyA pachI AtmasvarUpanA A baMne mukhya pAyA nirAbAdha che, tema kahIne saMtoSano anubhava karAvyo che. jo prApta thayelI vastu bAdhita thatI hoya athavA khaMDita thatI hoya ke vilupta thatI hoya, to te vastunI prApti ke aprApti, temAM khAsa aMtara rahetuM nathI. jema dhanavAna manuSya dhanano nAza thavAthI vilApa kare che, te ja rIte jo jJAnInI sthiti hoya ane anaMta jJAna nAza pAmatuM hoya to nirdhana manuSya karatAM paNa tenI sthiti vadhAre bhayAnaka bane ane chevaTe kahevuM paDe ke A anaMtajJAna karatAM to saMsAra sAro hato paraMtu hakIkatamAM tevI sthiti nathI kAraNa ke bAhya samRddhi te paradravyano saMyoga che, jyAre jJAnasaMpati te svayaM AtmadravyanI saMpati che, jethI teno laya thavAno prazna UThato nathI. mahAtmAoe, jJAnIjanoe ane adhyAtmatattvanA sAdhakoe bAhedharI ApI che ke A svarUpa avyAbAdha che, nirApada che, akhaMDa avinAzI che, AtmAno mULa dharma che, tethI tene zAzvata mAnI muktinI sthApanA thaI che. mukti paNa jo asthAyI hoya to hakIkatamAM te mukti na kahI zakAya. ahIM nityabhAvanI pUrI mahattA batAvavAmAM AvI che ane AtmasvarUpane avyAbAdha kahI eka prakArano saMtoSa vyakta karyo che. AkhI gAthA sArabhUta gAthA che. pAchaLanI gAthAomAM ghaNI tattva carcA karyA pachI A gAthAmAM tattvanicoDa karI jema dahIMmAMthI navanIta kADhavAmAM Ave, te rIte zAstrakAre navanIta pIrasyuM che. sAmAnya rIte sAdhakane ema na samajAya ke kartApaNuM ane bhoktApaNuM choDI devAthI ke chUTI javAthI jIvanA hAthamAM kazuM rahetuM nathI. jIva bhikhArI banI jAya che. adhikAra vagarano prANI gaNanApAtra jaNAto nathI. tema ahIM kartutva ane bhoknatvano adhikAra chUTayA pachI jIva niSkriya ane zUnya na banI jAya te mATe jIvane udhdhodhana karavAmAM AvyuM che ke paradravyanA kartutva ane bhostRtva bhAvo chUTavAthI svadravyano anaMta khajAno tane hAtha lAgavAno che. kartApaNuM choDavAnI je vAta che te bAhya kartRtvano tyAga che. jIvAtmA svayaM potAnA adhikArathI vaMcita thaI parAdhIna hato, tene badale have svaguNano kartA banaze ane AtmadravyanA guNano kartA banIne teno bhoktA paNa banaze. A rIte abhoknatva ane akartutvabhAvamAM UMDu rahasya che, tenuM A gALAmAM spaSTa - (12) - Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkhyAna che. jIva avyAbAdha svarUpano svAmI banIne zaktihIna ke nirbaLa banavAno nathI paNa anaMta jJAna-darzanano adhikArI banI vAstavika mahAkartA ane mahAbhoktA banavAno che. A che dharmano marma. gAthA ahIM vRkSanI vyAkhyA karyA pachI phaLano rasAsvAda karAve che ane jema koI tijorInI cAvI tijorInA svAmIne punaH suprata kare, te rIte sAdhakane jJAnanI cAvI suprata karI che. ' avyAbAdha tattva zuM che ? anaMta jJAna, anaMta darzananuM kathana karyA pachI AtmasvarUpanA vivaraNamAM gAthAkAre aMtima zabda rUpe avyAbAdha zabdano prayoga karyo che. avyAbAdha zabda bAdhA athavA bAdhaka, baMnethI atItadazAno dyotaka che, bAdhArahita avasthAnA kendrasthAna rUpa che. avyAbAdha eTale Adhidaivika, Adhibhautika ane AdhyAtmika, A traNe prakAranI bAdhAothI rahita siddha avasthA. avyAbAdha zabdamAM bAdhA, AbAdhA ane vibAdhA tathA vyAbAdhA ItyAdi zabdono samAveza karavAmAM Avyo che. sAmAnya rIte je pratyakSa hoya ane jenA kAraNo jANI zakAya, te bAdhA. A bAdhAo Adhibhautika che. jyAre devakRta Akasmika thAya athavA jenA kAraNo jANI ke joI na zakAya, tevI bAdhA Adhidaivika gaNAya che. A baMne bAdhAothI bhayaMkara evI vikArI bAdhAo che, tene AdhyAtmika bAdhA kahe che. bAdhA eTale sAmAnya bAdhA. AbAdhA eTale vizeSa prakAranI vyApaka bAdhA. vibAdhA eTale vikArI bAdhA ane vyAbAdhA eTale sarva prakAranI bAdhA che. A che bAdhAyukta saMsAranuM svarUpa. jIvAtmA jyAM sudhI mukta thato nathI, tyAM sudhI A badhI bAdhAothI saMzakta rahIne anaMta duHkhono anubhava kare che, tethI mahAtmAoe bAdhAothI pare evI avyAbAdha avasthAne pUrNa siddhi mAnI che. avyAbAdhA e dravya, kSetra, kAla, bhAva ema cAre mahAaMzothI joDAyelI che. siddhone have koIpaNa dravyabAdhA karI zakatuM nathI, mATe te dravyabAdhAthI bAdhAtIta che. je kSetramAM siddhabhagavaMto birAje che, te kSetramAM koIpaNa prakAranI viparIta avasthA utpanna thatI nathI, tevuM te nibaMdha kSetra che, mATe kSetrIya avyAbAdha avasthA che. have bhaviSyamAM koIpaNa kALa ke samaya siddhAvasthAnuM parivartana karavA samartha nathI. anaMtakALa sudhI eka samAna sama avasthA banI rahe che, te kAlAtIta ke kAlathI avyAbAdha avasthA che. prabhunA AdhyAtmika bhAvo evA paristhita thayA che ke tyAM koIpaNa vikArI pariNAmanI bAdhA saMbhavita nathI, tethI te bhAva avyAbAdha avasthA che. siddhAvasthA karmarahita-karmAtIta, yogarahita-yogAtIta, saMyogarahita-saMyogAtIta avasthA hovAthI saMpUrNataH AdhyAtmika avyAbAdha avasthA varte che. A rIte avyAbAdha zabda ghaNo ja vyApaka ane gUDha bhAvothI bharelo che. Adhidaivika, Adhibhautika ane AdhyAtmika, te uparAMta dravyAtIta-dravyabAdhA rahita, kSetrAtIta-kSetrabAdhAthI rahita, kAlAtIta-kAlabAdhAthI rahita, bhAvAtIta-bhAvabAdhAothI rahita, Ama avyAbAdha avasthA te sAte prakAranI bAdhAothI mukta avasthA che. jo ke ApaNe skUla rIte avyAbAdha avasthAnI abhivyakti karI che paraMtu sUkSma druSTie jotAM zAstrakAre je "avyAbAdha + svarUpa', kahyuM che tenuM divya svarUpa ja evuM che ke jyAM bAdhAnuM upAdAna ja nathI. A kSetramAM bAvaLa ugyA nathI, te eka vAta che, jyAre A kSetra evuM che ke jyAM bAvaLa UgI zakatA ja nathI A bIjI vAta che. prathama vAtamAM nimittano abhAva che ane upAdAnanI hAjarI che, jyAre bIjI vAtamAM upAdAnano ja abhAva che, tethI nimitta UbhuM thAya, to paNa tene kAMI karI zakatuM nathI. = (13) ke Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddha bhagavAnamAM badhI bAdhAonA upAdAnano ja abhAva che. upAdAna vikArayukta hoya to ja nimitta saphaLa thAya che. upAdAna parizuddha thayA pachI nimitta kAMI karI zakatuM nathI. siddha bhagavAna parizuddha upAdAnayukta hovAthI sarvathA avyAbAdha svarUpa che. jo ke tyAM to have naimittika bAdhAno paNa pUrNa abhAva che ane upAdAna to sarvathA bAdhAone pratikULa che, eTale baMne rIte AtmasvarUpa sarvathA avyAbAdha che. jUo ! avyAbAdha svarUpa kevI sacoTa nirbAdha avasthAnuM pradarzana kare che. anaMta jJAna ane anaMta darzana pragaTa thayA pachI paNa jo avyAbAdha svarUpa na hoya, to A anaMtajJAna-darzana paNa eka prakAre vikala banI jAya che. jema vRkSa ghaNuM suMdara hoya paraMtu te phaLa rahita hoya, bagIco suMdara hoya paraMtu temAM viSAkta prANIo rahetA hoya, to te bAdhA rahita na hovAthI te nirmUlya thaI jAya che. te ja rIte AtmasvarUpa avyAbAdha na hoya, to siddhAvasthAnuM mUlya ghaTI jAya che, mATe A gAthAmAM zAstrakAre anaMtajJAna-darzananuM kathana karyA pachI avyAbAdha svarUpanuM udbodhana karyuM che. avyAbAdha svarUpa te ja mokSanuM sAcuM svarUpa che. avyAbAdha avasthA eTale mukti ane mukti eTale avyAbAdha avasthA. Ama mukti sAthe avyAbAdha avasthAnuM saMpUrNa tAdAtmya che. vizeSa vAta - Ama to ApaNe kahyuM ke avyAbAdha avasthA vinA anaMtajJAnanuM mUlya ghaTI jAya che paraMtu A kathana paNa sApekSa che. hakIkatamAM to jJAna svayaM eka evI zakti che ane temAMya kevaLajJAna te paripUrNa zakti che, jethI temAM bAdhAnuM upAdAna na hovAthI svayaM sahaja utpattinI sAthe ja te avyAbAdha rUpa hoya che. anaMta jJAna kaho ke kevaLajJAna kaho, te apUrva, agamya jJAnAtmaka zakti che. svayaM niSkriya che ja paraMtu tenA upara Akramaka tattvo AkramaNa kare te pahelAM ja te niSkriya thaI jAya che. Ama kevaLajJAnanI niSkriyatAnuM ubhaya svarUpa ati ciMtanIya che. zAstrakAre ahIM avyAbAdha svarUpa kahyuM che, te paNa hakIkatamAM kevaLajJAnanuM ja avyAbAdha svarUpa che. avyAbAdha te jJAnanuM vizeSaNa nathI paraMtu te svayaM jJAnanI prakRti che. anaMta jJAna te ja rIte udyUta thayuM che ke jyAM bAdhAno sarvathA abhAva che. A uparathI samajI zakAya che ke zAstrakAre avyAbAdha zabda dvArA keTalA gaMbhIra bhAvo vyakta karyA che. vyavahAramAM paNa manuSya nirApada sthitinI jhaMkhanA kare che to saMpUrNa nirAbAdha ke avyAbAdha svarUpa anaMta zAMtinuM udgama che, temAM Azcarya nathI. have A gAthA ahIM pUrI karI tenA AdhyAtmika saMpUTane prekSAgata karIe. AdhyAtmika saMpUTa : jUo, atyAra sudhI gAthAno pravAha ke uddAtAnuM kathana mArga pradhAna hatuM ane pratyeka gAthAmAM mArganA udbodhanamAM paNa ApaNe AdhyAtmika bhAvono rasAsvAda lIdho hato paraMtu A gAthA to sAkSAt lakSavedhI hovAthI punaH suSupta evA aneka AdhyAtmika bhAvonuM uddagAna karI jAya che. jema svaramAM hrasva ane dIrgha pachI plutanuM sthAna hoya che, tema AdhyAtmika bhAvo jyAre carama sthitimAM ArUDha thAya tyAre hrasva, dIrgha jevA madhyama svarono tyAga karI jANe pluta svaramAM udgAna thatuM hoya, tevA bhAvo AdhyAtmika saMpUTamAM saMbhaLAya che. asaMkhya pradezI Atmadravya to anAdikALathI abAdhita rUpe potAnuM astitva jALavI rAkhe che. hIrAnuM mUlya hIrA sAthe joDAyeluM che. jJAnanA abhAve hIrAnA mUlyamAM vadhaghaTa jaNAya che. jJAnanuM jAgaraNa thatAM vastu (214). Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva svabhAve jJAnamAM prakAzita thAya che. jyAre jIvAtmA A ajJAnanI jaMjIrathI mukta thAya, tyAre jemAM bAdhA hatI ja nahIM tevA nirbAdha svarUpamAM yAtrA kare che. jJAna avyAbAdha che tema kahevuM te paNa sApekSa che, jyAM bAdhA hatI ja nahIM tevA dravyane avyAbAdha kahevuM te phakta bodhAtmaka che. ahIM gAthAnA gUDha bhAvono sparza karIe, to avyAbAdha svarUpa anya dravyanuM che. je Atmadravyane bAdhA pahoMcADI zakatA nathI. AtmAne bAdhA rahita jANavA karatAM bAkInA dravyo bAdhAkAraka nathI tema jANavuM te vadhAre AnaMdajanaka che. mokSamAM mahelanI jarUra nathI ke siddhAlaya rAjabhavanothI rahita che tema kahevuM jeTaluM hAsyAspada che, tema AtmA avyAbAdha che tema kahevuM te paNa apUrNatAvAcaka che. hakIkatamAM anaMtajJAnano prakAza thayA pachI bAkInA badhA dravyo ke vizva svayaM avyAbAdha banI jAya che. bAdhA karavAnuM medAna phakta vikArI AtmA hato. avikArI, anaMta guNAtmaka AtmA jyAM have vikAra ke bAdhAnI pahoMca nathI, tyAM badhA niSkriya ke mUka banIne, avyAbAdha banIne punaH parAvarta thAya che, tevuM A svarUpa che. badhA dravyo eka kakSA sudhI ja bAdhaka, abAdhaka ke vibAdhaka hoya che paraMtu sImA pUrI thayA pachI badhA dravyo nirbAdha, nirAbAdha, anAbAdha, avibAdha ke avyAbAdha banIne tridoSa rahita banI jAya che. avyAbAdha tattvothI chUTuM paDeluM A eka alaukika tattva che. hakIkatamAM te zabdAtIta che. avyAbAdha kahevAthI tenuM kathana thaI zakatuM nathI. A sApekSabhAva che. jyAM talavAra cAlatI nathI, talavAra svayaM kuMThita thaI jAya che. tyAM bAdhA svayaM niSkriya banI gaI che. niSkriyatA te svarUpajanya nathI paraMtu siddhAvasthAmAM padArthanI sakriyatA svayaM kuMThita thaI jAya che, tethI niSkriyatA eka sImAtIta guNa che. ahIM paNa avyAbAdha te svarUpanuM vizeSaNa nathI paraMtu amuka cokkasa sImAthI para prakRti jagata svayaM bAdhaka zaktithI mukta thaI jAya che. A che gAthAno AMtarika AdhyAtmika saMpUTa. hakIkatamAM aguNAtmaka tattvonA kathanathI Atmatattva samajI zakAtuM nathI, te bolavA mAtranA zabdo che. svarUpa to kevaLa svayaM svarUpanI anubhUti karIne saMtuSTa thAya che. te to sadA sarvadA aprabhAvya sthitimAM ja hatuM. anya koI padArtha prabhAvaka ke bAdhaka che tevuM svarUpane svapnamAM paNa thatuM nathI. gAthAno ATalo UMDo lakSavedhI marmabhAva udghATita karI have teno upasaMhAra karIzuM. upasaMhAra pUrvamAM cha bola upara AtmasiddhinuM prasthAna thayuM che ane mokSanA upAya tarIke dharmanuM AkhyAna karyuM che. chaThThA bolanA samAdhAnamAM dharmanuM mukhyatattva tarIke udgAna karyuM che. paraMtu je dharma jJAnamAM pUrNa pratibhAsita ane kriyAtmaka bhAvamAM kramazaH sAdhya evo je nizcayadharma che, tene zAstrakAre e ja dharma' kahIne, vyavahAra dharmanuM nirAkaraNa karIne, Atmika dharmano ja svIkAra karyA che ane e dharmane ja mokSa kahyo che. gAthAno upasaMhAra e ja che ke upAya ane sAdhya baMnenuM pUrNa ekatva te ja mukhya abhidheya tattva che. A gAthAmAM lakSya lakSaNa, sAdhana, sAdhya, mArga ane gaMtavyuM, badhAno tAdAtmya karavAmAM Avyo che. saMpUrNa gAthA avyAbAdha evA nibaMdha bhAvo upara mAnava manane sthira kare che. gAthAno sArAMza lakSavedhI che. eka Akho krama A gAthA sudhImAM pUro thAya che. have pachI zAstrakAra svayaM krama choDIne svataMtra bhAve AtmasthitinuM varNana karaze. jeno 117mI gAthAnA upodghAta rUpe varNana karIzuM. -- (215) Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upodghAta che ke, gAthA 110 madAlasAnA AkhyAnamAM madAlasA potAnA bALakane oDhADIne upadeza Ape zuddho'si buddho'si niraMjano'si saMsAra mAyA parivarjito'si / saMsAra svapnaM tyaja mohanidrAM madAlasA ityuvAca putraM // madAlasA potAnA bALakane jJAnasvarUpa mAnIne tene sIdhu AtmabhAna karAve che ane mAyAthI rahita niraMjana, nirAkAra, zuddha, buddha AtmAnuM svarUpa pragaTa kare che. hakIkatamAM Atmadravya eka evuM dravya che ke je nirlipta ane nirvikAra che. kRpALu gurudevanA aMtaramAM paNa madAlasAnI A vANI jANe prasphuTita thaI che ane gAthAnA prAraMbhamAM ja zuddha buddha ' zabdano prayoga karIne caitanyaghana evA AtmAne druSTigata karAvyo che. gharamAM sonAno staMbha che, temAM soLa AnA zuddha sonu che, temAM kazo bheda ke vikAra nathI paraMtu gharanA mANasone khabara ja nathI ke zuddha sonAno staMbha gharamAM ja che. gharanA mANaso jANe ke na jANe paNa je zuddha che, te zuddha ja che. najara na hatI, tyAre paNa zuddha ja hatuM ane najara paDI tyAre paNa te zuddha che, tema samajAyuM. A gAthA paNa madAlasAnI vANIne caritArtha karatI ane je najarathI DhaMkAyelo hato tevA zuddha suvarNastaMbhane pragaTa karatI eka adbhuta udbodhaka nirmaLa saritA jevI che. zuddha buddha caitanyaghana svayaM jyoti sukhadhAma bIjuM kahIe keTaluM, kara vicAra to pAma // 110 // zuddha--azuddha bhAvonuM rahasya : dArzanika dRSTie kone zuddha ane kone azuddha kahevuM te ghaNo ja gUMcavaNa bharelo prazna che. dareka dravyo ane tenA paryAyo pota-potAnI rIte zuddha hoya che. jene ApaNe azuddha tattva kahIe chIe, te azuddhi paNa potAnA guNadharmathI paripUrNa che ane te nizcita kramamAM pariNamana pAme che paraMtu te ApaNane pratikULa hovAthI ApaNe tene azuddha kahevA prerita thaIe chIe. hakIkatamAM azuddha tattvane khabara nathI ke ApaNe azuddha chIe. te svayaM potAnA guNadharma anusAra pariNamana kare che ane azuddhinA paNa zubhAzubha phaLa hoya che, mATe azuddha zabda mAnava buddhithI pratikULatA ane anukULatAnA AdhAre nizcita thayelo sApekSa zabda che. vastutaH zuddha bhAvo zuM che, te sUkSma dRSTithI samajavA jevo viSaya che, jeno ApaNe prayAsa karazuM. jene ApaNe azuddhi kahIe chIe, tenA paNa be pakSa che. eka jJAnAtmaka azuddhi ane bIjI kriyAtmaka azuddhi. eka azuddha pariNamana hoya che ane bIjuM viparIta bhAvAtmaka pariNamana hoya che. viparIta bhAvone paNa azuddha bhAvo sAthe joDI devAmAM AvyA che. kahevAnuM tAtparya e che ke jIvAtmA kyAre zuddha bhAvone bhaje che ane kyAre azuddha bhAvone bhaje che, tenA mULa tapAsavA paDe tema che. azuddhinI vivecanAmAM mukhya prazna e che ke azuddhi e svakRta dravyanuM potAnuM pariNamana che ke parakRta para dravyanuM parapariNamana che ? A mULabhUta prazna upAdAnajanya azuddhi (216) Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane nimittajanya azuddhi, baMne prakAranA pariNamanano visphoTa kare che. azuddhi saMbaMdhI ATalI praznapUrNa bhUmikAnuM kathana karyA pachI kramazaH azuddhine buddhigata karazuM. zAstrakAre ahIM "zuddha buddha caitanyaghana' kahIne AtmaprakAza karyo che. to sAmApakSamAM azuddha, abudha ane acaitanyamaya koNa che te paNa vicAraNIya che. viparIta bhAvono prativAda thayA pachI ja satyanuM spaSTa udghATana thAya vastutaH je dravya potAnA guNadharmane bhajatuM hoya tene azuddha kahevAno koI AdhAra nathI. bhagavAne pudgalanA sugaMdha ane durgadha evA be bhAva batAvyA che. sugaMdha jema eka pariNamana che, tema durgadha paNa eka pariNamana che, to durgadhane azuddha kema kahevAya ? te rIte je koI guNadharmo che, te tenA svabhAvanI draSTie zuddha che. ApaNe potAnI pratikULatAnA AdhAre tene azuddha kahevA mATe prerita thaIe chIe. sApane koI kharAba kahe paraMtu hakIkatamAM sApa potAnA guNadharmathI potAnI paryAya rUpe kharAba nathI. sApa manuSyane AghAtaka hovAthI manuSya tene kharAba kahe ke tene mArI nAMkhe che. hakIkatamAM te manuSyanI potAnI kharAbI che. tevI rIte zuddhi ane azuddhi, A be zabdo manuSyanA rAga-dveSanA kAraNe utpanna thayA che. hakIkatamAM koI padArtha sAro ke naraso hoto nathI, te ja rIte zuddha ke azuddha paNa hoto nathI. mohajanya bhAva ane manuSyanI sukhazIlatA ke duHkhasaMvedananA AdhAre potAnA doSonuM padArthamAM pratyAropaNa kare che. A eTaluM gUDha rahasya che ke A satya hakIkatathI manuSyanI buddhi samyaka bhAvane bhaje, to rAga-dveSanI nAgacUDamAMthI te mukta thaI zake che. doSonuM sthAna ajJAna ane mohajanya pariNAmo che. mohajanya pariNAmo eka prakAranA Azrava pariNAmo che, anityabhAve utpanna thayelI mohajanya paryAyo che. hakIkatamAM Azrava AzravanA sthAne che. te azuddha paryAyo AtmAne azuddha karI zakatI nathI. Atmatattva kyAre paNa potAnA svabhAvathI bhraSTa na thavAnA kAraNe sadA sarvadA zuddha che. jema jaDa padArtho potAnA guNadharmothI bhraSTa thatA nathI, tema Atmadravya paNa svabhAvathI bhraSTa thatuM nathI. cha e dravyo pota-potAnI rIte zuddha bhAvone bhaje che, te ja rIte vacagALAnuM Azravatattva paNa potAnI rIte pariNamana kare che. mULabhUta prazna e thayo ke azuddha zuM che ? jIvanI sAMyogika avasthAmAM kalpanAjanya rAgadveSa prerita anukULa-pratikULa bhAvomAM zuddha-azuddhanI sthApanA karavAmAM Ave che. azuddhi te eka prakArano sAMyogikabhAva che. pArasparika saMyoganA AdhAre buddhi dvArA azuddhinuM udbhAvana karavAmAM AvyuM che. buddhi parivartita thatAM azuddhabhAvo paNa vilaya pAme che. manuSyane jo A rahasya samajAya to dravya ane paryAyo para karelA AkSepothI ane rAga-dveSathI mukta thaI zake che. A che zuddha bhAvanuM rahasya. gAthAmAM zuddha, buddha kahyuM che, teno artha evo nathI ke koI AtmA azuddha hato ane pachI zuddha thayo. "zuddha' te AtmAnuM vizeSaNa thaI zake che paraMtu "azuddha' te AtmAnuM vizeSaNa nathI. ahIM jIvane "zuddha' kahyo che, te trikAlavartI zuddha che. bhUtakALamAM paNa zuddha hato ane vartamAna ane bhaviSyamAM paNa zuddha ja rahevAno che. tuM zuddha cho' tema kahevAmAM tevo artha nathI ke tuM azuddha hato athavA azuddha paNa cho, have zuddha thayo cho. "tuM zuddha cho' tema kahevAno e artha che ke tAre azuddha Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvo sAthe kAMI levA devA nathI. azuddha tattvo azuddhanI jagyAe che. A AtmA to sadA sarvadA zuddha che paraMtu manuSyanI buddhimAM A satya samajAyuM na hatuM, tethI tene smRti mAtra ApavAmAM Ave che. buddhimAM kyAreya teNe potAnA svarUpano svIkAra karyo na hato. A bolanAro, samajanAro dehano adhiSThAtA koNa che, teno vicAra zuddhA Avyo na hato ane kadAca vicAra Avyo hoya, to viparIta bhAna thayuM hatuM. sonu zudgha dravya che. teno artha evo nathI ke sonu pahelA azuddha hatuM ane have sonu zuddha banyuM che. sonu traNe kALamAM zuddha ja che. tenA vize kevaLa samajaNa ApavAmAM AvI che. te ja rIte caitanya svarUpa AtmA trikAlavartI zuddha che. tenA saMbaMdhamAM bauddhika bhAna karAvavAmAM Ave che. nAstikane koI kahe ke Izvara che, to teno artha e nathI ke Izvara hatA nahIM ane have pragaTa thayA che. phakta nAstikanI buddhimAM Izvarano abhAva hato. tene trikAla satyanI samajaNa ApavAmAM AvI che. e ja rIte ahIM AtmA e parama zuddha tattva che. A kathana zAstrakAre buddhine prakAzita karavA mATe kahyuM che. buddhi eka evuM tattva che ke temAM jeTalI satyane samajavAnI zakti che, te ja rIte gerasamajanI paNa eTalI ja saMbhAvanA che, mATe zAstrakAre AtmA zuddha buddha caitanyaghana che, tema kahIne bauddhika jAgaraNa karAvyuM che. koNa azuddha ane abudha che, te praznano eka ja pratyuttara che ke viparIta bauddhikabhAvo ane mohajanita rAga dveSanA pariNAmo AtmAne pratikULa hovAthI te azuddha che tema kahevAya che ane buddhimAM viparIta pratibhAsa hovAthI buddhine abudha kahI zakAya. zuddha ane buddha A baMne vidhi vizeSaNo te satya bhAvo che, tenAthI viparIta koI bhAvo astitva dharAvatA nathI paraMtu pratikULatAnA AdhAre azuddhino udbhava thayo che. caitanyaghana gAthAmAM trIjuM vizeSaNa 'caitanyaghana' che. caitanyaghanamAM be zabdo che, caitanya ane ghana. temAM prathama caitanya zabda che, chatAM pahelA ghana' zabdanI vyAkhyA karazuM kAraNa ke 'caitanyaghana' mAM 'ghana' zabda pramukha che. ghana zabda jainadarzananI jema bIjA adhyAtmazAstromAM paNa ullekha pAmyo che. ghana zabda dravyanA mULabhUta maulika racanAnA aMzonA AdhAre AvirbhUta thayo che. padArthanuM pariNamana ke astitva buddhividonA dhyAnamAM spaSTa thayuM che ke koIpaNa dravyanuM eka AMtarika klevara hoya che, je tenI mULabhUta saMpatti che. jyAre sAMyogika avasthAmAM dvitvabhAva utpanna thavAthI tenuM rUpAMtarita klevara jovAmAM Ave che, je padArthanI mULabhUta saMpatti nathI. A che padArthanA astitva viSayaka eka spaSTa dhAraNA. dravyanuM mULabhUta AMtarika klevara che, tene dravyano ghanabhAga kahevAya che arthAt AMtarika saMpattinA AdhAre te ghanadravya che. ghanano artha ghanIbhUta che. ghanIbhUta rahevAthI teno viccheda thavAnI saMbhAvanA nathI, tethI te avichedya paNa kahevAya che. ghanIbhUta dravya kyAreya khaMDa-khaMDa thatuM nathI. udAharaNa rUpe eka paramANu pote ghanIbhUta che. skaMdha paramANunA samUha rUpa che, te game tevo majabUta hovA chatAM khaMDa-khaMDa thaI zake che, tethI skaMdhane ghana na kahI zakAya. jyAre paramANu te zAzvata che, avicchedya, akhaMDa ane ghana svarUpa che. ghana zabda padArthanA trikAlavartI astitvanuM AkhyAna kare che. vedAMtadarzanamAM paNa sat ane RRt jevA be zabdo Ave che. sat te dravyanI poAtanI mULabhUta saMpatti che, jyAre RRtu te bAhya nimittabhAvonA kAraNe thatI naimittika asthAyI kriyAzIlatA che. jainazAstromAM paNa bhagavAna (28) Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra kahe che ke padArthamAM eka visasA arthAt svayaMbhU kriyAzIlatA che. padArtha pote potAnA guNadharma anusAra satyanA siddhAMtane avalaMbIne kArya kare che. bahAranA je nimitto che, te padArthanA guNadharmane oLaMgI zakatA nathI. A rIte padArthanI je svayaM sattA che, te dravyanuM ghanatattva che. ghanano artha che TALI na zakAya tevA guNadharmo. dravya potAnuM ghanatva jALavIne trikAlavartI astitvane TakAvI rAkhe che. have ApaNe mULa vAta para AvIe. vizvamAM Atmadravya paNa AvuM ja ghana rUpe, aviOdhabhAve trikAlavartI TakI raheluM che. tenA potAnA guNadharmo che, te karmaprabhAve tirohita thayA hoya paraMtu te guNadharmono nAza thaI zakato nathI. AvaraNa dUra thatAM punaH teno AvirbhAva thAya che. AvI AtmasattAne caitanya kahe che. cetanA te AtmAnI samagra saMpatti che, jene caitanya kahe che. vikRta bhAve AvI rahelI karmacetanA laya pAme che paraMtu jJAnacetanA laya pAmI zakatI nathI. jJAnacetanA e ja caitanya svarUpa che. ahIM siddhikAre "caitanyana" ema kahIne AtmAnuM akhaMDa, avidya, anirUddha, trikAlavartI prabaLabhAva TakeluM svarUpa vyakta karyuM che. AgaLa cAlIne punaH caitanyanA keTalAka guNadharmone siddhikAra svayaM ujAgara kare che. Ama to zuddha buddha kahevAthI ja caitanyaghananuM AMtarika kalevara pragaTa thaI jAya che paraMtu ATaluM guNAkhyAna karyA pachI paNa AtmasvarUpa nihALIne zAstrakAra saMtuSTa thayA nathI, tethI bIjA keTalAka zabdothI punaH svarUpa AkhyAna karI rahyA che. tamAma zAstromAM jJAnane sva-para prakAzaka kahyuM che, jyAre darzana che, te vizvanI mahAsattAne eka sAthe prakAzita kare che. jJAna kaho ke darzana kaho, Atmadravya ja eka vizeSa rIte prakAzaka dravya che. je jJAtA ane zeyane eka sAthe prakAzita kare che. jema gharamAM dipaka pragaTa thatAM svayaM dipaka ane ghara eka sAthe prajvalita ane prakAzita thAya che. prakAzane prakAzita thavA mATe bIjA prakAzanI jarUra nathI. te svayaM jyotirUpa che. jyoti eka prakAranI divyatA che. jyoti zabdanuM zAstrIya AkhyAna : zAstrakAroe jIvAtmAnI sAthe joDAyelA svatatva ane paratatva, A be zabda mUkIne eka mUrta bhAva pradarzita karyo che. jene upayoga ane yoga kahe che. upayoga te svatattva che, jyAre yoga te paratattva che. upayoga zuddha AtmapradezomAMthI nIkaLatI eka jJAnAtmaka paryAya che. A paryAya sAkAra ane nirAkArabhAve eka sAthe sahacarI rUpe saMcAlita thAya che. mULamAM jyAre upayoganI dhArA pragaTa thAya, tyAre te niSkalaMka ane nirmaLa hoya che paraMtu pUrvakarmanA prabhAve udayabhAvanuM tAMDava cAlatuM hoya che, jethI A upayogadhArA raktaraMjita banI moha sAthe saMmilana karI jJAnAtmaka hovA chatAM vibhAvone bhaje che ane te upayoganI dhArA raMgaberaMgI banI jyoti svarUpa hovA chatAM vikArabhAvothI mukta nathI, jyAre A zuddha upayoga svasattAnuM ke svarUpanuM bhAna kare che, tyAre vibhAvAtmaka jyoti hovA chatAM tenAthI chUTI paDelI eka zuddha jJAnaparyAya jyotirUpe prakAzita rahe che. A jyoti svayaMbhava che. te guruonA ke zAstronA badhA upadezone pacAvyA pachI naimittika bhAvonuM avalaMbana mUkIne arthAt parAvalaMbanathI mukta thaI svayaM svasattAnA baLe prakAzita thatI rahe che. have AtmA svayaM guru che. (19) gAya Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te svayaM jyoti pradAna kare che. eka pachI eka nirmaLa jJAnAtmaka dhArA pragaTa thatI jAya che ane badhA sAMyogikabhAvono prakAza karI tenA prabhAvathI dUra rahI muktabhAve "jyoti jyotirUpe prakAzita rahe che. AtmA svayaM jyotinuM anuSThAna che. jema hAthamAM rahelA goLa lIMbune goLAkAre pheravavA chatAM tenI goLAIno kyAreya aMta Avato nathI. te ja rIte A jJAnAtmA jyoti niraMtara jJAnayAtrA karatI rahe che paraMtu teno aMta paNa kyAreya thato nathI. vaLI te jyoti che tema sAbita karavA mATe koI pramANanI jarUra nathI. svayaM jyoti pratyakSa pramANabhUta che. te potAnA astitvathI ja pramANita che, mATe ahIM zAstrakAra kahe che ke "svayaM jyoti' arthAtu zuddha darzana-jJAna rUpa upayoganI dhArA che. jenA baMne pAsA nirAkAra ane sAkAra rUpe eka sAthe padArthanA sAmAnya ane vizeSa guNone ya rUpe vAgoLatA rahe che tevA ubhayapAsAvALo upayoga, te ja jyoti che. jyoti, zabda jema prakAzakabhAvonuM AkhyAna kare che, tema sthitibhAvane paNa pragaTa kare che. jJAnAnta parvata dhyAnam | jJAna pachI dhyAna thavuM, te ja sAdhanAnI mukhya upalabdhi che. dhyAna eTale eka prakAre upayoganI sthiratA, eka ja prakAranA upayogamAM ramaNa karavuM. upayoganI sthiratAnA prabhAve yoga paNa sthitibhAvane bhaje che arthAtu yoga paNa zAMta thaI jAya che. A che dhyAnajyoti. divAnI jyota havAnA prabhAve caMcaLa hoya che paraMtu nirvAta sthAnamAM A jyoti sthira thaI eka adbhuta rIte AnaMdadAyaka banI jAya che. have jJAnajyoti dhyAnajyoti banI jAya che. bhUlavuM na joIe ke jyoti svarUpa ema kahyuM che, temAM jJAnasvarUpa jyoti ane dhyAnasvarUpa jyoti, A baMne bhAvone ujAgara karyA che. A jIva jyoti svarUpa che, tema kahevAmAM ja svayaMbhU nirAlaMba jyotine dhAraNa karato AtmA dhyAnajyoti rUpe sthira thavAthI have tene bIjI koI apekSA nathI. have padArthanA hAni-lAbhane jIva potAno hAni-lAbha mAnato nathI. jyotimAM tene jaNAya che ke padArtho svayaM Ave che, jAya che, udbhave che ane vilaya pAme che ane jyoti barAbara jaLavAI rahe che. nadI kinAre beThelo mANasa pANInA pravAhane jue che paraMtu temAM taNAto nathI tema A jyotisvarUpa jyotirdhara AtmA saMsAranA badhA pravAhone nihALe che paraMtu temAM taNAyA vinA nirlipta bhAve rahe che. A bhAvane pragaTa karavA mATe ja zAstrakAre "jyoti svarUpa kahyuM che. pahelA ema kahevAtuM hatuM ke "bahAra prakAza ane ghaTamAM aMdhAruM paraMtu have ema kahevAya che ke "ghaTamAM prakAza ane bahAra aMdhAruM'. jyoti svarUpa AtmA ghaTamAM prakAza karIne badhA praznone samAhita karI de che. dhanya che jyoti svarUpa AtmAne ! svayaM sukhadhAma : AgaLa cAlIne zAstrakAra eka vizeSaNa vadhAre mUke che. jagatamAM manuSyamAtra ke prANImAtrane sukha priya che. jyAM sudhI sukhanI vAta na Ave tyAM sudhI vyavahArika jagatamAM koI paNa avasthAnuM ke sAdhanAnuM mUlyAMkana thatuM nathI. lAge che ke samagra mAnavajAti ke prANIvRMda jANe sukhanI ja yAtrA kare che. suSe mAre nAti prApta vivitA arthAt jyAM sudhI sukha maLavAnI vAta na hoya ke sukha maLyuM na hoya, tyAM sudhI jANe kazuM ja maLyuM na hoya, tevo AbhAsa thAya che. suvidinA TuravAre nimpagaMti kahyuM che ke sukha vagaranA dukhasAgaramAM (2) hAlAkaDA kApavA Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DUbI jAya che. Ama jIva sukhane lakSa mAnIne badho prayAsa kare che. sukha be prakAranuM che, bhautika ane AdhyAtmika. A baMne sukha suparicita hovAthI ahIM vadhAre vivecana karyuM nathI. astu.. kahevAno sAra eTalo ja che ke jAye-ajANye sukha e vizvano caMdaravo che. bAhya ane AtyaMtara baMne kSetramAM sukha vyApta hovAthI Atmatattva paNa sukhathI vaMcita kevI rIte rahI zake ? jo zAzvata sukha na hoya, to badhI sAdhanA viphaLa banI jAya che. sukha e AtyaMtaragRhano deva che. dharmanI upAsanA paNa sukha sAthe joDAyelI che. kheDUta AMbo vAve che te phaLanI IcchAthI vAve che. bhautika jagatamAM paNa manuSya je puruSArtha kare che, tenI pAchaLa paNa sukhabhoganI ja bhAvanA che. jyAre sAdhaka laukika jagatathI upara UThe che, tyAre bhautika sukhano tyAga kare che, bhautika sukhano parihAra kare che paraMtu teno artha evo nathI ke te Atmika sukhanI avagaNanA kare che kAraNa ke aMte to te jIvAtmAnA badhA bhAvo ane sakala puruSArtha sukhamAM samAhita thAya che paraMtu AnaMdanI vAta e che ke caitanyaghana jyoti svarUpa AtmA svayaM sukhanuM dhAma che, svayaM sukhano khajAno che. tene sukha kyAMyathI levuM paDe tevuM nathI. sukha prApti mATe koI paNa upakaraNanuM upasevana jarUrI nathI. sAkara pote ja mIThI che tene vadhu mIThI banAvavA mATe bIjA sAdhananI jarUra nathI. saurabhayukta puSpa svayaM surabhita che. te ja rIte A AtmA svayaM sukharUpa che, sukhanuM dhAma che. eka prakAre kaho ke AtmA svayaM sukhano piMDa che. sukharUpe ja tenuM avasthAna che. zuM pANIne vaLI tarala karavAnuM hoya zake ? te svayaM tarala ja che. zuM sUryane prakAza ApavAno hoya ? badhA - tattvo svayaMgrAhI che. temAM janaka-janyabhAva tarUpa che, mATe ahIM siddhikAra kahe che ke "svayaM jyoti sukhadhAma". ahIM "sukhadhAma" kahIne koI AzvAsana ApavAmAM AvyuM nathI. temaja sukhecchAne utkaMThita karI nathI paraMtu kavi kahe che ke AtmA sahaja bhAve sukhadhAma che. dhAmano artha kendra paNa thAya che ane teja paNa thAya che. jyAM sukhano prakAza che ane sukhanuM sthAna che, tene sukhadhAma kahyuM che. lagabhaga manuSyane ema lAge che ke dhAma eTale koI tIrthasthAna, je bhinna kSetramAM avasthita che paraMtu tene khabara nathI ke aMtargata AMtarika kSetramAM adhyAtmabhUmimAM eka dhAma nihita che, je hakIkatamAM vAstavika sukhadhAma che. vyavahAramAM ke bAhya jagatamAM sukha zabdano pracAra che ane sukhanI upAsanA paNa thaI rahI che paraMtu sukhadhAmanuM sukha ane bhautika sukha, temAM phakta zabdano ja sAmyayoga che. hakIkatamAM baMne sukhanI prakRti (Quality) mAM bilakula viparItabhAva che. bhautika sukhane sukhAbhAsa kahI zakAya, sukhadhAma nahIM. sukhAbhAsano artha kevaLa mAyAvI ke banAvaTI sukha thAya che. mAno sugarakoTeDa poIjhansa TebaleTa arthAt sukhanuM AvaraNa che, tevuM viSa bhareluM sukha, tene sukhAbhAsa kahe che. ahIM tAtparya e ja che ke manuSyanA manane jenI zodha che ane jeo jAgRta thayelA che, daMbha bharelA sAMsArika sukhane oLakhI gayA che, tevA tIvra prajJAzIla puruSo vAstavika sukhanuM mULa tapAsatAM tapAsatAM AtmAne Are jaI pahoMcyA che ane teoe joyuM che ke aho aho ! A AtmabhagavAna svayaM sukhasvarUpa che. sukha AtmArUpI bhUmimAMthI utpanna thayelo uttama prasAda che. (21) Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A prakAre jANIne teo dhanya dhanya banI gayA che ane pokArI UThe che ke A jyotirmayatattva svayaM sukhadhAma che. ApaNA adhyAtmayogI zrImadajIne mAno, A zabdo sAkSAt saMbhaLAyA ane AtmasiddhinI A gAthAmAM tene avagrahyA che. teoe sAkSAta anubhavyuM ane gAyuM ke "svayaM jyoti sukhadhAma". kara vicAra to pAma - ATaluM kathana karyA pachI AtmAnA anaMta guNono AbhAsa thavAthI mAno kavirAja virAma pAmI gayA che, ane have A guNonuM AkhyAna vANIthI pare che tema samajAve che athavA jeTaluM kahevA jevuM hatuM, te kahyuM che, have AgaLa A vANIno viSaya nathI paraMtu puruSArtha karIne prApta karavAnI vastu che. sAMbhaLyuM, zraddhA karI, tyArapachI have parAkrama karavAno avasara Avyo che. zAstramAM paNa kahyuM che ke mAdhuraM su sA | arthAt manuSyatva, zravaNa ane samyagadarzana, A traNa pagathiyA caDayA pachI bhagavAna mahAvIra cothA kadamamAM saMgamami ya vadhi kahIne parAkrama karavAnI vAta kare che. traNa pada sudhI vicAra, zravaNa, vANIno viSaya hato paraMtu have AgaLa parAkramano avasara Ave che, mATe ahIM guru bhagavaMta kahe che ke bhAI ! "bIjuM kahIe keTaluM.... kahevAnuM hatuM te kahI dIdhuM che have "kara vicAra to pAma'. A chellA padamAM parAkrama karavAno sIdho upadeza che. parAkramathI jo aTakI jAya, to pAmavAnuM raheze nahIM. kara vicAra' zabdamAM thoDuM rahasya che. sIdho artha che ke tuM vicAra kara. bIjo AjJArUpa artha che ke have karavA jevuM che, teno vicAra kara. pAchaLanuM patI gayuM che have AgaLano vicAra kara. pAchaLanuM je patI gayuM che, te guNAtmaka ane zubhra che. je kathya hatuM, tenuM kathana thaI cUkyuM che. have kriyAtmakabhAvano avasara Avyo che. je karavAnuM che, te vicAravAnuM che. vicAra paNa nizcaya rUpe karavAno che. jyAre vicAromAM nizcayabhAva pragaTa thaze, tyAre svayaM guNonI utkrAMti thaze. mATI, pANI ane prakAzano saMyoga thatAM bIja svayaM aMkurita thAya che. anukULa jJAnAtmaka prayoga pUro thatAM kriyAtmaka paryAya svataH uddabhUta thAya che. nIcenI bhUmikAo jo sAMgopAMga pAra thaI hoya, to uparanI bhUmikA sahaja prApta thAya paraMtu nIcenI bhUmikAmAM kacAza hoya, to uparanI bhUmikA prApta thatI nathI. gArAnI divAla para pattharano rAjamahela caNI na zakAya, jo caNe to te DhaLI paDe che, tema AdhyAtmikakSetramAM paNa paripakavatA ja AtmaguNone khIlavavAnuM parama sAdhana che. mATe gAthAmAM kahyuM che ke vicAra karI le ke jo badhuM barAbara samyaka che, to tuM badhuM pAmI jaIza. ahIM vicArano artha kevaLa vicAra nathI paraMtu nizcayAtmaka dRDha saMkalpa che, je saMkalpamAM saMsAranI asAratAno pUrNa nirNaya thayo che, tene siddhikAre vicAra kahyo che. Avo vicAra thaze, to pAmavAnuM che, te svataH prApta thaze. A chelluM pada parama dArzanika bhAvanAothI bhareluM che. sAdhana-sAdhyanI aMtima kakSAnI abhivyakti che. je sAdhana sAdhyanI siddhimAM kAraNabhUta che, te sAdhana kramazaH kSaNa pachI kSaNa pratyeka kSaNe eka cokkasa sthitinuM nirmANa kare che, sAdhananI eka eka paLanI abhivRddhi thatAM aMtima kSaNe pUrNa sAdhananI abhivyakti thAya che, tyAre sAdhana ane sAdhyamAM koI bheda raheto nathI. paripUrNa sAdhana sAdhyanuM dAna kare che. ahIM sAdhya zuddha Atmadravya che. AtmadravyanI saMprApti jJAnAtmaka paNa che ane karmarahita zuddha dravyanI kriyAtmaka prApti paNa che. jJAnAtmaka A NN Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upalabdhi paNa jevI-tevI nathI. vicAra rUpa sAdhana paripUrNa thatAM svataH jJAnAtmaka upalabdhi thAya che. A samagra sAdhya-sAdhananI parama sUma dArzanika prakriyA (thIyarI) ApaNA jAgRta AtmA zrImadjIe "kara vicAra to pAma tema kahIne eka prakAre parokSa bhAve vyakta karI che. AkhI gAthAnA zabda zabdanuM vivecana karyA pachI ApaNe gAthAno AdhyAtmika saMpUTa ke gupta khajAno che, tene kholIe ane AnaMda laIe. AdhyAtmika saMpUTa - gAthAmAM zuddha buddha ItyAdi saMbodhanathI je AkhyAna karyuM che, te AgaLanI avasthAmAM Avazyaka rahetuM nathI. jyAM sudhI azuddha bhAvo che, tyAM sudhI ja zuddha bhAvonI pratiSThA che. te ja rIte ajJAnabhAvanI pratiSThA che, tyAM sudhI ja buddha bhAvonI pratiSThA che. baMne sthiti pAra thayA pachI caitanyaghananI zabdAtIta avasthA Ave che. eTale trIjuM vizeSaNa "caitanyaghana" adhyAtmabhUminuM udghATana kare che ane tyAM paNa jyotirUpa sukhamaya sthitine pAra karI sukhAtIta avasthAmAM praveza kare che. vAstavika rIte A gAthAno je adrazya saMpUTa hato, temAM mizraNa karI uparyukta badhI bhUmikAothI rahita tevI akathya bhUmikAnuM A gAthA gAna kare che. svayaM gAthA kahe che ke kahevAnuM hatuM te kahevAI gayuM che, have sImAtIta asIma bhAvomAM ramaNa karavuM, te ja parama sthitinuM avagAhana che. parama sthitinA avagAhanamAM A badhA mUkelA zabdo eka bhUmikA sudhI AnaMdadAyaka banI, pratiyogI tamAma bhAvonuM visarjana karI, anuyogI guNonI paNa sImAne pAra karI guNAtIta avasthAmAM javA mATenI saMpreraNA che. gItAmAM kahyuM che ke triguNamaya velA ati to javAna ! veda eTale jJAna, tene paNa sattva, rajo ane tamo triguNamaya mAnyuM che. te ja rIte sAdhya, dRzya ane kaththabhAvo guNamaya hoya che. jyAre paramasthiti guNAtIta che. bIjuM kahIe keTaluM kahIne gAthAkAre guNAtIta bhAvone Igita karyA che. A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa zreSThatama che. upasaMhAra - zAstrakAre jANe potAno viSaya dhIre dhIre ATopI levAno hoya, te rIte lakSyavedha karI nizcayAtmaka kendrarUpa vyAkhyAna karyuM che. saMpUrNa gAthA sAdhanAkSetramAM je sAdhya mAnavAmAM AvyuM che ane tamAma adhyAtmazAstro je bhAvone aMtima rUpe svIkArya mAne che, te bhAvonI abhivyakti karIne loka prasiddha viSayano sparza kare che, jIvAtmAnI zuddhi ane prabhutA, A baMne anivArya tattva che. A be ja tattvo vAstavika sukhazAMtine arpaNa kare che, eTaluM ja nahIM paraMtu zAMtinA dhAmamAM ja pahoMcADI de che. eTale ahIM "sukhadhAma" zabdano prayoga che. azuddhi, ajJAna ane duHkha, A traNa parihArya che ane zuddhi, jJAna ane sukha A traNa AvakArya che. gAthAmAM saMkSepa bhAve A traNe tattvono upasaMhAra karyo che. saMkSepamAM ema kahI zakAya ke A gAthAmAM lakSyavedhI traNe bhUmikAne ujAgara karI che, ATalI abhivyakti pachI have jANe zAstrakAra svayaM maunabhAvamAM lIna thavAnA hoya, te rIte samAdhibhAvano ullekha karI AgaLanA viSayane vANInuM rUpa ApI rahyA che, to ApaNe te gAthAno upaghAta karIe. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA 118 upodghAta A AgaLanI gAthAmAM evo bodhAbhAsa thAya che ke kRpALu gurudeve bhUtakALanA samakAlIna ghaNA ghaNA siddhapuruSonA caritro ane tenI sAdhanAnA kramane nihALyA che, teTaluM ja nahIM ghaNA AdhyAtmika zAstronuM paryAlocana karI, temAM jJAnI puruSoe je navanIta pIrasyuM che, tenuM paNa maMthana karI rasapAna karyuM che. eTale gAthAnuM udghATana karatAM ja kahe che ke 'nizcaya sarve jJAnIno...' A badhA jJAnI puruSo koNa che ane temano nizcaya zuM che tenuM paNa arthaghaTana Avazyaka che, A gAthA vadhAre vivaraNano aMta lAvI maunabhAvanI preraNA Ape che ane samAdhibhAvanI anubhUti mATe saMketa kare che. jema pANImAM patAsA gaLI jAya, tema A samAdhibhAvamAM badhA tarka ane vivaraNa athavA ApelI samaja samAviSTa thaI jAya che. gAthA ema kahevA mAMge che ke have zabdanuM rekhAMkana pUrNa thAya che ane samAdhibhAvanuM pUrNavirAma AvI jAya che. jema pUrNavirAma AvatAM vAkya pUrNa thAya che, tema samAdhibhAva rUpa pUrNavirAma AvatAM eka mAtra nizcayAtmaka jJAnabhAva sAme AvI jAya che. sUryanA prakAzamAM badhA prakAza samAhita thAya, tema ahIM sarva sAdhanA pUrNa thaI jAya che. samAdhibhAvanI mahattA pradarzita karatI A gAthAnA AMtarika bhAvone ApaNe samAdhibhAve samajavA koziSa karIe. nizcaya sarve jJAnIno, rA AvI ama samAya, dharI maunatA ema kahI, sahaja samAdhimAMya // 118 // nizcaya sarve zAnIno... gAthAnA prathama padamAM ja nizcaya sarve jJAnIno' tema jaNAvyuM che. sarve jJAnI zabdamAM ApaNI A AdhyAtmika dvaitavAdI paraMparAmAM pragaTa thayelA mahApuruSono tathA advaitavAdI AdhyAtmika paraMparAmAM utpanna thayelA sAdhakono paNa ullekha AvI jAya che. 'sarve' * zabda bahuvacanavAcaka hovAthI ghaNA badhA mahApuruSo evo bodha thAya che. sarvano artha A kAlanI dIrgha paraMparAmAM udbhUta thayelA lAkho karoDo mahApuruSonI jo gaNanA karIe, to te paNa 'sarve' zabdamAM samAviSTa thAya che paraMtu te bhAva saMbhavita nathI athavA grAhyabhAve svIkArI zakAya tema nathI. je hoya te paraMtu sarve kahevAthI bIjA ghaNA ghaNA mahApuruSonI ane jJAnI puruSonI zAstrakAra sAkSI ApavA mAMge che ke A kSetramAM siddhikArano potAno ekano ja A nirNaya che tema nathI tema kahIne zrImadajIe jJAnI puruSo pratye AdarabhAva ane vinayabhAva vyakta karyo che. sarve jJAnIno nizcaya eka svarUpa che. satyane jANanArA ghaNA hoya paraMtu satya to hakIkatamAM eka ja hoya che. eka hajAra mANasa agnino sparza kare, to sparza hajAra jAtano hoto nathI. dAhazakti eka svarUpa che ane eka satya hajAra vyakti mATe samAna rUpe svIkArya bane che. zakti kyAreya potAnI sImAnuM ullaMghana karatI nathI. ... Truth is everyday and ever time equal for everyone. satya sadAkAla, sarvatra, sarvane mATe eka samAna rIte abhivyakta thAya che. hakIkatamAM jJAnI jo barAbara hoya, to (ra4) Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temano nizcaya paNa satyasparzI hoya che ane Avo satyasparzI nizcaya sarva jJAnIono ekasamAna hoya che. vyakti, sthAna che. samaya bhinna bhinna hovA chatAM prakRti prAyaH samAna rUpe siddhAMta anusAra potAno paricaya Ape che. eTaluM ja nahIM paraMtu te pramANe kriyAmANa thatuM rahe che, mATe satyanuM vibhAjana thaI zakatuM nathI. ahIM sarve jJAnIno nizcaya satyane Azrita hovAthI vibhakta ke vibhinna thaI zakato nathI. jJAnI ghaNA che paNa nizcaya eka ja che, mATe A gAthAnA prAraMbhamAM "nizcaya sarve jJAnIno'. ema kahIne zrImadjI svayaM pote je nizcayane pAmyA che, te nizcayamAM sahuno nizcaya paNa samAviSTa thaI jAya che, te pramANe kahe che. "AvI atra samAya" ema kahIne jJAnIoe je nizcaya karyA che, te nizcaya jANe sAmethI AvIne potAnA aMtaHkaraNamAM samAya gayA hoya ane A badhA nizcaya tarUpa hovAthI nizcayarUpe potAnI aMdara pragaTa thayA hoya tevo vinayabhAva pragaTa karyo che arthAtu siddhikAra kahevA mAMge che ke sarve jJAnIthI pote jUdA che, tema nathI ane pote je nizcaya pAmyA che te jJAnIonA nizcayathI jUdo nathI. jJAnIomAM vyaktionI draSTie bhale aMtara ke vibhinatA dekhAtI hoya paraMtu nizcayanI dRSTie badhu eka samAna che arthAt nizcaya eka ja che. potAnA nizcayamAM badhAno nizcaya samAyo che ane badhAnA nizcayamAM potAno nizcaya samAyo che, tevuM Adheya tattva ekarUpa che, adhikaraNa bhale bhinna hoya. "AvI atra samAye" ahIM prayukta "anna' eTale "sutra - kyAM samAya ? te mahatvapUrNa prazna che. atra zabda UMDI mImAMsA mAMgI le che. "atra' zabdanI mImAMsA - gAthAmAM "atra' - "ahIM zabdano prayoga che. atra zabda sthAnavAcI hovA chatAM sthAnano nirdeza karato nathI paraMtu koI saiddhAMtika kendrabiMdunI abhivyakti karI hoya, tevo bhAvAtmaka zabda che. jemAM cArekoranI nadIo DhALamAM vahana karI samudramAM samAya jAya che, tema jeTalA buddhivAda ke nayavAda che, te paNa koI eka nizcayAtmaka biMdumAM samAviSTa thaI jAya che. jema badhA raso saMmilita thavAthI eka samarasanuM nirmANa thAya che, tema A nizcaya rUpa jJAnakhaMDamAM mAno jJAnI puruSoe je je nizcaya karyA che, te badhA ekarUpa ke samarUpa banI AtmasvarUpa nizcayAtmaka bhAvamAM samAviSTa thaI jAya che. A "atra' zabda dravya, kSetra ke kAlathI pare evA bhAvAtmaka biMduno saMketa kare che. vastutaH to nizcayane koI biMdu paNa kahI zakAya tema nathI kAraNa ke A vaikAlika vyApaka nizcaya che. te anya dravyonA svabhAvane nihALIne tatsaMbaMdhI nizcayathI chUTo paDI samagra Atmatattvane AvarI le che. anaMta jIvonuM maulika rUpa temAM samAyeluM che, A nizcaya koI kSetrane paNa Azrita nathI, te kSetranA AzrayathI mukta che. te ja rIte A nizcaya koI kAlakhaMDathI joDAyelo nathI. te kAlakhaMDathI nirlipta, vyApaka ane zAzvata nizcaya che. te biMdu nahIM paNa mahAbiMdu che. te aNumAM aNu hovA chatAM mahAnamAM mahAna che. te sarvavyApI nizcayane A gAthAmAM "atra' kahIne pokAryo che. atra zabdano artha alaga che ane tenuM kathya bhinna che. kaho ke viparIta tema chatAM lokottarabhAvane pragaTa karavA mATe "atra' zabda sArthakabhAve Ubho che. jaMgalanA rastA upara sthApita karelA staMbha upara lakhyuM che ke "atra bhayasthAna che ahIM ka ha SSSSSSSS Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atrano artha staMbha nathI. paraMtu atra zabda saMbhathI bhinna evI jagyAno nirdeza kare che. raNapradezamAM koI eka paTa para lakhyuM che ke "atra ana ke jala prApya che.' to tyAM paNa atrano artha vyApakabhAvane bhaje che. jyAM atra lakhyuM che tyAM atra che ja nahIM. A rIte atra zabda sthAnavAcI hovA chatAM sthAnarahita evA koI jJAnAtmaka nizcayano saMdeza Ape che. atra zabda atigUDha bhAvane prakAzI rahyo che. jyAre mana, prANa, Indriyo, bhASA, buddhi, badhA virAma pAmI jAya che, tyAre atra zabda upakaraNothI agamya evA koI jJAnagaNya tattvano nirdeza kare che. have aMtanihita asaMkhya AtmapradezI, svavIryathI saMsthita, nirAlaMba evA pradezomAM dRSTAne je druzyanA darzana thAya che ane te drazya evuM adbhuta che ke jANe lAkho lAkho jJAnIonA nizcayarUpa A dRzya avasthita rahIne prakAzI rahyuM che, jemAM badhA nizcayo eka sAthe samAviSTa thaIne sAkSI ApI rahyA che. ApaNo A "atra' zabda te drazya tarapha aMgulinirdeza kare che. gAthAmAM spaSTa karavAmAM AvyuM che ke jJAnI puruSono nizcaya ane amAro nizcaya ekarUpa che. "AvIne samAya e rIte kahevAnuM tAtparya che ke nizcaya to sthUla rIte AvAgamana karI zakato nathI paraMtu satparyAyo badhI samAna hoya che. zuddhajJAnanI paryAya koI paNa AtmAmAM samAna rUpe ja vikasita thAya che. jema kevaLajJAnI bhagavaMto aneka hoI zake che paNa kevaLajJAna to ekarUpa ja che, tema jJAnI puruSo ghaNA hoI zake che paraMtu temano zrutajJAnAtmaka nizcaya eka samAna ja hoya che, tethI stutikAra ema kahevA mAMge che ke ahIM je nizcaya udbhavyo che ane jenuM ame pAramArthika bhASAmAM AkhyAna karyuM che, te nizcayajJAna badhA jJAnIonI jema ja zuddhabhAve utpanna thayeluM che. jJAnIono nizcaya AvIne amArA nizcayamAM saMmilana kare, to tyAM paNa badhA nizcaya ekarUpa thaI jAya che. hakIkatamAM badhA zabdothI badhI vyaktiono bodha che. nizcaya badhA nathI, nizcaya to eka ja che. jema koI lAMbI dorI so mANasoe pakaDI hoya to pakaDanArA ghaNA che paNa dorI eka ja che. dorI samAna rUpe badhAnA hAthamAM avazya che. e rIte jJAnAtmaka nizcaya asaMkhya jJAnIonA AtmAmAM samAnarUpe parovAyelo che, tethI te nizcaya AvIne amArA nizcayamAM aMtanihita thaI jAya che athavA amAro nizcaya temanA jJAnamAM aMtanihita thaI jAya che. nizcayanI ekarUpatA pradhAna che ane vyaktinuM vyaktitva nizcayAtmaka jJAnanA AdhAre vikasita thayeluM che, tevI mahattvapUrNa vAta A gALAmAM spaSTa karavAmAM AvI che. dharI maunatA. mahattvapUrNa kathana karyA pachI zAstrakArane lAge che ke have zAbdika vivecana karavAnI jarUra nathI. A satya samajAyA pachI mana sthira thaI jAya che ane vANI mauna thaI jAya che. vANInI jyAM sudhI sImA hatI, tyAM sudhI vANIe kathana karyuM paraMtu have AgaLanuM kathana karavA mATe ke AgaLanI bhUmikA samajavA mATe vANI aparyApta thaI gaI che. jANe vANI kahe che ke have mAruM kAma nathI. bolanArane kahe che ke have mauna dhAraNa karI lyo. A viSaya eTalo agAdha ane sUkSma che ke vANInuM sauSThava teno upacAra karI zake tema nathI. mAno vANI zAMta thaI gaI che. eTale kavirAja kahe che ke maunatAne dhAraNa karI bolavAnuM baMdha karI have samAdhibhAvamAM praveza karavA - (ra3) . Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe phakata pagaluM bharavAnuM rahe che. ATaluM kahyA pachI siddhikAra mauna rahevAnI bhalAmaNa kare che. "ema kahI' e zabdano bhAvArtha evo che ke pUrvanI gAthAomAM ane chelle AgalI gAthA sudhI je kaMI kahyuM che ane temAM je nizcayAtmaka jJAnano bhAva pragaTa karyo che, te kathana paNa ghaNuM mahattvapUrNa hatuM paraMtu have zabdanI maryAdA pUrNa thavAthI tenuM mahattva ghaTI jatAM samAdhibhAvanI mahattA vadhI jAya che, mATe sidvikAre ahIM ema kahyA pachI samAdhibhAvamAM ramaNa karavAnI sUcanA ApI che. aSTAMgayogamAM yama-niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhyAna, dhAraNA ne samAdhi, A ATha aMga che, temAM samAdhi rUpa aMtima sarvocca kSetra che. samAdhi sudhI pahoMcatA sAdhanA paripUrNa thAya che. sAdhanAnA sAte aMga sAdhyA pachI, ahiMsA satya Adi mahAvratonI paNa maryAdA pUrNa thayA pachI, mana-prANa Indriyo zuddha thavAthI bhogAtmaka pravRtti ke viSayanuM AkarSaNa zAMta thaI jAya che ane dhyAna, dhAraNA jIvane eka sthira kendramAM laI jAya che. dhyAna dhAraNAnI yAtrA pUrI thayA pachI samAdhi bhAvanuM chelluM sTezana Ave che ane tyAM sAdhanAnuM pUrNavirAma thaI jAya che. bhAratavarSamAM ane Arya saMskRtimAM adhyAtmanuM mukhya lakSa samAdhi rahyuM che. ahIM ApaNA zAstrakAre paNa vArtAlApa baMdha karI samAdhibhAvamAM samAI javAnI vAta karI che.. astu. have ApaNe samAdhi viSe thoDuM vicArIe. samAdhi - Ama to jainazAstromAM mukhya sAdhanA samabhAvanI che. samabhAvane ja samAdhino janaka mAnyo che. jyAM sudhI viSama bhAvo che tyAM sudhI karmacetanAnI prabaLatA che ane tenA kAraNe karmabaMdhanamAM paNa vRddhi thAya che. karmacetanAnI prabaLatA ghaTe ane jJAnacetanA jAgRta thAya, tyAre viSamabhAvonuM vamana thAya che ane samabhAvanI zreNI udbhava pAme che. mana, vacana, kAyA, aMtaHkaraNa, yoga, pAMca jJAnendriyo, karmendriyo jIvanA A badhA upakaraNomAM paNa samAdhi sthApita thAya che. samAdhinA be prakAra mukhya che. bAhya samAdhi ane AMtarika samAdhi, karma samAdhi ane jJAna samAdhi, dravya samAdhi ane bhAva samAdhi. A rIte trividha bhAvothI samAdhino vicAra thaI zake che. koIpaNa kriyAtmaka tattvo yogya rIte kriyAzIla hoya, tyAre te tattva samAdhi bhAvane vare che. te tattvonI kriyAzIla sthiti pUrI thayA pachI te zAMta bhAvane pAme che, tyAre paNa te tattva samAdhimaya banI jAya che. samAdhi AraMbhathI laIne aMta sudhI badhA kSetramAM vyApta che paraMtu A badhA samAdhi bhAvo vyavahArika ane dravyabhAvo che paNa jenuM lakSya che tevI bhAva samAdhi to kriyAzIlatAnA aMte sthitizIla avasthAmAM thAya che. samAdhi thavI eTale yathAtathya sva-svarUpe prakAzita thavuM. aMtanihita badhA vibhAvothI mukta thayeluM ane nija saMpattithI prakAzamAna Atmatattva, te jJAnasamAdhi ke AtmasamAdhinuM mULa svarUpa che. sAmAnya ArAdhanAno AraMbha samabhAvathI thAya che. jainadarzanano mULamaMtra samabhAva che. samasta kriyA, tapa-ja5 Adi badhAnI sArthakatA samabhAva sivAya saMbhavita nathI. jema jema jIvAtmA guNasthAna zreNIno Aroha kare che, tema tema samabhAvano vikAsa thato jAya che. mukhya siddhAMta A pramANe che-viSamabhAva Azrava ane baMdhanuM kAraNa che. vena baMdha na muvataH | - (ra7) S ssssssssssssssssss SSSSSSSSSsssssss Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadanusAra bAhya kriyAo eka prakAranA dravya upakaraNa che. A badhA upakaraNa samabhAvanI pRSThabhUmi upara rahelA che.. astu. ahIM kahevAnuM tAtparya che ke samagra sAdhanAmAM samabhAva te maMgalasUtra che. jema mALAnA motI sUtrathI baMdhAyelA che, tema ArAdhanAnA sUkSma ke sthUla badhA ja rUpo samabhAva rUpa sUtramAM baMdhAyelA che. samagra jainadarzana ke adhyAtmadarzananI bhUmikA samatA che. samAdhi zabdamAM paNa 'sama' zabda joDAyelo che. samabhAvanI pUrNa vikasita sthiti te samAdhibhAva che. dravya samAdhi sudhI yoganuM avalaMbana hovAthI mana, vANI ane kAyA kAryazIla che, te zubha bhAvothI pravartamAna che. sahaja rIte te nirvadha puNyabaMdhanuM kAraNa bane che paraMtu bhAvasamAdhino prAraMbha thatAM mana, prANa, Indriya, vANI ke dehAdi karmo laya thatAM jAya che ane puNyabaMdhanI sthiti paNa ghaTe che. prAraMbhanI sAdhanAmAM pApanI sthiti ghaTe ane puNyanI sthiti vRddhi pAme che paraMtu A sAdhanA jyAre ucca kendramAM praveza kare, tyAre puNyabaMdhanI sthiti paNa ghaTe che. atyAra sudhI pApathI mukta thavA mATe puNyanuM prayojana hatuM paraMtu have sarvathA muktinuM abhiyAna thavAthI puNya paNa prayojanabhUta nathI. Ama sAdhaka samagra puNya-pApanA baMdhathI nirALo thaI ayogI thavAnI yAtrAno AraMbha kare che, tyAre bhAva samAdhino sparza kare che ane bhAva samAdhino sparza thatAM vANI ke zabda zAMta thaI mauna upadeza Ape che, mATe siddhikAra kahe che ke dharI maunatA ema kahI' sahaja samAdhimAM jIva sthita thaI gayo che. kahevAnuM hatuM te kahevAI gayuM che. have zabdanuM prayojana nathI. mAtta va savizati| samabhAvanI carama sImA te samAdhi che. mukhya gUDhavAta e che ke koI paNa dravya ke padArtha jyAre pUrNa sthitimAM Ave, tyAre kriyAvihina thaI jAya che. A dArzanika siddhAMta jJAnIoe AtmasamAdhimAM paNa eTalo ja sthApita karelo che. asamatA e kriyAzIlatA che ane samatA te virAma che. badhA yoga-upayoga potAnA sthAnamAM zAMta thaI zuddha paryAyonuM udbhAvana karI viSamabhAvothI nirALA thAya che, tyAre te samAdhi pAme che. A gAthAmAM je samAdhibhAvanI abhivyakti karI che te uccakoTinI akriyAzIlabhAva rUpa samAdhi che. samAdhibhAva prApta thatAM samasta nizcayabhAva ke jJAnabhAva paNa tyAM virAma pAme che. jema darpaNa nimittothI dUra thAya, to temAM koI pratibiMba rahetuM nathI. nimitte vaSinAyate / nimittonuM ja pratibiMba pragaTa thAya che. nimittarahita sarvaLa nivarahita mAvena svasvarUpe virAgato nimitto dUra thatAM darpaNa nirbiMba banI svasvarUpamAM samAdhi pAme che. potAnA svarUpathI ja zobhAyamAna bane che. te ja rIte nimittothI ja asamAdhibhAva hato, have nimitta rahita sthiti thatAM parAmukhI thayelo upayoga samasthitine varI samAdhi pAme che. A gAthAnuM rahasya maMjilanA zikhara jevuM che. 118mI gAthAmAM sidvikAre svayaM viSayAtmakabhAvonI spaSTa sthitine lagabhaga pUrI karI che. eka rIte AtmasiddhinuM lakSyavedhI kAvya lagabhaga A gAthAmAM pUrNa thAya che ane siddhikAra svayaM mauna thaI javAnI apIla kare che. have je kAMI kahevAnuM che, te upadezAtmaka kalyANakArI kathana che. sahaja samAdhi gAthAmAM samAdhinI sAthe 'sahaja' zabda prayukta che. A sahajabhAva te sAdhanAno ghaNo ja mahattvapUrNa bhAva che. sAdhanAnA kSetramAM utkaMThA, AkAMkSA, atRpti, (228) - Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzA-nirAzA ke vyAkULatA, e badhA bhAvone bAdhaka mAnavAmAM AvyA che. game tevI sArI ke narasI bhAvanA hoya paraMtu te jo AvezanA bhAvamAM joDAya, to te uttama hovA chatAM sthira sAdhanAno nAza kare che. sAdhAraNa manuSyajIvanamAM AvezanA badhA pravAho vipula mAtrAmAM jovA maLe che. jema rogane mATe uttama auSadhi hoya, tema AdhyAtmika guruoe eka uttama auSadhi zodhI che. A auSadhinuM nAma che sahajabhAva. udayamAna karmonA prabaLatama AtApathI mukta kare, tevo A sahajabhAva aparihArya ane aparAjeya che. jema rabbaranA bolamAM ghobo paDato nathI tema sahajabhAvanI sAdhanA karatAM sAdhakamAM koIpaNa prakAranA AghAta-pratyAghAta thatAM nathI. bhagavAna mahAvIre mUkelI cAre viSama saMjJA te asahaja bhAvanuM tAMDava che. samayasAranA mahAna adhyAtmaguru zrI kuMdakuMdAcArya lakhe che ke modoDava nAnIti | AcArya amRtacaMdrajIe A vAtane spaSTa karI che ke manuSya jIvananA raMgamaMca upara moha ja nAcI rahyo che. AgaLa cAlIne kahe che ke moha nAcI rahyo che eTaluM ja nahIM moha nacAvI paNa rahyo che ane samAdhibhAvano parama pratiyogI asahajabhAva A vikRtalIlAnuM kAraNa che. saMsAranA ItihAsanA pAnA upara AvezabhAvamAM AvIne manuSya je anarthanuM AcaraNa karyuM che, tenI bhayaMkara noMdha levAmAM AvI che. astu.. ahIM kahevAno sAra e che ke sAdhakoe sahajabhAvane samajavo bahu jarUrI che. kRpALu gurudeva zrImadajI to sahajabhAvane sAdhanAmAM pradhAna sthAna Ape che, tethI A gAthAmAM teoe "sahaja samAdhi zabdaprayoga karyo che. samAdhi mATe utAvaLa paNa nathI ane DhIlAza paNa nathI. yathocita manAva te sahajabhAvanI maMgalarekhA che. samabhAva rUpAMtara rUpa thatAM thatAM samAdhibhAve pariNamI jAya che ane jeTalA avacchedaka hatA tenAthI anavacchinna thaI nirvizeSyabhAve tadrupamAM samAviSTa thaI jAya che, tyAre sahaja samAdhi prApta thAya che. jyAM nathI Adhi, vyAdhi, upAdhi, jyAM nathI ajJAna, viSaya-kaSAya ke nathI vibhAva ke vikAra, tyAM che samAdhi. vikAro jAya che paNa samAdhi te sahaja sthiti che. garama pANInI garamI nIkaLI jatAM sahaja zItaLatA pragaTe che. samAdhibhAva te dravyanI mULabhUta saMpatti che. dareka dravyanI samAdhi tenA guNAnusArI hoya che, tema AtmadravyanI samAdhi caitanya guNAnusArI hoya che. caMdanane suvAsita karavA mATe anya sugaMdhI dravyano umero karavo paDato nathI. caMdana samAdhibhAve sugaMdhane vareluM che. te ja rIte Atmadravyane zAMtimaya svarUpamAM laI javA mATe koI anya dravyanI jarUra nathI. zAMtimaya samAdhi te AtmAnI avicchedya avasthA che ane te ja samAdhi che... astu. ahIM ATaluM kahyA pachI zAstrakAre jema kahyuM che "dharI maunatA', tema ame paNa samAdhi viSayaka maunatA dhAraNa karIe chIe. samAdhino artha ja mauna che. mauna te samAdhi che ane samAdhi svayaM mauna che. AdhyAtmika saMpUTa - gAthAno jabaradasta IzAro asamAdhibhAvathI bacavAno che. saMsAramAM je kAMI duHkha ke durbhAvo thAya che, te asamAdhijanya che. AyurvedamAM paNa kahe che vAta-pitta-kapha, A triguNatattvanI asamAdhithI ja roga ane mahAroga utpanna thAya che. te ja rIte jyotiSa jevA bhaviSyabhASaka zAstro grahonI asamAdhine ja jIvananI asamAdhi sAthe sarakhAve che. paMcabhUtonuM sevana samAdhimaya na hoya to bhautika zAMti khovAya jAya che, te ja rIte rA' (229) : kakakakakakakaDa Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S yoga, upayoga ke bhAvAtmaka pariNAmomAM asamAdhinuM jAgaraNa thAya, tyAre AtmAnuM patana thAya che ane jIvanI adhogati thAya che. padArthanA guNadharmomAM samAdhino laya thavAthI saDo utpanna thAya che, te ja rIte mAnavasamAja jo samanvita na hoya ane asamAdhibhAvane bhaje, to yuddha ane mahAyuddha thAya che. eka sUkSma aNuthI laIne mahAtkaMdha sudhInA dravyomAM samAdhi te vizvanI prakRti che ane asamAdhi te vizvanI vikRti che. A mahAsatyane samajavuM, te A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa che. citrakAranI pIMchI ane tenuM mana samAdhibhAve citra rekhAMkita kare, tyAre prANImAtrathI laIne bhagavAnanA uttama citro prastuta thAya che paraMtu citrakAranA cittanA asamAdhimaya bhAvo tenI pIMchImAMthI pasAra thAya, tyAre te asamAdhimaya bhAvo citranI rekhAmAM paNa aMkita thAya che. bhAvasamAdhi ane dravyasamAdhino atUTa saMbaMdha che. lAge che ke siddhabhagavaMtonA samAdhibhAvano sparza karIne je paramANuo punaH lokAkAzamAM prasArita thAya che, te paNa jANe sahaja samAdhinuM kAraNa bane che... astu. A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa samAdhibhAvano rasAsvAda karAve che. samAdhinuM svarUpa sAMbhaLavAthI paNa eka prakAranI samAdhi mudrita thAya che. jJAnAtmaka samAdhi paNa ghaNI ja upakArI che, to kriyAtmaka samAdhinuM pUchavuM ja zuM? upasaMhAra - AtmasiddhimAM je tattvavivecanAno zubhAraMbha karyo hato, te tattvavivecanAnuM pUrNavirAma karI A gAthAmAM teno upasaMhAra karyo che. je svarUpa samajyA vinA...' A gAthAthI bhAvanI zarUAta karI hatI, te svarUpane ahIM samAdhibhAve udghATita karI have lakhavuM rahyuM ke "je svarUpa samajyA pachI pAmyo sukha anaMta ... A rIte A gAthA sudhImAM viSayanA baMne cheDA pragaTa thaI gayA che. eka cheDo ajJAnadazAno AbhAsa Ape che, jyAre A bIjo cheDo jJAnadazAno prakAza Ape che. ziSyanuM mana praznotarImAM gothA khAtuM khAtuM sagurudevanA uttama bodhathI ThekANe AvIne nizAna upara besI gayuM che. gAthAmAM lakSyavedha karavAmAM Avyo che. jema jaMgalamAM yAtrA karato, vAMkI cUkI keDI para cAlato yAtrI koIpaNa prakAranA AkarSaNamAM levAyA vinA zikharanA dhAma sudhI pahoMce che, tyAre teno cAlavAno badho puruSArtha sArthaka thaI jAya che. tema AtmasiddhinI A saritA aneka praznarUpI taTano sparza karatI sukhasAgaramAM lIna thaI jAya che. A gAthA paNa jANe kinAro bahu vegaLo nathI ane saritAno saMgama dUra nathI, tevA bhAva sAthe uttama phaLathI chalakAtI A salIlA manarUpI zuSkabhUmi upara mAno jaLa plAna karI rahI che. pRthvI saritAthI saMtuSTa che ane saritA svayaM pRthvInA yogathI saMtuSTa che. dhanya che A gAthAnA utkRSTa samAdhibhAvane ! dhanya che A gAthAmAM Igita karelA maunabhAvane ! dhanya che A zabdAtIta zAMtimaya dazAne ! have AgaLanI gAthAomAM viSayAMtara rUpe je upadezAtmaka bhAvo che, te paNa eTalA ja Avazyaka che, tenuM AkhyAna karI zAstrakAre je prarUpaNA karI che, teno ApaNe upoddAta karIe. .(230) Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSya bodhinIjaprApti kathana gAthA-119-10 - gAthA 119-1ra0 upoddaghAta - atyAra sudhI je upadeza varSA thaI hatI, te varSo pachI supAtra sAdhaka rUpa phaLadrupa bhUmimAM jJAnanA kaNa aMkurita thayA che, A baMne mAthAmAM teno saMtoSajanaka prayuktibhAva che. baMne gAthAmAM supAtra sAdhaka athavA zravaNakartAne je tRpti thaI che, te tRptinuM tathA AdhyAtmika bhAvonuM manohara zabdomAM kathana karyuM che. adhyAtmabhAvo Ama to akathya che chatAM jema koI mANasa ThaMDImAM Aga pAse jAya, tyAre Agano sparza na karI zake paraMtu AganI najIka besavAthI agninI uSmAne prApta karI ThaMDIno parihAra karI zake che. vANInuM paNa evuM ja che. je vANI sAkSAt adhyAtmabhAvo kahI zakatI nathI paraMtu tenA nikaTavartI bhAvo pragaTa karavAthI ajJAnadazAno parihAra thAya che. salakSagAmI zabda svayaM alaukika bhAvathI paripUrNa hoya che, jyAre vimArgIya vANI viSaya ane mAyAnuM dRzya UbhuM karI chalanA kare che. vANInuM A adbhata rahasya che. AgAmI baMne gAthAmAM saddhakSanI samajathI punaH adhyAtmatattvanI pratiSThA karavAmAM AvI che. jema badhA vicAra choDI mAnava mana eka biMdu para kendrita thaI jAya che, tyAre bIjI rIte te saMtuSTa paNa thaI jAya che. A baMne gAthA 1. kendrIya tattva prApti, 2. saMtuSTi ane 3. ahobhAvanI bhAvatriveNIthI zobhI rahI che. have ApaNe A triveNI saMgamamAM snAna karIe. | sagunA upadezathI, AvyuM apUrva bhAna, | nitpada nimohI lauM. dUra thayuM ajJAna I 119 I bhAcuM nija ravarUpa che, zuddha cetanA rUpa, | ajara amara avinAzI ne, dehAtIta varUpanara0II A baMne gAthAmAM eka Atmatattvane anulakSIne vibhinna bhAvaguNone darzAvatI saptapadikA pragaTa karI che. sevakane, zrotAne ke ziSyane manamAM je zAMtino sparza thayo che tene lakSa karIne A saptapada pragaTa thayA che : 1. nija saMpatino nijamAM ja pratibhAsa. 2. ajJAnanuM dUra thavuM. 3. svarUpano pratibhAsa. 4. zuddha caitanyatatva. 5. ajara-amara sthiti. 6. vinAzano vilaya (nAzAbhAva). 7. dehAtIta sthiti. uparyukta sAte vAta lakSamAM levA jevI che. A sAte pada sarvathA bhinna nathI, te badhA abhinnabhAve rahelA che. jema hatheLImAM raheluM motI eka ja che, eka ja svarUpe saMsthita che paraMtu motIno dRSTA motIne joyA pachI ahobhAva pragaTa kare che ke motIe kevo sthAyI AkAra dhAraNa - (23) . Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyo che. A rIte bhinna bhinna zabdo bolavA chatAM motI ekanuM eka ja che. te zabdonI sImAthI para che. zabdo tene anulakSIne guNagAthA pragaTa kare che. je guNagAthA che, te motInI ja che. tevI rIte sadagurue A ziSyarUpa dRSTAne AMgaLI cIMdhIne jene dRSTigata upasthita karyo che, te Atmadeva eka ja che, eka ja rUpe che, potAnA AkArathI ke asaMkhya pradezothI paripUrNa che, sUkSma ane arUpI tattva che, rUpAtIta che, IndriyothI agamya che, zabdanI sImAthI pare che, chatAM paNa nikaTavartI bhAvone grahaNa karI tenI guNagAthAnI kavitA racAya che. A che ahobhAva, A che saMtuSTi, A che jJAnadazA. have ApaNe A badhA tattvAnulakSI zabdonuM gahana ciMtana karIe, tyAre teno adhika rasAsvAda Avaze, eTaluM ja nahIM paraMtu caMcaLa svarUpA, gatizIlA buddhi have vicArAtmaka doTathI mukta thaI dhyAnAtmaka sthatine prApta thaze. dhyAnAtmaka sthitinI prApti e ja A gAthAnuM gaurava (1) nija saMpattino nijamAM ja pratibhAsa - prApti, prApya ane prAptakartA, A tripuTI kriyAzIlatAnuM mAdhyama che paraMtu anaMtakALanA ajJAna ke aMdhakArathI jIvane evo mithyAbhAsa thAya che ke mAruM prApya (prApta karavA yogya) kyAMka bahAra che, bahArathI meLavavAnuM che. je mAruM che, te bahAramAM che ane bahAra je che temAM paNa mAruM kAMIka che. mULamAM moTI bhUla che ke prApyatattvane te bahAra gote che, bahArathI maLaze tevI AzA seve che. A bahirbhAva te anaMtakAlIna ajJAnano paDado che. vastutaH prApyatattva bahAra nathI ane bahAra je che, te prApya nathI. prApyano nirNaya karavo jarUrI che, pArakI vastune jo prApya mAnavAmAM Ave, to jema koI raste cAlato mANasa bahAramAM sAruM makAna joIne ema kahe ke A makAna mAruM che, to te keTalI hAsyAspada vAta che. te ja rIte vizvanA A phalaka upara rahelA padArthone ke tenAthI utpanna thayelA mAyAvI dRzyone potAnA mAne athavA potAnA karI levA mATe mathe, tevA prakArano vikAra kare, to te hAsyAspada che te uparAMta tenI zreNI nigna koTinI mUDhatAmAM Ave che. bhagavad gItAmAM paNa lakhyuM che ke vimUDha nAnuFrati vimUDha mANaso tattvane ke satyane jotAM nathI ane je satyane jUe che tenuM jarApaNa anukaraNa karatA nathI, AvA vimUDha jIvo raNapradezanA jAMjavAnA jaLa mATe doDanArA mRganI jema bahAranI vastune prApya mAnI tene meLavavA mATe doDe che. gAthAmAM A vAtano spaSTa ghaTasphoTa karI kahevAmAM AvyuM che ke jIvanuM prApya kyA che? jene satya samajAyuM che tenA mATe prApya zuM che ane kyAM che, teno suMdara khulAso karyo che. gAthAmAM kahyuM che ke nijapada nijamAMhi lahyuM. teno adhyAhAra e che ke temAM 'nahIM zaMkA lavaleza". temAM jarApaNa zaMkA nathI. nijanuM nijamAM ja che arthAta potAnuM ja che, te potAnAmAM ja che. svanuM svamAM ja che. prApya prApyakartAthI dUra nathI. je dUra che te prApya nathI. Ama A gAthA nizcayabhAve prAptakartAne potAnI saMpatti prApyarUpe arpaNa kare che. muThThImAM hIro hovA chatAM mAlika bhUlathI koIne pUche che ke hIro kyAM che? jeNe hIrAne joyo che, te jJAtA ema kahe che ke hIro tArA hAthamAM ja che. jo ke A pUla udAharaNamAM to thoDuM aMtara che. te baMnemAM saMyogIbhAva che paraMtu vAstavika sthitimAM prApya evuM Atmatattva prAptakartA evA AtmAnA NNM kAkI Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradezomAM ke bhAva pariNamanamAM ja samAyeluM che. jemAM svAda lenAra svAdathI dUra nathI. vRkSanuM phaLa vRkSamAM ja samAhita che, tema nijanuM nijamAMhi ja vyApta che. A akhaMDa bhAva jJAnadazAmAM pragaTa thayo che. jJAnadazAnuM paheluM caraNa prApyatattvanuM AkhyAna kare che ane jIvane zuM uttama upalabdhi thaI che, tenI sAkSI Ape che. ziSyane mAno prApti pachI oDakAra Avyo che, tethI bolI uThe che ke aho! mAruM to mArI pAse ja hatuM. mAruM mArAmAM ja hatuM, huM paNa temAM ja hato. kharuM pUcho to prApyanA darzana thayA pachI huMno laya thaI gayo che. huM hato tyAM sudhI ja prApya aprApya rUpe jaNAtuM hatuM. huM javAthI nijanuM nijamAM che. have huM'nI jarUra nathI. siddhikAre "nijapada nijamAMhi lahyuM ema kahIne huM'nI avagaNanA karI Atmatatvano sAkSAtkAra karAvyo che. nija' kahetAM eka svayaM cetanatattva astitva dharAve che. ahIM prazna e che ke Atma:tva to astitva dharAve ja che, tene nija' kahevAno zuM matalaba che ? nija kahevAthI zuM vizeSa bodha thAya che ? vyavahAramAM to "nija' zabda svArthaparAyaNatAno sUcaka che, te parigrahabhAvano udghoSa kare che, nija zabda rAga-dveSano janaka paNa che. ahIM vicAravuM ghaTe che ke nija' zabdano prayoga siddhikAre kyA bhAvamAM karyo che? hakIkatamAM ahIM "nija' zabda vyaktivAdI nathI. koI vyakti mATe ke ahaMkArane pragaTa karavA mATe nathI. cha dravyomAM je Atmadravya che, te samagra Atmadravya anaMtAnaMta jIvo mATe vibhinnabhAve rokAyeluM che paraMtu mULamAM te eka samAna tattva che. A samagra Atmatattvane lakSamAM rAkhI nija' zabdano prayoga karyo che. A "nija' zabda saMpUrNa samaSTivAdI che. "nija' kahetA samagra Atmatattva grAhya bane che. AtmadravyanuM ugAna karanAra "nija' zabda jarA paNa saMkucita nathI ke je eka vyaktinA gherAne pratibodhI punaH ahaMkArane Ubho rAkhI zake. jeTalA Atmadravya che te badhA nija che ane pratyeka nijamAM prApya eTale prApta karavA jevuM tattva jIvane prApta thAya che. jene A bodha pariNamyo che, tene to sAkSAt nijapada eTale Atmatattva nijamAM ja upalabdha thayuM che. ghaDo kahe che ke huM ghaDo chuM, mane ghaDo kahevA mATe bIjA koI dravyanI jarUra nathI. mAruM ghaTapaNuM mane ghaTa rUpe upalabdha ja che. sAcuM pUcho to ghaDo svayaM ghaTarUpanI vyAkhyA kare che, tyAre huM mAruM ke mArAmAM, evA koI paNa zabdo bolavAnI jarUra nathI. ghaDo ghaDAmAM ja upalabdha che. ghaDo ghaTadravyamAM ja rahe che. ghaTadravyane ghaDo svayaM prApta thayelo che. A rIte nijapada kahe che ke have nijapadane anya dravyanI koI AvazyakatA nathI. anya koI paNa dravya nijamAM samAI zake tema nathI. anya dravya AtmadravyanuM upAdAna nathI. AtmadravyanA astitva mATe bIjuM koI paNa dravya upAdAna banI zakatuM nathI. Atmatattva AtmatattvanA AdhAre ja prakAzI rahyuM che. ajJAnano paDado hato eTale A satya samajAyuM na hatuM. jevuM A satya samajAyuM ke turaMta ja ajJAnano paDado dUra thayo che. gAthAmAM kahyuM che ke "dUra thayuM ajJAna". nijanA nijamAM ja darzana thatAM ajJAna dUra thAya che. bhAbhI potAnA diyarane pUche che ke bhAI ! tamArA bhAbhI kyA che? tyAre diyara kahe che ke bhAbhI to tame pote ja cho. bhAbhIpaNuM tamArAmAM ja che. vaLI tame bIjA kyA bhAbhIne zodho cho ? jANe bhAbhIno matibhrama dUra thayo ane pote ja bhAbhI che, tevuM jaNAvAthI bhramAtmaka vikRti dUra thAya, tema atyAra sudhI jIva pUchato hato ke AtmA kyAM che ? (233) e Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmA kyAM che ? paramAtmA koNa che ? paramAtmAno meLApa kema thAya ? paraMtu sadgurunA upadezathI paramAtmapaNuM pragaTa thatAM jANe ghaTamAM ja paramAtmA beThA che. ajJAnano paDado dUra thayo che ane jJAnabhAvamAM saMkalpa siddha thayo che. jema becarabhAIne koI kahe ke tame becarabhAI nathI, to becarabhAI mAnavA taiyAra nathI. te ja rIte jJAna pragaTa thatAM svayaM AtmA che, tevuM jANyA pachI sAdhaka koIpaNa anAtmavAdI siddhAMtano svIkAra karI zakato nathI. have tene nija darpaNamAM nijanA ja darzana thaI rahyA che. A adbhuta darpaNa hastagata thayuM che. A alaukika darpaNa che, jemAM gupta ane atRzyatattva prakAzita thAya che mATe zAstrakAre ThIka kahyuM che ke nijapada nijamAM meLavyuM che. navanItano svAda navanItamAM ja hoya che. puSpanI sugaMdha puSpamAM ja bharelI che. saiddhAMtika rIte guNa-guNInuM tAdAbhya hovAthI jyAM guNI che tyAM guNa che ane jyAM guNa che tyAM guNI che. guNImAM guNo bharelA che. guNIne potAnI saMpatti potAnI aMdarathI ja maLe che. te ja rIte AtmA te guNI athavA guNapiMDa che ane tenI nijanI saMpatti nijamAM ja che. ATaluM satya ujAgara karyA pachI zAstrakAra kahe che ke jevuM A satya prApta thayuM, tenI sAthe ja ajJAna tUTIne cakanAcUra thaI gayuM che. jJAnanI jyoti prajvalita thatAM ajJAna vilupta thayuM che tethI gAthAmAM kahyuM che ke "dUra thayuM ajJAna'. (2) ajJAnanuM dUra thavuM - gAthAnA bIjA bola upara have ApaNe vicAra karIe. dUra thayuM ajJAna - karyuM ajJAna dUra thayuM che ? te mukhya viSaya che. ajJAna zabda bhinna bhinna prakAranA jJAnanA abhAvane pradarzita kare che. ajJAna eka moghama zabda che. Ama to ajJAna zabda sIdho spaSTa samajAI jAya tevo che. jeTalA prakAranuM jJAna hoya, teTalA ja prakAranuM ajJAna hoya che. jo ke zAstrakAroe potAnI gaNanA mujaba pAMca jJAna ane traNa ajJAnanI gaNanA karI che , paraMtu ahIM ApaNe tAttvika draSTie vicAra karI rahyA chIe ke pratyeka jJAnanuM pratipakSI ajJAna saMbhave che... astu. sarva prathama ajJAnanA je alaga alaga prakAra che, tenA upara thoDo vicAra karIe. jJAna ane jJAnanI zakti, A baMnenuM bhinna bhinna AvaraNa thaI zake che. ekamAM jJAna hovA chatAM jIva jJAnano prayoga karato nathI, tethI mohAdi kAraNe tenuM jJAna niruddha rahyuM che. te samyagu bodhathI jIvane dUra rAkhe che. tene paNa ApaNe ajJAna ja kahIzuM. jyAre maulika ajJAna jJAnAvaraNIya karmanA prabhAvathI jJAnazaktino ja abhAva prastuta kare che, tene udayamAna ajJAna kahI zakAya. vastutaH to udaya karmano che ane tenA prabhAvathI jJAnazakti AvRtta thayelI che. jJAnazaktino abhAva, te paNa ajJAna ja che. A be prakAra sivAya trIjuM khaMDa ajJAna che. jeno sAmAnya rIte vicAra karavAmAM Avyo nathI. viparIta ajJAna kahIne viparIta nirNayano khyAla ApavAmAM Avyo che, jene jJAnaviparyaya kahe che. 1. jJAnazaktino abhAva ane 2. jJAnaviparyaya, A baMne ajJAna prasiddha che, te sahunI jANamAM paNa che. eka udayabhAvI ajJAna che ane bIjuM kSayopazamabhAvI ajJAna che. ApaNe ahIM eka trIjA ajJAna viSayaka dhyAna AkRSTa karI rahyA chIe, jene ApaNe khaMDa ajJAna kahezuM. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhyAtmika graMthomAM kevaLajJAna choDIne bAkInA cAra jJAnane khaMDa jJAna kahevAmAM AvyA che. mati-zrata ItyAdi cAra jJAna khaMDa jJAna che. hakIkatamAM tene khaMDa jJAna kahevAnuM prayojana e che ke ApaNe je padArthanI jANakArI rAkhIe chIe, te padArthanA amuka aMzanI ja jANakArI hoya che. padArthane akhaMDa bhAve, sAMgopAMga rIte, sAmAnyajJAna jANI zakatuM nathI. mANasa koI vRkSane jUe che, to phakta tenA thoDA rUpa-raMgane jANe che. AkhA vRkSamAM rahelA anaMtAnaMta paramANu skaMdhane jANI zakatA nathI, AvA apUrNa jJAnane khaMDa jJAna kahyuM che. khaMDa jJAna padArthanA amuka aMzone ja jANe che, teno artha e thayo ke manuSya padArthanA jeTalA aMzane jANI zakato nathI ane jJAnamAM je apUrNatA che, tene vipakSamAM khaMDa ajJAna kahevuM paDaze. jema khaMDa jJAna che, tema khaMDa ajJAna che. A pUrNa nirNayanA abhAvane ApaNe khaMDa ajJAna kahIzuM. khaMDa jJAna thavAnI je zakyatA che ane jJAnazakti prApta paNa che chatAM paNa jIva mohAdi anya AvaraNanA kAraNe jJAnAtmaka bhAvothI dUra rahe che, satyano ghaNo aMza aprakAzita rahe che, AvuM ajJAna te phakta jJAnAvaraNIyakarmanA udayano prabhAva nathI paraMtu A ajJAna mohajanita paNa che. AvA ajJAnamAM jJAnazaktino abhAva paNa nathI ane viparIta jJAna paNa nathI chatAM paNa satya upara eka ajJAnano paDado paDyo che. lagabhaga AvA prakAranuM ajJAna mithyAtvabhAvothI saMyukta hoya che, tethI tene eka svataMtra ajJAna koTimAM mUkavAmAM AvyuM nathI, evo nirALo ajJAnamAM prakAra batAvavAmAM Avyo nathI paraMtu hakIkatamAM vaNakatheluM A ajJAna e samagra jJAna sAdhanAno bhayaMkara avarodha Ubho kare che. zAstrakAroe anya anya prakAre A moha mizrita ajJAnano ullekha karavAmAM kacAza rAkhI nathI. A ajJAna jema sAmAnya bIjA dravyanA guNadharmathI ane tenA svarUpanA jJAnathI jIvane vaMcita rAkhe che, te ja rIte Atmadravya jevA caitanyapiMDa sukhadhAma, zAMtidevanA guNadharmathI paNa jIvane vaMcita rAkhe che arthAtu potAnA paricayathI ja potAne dUra rAkhe che. jema siddhikAre pAchaLanI gAthAmAM kahyuM che ke, AtmAnI zaMkA kare, AtmA pote Apa, zaMkAno karanAra te acaraja eha amApa. A Azcaryajanaka ajJAna atyAra sudhI dUra thayuM na hatuM. uparyukta ajJAna jene ApaNe mohayukta khaMDa ajJAna kahyuM, te kyAre dUra thAya ? parama puNyanA udaye sarunI prApti thAya, upAdAnamAM mohAdi karmo khUba ja pAtaLA paDyA hoya ane mithyAtvanuM chelluM pAMdaDuM kharI paDavAnI taiyArImAM hoya, tyAre A ajJAna dUra thAya che. jUo, A gAthAmAM lakhyuM che "nijapada nijamAMhi lahyuM, tene potAnuM pada potAnAmAM maLI gayuM che, have tene bahAranA koI padArthanI apekSA nathI. A prakAranI aMtaranI upalabdhi thatAM "dUra thayuM ajJAna'. jIva sahaja Atmadravya viSe bebhAna hato, tenuM bhAna thatAM potAno khajAno potAnAmAM ja maLI javAthI prApya tattva bahAra hatuM, te ajJAna tUTI jAya che, cakanAcUra thaI jAya che. ziSya saMtoSa sAthe kahe che ke he bhagavan! mane mAruM maLI gayuM che. je ajJAnarogathI huM pIDita hato te dUra thayuM che. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka mahattvapUrNa khulAso - zAstrokata pAMca jJAna ane traNa ajJAnanI gaNanAmAM je pAMce jJAnanA vipakSamAM pAMce ajJAna che, teno eka ja ajJAna koTimAM samAveza karyo che ane tene jJAnavaraNIyakarmano udaya kahIne spaSTa rUpe A ajJAnane anukta rAkhyuM che arthAtuM tenuM kathana karyuM nathI paraMtu matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna A traNa jJAnamAM anya anya kAraNothI viparyaya Ave che ane jema AMkhamAM kamaLAnA rogathI pILuM dekhAya, tema mohAdi kAraNe matijJAnamAM viparyaya thAya che, te ja rIte zruta ke avadhijJAnamAM paNa vizeSa pratiyogInA kAraNe viparyaya thAya che eTale zAstrakAroe tene viparIta jJAnanI kakSAmAM grahaNa karyuM che. A badhA ajJAna bodha nirodhaka che paraMtu AtmaghAti nathI, jyAre mohAdi kAraNathI utpanna thatuM mohayukta khaMDa ajJAna jIvane AtmasattAnA mahAnaguNothI vaMcita rAkhe che, te ajJAna eka nirALI vizeSatA dharAve che. kAraNa ke temAM dravyano sAMgopAMga nirNaya thato nathI ane trikAlavartI dravyonI sthitinuM nirAkaraNa thatuM nathI, tenA pariNAme padArthanuM sAmAnya jJAna hovA chatAM sukhaduHkhanA acAnya kAraNo mithyAbhAve grahaNa karI hiMsAdi upakaraNone dharmanI koTimAM mAne che. te sAmAnya jJAna vartamAnakAlika, pratyakSarUpa pramANabhUta hovA chatAM padArthanA saikAlika guNadharmano ucita nirNaya na thavAthI tenuM jJAna vastutaH ajJAna che ane AvA ajJAnane zAstrakAroe khaMDa ajJAna kahyuM che. khaMDa jJAna apUrNa hovA chatAM AMzika rUpe te pramANabhUta hoya che. jyAre khaMDa ajJAna te padArthanA ke AtmadravyanA akhaMDa svarUpa para paDado nAMkhI AtmaghAtaka bane che. mATe ahIM "dUra thayuM ajJAna' ema je kahyuM che te A mohajanita, viSama, tattva avarodhaka tathA samyagudarzananuM ghAtaka evuM ajJAna dUra thayuM che. hakIkatamAM A ajJAna khaMDa ajJAna che. pUrNa ajJAna ke akhaMDa ajJAna jIvamAM saMbhavita nathI kAraNa ke AtmAmAM sadA sarvadA jJAnano eka aMza ughADo ja rahe che. ATaluM gUDha vivecana karyA pachI samajI zakAya che ke A gAthAno bIjo bola ajJAnano vilaya te zuM che ? tenA javAthI zuM lAbha thAya che ? te samajI zakAya che. have ApaNe trIjA bolano sparza karIe te pahelA uparyukta traNe ajJAna mATe eka eka dRSTAMta pragaTa karIe. (1) eka kheDUta pAse jamIna che, kheDavAnI zakti che paNa khetI karavAnuM jJAna nathI ane koI jJAna Ape, to samajavAnI zakti nathI. sarpane koI kahe ke tuM zA mATe akAraNa viSAkta DaMkha mAre che paraMtu A bodha samajavAnI tenAmAM zakti nathI. A kheDUta ke sarpa, baMne udayabhAvI ajJAnanA zikAra che. te jIvomAM phakta jJAnano ja nahIM paraMtu jJAnazaktino paNa avarodha che. (2) have bIjA draSTAMtamAM rogI jANe che ke amuka davAthI mAro roga maTI zake che, tenAmAM samajavAnI zakti paNa che chatAM paNa te auSadhi bAbata samajato nathI teTaluM ja nahIM paraMtu koI viparIta auSadhine sAcI auSadhi mAnIne mithyAbhAvamAM phasAyelo che. A che jJAnano viparyaya. arthAt tenuM jJAna viparIta bhAve pariNata thayeluM che. pANI nirmaLa che chatAM raMga nAMkhavAthI teno raMga badalAya che, tema koI dUSita upakaraNathI jJAnano raMga badalAtA jJAnamAM viparyaya Ave che. pUrvamAM javAnI IcchAvALo manuSya pazcimamAM doDavA lAge che, tene viparyaya thayo che ke pazcima te . (23) Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva che. AvA karoDo viparyaya saMsAramAM astitva dharAve che. A prakAranA viparyayane zAstrakAroe kSayopazamabhAvI ajJAna kahyuM che. (3) A baMne ajJAnathI para evuM eka ajJAna che, je jJAna hovA chatAM kadAgraha yukta mithyAjJAna udbhuta thAya che. kharekhara ! te jJAna mithyA nathI paraMtu mithyAbhAvonI hAjarIthI jJAna dUSita thAya che ane buddhi kadAgrahamAM joDAvAthI tattva nirNaya na karatAM viparItabhAve tattvone nihALe che eTaluM ja nahIM paraMtu arUpI anaMtazaktino svAmI evo AtmArUpI je caitanyapiMDa che, teno te pratikAra kare che ane te anAtmavAdI bhAvomAM ramaNa kare che. je jANyuM che, tenA guNadharmone paNa viparIta mAne che ane je jANyuM nathI teno anAdara kare che. Ama adrazya ane apratyakSabhUta je dravya ke dravyakhaMDo che, teno svIkAra na karavAthI A ajJAnane khaMDa ajJAna kahyuM che ane te mohamizrita hovAthI tathA mithyAtva ke anaMtAnubaMdhI kaSAyonA AdhAre TakI rahevAthI tathA te samyagudarzananuM ghAtaka hovAthI tene AtmaghAti ajJAna kahyuM che. Avo azakta jIva mithyAbhAvane kAraNe trIjI koTinA ajJAnamAM Ave che. ahIM phakta ajJAnano artha jJAnano abhAva nathI. A ajJAna ajJAnanI sImAmAM baMdhAyeluM nathI. tenuM nAma ajJAna che kAraNa ke te jJAna nathI. A eka prakArano mithyA moha che tene ajJAna zabdathI saMbodhita karyuM che. ahIM gAthAmAM "je dUra thayuM ajJAna' kahyuM che, te A trIjI koTinuM ajJAna che. jema dArU pIdhelo mANasa potAnuM bhAna khoI bese che, tyAre potAnI bena ke dikarIne mAtra strI rUpe jANe che ane te sivAya tenI sAthe durvyavahAra karavo yogya nathI tevuM bhAna khoI bese che. tene strIpaNAnuM jJAna hovA chatAM tenA pratyenuM bAkInuM sAMgopAMga ghora ajJAna hovAthI tenuM badhu jJAna ajJAna ja gaNAya che. A khaMDa ajJAna tene pApamArge laI jAya che. te ja rIte mithyAmohanA nazAmAM jIvAtmA vyavahArika AMzika jJAna dharAvato hovA chatAM sAMgopAMga jJAnanA abhAve karmabaMdhana kare che. AvuM A khaMDa ajJAna eka prakAre pracaMDa ajJAna che. jema agninA sparzathI kASTa baLIne bhasma thaI jAya che, tema A ghora ajJAna paNa sadgurunA yogathI rAkha thaI jAya che ane apUrvajJAna pragaTa thAya che. 3) svarUpano pratibhAsa : jUo, vAdaLA dUra thatAM sUryano nirmaLa prakAza pRthvI upara utarI Ave che. saMdUkamAM mUkelo kohInUra saMdUkathI bahAra Ave, tyAre hIrAnI camaka bahAra Ave che. phUla vikasita thatAM tenI pAMkhaDIo khIle ane tenI saurabha phelAya che. kasturInuM laDhaNa thatAM tenI phorama phelAya che, tema kavirAja ahIM kahe che ke ajJAna dUra thatAM AtmasvarUpa sUryadeva udayamAna thAya che, teno pratibhAsa buddhi paTala para thAya che. mohAdi AvaraNa karanArA karmono kSayopazama thavAthI teno pratibhAsa thAya che paraMtu samajavAnuM che ke AvA uttama kSayopazamajanyabhAvo parama puNyano udaya hoya, tyAre ja pragaTa thAya che. sAdhanAmAM jema kSayopazama bhAvo sahAyaka che, tema parama puNyano udaya paNa sahAyaka che ane sAdhanAnI pUrNAhUti thayA pachI kSayopazamabhAva ane puNyano udaya svataH zAMta thaI jAya che. parama puNyamaya bhAva sAdhanAnA parokSa sahAyaka bhAvo che. jaMgalanA yAtrIne jema vanarakSaka sahAyatA kare che, tema mokSamArganA A yAtrIne pApanivAraka puNyabhAvo upakArI bane che. astu. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAsya nijasvarUpa : prazna thAya che ke bhAsyuM eTale kone bhAsyuM ? bhAsyatattva ane bhAsyakartA, zuM te baMne nyArA che ? je tattva bhAsyamAna thayuM che, te jene bhAsyuM che, te tenI aMtargatatattva ja che. svamAM ja svano prakAza thayo che. agni pote ja prajavalita thaI che. jene bhAsyamAna thayuM che, te bhAsyakartA ane bhAsyatattva, te baMne bhinna bhinna thatI. kartAnuM karma kartAnA ja udaramAM che. bhASakano bhAsyabhAva bhASakanA ja udaramAM che. ahIM bhASaka te adhiSThAna rUpa dravya che ane bhAsyamAna pariNati te dravyanI paryAya che. Ama te baMne ekAtma hovA chatAM vizeSa jJAnanA AdhAre dravya-paryAyanuM bhedajJAna pratibhASita thAya che paraMtu A guNAtmaka paryAya te dravyanI paryAya che. A guNAtmaka paryAya te dravyanI potAnI saMpatti che. te ja rIte jeno pratibhAsa thayo che, te paNa AtmAnI potAnI saMpatti che. kerI pAkI rahI che, temAM phaLa te adhiSThAna che ane apakavatA ke pakavatA, te baMne phaLanI paryAya che. paripAka rUpe utpanna thayelo guNa te phaLa no ja che, tema udbhaveluM AtmajJAna ke AtmAno pratibhAsa te AtmAnI potAnI saMpatti che. ajJAnadazA te apakava avasthA hatI. jJAnano prakAza te paripakava avasthA che. uparamAM prazna thayo che ke zuM bhAsyuM chekharekhara ! koI navI vastuno pratibhAsa thayo nathI paraMtu je che te bhAsyuM che. gharamAM khovAyelo hIro gharamAMthI ja maLI gayo che, navI koI cIja maLI nathI. je hatuM ke che, te ja maLyuM che. darzananA abhAvarUpa ajJAnathI hIro najarathI ojala hato. have darzana svaccha thatAM hIro pragaTa thayo hoya, te rIte pratibhAsa thAya che. hakIkatamAM A AkhI ajJAna-zAnanI lIlA che. jema chAMyA ane cAMdaraDAmAM prakAza ane aMdhakAranI lIlA che, tema ahIM jIva ajJAnanA paDadAmAMthI bahAra Ave che, tyAre pote ja potAne prakAzita rUpe jUe che. A ajJAna potAnA viSayamAM gerasamaja bhareluM eka prakAranuM mAhAtmaka pariNamana che, jayAre A pariNamana zamI gayuM, tyAre abhuta pratibhAsa thayo che. je Atmadravyano pratibhAsa thayo che, tenA viSayamAM pUrve ghaNuM AkhyAna karyuM che. eTale siddhikAre paNa ahIM 'bhAsyuM nija svarUpa', ema kahIne svarUpano saMkSepa karyo che. je svarUpa bhAsyuM che, te koI sAdhAraNa tattva nathI paraMtu asAdhAraNa, vizvavyApI anaMtazakitanuM bhAjana, akhaMDa, avinAzI, trikAlavartI, zAzvata, avicchedya, avibhedya, nitya tattva che. jenA maMgalamaya darzanAmAtrathI karmapiMDonA gAtro gaLI jAya che. svataH ghAti karmonA baMdhano tUTI paDe che. abaMdhaka evuM A kSAyika bhAvothI bharapUra Atmatattva AzravanI badhI zreNIone baMdha karI, baMdha tattvanI beDIone toDI sAkSAt nibaMdhabhAva pragaTa kare che. je bhAsyuM che, te AvuM alaukika tattva che. - sarva prathama AtmasiddhinI prathama gAthAmAM je svarUpa samajayA vinA.' kahyuM che, te prakRti jagatanA badhA dravyonA svarUpanI jema AtmasvarUpathI paNa jIva anabhijJa hato, tethI anaMta duHkhasAgaramAM sabaDato hato paraMtu have sadagurudevanI kRpAthI te svarUpa pratibhAsita thayuM che. A gAthA prathama gAthAnA udbhuta praznanA pratyuttara rUpe pragaTa thaI che. baMne gAthAnuM anusaMdhAna eka vizeSa avasthAne Igita kare che. eka avasthA aMdhakAramaya che, jayAre bIjI avasthA prakAzamaya che. eka avasthA duHkhasAgara che, jayAre bIjI avasthA sukhadhAma che. eka avasthAmAM bhaTakavApaNuM Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, jyAre bIjI avasthAmAM sthiti che. gAthAmAM kathita svarUpanI jhAMkhI te parama puNyamaya uttama upalabdhi che. jo ke svarUpa to akathya, avaktavya, zabdAtIta ke azabdaya che jethI zabdomAM tenuM citra utArI zakAya tema nathI paraMtu jema zrI siddhasena divAkare kalyANamaMdira stotramAM kahyuM che ke prIti parisaH sarasoDanittoDapi NLA pipAsu mATe bhale sarovara dUra hoya paraMtu tenI nikaTa javAthI sarovaranI zItaLa havA zAMtidAyaka bane che. te ja rIte svarUpa bhale zabdAtIta hoya arthAt zabdothI dUra hoya paraMtu svarUpanI nikaTavartI avasthAne pragaTa karanArA zabdo paNa svarUpanI jema sukhadAyI bane che. astu. ajJAna dUra thayuM ane svarUpanI prApti thaI. A ubhaya kriyA eka ja avasthAnI vidhiniSedha rUpe vyAkhyA kare che. jema cakSu khUle ane rUpanuM darzana thAya che. ekamAM AvaraNathI mukti che ane bIjAmAM guNa prAgaTaya che. ekamAM pratibaMdhakano abhAva che, bIjAmAM anubaMdhanuM prAgaTaya che. A rIte traNa traNa bolanI samApti karI gAthAmAM kathita caturtha bolano bhAva tapAsIe. (4) zuddha caitanyatattva : ApaNe barAbara jotA AvyA chIe ke dravyamAM svataH potAnI kriyAtmaka zakti che. dArzanika bhASAmAM tene guNadharmitA kahe che. dravya potAnA svarUpamAM sthira rahIne niraMtara guNAnusArI kriyAzIla banI rahe che. jainadarzanamAM AvI kriyAzIlatAne paryAya paNa kahe che paraMtu yAda rAkhavuM ghaTe che ke dravyanI kriyAzIlatA sAMyogika avasthAmAM pArasparika mizrabhAva pAmI kriyAzIlatAnA sAmarthya ane asAmarthyane pragaTa kare che. jema agnimAM kASTa baLe che, tyAre agninI kriyAzIlatAthI kASTanI sthitirUpa kriyA parAbhUta thaI jAya che ane agninuM sAmarthya pragaTa thAya che. A che mizra avasthAnI vAta paNa dravya jayAre nirALuM thAya ane aprabhAvya sthitimAM Ave che, tyAre tenI maulika zakti pragaTa thAya che. jema dravyomAM potAnI maulika zakti che tema AtmadravyamAM paNa potAnI alaukika zakti che. A zakti jJAnazakti sAthe joDAyelI che. jJAnayukta AtmadravyanI je anupama zakti che, tene caitanya kahevAmAM Ave che. citta zabda jJAnavAcI che ane citta jemAM joDAyeluM che, tevI ananya zakti caitanyazakti che. cetanApiMDa sadA sarvadA aprabhAvya che. karmayukta avasthAmAM paNa karmano prabhAva bhautika dravya ane vibhAva zakti upara paDe che. karmo game tevA prabaLa hoya paraMtu mULabhUta caitanyazakti para prabhAva pADI zakatA nathI ane tene AvarI zakatA nathI. upayoga bahirmukha hovAthI caitanya tirohita hoya che paraMtu tenI zakti akhaMDa ane avinAzI hoya che. jyAre saddagurunA nimittathI jJAnano uddabhava thAya ane draSTi aMtarmukha thAya, tyAre caitanyapiMDa draSTigocara thAya che, teno navo uddabhava thato nathI, je che te ja prakAzita thAya che. A caitanya kriyAzIla hovA chatAM tene potAnA kSetramAM kazuM kriyAtmaka kartavya hotuM nathI. temAM vidhirUpa kriyA nathI paraMtu niSedhazakti pracaMDa che. game tevI bahAranI vikArI zaktino te sahaja parihAra karI zake che. have ajJAnanA vAdaLA A caitanyapiMDane gherI zakatA nathI. te ja rIte rAgAdi koIpaNa Azravo paNa UbhA rahI zakatA nathI. karmacetanAnA AdhAre udayamAna vibhAvo paNa udita thaIne kharI paDe che. gADhaka svataH ochI sthitinA thaI Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vilaya pAme che. caitanyapiMDanI niSedha zakti prabaLa hovAthI AtmAnA adhyAtmakSetramAM koIpaNa viTaMbanA UbhI thaI zakatI nathI. ahIM gAthAmAM je cetanArUpa'nI vyAkhyA karI che, te caitanyapiMDa pragaTa thatAM arthAt dRSTigocara thatAM manoyoga ItyAdi yoga ane upayoga bAhya dravyo sAthe joDAyelA hatA, teno saMbaMdha viccheda thatAM have jIvAtmA svasattAnI prApti thavAthI AnaMda vibhora banI jAya che. cetanArUpa te hakIkatamAM svasvarUpa ja che. jo ke svarUpa zabdamAM paNa 'sva' samAviSTa ja che, tethI cetanArUpa te potAnuM rUpa che. cetanArUpa bhAsyuM che, teno artha che ke, potAnuM rUpa ja bhAsyuM che. darpaNamAM jema mukhano pratibhAsa thAya che, te koI anyanuM mukha nathI paraMtu potAnuM ja mukha che. darpaNamAM UThatuM pratibiMba ane vAstavika mukhanuM biMba baMne eka hovA chatAM dvidhA dekhAya che, tema jJAnarUpa darpaNamAM cetanArUpa svabiMbanuM ja pratibiMba che. dvidhAbhAva che, te jJAnazaktinI ja lIlA che. kahevAnuM tAtparya che ke jIvAtmAmAM jema anaMta jJAnazakti che tema anaMta kriyAtmakazakti paNa saMcita che paraMtu te akriyabhAve saMcitabhAve rahIne AtmAnuM astitva jALavI rAkhe che. A che caitanyapiMDa. (5) ajara-amara sthiti 'jara' ane 'mara' te paudgalika zaktinA AdhAre pragaTa thayelA zabdo che. 'jara'no artha jIrNa arthAt temAM jharavAnI ke kharavAnI kriyA thAya che. parokSabhAve jara'no artha janma paNa thAya che. jyAre jharavAnI sthiti pUrNa thAya, tyAre 'mara'nI sthiti Ave che arthAt mRtyu Ave che. A rIte janma dhAraNa karavo, jharavuM ane mRtyu thavuM, A traNe kriyA niraMtara cAlu rahe che. cetanAyukta dehadhArI jIvo ane jaDa padArthomAM paNa A traNe kriyAno pravAha nihALI zakAya che. kuMbhAre ghaDo banAvyo, ghaDAno janma thayo paraMtu udbhUta thayelo ghaDo kAyama eka rUpe raheto nathI. tenA paramANu jharavA lAge che ane te pUrNa jharatAM jharatAM phUTI jAya che. gRhasthe gharanuM nirmANa karyuM, bIjI ja kSaNe temAM parivartana pAmavAnuM zarU thAya che arthAt jIrNa thavAno prAraMbha thaI jAya che ane aMte nAza pAme che. jIrNa thavAnI kriyAmAM skaMdhonA baMdhananA AdhAre tIvratA ke maMdatA ItyAdi kriyAomAM ghaNuM vaibhinya jovA maLe che. sUkAyeluM pAMdaDuM thoDA divasamAM naSTa thaI jAya che. jyAre eka hIro hajAro varSanI sthiti laIne Ave che ane aMte te paNa nAza pAme che. jaDa-cetana badhA dravyomAM eka sthitinuM nirmANa hoya che, te kAladravyano prabhAva che. A 'jara'- 'mara' nI sthiti bhautika-rUpI dravyanA AdhAre che. arUpI evo AtmA jIrNa paNa thato nathI ane marato paNa nathI. - na khAyate priyate vA vipazcita / bhagavadgItA pokArIne kahe che ke A AtmA che, te vipazcid che arthAt jJAnagaMbhIra che, te janmato paNa nathI ke marato nathI. ApaNA siddhikAre paNa AtmAne ajara, amara ane avinAzI kahyo che. ajara ane amara kahevAmAM jIvAtmA jarA ane mRtyuthI pare che, tevo suprasiddha bodha A gAthAmAM paNa pragaTa thayo che. jarA arthAt jIrNa thavuM, temAM dehadhArInI jarA avasthA karma sAthe saMbaMdha dharAve che. pudgalaparivartana te pudgalano svabhAva che. dehamAM baMdhAyelA skaMdho kAlakramamAM (280) Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parasparanA baMdhabhAvathI mukta thatAM jAya che ane zarIramAM eka nizcita rUpe parivartananI avasthA UbhI thAya che. A jarA te zarIranI jarA avasthA che. vRddhatva te dehadharma che. tenA nimitte thatAM sukha duHkhAdi pariNAmo vedanIya ke mohanIya karmajanya pariNAmo che. ahIM kahevAnuM tAtparya che ke atmA A badhA dehajanya bhAvothI nirALo che. te ja rIte maraNakriyA paNa dehamAM ja thAya che. dehanA pudgalaskaMdhonuM vimocana thatAM prANaprakriyA aTakI jAya che, bAhyacetanA vilupta thatAM maraNa thayuM tema manuSya mAne che. hakIkatamAM arUpI jJAnaghana caitanyapiMDa evo AtmA mRtyuthI pare che paraMtu laukika jagatamAM dehAdi kriyAo ane dehadhArInuM vizeSa mahattva che, jethI maraNano AghAta-pratyAghAta bRhad rUpe jovAmAM Ave che. manuSya paNa ajJAnanA kAraNe maraNathI bhayabhIta hoya che. jo tene ajara-amara svarUpa samajAya ane gADha mohAdi pariNAmono kSepa thayo hoya, to ajara-amarapaNAnuM bhAna TakI rahe che. zAstrakAra bAheMdharI Ape che ke jIvAtmA ajara-amara che. A svarUpanuM bhAna karI le. A gAthAmAM paNa ajara-amarapaNAnA bhAva pragaTa karI siddhikAra parokSabhAve jIvane mRtyunA bhayathI dUra kare che. ApaNe ajara-amara bhAva upara thoDo dRSTipAta karI AgaLa vadhazuM. samagra zAstrakAroe tathA vizeSa rUpe jainadarzane amara sthiti upara bhAra Apyo che. amara thavuM, te sAdhanAnuM lakSa che. mRtyunA parihAra mATe laukika jagatamAM paNa ghaNo prayAsa karavAmAM Avyo che ane adhyAtmazAstromAM jIva sadAne mATe mRtyuthI mukta thAya tevo saMkalpa ane tene anukULa sAdhanAno prayoga karavAmAM Avyo che. prazna che ke A mRtyunuM rahasya zuM che ? zuM mRtyu hakIkatamAM koI rahasyamaya ghaTanA che ke tenI pAchaLa koI gupta zaktino dorI saMcAra che ? mRtyunuM kSetra eka nAnAmAM nAnA jaMtuthI laI moTAmAM moTA cakravartIo, devAdhidevo, avatArI puruSo sudhI vyApta che. vizvano eka atUTa ane abAdhya siddhAMta hoya, to te mRtyu che. mRtyuthI parenI paristhiti te phakta jJAnAtmakabhAva che ane manuSya amarabhAvanI kalpanA paNa karI che. tenuM kAraNa che ke mRtyu, dravyonI ke tenA saMmilananI vacagALAnI eka prakriyA che. mULabhUta dravyo kyAre paNa vinAza pAmatA nathI. eTale A sUkSmatattvomAM amara sthiti joI zakAya che. tene pratyakSa na nihALI zakAya paNa anumAna ke zAstra pramANathI siddha thAya che. eka tarapha mRtyunI pracaMDa prakriyA che, jyAre bIjI bAju amara bhAva akhaMDarUpe jhaLakI rahyA che. jJAnIjanone ane virakta AtmAone amarabhAvonuM AkarSaNa che, jethI sAdhako amaratvanI sAdhanA karI rahyA che paraMtu Azcarya e che ke maraNanI gUMthI rahasyamaya banelI che. mRtyu thAya che te hakIkata che paNa teno bheda koI jANI zakatA nathI. koI IzvarIyasattA mRtyuno dorIsaMcAra kare che te paNa eka mAnyatA che, jyAre mRtyunA je nizcita kAraNo che, te paNa eka prabaLa sattA ja che. tene paNa IzvarIyasattA kahI zakAya. A krama evo che ke thoDeghaNe aMze tene karma sAthe joDavAmAM Avyo che. zAstramAM sopakrama, nirUpakrama AyuSya, vyavadhAnasahita ane vyavadhAnarahita AyuSya, jaldI bhogavI zakAya tevA jIvanano aMta karanAruM mRtyu ane pUrNa AyuSya bhogavI zakAya tevA jIvanano aMta karanAruM mRtyu, AvA aneka bheda prabheda che. jainazAstromAM ATha karmomAM eka svataMtra AyuSyakarmanI paNa prarUpaNA che. (1) Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyuSyano saMbaMdha konI sAthe che, te eka gUDha viSaya che. keTalAka vicArako AyuSyano saMbaMdha kAla sAthe joDe che, jyAre bIjA keTalAka zvAsocchavAsa sAthe joDe che. hakIkatamAM ciMtana karatAM ema jaNAya che ke AyuSya kAla ke zvAsocchavAsathI nirALuM che. AyuSyakarma eka svataMtra, nirALo pulapiMDa che ane A pudgalapiMDano svabhAva dhIre dhIre kSayagAmI thavAno che. AyuSyanA dalito svataMtra rUpe jharatA rahe che, kharatA rahe che. te saMpUrNa jharI jatAM vyaktinuM mRtyu thAya che. A pudgalakSaraNa kyAreka nimittanA AdhAre tIvagAmI bane che, jyAre svAbhAvika kramamAM maMdagAmI hoya che. pugaladravyano kSaya thavAmAM je kAMI samaya lAge tene kAlasthiti sAthe joDavAmAM Ave che ane kSaraNa daramyAna zvAsocchavAsanI prakriyA cAlu hovAthI AyuSyanI gaNanA zvAsocchavAsa sAthe paNa karavAmAM Ave che. hakIkatamAM zvAsocchavAsa ke kAla AyuSyanA niyAmaka nathI paraMtu AyuSyanA dalikono apacaya te ja mRtyunuM kAraNa che. be pattharane joDanAruM rALa-simeMTa dravya khatama thAya, to baMne patthara jUdA ja che, te ja rIte AyuSyakarmanA daliko khatama thAya che, tyAre audArika ane kArmaNa zarIra, baMne chUTA paDI jAya che ane jIvAtmA kArmaNa zarIra sAthe gati karI jAya che. zAstrakAronuM mAnavuM che ke sadAne mATe AyuSyakarmano baMdha aTake ane kAzmaNa zarIra kSaya pAme, to jIvAtmA amaraNazIla-amara che. Ama mRtyunuM rahasya karmamImAMsA sAthe joDAyeluM che. mRtyunuM saMpUrNa rahasya atyAra sudhI rahasyamaya ja che paraMtu e nizcita che ke mRtyu te maTIryAlIsTa che, jyAre jIvAtmA te nirguNa ane nirAkAra tathA ajara-amara avinAzI tattva che. A gAthAmAM te bhAva spaSTa karIne AtmasvarUpane pUrNa rUpe prakAzita karyuM che. () vinAzano vilaya (nAzAbhAva) - saMsAramAM be prakAranA dravyo prasiddha che, vinAzI ane avinAzI. jo ke vinAza ane avinAza baMnemAM eka rahasya chUpAyeluM che. hakIkatamAM mULabhUta badhA dravyo avinAzI hoya che. saMsAramAM koIpaNa cIjano samULa nAza thato nathI. vinAzazIla avasthA eka prakAranI sAMyogika avasthA che. dArzanika draSTie dravya-paryAyanI apekSAe vicArIe to paryAyamAtra prAyaH vinAzI che. vinAzanI eka sUkSma kriyA paryAyajanya hoya che ane te niraMtara cAlatI rahe che paraMtu paryAyano vinAza te dravyanA vinAzanuM lakSaNa nathI. paryAya eka prakArano guNadharma che ane paryAyanI paraMparAnI apekSAe paryAyaparaMparA avinAzI che, te niraMtara cAlyA kare che paryAyaparaMparAno koI nAza karI zakatuM nathI. astu. have ApaNe jene vinAzI kahevA mAMgIe chIe, tenA upara dRSTipAta karavo ghaTe che. uparamAM jema kahyuM tema vinAza te sAMyogika tattva che. be dravyonA AdhAre je kRtrima racanA thAya che ane mAyAvI saMsAra pratyakSabhUta thAya che te che sAMyogika racanA. saMpUrNa drazyamAna jagata A sAMyogika dravyanI lIlA che. A badhA sAMyogika bhAva maryAdita sthitivALA hoya che. sthiti pUrI thatAM laya pAme che, teno vinAza thAya che. vinAzanI prakriyA kyAreka naimittika hoya che. nimittanA pratikULa saMyogathI je racanA thaI che, te nAza pAme che athavA tenuM parivartana thAya che. bhautika drazya aNu-paramANamAM pheravAI jAya che. eka rIte kaho to tenuM rUpAMtara thAya che. je dArzaniko nAzane mAnatA nathI, te avasthAMtaranA siddhAMtane mAne che paraMtu avasthA badalAtAM eka avasthAno nAza thayo che, te pratyakSa ghaTanA che. kuMbhAra mATIno ghaDo banAvyo, tyAre ghaDAnI racanAnI eka sthiti kAlakramamAM nizcita ANNNN NANA NANA S SSNNNNN Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. te sthiti pUrI thatAM paramANuo vilaya pAme che. A sthiti pAkI na hoya, tema chatAM te pratikULa nimittanA kAraNe ghaDo phUTIne ThIkarA thaI jAya che. jene ame sAMyogika vinAza kahIe chIe. saMyoga pote sthitizIla hoya tevuM lagabhaga jaNAya che. zAzvata dravyanA saMyoga ke arUpI dravyanA saMyoga zAzvata hoI zake che paraMtu azAzvata evA skaMdhonA saMyoga azAzrvata hoya che. kAlakramamAM mAyAvI jagatanuM parivartana ane teno vilaya thAya ja che, mATe jagata nAzavAna che ema kahevAya che. vibhramanuM sthAna - badhu nAzavAna che ema samajavAthI jIvana ke jIva paNa nAzavAna che, tevo bhrama thAya che kAraNa ke maraNa pachI ke dehano vilaya thayA pachI kazuM jANI zakAtuM nathI ke pratyakSa koI anubhava thato nathI, tethI avinAzI evA AtmAno sAkSatkAra karavo ke tenA viSayamAM nizcita anumAna karavuM, durlabha banI jAya che. zAstra pramANa avinAzI tattvanuM varNana kare che paraMtu zAstrajJAnathI teno sAkSAtkAra thato nathI eTale A vibhrama eka AMdhaLI khAI che. aMdhakArapUrNa guphAmAM praviSTa thayelo vyakti divyadruSTi na hoya, tyAM sudhI guphAnA rahasyane jANI zakato nathI. A gAthAmAM paNa ApaNA siddhikAra potAnA anubhavarUpa zabdapramANa Ape che ane AtmA avinAzI che tema kahIne nAzavAna saMsAranuM eka dhruva satya uccAre che paraMtu chevaTe to sAdhake A anubhUta vANIno dora pakaDIne sAdhanA karavI ja rahI... ane sAkSAtkAra na thAya, tyAM sudhI avinAzI evA Atmadevane jJAnAtmakadazAmAM svIkAra karI satyamayajJAnamAM ramaNa karavuM jarUrI che. uparyukta vibhrama javAthI jIvana sAthe joDAyelA vinAzano paNa vilaya thaI jAya che. vinAza pote paNa vinAzI che. vinAzano vilaya thatAM avinAzI parama brahma paramAtmA svarUpa AtmA jhaLakI UThe che. avinAzIno saMkalpa mAtra paNa aNu aNumAM ane kaNa kaNamAM zAzvata sthitinA bhAvano anubhava karAve che. adhuva tArAnA AkAzamaMDaLamAM jema dhruvano tAro sthitizIla che, tema adhuva evA A saMsAramAM dhruvanA darzana thAya che ane niraMtara AtmadravyanuM astitva eka ajabano prakAza pAtharI jAya che. vinAzano vilaya te muktidhAmanuM pagathiyuM che. (7) dehAtIta sthiti - kavirAjano pradhAna sUra AdhyAtmika jagatamAM gUMjI rahyo che - deha chatAM jenI dazA varte dehAtIta'. dehAtIta avasthA be prakAre pragaTa thAya che. 1. deha gayA pachI zAzvata sthitinI prApti thAya che te dehAtIta avasthA che. 2. deha hovA chatAM dehAtIta dazAno anubhava karavo. AtmasiddhinA A padamAM dehAtIta zabda dehAtIta avasthAno dyotaka che. te baMne prakAranI dehAtIta avasthAne pragaTa karI rahyo che. dehAtIta avasthA kahevI, te eka prakArano madhura bhAva che paraMtu A dehAtIta avasthA zuM che? kyAre dehAtIta kahI zakAya ItyAdi bhAvone samajyA pachI samajAze ke dehAtIta avasthA keTalI durlabha che. hakIkatamAM jyAM sudhI deha che, tyAM sudhI deha ane AtmAno saMparka TALI zakAto nathI eTale kriyAtmaka rUpe dehAtIta avasthA saMbhavatI nathI ane je saMbhave che te dehAtIta avasthA siddhabhagavaMtonI che. kriyAtmaka rUpe deha ane AtmAno sarvathA saMbaMdha viccheda thAya, tyAre ja dehAtIta avasthA udbhave che. dehAtIta eTale deharahita. have Nis ith sississsssssssssss Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe prastuta graMthamAM athavA sAdhanAmAM jene dehAtIta avasthA kahevAmAM AvI che, te jJAnAtmaka dehAtIta avasthA che. dehanuM pariNamana ane AtmAnuM pariNamana sarvathA bhinna che. e ja rIte vibhAvAtmaka AzravonuM pariNamana paNa svataMtra che. AtmatattvanuM pariNamana guNAtmaka che, svabhAva rUpe AtmA pariNamana kare che. jyAre jJAnavRSTi khule che, tyAre badhA pariNamano nirALAnirALA dekhAya che. jJAnathI jANI zakAya che ke AtmAmAM bilakula bhautika pariNamana nathI. bhautika pariNamana dehamAM hovA chatAM dehathI ta nirALuM che. dehanuM je kAMI halana-calana thAya che te dehanI potAnI zakti che. karmacetanAnuM je kAMI halana-calana thAya che te karmazakti che. jJAnAtmaka je nirdoSa pariNamana thAya che, jemAM udayabhAvano jarA paNa vikAra nathI, tevuM pariNamana e Atmazakti che. pote potAnA gharamAM rahIne potAnuM kArya karI zake che. te ja rIte deha dehamAM rahIne dehanA kAryo kare che. jema koI bAI reTiyo calAvI sUtara kAMte che, tyAre reTiyo potAnI sattAnusAra gatizIla banI potAnuM kAma kare che. bAInA hAtha-paga vagere halana calana karI dehAtmaka kArya kare che ane huM sUtara kAMtu chuM ane A sUtara mAruM che ItyAdi vibhAva pariNamana, e bAInI karmacetanAnuM pariNamana che paraMtu A sUtara che ane tenA guNo nirALA che, te varNa, gaMdha, rasathI paripUrNa che, AvuM je jJAna pariNamana thAya che, te jJAna cetanA che. jenA mohAdika pariNAmo zamI gayA che ane mithyAtva pIgaLI gayuM che, tene A tripuTI saMyoga vibhakta dekhAya che. sahune nirALA jANI pote tenAthI ghaNo dUra che, tevuM je jJAna thavuM, te dehAtIta avasthA che. dehAtIta avasthA te zuddha eka upayoga pariNati che. A pariNati barAbara TakI rahe, te mahattvapUrNa che kAraNa ke udayabhAvI moha pariNAmo dehAtIta avasthAne sthira thavAmAM bAdhaka bane che. ahIM ApaNe dehAtIta avasthA zuM che, te jANyuM ane te ghaNI durlabha che, te paNa samajAya tevuM che. chatAM paNa jJAnI mahAtmAo mATe AvI avasthA sulabha che. dehAtIta avasthAmAM vicaraNa karavuM, te paramahaMsa parivajana jevuM che. dehAtIta avasthAne eka prakAre zuddha avadhUta avasthA sAthe sarakhAvI zakAya. dehAtIta avasthAno pAro jo caDe, to manuSya bahAranA badhA kartavyo karavA chatAM tenA bojathI nirALo rahe che. kabIra kahe che ke bAkInA badhA nazA kSaNika ane mAdaka che paraMtu A jJAnano nazo caDe, to te kyAreya nAza pAmato nathI ane te mAdaka paNa nathI, A spaSTa dhruva avasthA che." dehAtIta avasthAmAM vicaraNa te vAstavika saMyamayAtrA che. tIvra jJAnAtmaka bhAvothI kartRtvano ahaMkAra vichinna thaI jAya che. paradravyonI pariNatine paramAM mAnI svadravyane svamAM nihALI kartA karmanI kaDI toDI nAMkhe che eTale karmabaMdhanI kaDI paNa tUTe che. dehAtIta avasthA prAyaH sarva saMmata AMtarika tyAga bhAvanI UMcI avasthA che ane AtmA svayaM dehAtIta hovAthI deha svarUpano jJAtA banI jAya che. A gAthA upara sAta bolanA mAdhyamathI vistArathI vicAra karI, gAthAnA tattvone sparza karavA prayAsa karyo che. aMte dehAtIta avasthAnuM AkhyAna karI gAthAnA sanmAnanIya ane Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdaraNIya bhAvone samajyA pachI teno AdhyAtmika saMpUTa nihALI teno upasaMhAra karIzuM. jo ke badhA bola AdhyAtmika saMpUTa jevA ja che. ekathI eka nirALA bhAvo rasaprada thaI Atma svarUpamAM snAna karAve che. ApaNe e badhA bhAvone eka sAthe nihALI adhyAtmasaMpUTano AnaMda laIe. AdhyAtmika saMpUTa : saMpUrNa gAthA je bhAvo pradarzita karI rahI che, temAM jema dehAtIta avasthA che tema zabdAtIta avasthAno pratibhAsa thAya che. AtmA vize ghaNA zabdo kahyA pachI paNa zabdo apUrNa paDe che kAraNa ke tenuM svarUpa svayaM zabdAtIta che. kharuM pUcho to bhASA paNa eka prakArano vikAra che. jayAre jIvanI ayogI avasthA Ave che, tyAre manoyoganI jema vacanayogano paNa parihAra thAya che. "vana parva vivAra' vacana eka prakAre pratighoSa utpanna kare che ane vaLI vANI dvArA je mana UMcI avasthAmAM javuM joIe tene zAbdika arthamAM ramaNa karAve che. zabdono je artha ke tAtparya che te AtmalakSI hovA chatAM teno prabhAva bhautika hoya che. A gAthA paNa ApaNane dehAtItanI jema zabdAtIta avasthAnuM paNa bhAna karAve che. mANasa jayAre kinAro choDe tyAre ja nadImAM DUbakI mArI zake che, tema deha ke zabdarUpI kinAro choDyA pachI ja vAstavika bhAvomAM te ramaNa karI zake che. je padArtho vizvanA vacana sAMbhaLatA nathI chatAM paNa te potAnA guNadharmothI paripUrNa rahe che. zabdono prabhAva e eka prakAranA jJAnAtmaka vRttirUpI taraMgane pedA kare che. jyAre zabda zAMta thaI jAya che ane taraMga paNa zamI jAya che, tyAre ataraMgita avasthA pragaTa thAya che. jyAM dehano prabhAva nathI, ahIM deha kahyo che te deha pUrato ja sImita nathI, deha te kAyAyoga che paraMtu deha sAthe vacana yoga paNa che. eTale dehAtItano artha vacanAtIta ke zabdAtIta thAya che. Ama baMne yoganA prabhAvone jANIne manayogathI paNa pare evA svarUpanuM bhAna ke ramaNa, e A gAthAno mULabhUta AdhyAtmika saMpUTa che. upasaMhAra H kramazaH siddhikAra eka pachI eka sopAna upara caDhatAM jIvanI Urdhvagati mATe utthAna karI rahyA che. A gAthA paNa e kramamAM Atmika bhAvone pradarzita kare che. Atma svarUpa zuM che tenuM AkhyAna kare che ane sadgurUnA upadezathI ziSyanA ke zrotAnA mana upara kevo suMdara prabhAva paDayo che te "bhAsya nija svarUpa te..." tema kahIne siddhikAra saMtuSTinI abhivyakti kare che. mANasa jema bhautika jagatano jANakAra hoya ane bahAranA bahumUlya padArthonuM mUlyAMkana paNa karato hoya paraMtu svayaM potAnA viSayamAM jarA paNa mUlyAMkana karyA vinA ajJa banI aMdhArAthI AvRta hoya, to tevA supAtra jIvo mATe A gAthA svamUlyanuM bhAna karAvI AtmatattvanuM mUlyAMkana karI svayaM uttama avasthAno adhikArI che tevuM sUcana kare che ane jeNe A sAMbhaLyuM ane jANyuM, te dhanya banI gayA che, gAthAmAM tevo upasaMhAra karyo che, A ja kramamAM AgaLanI gAthA paNa jIvane uttama avasthAnuM bhAna karAvavA mATe pravRta thAya che. to ApaNe have ekaso ekavIsamI gAthAno upoddAta karIe. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-1ra1 upoddAta : kAraNa vagara kArya na nIpaje, tema khAsa kAraNothI ja jIvanI ajJAna dazA TakI rahelI che. kAraNano laya thatAM kAryano paNa laya thAya che. jIvanamAM kartRtvano ahaMkAra amuka maryAdA sudhI ja khAsa kAraNothI astitva dharAvato hato ane have A kartutvano ahaMkAra sahaja bhAve gaLI jAya che. jJAnano uddabhava thatAM jIva kartA maTIne akartA thaI jAya che. bhoktA maTIne abhokatA banI jAya che. sAdhakanI vRtti ane pravRttimAM mULabhUta sAMgopAMga parivartana Ave che ane AvuM parivartana thavAmAM nizcita kAraNa paNa che. nizcita kAraNathI nizcita kAryano uddabhava thayo che. AkhI gAthA jIvanA eka alaukika rUpAMtaranI abhivyakti kare che. kAvyakalAmAM siddhahasta evA ApaNA sidvikAra bahu ja thoDA sAmAnya gujarAtI zabdomAM gItanI laya sAthe adabhata rIte AtmasthitinuM gaMbhIra varNana kare che, gaMbhIra bhAvono udghoSa kare che. have ApaNe gAthA tapAsIe. latA bhotA karmano, vibhAva varte thAya vRtti vahI nijabhAvamAM, thayo akatAM tyAMya A 1ra1 | A gAthAmAM mULabhUta zabda "vRtti che. "vRtti vahI nijabhAvamAM e pramANe kahyuM che, teno artha e che ke vRtti jayAre nijabhAvamAM vahetI nathI, tyAre viparIta paristhiti thAya che, vRttinuM nijabhAva tarapha vahana thAya, te parama Avazyaka che. jyAM sudhI vRtti nijabhAva tarapha vahana na kare, tyAM sudhI saMsArI bhAvonuM tAMDava jAme che. A tAMDavane jaina paribhASAmAM vibhAva kahe che. vibhAva eTale viparIta bhAva ke vikArabhAva. vibhAva zabda AtmAnI sAthe joDAyelA bhAvAzravano vAcaka che. vibhAva eka prakArano Azrava che. jayAM sudhI vRtti jJAna sanmukha thatI nathI, tyAM sudhI huM kartA chuM,' huM bhoktA chuM. mArAthI badhu cAle che, huM na rahuM, to na cAle, evA vikArIbhAvo baMdhanakartA banI rahe che. mATe siddhikAra gAthAnA AraMbhamAM ja kahe che ke jIvAtmA vibhAvanA kAraNe kartA ane bhoktA bane che. kartA-bhoktAnA bhAva, te paNa eka prakArano vibhAva che. kartRtva eka Aropita bhAva che. ahIM kartutvano virodha nathI. game te rIte kartutva to rahevAnuM ja che paraMtu ajJAnanA kAraNe jIvAtmA anucita kartRtva potAnA mAthe oDhI laI nAhaka kartA bane che. sAdhanA dvArA A mithyAbhAvono parihAra karavAno che. ahIM kartRtvano parihAra nathI paraMtu kartApaNAnA ajJAnano parihAra che. karmathI ja karmanI lIlA cAle che. pUrvakarmanA udayabhAvo navA karmonA kartA che. vAstavika kartutva karmanA pakSamAM che. zuddha AtmA to karmano akartA che. karmano kartA na thavuM, te mukhya lakSa che. jeTalA aMze karma thaI rahyA che, teTalA aMze jIva temAM sAkSI banIne nimitta kAraNarUpe upasthita che. jIvAtmA AMzika nimittarUpe kAraNabhUta che paraMtu te kAraNa hovAthI kartA nathI. mALI bIjane rope che, tenuM siMcana kare che, bIja aMkurita thAya che, vRkSa rUpe pallavita thAya che, temAM vAstavika rIte bIja te vRkSanuM kAraNa che ane vRkSanuM nirmAtA paNa che. ( ). Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mALI nimittabhAve sAkSIrUpa kAraNabhUta che, mALIne vRkSano kartA kahI zakAya nahIM. mALI AMzikarUpe mAtra naimitika kAraNa che. mALI jo kartA bane, to te teno mithyAbhAva che. hakIkatamAM mALI vRkSano kartA paNa nathI, nirmAtA paNa nathI. mALI vRkSano akartA che. jo ke A sthUla udAharaNa paryApta nathI paraMtu hakIkatane samajavAmAM mAtra sahAyabhUta che. adhyAtmazAstranuM kahevuM che ke ajJAna avasthAmAM jIva kartA bane che, kartApaNuM Aropita kare che. hakIkatamAM te kartA nathI ane jJAnavRSTie paNa kartRtva siddha thatuM nathI kAraNa ke AtmA arUpI dravya che ane kriyA rUpI dravyanI che. arUpI dravyamAM evuM koI upakaraNa nathI ke te rUpI dravyano kartA banI zake. bAhmakriyA samaye jIvanI upasthiti mAtra hoya che paraMtu upasthiti hovAthI te kartA banato nathI. mukhya viSaya kAraNa ane kartAno che. kAraNa banavuM te pariNamana che ane kartA banavuM te ahaMkAra che. ahIM A sUkSmabhedarekhA samajavAnI che, vizvamAM je kAMI kriyAkalApa thAya che, te padArthanA guNadharma che. te padArthanuM yaugikabaLa che ane svataH athavA prayogarUpe tenuM pariNamana thatuM rahe che, temAM jIva kartA bane tevo koI avakAza nathI. je kAraNabhUta kartRtva che te paNa be prakAranuM che. (1) vAstavika kAraNa ane (2) kalpanAthI kAraNabhUta mAnI levuM, tevo mithyA kAraNabhAva. hakIkatamAM jayAM Atmadravya kAraNabhUta paNa nathI to te kartArUpa to hoya ja kyAMthI ? kadAca kAraNarUpa bhale hoya paraMtu kartA na banavuM, te paNa akartApaNuM che ane je kAraNa paNa nathI ane kartA paNa nathI, tyAM akartApaNAno bhAva te vAstavika akartApaNu che. nIcenI caubhaMgIthI A vAta vadhAre spaSTa thaze. kartAkAraNanI caubhaMgI : (1) kAraNa che ane kartAbhAva paNa che. (3) kAraNa nathI paNa kartAbhAva che. (2) (4) kAraNa che paraMtu akartAbhAva che. kAraNa nathI ane kartAbhAva paNa nathI. prathama bhaMga anusAra Atmadravya sUkSma nimittabhAve kAraNa che, upAdAna rUpe karma kAraNa che. A baMne kAraNa sthitimAM jIva ajJAnanA kAraNe kartAbhAva kare che. bIjA bhaMgamAM vRtti svabhAva sanmukha thaI javAthI kAraNa kAraNanA sthAne che ane jIva akartA banI jAya che. hakIkatamAM jIva kartA nathI. trIjA bhaMgamAM mithyAbhAva che. kAraNa na hovA chatAM kAraNa ane kartA baMneno Aropa karIne jIva kartA bane che. hakIkatamAM Atmadravya bhautika kriyAnuM kAraNa nathI ane samyak samajaNathI jIva akartA che paraMtu pratyakSarUpe jIvanuM je kartRtva dekhAya che te sAMyogika dravyanuM pariNAma che. svayaM jIvAtmA teno kartA nathI ane kartA nathI to bhoktA paNa nathI. jIvanI sAkSImAtra upasthiti hatI. huM kartA ke bhoktA chuM, te vibhAva hato. gAthAmAM A vibhAvano parihAra karavA mATe vRttine svabhAva tarapha laI javAnI preraNA ApI che. vibhAvanuM mukhya kAraNa vRttinuM bahirvahana che. vRtti te mAnasika prakriyA che paraMtu te ekalo manoyoga nathI, temAM jJAnabhAva joDAyelo che. eTale zAstromAM tene cittavRtti kahyuM che. pAtaMjalayogazAstramAM paNa cittavRtti nizeSastu yogaH / jo cittavRttino nirodha na thAya, to AtmasAdhanA ke yogasAdhanA thatI nathI. gAthAmAM paNa vRttinI (47) Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gatine pakaDI che. vRttinuM vahana arthAt tenI gati aMtarmukha thavI jarUrI che. vRttinuM caitanya sanmukha thavuM te Avazyaka che. vRttimAM jyAre sAkSAt pratibhAsa thAya ke A AtmA to nirvikArI, kriyAzUnya, akAraNabhUta evo nirALo akartA che. tene koI bhoganI apekSA nathI. bhogo je bhogave che ane bhoktA bane che, te sthUla dravyonI lIlA che. A sUkSma Atmadeva to phakta potAnA svarUpano ja bhoktA che, te saMsAranA bhogabhAvathI nirALo evo abhoktA che. vRtti jyAre nijagharamAM pahoMce che, tyAre teNe mAyAvI paDadA utArI nAMkhyA che ane teNe satyanA darzana karAvyA che. jIvAtmA have karmano kartA paNa nathI, bhoktA paNa nathI, kevaLa karmano ja nahIM paraMtu koIpaNa kriyAno kartA nathI. te akartRtvabhAve ja upasthita che. jIvAtmA prathamathI ja akartA hato paNa te mithyAbhAve kartA banI gayo hato. have kartApaNAnuM khobhaLuM utarI gayuM che ane vAstavika akartApaNAnuM svarUpa prakAzita thayuM che. pUrva padamAM je vibhAvano ullekha karyo che, te vibhAvano have vistArathI ghaTasphoTa karIe ane vAstavika akartApaNuM zuM che tenA darzana karIe. vibhAva - jainadarzana ke koI jJAnazAstromAM vikriyA te mukhya bAdhaka tattva che. yogonI sAthe joDAyelA doSo ke karmasaMskArathI udayamAna thatAM doSo vikriyAnuM kAraNa bane che. A vikriyA te vibhAva che. bhAva ke sadbhAva te padArthanA mULabhUta guNadharma che. jyAre vibhAva doSothI anupraNita thayelA pariNAmo ke bhAva che. jema zuddha jalanI dhArA vahe che, te potAnA guNadharmathI paripUrNa ane svacchabhAve vahI rahI che. mAno ke te pANInA pravAhamAM raMganI TIkaDI mUkI devAthI te pANI raMgathI prabhAvita thaIne raMgIna thaI jAya che ane raMgIna dekhAya che. pANImAM dekhAto raMga te pANIno vibhAva che. paradravyothI bhAva dUSita thatAM nathI paraMtu para pariNAmathI dUSita thAya che. kaSAya Adi doSo koI zAzvata doSa nathI. te asthAyI Azrava pariNAmo che. anAdikAlathI A Azrava pariNAmonI paraMparA cAlI Ave che. Azrava pariNAmo eka prakAranA udayabhAvo ke karmajanya pariNAmo che. te doSarUpe astitva dharAve che. A doSa bhAva sAthe joDAya ke bhAva doSa sAthe joDAya, tyAre bhAvanuM rUpAMtara thAya che ane zuddha kriyA maTIne vikriyA thAya che. viparIta ke vikArI kriyAzIlatA te ja vibhAva che. vikriyA te kSaNe kSaNe thatI vikArI kriyA che. AvI ghaNI vikriyAnA samUhane vibhAva kahe che. A vikriyAo anukULa ane pratikULa pariNAme rAga-dveSanuM rUpa dhAraNa karI jIvAtmAne mAyAmAM ramADe che. sukhAtmaka pariNAmo rAgAtmaka che, jyAre duHkhAtmaka pariNAmo dveSAtmaka che. A rIte vikriyAthI utpanna thato vibhAva je mAyAvI jALa phelAve che temAM jIva potAnA svarUpane bhUlIne kartApaNAno ahaMkAra kare che. hakIkatamAM te kartA nathI ane te kartA banI zakato paNa nathI. tenAmAM kartA banavAnI yogyatA paNa nathI chatAM ajJAnane vazIbhUta thaI jIva kartRtvabhAvanuM sevana kare che. gADInI bAjumAM doDato kUtaro evo bhrama kare che ke huM gADI doDAvuM chuM. gADI potAnA upAdAnathI doDe che. jIvanI tyAM kSaNika hAjarI mAtra che. hAjarI mAtrathI ja A mithyAbhAvonuM sevana thAya che. hakIkatamAM upAdAnane kartA mAnavAmAM Ave che. jo ke kartApaNu (48) Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabda ghaNo vyApaka che. kAraNa, karaNa, upakaraNa, adhikaraNa, nirmANa ane tene lagatuM jJAna te badhuM sAmUhika kriyAtmaka kartAbhAvamAM Ave che. eka kalAkAra rAjamahelano nakzo potAnA jJAnamAM utAre che. A jJAnanI kriyAthI laIne kalAkAra je dravyone AkAra Ape, te badhu kartAbhAvamAM samAviSTa thAya che ane tenA pariNAme huM kartA chuM evA bhramamAM jIva phasAya che. tenuM kartutva phakta jJAnabhAva pUratuM ja sImita hatuM ane A jJAnabhAva paNa vibhAva rUpa paryAya hovAthI zuddhAtmA to te jJAnabhAvano paNa karyA na hato kAraNa ke te akhaMDa AtmAnuM svarUpa na hatuM. te khaMDAtmaka jJAna hatuM. temAM rAga-dveSa ke karmajanya prabhAva hato, tethI mULamAM AtmA akartA che. akartA rahevAno che. svarUpanuM jJAna thatAM badhA kartutva bhAvanuM vamana thaI jAya che ane jIva pote akartA rUpe ja zAzvatabhAve draSTigocara thAya che. vibhAvanuM ATaluM spaSTIkaraNa karyuM, te sUkama jJAnAtmaka pariNatithI laIne karmajanya je kAMI pariNatio che te badhI vibhAvanA koThAmAM Ave che. akartA ane abhoktAnuM svarUpa - akartA kahevAnuM tAtparya e che ke jIvAtmA zuddha paristhitimAM koIpaNa kriyAno kartA na hovAthI saikAlika akartA che. kartApaNuM te vacagALAmAM AvelI vikArI bhAvonI paryAya che. manuSya ke prANI je karma kare che, jIva vartamAnakAlamAM te karmano kSaNika kartA che paraMtu hakIkatamAM te kartA nathI. akartApaNu te zAzvatasthiti che. kartutva te sApekSabhAva che. jyAM sudhI sApekSabhAva che, jyAM sudhI vikArIbhAvo ke vibhAva avasthA che, tyAM sudhI ja kartApaNAno ahaMkAra thAya che. hakIkatamAM to vibhAva avasthA samaye paNa jIvAtmA kartA na hato. vibhAvano kartA vibhAva ja hato paraMtu jIvamAM ajJAnavaza Aropita kartutva hatuM. akartAnI sAthe abhoktA zabda joDAyelo che kAraNa ke kartA ane bhoktA zabda sAthe bolAya che. zabda sAthe hovA chatAM tenI prakriyAmAM ghaNo phera che. bhogabhAva ke bhoknatva eka prakAranI parAdhIna avasthA che. jIvAtmA pApakarmano bhoktA banavA na cAhe to paNa tene pApakarma bhogavavA paDe che. bhogabhAva te eka prakAranuM saMvedana che ane A saMvedanamAM udayabhAvanI sAthe jJAnAdi kSayopazama bhAvo paNa joDAyelA che. azAtAvedanIyakarmanA udayathI vedanA utpanna thAya paraMtu matijJAnano kSayopazama thavAthI ja vedanAno anubhava thAya che. atyaMta alpa vikasita avasthAmAM karmano udaya hovA chatAM jIva te jANI zakato nathI. bhokatRtvabhAva paNa be prakArano che. puNyano bhoga ane pApano bhoga. puNyanA bhogamAM jIvanI parAdhInatA nathI. mohanIyakarmano prabhAva na hoya, to puNyanA bhogathI jIvAtmA nirALo rahI zake che. vastutaH pApa ane puNya, baMne udayamAna karyo hovAthI jIvanI mULabhUta saMpatti nathI. jyAre jJAna avasthA utpanna thAya, tyAre jIvane samajAya che ke A badho bhogabhAva karmajanya che. mohAdi pariNAmothI jIva teno bhokatA banI rAga-dveSanuM sevana kare che. mULamAM A AtmA karmano kartA paNa nathI ane bhoktA paNa nathI. katRtva ane bhokatRtva baMne vikArI pariNAmo che. A prakArano nizcaya thatAM jIvane potAnuM zuddha svarUpa samajAya che. tAlAlA (9) . Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva abhoktA che, teno artha evo nathI ke abhoktA svarUpanuM jJAna thatAM ja jIvane karmano bhoga aTakI jAya che. je zeSa udayamAna karyo che ane jyAM sudhI AyuSyakarmanuM baMdhana che, jIva sAthe manavacana-kAyAnA yogo joDAyelA che, tyAM sudhI karmono udaya thAya che ane teno prabhAva paNa paDe che. te vakhate jJAnanI jeTalI prabaLa sthiti hoya, teTalo udita karmonA prabhAvathI jIva potAne bacAvI zake che paraMtu vartAtarAyAdi karmono kSayopazama na hoya, manoyoganI prabaLatA na hoya, to jJAnIjIvone paNa karma avazya satAve che. nizcayathI jIva abhoktA hovA chatAM udayakAlamAM bhoktAbhAvano kSaNika prabaLa prabhAva paNa jIvane karma bhogavavAmAM parAdhIna banAvIne bhoktApaNAnuM bhAna karAve che. kahevAnuM tAtparya e che ke nizcayamAM jIvanI abhoktApaNAnI saikAlika avasthA hovA chatAM udayakAlamAM jIva bhoktA bane che paraMtu jJAna avasthA hovAthI nizcayathI huM abhoktA chuM, tevo prabaLa upayoga jIvane vibhAvathI mukta rAkhe che. jIva karma karavAmAM ghaNe aMze svAdhIna che. nizcayathI te akartA che ja paraMtu vartamAnamAM paNa pote pApakarmano kartA na bane, jyAM kartutvano yoga Ave, tyAM paNa rAgabhAvathI karma na kare, to karma karavA chatAM jIva akartA rahI zake che. A rIte jIvanI traNa avasthA thAya che. (1) jIva karma kare che ane ajJAna ke ahaMkArathI rAgabhAvathI kartA bane che. (2) karma karAya che paraMtu rAgabhAvathI mukta hovAthI karavA chatAM jIva akartA rahe che. (3) sAkSAt udayamAna karmo kharI gayA che ane have jIva sarvathA akartA banI arihaMta ke siddhapadamAM sthita thAya che. prathama avasthA ajJAnAvasthA che, bIjI avasthA te sAdhanAkALa che ane trIjI avasthA te siddhikAla che. kartApaNAnA bhAva gayA pachI ja jIvanuM utthAna thAya che. te ja rIte bhoktAbhAvanI paNa traNa avasthA che. 1) parAdhInabhAve karma bhogavAya che ane ajJAna avasthAmAM bhogabhAva vakhate jIva rAga-dveSanuM sevana kare che.. 2) karmo bhogavAya che paNa AtmajAgRti hovAthI anAsakta bhAve jIva pote abhoktA che ema mAne che, karma bhogavAya paNa AtmA abhoktA che, e jJAnadazA che. karmono aMta thatAM jIvano bhogabhAva pUrNa thatAM sAkSAt abhogabhAva pragaTa thAya che. prathama avasthA te sAMsArika baMdhanakALanI avasthA che. bIjI avasthA te sAdhanAkALa che ane trIjI avasthA te muktabhAva rUpa arihaMta ke siddha avasthA che. kahevAno sArAMza e che ke karmanuM katRtva e karmanA bIja che ane karmano bhoga te karmavRkSanA phaLa che. anAdikALathI jIva sAthe karmavRkSa joDAyeluM che. karma ja karmono kartA ane bhoktA che. A rIte karmanA mULa ane phaLa, baMne kartA-bhoktA banI ajJAnAvavAmAM jIvane potAnI sAthe bAMdhI rAkhe che ane jIva paNa kartA-bhoktAnI cAdara oDhIne karmalIlAne potAnI lIlA mAnIne rAga-dveSanuM sevana kare che. hakIkatamAM zuddha svarUpamAM jIvAtmA kartA paNa nathI ane bhoktA paNa gAma (2pa0) : hADakAkaDA paDakADaDaDaDaDahis Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI paraMtu dhyAna rAkhavuM ghaTe che ke A saikAlika zuddha avasthA che, te lakSa avasthA che ane je lakSa che te vAstavika che, mATe A gAthAmAM zuddha avasthAnI sthApanA karI che ane gAthA-43mAM siddhikAre AtmAne karmano kartA kahyo che, te vaibhAvika avasthAnuM sthApana karyuM che. A gAthAmAM zuddha nizcayAtmaka lakSyArthano bodha karAvyo che. A rIte jIva kartA kyAre che ane akartA kyAre che, te baMne dRSTikoNa spaSTa karyA che. ekamAM sAmAnya vartamAnakAlika dgazyamAna avasthA che ane bIjAmAM adrazyamAna evI vaikAlika sAkSAt avasthA che. A baMne gAthAothI karma zuM che ane akarma zuM che te paNa spaSTa thaI jAya che. hakIkatamAM karmanA AdhAre ja kartAno uddabhava thayo che ane karmabhoganA AdhAre ja bhogabhAva pragaTa thayo che. karma e mukhya siddhAMta che. karmathI akarma tarapha javuM, te sAdhanA che sAkSAt karmo choDavA, te paNa akarma avasthA che ane sarvathA karmahIna banavuM, te paNa akarma avasthA che. karma mATe to katva jAya, karma mATe to bhogano aMta Ave. tattvataH jANI levAnuM che ke akartA ane abhoktAnA siddhAMtamAM sakarma avasthA ane akarma avasthA mukhya bhAga bhajave che. karma karmanI jagyAe che. jIvAtmA tenuM adhikaraNa hovAthI kartApaNAno bojo vahana kare che. karma ane kartAno A eTalo gUDha viSaya che ke tene sAMgopAMga zabdadeha Apavo muzkela che. chatAM paNa AtmasiddhinA AdhAre yathAsaMbhava karma ane kartAnI mImAMsA karI che. samagra vizvamAM kartA koNa che, te prazna paNa hajI adhuro ja che. AtmAnI jema samagra vizvakartA koNa che, te paNa brahabhAve vizvavyApaka prazna che. vizvaniyatA rUpe Izvarane kartA mAnyA che, jyAre zrImada bhagavad gItAmAM bhagavad vANI tarIke aveDaruM svamAvatu pravartata ! evuM pada mUkIne bhagavAna svayaM paNa nirALA thaI gayA che ane potAne akartA batAvyA che. AtmA ke paramAtmA, je hoya te, paNa tenuM sAkSAt mUrta svarUpa akartA ja che ane te ja ApaNuM lakSa che. janma thAya che eTale karma Ave che paraMtu jema jIva akartA che, tema ajanmA paNa che. janma levAnuM kArya pUruM karaze ane vAraMvAra janma-maraNanI jALamAMthI mukata thaI ajanmA banaze, tyAre jIva abhokatA paNa banI jaze. jIva karmano kartA nathI tema janma dhAraNa karanAro paNa nathI. akartA, ajanmA evo zuddhasvarUpI AtmA te ja samagra sAdhanAnuM lakSa che. mATe siddhikAre kahyuM che ke "thayo akartA tyAMya" arthAt A avasthAmAM akartA banyo che, tyAre vRtti sanmukha banI che ane vibhAva zAMta thaI gayo che, tenuM suphaLa akartA rUpe pragaTa thayuM che. saMpUrNa gAthA vRttine svarUpagAminI banAvavA mATe uttama preraNA ApI rahI che. A gAthAmAM cAra AlaMbana che, (1) AtmA svayaM (ra) vibhAva bhAva (3) vRttinuM bahirgamana ane (4) kartA-bhokatAbhAva. pAMcamuM AlaMbana nirAlaMbana che ane te che akartA ane abhokatA. uparokata cAre vivecya sthAnone lakSamAM letAM samajAya che ke AtmA adhiSThAna rUpe anAdi anaMtakAla sudhI sthira rahI akhaMDa bhAve nimitta rUpe AdhAra banI rahe che. bIjuM vivecya sthAna vibhAvabhAva che. te baMdhakAlIna, sattAkAlIna ane udayakAlIna saMcita karmonA pariNAma svarUpa bhinna bhinna mAtrAmAM jIvamAM vikAra pedA kare che. zAstromAM tene viSaya - vikAra kahe che. jyAre trIjuM vivecyasthAna vRtti che. vRtti te eka prakAranI karmacetanA ane jJAnacetanA rUpe lilli Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ astitva dharAve che. te vRtti anusAra bhAvanuM rUpAMtara thayA kare che. vRtti bahirgAminI bane, tyAre bAhyabhAvono sparza karI vikAra pedA kare che, jene vibhAva kahe che. A vibhAva cothA vivecya sthAnano bhrama Ubho kare che. vibhAva te vibhAva che. te potAnI sthiti pramANe udaya-asta thAya che paraMtu A cothuM viveccasthAna sahuthI moTuM ghAtaka sthAna che. koI zeThane lAkho rUpiyAnI saMpatti prApti thaI che. saMpattino Aroha avaroha eka prakAranI karmalIlA che paraMtu dhananI prApti pachI zeTha dhananA mAlika banI jAya che. dhananI prApti zeThamAM vikAra Ubho kare che. meM dhana meLavyuM che, A prakArano kartAbhAva Ubho thAya che. hakIkatamAM zeTha akartA che. dhana cAlyuM jAya che, tyAre zeThanuM kartRtva ghavAya che. dhana hovuM ke na hovuM te eka bhAva che paNa tenA kartA banavuM, te bIjo bhAva che. te ja rIte bhoganI sAmagrI maLatAM bhogo bhogAvalImAM sthApita thAya che. aMtarAya hoya, to jIva abhogya bane che. tyAM paNa jIva bhoktApaNAno mithyAbhAva Ubho karI punaH rAga-dveSano zikAra bane che. A cAreya vivecyasthAnone pAra karI jJAnI AtmA akartA ane abhoktAnA bhAvone samajIne satyamaya sthitino anubhava karI kartA-bhoktA maTI nirAlaMba banI akartA-abhoktA banI jAya che. A che AkhI gAthAno rahasyamaya bhAva ke tattvapAna. kavirAje A gAthA AtmamastInA bhAvamAM uccArI che ane pote jJAnAtmaka muktino anubhava karI jJAnAtmaka akartutva-abhoknatvabhAvanuM pradarzana kare che. AvI ucca bhUmikAmAM ramaNa karyA vinA AvA ucca koTinA bhAvo pragaTa thavA, te ati durlabha cheastu. have ApaNe gAthAnA AdhyAtmika bhAvone tapAsIe. AdhyAtmika saMpUTa - gAthAnuM talasparzI vivecana karyuM che, te adhyAtma bhAvonI ucca bhUmikA che, temAM jarA ya kacAza nathI paraMtu ukta bhAve kahelo adhyAtma saMpUTa anukta bhASAmAM hovAthI apragaTa rahe che, chatAM paNa ukta bhAve pragaTa karavA prayAsa karazuM. samagra vizvanI mULazakti karma che. prANI mAtra karma kare che. jaDa padArthamAM je kriyAzIlatA che, te paNa eka prakAre jaDa karma che. karmane Azrita rahelo jIva karmathI nirAzrita thavAnuM sAhasa karI zakato nathI. samudramAM yAtrA karatAM taravAnA AlaMbana rUpa naukAno sahAro mUkIne akhUTa samudramAM DUbI javAnuM sAhasa koI karatuM nathI. karma eka evuM upakaraNa banI gayuM che ke karmahInatAnI kalpanA paNa duHkhamaya bhAse che. anaMta AkAzamAM uDatuM pakSI nirAlaMbabhAve yAtrA kare che ane evI gati paNa meLave che ke jyAM te karmahIna avasthAmAM hoya che. (A badhA pUla udaharaNo paryApta nathI chatAM samajavAmAM thoDA sahAyaka bane che. tethI udAharaNa rUpe mUkyA che.) karmahIna avasthA te mukhya akartutvabhAva che. karma gayuM to kartA paNa gayo ane kartA gayo to pIDA gaI. karma gayuM to AlaMbana gayuM, eka upakaraNa paNa gayuM. nirAlaMba, ni5kRta karmahIna avasthA, te tarabUcanI madhya bhAganI DagaLI jevo mITho bhAga che. kalpanAmAtrathI ke jJAnAtmaka bhAve akarmA banI bhoktAbhAvathI vihIna je AMtarika zabdAtIta zUnyarUpa nirvikalpa khaMDa che, te che A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa. astu. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra - A gAthAno upasaMhAra zuM karavo ? siddhikAra svayaM 123mI gAthA sudhI sAdhakane kendrasthAnanA darzana karAvIne tyAra pachI bhaktiyoganA bhAvo praphUrita karaze. A gAthA uparyakta kramamAM jIvAtmAnI je je uttama AdhyAtmika bhUmikA AvatI jAya che, te te bhUmikAne sparza karI paramotkRSTa rasAyaNa pIrasatA jAya che. A gAthAmAM paNa akartA-abhoktAnA parama bhAvone sparza karIne sAdhakane Atmadarzana karAvI rahyA che. gAthAmAM viSayane pUrNa karyo nathI paraMtu viSayanI mALAmAM eka pachI eka maNakA parovyA che. A badhA maNakA evA che ke je mALAnuM sarva dhana che, mALAnA nidhAnarUpa che. maNakAthI mALA zobhI UThe che. gAthAno ATalo upasaMhAra karIne have gAthA-1rarano upoddAta karazuM. OCO upas) .. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-1rara upodghAta - je AtmatattvanuM varNana cAle che athavA je mAyAthI saMpUrNa nirALo che, jene akartA ane abhoktA mAnyo che, tevA AtmAnuM akartRtva bAhya kSetramAM che arthAt parapadArthamAM tenuM kartRtva nathI. akartA kahevAthI te sarvathA kartRtvahIna che, tevo bhAva nathI paraMtu bAhya padArthanI kriyAzIlatAmAM zuddha svarUpI AtmA jarA paNa Dakhalagiri karato nathI. khAsa dhyAnamAM levAnI vAta e che ke ahIM sApekSabhAve jIvane akartA kahyo che. svadravyanI kriyAzIlatAnA AdhAre AtmA pote potAnI kriyAno kartA che. jainadarzana anusAra koIpaNa dravya niSkriya hotuM nathI. dareka dravyamAM paryAya rUpa kriyA cAlu rahe che. paryAyavat dravyam / dravya te paryAyayukta hoya che. have ApaNe mULa vAta para AvIe. AtmA paNa eka cetanadravya che ane temAM caitanyakriyA rUpa cetanA saMcAlita hoya che. Atmadravya jJAnapiMDa hovAthI te sarvathA zUnyarUpa nathI. temAM paradravya pratyenI kriyAnI zUnyatA che paraMtu A caitanyazakti sarvathA zUnya nathI, temAM svapariNAmI kriyA cAlu che. je kSaNa kSaNanuM rUpAMtara kahevAya che, te AtmAnA pariNAma che. jIvanA potAnA paNa eka prakAranA svapariNAma hoya che. jene siddhikAre nija pariNAma' kahyA che. 'nija' zabda svasattAno dyotaka che. Atmadravya sat cit AnaMdarUpa che. sat kahetAM te zAzvata che. cit kahetAM te jJAnamaya caitanyatattva che ane AnaMda kahetAM te nirdoSabhAve zAMta pariNita karI AnaMdarUpa pariNAmano janaka paNa che. AvA jJAnaghana caitanyapiMDa paramAnaMda svarUpa AtmAne sarvathA akartA mAnI zUnya rUpa kema kahI zakAya ? mATe gAthAmAM kahyuM che ke, athavA nija pariNAma zuddha cetanA rUpa, kartA bhokatA tehano, nirvikalpa svarUpa // 122 // gAthAnI ATalI lAMbI bhUmikAnuM udghATana karyA pachI have ApaNe tenA vizeSa bhAvone lakSamAM lezuM. athavA nija pariNAma je...' jainadarzana ke darzanazAstra padArthone anaMta guNadharmavALA mAne che. jo ke A bAbatamAM badhA darzano eka mata nathI. je darzana saMsArane avAstavika mAnI kevaLa jJAnano vikAra mAne che, te darzana paNa jIvane vikArano ja kartA mAne che. brahmajJAna utpanna thatAM AtmA vikArano kartA maTIne akartA banI jAya che ane zuddha akhaMDa brahmabhAvano anubhava kare che athavA anubhavano kartA bane che, te baMne vAtano sArAMza eka ja che. eTale A brahmavAdI darzana paNa AtmAne nija pariNAma eTale brahmasvarUpa bhAvono kartA che, tema mAne che, temAM koI vivAda nathI. tethI te paNa nija pariNAmanA kartA rUpa matamAM saMmata thaI jAya che, jyAre bauddhadarzana pUrNa zUnyavAdI che. te pUrNa rUpe akartRtvanI sthApanA kare che. saMpUrNa akartArUpa thavuM, eTale zUnyarUpa thaI javuM. tenA matamAM AtmA ja nathI eTale badhu akartA ja che paNa zUnyatAmAM zAMti hoya, to zUnyatA ja zUnyatAno kartA che... astu. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke ApaNe zAzvata dravyano (254) Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svIkAra karyo che. zAzvata dravyo cetanArUpa che ane temAM tenA pariNAma bhAvo cAlu rahe che. A caitanya piMDa svapariNAma karIne parama AnaMdano anubhava kare che, tethI jIvAtmA potAnA pariNAmono kartA che, e vAta khAsa lakSamAM levAnI che. akartA bhAva che, te kaI apekSAe che ane kartAbhAva che, te paNa kaI apekSAe che? te baMne bhAva anekAMtarUpI trAjavAthI nyAyocita rIte toLAvA joIe, to sAdhakane khyAla Ave che ke AtmAmAM kevaLa kartutvahInatA nathI paraMtu nijapariNAmamAM ramaNa karavuM, te sAdhanAnuM mukhya lakSa che ane AtmA nija pariNAmano kartA bane, to bAhya kartutvarUpa parigrahathI te chUTo thaI jAya che. bAhya katRtva te eka prakArano mAnasika parigraha che. jyAre svapariNAmanuM kartRttva te zuddha aparigrahabhAva che. eTale ahIM siddhikAra prathama padamAM nija pariNAmano paricaya Ape che. nija=sva ane sva eTale AtmA. AtmA saMpatti vihIna nathI paraMtu potAnA pariNAmarUpa saMpattino svAmI che. sva pariNAma te potAno aMtargata khajAno che. A nijapariNAmanI vyAkhyA karatAM siddhikAra kahe che ke te zuddha cetanA rUpa che. zuddha cetanA rUpa - "zuddha cetanA rUpa' tema kahevAthI pratiphalita thAya che ke azuddhabhAvonI hAjarI hoya, tyAre cetanA paNa azuddha gaNAya che. koIpaNa azuddha dravyamAM azuddhi ja javAbadAra che, te azaddhi dravyane paNa azuddha banAve che. pANImAM mela ke kacaro hoya to te kacaro azuddhi che. azuddhi potAnA prabhAvathI pANIne azuddha banAve che. te ja rIte jIvAtmAmAM jyAre mithyAtvabhAva rUpI azuddhi pravartamAna hoya, tyAre cetanA paNa azuddha gaNAya che ane azuddha cetanA hoya, tyAre jIvAtmA nija pariNAmathI dUra rahe che. azuddha cetanA vajarya che, teno artha e che ke temAMthI azuddhi vajarya che, cetanA to zuddha ja che. azuddhi chUTI javAthI zuddha cetanA" ema kahevAno avakAza maLe che. zAstrakAre ahIM zuddha cetanAnuM AkhyAna karyuM che. nija pariNAmane zuddha cetanArUpe tadrupa banAvI "je' zabdano prayoga karI baMnenuM ekatva pragaTa karyuM che arthAtu je nija pariNAma che, te ja zuddha cetanArUpa che ane je zuddha cetanA che, te ja nija pariNAma che. jyAre dravya zuddhAvasthAmAM hoya, tyAre tenI paryAya paNa zuddha hoya che. eTale zuddha paryAyano kartA zuddha dravya svayaM che ane te ja rIte te paryAyanuM pratiphala dravya upara paDavAthI paryAyano bhokatA paNa te dravya svayaM che. dravya svayaM potAnA guNono upabhoga kare che. bagIcAmAM khIleluM puSpa potAnI zuddha avasthAthI suvAsa phelAve che. suvAsano kartA athavA janaka paNa puSpa ja che ane tenI saurabha paNa pratiphala rUpe puSpane ja zobhArUpa banAve che. hakIkatamAM puSpa sugaMdhano bhokatA paNa che. Ama dravya ane bhAve zudra dravya potAnI paryAyano kartA ane bhokatA bane che. A siddhAMta anusAra vizuddha banelI jJAnacetanAno kartA AtmA svayaM hovAthI te kartA paNa che ane jJAnacetanAnuM pratiphala AtmA svayaM anubhave che, tethI te bhokatA paNa che. pUrvanI gAthAmAM AtmAne akartA-abhoktA kahyo che, te para dravyanI apekSAe athavA vibhAvanI apekSAe che, jethI zuddhAtmA karmono ke vibhAvono akartA che ane te ja rIte zuddhAvasthAmAM abhokatA paNa che paraMtu svacetanAnI apekSAe te kartA-bhoktA hovAthI sarvathA akartA abhokatA nathI tema samajavAnuM che. mATe siddhikAra kahe che ke A AtmA tehano arthAtu potAnA pariNAmono, = 1pa) (2papa) Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'tehano" arthAtuM jJAnacetanAno kartA-bhokatA che paraMtu je svabhAvano te kartA che, te svabhAva potAnA gharano nija pariNAma che. svabhAvanI nirvikalpatA ? AtmA jJAna svabhAvI che ane te jJAna paryAyothI yukata che. paryAya eka prakArano vikalpa che ane jJAnano tathA jJAnanI paryAyano kartA svayaM AtmA che, tethI AtmA nija pariNAmano ke potAnA svabhAvano karyA che, tema kahevuM ThIka che paraMtu prazna e che ke AtmasvabhAvane nirvikalpa zA mATe kahyo che kAraNa ke AtmasvabhAvane nirvikalpa kahevAthI jJAna paryAyano parihAra thAya che. A praznano javAba e che ke zuddha nirvikalpa svarUpI AtmAmAM paryAyarUpa vikalpanuM astitva to hoya ja che paraMtu upayoganI dhArA pradhAnapaNe dravyalakSI hovAthI ane zuddha Atmadravya svayaM koIpaNa padArthanA vikalpathI rahita hovAthI tenuM yathAtathya pratibiMba jJAnamAM paDe che ane jJAnI pradhAnapaNe vikalpa rahita evA zuddha Atmadravyane nihALe che, tethI te paryAyano kartA maTIne dravyano kartA bane che. A rIte AtmAne nirvikalpa dravyano kartA mAnyo che. eka khAsa gUDha vAta - hakIkatamAM AtmA svabhAvano ke paryAyano paNa kartA nathI kAraNa ke temAM tene karavApaNuM kazuM nathI, kartRtvano koI rAga nathI. dharmanA prabhAve dravya zuddha thayA pachI svataH temAM zuddha paryAyano uddabhava thayA kare che. dravya zuddha thayA pachI temAM kazuM karavApaNuM rahetuM nathI ane zuddha paryAyano pravAha svataH cAlyA kare che eTale hakIkatamAM jIva svabhAvano kartA che tema kahyuM che, temAM paNa kAraNano kartAmAM Aropa karyo che ane vyavahAra draSTie jIvane svabhAvano kartA mAnyo che. zAstrakAranA maMtavya mujaba AtmAnI be sthiti AtmasiddhimAM ujAgara thaI che. 1. bAhya vyavahAra draSTie athavA vibhAva draSTie jIva karmano kartA hato ane karmano bhokatA paNa hato. 2. punaH vibhAvano laya thatAM, vRttinuM svarUpamAM vahana thatAM, sadgurunA upadezathI jJAna dRSTi khullI jatAM, nizcayathI jIva akartA abhokatA banyo che, dehAdhyAsa chUTI gayo che ane aMte AtmA svabhAvano paNa akartA ane abhokatA che, te parama nizcayavruSTithI punaH zuddha akartRtva, abhokatRtvanI sAdhanA thaI che. Ama karmanI draSTie kartA hato, jJAnadraSTie akartA hato, svabhAva dRSTie punaH kartA banyo ane parama nizcaya dRSTie punaH akartA banyo. kartutva ane akartutvanI A cAre zreNIo jJAnIjana samajI zake tevI atigUDha rahasyamayI avasthA che. vyavahAramAM jo AtmAne karmono kartA na mAne to tene pApa karavAnI chUTa maLI jAya che. AtmA jJAnavRSTie akartA na bane tyAM sudhI ahaMkArano laya thato nathI. akartA thavAthI kartRtvano ahaMkAra cAlyo jAya che paraMtu nizcaya draSTie svabhAvano karyA che tema kahevAthI AtmA svayaM potAnI kriyA kalApano kartA che. tenAthI AtmA zUnya nathI, tevo bodha thAya che paraMtu svabhAvanA kartutvane barAbara vaLagI rahevAthI kartutvahIna evI nirvikalpa avasthA pragaTa thatI nathI eTale aMtatogatvA vyavahAra kartRtva ane nizcaya kartRtva, e baMnethI mukata thaI sarvathA akartutvabhAva grahaNa karI nirvikalpa bhAvane varI javuM te parama lakSyArtha che. mATe ahIM A gUDhavAtanuM uccAraNa karyuM che ane A eka ja gAthAmAM nirvikalpa svarUpane zAstrakAre aMte pragaTa karyuM che... astu. A rIte Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAne akartA-abhokatA kahevuM ke kartA-bhokatA kahevuM, te je je sthAne je je avasthA che, tene anulakSIne kahevAyuM che paraMtu siddhikAre saMpUrNa sAdhanAno saravALo nirvikalpa svarUpa aMtimabhAva pragaTa karI jANe tyAM mauna thavAnuM ja yogya mAnyuM che ane lagabhaga AdhyAtmika viSayane zikhara upara sthApita karyo che, sAdhanAnuM A zikhara te nirvikalpadazA che paraMtu ApaNe tyAM mokSane aMtima biMdu mAnya che, mATe siddhikAra have AgaLanI gAthAmAM mokSanuM uccAraNa karI svayaM samAdhAna Apaze. ahIM gAthA pUrNa karatAM pahelA punaH eka dRSTipAta karIe. "athavA'nuM artha gAMbhIrya : gAthAnA prAraMbhamAM "athavA" zabda mUkayo che, A "athavA zabda eka prakArano ubhayAnvayI arthapUrNa avyaya che. vikalpane pradarzita karavA mATe vyAkaraNamAM " vA" "mA" "athavA zabda mUkavAmAM Ave che. jyAM jyAM AvA ubhayAnvayI avyava Ave, tyAM tyAM prAyaH eka pakSanuM mUlyAMkana ochuM karI athavA tene anupayogI batAvI bIjo pakSa rajU karavAmAM Ave che. kayAreka A avyaya mahAkapaTanuM paNa nimitta bane che. mahAbhAratamAM "dato azvatthAmAM naro vA kuMjaro vA ' ahIM maharSi droNane mAravA mATe bhAre kapaTa pragaTa karI "hA" no upayoga karyo hato ane droNanI hatyA thavAmAM A "va' zabda kAryakArI banyo. keTalAka zastromAM "vAM makayo hoya che. jema ke lAThIthI na mare to talavArathI mAravo. ahIM lAThI athavA talavAra be sAdhanonuM kathana che, temAM lAThInuM asAmarthya athavA anupayogitA jAhera karI che paraMtu ghaNA pakSamAM A ubhayAnvayI baMne pakSanuM samAna mUlya kare che. jema ke koI karaja lenAra vyakita karajadArane kahe ke sonuM Apo athavA cAMdI Apo paNa mAruM RNa adA karo. A prayogamAM baMne pakSa mUlyavAna che. prastuta gAthA 121 ane 122 nI vacce "athavA' zabda mUkavAmAM Avyo che. mithyA kartRtva TALavA mATe AtmAne akartA kahyo che ane satya kartutva batAvavA mATe pariNAmano kartA kahyo che A rIte e siddha karyuM che ke parabhAvanI dRSTie he jIva! tuM akartA cho athavA he bhAI ! svabhAvanI dRSTie tuM kartA paNa cho. siddhikAre Ama kartutva ane akartutvano sApekSabhAve nirdeza karIne zuddha anekAMtavAdanI dRSTi ApI che. gAthAno "athavA" koI sAmAnya "athavA" nathI paraMtu be pakSane ujAgara karato eka prakAza staMbha che. suprasiddha chaganalAlajI koIpaNa pApakarma karatAM nathI, tethI te pApanA akartA che paraMtu bIjA ghaNA satkarmo kare che mATe satkarmanA kartA paNa che. anekAMtadraSTie kahevuM paDaze ke zeTha chaganalAlajI akartA che athavA kartA paNa che. pApanA akartA che ane satkarmonA kartA che, te ja rIte zAstrakAra ahIM kahe che ke jIvane ame jJAnadraSTie vibhAvano akartA kahIe chIe athavA svabhAva dRSTie jIvane kartA paNa kahIe chIe. paragharanuM akartutva che ane svagharanuM kartutva che. Ama A "athavA' zabda marmabhAvone prakAzita kare che tema ja jarAka kaTAkSa paNa karyo che ke tuM to akartA cho paNa jo tane kartA thavAmAM rasa hoya ane kartA thavuM ja hoya to svabhAvano kartA thA. para dravya ke vibhAvanuM kartutva chUTI javAthI Akho saMsAra chUTI javAno che ane kartutvano je sUthama ahaMkAra rahI gayo che te paNa nirvikalpa avasthAmAM chUTI jAya che. jema hIrAno vyApArI trAjavAthI nyAyocita vajana kare, temAM ratino SaTAMza bhAga jeTalo paNa - rapa7) .. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pharaka na rahe, tyAre te nyAyocita vajana gaNAya tema siddhikAre ahIM baMne pallAnuM nyAyocita vajana karI eka paluM jarAka eka tarapha jhUke che, tenI parokSabhAve Takora karI che. svabhAva ane pariNAma baMnenuM kartRtva paNa yogya nathI nirvikalpadazA rUpa zuddha akartRtva AvatA nyAyano kAMTo barAbara madhyamAM AvI jAya che. eka tarapha vikalpa eTale Akho saMsAra ane bIjI tarapha nirvikalpa eTale saMpUrNa mokSa. saMsAra anAdi sAMta che jyAre mokSa sAdi anaMta che. baMne pallA mahattvapUrNa che. ekamAM rajhaLapATanI gati che ane ekamAM parama zAMta sthiti che, mATe A gAthAno "athavA" zabda anupama agopya ane gopya baMne prakArano upadeza ApI jAya che. nirvikalpa eTale zuM ? A zabda samAdhibhAva sAthe khUba ja joDAyelo che, tethI A zabdano prayoga ghaNo thAya che paraMtu hakIkatamAM "nirvikalpa' eTale ? te samajavAthI nirvikalpa avasthAno yathArtha bhAva samajI zakAze. jainasAdhanA anusAra manuSyanA manamAM ke aMtaHkaraNamAM je kAMI vikArI bhAvo che, te mohanIyakarmano prabhAva che. pUrvanA vivecanamAM vikAra, vikalpa ane vicAra, A traNenuM maMthana karyuM che. mohanIyakarmanA je udayamAna bhAvo bhogavAyA nathI paraMtu tRSNA rUpe astitva dharAve che. lAbhAMtarAyakarmano kSayopazama na hoya ke puNyano udaya na hoya, tyAre udayamAna thayeluM mohanIyakarma taraMgita thaIne nAce che ke manane nacAve che. jema koI bhikhArI hAthamAM zakoruM laIne bhIkha mAMge che paraMtu aMtarAya ane azubhakarmanA udayathI tene koIpaNa prApta thatuM nathI. mohanIyakarmanA udayathI te tRSNAtura banIne khAlI zakoruM laIne bhramaNa karato rahe che ane zuM maLaze ? kevuM maLaze ? kyAre maLaze ? koNa Apaze ? koNa Ape tevo che " ItyAdi AzA bharelA bhAvo sAthe bhaTakI rahyo che. A che ghora vikalpadazA. A ane AnA jevI hajAro tRSNAnA taMtuothI gherAyelI vRtti vikalpo UbhA karatI rahe che. mULa vagaranI nirAdhAra vRttio taraMgita thatI rahe che, tene vikalpa kahe che. jyAre vikalpa zAMta thAya che, mohanIyakarma upazame che, tyAre jIvamAM sAkAra ane nirAkAra athavA jJAnabhAva ane darzanabhAva A baMne prakAranA upayoganuM, nirmaLa astitva pragaTa thAya che. udayama 1 mohanIya karma sAthe joDAyeluM jJAna-darzana paNa savikalpa avasthAvALuM hoya che. jyAre upazAMtamohanA bhAvo sAthe joDAyeluM nirmaLa jJAna-darzana padArthanA guNadharmane pradarzita kare che paraMtu sAdhaka have nirmohI hovAthI jJAnanA vizeSa paryAyono ke paryAyArthika jJAnano sAkSI bane che, have tene vikalponuM prayojana nathI, tethI te nirAkAra dravyArthika sAmAnya upayoga tarapha DhaLIne mAtra AtmasattAne sparza kare che, tyAre nirvikalpaka samAdhino yoga bane che. vikalpa te mohanIyanuM kArya hatuM. mohanA abhAvamAM vikalpa TaLI gayo che. jIvane jJAnAtmaka vizeSa vikalponuM prayojana nathI arthAt jIva vizeSa upayogamAM ramaNa na karatAM nirAkAra rUpa dravyArthika upayogamAM ramaNa karI AtmasattAnA saMpUrNataH sAmAnya upayogamAM ja vRtti laya pAmI jAya che. jema nadIno pravAha samudramAM bhaLI jatAM potAnA astitvano tyAga karI nirAkAra banI jAya che. te ja rIte mohanIya karmajanyabhAvo zAMta thavAthI vRtti vilIna thAya, arthAt vikalpo zAMta thAya che, upayoga paNa vizeSa pAlItANA (258) Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna rUpa vikalpathI zAMta thAya che ane vikalpa rahita sAmAnya upayogamAM sthira thavAthI nirvikalpa avasthA anubhavamAM Ave che. vikalpa be prakArano kahyo che. mohanIyakarmanA udayarUpa vikalpa, te mohAtmaka vikalpa che, jyAre bIjo jJAnAtmaka vikalpa che, je jJAnAvaraNIyakarmanA kSayopazamathI vizeSa jJAna rUpe astitvamAM Ave che. prathama vikalpa zAMta thAya che, jyAre bIjo vikalpa upekSita thAya che paraMtu tenuM astitva hoya che kAraNa ke jJAna e jIvano svabhAva che, tene laya karI zakAto nathI, tenI dhArA badalI zakAya che. saMgrahanayanA AdhAre tenuM darzana upayoga tarapha athavA nirAkAra jJAna paryAya tarapha DhaLavuM, vikalAdezathI parAvarta thaI sakalAdezamAM praveza karavo, te nirvikalpa samAdhinuM prathama sopAna che. ema lAge che ke anaMta siddha bhagavaMto paNa kevaLajJAna rUpa paryAya hovA chatAM kevaLadarzana rUpa paryAyamAM ramaNa karatAM nirvikalpa samAdhimAM sthira thaI gayA che. nirvikalpa samAdhi athavA nirvikalpa avasthA eka biMduthI laIne kevaLadarzana sudhI pAMgare che. uttarottara guNasthAnanA utkrAMtikramamAM A nirvikalpabhAva pramAdadazAno saMhAra karI, sAkSAt AtmAnuM ahiMsaka rUpa pragaTa karI, caudamA guNasthAne mahAsamAdhimAM parivyApta thaI jAya che. A che nirvikalpa samAdhinuM sAdyaMta vivaraNa. jIvAtmA nirvikalpa samAdhimAM pahoMcavAthI Urdhvatama bhUmikAmAM punaH sva pariNAmono paNa kartA-bhokatA nathI, siddhikA2e te vAtano IzAro paNa parokSabhAve karyA che. gAthAmAM vyavahArathI kartA--bhokatA kahyo che. kharekhara ! karavApaNuM kAMI rahetuM nathI. svataH tenI kriyAzIlatA cAlu rahe che, eTale gAthAmAM paNa siddhikA2e nija pariNAma' ane zuddha cetanA' A bhAvadrayamAM AMtarika kartRtvano ullekha karyA pachI parokSabhAve nirvikalpa kahI pariNAmanuM paNa kartRttva zeSa karI nAMkhyuM che. A che gAthAnuM gUDha rahasya. AdhyAtmika saMpUTa Atmasiddhino pravAha mukhya zikhara para pahAMcI javA pAmyo che. zikhara para pahoMcyA pachInI havA nirALI hoya che, tema A gAthA paNa kalpAtIta bhAvonuM rasapAna karAve che. anaMta AkAzamAM UDatuM pakSI nirAdhAra dekhAya che paraMtu tene anaMta AkAzano AdhAra maLyo che. have tene sthUla AdhAranI jarUra nathI. A rIte kalpAtIta avasthA, jene nirvikalpa kahevAmAM Ave che, te nirAlaMba avasthA che. ahIM adhikaraNa ane Adheya ekAkAra thaI gayA che. jJAnAtmaka Adheya jene kartA kaho to te pariNAmI kartA che ane akartA kaho to temAM koI kriyAnI hInatA AvatI nathI temAM svataH kartRtva cAlu rahe che. Avo kartRtva-akartRtva bhAvothI bhinna, saptabhaMgInA caturtha bhaMga avakatavyanI sthitimAM te svayaM aMtarnihita thaI, anaMtanI yAtrAmAM anaMta AnaMda anubhavI, je bhAvane bhaje che, te paNa akathya evA bhAvonuM bhAjana banI niraMtara svasvarUpane bhaje che. A che A gAthAno kathanAtIta, vacanAtIta AdhyAtmika saMpUTa. keTalAka graMthomAM tene zUnyasthiti kahI che. hakIkatamAM badhA vikArIbhAvo zUnya thaI javAthI AtmA zUnya svarUpa hovA chatAM ekanuM avalaMbana mUkato nathI. zUnyAtIta avasthA zUnya jevI hovA chatAM sarvathA zUnya nathI. svopalabdhi eka evI zUnya avasthA che, jyAM bIjA (259) Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI aMkano praveza nathI. jene koI zUnya kahe che, te ja adhyAtmadraSTie nirvikalpabhAva che. A gAthAmAM A sthitine jJAnAtmakabhAve svIkAra karI gAthAmAM je rasathALa pIrasyo che, tenA upabhoganuM AmaMtraNa che. upasaMhAra : kavirAje 122mI gAthAmAM chellI bhUmikAnuM sthApana karI AtmasiddhinI ke mukitamArganI yAtrAnA aMtima biMdune AlekhyuM che. jema koI mANasa saMtoSaprada bhojana jamyA pachI oDakArano anubhava kare, tema A gAthA sudhI saMtoSaprada jJAnAmRta gogana no upabhoga karI have svayaM oDakArano anubhava kare che, Atmasiddhi rUpa A nAnA zAstramAM mahAgraMthano upakrama samAyo che ane te upakrama vyavasthita vikasita thaI, kramAnusAra nyAyasaMgata bhAvone vyakata karI chevaTe A gAthAmAM je mukhya abhidheya hatuM, tenI sarvAga ghoSaNA kare che ane kartApaNAnA mithyAbhAvonuM vamana karAvI sAgo kartA koNa che, tenuM AkhyAna karyuM che. vikArabhAvonA bhokatAno parihAra karI mithyA bhogabhAvono cheDo mUkI sAcA arthamAM jIvAtmA phakata jJAnabhAvano bhokatA che, tenuM paNa sacoTa rIte upAkhyAna karyuM che. A gAthA eka prakArano zuddha sAco saravALo che. A ja bhAvone punaH zabdAMtara rUpe vyakata karavA AgaLanI gAthAo loka prasiddha bhAvono sparza karI punaH vizada rUpe mukitabhAvanuM Alekhana kare che. ApaNe have gAthA-123 arthAt gAthA eka-be-traNano sparza karazuM. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-13 upoddAta - atyAra sudhI pAchalI gAthAomAM nirvikalpa avasthA te ja mokSa avasthA che, tema kahyuM che. vyavahAramAM mukita ke mokSa zabda suprasiddha che, tethI kavirAja lokanayano Azraya karI mokSa zabda dvArA mokSabhAvanuM Alekhana kare che ane gAthAnA prathama padamAM ja mokSa zuM che te vizvaprasiddha praznano javAba ApIne mokSapadanuM prakaraNa vyakata kare che kAraNa ke badhA adhyAtmazAstro prAyaH mokSalakSI che. rAjAoe mokSa mATe ja rAjayano tyAga karyo che. mokSa eka evuM adrazya abhUta kendra che, je kendranI svarganA sthAno ke Indrapada paNa barAbarI karI zakatuM nathI. vANIthI sarvathA agopya ane hakIkatamAM gopya evuM mokSapada je lAkho tyAgItonuM AkarSaNasthAna che tevA mokSapadanuM vivaraNa karI A gALAmAM samagra viSayane ATopI levAmAM Avyo che. A gAthA 12 gAthA sudhI je kathana karyuM che, tenI ja puSTi kare che ane mokSa mATe je bhinna bhinna dhAraNAo che, temAM eka jainadarzana nirdiSTa mokSa svarUpanI sthApanA kare che. A che ApaNI eka--be-traNa naMbaranI gAthA. eka eTale saMsAra, be eTale sAdhanA ane traNa eTale mokSabhAva. A rIte eka, be, traNa naMbaranI gAthA samasta AtmasiddhinI pratinidhi rU5 gAthA che, A gAthA abhivyakitanuM aMtimabiMdu che, mATe ApaNe gAthAnA sahAre mokSanI jJAnayAtrA karIe. mokSa ka@o nijazuddhatA, te pAme te paMtha; samAvyo saMkSepamAM, sakaLa mAga nirNaya II 123 I pUrvanI gAthAmAM mokSa viSe ghaNuM ja vivecana thaI gayuM che. mokSa zA mATe ? te javalaMta praznano vizuddha uttara ApavAmAM Avyo che, tethI ahIM mokSanA viSayamAM adhika vivecana na karatAM zAstrakAre svayaM mokSanuM je adhyAtma svarUpa kahyuM che, tenA upara UMDo dRSTipAta karazuM. mokSa kono? - mokSa zabda svayaM abhAvAtmaka che. saMsAra ke saMsAranI kriyAono jyAM sarvathA abhAva che ane saMsAranA kAraNabhUta evA karmono paNa jyAM sarvathA kSaya thayo che, tevI abhAvAtmaka sthiti che, tene jJAnIjano ke AdhyAtmika puruSoe mokSa kahyo che paraMtu darzanazAstromAM abhAvAtmaka sthitionuM zabdonA avalaMbana dvArA anya rIte AkhyAna karyuM che, tema ja je bhAvAtmaka rIte akathya sthiti che, tenuM parokSabhAve nidarzana karAvyuM che. hakIkatamAM koIpaNa baMdhanothI mukata thavuM, tene mukita ke mokSa kahe che. sUryagrahaNa pUruM thAya, tyAre sUryano mokSa thAya che. hakIkatamAM sUrya potAnI sthitimAM che ja, te AvaraNathI dUra thayo che, tenI nirAvaraNa sthiti pragaTa thaI che, nirAvaraNa ke anAvRtta, baMne bhAvo mokSanA sUcaka che. je tatva mukata thayuM che, te potAnA svarUpamAM to avasthita che ja, phakata tenA AvaraNanI mukita thaI che. AvaraNanI mukita thavAthI jIva mukata thayo che. sArabhUta vAta e thaI ke AtmAnuM ja svarUpa (261), Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatuM, te to che ja phakata tenA AvaraNano abhAva thayo che. A abhAvane ja mokSa zabdathI vyakta karyo che, A rIte mokSa zabda abhAvAtmaka che paraMtu mokSa zabda anukatabhAve AvaraNamukata zuddha AtmAnI bhAvAtmaka sthitinuM paNa varNana kare che. ahIM aMdhAruM nathI, te abhAvAtmaka zabda ahIM aMjavALu che, tema kahI jAya che. A rIte mokSa zabda abhAvAtmaka hovA chatAM te gUDha bhAvonI abhivyakita kare che. zAstrakAre A gAthAnA prathama be padamAM abhAva ane bhAva, baMnenuM nirUpaNa karyuM che. mokSa te abhAva rUpa che ane zuddhatA te sabhAva che. Ama gAthAmAM kavirAje kuzaLatApUrvaka eka ja padamAM mokSanA AMtarika guNane pradarzita karyA che ane mokSanI bhinna bhinna vyAkhyAono parihAra karyo che. nijazuddhatA - nijazuddhatA eTale zuM? A zabdathI evI abhivyaMjanA thAya che ke eka potAnI svataMtra zuddhatA che jyAre bIjI koI zuddhatA che, je zuddhatA hovA chatAM potAnI zuddhatA nathI. "nija zuddhatA' zabda gaMbhIra bhAvone pragaTa kare che. bAhyajagatamAM sAmAnya manuSyoe AtmAnI zuddhatAne choDIne AhArazuddhi, zarIrazuddhi Adi bhautika zuddhatA para vajana ApI mAno nijazuddhatAno saMhAra karI nAMkhyo che. je zuddhatA potAnI nathI tevI pudgalazuddhi para dhyAna kendrita karI nijazuddhatAno avalopa karyo che. A zuddhatA te parAyI che, paudgalika zuddhatA che. eka prakAre te sattvaguNI zuddhatA che paraMtu varNa, gaMdha rasanA AdhAre thatI zuddhatA bAhya kSetramAM pavitra hovA chatAM te nijazuddhatA nathI, te anya dravyone Azrita zuddhatA che. dharmanA kSetramAM bhautika zuddhatAnuM Adhikaya khUba ja vadhI gayuM che. zarIrazuddhi, AhArazuddhi, vastrazuddhi, sthAnazuddhi, kAlazuddhi ItyAdi bAhyazuddhi ke dravyazaddhi upara dharmAcAryoe ghaNuM jora ApyuM che. jo ke yathAsaMbhava ke Avazyaka bAhya zuddhi upayogI che, te upakArI paNa che paraMtu sAdhakanI dRSTi badalAya jAya ane mULabhUta Atmazuddhi uparathI dhyAna haTI jAya, AMtarikazuddhino khyAla rAkhyA vinA phakata bAhya zuddhimAM ramaNa kare athavA temAM ja parovAI jAya, to A paNa eka prakArano paradravyamAM ramaNa karavA jevo vibhAvabhAva che. jema nipekSamAM nAma, sthApanA ane dravyanuM avalaMbana hoya paraMtu jo bhAvanikSepano sparza na kare, to tattvasparza thato nathI. bhAva nikSepa te pradhAnanikSepa che. te ja rIte bhAvati te ja Atmazuddhi che. bAkInI badhI zuddhi AtmazuddhinI apekSAe dravyazuddhi che. padArthanI zuddhi guNakArI che. zuddha padArtha potAnA bAhya pariNAmomAM zuddha phaLa Ape che, eTale je je kSetromAM je je kriyAkalApo cAle che, tene anulakSIne tyAM zuddha padArtha parama Avazyaka hoya che. DaoNkTaro osTrezana kare che, tyAre badhA sAdhanone zuddha rAkhavA paDe che, to ja oprezana saphaLa thAya che... astu, - sAdhaka jyAre AtmazuddhinA kSetramAM praveza kare che ane mokSamArganuM avalaMbana le che, tyAre badhI dravyazuddhithI nirALo thaI svazuddhi arthAt gAthAmAM kathita "nijazuddhatA' jevI AtmazuddhatAnuM avalaMbana kare che. mokSa prAptinI sAdhanAmAM dravyazuddhinI badhI maryAdAo pUrNa thaI jAya che ane AtmazuddhimAM bAdhaka mohAdi karmo upazAMta thatAM nijazuddhinA pariNAmo jAgrata thAya che, AvuM AtmajAgaraNa ke Atmazuddhine jJAnIjanoe mokSa kahyo che. karmakSayanI apekSAe mokSa abhAvAtmaka (202)... Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hato paraMtu AtmazuddhinI apekSAe mokSa bhAvAtmaka tattva che. premathI ane rasapUrvaka kerI cUsanAro mANasa ema bole ke A kerI khATI nathI, to tenA zabdo abhAvAtmaka che paraMtu kerI mIThI che, te tenuM bhAvAtmaka tattva che. tene kerI mIThI lAge che, tyAre ja bole che ke A kerI khATI nathI. jo ke khATI na hoya, te mIThI ja hoya te tarkasiddha nathI paraMtu vyavahArika dRSTie A bhAvAtmaka vAkaya che. jyAM be avasthA hoya, tyAM abhAvAtmaka vAkya niSedhAtmaka hovA chatAM te bhAvAtmaka vidhibhAvane vyakata kare che. jIvAtmAmAM be avasthA ja saMbhave che. karmano kSaya ane svarUpano AvirbhAva. mokSamArgamAM paNa vRnarmakSayo mokSaH| sarva karmano saMpUrNa kSaya thavo, tene mokSa kahyo che. A sUtra paNa abhAvAtmaka che paraMtu te bhAvAtmaka jJAnadazAnuM AkhyAna kare che. te ja rIte ApaNA siddhikA2e ahIM mokSanI bhAvAtmaka vyAkhyA karI che. tenuM sUtra A pramANe bane che pUrNarAtnazuddhirena mokSaH| svazuddhi ke nijazuddhi, te mokSa che. tyAM have dravyazuddhinI koI AvazyakatA nathI. nijazuddhi te ja mokSa che. khAsa vAta - uparamAM ApaNe kahyuM ke dravyazuddhi Atma sAdhanAmAM vizeSa upakArI nathI. paraMtu rahasyamaya vAta e che ke jyAre sAdhaka Atmazuddhi meLave che arthAt AtmA zuddhAvasthAmAM pariName che, tyAre tene prAyaH puNyano udaya hovAthI zuddha pudgalono saMga thato hoya che. AtmadravyanA saMyogamAM rahelA pudgalo nimitta naimittikabhAve svataH zuddhabhAve pariNamana pAmavA lAge che. A rIte Atmazuddhi sAthe dravyazuddhi svataH jaLavAI rahe che. A che prAkRtika saiddhAMtika pariNamananI vAta paraMtu je sAdhaka Atmazuddhino khyAla rAkhyA vinA kevaLa dravyazuddhi upara kendrita thaI bahAranI svacchatA para saMpUrNa dhyAna Ape che ane AMtarika parigrahano parihAra karavA mATe prayatnazIla nathI, tevA sAdhaka mATe bAhyazuddhi te rAgabhAvanuM nimitta thaI jAya che ane bAhyazuddhino viyoga dveSabhAvanuM nimitta bane che, mATe siddhikAre ahIM 'nijazuddhatA' zabda vAparIne eka gaMbhIra bhAvanuM udghATana karyuM che. - virakitanA zAstromAM to tyAgI mahAtmAone bAhya svacchatA upara lagabhaga dhyAna na ApavAnI preraNA ApavAmAM AvI che. svayaM sadguru zrImadjIe 'apUrva avasara' mAM kahyuM che ke, nagnabhAva muMDabhAva saha asnAnatA, atyaMta dhovana Adi parama prasiddha jo, keza, roma nakha ke aMge zRMgAra nahIM, dravya--bhAva saMyamamaya nigraMtha siddha jo... apUrva A padamAM eka prakAre avadhUtadazAnuM varNana karI zArIrika sukhAkArIthI nivRtta thayelo sAdhaka zarIra para mela che ke nahIM, nakha-keza vadhyA che ke nahIM, tenI jarA paNa paravAha karyA vinA nijazuddhinA AtmAsana para jhUlI rahyo che. A kathanathI paNa samajAya che ke anAvazyaka adhika bAhyazuddhi para dhyAna ApavAthI jIva nijazuddhi chAMDI jAya che. (263). Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nijazuddhi kahevAnuM prayojana e che ke eka to AtmadravyanI svayaM zuddhatA ane bIjI para zuddhatA arthAt paudgalika zuddhatA, AhAra Adi dehAdinI zuddhatA. A badhI bhautika zuddhatAo hakIkatamAM zuddhi hovA chatAM te AtmazuddhinI kakSAmAM AvatI nathI. jIvanI buddhi sthUla hovAthI ane padArthanA saMparkamAM rahevAthI tenI najara prathama padArthanI svacchatA tarapha jAya che. dharmAcAryAe paNa AvI bAhya zuddhione dharma ArAdhanAmAM sAmila karI che. keTalAka aMze vAta paNa yarthArtha che. jyAM sudhI mANasa tamoguNI bhojanano bhokatA hoya, akhAdya padArthonuM sevana karato hoya ke bIjA bhautika viSayabhoganA bhAvomAM ramaNa karato hoya, tyAM sudhI tenuM naitika ke AdhyAtmika utthAna thatuM nathI. sAdhanAnA kSetramAM AvyA pachI paNa manazuddhi, vANIzuddhi ane samiti-guptinA bhAvo na Ave, tyAM sudhI tene dravyazuddhi ke vyavahArazuddhi thatI nathI. eTale A badhA sAdhanonA krama Avazyaka che paraMtu sAdhaka phakata bAhyazuddhimAM ja aTakI jAya, tene ja sAdhya ke dharma upAsanA mAnI Atmazuddhi tarapha lakSa na Ape ane kaSAyAdibhAvone mUrtarUpe jALavI rAkhe, mithyAttva ane ajJAnanuM vamana na kare, to 'nijazuddhatA' nA abhAvamAM teno mokSamArga siddha thato nathI. mArga zuddha na hoya to mokSa kyAMthI thAya ? ahIM siddhikA2e nija zuddhatAne ja mokSa kahyo che... astu. kahevAnuM tAtparya e che ke nijazuddhatA arthAt Atmazuddhi, te pradhAna lakSa che. te mokSanuM svarUpa che ane kadAca jIva jyAre AtmazuddhinA bhAvomAM ramaNa karatAM hoya, tyAre dravyazuddhi hoya ke na paNa hoya kAraNa ke tenI dehAsikata maTI gaI che. dehane paratattva samajI, tenI sajAvaTa baMdha karI aMtarmukhI thaI AtmazRMgArane bhaje che.. eTale dravyazuddhi e pradhAna lakSa nathI. nijazuddhatA e ja satyamaya mokSa che, tenuM dhyAna karI sAdhaka have svazuddhimAM mukitano AnaMda anubhave che. te pAme te paMtha' ahIM zAstrakAra eka mahattvapUrNa preraNA Ape che. sAmAnya rIte manuSya lakSa bhUlI jaIne ke dhyeyane dUra rAkhIne kevaLa paMthanI arthAt sAdhanA mArganI carcAmAM paDI jAya che. vaLI sAmAnya buddhithI pUche ke kayo paMtha mAnavo ? kyA mArge javuM ? te mArgano nirNaya thato nathI ane aMdhArAmAM aTavAya jAya che. saMsAramAM bhinna-bhinna prakAranA paMtho astitva dharAve che. keTalAka sAdhako saMsArano rAga paNa paDato mUkIne punaH paMthanA rAgamAM aTavAI jAya che. teNe saMsAra mUkayo che paNa rAgabhAva mUkayo nathI. je sAMsArika rAga hato te rAga sAthe lAvI paMtha ane sAdhanomAM punaH rAgabhAvane jIvato rAkhe che. arthAt rAga choDatA nathI. paMthano nirNaya karavAmAM ja jIvananA amUlya varSA cAlyA jAya che, mATe ahIM zAstrakAra amUlyapreraNA Ape che. he bhAI ! jenAthI mukita thAya, jenAthI rAga-dveSa ochA thAya, jemAM Atmazuddhi jaLavAI rahetI hoya ane jIvAtmA nijazuddhimAM snAna kare, te ja sAco paMtha che. je mukita che, te ja paMtha che. mukita vagarano paMtha nathI ane paMtha vagaranI mukita nathI. sAco paMtha ane mukita aikayarUpa che, mATe mukitano vicAra choDI paMthano vicAra thaI zakato nathI ane sAco paMtha aMgIkAra karyA vinA mukita thaI zakatI nathI. A gAthAmAM amUlya preraNA ApI che ke paMthanI vadhAre paMcAta karyA vinA AtmazuddhirUpa mokSanuM avalaMbana kara. te ja sAco paMtha che. mIThAza vagaranI sAkara na hoya (264) Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane sAkara hoya te mIThI ja hoya. Ama sAkarano svAda ane sAkara baMne eka rUpa che. svAdathI sAkarano nirNaya thAya che. tema mukitanA svAdathI paMthano nirNaya thAya che. jIve phakata paMthanI dIkSA lIdhI nathI paraMtu mukita pAmavA mATe dIkSA lIdhI che. kevaLa paMthanuM ja anusaraNa kare ane bAhyabhAvone vaLagI rahe, nijazuddhatAne prApta na kare, to A paMthano paNa aMta nathI. jema nAraMgI para caDelI kIDI goLa-goLa cAlyA ja kare paraMtu tenA paMthano aMta Avato nathI, te ja rIte rAgAdi cakramAM aTavAIne sAdhaka cAlato ja rahe, to paNa A cakrAkAra paMtha pUro thato nathI. anAdikALathI teNe bhavayAtrA karI che, te yAtrAno aMta Avato nathI. kIDIne mukata thavuM hoya, tyAre nAraMgIne choDI bhUminuM avalaMbana kare, to tenI yAtrA pUrI thAya che. tema jIva paMtharUpI nAraMgIno mohamUkI AtmazuddhirUpI bhUminuM avalaMbana kare, to tenA saMsArano aMta Ave che, mATe A bIjA padamAM nijazuddhatA e ja dharmano ane mukitano paMtha che ema kahIne paMthanA AgrahanA ke anurAgano parihAra karyA che. samajAvyo saMkSepamAM... zAstrakAra ahIM A 123mI gAthAmAM potAnI mULabhUta abhivyakitanuM samApana kare che arthAt 123 gAthA sudhI niraMtara bhinna-bhinna rUpe AtmatattvanI carcA tathA zuddha nizcayanayathI AtmasvarUpanuM AkhyAna karIne tattvanI samajAvaTa karI che. temaja sAdhakanA aMtima lakSa svarUpa mokSanuM nirUpaNa karyuM che. svayaM kRpALu gurudeve potAnA kathanane saMkSepa karIne kahyuM che. vastutaH A satya hakIkata pratyakSa thAya che. kharekhara Atmasiddhino mahAgraMtha ghaNA saMkSepabhAve vyakata thayo che. jo eka--eka gAthA upara vistAra karavAmAM Ave, to eka eka gAthA mahAgraMthanuM rUpa dhAraNa kare tema che. ApaNe paNa ahIM gAthAnA thoDA paTala athavA pAMdaDAne pallavita karyA ane eka hajAra pRSTanuM mahAbhASya lakhAI gayuM, to paNa haju lAge che ke ghaNA bhAvo saMkSepamAM kahyA che. ahIM kavirAje svayaM pUro mokSamArga ke Atmasiddhi graMtha saMkSepamAM kahyo che, tema kahIne gAthAonI mahattA samajavA mATe sAdhakane prerita karyA che. saMkSapa zA mATe ? kavirAje samajAvyo saMkSepamAM' ema kahIne eka rIte bhAvone saMkSepa karyA che ane vadhAre samajavA mATe sAdhakane svayaM prerita karyA che. saMkSepa karavAnA rahasyamaya kAraNo paNa hoya che. (1) AvA mahA vibhUtiyogavALA mahApuruSanuM jIvana ghaNuM ja saMkSipta hatuM, aMtarathI pote jANatA paNa hoya, eTale jIvana saMkSipta hoya to bhAvo paNa ghaNA saMkSipta thaI jAya te svAbhAvika che. (A ApaNe eka kalpanA karI che.) (2) saMkSepa karavAnA mukhya kAraNo zabdanaya sAthe saMbaMdha dharAve che. vANInA prakAro asaMkhya ane anaMta che. lImaDAnuM eka vRkSa mULamAM eka thaDarUpe vikAsa pAse che paraMtu vistAra thayA pachI temAM lAkho pAMdaDA phUTe che. eka-eka pAMdaDAnuM AkhyAna kare to saMpUrNa jIMdagI cAlI jAya, to paNa tenA guNadharma akathya rahe che, mATe bhAvone saMkSepa karIne pragaTa karyA vinA bIjo koI mArga (265) Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. vANIno vistAra ke saMkSepa te sApekSa che. arihaMta bhagavAnanI vANI paNa pUrA bhAvone kahI zakatI nathI. svayaM zrImadjIe kahyuM che ke "kahI zakayA nahIM, paNa te zrI bhagavaMta jo' arthAt samasta zAstro ke Agama paNa eka prakAre saMkSipta racanA che. (3) jema-jema vANIno saMkoca karavAmAM Ave tema-tema mULabhUta viSayane jALavI rAkhI, bAkInA pUlanayothI karavAmAM AvatuM kathana zeSa karI, nizcayanayathI kathana karavAthI bhAva ane zabda baMnemAM saMkSepa thAya che. - saMkSepanuM rahasya ja nirALa che. saMkSepano artha che IzAro. ochAmAM ochA zabdomAM bhAremAM bhAre vAta kahevI tene saMkSepa ke aMgUlI nirdeza kahevAya che. ghaNI vakhata manuSya miththA saMkSepa paNa kare che. mULabhUta tattvane spardho vinA thoDA zabdomAM viparItabhAvone pragaTa karI tene lakSa mAnI saMkSepa kare che ane jJAnano avarodha karI jJAnasAdhanAne khaMDita kare che. A vAstavika saMkSepa nathI. vAstavika saMkSepamAM mULabhUta viSayane kAyama rAkhI jJAnano Avazyaka vistAra karI eka dravya upara dhyAna kendrita karavuM, tene saMkSepa kahe che. juo, saMkSepano zabdArtha keTalo suMdara che ! jema mANasa koI phaLa ke kerI khAya tyAre rasAsvAda grahaNa kare che ane goThalI tathA chAlano lepa karI nAMkhe che arthAt tene choDI de che. kSepa karavo eTale visarjana karavuM. samyaka prakAre vyarthabhAvonuM visarjana karI arthAtu kSepa karI TUMkamAM mULabhUtabhAvone grahaNa karavA, te saMkSepa che. nikSepamAM paNa zepa zabda vaparAyo che. nikSepano artha vibhAjana karavuM. te ja rIte samyaka prakAre vibhAjana karI tattvane grahaNa karavuM, te saMkSepa che. ApaNA siddhikAre ahIM svayaM saMkSepanI vAta karI che arthAt samyaka prakAre badhI vAtano TUMkamAM phoDa pADIne peTInuM anAvaraNa karIne motI arpaNa karyA che. bAlayogezvara ema kahe che ke mANasa peTInI suMdaratAmAM ja moha pAme che ane peTI kholato ja nathI. peTIno anurAga tene aMdaranA hIrAthI vaMcita rAkhe che paraMtu ApaNA siddhikAre peTI kholIne bahu TUMkA raste sAdhakane kayAMya bhaTakavuM na paDe, te rIte motInI mALA arpaNa karI che. A che zrImadjIe kathelo saMkSipta mokSamArga. nI puruSo pAtra joIne paNa vAtano saMkSepa kare che. jamIna bahu sArI hoya, to ochI kheDamAM paNa vadhAre phaLa maLe che. jamIna vaMjara hoya, to khetI vadhAre karavI paDe, tema ajJAnIjanonI sabhAmAM jyAM vistAranuM kathana paNa vyartha jatuM hoya tyAM saMkSepathI kAma cAle ja kema? paraMtu supAtronI sabhA hoya, to thoDA zabdomAM ghaNuM uttama kAma thAya che. pUrvano ItihAsa sAMbhaLavA maLe che ke rAjakumAro ke zreSThIvaryo eka ja pravacanamAM saMsAra choDIne cAlI nIkaLatA hatA ane tenAthI paNa AgaLa vadhIne vAta karNagocara thAya che ke sAdhanAmAM paripakava thayelA supAtra sAdhakone gurudeva eka zabda ke eka akSara rUpI maMtra ApatA hatA ane A bIjamaMtramAMthI AkhuM jJAnavRkSa pallavita thatuM tathA temAM dhyAna rUpI phaLa lAgatA hatA. bhagavAna mahAvIre paNa daza prakAranI ruci batAvI che, temAM eka telanuM biMdu pANImAM nAMkhavAthI vistAra pAmI jAya che. te ja rIte bIja rucivALA ziSyone sadguruo ke zAstronuM (266) Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkSepamAM kaheluM eka vacana vistAra pAmatuM hatuM. A rIte saMkSepa e jJAnIjano mATe eka camatkArI zabdanayanI cAvI che. jema nAnI cAvI tALuM kholI nAMkhe che, tema saMkSepamAM kaheluM kathana hakIkatamAM saMkSipta hotuM nathI. ahIM ApaNe eka caubhaMgI prastuta karIe. saMkSepa-vistAranI caubhaMgI : (1) saMkSepano vistAra (2) vistArano saMkSepa (3) saMkSepano saMkSepa (4) vistArano vistAra (1) keTalAka kathana evA hoya che je bahuja nAnA pramANamAM kahelA hoya. jene sUtra vAkaya kahevAya che. mokSamArga ke tattvArthasUtra pAMcathI sAta miniTamAM bolI zakAya teTaluM mULabhUta saMkSepamAM kaheluM samagra jainadarzananuM zAstra che. jeno vistAra gaMdhahati mahAbhASya tarIke 84000 zloka pramANa che. A bIjamAM vRkSa samAyeluM che. (2) moTA vizALa graMthone zAstrakAroe athavA zabdatattvavettAoe bahu ja thoDA zabdomAM pragaTa karyA hoya che. hajAra maNa dahImAMthI mAkhaNa to ghaNuM thoDuM ja nIkaLe che, tema vistArathI lakhAyelA graMthomAM saMkSepa arthAt sAratattva ghaNuM ochuM hoya che. phaLamAM rasAsvAda sivAya bIjA vadhArAnA dravyo paNa ghaNA hoya che. e ja rIte ahIM A Atmasiddhi paNa samudramaMthana pachI saMkSepamAM sArabhUta kuMbha tarIke eka amRtakuMbha pragaTa karyo che. (3) saMkSepamAM kahelA zAstrone paNa ati saMkSipta karIne eka pada ke eka gAthAmAM paNa utArI zakAya che. jema darpaNamAM vizva darzana thaI jAya che, tema eka padamAM jJAnano pUro khajAno samAviSTa hoya che. AvuM A pada . te toma sarakUve | vizvamAM satya sArabhUta che. maMtrarUpe ke bIjamaMtra rUpe AvA bIjA ghaNA pado maLI Ave che. je eka padamAM samastazAstrono bodha samAviSTa karyo hoya che. (4) cotho bhAMgo te vistArano vistAra che. vistArathI kahelA zAstro paNa padArthanA svarUpane kathana karavAmAM paripUrNa hotA nathI, tethI vistArathI kathita zAstrono paNa punaH mahA vistAra thaI zake tevo avakAza hoya che. Aje mahAgraMtho upara paNa punaH vistAra sAthe hajAro TIkAo lakhAya che ane chatAM paNa ghaNuM kathana avazeSa hoya che. A che vistArano vistAra. ApaNA zAstrakAre bIjA bhAMgAnuM avalaMbana karIne vistAra pAmelo vizALa mokSamArga ahIM saMkSepamAM samajAvyo che. svayaM gAthAmAM paNa kahe che ke "samajAvyo saMkSepamAM e rIte Atmasiddhi eka saMkSepamAM uccArelo mahAgraMtha che. je vastumAMthI anAvazyaka vastuono parihAra karI mULabhUta tattvone grahaNa karI tenuM kathana karatA svayaM saMkSipta thaI jAya che. jema lAkaDAnA TUkaDAmAMthI kalAkAra gaNezajInI mUrtinuM nirmANa kare, tyAre AjubAjuno badho lAkaDAno cUro nIkaLI jatAM gaNezajI pragaTa thAya che, sAratattvanuM darzana thAya che. koIpaNa dravya tirohIta hoya, tyAre ghaNA bIjA dravyothI AvRtta hoya che paraMtu jyAre te Avirbhata thAya che, tyAre AvaraNa karanArA pratiyogI dravyo dUra INNINNINNNNNNNNNNN nA (267) Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thatAM mULa svarUpe pragaTa thAya che. A paNa eka prakArano saMkSepa che. saMkSepano artha che jarUrI tattvane ke mULabhUta tattvane grahaNa karI sAratatvano AvirbhAva karavo. maMdira moTu vizALa hoya che paraMtu bhagavAna to nAnA ja hoya che paNa tyAM prabhunI mUrti te sAratattva che. sAratatvane kAyama rAkhIne vistAra karavAmAM Avyo hoya che. astu. ATalI saMkSepa vistAranI vyAkhyA karyA pachI AtmasiddhimAM saMkSepamAM samajAvelo mokSamArga te sAkSAta prabhunI pratimA jevo che. sakaLa mArga nigraMtha - arihaMtano mArga te nigraMthamArga kahevAya che. samagra jainadarzanamAM sahuthI mahattvapUrNa zabda "nigraMtha che. arihaMtono samagra mArga nigraMthono mArga kahevAyo che. nigraMtha zabda graMthIthI mukata thayelA jIvano pratinidhi che. jenI gAMTho gaLI gaI che, tene nigraMtha kahevAmAM Ave che. hakIkatamAM to AtmA svayaM svabhAvathI nigraMtha ja hato, che ane e ja rIte nigraMtha raheze. gAMTho badhI mohanI ane karmanI hoya che. AtmAmAM gAMTha paDI zakatI nathI. AtmA to svayaM arUpI svaccha dravya che. melA kapaDAno mela melamAM ja che. kapaDAmAM nathI. e ja rIte padArthano vikAra mULabhUta padArthamAM hoto nathI. vikAramAM ja vikAra hoya che. A che nigraMthanI nizcaya vyAkhyA. coranA hAthamAM caDAvelI beDI te coranuM potAnuM AvaraNa nathI. cora to eka mAnava zarIra rUpe acora ja che. beDI bahArathI AvI che. beDImAM beDI che. coramAM beDI nathI. beDInA kAraNe cora kahevAyo che. A bahu UMDI rahasyamaya vAta che. jIva to svayaM gAMTha rahita eka zuddha Atma dravyarUpI agraMtha tattva hatuM ane che. gAMTha to bahArathI AvI che. mohAdi karmo joDAyelA hovAthI badhI gAMTho karmonI ja gAMTha che. gAMThanA kAraNe graMthI banyo che. mULamAM to te nigraMtha ja che. jema koI vyakitae mAthA upara : saDI upADI che. gAMsaDI judI che ane upADanAro judo che. gAMsaDInI jagyAe gAMsaDI che. mAthA upara lIdhI che eTale gAMsaDIvALo che. gAMsaDI paDatI mUke to te gAMsaDI vagarano halako phUla thaI jAya che. tema sAMyogika dravyonA AdhAre jIvAtmAe nigraMthapaNuM gumAvyuM che. para dravyono parihAra thatAM svayaM te nigraMtha banI jAya che. saMta tulasIdAse uttarakAMDa rAmAyaNamAM udAharaNa mUkayuM che ke vAMdaro jALImAM hAtha nAMkhe, tyAre hAtha aMdara cAlyo jAya che paraMtu pachI jALImAM caNAnI mUThI bhare che, tyAre hAtha cho nIkaLI zakato nathI. vAMdarAne ema lAge che ke jALIe mane pakaDayo che paraMtu hakIkatamAM vAMdaro jo caNA mUkI de, to te mukata ja che, teno hAtha turaMta ja pAcho nIkaLI jAya che. rAmacaritta mAnasamAM A jIva ane mAyAnuM udAharaNa che. vastutaH to paradravya jIvane pakaDatA nathI ane jIva paNa svarUpathI pote baMdha pAme tevI sthiti nathI paraMtu mAyA rUpI gAMTha che, jene jainazAstramAM mohanI graMthI kahe che. moha te ja baMdhana che. mahAna AcAryazrI kuMdakuMda paNa kahe che ke raMgamaMca para moha ja nAcI rahyo che. nATakano naTa strIveSa paheravAthI nArI banI jato nathI. te tenA veSano aMcaLo mAtra che, te ja rIte jIvAtmAe mohanA vastro paherI lIdhA che paraMtu tenAthI te moharUpa banyo nathI. sukha duHkha ke saMvedana te badhI mohanI ja gAMTho che. moha zubhAzubha bhAve jIvAtmAne UMcA-nIcA rUpe nacAve che paraMtu jyAre jJAnavRSTie paNa A mohanuM paTala utarI jAya, to samagra nigraMtha dazA draSTigocara thAya che. (268) Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nigraMthabhAvano anubhava be rIte thAya che. (1) jJAnAtmaka nigraMthapaNuM ane (2) kriyAtmaka nigraMthapaNuM. kramazaH ghAtikarmono kSaya thatAM kriyAtmaka nigraMthapaNuM pragaTa thAya che. mohAdi karmo AMzika kSaya thatAM sAmAnya rIte AMzika nigraMthapaNuM pragaTa thAya che. Ama kriyAtmaka nigraMthapaNuM kramazaH prApta thAya che jyAre jJAnAtmaka nigraMthapaNuM samyagadarzana pragaTa thatAM akhaMDabhAve pragaTe che. gAthAmAM paNa "sakala' zabda vAparyo che, te akhaMDabhAvano sUcaka che. atyAra sudhI AtmasiddhinA padomAM je gIta gAyA che, te nigraMthano sakala mArga arthAt nigraMthanuM sakala svarUpe pragaTa karyuM che. A 123 mI gAthAmAM kramazaH eka, be, traNa (1-2-3) naMbara Ave che. bhAvano ane gAthAkano kudaratI rIte khUba sumeLa thayo che. AtmasiddhinA eka naMbaranA bhAvomAM jIvAtmA karmono karyA che, te sAMsArikadazAnuM kathana che. be naMbaramAM jIvAtmA akartA che, sAMsArika dazAthI nirALo che, tema AtmasvarUpanI jhAMkhI karAvI che ane chevaTe traNa naMbaramAM Atma svarUpanuM spaSTa varNana karI sarvathA graMtha rahita evo nigraMthabhAva pragaTa karyo che. A rIte kavirAje graMthIpaNAthI nigraMtha sudhInI sakaLa yAtrAne spaSTa karI che ane saMsAranA anya anya mArgane tAravIne-TALIne zuddha nigraMthamArgane pragaTa karyo che. ' - nigraMtha zabda A gAthAno aMtima zabda che ane AtmasAdhanAnI aMtima bhUmikA paNa nigraMtha che. eka nigraMthabhAva sAdhanAkALano che. jyAre ATheya karma kSaya thayA pachI AtmA sarvathA nigraMtha thaI jAya che, te aMtima phaLa che. nigraMtha sAdhaka paNa che, sAdhana paNa che ane sAdhya paNa che. nigraMtha muni sAdhaka che. dravya ane bhAva parigrahano parityAga karavo ane guNasthAnanI utkrAMti karavI, te nirgathatA che, te sAdhana che. saMpUrNa kSAyika bhAvone varI ATheya kamethI mukata thavuM, te sAdhyarUpa nigraMthabhAva che. gAthAmAM nigraMthane vizuddha mokSamArga batAvyo che ane mokSamArganA phaLasvarUpa nigraMtha avasthA paNa batAvI che. chellA padamAM je vAkaya che teno baMne rIte anvaya thaI zake che. sIdhI rIte anvaya karatA je kAMI mokSanA mArgo che te badhA nigraMtha rUpa che. tyAM mokSamArgane sAdhana mAnI nigraMthane sAdhana svarUpa batAvyo che. jyAre bIjI rIte anvaya karIe to sakaLa mokSamArganuM phaLa te nigraMtha che. tyAM kAraNa kAryarUpa anvaya karavAmAM Avyo che arthAt nigraMthane sAdhya koTimAM mUkavAmAM Avyo che. ApaNe aMtima zabdane samasta AtmasiddhinuM aMtimalakSa mAnIe to paramArtha ghaNo zobhA rUpa thaze. gAthAnI kAvyakaLA paNa soLe kaLAe pragaTa thaI che ane aMte nigraMthabhAvanuM digdarzana karAve che. graMthi be prakAranI che. (1) tamAma bhautika sAdhana ane dehAdi saMpatti tathA ATha karmonI vargaNA ane karmabaMdhanA saMpUTa. A badho dravya graMtha che. graMthano artha parigraha che. (2) jyAre bhAvagraMthImAM karmanA udayamAna pariNAmo, ajJAna ane viSaya-kaSAyanA AzravabhAvo, te badhI bhAvagraMthI che. baMne graMthithI nivRtta thavuM te saMpUrNa nircathatA che paraMtu jema-jema parigrahano parihAra thAya che, tema tema kramazaH A nircathatA prApta thAya che ane chevaTe paripUrNa nirgathatA uddabhave che. siddhadazA e paNa saMpUrNa nigraMthabhAvanI dyotaka che. ---(269) Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyeka zabdonuM ATaluM vivecana karIne gAthAnA anupamabhAvone sparza karyA pachI gAthAnuM parisamApana karIe, te pahelA gAthAno AdhyAtmika saMpUTa nihALI svayaM siddhikAra bhakitayogamAM praveza kare che, tenA paNa darzana karazuM. AdhyAtmika saMpUTa : ahIM mokSanuM uccAraNa karIne AtmasiddhinuM kathana karyuM che. dhyAna rAkhavuM ghaTe che ke kathana badhA sApekSa hoya che, tema Atmazuddhi paNa eka sApekSa zabda che. hakIkatamAM zuddhatA ane azuddhatA e eka prakAranA vizeSaNa che paraMtu jIvAtmA A badhA vizeSaNathI mukata che. aMjavALuM ane aMdhAruM e baMne sApekSabhAva che paraMtu te baMnethI pare evI koI avasthA hoya, to te zuddha avasthA gaNAya. gAthAmAM parokSabhAve e kathana Ave che ke "nijazaddhatA' te mokSa che. jyAre mokSa thayA pachInI je zabdAtIta avasthA che te siddha avasthA che. A siddha avasthA e AdhyAtmika saMpUTano aMtargata marmabhAva che. have jIvane tyAM zuddhi ke azuddhino bheda bAkI rahyo nathI. nijazuddhatAno paNa mokSa thaI gayo che. have AtmAne mokSanuM koI avalaMbana nathI. mokSanI ghaDI sudhI ja mukitanuM mahattva hatuM. have jIva mukitathI paNa mukata thayo che. Avo akathya amukatabhAva te A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa che. hakIkatamAM AdhyAtmikabhAvo paNa eka sImAnuM sUcana kare che paraMtu A sImAthI para thaI asIma ke anaMtamAM cAlyuM javuM, te A gAthAno marma che. te AdhyAtmika kathanathI upara akaththabhAvomAM jIvAtmAnuM ramaNa thAya che ane jIvAtmA paNa sarvathA anaMtabhAvono sparza karI anaMtakALa mATe AnaMdamAM lIna thaI jAya che. A che atyAra sudhInI gAthAnuM aMtima rahasya. upasaMhAra : zAstrakAra jJAnayoga ane karmayoga baMnenuM uccakoTinuM AdhyAtmika vivecana karIne ane tarkazuddha AkhyAna karI mokSamArgane kaMDArIne karmayogamAMthI jJAnayogamAM ramelA jIvane have AgaLanI gAthAmAM bhakitayoganA darzana karAvaze. A gAthA te jJAnayoganuM caramabiMdu che. AtmasiddhinA pAThaka adhyetAe khAsa lakSamAM levAnuM che ke ApaNe A mahAbhASyamAM badhA bhAvonuM be rIte citraNa karyuM che. (1) jJAnAtmakabhAve ane (2) kriyAtmakabhAve. kriyAtmakabhAve jIva kramazaH utthAna kare che, jyAre jJAnAtmakabhAve AtmasvarUpane samajIne jIva jJAnayogano Azraya karI tIvra baMdhanothI mukata thaI jAya che. kriyAtmaka bhAva te karmayoga che. jyAre jJAnAtmakabhAva te jJAnayoga che para , jenadarzana kaho ke samagra adhyAtmadarzana kaho, temAM triveNI saMgama mukhya che. jJAna-darzana ane cAritra, karmayoga, jJAnayoga ane bhakitayoga. kahevAnuM tAtparya e che ke jyAM sudhI bhakitayoga na Ave, tyAM sudhI A baMne yoga pUrNa nirvikArI thaI zakatA nathI. bhakitayogano sUtrapAta thayA pachI jIvAtmA ke sAdhaka haLavo phUla banI jAya che. tenA samarpitabhAvamAM badhA vibhAvabhAvanuM paNa samarpaNa thaI jAya che. A gAthAmAM karmayoga pachI jJAnayoganuM digdarzana karAvI have zAstrakAra bhakitayoganI bArI ughADe che. to ApaNe paNa have 124mI gAthAno upoddAta karIe. (270) - Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-1ra4 upodaghAta - sAmAnya rIte jyAM sudhI jIvane jJAna prApta thayuM nathI, tyAM sudhI tene pAmara mAnyo che. jo ke ahaMkArI jIva potAne pAmara gaNato nathI paraMtu jJAnI mahAtmAoe jJAnahIna jIvone pAmara gaNyA che. nirogI kAyAvALo mANasa potAnA zarIrabaLanuM abhimAna karato hoya paraMtu e ja vyakita rogathI gherAya, tyAre bALakanI jema raDe che. A che jIvanI pAradazA. udayabhAvamAM ramato jIva svarUpane pAmyo nathI, tyAM sudhI zubhAzubha karmanA khelamAM rAjA jevo banI pAcho raMka banI jAya che. harakSaNe tenI pAmara dazA jJAnIo jue che. jyAre jIvane bhAna thAya che ke hakIkatamAM zubhAzubhadazA baMne varyu che. mULa svarUpa te ja sAcuM svarUpa che ane potAnI pAmaradazA have tene spaSTa rUpe dekhAya che, tyAre tene zAMtinI sudhA jAge che. te bhautika sAdhanonuM avalaMbana mUkI sagurunA zaraNamAM jAya che, tyAre sadaguru amRtavarSA kare che. jyAre bhUkhyo mANasa suMdara bhojana meLave ane peTa bharIne jame, tyAre tene oDakAra Ave che. te jamADanArane ema kahe che ke tamoe mane khUba premathI jamADayo. A to bhautika tRpti che paraMtu sAdhakane paNa Avo jJAnAmRta gogana / jJAnarUpI bhojanano UMDo oDakAra Ave che ane sadguru pratye bhakitanA phUvArA UDe che. AgAmI gAthAmAM kRpALu gurudeva Avo amRtamaya bhakitayogano rasasthALa pIrasI rahyA che ane guru-ziSyanA saMvAda rUpe svayaM upasthita thayA che. aho ! aho ! zrI sadaguru, karuNAsiMdhu apAra | A pAmara para prabhu karyo, aho ! aho ! upakAra || 124 aho aho ! - gAthAnA prathama padamAM ahobhAva pragaTa karavAmAM Avyo che. ahobhAva te bhakitayoganuM prathama caraNa che, te saMtuSTinuM pUruM lakSaNa che. A saMtuSTi be prakAranI che. saMsAranA bhogone joyA pachI eka niSedhAtmaka saMtuSTi thAya che. jIva saMtuSTa thaI gayo che, have tene bhoganI koI tRSNA bAkI nathI, jyAre bIjI bhAvasaMtuSTi te prAptinI saMtuSTi che. eka saMtuSTi heya tattvonI che. tene choDavAthI saMtoSa thayo che, bIjI saMtuSTi upAdeya tattvanI che, te prApta thavAthI saMtoSa thayo che. baMnemAM mULa tattva saMtoSa che. prAptinI saMtuSTi ahobhAva pragaTa kare che. jyAre heyanI saMtuSTi maunabhAva dhAraNa kare che. hakIkatamAM saMtoSa te sAdhanAnuM amRta che. saMtoSa e kAma, krodha ane lobha, A traNe rogonI eka ja amRta auSadhi che. saMtoSa thavAthI vAsanA ane tRSNA zAMta thaI jAya che, te ja rIte saMtoSa e kSamA rUpa hovAthI krodhanI jvALA paNa zAMta thAya che. saMtoSa thavAthI bAhya koI prayojana rahetuM nathI, tethI krodha svataH upazAMta thaI jAya che. kAma, krodha ane lobha A traNe durguNone nAthavA mATe saMtoSa eka anerI sonerI lagAma che. mATe kahyuM paNa che ke "saMtoSaH paramam suravana' sAdhAraNa vyavahAramAM saMtoSano uddabhava thayA pachI paNa punaH laya pAme che ane pharIthI asaMtoSa pragaTa thAya che. eka IcchA pUrI ka ccha kaDaka kakaDa Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI, tyAM thoDo saMtoSa thayo ane bIjI IcchA utpanna thatAM punaH asaMtoSa thayo, A saMtoSanuM bahumUlya nathI. te IcchApUrti pUrato sImita saMtoSa che. jyAre eka jJAnAtmaka saMtoSa thAya che, jene parama saMtoSa kahI zakAya. parama saMtoSamAM tattvanI prApti che ane saMsAranI virakti che. A saMtoSa prApta thatAM jIvAtmA AnaMdathI DolI UThe che, jenuM A gAthAmAM ziSyabhAve digdarzana karAvyuM che. "aho aho zrI sadguru" A ahobhAva te parama saMtoSanI urjA che.. tattvadarzana thayA pachI atattvadarzana thatuM nathI. jo ke zAstromAM samyagdarzanathI paNa patana thAya che ane mithyAttvano punaH udaya thAya che tema mAnavAmAM AvyuM che paraMtu tyAM paNa nizcayAtmaka bhAva che ke pharIthI utpanna thayeluM mithyAttva punaH janmAMtaramAM nizcita samaye laya thaI jAya ane jIvAtmA samyagdarzananI dorI pakaDI punaH mokSamArganuM avalaMbana kare che kAraNa ke ahobhAvarUpI je bIja AtmAmAM paDayuM che ane je tattvadarzana thayuM che, te vyartha jatuM nathI. A ahobhAva sAdhakanI saMtuSTine to sUcave ja che paraMtu sAthe sAthe je divyadarzana thayuM che te bahu mUlyavAna che, amUlyatattva che, tevo paNa AbhAsa Ape che. sAcu sonu jANyA pachI jema pittaLanI apekSA rahetI nathI, tema A amUlya Atmadarzana thayA pachI nirmUlya evA saMsAranI apekSA rahetI nathI. A ahobhAva jJAnanuM mUlyAMkana karI pragaTa thato aMtaranAda che. keTalAka tattvo ke dravyo bAhyabhAve sukha Ape che, tevA sukhada bhAvono praveza prAyaH mana sudhI hoya che paraMtu je tattvadarzananuM sukha che, te manoyoganI sImAne pAra karI adhyavasAya ane aMtaHkaraNanA kSetramAM praveza karIne tenAthI paNa AgaLa vadhIne Atmavaiva paramAtmA arthAt AtmAmAM ja paramAtmA beThA che, tevA kendra sudhI jAya che. parama saMtoSa te paramAtmAnI anubhUtinuM lakSaNa che. Avo aMtaHkaraNamAM udbhavelo saMtoSa je hakIkatamAM parama sukha che, te punaH manoyogamAMthI thaI vaLatI yAtrAmAM vANIyogamAM praveza pAme che ane sAdhaka bolI UThe che. aho ! aho ! zrI sadguru, karUNAsiMdhu apAra', ziSyane je tattvadarzana thayuM che, jemAM AtmajJAnano sparza thayo che tevuM pada samajavAthI parama sukha saMtoSa ane parama zAMtino anubhava thayo che, mATe AvuM pada Ape samajAvyuM ane je upakAra karyA che, te upakArane aho ! aho ! sivAya bIjA koI zabdomAM utArI zakAya tema nathI. sAdhakane badhA zubhabhAvothI pare sUkSmabhAvono sparza karI, aMtaHkaraNanA badhAne taTasthabhAve nihALI, punaH je virakatavANIno udaya thAya che, te che A gAthAmAM kahelo ahobhAva. A ahobhAva te phakata zabda pUrato sImita nathI paraMtu bhakata potAnA ahaMkAranuM vamana karIne sadgurunA caraNamAM samarpita thAya che. tevo bhakitabhAva bharelo bhakitayogano prathama zrIkhaMDa che. jIvamAM bhakitayogano zubhAraMbha thayo che. zAstra tathA tattvavettAo ema kahe che ke sAcu jJAna bhakitarUpe pariNata thAya che. jJAnapariNamate makti mAvena / ' arthAt jJAnanuM pariNamana bhakitarUpa hoya che. jJAnanuM pAcana thayuM hoya, to bhakitano udbhava thAya ane jJAnanuM pAcana na thayuM hoya, to ahaMkArano udaya thAya che. gAthAnA AraMbhamAM je ahobhAva pragaTa karyA che, te sAdhakane jJAnanuM pAcana thayuM che ane bhikatarUpe pariNamyuM che, tenI sAkSI Ape che. A rIte ahobhAva te bhakitabhAvanuM mUrtarUpa che. (272) Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitabhAvanuM svarUpa bhakitabhAva eka prakAranI samarpaNanI prakriyA che. atyAra sudhI jIvAtmA parigrahabhAve badhu pakaDIne beTho hato. sthUla parigrahano tyAga karyA paraMtu potAnA vyakitattvanA ahaMkAra rUpI parigrahano tyAga na karyA. tyAgI thayo, bAhyabhAve badhu choDayuM paraMtu aM Ubho rAkhyo. jJAnane aMte ke vairAgyanA pratiphaLarUpe ahaMnu je samarpaNa thavuM joIe te na thayuM, tethI tyAM vAstavika bhakitano abhAva che paraMtu sadgurunI kRpAthI jyAre jJAna prApta thayuM, tyAre ahaM chUTo paDayo, ahaMnu samarpaNa thaI gayuM. patAsu jema pANImAM praveza kare ane potAnuM rUpa ogALI nAMkhe, te rIte sadgurunI kRpAmAM sAdhaka potAne vilIna karI de che. potAnA rUpano tyAga kare che ane svarUpamAM svarUpanA darzana kare che. A che bhakitabhAvanuM UrdhvasvarUpa. bAhya padArthono tyAga karIne prabhunA caraNe sthUla padArtho arpaNa karIne manuSya bhakitabhAvano abhyAsa kare che paraMtu hakIkatamAM te bhakitanuM sthUlarUpa che. eka prakAre bhakitabhAvano abhyAsa che. vAstavika bhakitabhAvamAM to jIvAtmA pote prabhunA caraNe ahaMkAra dharI de che ane jema gautamasvAmI prabhu mahAvIranA darzana thayA pachI potAnI badhI samajane paDatI mUkI svayaM prabhunA zrIcaraNe samarpita thaI gayA. prabhunA vacanAmRta prati gautamasvAmInA aMtaHkaraNamAM ahobhAva utpanna thayo. ahobhAva te bhakitayoganuM zuddha pratibiMba che. A che gAthAnA ahobhAvano marmabhAva. 52sattAnuM vamana karIne zrI sadguru caraNe samasta adhikAra arpaNa karIne bhakata sadgurune karuNA siMdhu rUpe nihALI rahyo che. have tene koI bAhya karUNAnI apekSA nathI. koI vyakita ke padArthanI karUNAnI apekSA nathI kAraNa ke tene svayaM karUNAsAgara maLI gayA che. tene pANI gotatA kUvo maLI gayo che. jyAM bhikSAnI apekSA hatI, tyAM bhaMDAra maLI gayo che. eTale ziSya aho ! aho ! kahIne pUrNa saMtoSanI abhivyakita kare che. A rIte ApaNe ahobhAvamAM triveNInA darzana karyA. (1) saMtoSa (2) tattvadarzananuM mUlyAMkana (3) ahaMno tyAga ane bhakitano udaya. A triveNI upara ApaNe vivecana karI ahobhAvano marmabhAva pragaTa karyA che. je upakAra gurudeva dvArA thayo che te upakArane ziSya aho! aho ! zabdathI pragaTa kare che. gAthAmAM be vakhata aho, aho ! zabda Ave che. tenuM tAtparya jANyA pahelA sadgurune karUNAsiMdhu kahyA che, te marmavANIne paNa samajavI ghaTe che. karUNAbhAvanI mahattA H karUNAne dharmanuM amRta mAnavAmAM AvyuM che. karUNA bAbatamAM mukhya prazna e che ke karUNA konI karavAnI che ane karUNAne para dravyanI apekSA che ke svataH pariNAma pAmatI tattva pariNati che ? adhyAtmazAstromAM karUNAnI sAdhanA mATe bahu vizeSa ullekha jovAmAM Avato nathI, vaLI puNya ane pApa baMnene vajrarya mAnIne tenAthI dUra rahI jJAnabhAvamAM ramaNa karavuM, te ja sAratattva che. jyAre karUNA te eka prakAranI puNya pravRtti che. mana, vacana, kAyAnA yoga svArtha ane svabhogathI nivRtta thaI duHkhI AtmAo pratye saMvedanA dhAraNa kare che, tyAre karUNAno udaya thAya che. karUNAmAM sAMyogika bhAva che. temAM eka pakSa nirbaLa che ane bIjo pakSa sabaLa che. nirbaLa pakSane joI sabaLa vyakita teno upakAra karavA prerAya che, te svArthavRtti choDIne jene paramArtha kahevAmAM Ave che, tevA upakArIbhAvomAM anurakata thAya che ane tevA dayALu (273).. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyakitanI pravRtti sarvathA paropakAramaya bane che, temAMthI karUNAnI saritA pravAhita thAya che. karUNA e dayAno bhAva che. A karUNA be prakAranI che. eka sAdhAraNa kSaNika duHkhano parihAra karavA mATe je upakAra karavAmAM Ave che, te sAmAnya karUNA che. jyAre anaMtajJAnI devAdhideva paramAtmA sarva jIvo duHkhamAMthI sarvathA mukata thAya tevo upakAra kare che, te karUNA vAstavika dharmano amRtarasa che. jJAnIo jJAna pAmyA pachI paNa jyAM sudhI temano deha che, tyAM sudhI karUNAthI mukata thaI zakatA nathI. tIrthakaro paNa AvI karUNAthI mukata rahI zakatA nathI. tenuM rahasya e che ke have jJAnInA mana, vacana, kAyAnA je yogo astitvamAM che, tenuM jJAnIone potAne koI vizeSa prayojana rahyuM nathI, eTale teonI yogapravRtti svayaM zubha yoga banI jAya che ane zubha pravRtti dvArA jagatanuM zubha thavAmAM nimitta bane che. hakIkatamAM jJAna e sva-para vyavasAyI pramANabhUta tattva che. jJAnamAM duHkhI jIvonA duHkhanuM paNa pratibiMba paDe che. jJAna duHkhIne paNa jANe che ane duHkhane paNa jANe che. AvuM duHkha saMvedana rUpa jJAna te sUkSma karUNArUpa che. tenA AdhAre bAhya yogo paNa jagatanA kalyANanuM nimitta bane che. jagatanA jIvone paNa paramAtmAnI pravRttimAM karUNAnA darzana thAya che. karUNA e ubhayasparzI saMvedana che. karUNA karanArane paNa karUNA sparze che ane jene karUNA thAya che, tene paNa karUNA sparza kare che. karUNA e eka bhagavatI gaMgA che. temAM kSaNika duHkho ane zAzvata duHkho baMneno aMta Ave che. dharma sAdhanAmAM karUNAne dUra karI zakAya tema nathI. jyAM dharma che tyAM karUNA che. karUNA vihIna dharma asaMbhavita che. karUNA e svataH udbhavatI prAkRtika prakriyA che. jIva tenAthI nirALo rahIne paNa karUNAnuM bhAjana banI zake che. parigraha ane bhogono tyAga karUNA rUpe rUpAMtarita thAya che. kharUM pUcho to virakita karUNArUpe anurakita banIne sva-para kalyANanuM nimitta bane che. ApaNA siddhikAra vAstavika karUNA tattvane sthAna Ape che eTaluM ja nahIM paraMtu svayaM karUNAsiMdhu rUpe pradarzita thayA che. AtmasiddhinA prAraMbhamAM ja temaNe karUNAnI varSA karI che ane kahyuM che ke zuSkajJAna ke kriyAjaDa, e baMne hakIkatamAM karUNAhIna che, tenI ekAMgitA joIne karUNA upaje che, tyAM paNa parokSa bhAve karUNAne maMgaLa sAdhana mAnyuM che ane A gAthAmAM paNa bhakata temanI karUNAnA punaH darzana kare che. zuM jJAnIjano dayArahita hoI zake ? zuM parama sAdhaka koInA upakArI na hoya? zuM upakAra tattva ane sAdhanA baMnene alaga rAkhI zakAya? badhA mahApuruSono javAba eka ja che ke jo jIvamAM karUNA na hoya to te dANA vagaranA photarA ane rasa vagaranA phaLa ke jaLa vagaranA kUvA jevA che ane temanA badhA sAdhana nirarthaka sAbita thAya che. ahIM je karUNAnI abhivyakita thaI che temAM parama AdhyAtmika karUNAnA darzana thAya che. anaMta duHkhathI mukata karanAra, zAzvata sukha ApanArI karUNA che. sAmAnya karUNA kSaNika sukha Ape che, jyAre A jJAnAtmaka karUNA bhavasiMdhune pAra karAvI zAzvatasukha ApanArI karUNA che. karuNAsiMdhu zA mATe ?" jyAre jIvAtmAnuM saMpUrNarUpa karUNAmaya banI jAya che, tyAre vyakita, sadguru ke paramAtmA devAdhideva karuNAsiMdhu bane che. karuNAnI utpatti viSe je rahasya che, (274) Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te samajI levAthI vAstavika karUNAnI utpattino khyAla Ave che. jyAM sudhI jIvAtmA sidhdhadazAne prApta thayo nathI, tyAM sudhI tenI pAse be prakAranI saMpadA hoya che. (1) bhautika saMpadA jemAM bAhyaparigrahathI laI mana-vacana-kAyAnA yogo sudhIno badho parigraha jIvanI saMpadA che. tapasyAnA baLe ke puNyanA yogathI A saMpadA upalabdha thAya che. (2) AMtarika saMpadA aMtarAya karmanA kSayopazamathI lAbha, dAna, upabhoga, bhoga ke vIrya jevI je zakita utpanna thaI che, te jIvanI AMtarika saMpadA che. bAhya ane AtyaMtara baMne saMpadAno te svAmI che paraMtu mithyAbhAva ane mohAdi pariNAme A saMpadA bhinnabhinna prakAranA rAga-dveSanuM kAraNa bane che ane zubhAzubha karmo karavA prerita kare che. ahIM khAsa gUDha vAta e che ke jyAre mohano prabhAva ghaTI jAya che ane nirmAhadazA utpanna thAya che, tyAre jIvanI je saMpadA che te niSkalaMka ane nirdoSa banI jAya che. mohanA kAraNe ja A saMpadA vikArI kAryomAM joDAtI hatI paraMtu mohanuM AvaraNa dUra thatAM svAbhAvika rIte te saMpadA paropakAramaya banI jAya che. nItizAstramAM paNa kahyuM che ke 'popArAya pattAM vimUtaH' saMtonI saMpatti saheje paropakAranuM kAraNa bane che. jema nimittanA kAraNe garama thayeluM pANI uSNatAnI samApti thatA saheje svabhAvathI zItaLa bane che. tema saMtonI ke jJAnIonI A saMpadA bhogabhovathI vyAvRtta thatA saheje karuNAmaya banI jAya che. saMpadA che tyAM sudhI eka sahajabhAvano paropakAra cAlu rahe che. jJAnIjano IcchApUrvaka puNya karatA nathI paraMtu temanI saMpadA svataH puNyamaya banI jagatanA jIvone zAMti arpaNa karanArI nivaDe che. devAdhideva arihaMta bhagavAna jyAM sudhI arihaMta dazAmAM che tyAM sudhI temanI anaMta zikatarUpa saMpadA jIvonA kalyANanI kAraNabhUta bane che. arihaMta bhagavaMto koI IcchApUrvaka puNya karatA nathI. temanAmAM mohAdino abhAva che chatAM paNa arihaMta bhagavAnanuM jIvana paropakAramaya che. temanA dehAdibhAvomAM ane manoyogamAM anaMta prazamabhAva rUpe karUNArasa TapakI rahyo che ane teo karUNAsAgara banI rahe che. jema kapaDAmAM mela na hoya to vastra svayaM zAtAkArI bane che, te ja rIte jaDapadArtho paNa nirdoSa hoya, to tenA saMyogamAM AvanAra jIvone kSaNika sukha Ape che. e ja rIte jJAnI AtmAonI A saMpadA nirdoSa banavAthI karUNAno bhaMDAra banI gaI che ane saMyogamAM AvanAra jIvane zAzvata zAMti ApavAnuM kAraNa bane che. jJAnInA nirAmayayogo ke labdhi sahaja rIte dayAmaya pravRttinuM bhAjana che. te saMpadA sahaja rIte paropakAranuM kAraNa bane che. A divya saMpattinuM svarUpa ja karuNAmaya che. jJAnInI saMpadA nirdoSa hovAthI karuNAnI vRSTi kare che. jJAnabhAvamAM ke svarUpamAM ramaNa karatA sadguruno vacanayoga supAtra jIvo mATe kalyANanuM kAraNa banavAthI sadguru svayaM karuNAsiMdhu bane che. karuNA te vizeSa koI prayoga nathI paraMtu doSano abhAva thatAM saMpadAnuM svarUpa ja karuNAmaya banI jAya che. vinaya e koI vizeSa sAdhanA nathI paraMtu jIvamAM jyAre jJAna utpanna thAya ane mohAdino abhAva hoya, tyAre sahaja rIte vinayanuM prAgaTaya thAya che. e ja rIte jIvAtmAmAM mohAdino abhAva thatAM jJAnadazAmAM karuNAnuM svataH prAgaTaya thAya che. kaThoratA te vikArI pariNAma (275). Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane komaLatA te svAbhAvikagaNa che. mohanIyakarmanA cAre aMzo krodha, mAna, mAyA, lobha javAthI kSamA, namratA, saraLatA ane saMtoSa A cAre guNa pragaTa thayA che, A cAre guNa karuNAmaya che. A svAbhAvika guNo paNa jyAM sudhI jIvAtmA dehAdhArI che, tyAM sudhI labdhirUpe sahunA kalyANanA kAraNarUpa bane che. karuNA te koI AzravabhAva nathI paNa mohAdinA abhAvamAM thato svAbhAvika pariNAma che. A pariNAmanA AdhAre jJAnIjanonA aMtaramAMthI Atmasiddhi jevA aneka jJAnamaya vacanono pravAha udbhave che ane sAdhakane mATe paramabodhanuM kAraNa bane che. ahIM paNa siddhikAre potAnA svAbhAvika guNothI bhakitarUpI vacana pravAha vaheto karI ziSyo upara ke bhakato upara je upakAra karyo che, te upakArane sadgaNI vyakitao vinayapUrvaka svIkAra karI che karuNAsiMdhu ! Ape mArA upara adbhuta upakAra karyo che. aho ! aho ! kahIne upakAranA pratiphaLarUpe sAdhaka vinayabhAvanuM pradarzana kare che. jJAnInI je vacanalabdhi che te saheje karuNAmaya hovAthI vacanano ugAtA paNa karuNAsiMdhu bane che ane ziSyane AvA kRpAvaMta sadgurumAM karuNAno uchaLato sAgara dekhAya che, te vAstavika bhakitanuM pratibiMba che. ' karuNA ke karuNAsiMdhunuM ATaluM vivecana karavAthI samajI zakAya ke samagra saMsAra ane sAdhako A divya karuNAnA AdhAre ja jagatamAM zAMtimaya jIvana dhAraNa karI zake che. vyavahAramAMthI ke adhyAtmamAMthI jo karUNAne bAda devAmAM Ave temaja samagra dayAmaya vyavahAra baMdha thAya, to mokSamArga to aTake ja paNa A saMsAra paNa saLagato dAvAnaLa banI jAya. A bhayaMkara saMsAra sAgaramAM eka paNa AdhArabhUta tattva na rahetA sahu DUbIne motane vare athavA AkhI sRSTi registAna banI jAya, mATe jJAnIoe vyavahAramAM paNa karUNAnI sthApanA karI che ane adhyAtmamAM paNa divya karuNAnI vRSTi karI che. saru ke arihaMto ubhaya rUpe karUNAnA avatAra che. ahIM buddha bhagavAnano eka prasaMga ullekhanIya che. bhagavAna buddhano mukhya ziSya bahArathI AvyA pachI buddhadevane kahe che ke loko bauddha dharmanI niMdA kare che, bIjA dharmavALA bauddhadharmanuM khaMDana kare che, jo ApanI AjJA hoya to huM medAnamAM utarI tarkavAdathI zAstrArtha karI badhAne parAsta karI dauM ane anya dharmanI vAtone chinna bhinna karI dauM. tyAre bhagavAna buddhe hasIne kahyuM ke tane AvI mleccha buddhi kyAMthI AvI? tuM tArA aMtaHkaraNamAM noMdha le ke dharma tarkanA baLe ke zAstrArthathI cAlato nathI. dharma karUNAthI cAle che. karUNA e dharmanuM ke dharmamaya jIvananuM AdhiAratatva che. meM tane AvI buddhi ApI nathI ke zAstrArtha karIne jagatane jItavuM. karUNAthI sahunA duHkhano parihAra karI dharmanI sthApanA karI zakAya che. A udAharaNathI samajI zakAya che ke karUNA e sAMsArika jIvananuM ane sAdhanAnuM ema baMne kSetranuM amRta jharaNuM che. jyAM karUNA nathI, tyAM pApAzrava che, mATe A gALAmAM ziSya gurune karuNAsiMdhu kahyA che, te ucita to che ja, te uparAMta gurudeve karuNAsiMdhu zabda mUkIne dharmAcAryo kevA hovA joIe, tenI parokSabhAve vAstavika ghoSaNA karI che. karuNAsiMdhunuM anusaMdhAna dharmaguru sAthe ja thAya che. jo guruo karuNAsiMdhu na hoya, to kaleza ane vitaMDAvAdanuM bhAjana bane che, mATe (27). Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM zAstrakAre "karuNAsiMdhu' zabdaprayoga karIne upAsya-upAsaka vacceno parama Avazyaka siddhAMta pragaTa karyo che. "A pAmara para..' A gAthAmAM jIva potAne pAmara kahe che, te Azcaryajanaka che. vyavahAramAM pAmara zabda ghaNo niSkRSTa che, Avo sAdhaka jIva potAne pAmara zA mATe kahe che ? pAmara avasthA te eka prakAre apaMga ke parAdhIna avasthA che, eka prakAre anAthatA che. je jIva potA taraphathI kazuM karI zakato na hoya, tevA jIvane ke vyakitane pAmara kahevAmAM Ave che. "pAmara zabdamAM "mara' zabda che. maryA pahelAM ja e marI gayA jevo che arthAt motanI pUrve ja je maraNadazAno anubhava kare che, tene pA + mara kahe che. ahIM siddhikAre Avo heya zabda sAdhakanA mukhamAM mUkyo che, to tenI pAchaLa paNa kAMIka apUrva guNAtmakabhAva che, ApaNe tenuM udghATana karavA koziSa karIe. pAmara zabdane mATe uparyukata pUrvapakSa rajU karyA pachI uttarapakSa rUpe jyAM jIvanI je bhUmikA badalAya che, tyAM pAmara avasthAno parihAra thAya che. A pAmara para upakAra karyo che, tema kahevAno sIdho artha e che ke have jIva pAmara nathI, pAmarapaNuM teNe vosirAvyuM che. ziSya kahe che ke he gurudeva ! Ape mArA para upakAra karIne mArA pAmarabhAvane vidAya ApI che. pAmaratA be prakAranI che. (1) dravyArthika saMyoganA abhAvamAM jIvAtmA potAne pAmara samaje che ane potAnI draridratA upara AMsu sAre che. dhanathI, saMyogathI, parivArathI ke evA bIjA koI pApanA yoge Akramaka tattvonA upadravamAM Adhi, vyAdhi, upAdhimAM phasAI jAya, tyAre jIva potAnuM pAmarapaNuM anubhave che. temAM mukhyatve viyatarAyakarmano udaya hoya che. jo vartAtarAyakarmano kSayopazama hoya, to jIvAtmA bAhya parAkramanA AdhAre potAne pAmara gaNato nathI paraMtu A dravyArthika pAmarapaNuM te karmanuM phaLa che, karmanI lIlA che. (2) A sivAya je bIjI pAmaratA che, te bhAva pAmaratA che arthAt samyagujJAnanA abhAvamAM, sAcI samajanA abhAvamAM vyakita game tevo bahAdUra hoya, to paNa aMte aMdha manuSyanI jema vastutaH te pAmara che. AvuM pAmarapaNuM mithyAtvabhAvonA udayathI sarjAya che. jJAnavruSTie pAmara jIva abhimAnI banIne paNa potAne parAkramI mAnato hoya, chatAM paNa aMte puNyano kSaya thatAM te pAmara banI jAya che. A bhAvAtmaka pAmarapaNuM te pramAda avasthA che. anaMta jJAnIoe AvA pAmara bhAvanI sAthe laDAI karI che. aMte AtmavijayI banI pAmara maTIne sAco vaibhava prApta kare che. pote pAmara maTI jAya che ane pAmara jIvone jJAnavRSTi ApIne AvA kaSAya bhAvathI mukata kare che. juo ! eka tarapha gRhastha parigraha na hovAthI pAmara bane che. jyAre eka aparigrahI saMta jeNe sattA, saMpattino sarvathA tyAga karyo che tevA mahAtmA rAjAdhirAjathI paNa UMcI avasthAno anubhava kare che ane pAmarapaNuM to dUra rahyuM paraMtu te badhA prakAranI parAdhInatAthI mukata banI svataMtra IzvarIyarAjano anubhava kare A gALAmAM sAdhaka ziSya bole che A pAmara para karyo upakAra' ema kahIne have pote pAmara nathI tevo bhAva vyakata karyo che. sonAnA pAMjarAmAM beThelo popaTa (sukarAta) samRddha hovA (277) Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S chatAM te potAne pAmara mAne che kAraNa ke te baMdhanamAM che. tema sAdhaka atyAra sudhI parigrahanI jALamAM hovAthI pAmara hato paraMtu svasaMpatti rUpa AtmasaMpattinA darzana thavAthI tenuM pAmarapaNuM maTI gayuM che ane gurunA upakAra prati te vinaya pragaTa kare che. ahIM upakAra zabda sAdhAraNa dravya upakAra jevo upakAra nathI ke koI sthUla upakAra nathI. paraMtu hArI gayelA rAjAne punaH Akhu rAjya arpaNa kare ane tene je harSa thAya tevo pUrNa upakAra che. kSaNika upakAramAM kSaNika sukha maLe che, te upakAranI sImA pUrI thatAM punaH jIva lAcAra banI jAya che paraMtu jJAnI mahAtmAo jyAre asAmAnya tevo vizeSa jJAnAtmaka upakAra karI AkhuM AtmarAja arpaNa kare che, tyAre te zAzvata upakAranA bhAgIdAra bane che. "upakAra' zabda mImAMsA : upakAra zabdamAM "kAra' e kriyAtmaka zabda che ane A kriyA svataH jIvAtmAnI potAnI jJAnAtmaka zuddha paryAyarUpa svakriyA che. te kriyAno svAmI AtmA svayaM che. vijaLIno dIvo svayaM vIjaLIno ja prakAza che. vIjaLInI kriyA vijaLImAM ja thAya che paraMtu svIca ona karanAra vyakita temAM nimitta bane che. te ja rIte A "kAra' mAM "upa" eTale najIkamAM naimittikabhAve je kriyAzIlatA AvI che te upakAra che. upakAra vakhate be kriyAno sumeLa che. eka kriyA naimittikabhAva che ane bIjI upAdAna kriyA che. naimittika kriyA te upakriyA che ane upAdAna kriyA te mULa kriyA che. baMneno eka kSaNe samakAlIna samanvaya thAya che. upakAramAM je kAra zabda che, te baMne sAthe joDAyelo che. Akho zabda A rIte banavo joIe. "upakAra kAra" temAM eka kArano laya karIne zabda sAmya karyuM che. eTale upakriyAthI upakAra banyo che ane jenA upara upakAra thAya che te upakriyAnuM bhAjana che. hakIkatamAM to kriyA upakriyA ja che paraMtu tenA AdhAre samajAvIne thatI kriyA te adhiSThAnanI kriyA che. eTale je mahApuruSoe upakAra zabdanI racanA karI che temaNe paNa zabdazAstra upara mahAupakAra karyo che. ahIM ApaNA siddhikAra kahe che ke aho aho ! sadgurudeva! Ape paNa mArA para Avo bhAvAtmaka zAzvata upakAra karyo che, tethI aho ! aho ! zabdathI sAdhakanI urmi ubharANI che. A gAthAmAM aho ! aho ! be vakhata uccAraNa karIne siddhikAre potAnuM vizeSa maMtavya rajU karyuM che. aho ! aho ! upakAra - eka aho ! zabda sadguru sAthe joDAyelo che. jyAre bIjI vArano aho ! zabda upakAra sAthe joDAyelo che. saddagurumAM joDAyelo ahobhAva e temanI janma janmAMtaranI sAdhanA ane parama puNyanA udayathI prApta thayelI sadgurunI vRtti athavA sadgatA che, jenuM zabdamAM dhyAna karavuM agharuM che. samudrane joyA pachI koI hAtha UMcA karIne kahe aho ! aho ! A keTalo vizALa che !!! eno artha e che ke e amApa ane asIma che, zabdothI akathya che. ema eka "aho' zabda dvArA sadgurunI vizALatA, mahAnatA, tadruSTi, tattvadarzana, vagerenI abhivyakita thaI che ane bIjo ahobhAva upakAra sAthe joDAyelo che. jema sarunuM mApa thaI zakatuM nathI, te ja rIte A jJAnAtmaka upakArano koI hisAbe badalo vALI zakAto nathI. A upakAra bhava bhavAMtaranI jaMjALamAMthI mukata karI anaMta AkAzanI yAtrA karAve tevo zabdAtIta upakAra che. tenA mATe paNa aho ! aho ! zabda prayoga sivAya bIjo uttama koI rasto ...(278) . Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na hato. jevA saddaguru uttama che tevo upakAra paNa uttama che. saru jevA kRpALu che, tevI upakAramAM kRpAnI vRSTi thaI che. saru e amRtano kUpa che. jyAre upakAra te temAMthI prApta thatuM amRta jala che. kUvA ane pANIno jevo tAdAbhya saMbaMdha che, tevo saddaguru ane upakArano tAdAbhya saMbaMdha sthApI A 124mI gAthAmAM bhakitayogano sUtrapAta karI, kRpALu gurudeve jANe A kAvya upara paNa anaMta upakAra karyo che ane kAvyanA sAdhaka evA AtmAone te upakAra saritAmAM snAna karAvyuM che. AdhyAtmika saMpUTa : atyAra sudhImAM je AdhyAtmika saMpUTa lakhAyA che athavA jJAna tathA karma chatAM karmahIna thavAnA bhAvo pragaTa karI be tattvonuM ramaNa te AdhyAtmikanidhino pradhAna aMza hato. jIvAtmA jyAre ati uttama urdhvagati pAmI trIjI bhUmikAmAM ramaNa kare, tyAre te adhyAtmarasano adhikArI bane che. adhyAtmabhAvanuM trIjuM tattva te bhakitarasa che. jJAnayogamAM ke karmayogamAM jIva sarvathA mukata thato nathI. jyAM sudhI bhakita dvArA badhu samarpaNa na kare. tyAM sudhI sAdhaka mukitano adhikArI banato nathI. A gAthAno je adhyAtmabhAva che, te bhakitayoganA caramabiMdune sparza kare che. badhu samarpita karI devAthI jIva sarvathA agurulaghu bhAvamAM ramaNa kare che, svayaM zUnya banI jAya che ane zUnya banIne hIna sthitino anubhava karyA pachI punaH sadgurunI kRpAthI samRddha thAya che. A samRddhi te teno paramAnaMda che. mithyA svatvano tyAga karI, paratvane pariharI, satya svarUpa sattvamAM sukhAnubhUti karavI, te AkhI gAthAnuM AdhyAtmika rahasya che. je sadgurune teNe pUjya mAnyA che, te saddaguruno have svayaM AtmAmAM niveSa karIne anyabhAvathI nivRtta thaI svabhAvamAM pravezI AtmasvarUpa bhAsyA che. ahIM upakartA, upakArapAtra ane upakAranI triveNI ekarUpa banI upakRtithI upara UThI have nirALo AnaMda laI zake, tevo adhyAtmabhAva A gAthAnuM rahasya che. upasaMhAra : jo ke zAstrakAra have svayaM AtmasiddhinA upasaMhAra tarapha vaLI rahyA che. Atmasiddhino upasaMhAra to svayaM pragaTa karaze chatAM pratyeka gAthA potAnA bhAvono upasaMhAra pragaTa kare che ane tenA dvArA eka akhaMDa krama tRSTigocara thAya che. atyAra sudhInI gAthAomAM tattva svarUpanI prarUpaNA hatI paraMtu te prarUpaNA pragaTa thayA pachI zAstrakAra svayaM A gAthAthI bhakitayogamAM praveza kare che. bhakita e sAdhanAnuM sAratattva che. cha bolanuM vivecana samApta thayA pachI sAdhakanA mananuM samAdhAna bhakitarUpe pravAhita thayuM che. jema koI dAnI puruSa koI daridranArAyaNanuM karaja dUra kare eTaluM ja nahIM paraMtu tene saMpatti paNa arpaNa kare, tyAre daridranArAyaNa harSita thaIne dAtA pratyenA ahobhAva pragaTa kare che, te ja rIte ahIM karmano karajadAra jIva sadguru jevA dAtA maLavAthI karaja mukata thayo che eTaluM ja nahIM paraMtu Atmatattva jevI apUrva cIjane prApta karI che, tethI parama harSanI abhivyakita kare che ane aho ! aho ! jevA khuzI mATe vaparAtA zabdo TAMkIne siddhikAre kAvyakaLAnA darzana sAthe bhakitarasanuM pAna karAvyuM che. bhakitarasano sUtrapAta karI bhakitasaritAne samRdhdha karavA AgaLanI gAthAomAM A ja bhAvone vadhAre gaMbhIratAthI Alekhana karyA che. have ApaNe tenuM darzana karIe. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-15 upodaghAta - AgAmI gAthAmAM zAstrakAra arpaNanI leNadeNano vicAra kare che kAraNa ke vyavahAramAM jyAM upakArabhAva hoya tyAM kAMIka arpaNa karavAno rivAja che. ziSyo ke bhakata khAlI hAthe guru pAse jatA nathI. maMdiramAM bhagavAnanA darzana kare, tyAre paNa zrIphaLa, sAkara ke dhanarAzi vagere kAMIpaNa prabhunA caraNe dharavAnI prathA cAlI Ave che. bhagavatagItAmAM paNa bhagavAna kahe che ke jo bhakta mane eka pAMdaDuM, eka phUla, eka phaLa ke pANInuM eka biMdumAtra paNa bhakitabhAve arpaNa kare che, to paNa huM saMtuSTa thaI jAuM chuM. e ja rIte guru caraNe ke prabhu caraNe ziSya kazuM dharavAnuM hoya che ane je kAMI dhare che temAM tenI bhakitanuM darzana thAya che paraMtu bhakata jyAre soLa AnA khuza thaI jAya che, tyAre zuM dharavuM? athavA A dharuM ke te dharuM? tevA vicAramAM mUMjhAya che ane chevaTe padArtha uparathI draSTi haTAvIne svayaM potAnI jAtane prabhu caraNe arpita karavAno bhAva pragaTa kare che. arpaNabhAvanI zUnyathI zarU thayelI A prakriyA chevaTe aMtamAM potAnI samagra jAtane arpaNa karavAmAM samApta thAya che ane bhakata potAnI bhakitanuM pradarzana kare che. prastuta gAthAmAM paNa bhaktanI mUMjhavaNa vyakata karIne chevaTe potAnI jAtane ja samarpita karavA mATe taiyArI dAkhavI che, te che, A gAthAnuM maMtavya. have ApaNe gAthAnA bhakitarasamAM praveza karIe. zuM prabhucaraNa kane dharu, AtmAthI sahu hIna; te to prabhue Apiyo, vatuM caraNAdhIna II 125 w bhakitanI pUrvabhUmikA - sAdhaka saMtuSTa thayA pachI have jANavAnI ke samajavAnI pipAsAthI dUra thayo che. kharuM pUcho to have te sAdhaka maTIne ziSya banI gayo che. have tenI jJAnavRtti saMtuSTa thaI che ane arpaNatti jAgRta thaI che. prAkRtika krama paNa Avo ja che ke saMtuSTi pachI samarpaNanA bhAva jAge che paraMtu zAstrakAroe tenI pRSThabhUmimAM karmanA udayabhAvonuM anusaMdhAna karyuM che. saMtuSTi kyAre thAya ane arpaNabhAva kyAre pragaTa thAya ? mithyAtva mohanIyakarma pAtaLuM paDayuM hoya, tattvasparzI samyagudraSTino uddabhava thayo hoya, lobhamohanIya zAMta thayuM hoya, bhogabhAvothI virakita thaI hoya, to ja jIva upadeza sAMbhaLe che ane jJAnabhAvathI saMtuSTino anubhava kare che. tenI sAthe jJAnAvaraNIyakarmano kSayopazama paNa eTalo ja jarUrI che. saMtuSTi thayA pachI mAnakaSAyano tIvra udaya na hoya, svarUpAcaraNa cAritranA bhAvo pragaTa thayA hoya, tyAre jIva vinayabhAvamAM ramaNa karI ahaMkArane kore mUkIne samarpaNabhAvane bhaje che. jyAM svAmItvano ane parigrahano anaMta lobha hato, tyAM sevakabhAvane grahaNa karI namra banI parigraha choDavAnI vRtti jAge che, te che bhakitarasano prabhAva. kahevAnuM tAtparya e che ke AtmAnI ATalI pRSThabhUmi zuddha thayA pachI ke mohanA bhAvo upazAMta thayA pachI AvI bhAvasaMtuSTi ane bhakita pravAhita thAya che. zAstrakAre A gAthAthI ziSyanI saMtuSTi pachI udbhavatI bhakitanA darzana karAvavAno zubhAraMbha karyo Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. have ziSya svamukhe pUche che ke "zuM prabhu caraNa kane dharuM. A padamAM gurudevane prabhunA sthAne sthApita karyA che. bhakitarasanA zAstro paNa ema ja kahe che. je gurudeva che, te bhakatane mATe sAkSAta bhagavAnanuM ja rUpa che. gurune prabhu sama gaNavA, te bhakitanuM uccatama svarUpa che. jo ke keTalAka bhakitayogI saMpradAyo guru ane bhagavAna baMnemAM bhedarekhA mAnIne gurune prabhu karatAM paNa UMcuM sthAna Ape che. jyAre keTalAka saMpradAyo prathama guru ane tyArapachI bhagavAna, te rIte bhakitanI abhivyakita karIne gurunuM mAhAbhya vadhAre che. jyAre rAmAyaNa jevA graMthamAM svayaM bhagavAna bhaktane bhagavAna karatAM paNa UMcA mAnavAnI preraNA Ape che, A rIte vicAra karatAM vyavahAradruSTie (1) guru ane bhagavAnanI samakakSatA tathA (2) prabhu karatAM sagurunI mahattA che, (3) bhagavAna karatAM bhaktanI mahattA che, ItyAdi bhinna bhinna rIte bhakitabhAvonI abhivyakita prasiddha thaI che. AtmAthI sahu hIna : prastuta gAthAmAM sadgurune prabhu mAnIne ke prabhu rUpe darzana karIne sAdhaka ziSya khAlI hAthe prabhunA caraNe javA muMjhAya che. huM zuM ApuM? prabhunA caraNe zuM arpaNa karuM? tevA vismayathI gherAya che. kaMIka ApavuM che paNa ApavA jevuM zuM che? teno nirNaya karI zakAto nathI. chevaTe badhA padArtho gurune ApavA mATe apUrNa dekhAya che, tyAre te potAnI jAta upara vicAra kare che ke huM svayaM samarpita thAuM, te ja UMcAmAM UMcu samarpaNa che kAraNa ke je kAMI parigraha che, te to mArA mATe baMdhanarUpa hato. to jJAnIne te kyAMthI svIkArya thAya? vaLI prabhue draSTi ApI che, te draSTi dvArA huM potAne dehathI bhinna evA AtmasvarUpe nihALI rahyo chuM. AtmAne choDIne badhu parigraharUpa che. vaLI badhA dravyomAM AtmA ja eka evo zreSTha padArtha che, je sarvottama dravya che. jemAM aMza mAtra paNa jaDatA nathI, te zuddha caitanyarUpa che. koIpaNa padArtha AtmAnI tulanAmAM UbhA rahI zake tevA nathI. eTale svayaM zAstrakAra paNa kahe che ke "AtmAthI sahu hina" gAthAno A zabda paNa AtmadravyanI zreSThatA pradarzita kare che. bIjA padArthone hIna kahevAnI kavirAjanI bhAvanA nathI kAraNa ke pratyeka dravya potAnA guNadharmathI paripUrNa che. koIpaNa padArthamAM guNAtmaka hInatA nathI. temaja koIpaNa padArtha potAnA guNadharmathI viruddha koI vizeSa anyAyapUrNa pariNamana karatuM nathI. temAM asatyano koI aMza nathI. "sarvama satye pratiSThita" badhI vastu satya upara pratiSThita thayelI che. eTale A hIna zabda anya padArthanuM lAMchana nathI paraMtu anya dravyanI tulanAmAM Atma dravyanI je vizeSatA che, te pragaTa karI che. ahIM hIna zabda adhamatAno darzaka nathI paraMtu abhAvano darzaka che. jema koI kahe ke patthara sugaMdhahIna che to temAM puSpanI ke pattharanI hInatA nathI paraMtu pattharamAM gaMdhano abhAva che, te ja rIte anya padArtho AtmatatvathI hIna che, teno artha che ke anya padArthomAM AtmA jevA guNono abhAva che. sAdhaka jyAre AtmA upara draSTi kare che, tyAre tene guNAtmaka rIte AtmA ja sarvazreSTha dekhAya che ane sarva zreSTha tattvanuM samaparNa karavuM, te ja uttama bhakita che. caraNe dharavAnI vAta uttama vastune arpaNa karavAnI sUcanA Ape che. gAthAnA be cheDA che. eka cheDe bhakata kiMkartavyamUDha thaI arpaNatAmAM aTavAI gayo che, jyAre bIje cheDe svayaM nizcayAtmakabhAva pragaTa kare che. rA (281), Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vatuM caraNAdhIna' arthAt svayaM prabhune caraNe ke gurudevanA caraNe samarpita thavuM, te ja zreSTha arpaNa che. tamAma dravyomAM dravyArthika nayathI dRSTi karI temAM ApavA jevuM kazuM nathI, tevA saMzayanuM nivAraNa karI, svayaM Atmadravya para sthira banI, AtmAne ja arpaNa karI devo, te kharekhara sAdhakano UMcAmAM UMco saMkalpa che. bhakitazAstra ema kahe che ke arpaNabhAva saMkalpayukata hoya che, te nizcayAtmaka hoya che. temAM saikAlika arpaNatAnI bhAvanA samAviSTa hoya che, mATe sAdhakano A nirNaya jema mALAmAM motI zobhe tema gAthAmAM zobhI rahyo che. koI dAnavIra zeThane tyAM lagnanA mAMDave beThelI kanyA zeThane caraNe namaskAra karavA Ave che, kanyA badhA alaMkArathI suzobhita che, bhagavatI jevI dekhAya che. zeTha pAse nAnA-moTA ghaNA sonA cAMdInA alaMkAra che paraMtu A badhA alaMkAro karatAM temanI pAse daza lAkhano eka hIro mukhya saMpatti che, kanyAnuM svarUpa ane snehabhAva joI chevaTe zeThanI dAna bhAvanA uttama banatA te hIro ApavAno nirNaya kare che. hIro letAM kanyAne lAgyuM ke zeThe potAnI uttama vastu mane ApI dIdhI che. A gALAmAM sAdhaka badhA alaMkArone sAmAnya mAnIne AtmadravyarUpI hIro je sarvazreSTha saMpatti che, te gurucaraNe dharI de che ane gurudevanI budhdhirUpI devI sAdhaka upara amRtavarSA karavA mATe bhAvavibhora thAya che. samagra gAthA eka arpaNa bhAvanI anupama kasoTInI jhAMkhI karAve che. "caraNa" no mahimA : gAthAnA keTalAka mULa zabdo upara ApaNe vicAra karIe. AraMbhamAM ja kahyuM che ke prabhu caraNe zuM dharuM? ahIM caraNa paNa upAsya tattva che. dehAdika aMgarUpa je caraNa che, te vyavahAra dRSTie pUjya che ja paraMtu tenAthI bhAvacaraNano sparza thato nathI. jyAM sudhI caraNa zabdano marma samajaNamAM na Avyo hoya, tyAM sudhI bhAvacaraNa sudhI pahoMcI zakAtuM nathI. caraNa zabda bhAratIya saMskRtimAM eka AdhArabhUta zabda che. te phakata zabda nathI paNa eka tattva che ane sthUla caraNathI laIne aMtaHkaraNamAM je paramAtmAnA caraNa che, te caraNa sudhI teno vistAra che. jema maMdiranA bAhyarUpathI laIne garbhagRhamAM birAjamAna paramAtmAnI mUrti sudhI maMdirano vistAra che. sthUla makAnathI laIne aMdara jyAM paramAtmA birAje che ane jene kahI zakAya Atmavaiva paramAtmA ! arthAt AtmArUpI maMdiramAM bhagavAna birAje che. sIDInA pattharathI laI paramAtmAnA svarUpanuM sAkSAta adhiSThAna che, tyAM sudhI maMdirano vistAra che. A ja rIte caraNa zabdano paNa adbhUta vistAra che. caraNa arthAt gurucaraNa, bhagavatucaraNa, pUjya puruSonA caraNa, e badhA caraNa vaMdanIya che ane arpaNane yogya che. arthAt tyAM kazuM arpaNa karavAnI eka saMskRti vyavahAramAM, dharmamAM ane adhyAtmamAM astitva dharAve che. caraNano artha padacaraNa to che ja paraMtu AgaLa cAlIne caraNano artha caritra ke cAritra paNa thAya che. bALakane mAtA stanapAna karAvI dUdhanuM dAna karI moTo kare che, tyAM zAstrakAroe mAtRstanane paNa caraNa kahyA che. jyAMthI gaMgA jevI pavitra nadIo pravAhita thaI che, te uddagamasthAna paNa nadInA prathama caraNa che. tyArabAda jyAre jJAnavruSTithI joIe chIe, tyAre je caraNathI tattvajJAnano uddabhava thayo che, mokSamArganI sthApanA thaI che, je caraNa paDavAthI mukitanA daravAjA khulyA che, te caraNano mahimA adbhuta che. AvA jJAnAtmaka caraNa je AtmAmAMthI prasphaTita thayA (282) Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane je pavitra AtmA te dehamAM nivAsa kare che, te dehamAM aMgarUpe je caraNo sthAna pAmI jagatane pAvana karI rahyA che, pRthvItala upara je caraNarUpI pagalA paDavAthI samagra pRthvI pAvana thaI rahI che, tevA te adbhuta caraNa che. ahIM sAdhaka bhAva urmimAM paramAtmAnA AvA divya caraNonuM sadgurunA caraNomAM darzana kare che. have sAdhakane mATe te caraNa phakata caraNa nathI paraMtu paramAtmAnuM koI uttama varadAna maLyuM hoya ane ati durlabha vastunA darzana thayA hoya evA vyApaka caraNa banIne sAdhakanA kaNakaNamAM samAI gayA che. A gAthAmAM bhakitayoganuM sAkSAta rUpe pragaTa thayuM che. have sAdhaka dAtA banIne gurunA zrIcaraNomAM huM zuM arpaNa karuM?" tevI bhAva urmimAM pravAhita thaI rahyo che. ahIM sidhdhikAre " caraNakane padamAM gujarAtIno mULabhUta "kane zabda vAparIne gujarAtI bhASAnI manorama arpaNabhAvanA jemAM samAviSTa che, tevuM suMdara rUpaka kAvya rUpe gAIne madhurabhAvanI varSA karI che. jUnA kAvyomAM paNa kavioe A kane' zabda bhAvavAhitAmAM ghaNI jagyAe vAparyo che. ApaNA kavirAja mULamAM kavi hRdaya hovAthI temanA aMtaramAMthI adhyAtmabhAvonI sAthe kAvyamaya sAhityikabhAvo svataH praphuTita thatAM rahyA che ane kavitAnI dRSTie paNa bhakitayoganA sAthiyA pUryA che. sadagurue ziSyane AtmA arpaNa karyo che. Avo bhAva sAdhaka uccAre che. AtmAne arpaNa karyo arthAtu AtmA Apyo, teno bhAvArtha zuM che? te samajavAthI sAdhakanI manodazA spaSTa thAya che. jainadarzana anusAra jeTalA dehadhArI jIvo che pachI te manuSya hoya ke bIjA dehadhArI prANIo hoya, te badhAmAM dehanI bhinnatA che paraMtu tattvanI dRSTie sahuno zudhdha AtmA eka samAna che. A samAnatA eTalI badhI tadrupa che ke baudhdhika kalpanAthI ke bhedanayanI draSTithI ApaNe tene alaga alaga nihALIe chIe paraMtu hakIkatamAM badhA AtmA eka che. saMgrahanayathI draSTie sAmAnya nirAkAra upayoga vartato hoya, tyAre Avo bheda pratIta thato nathI. ghaNA mahAtmAoe paNa potAnA AtmajJAnamAM ke bhakitagAnamAM "anekamAM tuM eka ane "ekamAM tuM aneka AvA padonuM gAna karIne badhA AtmAone eka paMkitamAM mUkayA che. jaina zAstramAM paNa "AyA ' AvuM sUtra jovA maLe che. badhA AtmAo AtmadravyarUpe eka che. ATalA vivecanathI spaSTa thAya che ke guru ane ziSya baMneno AtmA samAna ke sadgaza bhAve saMsthita che. ahIM AtmA Apyo teno artha che Atmadarzana karAvyuM. saddaguru kahe che ke he bhAI ! jevo mAro AtmA che tevo ja tAro AtmA che. jJAnanA abhAvamAM vRSTi upara AvaraNa paDeluM che. tAro khajAno tArI pAse che. ziSyane saddagurunA saupadezathI A khajAno jyAre prApta thAya che, tyAre khajAno potAno hovA chatAM gurue dRSTi ApIne A khajAnAno milApa karAvI dIdho che, AtmasvAmI banAvI dIdho che, eTale ziSyanI bhAvaurmi ubharAya che ke kharekhara, Ape mane AtmA suprata karI dIdho che. bhakitayogathI sAdhaka kahe che ke Ape mane AtmAnuM dAna karyuM che. jANe ApanA jJAna pravAhamAM mAro AtmA mane punaH prApta thayo hoya, tevo anubhava thAya che. A thaI AtmajJAnanI pUla vyAkhyA. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have jarA UMDA utarIe. bhAvavAhI tatvonuM astitva jJAnamAM hoya che. padArtha svayaM astitva dharAve che paraMtu zayabhAve te jJAnamAM saMniSTha che. je padArtha jevA rUpe che, tene grahaNa karanAruM jJAna teTalI teTalI paryAya pAmIne padArthane zeyabhAve jJAnamAM janma Ape che arthAta jJAnathI tenuM astitva pragaTa thAya che. tAttvika draSTie jo kahevAmAM Ave to jJAna nathI, to padArtha paNa nathI. padArtha potAnA koIpaNa rUpamAM hovA chatAM jJAtAnA jJAnamAM jhaLake nahIM, tyAM sudhI jJAtA mATe te arthAt padArthano abhAva che. maMdiramAM bhagavAnanI pratimA birAjamAna che paraMtu maMdiramAM praveza karanAra vyakitane A mahAvIra svAmInI pratimA che, tevuM jo jJAna na hoya, to tene mATe tyAM bhagavAnano abhAva che. hakIkatamAM bhagavAnanI te pratimAthI bhakatane pramodabhAva thato nathI paraMtu A pratimA prabhunI che, tevuM jo jJAna hoya, to tene pramodabhAva janme che. ahIM sAdhakane paNa A dehamAM bhagavAna svarUpa AtmA che. te trikAlavartI zAzvata dravya che, tevuM jJAna na hatuM, tyAM sudhI tenA mATe AtmA hato ja nahIM. nAstika vyakitano paNa AtmA hoya che paraMtu AtmajJAnanA abhAve nAstika AtmAno niSedha kare che. jyAre sadgurue jJAna ApyuM, tyAre jJAnamAM saMniSTa thayelo AtmA paNa prApta thayo che. zeya rahita jJAna ApI zakAtuM nathI. jJAna eka evI thelI che jemAM ghaNA ratno bharelA che. jyAre svataH jJAna apAya che, tyAre khAlI thelI apAtI nathI paraMtu A jJAnAtmaka thelImAM Atmatattva bhareluM che ane jIvane te jJAna maLatAM jJAnamAM raheluM Atmadravya ane zarIramAM che te zuddhAtma dravya, A baMne ekAkAra hovAthI AtmA prApta thayo che, tevuM bhAna thAya che. sagurue phakata jJAna ApyuM nathI. jJAnamAM bhareluM tattva paNa sAthe ApI dIdhuM che. jemAM vividha prakAranA phUla gUMthyAM hoya, tevuM bharata bhareluM vastra koIne Ape, to vastunI sAthe vastranA badhA guNo paNa arpaNa thAya che, e ja rIte saddaguru jyAre AtmajJAna Ape che, tyAre jJAnamAM rahelo AtmabhAva mAno ziSyane AtmArUpe Ape che, have A jJAnabhAva sAMbhaLavAthI ziSya bolI UThe che ke Ape mane sAkSAta AtmA arpaNa karyo che, to have huM Apane zuM arpaNa karI zakuM? koI paNa uttama cIja grahaNa karyA pachI bhakitayogamAM punaH arpaNabhAva utpanna thAya che. A eka svAbhAvika kriyA che. te ja rIte ziSyane AtmA maLyo che, to tene paNa have punaH sAme ApavAnI ke gurunA caraNe uttama vastu dharavAnI bhAvanA jAgRta thAya che. ATalA vivecanano sAra e che ke jagatanA padArthono to sAkSAtkAra jJAnathI ja thAya che. padArthanA astitvanuM pramANapatra jJAna ja che. ziSyane jyAre AtmajJAna maLyuM, tyAre AtmA che tevuM pramANa paNa tene maLI gayuM ane tethI ja ziSya kahe che ke te to prabhue (Ape) ApIyo". zAstrakAranuM maMtavya - siddhikAra svayaM mahAna vinayazIla hovAthI gAthAmAM sAdhakanA mukhamAM evuM kathana mUkyuM nathI ke "Ape ApyuM paraMtu prabhue ApyuM, ema kahIne jANe pote dAtApaNAnA ahaMkArathI mukata thayA che ane A AtmajJAna to bhagavAne ApeluM, prabhue pIraseluM zAzvatajJAna che. temAM huM mAtra nimitta chuM. prabhu kahetAM devAdideva paramAtmAo je niraMtara AtmajJAna ApatA AvyA che, te jJAna prabhunA pratinidhi rUpe ApavAmAM AvyuM che. bhale sAdhakane Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svayaM jJAna ApyuM hoya paraMtu A jJAnanA mULabhUta dAtA paramAtmA che, tevI abhivyaMjanA A gAthAmAM pragaTa thAya che. A jJAna prabhue ApyuM che. ziSya sagurune prabhu mAne che ane sadaguru svayaM paNa potAnA AtmAmAM birAjamAna paramAtmAne dAtA tarIke jue che. huM kahetA ahaMkArano saMzleSa arthAtu laya karIne AtmAmAM paramAtmA che ane te sadguru pada para birAjamAna che, tevo UMDo bhAva pragaTa karyo che, tethI gAthAmAM huM zabdano prayoga karyo nathI. ahIM khUbInI vAta e che ke AkhI AtmasiddhimAM kyAMya huM ke "mAruM' zabdano prayoga nathI. saMpUrNa Atmasiddhi paramAtmAnuM ugAna che, tevA bhAvo pravAhita thayA che. dhanya che ! sadgurunI mahAnatAne ! dhanya che AtmasiddhinA udgAtAne ! ahaMkAra rahitanuM Atmasiddhine pragaTa karatuM A mahAkAvya zrImadajInI amara kRti che. jemAM pade-pade vinamratAnA darzana thatAM ApaNuM mastaka paNa namI paDe che. A gAthAmAM paNa parokSabhAve sAdhakane paramAtmAe ja AtmajJAna arpaNa karyuM che, tevI anukata vyaMjanAmAM kAvyakaLAno jhaMkAra che. vatuM caraNAdhIna - "caraNa' zabdanI vyAkhyA vizabhAve thaI gaI che paraMtu caraNa zabdanI sAthe AdhIna zabda hovAthI bhakata caraNAdhIna banI jAya che. AdhInatA arthAtu parAdhInatA be prakAranI che. (1) koI vyakita potAnA bAhubaLathI anyane parAdhIna kare, A duHkhadAyI parAdhInatA che. (2) jyAre bIjI AdhInatAmAM jIva svataH parAdhIna thAya che. te IcchApUrvaka potAne arpaNa kare che. A parAdhInatA vastutaH svAdhInatA che, teNe svecchAthI gurunuM Adhipatya svIkAryuM che. temAM bhAvapUrvaka gurunI AjJA mAtra anusaraNa karavAnI tatparatA che, tethI gAthAmAM paNa khUba ja ucita zabda mUkayo che. "vatuM caraNAdhIna' teno artha che ke mArI badhI IcchAo guru AjJA pramANe vartana pAme. gurunI AjJA ane ziSyanI IcchA, baMne ekAkAra thaI jAya, tyAre vartI zabdamAM rahelA vartananA bhAvo sArthaka bane che. varlDa zabdamAM vartanano samAveza che ane mokSamArgamAM je jJAna, darzana ane cAritrarUpa ratnatrayano mArga che, temAM cAritranuM bIjuM nAma vartana che. vartana ane cAritrane chUTA pADI zakAya tema nathI. vartana kahetA sadvartana, te cAritrano zuddha prakAra che. sarunI AjJAthI ziSyamAM je vartana thAya che, te cAritranuM mUrtimaMta rUpa hoya che. jinazAsanamAM paNa saMyama grahaNa karanAra AtmA saMkalpa kare che ke have huM zAsananA badhA guNo anusAra vartana karIza ane guru AjJAno svIkAra karI jIvana arpaNa karIza. A gAthAmAM sAdhaka svayaM svecchAthI svAdhIna bhAve bolI UThe che ke have mAre ApanA caraNAdhIna rahIne ja badho kriyAkalApa karavAno che. Ape ApelA jJAnanA badalAmAM huM mArI jAtane arpaNa karuM chuM. bhakitayogano A zreSTha namUno che. "kaMIka kaMIka arpaNa karanArA che ghaNA, paraMtu jIvanane arpaNa karanArA che viralA koI eka ahIM sAdhakanI pUrNa saMtuSTithI pUrNa bhakitayoga pragaTa thayo che. jo ke jIvanA pratyeka AcaraNamAM te sarvathA svataMtra nathI. IcchApUrvaka te badhu karI zake, tevI prAkRtika vyavasthA paNa nathI paraMtu A to bhAvAtmaka arpaNabhAva che, temAM badhu arpaNa karavAnI tanmayatA che, tethI gAthAmAM paNa 'vatuM caraNAdhIna' kahIne avakAza rAkhyo che ke huM ApanA caraNa hatuM, tevI (285) Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI tanmayatA che. mArA jIvananuM sukAna ApanA hAthamAM rahe, tevI mArI bhAvanA che. AkhI gAthA utkRSTa bhakita pravAhano namUno che. AdhyAtmika saMpUTa : jema jJAnayoga ane karmayogamAM AdhyAtmika saMsthiti che evI ja rIte balkI tenAthI paNa vadhu UMcI evI AdhyAtmika saMsthiti bhakitayogamAM astitva dharAve che. jJAnayogamAM svayaM akartA banyA pachI svattvapaNAnuM bhAna eka prakAre sUkSmAtisUkSma ahaMkArane janma ApI zake che. jyAre bhakitayoga svatvane bilbala zUnya karI nAMkhe che. sarvathA samarpita thavAthI jIvAtmAne je laghutAnI anubhUti thAya che athavA samagra udayamAna tattvo paNa jyAM visarjita thaI jAya che, tevI AnaMdamaya sthiti, te bhakitanuM caramabiMdu che. vaLI paramatattvanuM avalaMbana levAthI athavA saguru ke paramAtmAno AdhAra levAthI bhakta eka rIte nirAdhAra sthitimAMthI paNa mukata thaI jAya che. pati jyAre pativratA kanyAno hAtha pakaDe che ane jyAre tenuM kanyAdAna thaI jAya che, tyAre kanyA svayaM arpita thavAthI eka nirAlI bhUmikA taiyAra thAya che. prabhu caraNe AdhIna thavAthI jIvane mATe AvI ja bhUmikA taiyAra thAya che. A apUrva bhUmikA rUpe bhakitanuM asImarUpa A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa che. sAdhake kahyuM che ke "vatuM caraNAdhIna" je caraNa che te ja have ekamAtra AdhAra che. AgaLa pAchaLa kazuM ja nathI. sukha duHkhanI badhI ja sImAo pAra karI ziSya gurunA caraNarUpa zaiyAmAM poDhI gayo che ane bhakitano anupama AnaMda meLave che. upasaMhAra : kramazaH atyAra sudhI gurudeve je tattva samajAvyuM hatuM, tene zAstrakAre pratyuttararUpe sAdhakanA mukhethI bolAvIne jJAna ApyA pachI sAdhakano zuM vartAva hovo joIe, teno upadeza Apyo che. AkhI gAthA sAdhakanA zreSTha kartavyano upadeza Ape che ane ziSyabhAvane varelA evA jIjJAsu mATe phakata gurubhakita ja eka kartavya che, te potAno ahaM choDIne gurune AdhIna banI jJAna pachInI je kAMI sAdhanA che teno amala karavA mATe A gAthA preraNA Ape che. atyAra sudhI upadezanI rekhA cAlatI hatI, have upadeza zravaNa pachInI upAsanAnI rekhAno zubhAraMbha thayo che ane upAsakanI sAdhanAnuM paheluM biMdu ahaMno tyAga karI sadgurune sarvasva mAnIne pote tene AdhIna banI jAya, tevI bhAvanA rAkhe. jo ke A jJAna evuM uttama che ke ziSyane kahevAnI jarUra nathI, ziSya svayaM mugdha banIne arpaNabhAve potAnI jAtane gurucaraNe arpaNa karavAnI svayaM tamannA rAkhe che. AkhI gAthA upadeza ane tenA pratiphaLanI sAMkaLanuM uddabodhana che. kUvAmAM bAlTI nAMkhyA pachI pANIthI bharAIne bahAra Ave, te rIte bhakitarUpI jaLa ziSyanA aMtaHkaraNamAM prahUTita thayuM che. A che gAthAno tAtparyabhAva. (286). " Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-1raka upodaghAta - prastuta gAthAmAM eka rIte joIe to pAchalI gAthAnA bhAvonuM punaHkathana karyuM che. AvuM punaHkathana karavAmAM zAstrakArano koI jJAnAtmaka saMketa hoya che, tethI kavirAja pharIthI sAdhakanI arpaNabhAvanAne abhivyakata kare che. AkhI gAthAmAM jIva sarvathA potAnA ahaMkArano tyAga kare, tevuM khUba ja bhArapUrvaka kathana karyuM che. sAdhakane mATe have bAkInuM kazuM kAma karavAnuM rahetuM nathI. "AjathI" eTale upadeza sAMbhaLyA pachI ziSyanuM eka mAtra zuM kartavya che, teno A gAthAmAM udghoSa che. pUrvanI gAthAmAM sAdhaka caraNAdhIna rahevAnI bhAvanA seve che paraMtu te bhAvanA khUba ja draDhIbhUta che. have temAM zaMkA rahI nathI. ema kahIne sAdhaka punaH arpaNabhAvanuM kathana karIne potAno vizvAsa pragaTa kare che. baMne gAthAmAM bIja ane aMkura jevo saMbaMdha che. pUrvagAthAmAM je bhakitanA bIja vavANA che, te A gAthAmAM aMkurita thaI latArUpe pallavita thayA hoya, tevI sAdhakanI manodazA pragaTa karI che, mATe have ApaNe gAthAnA dviruktabhAvonuM UMDAIthI vizleSaNa karIe. mA da hAdi AjathI, vata prA zAdhIna; | dAsa, dAsa, huM dAsa chuM, tela prabhuno dIna I 126 I A dehAdibhakti phakta jJAnAtmaka hotI nathI. temAM vItarAgabhAvanI AkhI samajaNa hoya che. bhakatanI virakita ane tyAgavRtti paNa jJAnAtmaka che. tyAganI kriyAzIlatA bhAvonI kriyAzIlatA sudhI vistAra pAmI samApta thAya che. jyAre bhakti dravya ane bhAva baMne yogomAM samAnarUpe pragaTa thAya che. jIvanI pAse jema jJAnarUpa upayoga che, tema kAyA-vacana ane manarUpI yoga paNa che. temAM ya kAyayoga pradhAna che. vacanayoga ane manoyoga to puNyayoge prApta thayelI saMpati che, jyAre kAyayoga to anaMtA anaMta jIvo sAthe joDAyelo yoga che. hakIkatamAM to vacana ane mana paNa kAyAnuM ja aMga che. samajavA mATe triyoga kahyA che. A rIte jIvana deha pradhAna che chatAM paNa gAthAmAM dehAdi' kahIne bAkInA upakaraNono paNa ullekha karyo che. jIvanuM mukhya upakaraNa kAyA che. jyAre jIva jJAna avasthAmAM ramaNa kare, tyAre dehAdibhAvo bhogothI vyAvRtta thAya che paraMtu teno artha evo nathI ke te niSkriya ane lakSahIna thayA che. jema jJAna te AtmalakSI che, tema A upakaraNonI pravRtti paNa dhyeyalakSI hovI joIe. nadIno pravAha paNa niyamAnusAra pravAhita thavo joIe. dehanA svAmI rU5 AtmAnA bhAva badale to dehanI gati paNa badalAvI joIe. DrAIvara barAbara saMcAlana kare che, to gADI paNa suMdara rIte cAle che. dehanA svAmInI ane dehanI kriyAno paraspara kaMIka sumeLa hovo ja joIe. ahIM AtmA viSe badhu jJAna sAMbhaLyA pachI sAdhaka bhAvavibhora thayo che ane te kahe che ke he prabhu! mArA dehanA A badhA yoga ane dehathI bahAranA dhanasaMpatti ItyAdi sAMyogika sssssssss Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakaraNa che, te badhA upakaraNo AjathI have mArA mATe nathI. huM ja svayaM Apane AdhIna thayo chuM, have mArA bAkInA badhA upakaraNo paNa Apane caraNe dharuM chuM. mArI AtyaMtara kriyA te ApanI bhakitane anurUpa che. he prabhu! A badhA sAdhanonI je kAMI prakriyA che athavA upayogitA che, te paNa ApanI bhakitane anurUpa hovI joIe. ahIM sAdhaka potAno svAmI maTI gayo che, tema have parigrahano paNa svAmI maTI javA mAMge che. A gAthAmAM parokSabhAve eka UMcakoTinA tyAgano samAveza karyo che. ahIM ApaNe eka caubhaMgI prastuta karazuM. 1) svayaM arpaNa thAya che ane saMpUrNa parigraha paNa arpaNa kare che. 2) koI svayaMno tyAga kare che paraMtu parigrahano tyAga karato nathI. 3) koI svayaMno tyAga karato nathI paraMtu parigrahano tyAga kare che. 4) svayaMno ahaMkAra paNa choDato nathI ane parigraha paNa choDato nathI. A caubhaMgIne ApaNe punaH saraLa zabdomAM prastuta karIe. 1) svAmItvano tyAga ane parigrahano tyAga. 2) svAmItvano tyAga ane parigrahano atyAga. 3) svAmItvano atyAga ane parigrahano tyAga. 4) svAmItvano atyAga ane parigrahano atyAga. A caubhaMgImAM prathama bhaMga sarvottama che. zAstronA kathAnakomAM rAjA bodha pAmIne ekAeka dIkSA laIne sAdhu banI jAya che, tevI ghaNI kathAo che. A kathAmAM rAjA rAjaya to choDe che paraMtu sAthe rAjApaNuM paNa choDe che. have huM rAjA paNa nathI ane rAjaya paNa mAruM nathI. A rIte bAhya ane AtyaMtara, baMne parigrahano tyAga karavAthI vAstavika tyAga udbhave che paraMtu rAjA pote rAjA banI rahe ane rAjayano amuka bhAga choDe, to te pUrNa tyAga nathI. te ja rIte A rAjaya mAruM che, yuvarAjane rAjya soMpe che chatAM pote rAjA tarIke jIvavA mAMge che, teNe rAjya ke rAjApaNuM baMne choDayA nathI, tethI te pUrNa parigrahabhAva che. uparyukta vivecanathI samajAya che ke ziSya gurudevane caraNAdhIna thayo che ane sAthe sAthe have potAnA badhA parigrahanuM svAmItva paNa arpaNa kare che arthAt svAmItva paNa choDe che. A gAthAmAM uparokata prathama bhaMgano suMdara rIte samAveza karyo che. ziSya svayaM samarpita thayo che ane potAnI sarva saMpati paNa samarpita karI che. A che uccakoTino tyAga. te paNa huM pAchaLathI arpaNa karIza tevo vAyado karyA vinA tatkSaNa tyAga kare che, mATe gAthAmAM "AjathI" zabda prayoga che. "AjathI" zabda ghaNo ja mahattvapUrNa che. ahIM zAstrakAre jJAna ane zAnanuM kriyAtmaka phaLa samakAlIna hoya che, temAM samayAMtara hotuM nathI, tevo dArzanika siddhAMta pragaTa karyo che, koI evuM bhojana ke khAdya evuM nathI ke je Aje khAya ane ATha divasa pachI bhUkha maTe. bhojana ane sudhAnivRtti samakAlIna kriyA che. koI dIpaka evo nathI ke je Aje pragaTa thAya ane ATha divasa pachI aMdhakAra jAya, to hakIkatamAM te dIpaka nathI. dIpakanuM pragaTa thavuM ane aMdhakAranuM javuM, te samakAlInabhAva che. A nyAyocita dArzanika siddhAMta che. gAthAmAM paNa kahyuM che ke jIva jyAre bodha pAme che, te ja kSaNe, tyArathI ja teno dehAdi rAgabhAva (288), Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chUTI jAya che. bodhanuM phaLa virakti che. parigrahanI virakti te bhakitanuM rUpa che. AjathI eTale kayArathI? arthAtu jyArathI bodha pAmyo, tyArathI. bodha pAmavAnI sAthe ja dehAdibhAvo paNa potAnA nathI, tema samajAtAM te paNa have mAno, gurucaraNe dharI dIdhA che, sAdhaka tevo anubhava kare che. bodha pAmavAnI kSaNa te ja dehAdinA mamattvathI chUTavAnI kSaNa che. vAstavika jJAna ane tenA phaLa svarUpa virakitamAM kSaNAMtara hotuM nathI. baMne kriyA samakAlIna che. "AjathI' e zabda bodha ane bodhanuM phaLa, A baMneno saMyukata bhAva pragaTa kare che. juo ! A nAnA zabdamAM keTaluM rahasya bharyuM che. zAstrakAre "AjathI' kahIne eka bahumUlya siddhAMtanI paNa abhivyakti karI che. vata prabhu AdhIna : sAdhaka dehAdinI mamatA choDe che paraMtu hakIkatamAM te koI sAmagrIno svAmI nathI eTale tattvadraSTie to dehAdika sAmagrI IcchA pramANe koIne AdhIna thAya tevI zakayatA nathI paraMtu A bhAvAtmaka IcchA che. dehAdika sAmagrI koIpaNa nimitta anusAra pariNAma karatI hoya, to have A dehAdika sAmagrI paNa gurucaraNamAM prayukta thAya ane mArA mamattvanuM nimitta na bane tevI bhAvanA bhAve che. "va" kahIne ziSya eka prakAre prArthanA kare che ke A sAmagrI paNa pavitra puruSonA caraNamAM prayukata thaI puNyabaMdhanuM nimitta bane. dehAdi sAmagrI bhale jaDa hoya paraMtu rAgAdi pariNAmanA kAraNe bhogapradhAna banatI hatI. have rAgAdi pariNAma nIkaLI gayA che eTale sAdhaka potAnI A sahayogI sAmagrIne prArthanA kare che ke huM jema guru caraNAdhIna thayo chuM, tema A sAmagrI paNa guru caraNomAM rahI puNyabaMdhanuM kAraNa bane. AkhI gAthA bhAvAtmaka ane prArthanAnA bhAvothI bharelI che, bhakta hRdayamAM udita thayelI bhAvanAonuM pratibiMba che. jayAre jIva maMgalamaya bane che, tyAre bhAvAvezamAM jaDa dravyone paNa maMgaLamaya bano evI prArthanA karI saMtoSa mAne che. hakIkatamAM padArtha pratyenI A bhAvanA te padArthanI nahIM paraMtu potAnI guNAtmaka kriyA che. dayALu vyakti jayAre prArthanA kare che, tyAre kahe che ke "zivamastu sarva vAta " arthAt jagatanA badhA jIvo sukhI thAya. sukha duHkha thavuM te vyaktionI svataMtra dazA che paraMtu tenA sukhane mATe kAmanA karavI, te dayALunI potAnI guNAtmaka kriyA che. megharAjA varase che, tyAre tenI sAme koI nimitta nathI paraMtu varSA rUpe svayaM pariNAma pAmI pANI rUpe varasavA mAMDe che. varasavuM te pANInI potAnI kriyA che. pRthvInuM haryuM bharyuM thavuM, te tenI svataMtra kriyA che paraMtu prArthI jIva prArthanA kare che ke varasAdathI sahu tRpta thAya. megharAjAthI pRthvI amRta varSAmAM snAna kare, harita thaIne jagatane sukha Ape. A eka vyavahArabhASA che. tevI ja rIte ahIM sAdhaka dehAdika bhAvone potAnI mAnasika prakriyAothI mukata thaI guru caraNamAM ramaNa kare tevI prArthanA kare che. kahevAnuM tAtparya e che ke dehAdibhAvo IcchAne AdhIna nathI paraMtu zubha IcchA karavI, te sAdhakane AdhIna che. eTale zAstrakAre 'va' kahIne preraNAbhAva pragaTa karyo dehAdika parigraha svataMtra thayA pachI koI pApI jIvonA pApakAryamAM nimitta banI zake che. kAraNa ke te jaDatvabhAvathI bharapUra che. tenI kriyA lakSavihIna che. jo IzvarIya zakita A padArthono svIkAra na kare, to te hiMsA ane pApanuM nimitta banI duHkharUpa bane che, mATe zAstrakAra kahe che -(289) Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke "va prabhu AdhIna' arthAtu A sAmagrI paramAtmAnI AdhInatAmAM prayukata thAya to ja pAvana bane ane puNya tathA bhakitanuM nimitta bane. sAdhaka je dehAdi saMpattine arpaNa karavA mAMge che, te supAtranA caraNomAM arpaNa thAya, tevo A gAthAmAM guNAtmaka bhAva pragaTa karyo che. kahyuM che ke va prabhu AdhIna' ahIM prabhu zabda koI sAdhAraNa bhautika zakita dharAvatA laukika svAmI mATe nathI paraMtu virakita bhAvathI otaprota, vItarAga darzanane varelA evA saguru rUpI prabhuno gAthAmAM ullekha karyo che. paramAtmA jema nirdoSa che, tema sAdhano paNa nirdoSa vartana karI gurucaraNamAM rahe, tevI sAdhaka bhAvanA bhAve che. prakRtinuM pariNamana pavitra puruSo sAthe pavitra bhAve thAya che ane supAtra jIvonA caraNe satkarmayukata bane che. e ja sAdhana kupAtranA caraNe kukarma ane atyAcAranuM nimitta bane che. gAthAmAM phakata dehAdi bhAvanuM mamatva chUTe teTaluM ja kahyuM nathI paraMtu mamatva chUTayA pachI A sAmagrI supAtranA caraNe samarpita thaI parama puNyanuM nimitta bane tevI bhAvanA karI che. samagra gAthAnA eka eka zabda bhakitanI eka akhaMDa sAMkaLanA dhotaka che. sAMkaLa A pramANe che, jyArathI bodha thayo, tyArathI dehAdika sAmagrI supAtra evA gurudevanA caraNomAM samarpita thAo ane uttama svAmItvanA caraNe Izvaramaya satkarmomAM sayogI bane. dehAdika dravya paNa uttama che, sAdhaka bodha pAmyo che, saddagurune Izvaratulya mAnyA che. pote Izvarane AdhIna thayo che ane have sAmagrInuM paNa prabhu caraNe samarpaNa kare che. A che gAthAnA pUrvArdhanI sAMkaLa. gAthAnA AgaLanA padamAM ziSyanI vicAraNA che. atyAra sudhI je huM kahetA ahaMkAra aDIkhama Ubho hato, te ahaMkArane toDIne te sarvathA cUrNa thaI jAya ane tenA kaThorabhAvo gaLIne aNu-aNu pariNamI jAya, te rIte arpaNa thayA pachI ziSya vicAra kare che ke have huM zuM chuM?" atyAra sudhI meM huM kahIne mArA ahaMkAranI rakSA karI hatI. meM meM karIne ahaMkArane pALyo, popyo hato, huM kaMIka chuM evA abhimAnane jarApaNa choDavA taiyAra na hato. svAmItvabhAvanI mudrAmAM rahIne huM koI saMpattino ke koI dehadhArIono mAlika chuM, evuM samajIne huMkArane mAnakaSAya rUpI dArU pIvaDAvIne eka prakAre madonmatta karyo hato, jyAre gurudeve jJAna ApyuM ke bhAI ! tuM AtmA choDIne kazuM ja nathI. AtmA te tuM cho, huM nathI. A huM che, e eka bhayaMkara jJAnAvaraNIya karmanI divAla che ane mohanA pariNAmothI tenA upara majabUta plAsTara karavAmAM AvyuM che. huM lAla pILo thaIne phare che paNa bodha thayA pachI mane samajAya che ke A huM te eka moTo mithyAbhAva hato. huM koranuM visarjana karavuM, te ja ekamAtra lakSa che. chatAM paNa jyAM sudhI jIvana che, tyAM sudhI vyavahAra rahelo che. have sAdhaka DAhyo thaIne huM ne kahe che ke tuM eka mAtra dAsano dAsa che, tethI tAre dAsa thaIne rahevAnuM che. dAsa eTale sevaka thaIne rahevAnuM che. A sivAya tArA badhA vizeSaNa, te tAro mithyA lebAsa hato. zAstramAM paNa kahyuM che ke kayAreka devalokamAM, kayAreka narakamAM, vaLI kayAreka tiryaMcanA bhavamAM, Ama cAre gatimAM vividha rUpo dhAraNa karI mAnavI nATaka kare che. mULamAM AtmA A badhI vikArI gatiothI pare eka avikArI sidhdhagatino svAmI che. tenI dehAdi je sAmagrI che, te phakata sevaka rUpe rahIne prayukata karavAnI che. bodha pAmyA pachI jIvane viveka thAya che ke dAsanA paNa dAsa thavAmAM majA che. pAkA (290) Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'dAsatvano vizeSa artha - pratyakSa rIte jotAM jIvAtmA svAmI rUpe astitva dharAve che. te potAnI sukha-suvidhA mATe zarIrAdi tathA dhanasaMpatti Adi bAhya padArthone potAnI sattAmAM rAkhavA koziSa kare che paraMtu jyAM sudhI jIvamAM krodhAdi kaSAya ane vibhAva paDelA che ane pApano udaya che, tyAM sudhI jIvanuM padArtha upara svAmItva jaLavAtuM nathI. badhA padArtho svataMtra rIte varte che paraMtu jIva A padArthonuM anusaMdhAna karI badhA dravyo mArA che tevA mithyAbhAvathI ahaM kare che. ahaM kahetAM huM huM eTale vibhAvAtmaka eka mithyAbhAva. A ahaMkAra jIvane paNa duHkharUpa thAya che. ahIM tattvadRSTie vicAratAM AtmA svayaM eka nirALuM dravya che, jyAre ahaMkAra te kaSAyAtmA che. zAstramAM paNa AtmAnA kaSAyAtmA, yogAtmA evA ghaNA bheda karyA che. zuddha AtmA ane ahaMkAra baMne bhinna che. jJAnanA abhAvamAM ahaMkAra parigrahamukhI hovAthI zudhdhAtmA mATe baMdhananuM kAraNa bane che. - have juo ! sadgurunI kRpAthI bodha utpana thayo che ane sadguru svayaM AtmAmAM birAjamAna thayA che. atyAre ahaMkArane potAno mithyAbhAva samajAya che. karmano udaya che tyAM sudhI ahaM rahevAno che paraMtu have A ahaM mithyAtvathI mukata thaI zudhdhAtmAne kahe che ke he Atmadeva ! have huM AjathI tamAro dAsa banyo chuM. dAsano paNa dAsa banyo chuM. jIvamAM rahelo ahaMkAra tamoguNanuM rUpa mUkIne sattvaguNI banyo che ane Izvaratulya AtmAnuM Adhipatya svIkAra karIne te have dAsa banI jAya che. jJAnanI lagAma paDI javAthI have te viparItabhAvomAM bhAgI zake tevI sthiti nathI. AkhA kathanano sAra e thayo ke svAmI paNa AtmA ja che ane mana, prANa, Indriyo, yoga ke je kAMI mAnasika pariNamana che te badhA sevaka banI jAya che. aMtarAtmAmAM ja svAmItvano navo saMbaMdha sthApita thAya che. A rIte A gAthAmAM huM dAsa chuM evo zabda vAparyo che. to huM eTale koNa che ? ane huM dAsa chuM ema kahe che to kono dAsa che ? vyavahAramAM sadagurune svAmI rUpe sthApyA che ane sAdhaka have teno dAsa thaI gayo che paraMtu bhAvavRSTie ahaMrUpI vibhAva sadagururUpI zudhdhAtmAnA caraNamAM namI paDayo che. AtmajJAnano ahobhAva pragaTa thatAM have badhu arpaNa karavAthI sAdhaka dAsa banIne gurvAzAne AdhIna thaIne jIvananaukA calAvavA tatpara che. siddhikAre vyavahArapakSa ane bhAvapakSa baMne rIte dAsatvanI abhivyakita karI che. pUrvanI gAthAmAM sAdhake potAne pAmara kahyo che. ahIM paNa dAsa banIne svAmInA khajAnAno svAmI banI rahyo che. AtmA jyAre dAsa bane che tyAre kharA arthamAM te dAsa maTI jAya che. atyAra sudhI vibhAva ane kaSAyano dAsa hato ane tyAM vAstavika dAsapaNuM hatuM kAraNa ke tyAM karmAdhIna avasthA hatI. ahIM guru caraNamAM dAsa banavAthI ziSya badhI dRSTie mukata thaI gayo che. A dAsapaNuM e eka prakAre dAsapaNAnuM nivAraNa sUcave che. pUrvanI gAthA ane A gAthAmAM pAmara' ane 'dAsa' zabda baMne adhogatinA sUcaka che paraMtu adhyAtmayogI zrImadjIe te baMne zabdone vAstavika AtmajJAnano DhoLa caDAvIne hakIkatamAM ziSyane pAmaratA ane dAsapaNAthI mukata karyo che. baMne zabdono svIkAra karIne paNa tene sAcA arthamAM vAstavika AkAra Apyo che. A gAthAmAM traNavAra kaDaka Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAsa zabda bolAyo che ane cothI vakhate "dIna' zabda bolAyo che. traNa vakhata uccAra karavAno artha e che ke manathI, vacanathI ane kAyAthI triyoge karI huM Apane arpita thayo chuM. kavirAja arpaNa ke bhakitabhAvane dAsa zabdathI abhivyakata karyo che ane tyArabAda sarune prabhu rUpe saMbodhana karIne kahyuM che ke he prabhu! huM AjathI arpaNa thayo chuM eTaluM ja nahIM paraMtu have dIna banIne ApanI sevAmAM tatpara rahIza. sAmAnya niyama evo che ke mANasa jyAre dIna banIne rahe che, potAne huM jANuM chuM tevA abhimAnathI mukata rAkhI dIna hIna banIne rahe che, tyAre ja te AgaLa vadhI zake che ane pUjya puruSonI kRpAnuM bhAna bane che paraMtu jyAre te dInabhAvano tyAga karI ahaMrUpI AgaLiyAthI daravAjo baMdha kare che ane svAmI banI javAno bhAva pragaTa kare che, tyAre teno vikAsa aTakI jAya che. arihaMta bhagavAna paNa namrabhAvane varelA che ane sidhdha bhagavaMtonI AkAMkSA kare che. teo svayaM sidhdha thayA nathI, tyAM sudhI arihaMta hovA chatAM apUrNatAno anubhava kare che, tethI samajAya che ke sAmAnya jIva gurucaraNamAM rahI potAne dIna mAne che, tyAM sudhI ja teno vikAsa thAya che. dInapaNuM choDavAnI cAvI svayaM dInatAnI anubhUti che. A gAthAmAM paNa zAstrakAra sAdhakanA mukhathI sAdhaka dIna che ane have tene dInatAno parihAra karavA mATe avasara Ubho thayo che tevI parokSa preraNA karI rahyA che. pAmaradazA ke dAsadazA te AdaraNIya ke upAsya dazA nathI paraMtu upAsya dazAnI ArAdhanA mATe A baMne bhAva upAsanAnuM sAdhana che. auSadhi te lakSya nathI paraMtu roganivAraNa mATe auSadhi te eka sAdhana che. sAdhana be prakAranA che. (1) anukULa sAdhana - je sAdhyarUpe pariNata thaI jAya che. (2) pratikULa sAdhana - je potAnuM kArya karIne parAvRtta thaI jAya che. melA kapaDAne sApha karavA mATe soDAno prayoga karIe, tyAre soDA e pratikULa sAdhana che. melano nAza karIne pote nIkaLI jAya che, te ja rIte adhyAtma sAdhanAmAM tapasyA te pratikULa sAdhana che. arihaMto karmakSaya na thAya, tyAM sudhI ja tapa kare che. te uparAMta arihaMtone yogasthiratA mATe Avazyaka hoya, tyAre paNa sahaja bhAve svAbhAvika tapomaya pariNati thAya che ane chevaTe AvI pariNati paNa laya pAme che. keTalAka sAdhana anukULa sAdhana hovAthI sAdhyarUpe sthAna pAmyA che, jyAre bAkInA sAdhana pratikULa sAdhana hovAthI jIvanI pratikULatAno pralaya karIne parAvRtta thaI jAya che. pAmarapaNuM ane dAsatA, A baMne sAdhano paNa sadgurunI kRpAnI pUrNa avasthA thAya, tyAM sudhI ja upAsya che, A che A gAthAnuM UMDu rahasya. ahIM dAsapaNAno je bhAva pragaTa karyo che, te hakIkatamAM jIvano upakAra thAya ane ahaMkAranI vilupti thAya, mATe dAsabhAvane AdaraNIya mAnyo che. sAdhaka saharSa svecchAthI dAsapaNuM svIkAre che paraMtu vAstavamAM te dAsa nathI kevaLa teno bhakitano utkRSTa bhAva che. dAsa thavAmAM sAdhakano potAno koI svArtha nathI paraMtu pote sarunI sAdhanAmAM saMpUrNa sahayogI bane, tevI A nirmaLa dAsatA che. koI putra pitAne kahe ke huM ApanI caraNadhUlI chuM ke dAsa chuM, to tyAM hakIkatamAM te putra potAnA svArthano tyAga karI pitAnA sukhanuM sAdhana banavA mAMge che ane sAcA arthamAM te dAsa maTIne vArasadAra banI jAya che. ahIM guru-ziSyano saMbaMdha to AvA vyavahArika (292) Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbaMdhothI ghaNo uMco che, tyAM savAmI-sevakano je saMbaMdha che, te baMnene mATe hitakArI evI upakArI pravRttinuM sAdhana banI jAya che, TUMkamAM eTaluM ja kahevAnuM che ke A 'dAsa' zabda koI parAdhInatAno vAcaka nathI paraMtu satinI svAdhInatAno sUcaka che. pUrvanI gANA ane A gALAmAM prAyaH dvirukatAbhAva che. eka ja vAta zAstrakAra pharIthI uccAre che, tyAre temAM avazya koI gupta maMtavya hoya che. mANasa ekavAra peTI baMdha kare che ane pachI tALu mAre che. koI pUjArI maMdirano daravAjo khole che ane pachI maMdirano pariSkAra-sApha kare ane tyArapachI maMdirane vizeSa suzobhita kare che. A badhI kriyAo dvirukata kathana jevI che. pUrvanI gAthAmAM bhakta caraNAdhIna thayo che, jyAre A gAthAmAM dasano dAsa thayo che. gUDha maMtavya e che ke prathama dAsatA e sthUla ahaMkAranI vyAvRtti batAve che, jyAre bIjI vakhatanI ghasatA e sUkamabhAvothI paNa vyAti batAve che, tyAgamAM be aMza pradhAna che. 1} vastutyAga ane 2) IcchAtyAga. prAyaH manuSyo vastuno tyAga kare che paraMtu IcchA ane teno anurAga chUTI zakato nathI, mATe zAstrakAre ahIM eka ja vAta bevaDAvIne kahI che, tenI pAchaLano Azaya e ja che ke sAdhakano eka skUlatyAga che ane bIje IcchAtyAga che, gAthAmAM A baMnenuM rahasya spaSTa karyuM adhyAtmazAstronA kAvyodoSo guNAtmaka hoya che, te doSarUpa hotA nathI... astu. A gAthA bhakitayogano uttama namUno che ane A gAthAthI bhakitayogano zubhAraMbha paNa thayo che. have adhyAtmamArganI tripadI sAdhanAmAM A gAthA trIjuM caraNa pUruM kare che. jJAna, karma ane bhakti, zAna, darzana ane cAritra, A ratnatraya che, te mokSamArgano saMpUrNa ArAdhyamArga che. A tripadI evI che ke jema palaMgano eka pAyo tUTe, to te palaMga dUSita bane che, tema A tripadImAM eka padanI nyUnatA hoya, to sAdhanA duSita banI jAya che. jo ke AgaLa cAlIne UMcI bhUmikAmAM A traNe po ekAkAra banI taddarUpa banI jAya che paraMtu sAdhanAkALamAM traNe padanI trirekhA guNAtmaka che ane Avazyaka paNa che... astu. ahIM tAtparya e ja che ke kRpALu gurudeve bhakitayogamAM praveza karI Atmasiddhine alaMkRta karI che ane svayaM jinezvara prati parama bhaktibhAvathI paripUrNa che, tevI abhivyakti karI che. AdhyAtmika saMpUTa : dAsapaNuM e eka prakAranI parama mukitano bhAva che, jyAre vyakti saMpUrNa dAsa banI jAya, tyAre tenI pAse kazuM hotuM nathI. A aparagrahabhAvanI aMtima sImA che. kapura baMdhanamukata thAya to AkAzamAM u4 jAya che. anaMta yAtrAnuM vicaraNa te sadgurunA caraNomAM badhu ja arpaNa karyA pachInI uttama avasthA che. pratyeka vyakti hakIkatamAM potAnA jJAna bhAvamAM ja jIvana jIve che. jyAre jJAna bhAra vihIna thaI jAya, jemAM mamatvano paNa aMza na hoya tevuM nirvikalpa jJAna sabodha prApta thayA pachInI avasthA che. sAdhaka svayaM dInahIna banI je dInahIna nathI tevA anupama sarvaguNAtIta AtmAno sparza kare che. zabdo ghaNI vakhata viparIta bhAvane kathana karanArA hoya che. (293),pApA pA pA pA pA pA pADI Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saru caraNamAM 'dAsano dAsa thaIne rahe' te zabda hakIkatamAM dAsatva vihIna avasthAnA vAcaka che. je ahaMyukata hato te have dAsa banyo che, have je kharekhara ahaMkArathI pare hato tenA darzana thayA che. je sarvathA parAdhInatA mukata che. AkhI gAthAno rahasyamayabhAva samarpaNane ane bhakitane sparza karI bhakitanA bhAjana ane samarpaNatA adhikArI evA AtmatattvanI jhAMkhI karAve che. je gAthAnuM amRtamaya adhyAtma satattva che. bhakitanA aMtima biMdune zabdathI kathI zakAya tevI sthiti nathI, tethI sAdhaka vAraMvAra "dAsa dAsa huM dAsa chuM' ema bolIne je avasthA tyAjya che tenuM ja ubodhana kare che. astu. A gAthAno upasaMhAra karIne AgaLanI gAthAmAM je bhakitayoganI latA pAMgarI che teno sparza karIzuM. upasaMhAra : upadezanA kramamAM cha bolanuM vivaraNa thayA pachI tRpta thayelo sAdhaka gurucaraNamAM potAnI jAtane arpaNa kare che. A arpaNabhAva eTalo UMco che ke temAM bhakita sivAya sAdhakano koI bAhya svArtha nathI paraMtu gurunuM zaraNa svIkAryA pachI temano dAsa banI javAthI saMpUrNa nirbhaya avasthA prApta thAya che, sAdhaka sarvathA surakSita banI jAya che, te vibhAvo ane vikArothI mukata thaI nirmaLa jJAnadhArAnuM pAna karavA mATe supAtra banI jAya che. sAdhaka gurucaraNe dInahIna banI vinayabhAvanI ane namratAnI uttama zreNIno sparza karI zuddha bhakitanuM svarUpe pragaTa kare che. A gAthA eka evuM pagaluM che ke koI jamIna para paDelo vyakita AkAzamAM uDatA vimAna sAthe joDAI jAya, to te paNa uDavA lAge che. saddaguru je UMcAI para vicaraNa karI rahyA che, teno dAsa banI javAthI, tenI sAthe joDAI javAthI bhakatapaNa te ja UMcAI para uDavA lAge che. sAdhake dAsapaNAno svIkAra karyo che, temAM tenuM ghaNuM DahApaNa dekhAya che. kharekhara DAhyo mANasa ja Izvara parAyaNa banI saddagurunA caraNano dAsa banI zake che. kharuM pUcho to A gAthA budhdhimattAno namUno che. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-1ra , ' 7 : upoddAta - prastuta gAthAmAM zAstrakAra svayaM eka viSayanI pUrNAhUti karatA hoya, tema atyAra sudhI 127 gAthAomAM je kathana karyuM che, teno saravALo karI rahyA che ane mukhya je viSaya hato, te "SaTrasthAnakano' paNa kavirAje ullekha karyo che, tenAthI spaSTa thAya che ke je kAMI vivaraNa karyuM che te SasthAnakane spaSTa karavA mATe karyuM che. gAthAmAM kathita A vivaraNa koI sAmAnya kathA sAhitya nathI paraMtu anupama, aNamola upakArI Atmadravyane sparza karanAruM tattvamUlaka kAvya che. A kAvyane je sAMbhaLe ke samaje tenA upara paNa bahumUlya upakAra thAya che. AkhI gAthAmAM traNa bhAvone sparza karyo che. (1) SasthAnakanA vivaraNanI samApti (2) tene samajIne thatI jJAnaprApti. (3) A jJAnathI jIva upara thayelo aNamola upakAra. AvI A triyonI gAthA bhakitayoganuM bIjuM caraNa che ane uttama bhakitano eka prakArano oDakAra che. ApaNe have gAthAne sparza karIe. [ + SasthAnaka samajavIne, bina lAvyo ApaH | | myAna thakI talavAravata, e upakAra AmAya 1ra7 II | (1) SasthAnakanA vivaraNanI samApti - gAthAnA prAraMbhamAM ja kahevAmAM AvyuM che ke SasthAnakanuM je vivaraNa che, te bauddhika vicAra che. A vivaraNa kevaLa dizAnirdeza kare che paraMtu vivaraNa svayaM AtmA nathI. A vivaraNathI bodha thAya che ke AtmA karmothI, jaDatattvothI, dehathI ke sAMsArika jIvanathI sarvathA bhinna che. te akartA ane abhokatA che. koIpaNa tarasyA mANasane pANIno jANakAra ema batAve che ke kUvAmAM pANI che paraMtu te pANI ghaNuM UMDuM che. sIdhI rIte pI zakAya tema nathI. jaLano jJAtA kahe che ke dorI ane bAlTI laI bAlTIne dorI sAthe bAMdhI, eka cheDo hAthamAM rAkhI, kUvAmAM bAlTI nAMkhI, punaH kheMcatA bAlTI upara AvatAM jaLanI prApti thaze. ahIM dorI, bAlTInuM je kAMI jJAna che. te jaLa prAptinuM sAdhana che paraMtu svayaM jaLa nathI. jaLa A sAdhanathI bhinna che. sAdhananI samaja vinA jaLa prApti durlabha che. te ja rIte ahIM paNa A bhavasAgararUpI kUvAmAM AtmadravyarUpI zuddha nirmaLa pANI astitva dharAve che paraMtu tenI samaja vinA athavA sAdhanonA jJAna vinA tenA darzana paNa thatA nathI, to prApti thAya ja kyAMthI ? evA A uttama dravyane prApta karavA mATe "SasthAnakanuM vivecana te uttama sAdhana che. SasthAnakanI samaje vinA AtmAne pAmI zakAya tema nathI paraMtu e paNa eTaluM satya che ke SasthAnakanI saMmaja te sAdhana mAtra che. SasthAnaka svayaM AtmA nathI. AtmA tenAthI bhinna che. bAlTI ke dorIthI pANI bhinna che, te ja rIte A samaja e eka bauddhika sAdhana che. tenAthI AtmA bhinna che. zAstrakAra svayaM gAthAmAM kahe che ke "bhinna batAvyo Apa" arthAt Ape AtmAne badhA vibhAvothI ke anya dravyothI bhinna karI zuddha svarUpe nirdiSTa karyo che ane temAM A SasthAnakanuM vivaraNa te Avazyaka parama sAdhana hatuM. A rIte gAthAno zubhAraMbha karIne skUla sAdhano to ThIka, Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicArAtmaka sAdhanothI paNa AtmA pare che tevo gUDha nirdeza paNa karyA che. samagra adhyAtmazAstramAM A eka parama rahasyamaya gUDha vAta che. (ra) jJAnaprApti zAstrakAranuM kathana dArzanika dRSTie kasoTI upara caDAvIe to bedhArI talavAra jevuM che. sIdhI rIte abhivyakata karelo siddhAMta paNa khUba samajavA jevA che. jyAre parokSabhAve kathelA bhAva te atisuMdara ane rahasyamaya che. ahIM paNa bhinna batAvyo Apa' kahIne sarala rIte sthAnakanI samajaNa ApavAthI AtmatattvanuM nirALAbhAve darzana thAya che. jyAre saiddhAMtika artha evo che ke adhyAtmazAstromAM je bhedajJAna batAvyuM che te traNa zreNImAMthI pAra thayA pachI abhedanA darzana karAve che. kramazaH (1) deha ane mAtmA athavA jaDa cetananuM bhedazAna. (2) vibhAva pariNAmo ane AtmAnuM bhedajJAna (3) dravya ane paryAyanuM bhedajJAna. AtmA paryAya rUpe nathI paNa akhaMDa dravya rUpe che, tevuM akhaMDabhedazAna te jJAnanuM aMtima phaLa che. prastuta gAthAmAM paNa SasthAnakanI je jJAnAtmaka paryAya che, te AtmA nathI paNa A jJAnAtmaka paryAyanA prabhAve paryAyathI bhinna evA AtmadravyanI prApti thAya che. gAthAmAM kahyuM che ke Ape eTale zrI sadgurudeve SaTcAnaka samajAvIne AtmAne chUTo pADI dIdho che. jhaverI jyAre jhaverAtanuM sAcu jJAna meLave che, tyAre potAnA jJAnane AdhAre moTA hIrA-motIthI sArA hIrAne pArakhIne chUTo pADe che. zAna eka sAdhanarUpa AdhAra che. jenuM jJAna thAya che, te tattvamaya zAzvata dravya che. zAstrakAre atyAra sudhI SasthAnaka samajAvyA jenuM ApaNe pAchaLamAM UMDuM ciMtana karI cUkayA chIe. have A gAthAmAM zAstrakAra svayaM SasthAnaka zA mATe samajAvyA hatA ane tenuM lakSa zuM hatuM, teno ghaTasphoTa kare che ane kahe che ke SasthAnakanuM jJAna Atmatattvane jANavA mATe hatuM. sakaLa jaDa padArtha, karma, mana, prANa, Indriyo, yoga ke je kAMI karmajanita saMpadA che, te AtmAthI judI che ane AtmA tenAthI sarvathA nirALo che. A prakAranI samajaNa ApavI, te ja SasthAnakanA jJAnanuM lakSa hatuM, tethI ziSya kahe che ke Ape kRpA karIne bahu suMdara rIte AtmAne bhinna karIne athavA nirALo batAvIne tenuM darzana karAvyuM che. ahIM eka vizeSa ghyAnamAM rAkhavAnI vAta e che ke sadgurue ApelI A prakAranI samaja ke SasthAnakanuM vivaraNa sAMbhaLyA pachI paNa badhA jIvane bhinna rUpe Atmadarzana thatuM nathI. keTalAka jIvone sAMbhaLavA pUratuM ja zravaNajJAna thAya che, jyAre sulabhabodhi jIva SasthAnakanuM svarUpa sAMbhaLIne Atmatattvane pAmI jAya che. A rIte SasthAnakanA jJAnano prabhAva badhI vyakti upara samAna bhAve paDato nathI. tenA kAraNonuM saMzodhana karatA karmazAstra kahe che ke sazravaNa te kALa labdhinI eka nimittabhAve utpanna thatI anupama ghaDI che. jyAre karma vipAkanI dRSTie satjhavaNanuM pariNamana thAya tevI jIvanI bhUmikA hoya, to ja sAvaNanuM pariNamana thAya che. mithyAttva mohanIya aMtima kSaNomAM laya thavAnI taiyArImAM hoya, jJAnAvaraNIya karmanI sthiti Avazyaka laghubhAva sudhI AvI gaI hoya ane tenI sAthe--sAthe jIvano parama puNyodaya hoya, Ama triyoge jIvanI bhUmikA taiyAra thaI hoya, tyAre ja SasthAnaka jevuM uttama zravaNarUpa bIja A bhUmikAmAM turaMta aMkurita thAya che paraMtu je jIvanI bhUmikA paripakava thaI nathI, te jIva (296) Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMbhaLavA pUratuM ja jJAna prApta kare che. tevA jIvo sAMbhaLavAnuM phaLa meLavI zakato nathI. kALakramamAM akAma nirjarAthI ke evA bIjA koI suyoganA nimitte jIvAtmA purUSArtha kare, tyAre ja uparokata bhUmikA prApta thAya che. ahIM jANavAnuM e che ke kaDheluM dUdha jyAre taiyAra thAya che, tyAre meLavaNa maLavAthI suMdara dahIM taiyAra thAya che paraMtu A meLavaNa jo pANImAM nAMkhIe to dravya, kSetra, kALanI pratikULatAnA kAraNe temAM bhAva utpanna thato nathI. ahIM zAstrakAre spaSTa kahyuM che ke SasthAnaka sAMbhaLavAnuM mukhya phaLa AtmAne bhinnarUpe jANavAno che. ahIM ApaNe eka caubhaMgI prastuta karIe. (1) zravaNa paNa che ane Atmabodha rU5 phaLa paNa che. (2) zravaNa che paNa phaLa nathI. (3) zravaNa nathI paNa Atmabodha rUpa suphaLa che. (4) zravaNa paNa nathI ane phaLa paNa nathI. A caubhaMgIthI samajI zakAya ke sadbhAgI jIvane zravaNano lAbha maLatA prathama bhaMga anusAra AtmatattvanI prApti thAya che arthAt Atmabodha thAya che. ahIM je AtmAnI prAptinI vAta cAle che, te jJAnAtmakabhAve AtmaprApti thAya che. kriyAtmakabhAve badhA karmono kSaya thAya, tyAre AtmaprApti thAya che. (A samajavA mATe ullekha karyo che.) bAkInA je be bhaMga che te svAbhAvika kALalabdhino krama che. jyAre cothA bhaMgamAM bhArekarmI jIva hovAthI zravaNa ane subodha baMnethI vaMcita rahe che. aNamola upakAra - zAstrakAre A gALAmAM sAdhakanI uttama bhUmikAne sAme rAkhIne prathama bhaMgano Azraya karIne SasthAnakanI samaja pachI sAdhakane bhinnarUpe Atmabodha thayo che, tevuM kathana che. sAdhaka ziSyabhAve A vAtano svIkAra kare che. svIkAra karIne pUrvanI gAthA anusAra anaMta upakAra paNa mAne che. Ama A gALAmAM sAdhana ane sAdhyanI vistRta vivecanAno upasaMhAra karyo che ane eka uttama udAharaNa mUkIne zAstrakAra A abhivyakata vAtane vadhAre spaSTa kare che. udAharaNa ghaNuM sacoTa ane suprasiddha che. Atmadravya ane parigrahabhAvone bhinna eTale alaga alaga samajavA mATe talavAra ane myAnanuM udAharaNa ghaNuM spaSTa che. talavAra myAnamAM nivAsa kare che paraMtu te svayaM mAna nathI. mAna sAdA sIdhA ke bahumUlya hoya zake che chatAM paNa myAna te mAna che, te talavAranuM kAma karI zakatuM nathI. talavAra te talavAra che. tenuM kAma te pote ja karI zake che. AtmA te talavAra che, te sivAyano zeSa badho parigraha myAna samAna che. jene dRSTi nathI, te myAnane ja jue che, te talavArane jANato nathI. je talavArane jue che, tene tenuM mUlya samajAya che. talavAra ane myAnanuM A udAharaNa saMskRta kAvyomAM paNa jovA maLe che. zrI amitagatisUri viracita "prArthanA paMcaviMzati' kAvyamAM nIce pramANe ullekha che. jinendra vavavava vatyaSTa. A padamAM temaNe talavAra ane myAnano ullekha karyo che. astu. A udAharaNane samajavA mATe vizeSa rUpe Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanazAstromAM prasiddha bhinna bhinna prakAranA saMbaMdhonuM vivaraNa jANavuM Avazyaka che. parasparanA saMbaMdho bhinna bhinna rUpe AviSkAra pAmyA che, jema ke - saMyoga saMbaMdha, svarUpa sabaMdha, tAdAtmya saMbaMdha, avayava-avayavI saMbaMdha, svAmItva saMbaMdha, ItyAdi, saMbaMdhomAM keTalAka saMbaMdho kalpanAthI ke mohabhAve sthApita thayelA che, jyAre keTalAka saMbaMdho vAstavika saMbaMdha dharAve che. saMsAranA vyavahAramAM prAyaH mithyA saMbaMdhonuM vyApaka astitva che. jo ke A saMbaMdhomAM keTalAka guNAtmaka che ane keTalAka mohAtmaka che, jyAre guru ziSyano saMbaMdha guNAtmaka che paraMtu A badhA saMbaMdho kalpanAnA AdhAre che... astu. (1) saMyoga saMbaMdha be dravya ke be padArtho paraspara nimittabhAve eka kSetrAvagAhI ane samakAlIna avasthAmAM hoya, tyAre saMyoga saMbaMdha niSpanna thAya che. game tevo gADha saMbaMdha hovA chatAM baMne dravyonA bhAva ane tenuM pariNamana svataMtra hoya che. te baMne asaMyukata thAya, tyAre pota-potAnA guNadharma sAthe viyukata thaIne potAnuM akhaMDa astitva jALavI rAkhe che. deha ane AtmA athavA bIjA dravyo ane AtmA saMyoga saMbaMdhathI joDAyelA che, tethI ja mokSa thavAno paNa pUrNa avakAza che. ahIM siddhikA2e myAna--talavAranA dRSTAMtathI saMyoga saMbaMdhane spaSTa karyA che. jyAre ApaNA zAstrakAroe agni-lokhaMDanA udAharaNathI A viSayane vadhu spaSTa karyA che tapeluM lokhaMDa agnirUpa dekhAya che, chatAM paNa lokhaMDa ane agni sarvathA bhinna che, tema AtmAnA kaNa-kaNamAM karma pariNata thayelA che, chatAM paNa Atmarmano AtyaMtika me| AtmA ane karmano AtyaMtika asaMyoga che. A rIte AkhyAnakAro alaga-alaga udAharaNathI saMyoga saMbaMdhanuM vivaraNa kare che. ApaNA siddhikAre paNa 'myAna thakI talavAra vat' kahIne talavAra rUpa AtmAne myAna rUpa parigrahathI chUTo pADayo che. A bhedajJAna pragaTa karavA mATe SaDthAnanuM vistArapUrvaka vivecana karIne jenuM mApa na thaI zake arthAt badalo na vALI zakAya, tevo amApa aNamola upakAra karyA che. A upakAra koI sAmAnya upakAra nathI. saMsAranA kSaNika upakAra te duHkhanA mULanuM chedana karI zakatA nathI, jyAre A jJAnAtmaka upakAra anokho upakAra che, je duHkhanA mULanuM chedana kare che ane te zAzrvata upakAra tarIke jIvane mukita sudhI pahoMcADe che, mATe gAthAmAM tene amApa upakAra' kahyo che. uparamAM talavAra ane myAnamAM je saMyoga batAvyo che athavA zAstrakAroe je loha agnino saMyoga batAvyo che, te jIva ane karma sAthe sarvathA baMdha besato nathI, phakta samajavA mATe eka nimitta bhAve udAharaNa ApyuM che. hakIkatamAM AtmA mukata thayA pachI ja sarvathA bhinna thAya che. varanA udayabhAvanI apekSAe prAyaH abhinnabhAva thaI gayo che kAraNa ke jaDa ane cetananI vacce jJAna ane saMvedana evA be bhAva astitva dharAve che. jJAna te AtmAno guNa che paraMtu je sukha duHkharUpI saMvedana che, te jIvano paNa guNa nathI ane jaDano paNa guNa nathI, te eka sAMyogika pariNamana che ane te phakata saMyoga saMbaMdhathI saMbhavita nathI. te eka alaukika nirALo saMbaMdha che. AtmAne je bhinna kahyo che te mULa svarUpanI dRSTie che. SasthAnakano nirNaya thayA pachI jIva dehAdithI bhinna che evo nirNaya kare che paraMtu jyAM sudhI udayabhAvo che tyAM sudhI te sarvathA bhinna (298) Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raheto nathI. amuka aMze abhedabhAvane bhaje che. dArU pInAra vyakita pAgala thAya che. dArU svayaM jaDa padArtha che chatAM teno prabhAva buddhine viparIta karI zake, te rIte jIvamAM viparIta jJAna praveza kare che, tyAre jIvAtmA jaDa sAthe ekAtmabhAva bhaje che. para padArthamAM phakata jIva ramaNa kare che eTaluM nahIM paNa para padArthathI prabhAvita paNa thAya che, tethI ja zAstrakAro azuddha dravyanA sevanathI dUra rahevAnuM kahe che ane e ja rIte kusaMga TALavAnuM paNa kahe che. gAthAmAM je tAravaNI karI che te bodha thayA pachInI tAravaNI che, SaTrasthAnaka samajayA pachInuM navanIta che. AtmAnI bhinna dazAnuM darzana karIne sAdhaka dhanya thaI jAya che ane A sauthI moTo upakAra gaNAya che. gAthAnuM paryavasAna karI ApaNe teno AdhyAtmika saMpUTa joIe. AdhyAtmika saMpUTa : AtmA sarvathI bhinna che te eTaluM mahattvapUrNa nathI paraMtu bhinna darzana thayA pachI tenuM abheda darzana mahattvapUrNa che. bhedarzana dvArA sarvathA abheda svayaM abhina, akhaMDa, avinAzI che, tevuM bhAna thAya che. AtmAnI abheda bhUmikA te parama lakSa che. jema nALiyeranA uparanA chIlakA haTAvIne kaThaNa kAcalIne paNa pAra karI eno mULabhAga je bhojaya che, tyAM sudhI pahoMcavuM jarUrI che. te ja rIte para dravyo te chIlakA che. kaThaNa kAcalI, te vibhAva che. A badhAthI bhinsa ane potAnA guNadharmothI abhinna evo je aMtaraMgapiMDa che, te grAhya tattva che, upAsyatattva che, ArAdhyatattva che. kAcalIrUpI saMpUTamAM jema nALiyera raheluM che, tema A vikArI bhAvothI bhinna aMtargata caitanyatattva samAyeluM che. badhA dravyone bhinna jANyA pachI abhinna evuM caitanyatattva dRSTigocara thAya, je kharA arthamAM abhinna che, abhinna arthAt abhedya che ane avicchedya che. tevo abheda bhAva jyAM varte che, temAM ramaNa karavuM te A gAthAnuM sAratattva che. SasthAnakanI samajaNa pachI badhI rekhAothI bhinna evo svataMtra je bhedathI paNa pare che arthAt bhedAtIta che, te zuddha mULa dravya che. sadgurue bhedarekhA kheMcIne abhedanuM darzana karAvIne anaMta upakAra karIne jIvane adhyAtmanuM vizuddhapada arpaNa karyuM che ane rahasyamaya bhAvo pragaTa karIne jANe sadguru virAma pAmyA che. saMsAranI janma janmAMtaranI anaMtayAtrA pachI virAma sthAnanI prApti thavI, sarvathA aDola acala sthitine prApta karI temAM ja samAviSTa thaI javuM, te ja sAdhakanuM aMtima lakSya che. te sthitimAM yogo paNa sthira thaI gayA che mATe upadrava rahita koIpaNa prakAranI zubhAzubha pariNatithI pare je sthiti che, te SaTrasthAnaka zravaNanuM amRta phaLa che. upasaMhAra : SaTrasthAnakanA nimittathI kramazaH vicAronuM AkhyAna thayuM che, te abhUta ane nirALuM che, te sAdhakane parama upakArI che. te eka ja nizcita lakSa upara AtmasiddhinuM lakSavedhana jevuM guNAtmaka nirUpaNa che. 127 mI A gAthA viSayanI pUrNAhuti sUcave che eTaluM ja nahIM paraMtu bhakitayogamAM eka pagaluM vadhAre bharavAnI sUcanA paNa Ape che. AvuM uttamakathana sAMbhaLyA pachI upakAranI bhAvanA AvavI ja joIe, emAMya A to vilakSaNa alaukika upakAra che, tema kahIne zAstrakAre SasthAnakano bodha thayA pachInuM sAdhakanuM je kartavya che teno paNa A gAthAmAM zubhAraMbha karI dIdho che. hakIkatamAM A gAthA ane A SasthAnakanuM vivaraNa te koI svarga, naraka ke bAhya loka lokAMtaranI kathA nathI paraMtu pratipala utpanna thatI AtmAnubhUtinA AdhAre thatAM pratyakSa (299) ssssssssssssssssssssssssssssssss Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANanuM kathana che. A potAnA gharanI ja vAta che ane anubhavamAM AvatI jJAnazreNInuM pratibiMba che, mATe jIvAtmA A SasthAnakane samajIne mAyAthI bhinna evA brahma svarUpa AtmAnA darzana karI zake che tathA vivekanI prApti thayA pachI potAnA kartavyano nirNaya paNa karI zake che. gAthA eka prakAranuM TocanuM zikhara che. jema zikhara caDayA pachI manuSya cAre taraphanI bhUmi nihALI zake che tema SasthAnakanA zikhara upara caDelo vyakita dUra dUra sudhInA badhA dravyone nihALI, pote koNa che, kayo che, teno nirNaya karI eka lakSa biMdu nakakI kare che ane temAM devAdhideva, sadguru ke zAstrano bejoDa upakAra mAnI bhakitarUpI kartavya paNa bajAve che. ahIM ATalI pUrNAhUti karIne have zAstrakAra svayaM Atmasiddhi mahAgraMthano upasaMhAra kare che. tenuM vivecana karavAno AnaMda laIe. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra gAthA-1ra8 thI 14 gAthA-1ra8 upodaghAta - prastuta gAthAmAM SasthAnakano mahimA che, temAM anya darzanonI arthAtu chae darzanonI mULabhUta abhivyakitano samAveza karyo che ane sutarka dvArA vicArapUrvaka maMthana karI anekAMtano Azraya laI, jIva jo samanvayavruSTine keLave, to koIpaNa prakArano saMzaya raheze nahIM tevI geraMTI paNa ApI che arthAt saMzayanuM nivAraNa thAya ane saMdeha rahita sthiti prApta thAya tevI bAMhedharI paNa ApavAmAM AvI che. tenI zarata e che ke SaTrasthAnakane ubhayanayathI nihALavAnA SadarzananI samaja hoya, nayavAdanuM jJAna hoya, anekAMtavRSTi hoya, sakalAdeza rUpI samanvayabhAvo samajavAno sutarka hoya, to jIva A gAthAnuM rahasya pacAvI zake tema che. ATalo upodghAta karyA pachI viSayamAM praveza karIne sAratattvanuM maMthana karavA pUrNa prayAsa karazuM. darzana SaTe samAya che, A parasthAnaka mAMhi viyA tAM vistArathI, saMzaya rahe na kAMI |paha8 saMdeha rahita avasthA prApta karavI te jJAnanuM mahAphaLa che. vedAMtamAM paNa kahyuM che ke chinA sarve saMzayA | arthAt jyAM badhA saMzaya chinna thaI jAya che, te parama jJAnanuM kendra che. samyagudarzananuM lakSaNa paNa saMzaya rahita avasthA che. nizcayAtmakabhAvo samyagdarzananuM mukhya lakSaNa che. ApaNI A gALAmAM paNa "saMzaya rahe na kAMI'. ema kahIne jJAnanuM navanIta pragaTa karyuM che. jo ke pUrvagAthAmAM zAstrakAre svayaM A SasthAnakamAM cha e darzananuM maMtavya samAyeluM che tema ullekha karyo che ane A gAthAmAM punaH te ja abhivyakita karI che ke SasthAnakamAM cha e darzana saMkSepathI mUkavAmAM AvyA che. SasthAnakamAM Sadarzana : have ApaNe dArzanika vicAronI utpati kevI rIte thaI teno thoDo AbhAsa ApIe, to apekSAno AdhAra laI pracalita darzanono samAveza kevI rIte thAya, te jANI zakAya. jemake "AtmA che' ane te nitya che' te be padamAM uttaramImAMsA, nyAya, vaizeSika, saMkhya, ItyAdi astivAdI darzanono samAveza thAya che. e ja rIte karmakAMDanA hisAbe karmapadamAM pUrvamImAMsA - jaimInI darzanano samAveza thaI zake che. bhokatRtvavAdamAM koI svataMtra darzana nathI chatAM paNa karmanuM phaLa mAnanAra jainadarzana ke naiyAyika Adi darzanano samAveza karI zakAya. jyAre mukitamArgamAM bauddhadarzananI gaNanA thaI zake kharI kAraNa ke bauddhadarzana mokSane mAnato nathI ane (301) Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSa mAne to abhAva rU5 mokSa mAne che ane abhAvarUpa mokSane prApta karavA mATe teo satya ane ahiMsAnuM avalaMbana kare che. teoe aSTAMga yoganI sthApanA karI mokSano mArga sthApita karyo che. bAkInA chaThThA padamAM mukitavAdamAM lagabhaga ghaNA darzano AvI zake che kAraNa ke bhAratIya saMskRti mokSavAdI che. jo ke ApaNe SasthAnakamAM anya darzanono samAveza karavAno A prayAsa karyo che, te soLeya AnA nyAyayukata che tema kahI zakAya nahI paraMtu bIjI rIte samAveza karavo hoya, to cha bolamAM darzananI cha AdhArazilA joI zakAya che. (1) ativAda (2) nityavAda (3) karmavAda (4) karmabhoga (5) upAsanA mArga (6) mukita. lagabhaga badhA darzano uparyukata bhAvonuM avalaMbana karIne mukhyatayA cha darzana ane vistAramAM aneka darzana udbhavyA che. jeno AdhAra paNa SasthAnaka mAnI zakAya che. darzananI utpatti saMbaMdhI eka vicAra - samagra vizva ane prakRtibaLa zuM che? te viSe vidvAno tathA mahAjJAnI puruSoe samajavA mATe bhAre puruSArtha karyo che. temAM keTalAka vidvAnoe prakRtijagatanuM ekAMtabhAve vizleSaNa paNa karyuM che. jyAre jainadarzana jevA darzana anekAMtavAda jevo draSTikoNa dharAve che. sarva prathama vizvadarzanamAM koI mahAjJAnI puruSe vicAra pragaTa karyo ke samagra vizva eka tattvanuM baneluM che ane te tattva paNa nitya che. tenA AdhAre nityavAdI darzana vikAsa pAmyA. bIjA keTalAka darzanoe vizvanA astitvano svIkAra na karavA mATe vizva phakata jJAnano vikAra che, tema svIkAryuM che. jJAna jo avikArI bane to samagra vizvano laya thAya che ane AtmA zuddha tattvano anubhava kare che paraMtu A badhA darzana be vastuno svIkAra na karatA hovAthI advaitavAdI kahevAyA che arthAt jyAM vaitabhAva eTale be tattva nathI, be tattvanuM astitva nathI, eka ja vastunuM astitva che. Ama mAnIne teo eka dravya upara sthira thayA che. jyAre AnAthI virUddha darzana ema kahe che ke jagatamAM kazuM ja nathI, mATe vizvano ke paralokano vicAra na karatA vAsanA ane asatyano tyAga karI dharmamaya jIvanano svIkAra karavo. vAsanA che tyAM sudhI janma janmAMtara cAlyA kare che, vAsanAno kSaya thatAM badhu zAMta thaI jAya che. vizvamAM koI sthAyI nitya tattva nathI. A darzano zUnyavAdI tarIke vistAra pAmyA che. jyAre vaitavAdI darzano sAme AvyA ane temaNe sthApanA karI ke jagatamAM be tattva che. (1) jaDa ane (2) caitanya, prakRti ane puruSa. Ama teoe be tattvono AdhAra mAnIne dharma ane philasUphI UbhI karI. je yarthAthavAdI darzana gaNAyA arthAt jagatamAM vAstavika dravyo che ane jIvano tenI sAthe saMbaMdha paNa che. sabaMdha che tyAM sudhI saMsAra che. sabaMdha viccheda paNa thaI zake che. saMbaMdhano viccheda thavo, te mukita che. A badhA mokSavAdI darzano sthAyI tattvono svIkAra kare che ane mukitamArganuM nirUpaNa kare che. prAcIna darzanomAM prAyaH InvaravAdanuM nirUpaNa jovA maLatuM nathI paraMtu bhakitayoga Avyo, tyAre samagra vizvanuM saMcAlana karI zake tevI samartha zakita hovI joIe. tevA vicArathI bhakitavAdI darzanoe IzvaranI sthApanA karI. Izvarane caraNe badhu dharIne prabhu ane gurunI AjJA pramANe jIvana dhAraNa karavuM, te uttama dharma che tema batAvIne Izvara ane bhakitane pradhAnatA ApI. je caitanyavAda che temAM Izvarano svIkAra na karatAM Atmadravyano svIkAra karyo che. AtmA anaMta zakitano svAmI che. karmathI vimukata thAya, to potAnA svarUpane prApta karI ajara amara (302). tAlAlA Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banI jAya che. A badhA darzano AtmavAdI darzana tarIke vistAra pAmyA. jyAre keTalAka darzana Atmadravyane niSkriya mAnI A prakRti svayaM vizvanuM saMcAlana kare che, mATe prakRti jagatane tenuM kAma soMpIne puruSe athavA AtmAe zAMta thaI dRSTA banIne jIvavuM joIe kAraNa ke AtmA akartA che. prakRti puruSavAda tarIke A darzana paNa astitvamAM AvyA chatAM bahu vistAra na pAmyA. jyAre sAdhanAnA kSetramAM yogamArgano sUtrapAta karIne sAdhanone ja mukhyatA ApI. badhI kriyAo zuddha thAya, to vizvanI cAvI vyakitanA hAthamAM AvI jAya che. A sAdhanAmArga te yogadarzana tarIke pragaTa thaI. teNe sAdhanAnI rIte badhA darzanone prabhAvita karyA ane aSTAMgayoga tarIke yogadarzana paNa badhA saMpradAyomAM oche vatte aMze eka asAMpradAyika bhAve astitva dharAve che. bhAratIya saMskRtimAM darzanazAstrano A vaDalo khUba ja vikAsa pAmyo che ane zAstra tathA saMpradAyarUpe dharmanA kSetramAM vyApaka astitva dharAve che paraMtu duHkhanI vAta e thaI ke lagabhaga badhA darzanoe vizva ciMtanamAM eka cheDo pakaDIne ekAMtabhAvanI sthApanA karI jJAnano je vyApaka svabhAva che tene kuMThita karI AgrahavAdane janma Apyo. jyAre jainadarzana jevA darzane badhA cheDAonuM adhyayana karIne anekAMtavAda rUpI darzanano prakAza ApI nirAgrahavAdane sthAna ApyuM che. | darzana to ghaNA che paraMtu badhA darzanone sAmAnyarUpe cha bhAgomAM vaheMcI devAmAM AvyA che, tethI Sadarzana kahevAya che. jo ke hakIkatamAM Sadarzana te vedAMta thiyarI upara AdhArita che. jyAre jaina ane baudhdha e vedabAhya darzano che, e rIte gaNanA karavAthI ATha darzana thaI jAya che paraMtu kazo AdhAra lIdhA vinA sAmAnya gaNanA karIe to cha darzana tRSTigocara thAya che, te A pramANe che. (1) nityavAdI darzana (2) brahmavAdI darzana (3) zUnyavAdI darzana (4) dvaitavAdI darzana (5) nAstika darzana (da) sAdhanA darzana arthAt yoga darzana. A dArzanika zaMbhumeLo bahu thoDA zabdomAM samajAvI zakAya tema nathI. ghaNA gUMcavaNa bharelA rahasyamaya bhAvo che, te akathya che, vicAra zakitathI paNa pare che tevA bhAvone abhivyakta karavA durgama che. uparamAM ame je dArzanika vizleSaNa karyuM che, te sAmAnya pravartamAna darzanazAstra ke saMpradAyane AdhAre karyuM che. vidvAna puruSo temAM rahelI apUrNatAne pUrI karI zake che. e cha darzana cha sthAnakamAM samAya che jeno uparamAM vicAra karyo che. AnumAnika mULa maMtavya - A rIte jotA lAge che ke ochA vattA aMze A SasthAnakane cha darzano sAthe saMbaMdha che ane tenA AdhAre vyavahAra draSTie gurudeve cha sthAnakamAM cha darzana che, tema kahyuM che. jo ke A kathananuM lakSa bilakula nirALuM che. zAstrakAranuM mULa maMtavya e che ke tame mukhya rUpe SaTasthAnakano ja vicAra karo. temAM badhA darzana AvI jAya che. dArzanika vicAronA cakramAM javAthI vistArano koI aMta nathI ane budhdhi vikSipta thaI jAya che, mATe ApaNA SasthAnakane ja pardarzana samajI lyo. baudhdhika jagatanA UMDA pANImAM na utaratAM A SasthAnaka rUpa je mokSa mArganI sIDI che tenuM avalaMbana karI tattvano vicAra karI SasthAnakane ja pramukhatA Apo, to ja mokSa thaze. A rIte sacoTa maMtavya pragaTa karI siddhikAre dArzanika kSetramAM bhaTakatA jIvane sumArga para lAvavA sacoTa preraNA ApI che. (303). Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAratA vistArathI.. zAstrakAra ema kahevA mAMge che ke jo sAdhakanI buddhi tattvagrAhI hoya ane SasthAnakano vicAra karIne badhI dArzanika vicAradhArAnI tulanA karI samyam rIte samanvayavAdane sthAna Ape, to vizvasaMbaMdhI, prakRtisaMbaMdhI ke tattvasaMbaMdhI vAstavika nirNaya thaI jAya che. uparamAM ApaNe SasthAnakano dArzanika saMbaMdha zuM che, tenuM vivaraNa karyuM che. anekAMtavAdanuM avalaMbana levAthI ja vistAra pAmelI darzanadhArAono eka akhaMDa nirNaya thaI zake che. ekAMtavAda te padArthanA apUrNa svarUpane pragaTa kare che, jethI mahAtmAo kahe che ke vistArathI vicAra karavo. vicArano vistAra eTale zuM ? vistArano artha phakata bahu ja lAMbA ane mahAkAya graMthonuM nirmANa karI asaMkhya bhAvone saMgrahita karavA, teTalo sImita nathI. vistArano kharo artha che, cArebAjuthI nirIkSaNa karavuM, vistArathI jovuM, vizeSa rUpe tAravaNI karavI, sAratatvane grahaNa karavuM, te vicArano vistAra che. kharA arthamAM vistAra te anekAMtavAda che. anekAMtavAda kahe che ke ekAMtavAda che te saMkSiptavAda che. eka ja dRSTikoNamAM samagra vastune saMkelI levAno mithyA prayAsa hoya che paraMtu draSTine vistIrNa karI, vyApaka banAvI, vistArabhAve tattvanuM darzana karavuM, te vistArano sAco artha che. A gAthAmAM paNa kRpALu gurudeva kahe che ke vistArathI vicAra karatAM koI saMdeha raheto nathI. arthAtu TUMkI dRSTino tyAga karIne dIrghadraSTithI anekAMtavAdanuM avalaMbana laIne SasthAnakane sAcI rIte samajavAthI saMdeha ke saMzayano laya thAya che. saMzayAtIta avasthA ke saMdeharahita nirNaya te jJAnanuM mukhya lakSaNa che. vistAra karyA pachI paNa niHsaMdehabhAva arthAt saMzayarahita avasthA pragaTa thavI joIe. vicAranA vistAranuM pariNAma sthirabiMdu para pahoMcavAnuM che. sthira kendra prApta na thAya, to vistAra vizvama Ubho kare che ane buddhivAdanA ekAMta cakravyuhamAM phasAI javAthI vistAra thato nathI, mATe siddhikAra kahe che ke ame je cha sthAnaka kahyA che, te vistArapUrvaka vyApaka draSTithI samajavA jevA che. eka eka sthAnaka vizvavyavasthAnI jANakArIthI laI mokSa sudhInI yAtrA prApta karAve tevA vistAravALA che. astivAda te SasthAnanuM prathama pagathiyuM che. jenI asti che, tevo jIvAtmA mukata che ane mukata svarUpane prApta karI zake che arthAt mokSa te aMtima pagathiyuM che. asti ane mukita vacce samagra saMsAra kiyAkalApathI ane karmavAdathI gherAyelo che. jIvane karmano kartA kahIne karmanI pradhAnatAnuM paNa vizleSaNa karavAmAM AvyuM che. jaDa ane cetana jevA be mahAna dravyo karmo sAthe saMkaLAyelA che. jIva AvA karmabhAvano kartA banIne karmanI lIlAmAM phasAya che, hakIkatamAM jIva kartA nathI. karma evuM prabaLa tattva che ke tene karyA pachI karmabhoganI sthiti prAyaH avayaMbhAvI banI jAya che. karma karavAmAM kadAca jIva svataMtra hoya zake paraMtu bhokatAbhAvamAM te parAdhIna che. IzvaravAdI darzano paNa lagabhaga ema kahe che ke kartA Izvara che ane bhokatA jIva che. Izvare je karmo karAvyA te jIvane bhogavavA paDe che. jIva jo kartA maTe, to bhokatA paNa maTe che. Ama A baMne pado sApekSavAdI che. jJAnavruSTie jIva kartA paNa nathI ane bhokatA paNa nathI. paraMtu akartA - abhokatAbhAvamAM javA mATe sAco mArga akhatyAra karavo joIe, te che mokSamArga. mokSamArga eTale zubhAzubhabhAvanI nivRtti, sadgurunuM zaraNa ane AtmasvarUpamAM ramaNa. A rIte (304)... Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vistArathI vicAra karIe, to cha e sthAnaka siddhinuM sopAna che. A badhA sthAnakano sparza karavAthI badhA saMzayo chedAya jAya che ane jIvAtmA nizcayAtmaka bhUmikA para vicaraNa karI zake che. adhyAtmayogI kavi kahe che ke brahmavidha vidAra | arthAt mAyAnA kSetranI yAtrA pUrI thaI che ane brahma kSetranI je vithi che, temAM vihAra karavAno eka mAtra AnaMda levAno bAkI rahyo che. A zuM che? zA mATe che? kema thaze? kayAre thaze? thaze ke nahIM? A badhA praznonuM ke saMdehonuM jyAM samAdhAna thaI gayuM che, atyAra sudhI jIva kiMkartavyamUDha hato, have akartavyavAna ane amUDha banI gayo che. zrImada bhagavadgItAmAM AvA saMbuddha AtmAne amUDha kahyo che. Ama to zAstrakAre saMzayane jJAnanuM mULa kAraNa mAnyuM che. jIva mUDhadazAmAM ke ajJAnadazAmAM hoya che, tyAre karmAdhIna banIne jyAM tenuM jIvana yApana thAya che, tyAM tene koIpaNa prakArano prazna udbhavato nathI. temaja kayAreya paNa zaMkA ke saMzaya paNa thatA nathI ke A saMsAra sAco che ke mithyA che ? jyAre jJAnano abhyadaya thavAno hoya, tyAre jIvane prathama saMzaya thAya che ke satya zuM che ? A saMzaya dvArA ja jJAnanuM netra khUle che. prAraMbhamAM saMzayathI jIva AgaLa vadhyo, bIjA pagalAmAM zAstrakAra ema kahe che ke tattva saMbaMdhI je je saMzaya ke zaMkA thaI che tenuM nivAraNa karavuM, te jJAnanI pUrNAhUti che. jo saMzayano aMta na Ave, to jIva punaH mithyAbhAvono zikAra banI athavA viparIta bhAvone prApta thaI saMsAra cakramAM phasAI jAya che. saMzaya thavo jeTalo jarUrI che tenA karatAM tenuM nivAraNa thavuM vadhAre jarUrI che. A AkhuM AtmasiddhizAstra paNa zaMkAnA samAdhAna rUpe nirUpaNa thayuM che. siddhikAra eka pachI eka saMzayanuM nivAraNa karatAM karatAM SasthAnakane pAra karI have saMzaya rahita avasthAnuM vyAna kare che. A gAthAnA aMtima padamAM "saMzaya na rahe kAMI ema kahIne saMzaya karyAnuM mahAphaLa saMzayarahitanI avasthA batAvI che. zAstromAM paNa saMzaya rahita avasthAne samyagudarzananuM ujjavaLa lakSaNa kahyuM che, kharI rIte te ghaNA zuddha vicAronuM pariNAma che. vicArAtmaka avasthA te jJAnanuM lakSaNa che. jyAre saMzaya rahita sama avasthAnA darzana karavA, te darzananuM lakSaNa che. darzana saMgraha dRSTie badhA vikalpono vilaya karI ekatattva para sthira thAya che. sAmAnya krama evo che ke utpati avasthAmAM prathama darzana che, pachI jJAna che paraMtu sAdhanakALanI aMtima avasthAmAM A krama badalAya jAya che ane jJAna pachI darzana thAya che. jJAna darzana utpati vicAra - darzanazAstromAM dArzanika AcAryomAM eka vivAda astitva dharAve che. jJAna ane darzana sAthe thAya che ke kramika che ? keTalAka AcAryo jJAna, darzananI yugapad utpati mAne che arthAt jJAna ane darzana eka ja kSaNe sAthe pragaTa thAya che. jyAre keTalAka AcAryo prathama darzana arthAt prathama kSaNe darzana ane bIjI kSaNe jJAna, Ama utpatimAM krama mAne che. prAyaH matijJAnanI utpatinA saMbaMdhamAM A vivAda udbhavato nathI paraMtu kevaLajJAna ane kevaLadarzana sahabhAvI che ke kamabhAvI che, te bAbata vistAravALo vivAda jovA maLe che. astu. ahIM ApaNe e samajavAnuM che ke saMzaya rahita je avasthA che te darzana avasthA che, temAM Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhA praznonuM nirAkaraNa thayA pachI niHsaMzaya avasthA ubhave che. gAthAmAM paNa kahe che ke vistArathI vicAra karyA pachI arthAt badhI rIte maMthana karyA pachI saMdeha nivAraNa rUpa navanIta prApta thAya che. vicAranuM maMthana sthira buddhine janma Ape che. ahIM eka ja zarata che ke vistAranA vicAranI dizA anukULa ane sAcI hovI joIe. samudramAM cAlatI nAva vAyunA vegathI AgaLa vadhe che paraMtu nAvanI dizA sAcI hoya, to yogya jagyAe pahoMce che. te ja rIte vicArono vAyu manarUpa naukAne gatizIla banAve che paraMtu dizA sAcI hoya, to zAstrakAra kahe che ke have A badhA vicAronA aMte saMdehanuM nivAraNa thaI jAya che. Ama A gAthA eka rIte viSayanI pUrNAhUti kare che. SasthAnakano je vistAra hato, tene zAstrakAre saMkelIne eka biMdu para sthira karyo che. have sAdhaka mATe phakata bhakitayoga rUpe kartavya bAkI rahe che. jenuM AgaLanI gAthAthI zAstrakAra svayaM dhyAna karI sAdhakanI nirmaLa jIvana carcAno ullekha karaze. A AdhyAtmika saMpUTa : gAthAnA zabdo game te hoya paraMtu tenuM eka mAtra lakSa adhyAtma darzana rahyuM che. pratyeka gAthA bhinna bhinna rUpe adhyAtma bhUmikAne rajU kare che. jema kalAkAra sonA upara kotaraNI karI kaMcanane paNa kalAthI suzobhita kare che, tyAre sonAmAM paNa kalAkAranuM pratibiMba dekhAya che. kaMcana to bahumUlya hatuM ja paNa tenA upara kalAnuM kaMDAraNa thatAM te atimUlyavAna banI jAya che. tema manuSyano AtmA suvarNarUpa che ja. sonAmAM jema vikAra nathI tema Atmadravya paNa svabhAvathI avikArI che. vikAramAM vikAra che, AtmAmAM vikAra nathI paraMtu jJAnarUpI kaMcana para samyagudarzana rUpI tattvanirNayanI kotaraNI thAya che, tyAre AtmA alaMkRta banI sidhdhabhAve, zAzvatabhAve ke saMzayarahita zAMtabhAve svarUpanA darzana karI chevaTe parama padane prApta kare che. A gAthAno adhyAtmabhAva niHsaMdeha avasthA pachI AtmAnI je svaccha bhUmikA taiyAra thaI che, tene pragaTa kare che. te bhUmikAmAM ke te nirmaLa ArasImAM pote potAne nihALI zake che. have tene saMzaya nathI. potAnuM zudhdha citra pratibiMbita thatAM te nirAkULa bhAve paramAnaMdanI anubhUti kare che. AkuLa tA rahita bhAva saMzayarahita jJAnanuM amRtaphaLa che. upasaMhAra : jo ke zAstrakAra svayaM Atmasidhdhano upasaMhAra karI rahyA che paraMtu te upasaMhAra vyApaka che. jyAre A gAthA je kramika viSaya cAlI rahyo che tenuM ghaNuM anusaMdhAna thayA pachI jema ghaNI rakamano saravALo karavAmAM Ave, tema ahIM vicArano saravALo karavAmAM Avyo che. rakama sAcI che to saravALo paNa sAco hoya che. gaNanA karanAranI bhUla na hoya to saravALo sAco ja hoya ane saravALo barAbara hoya to gaNanA karanArane saMtoSa thaI jAya che ke mAro saravALo sAco che emAM koI zaMkA nathI. tema A gAthA SaTasthAnakanA vicArano saravALo che ane sAdhaka bhUla karyA vinA saravALo kare, to tene have kazo saMdeha raheto nathI. saravALo barAbara thayo che ane pote satyabhUmikA para Ubho che. niHsaMdeha avasthA te satya darzananI avasthA che. satyanuM darzana thAya tyAre zaMkAnuM nivAraNa thaI jAya che. A gAthA satyanuM darzana karAvIne virAma pAmI che. have AgaLa satyanI upAsanA ke bhakita mATe zeSa cauda gAthA saMkalita karI che, jene ApaNe yathAsaMbhava vivaraNa karazuM. (306). Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-1ra9 upodaghAta - prastuta gAthAmAM suMdara upamA ApI bhakitarUpI cAdaranA cAra cheDA batAvyA che. (1) roga (2) roganA jANakAra vaidyarAja (3) roga nivAraNa mATe pathya (4) zuddha auSadhi. A upamAmAM vyAvahArika vyAdhine dUra karavA mATe saMsAramAM cAra tattvo kriyAzIla che. (1) roganuM nidAna, (2) rogane pArakhanAra sAcA vaidya, (3) sAcI auSadhi ane (4) auSadhi sAthe pathyapAlana. A cAre tattvone svIkArIne manuSya vyAdhimukata bane che. to zuM A zArIrika roganI upazAMtithI jIvane pUrNa zAMti maLI zake che? A roga nivAraNathI alpasukha maLe che paraMtu A zArIrika rogathI bhayAnaka evo eka AMtarika mahAroga che, siddhikAra A gAthAmAM tenuM digdarzana : karAve che eTaluM ja nahIM paraMtu tene dUra karavA mATe amRta auSadhinuM paNa vacana Ape che ane A roga maTavAthI ja pUrNa zAMti maLaze, tevo parokSabhAva pragaTa karIne sAdhakane pratIti karAve che, to ApaNe A gAthA rUpI amRtanuM pAna kema na karIe? AtmabhrAMti sama roga nahi, saguru vedha sujANa; guru AjJA sama pathya nahi, oSadha vicAra dagAna I 1ra9 I AtmabhrAMti sama roga nahIM... - siddhikAre prathama padamAM ja "AtmabhrAMti' zabdano prayoga karIne AMtarika mahArogano ullekha karyo che. vyavahAramAM paNa bhrAMti prAyaH duHkha ane kalezanuM kAraNa bane che. vyavahArika bhrAMti paNa bhayaMkara bhUla UbhI kare che. bhrAMti saMdehanuM eka duSpapariNAma che. zAstrakAre pUrvanI gAthAmAM saMdeha nivAraNanI vAta karyA pachI A gAthAmAM saMdehathI utpanna thatI bhrAMtinuM vivaraNa karyuM che. nItizAstro duniyAdArImAM thatI bhrAMtithI bacavAnI cetavaNI Ape che, jyAre adhyAtmazAstro AMtarika mahAbhrAMti sama AtmabrAMtithI bacavAnI cetavaNI Ape che. sAmAnya bhrAMti kadAca sahya bane che paraMtu A AdhyAtmika AtmabhrAMti jIvane sadA mAMTe asahya che eTaluM ja nahIM, te kAMTAnI jema pIDA paNa upajAve che. AtmabhrAMtimAM paDelo jIva kayAreka bhautika satkarmanA prabhAve zubhabhAvomAM sukhano anubhava kare che. puNyanA udayathI sukha paNa bhogave che paraMtu A sAMsArika sukha ke puNyano prabhAva ghaNo kSaNika hoya che ane teno bhoga pUro thatAM jIvAtmA punaH janma mRtyunA cakramAM phasAI rahe che. jyAM sudhI AtmabhrAMtinuM nivAraNa na thAya ane samyagujJAnanI prApti na thAya, tyAM sudhI mohano prabhAva hovAthI chevaTe zubhAzubha bhAvo paNa baMdhanarUpa banI rahe che. devagati maLavA chatAM tene zAzvata zAMti maLI zakatI nathI. puNyano bhoga pUro thatAM te devAtmA manuSya, tiryaMca ke narakAdi durgatimAM paribhramaNa kare che. "kSIne puSe mRtyuno vinti' dharmazAstramAM paNa A vAkaya jovAmAM Ave che. puNyakSaya thavAthI jIva svargalokathI mRtyulokamAM pAcho Ave che. A rIte AtmabhrAMti che, tyAM sudhI caturgatinuM duzcakra cAlu rahe che, mATe gAthAmAM kahyuM che ke "AtmabhrAMti sama roga nahIM hakIkatamAM A roga nathI paraMtu mahAroga che "AtmabrAMti sama mahAroga nahIM potAnA svarUpane bhUlIne jIva game te (307). Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazAmAM rahe, paNa te eka prakArano unmAda che. madyapAna karelo vyakita ghaDIkamAM potAne rAjA samaje che ane bIjI ghaDIe te raMka banI jAya che. A che svabhrAMtino vikAra. AtmabhrAMtino artha che potAne ja bhUlI javuM athavA potAne viSe bebhAna. zAstrano zubhAraMbha paNa "koha' arthAt huM koNa chuM? tyAMthI thAya che. have jIve potAnA viSe nirNaya karavAno che. jagatanA badhA drazyone jANyA che paraMtu jANanArane jANyo nathI, tethI AtmabhrAMti jevA mahArogano zikAra bane che. have ApaNe AtmabhrAMti zuM che? teno UMDAIthI vicAra karIe. AtmabhrAMti' - bhrAMtinA be prakAra che, (1) ajJAna rUpa bhrAMti ane (2) vipariNAma rUpa bhrAMti. (1) ajJAna rU5 bhrAMti - A bhrAMti jJAnAvaraNIya karmanA prabaLa udayane tathA ajJAna rUpa bhAvane sUcita kare che. vastutaH jIvAtmA ekendriyAdi janmomAM gADha ajJAnanA paDadAnI nIce hato, tyAre tene bhrAMti ke abhrAMti jevuM kazuM vicArAtmaka pariNamana na hatuM. karmonA prabaLa udayathI janma, mRtyu ane karmabhoga sivAya saMvedana pUrato jJAnAvaraNIya karmano atyaMta alpa kSayopazama hato. jJAnacetanAnA abhAvamAM prAyaH karmacetanA vyApI hatI. jJAnacetanA paNa ghaNI ja alpamAtrAmAM hovAthI jyAM dravyonuM ke padArthonuM paNa jJAna na hatuM, tyAM AtmA saMbaMdhI to jJAna hUre ja kyAMthI ? AvI avasthAmAM anaMta janmomAM anaMtakALa vyatIta thayo. temAM AtmabhrAMti jevA koI vikArano saMbhava na hato. akAma nirjarAnA prabhAve jIvAtmA janma-mRtyunI yAtrA karato jyAre paMcendriyAdi janmomAM Avyo, tyAre saMvedana uparAMta tene vizva sparzanAnuM bhAna thayuM. haju paNa tenI bhogAtmaka avasthA hovAthI padArthonA saMbhoga sivAya AtmadravyanI koI saMsparzanA na hatI. eTale ahIM paNa ajJAna rUpI bhrAMti hatI, vipariNAmarUpa bhrAMti na hatI. zAstrIyakrama evo che ke jJAnAvaraNIya karmano sthUla kSayopazama te sthUla padArthone ke rUpI padArthone jANavA pUrato sakSama hoya che paraMtu arUpI padArthono anubhava karI zakato nathI. arUpI padArthanuM jJAna anumAna pramANa ke Agama pramANathI paNa thavAno tene avakAza nathI. jyAre tIvra sUkSma UMcakoTino kSayopazama thAya, tyAre jIva arUpI padArtha viSe jANakArI meLavavA athavA arUpI padArthano nirNaya karavA samartha bane che. A vivecanathI samajI zakAya che ke jJAnAvaraNIya karmano sUkSma kSayopazama na hovAthI AtmA jevA arUpI padArthanI sparzanA thatI nathI ane ajJAnarUpa bhrAMti banI rahe che. A che ajJAnAtmakabhrAMti. | vipariNAma rU5 bhrAMti - jIva jyAre tIvra kSayopazama kSetramAM Ave che, tyAre prAyaH mohanIyakarmanA prabhAve rUpI ke arUpI baMne padArtho mATe viparIta nirNaya kare che, te yathAtathya guNadharmano svIkAra karato nathI kAM to AtmA nathI teo viparyAsa kare che athavA AtmA che to viparItabhAve teno nirNaya kare che. A che vipariNAmI AtmabrAMti. A bhrAMtimAM mohanIyanI sAthe mithyAtva mohanIyanI paNa prabaLatA che. sattAmAM paDeluM suSupta mithyAtva tIvra bhAve udayamAna thavAthI mohanIya karmanA bIjA bhAvo vadhAre prabaLa thatAM AtmabhrAMti jevuM viparIta jJAna ke viparIta kSayopazama pragaTa thAya che. A che vipariNAmI AtmabhrAMti. tAtparya e che ke tevA jIvomAM kAMto (308). Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DahApaNa nathI ane DahApaNa che to saMsArakriyAnuM DahApaNa che paraMtu AtmA vize kAM to ajANa che athavA AtmAnuM avamUlyana kare che. A che AtmabhrAMtino mahAroga. ATalA talasparzI vivecanathI samajI zakAze ke AtmabhrAMtinA mULa kyAM che? ane A bhrAMti kevuM bhramaNa karAve che? bhrAMti ane mithyA bhramaNano sIdho saMbaMdha che. ahIM sidhdhikAre mithyAbhramaNa para prahAra na karatAM tenA mULabhUta kAraNarUpa AtmabhrAMti para prahAra karyo che. "jAya na bhrAMti to, bhramaNa aTake kyAMthI ? jAya na bIja to, latAno vistAra aTake kyAMthI ? mULa che jIvatuM to, zAkhAo pAMgaratI raheze, AtmabhrAMti che to, karmabaMdha thatA raheze, mULa jo jaze to, vRkSa AkhuM aTakI jaze. AtmabhrAMti jaze to, saMsArano vilaya thaze." A padathI bodha thAya che ke AtmabhrAMti, te karmabaMdha ane saMsAra bhramaNanuM mULa kAraNa che ane AvI viparItabhrAMti te buddhinuM viparIta pariNAma che. buddhi jyAM sudhI viSayothI prabhAvita che, tyAM sudhI te zudhdha nirNaya karI zakatI nathI. jema kharAba yaMtrathI sAcA guNAMka maLatA nathI, jema khoTA sAdhanothI sAdhya sidhdha thatuM nathI, tema buddhi tattvapakSapAtinI hovA chatAM viSayonA kAraNe rAgAdibhAvothI atattvagAminI thAya che. vastutaH temAM buddhino ke jJAnano doSa nathI paraMtu mithyAbhAvono doSa che. gaMdA pAtramAM zudhdha ghI bharavAthI ghI paNa zudhdha rahetuM nathI. temAM pAtrano ke ghIno doSa nathI paraMtu pAtramAM rahelA melano prabhAva che, e ja rIte bhrAMti thavAmAM koI vikAra kAraNabhUta bane che... astu. ahIM ApaNe AtmabhrAMti viSe spaSTatA karyA pachI zAstrakAra auSadhi upara najara na nAkhatA vaidyarAja upara najara nAMkhe che. bhrAMtinI davA zuM che ? tenA jANakAra sararUpI vaidya jo mArgadarzana na kare, to auSadhinI samajaNa kyAMthI maLe ? mATe mAthAnA bIjA padamAM "saddaguru vaidha sujANa" ema kahyuM che. saddaguru vaidya sujANa - vaidya ke vaidyarAja, eka prakAre bodhaka vyakita hoya che. sAmAnya zArIrika roga mATe paNa vaidya ke DaoNkTara cikitsA karIne sAcI samaja Ape che, tethI te bodhaka che. ahIM jJAnanA kSetramAM saddagururUpI kavirAja eka prakAranA satyanA bodhaka che. teo phakata bodhaka che eTaluM ja nahI paNa cikitsaka che, dravya-kSetra-kALa ane bhAvanA paNa jANakAra che. vizvamAM auSadhi che paNa tenA jANakAra na hoya, to auSadhinuM suphaLa maLatuM nathI. jJAtA e pramukha tattva che. darzanazAstromAM jJAnanI vivecanA karatAM jJAnAtmaka kriyAnuM vizleSaNa karI tenA cAra staMbha mukhya mAnyA che. (1) jJAtA (2) jJAna (3) jJapti (4) zeya. A cAreya aMzamAM zAstra ema kahe che ke jJAtA e pramukha tattva che. zeyanA badhA guNadharmone jANe te jJAtA kahevAya che. jJAtA svastha na hoya, doSathI AvRta hoya, to jJAna paNa AvRta bane (309).......... Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. kAM to jJAnanI kriyA thatI nathI, kAM to jJapti viparIta rIte bhAna karAve che. jJAna ane jJapti jo mithyA hoya to zeya tattva zuddha hovA chatAM zeya viSe viparIta nirNaya thAya che. dArzanika maMthanamAM jJAtAne ja pramukhatA ApavAmAM AvI che ane jJAtA te ja che jeNe jJAna arjana karyuM che. jJAtA te ja banI zake che, je nirdoSa che. jema dUdha ApanArI gaumAtA e dUdhanuM adhiSThAna che, anna pedA karanAra pRthvI te ananuM adhiSThAna che. te ja rIte jJAtA e jJAnanuM adhiSThAna che arthAt AtmA te ja jJAtA che. nirdoSa adhiSThAnamAM ja nirdoSa tattvano vikAsa thAya che. AvA vikasita jJAtA ja anyane paNa sAcI rIte vikasita karI zake che. DaoNkTaranuM anumAna khoTuM hoya to davA paNa ahitakArI bane che. jJAtAmAM doSa hoya, to temaNe ApeluM mArgadarzana mithyAbhAvamAM laya thAya che. A uparathI samajAya che ke jJAtA, vijJAtA, zuddhAtmA te saguru che ane tenA nirdezathI je prApti thAya che, te saMsArane chedavA mATe sAcI auSadhi che. ahIM gAthAmAM "saguru vaidya sujANa" ema kahyuM che. "sujANa zabda ghaNo ja mahattvapUrNa che. sAro jANakAra DrAIvara ja sArI rIte gADI calAvI zake. e ja rIte sujANa eTale khUba ja sArA jANakAra. jeo phakata jJAna upAsanA ja nahIM paraMtu cAritrabhAvothI paNa ghaDAyelA che, jemaNe potAnA AtmAne kasoTI para kasyo che, tene "sujANa saksa" kahI zakAya. gurupada bhogavavuM saheluM che paraMtu sadguru banIne sAcuM mArgadarzana ApavuM ghaNuM ja kaThaNa che. ahIM AkhI zRMkhalA dRSTigocara thAya che. je sujANa che te ja sadguru banI zake ane je sadaguru bane che, te ja sAcu jJAna ApI zake che. sAcuM jJAna e roga mATenI sAcI davA che. mithyAbhAna rogane maTADe nahIM paraMtu vadhArI zake che, mATe upAyano vicAra karavo te mahattvapUrNa che ane upAyanA jANanAra te ja sAcA sadguru che. sujANano abhyatarabhAva - gAthAmAM "saddaguru vaidha sujANa' ema lakhyuM che. vAkayamAM thoDuM parivartana karavAthI teno AtyaMtara artha paNa pragaTa thAya che. saddaguru koNa che? teno pratyuttara A padamAM kavirAje ApI dIdho che arthAt je sujANa che te ja sadguru che. saddaguru sujANa hoya te sAmAnya artha che paraMtu je sujANa che te ja sadguru che. tema kahevAthI "sujANa' zabda sujJAnano vAcaka che. sujJAna eTale samyagujJAna. samyagujJAnano je adhiSThAtA che te sujANa che. sujANa eTale sujJAnI ane sujJAnI te AtmA svayaM che arthAt samajaNa bharelo AtmA te svayaM saguru che. dravya draSTie eka sadguru bahAramAM birAjamAna che. je vyavahAra dRSTie sadguru che. jyAre eka "sujANa" kahetA aMtaramAM nivAsa karato jJAna svarUpa AtmA e sAcA sadaguru che. guru jema preraNA Ape che, mArgadarzana kare che, te ja rIte aMtaramAM birAjita sujJAnano svAmI evo AtmA svayaM UMcakoTinuM mArgadarzana Ape che ane te sagurunA sthAne birAje che. ahIM guru ane ziSya tAdAbhyabhAve ekAkAra rUpe tadrupa banI gayA che. preraNA Ape che te sadaguru che ane je prerita thAya che te suziSya che. vyakita svayaM mana, prANa, yoga, aMtaHkaraNa, Idriyo ane dehAdi sAmagrIthI banelo eka dravyapiMDa che ane A dravyapiMDamAM pradhAna sthAne svayaM jJAna svarUpa AtmA birAjamAna che. AtmA jayAre jJAna vRttine prApta thAya che, tyAre bAkInA badhA upakaraNo ziSyabhAve natamastaka (310) Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI dharmane anukULa AcaraNa kare che paraMtu svayaM adhiSThAtA sujANa na hoya ane bebhAna hoya, to bAkInA badhA upakaraNo karmAdhIna banI mohane anukULa pravRtti kare che. AthI samajAya che ke sujANa evo AtmA svayaM sadguru che... astu. dravya dRSTie je jJAna pAmyA che, sujJAnI banyA che, ziSyanA hitane anurUpa pravRtti kare che, tevA sadguru rUpa vaidya AtmabhrAMti jevA rogane vaza karavA mATe pathya ane auSadhi, baMnenuM mArgadarzana Ape che. A nAnI gAthAmAM saMpUrNa sAdhanAyogano saMkSepa karI adbhUta rIte UMcakoTino bodha samAviSTa karyA che. pathyamAM guru AjJAno ullekha karyo che. guru AjJA kahetA saMpUrNa vinayazAstra, sevAmaya AcaraNa ane bhakitayoganuM nidarzana thAya che. bhAratIya saMskRtimAM ane e ja rIte jaina saMskRtimAM gurvAzAne sarvopari mAnI che. bhagavAna mahAvIranI aMtimavANI ke sidhdhagati pAmyA pahelAno vizeSa rUpe upadiSTa thayelo je bodha che, te zrI uttarAdhyayana sUtra rUpe prasiddha che. A zAstramAM paNa sarvaprathama gurubhakita ane vinaya zAstranuM varNana karIne 'vinaya mUlo dhammo / ' sthApyuM che. AjJApAlana viSe jyAre UMDANathI vicAra karIe tyAre jIvanI be sthiti sAme Ave che. eka svataMtra svAdhInabhAva ane eka parataMtra parAdhInabhAva. eka tarapha aghyAtmazAstra ema kahe che ke AtmA svayaM svataMtra ane svAdhIna che. svataMtra sthiti te tenuM mULa svarUpa che. zuddhAtmAmAMthI utpanna thatI zuddha paryAyane anukULa dravya, kSetra kALanuM avalaMbana laI je kriyA svataH pariNamana karatI hoya, tene svAdhInabhAva kahyo che ane dravyanI A kriyA sarvathA svataMtra che. dravyanuM pariNamana bIjA koI dravyane AdhIna nathI. dravya te svataH pariNAmI che. A nizcayavANI koIpaNa prakAranI parAdhInatA ke parataMtratAno svIkAra karatI nathI. jyAre bIjI tarapha potAnA badhA bhAvono Agraha mUkIne huM kartA chuM evuM kartRtvanuM abhimAna choDIne gurvAzAne sarvopari mAnavI, te ja yathAtathya che evI zradhdhA sAthe potAnI svAdhInatAno tyAga karI gurvAzAno svIkAra karavo, tene dharmasAdhanA kahI che. A che vyavahAra vANI. ahIM eka khAsa vAta' guru AjJAmAM je tyAjya che, te svAdhInatA nathI, svacchaMdatA che. guru svayaM jIvane svAdhIna ane svataMtra banAvavA mAMge che. guru parAdhInatA arpaNa karatA nathI. guru AjJAno artha e che ke svacchaMdabhAvonuM nirAkaraNa karavuM ane vibhAvabhAvathI bharelI kriyAthI mukata thavuM. vibhAvo dvArA ke kaSAyAdi udaya pariNAmo dvArA jIvanI je parAdhInatA che, tenAthI mukata thavA mATe ja guru AjJA che. guru AjJA te koI navI gulAmI nathI paraMtu nizcayarUpe AtmA svataMtra che, te svataMtrabhAvone arpaNa karI jIvananA bAkInA kriyAkalApone vyavasthita rAkhI je kAMI dharmasAdhanA karAve che, te guruAjJA che. guruAjJAmAM traNa pada samAyelA che. guruAjJA eTale paramAtmAnI AjJA, guruAjJA eTale zAstraAjJA ane guruAjJA eTale dharmaAjJA. sadgurunI je AzA che, te paramAtmA, zAstra ane dharmane anukULa hoya che. guru AjJAmAM A traNe tattvono samAveza che. AthI samajI zakAya che ke gurunI AjJA e keTalI vizALa bhAvanAne pragaTa kare che ane jIva A AjJAne anukULa vartana kare, to gharamAM jema dipaka laIne praveza karavAthI aMdhakArano laya thAya che ane badhu spaSTa dekhAya che, tema ahIM paNa aMdhakArarUpI (311) -- Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAnano laya thatAM badhA dravyonuM zuddha pariNamana pradarzita thAya che. mATe gurvAjJA te UMcakoTinuM pathya che. TUMkamAM kahevAnuM tAtparya e che ke gurvAjJA koI svAdhInadazAne khaMDita karatI nathI ke parAdhInadazAne pragaTa karatI nathI, phakata svacchaMda ane vibhAvabhAvanuM nirAkaraNa karavA mATe sAdhaka mATe parama Avazyaka pathya che, te pALavA yogya mArga che. gAthAmAM vaidyarAjanI sAthe pathya bhAvano paNa ullekha karyo che. guru AjJA sama pathya nahIM - pathya zabda tAttvika draSTie samajavA jevo che. darzanazAstra ema kahe che ke vizvanA koI paNa padArthanuM pariNamana upAdAna ane nimitta baMne kAraNone anukULa thatuM hoya che. dravya svataMtra hovA chatAM ane tenI pariNatinA badhA niyamo nizcita hovA chatAM upAdAnanI sAthe nimitta bhAvo paNa saMkalita thatAM hoya che. nimittabhAva paNa eka prakAre prabhAvaka kriyA che kAraNa ke vizvano samagra kriyAkalApa sAMyogika kriyAkalApa che. dravyonA saMyogathI ja vizvanuM paryAyAtmaka svarUpa pragaTa thatuM hoya che. eTale upAdAna ane nimittanuM barAbara saMtulana, te samyagudraSTi che. te baMnemAMthI ekano apalApa karavo, te ajJAnavRSTi che. upAdAna pariNatimAM je nimitto sahAyaka thAya che, teno Adara karavo ane tenA upakArano svIkAra karavo, te uparAMta tenI guNadharmitA pArakhIne teno prayoga karavA mATe anukULa bhAva rAkhavA, tene pathya kahevAya che. je kArya je rIte thavAnuM che, tenA nItiniyamane samajIne sahAyakabhAvono Adara karavo, te pathya koTimAM Ave che. je phaLanI prApti karavI che, te phaLa koI varadAna rUpe AkAzamAMthI kharatuM nathI paraMtu tenI kramika sAdhanA, te phaLa prAptino sAco upAya che ane kramika sAdhanAmAM heya-upAdeya bhAvone samajIne te pramANe AcaraNa karavuM, tene zAstrakAroe pathya kahyuM che. dravyajagatamAM sthUla kriyA mATe athavA bAhabhAve phaLa prApti mATe je prayAso thAya che, te sAMsArika pathya che paraMtu AtmabhrAMti jevA rogane dUra karavA, guru AjJA rUpI nimittabhAvone anukULa karavA te AdhyAtmika pathya che. A pathyane supathya kahI zakAya. upAdAnanI sAdhanAmAM anukULa nimittono Adara karI guru AjJA pramANe teno prayoga karavo, te sarvottama pathya che, mATe gAthAmAM lakhyuM che ke guruAjJA sama pathya nahIM, pathya eTale pALavA yogya niyama to che ja paraMtu pathya eTalA pUratuM sImita nathI. ahaMkAranuM sarvathA visarjana karI hRdayasthAne jIvananI saMcAlana gAdI para gurudevanI padharAmaNI karAvI, temane tyAM sthApita karI temanI AjJAne mUrtimaMta karavI, te pathyanuM AMtarika sUkSma svarUpa che. sAdhanAmAM pathyano praveza thatAM huM palAyana thaI jAya che. paramAtmA, zAstra ane dharma A traNe tattvano jemAM saMgama thayo che, te sadguru che ane jo saddaguru saMcAlana svIkAre, to huM tenI koI AvazyakatA nathI. huM kAMIka chuM, tevuM sUkSama abhimAna choDI je kAMI che te guru che, te bhAvanuM niraMtara pArAyaNa karavuM, te pathya che. je kAMI thaI rahyuM che, temAM viparIta che, te vibhAva che. te karmAdhIna pariNAmo che ane je kAMI samyaka pariNamana che, te guru AjJAnuM pariNAma che arthAt samyagubhAvonuM saMcAlana guru karI rahyA che. eka tarapha karmabhAva che ane bIjI tarapha svabhAva che. svabhAva pariNamanamAM nimittabhAve je kAMI preraNA che, te gurvAzA che. tenuM pAlana karavuM, te pathya che. (312) Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pathya zabda ghaNo aTapaTo che. te upAdAna ane nimitta baMne kriyAonuM vizleSaNa kare che. udayamAna kriyAomAM karmane kAraNa mAnI, te kriyAno hrAsa karI, svabhAvakriyAmAM gurudarzana karI, te kriyAonuM anupAlana karavuM, te pathya che. ahIM zAstrakAre A sAdhanA mATe roga, vaidya, pathya ane auSadhi, A cAre tattvanI upamA grahaNa karI che. auSadhanuM sevana karatI vakhate khAsa niyamonuM pAlana karavAnuM hoya che. auSadhisevana to dUra rahyuM paraMtu vyavahArika koIpaNa kAryamAM khAsa niyama pAlana karavAnA hoya che. rasoI karanArI bena pote ke padArtha dAjhI na jAya, tenA mATe sAvadhAna rahI khAsa niyamonuM pAlana kare che. jagatanA dareka kriyAkalAponA khAsa niyamo tenI sAthe joDAyelA che. je je kAryanA je je khAsa niyamo che, te tenuM pathya che. auSadhisevanamAM paNa bhojanAdi khAsa niyamonuM pAlana karavAnuM hoya che, te tenuM pathya che. ahIM zAstrakAre Arogya pathyano ullekha karIne AdhyAtmika pathyanuM sUcana karyuM che ane pathyanA sthAne guru AjJA mUkI che. temAM guru mATe 'sujANa' te khAsa vizeSaNa mUkyuM che. AvA sAdhakonI AjJA, te pathya che. roganuM nidAna, uttama vaidharAja ane uttama pathya, A traNe bAbatanuM nirAkaraNa karyA pachI ja vaidharAja auSadhi Ape che. auSadhi guNakArI hovA chatAM mukhya lakSa roganI upazAMti che. siddhikAre ethA padamAM roganI upazAMti ATe uttama auSadhino ullekha karyA che ane tene vicAra-dhyAna kahyuM che. auSadha vicArana hakIkatamAM vicAra ane dhyAna virodhi zabda che, jyAM vicAra che, tyAM dhyAna nathI. jyAM dhyAna che, tyAM vicAra nathI. vaLI dhyAnanA prakaraNamAM vicArathyAna rUpa koI alaga ghyAnano ullekha nathI. tethI zAstrakAranuM maMtavya zuM che, te samajavuM ghaTe che, lAge che ke zAstrakAra ema kahevA mAMge che ke he bhAI ! have badhA vicArono parityAga karI phakta dhyAnano ja vicAra kara. dhyAna te uttama tattva che, tema tuM vicArI le. vicAra' zabda vyAkaraNa dRSTie vicArIe to te koI nAma nathI paraMtu AjJArtha dvitIya puruSa ekavacananuM rUpa che. arthAt tuM vicAra, ema kahIne vicAranA kSetramAM badhu paDatuM mUkIne dhyAnanA kSetramAM praveza kara. have vicAravA jevI vastu phakata dhyAna che arthAt dhyAna mATe ja huM taiyArI kara. dhyAnane lakSamAM le, dhyAnamAM praveza kara. badhA vikalpone choDI de. ghaNA vicAra te vikalpa che, jyAre eka vicAra te dhyAna tarapha laI jatI pagadaMDI che, mATe eka vicAra tarapha javuM, te dhyAnane svIkAravAnI prathama bhUmikA che. A prathama bhUmikAmAM praveza karatAM bevaDuM phaLa maLe che. roganI upati thAya che ane svAsthyanI prApti thAya che. dhyAna e paNa ekAMte niSeAtmaka kriyA nathI. temAM vikalpo ane vibhAvonI vyAvRtti che ane svarUpanI prApti che. auSadhimAM paNa roga nivRtti ane svAsthya prApti A baMne guNa che. kadAca A dunyavI auSadhimAM baMne guNa paryApta na paNa hoya paraMtu A Atmazuddhi mATenI auSadhimAM to AtmasrAMtinuM nivAraNa ane svatattvanI prApti, A baMne guNo nizcitarUpe hoya ja che, mATe ahIM zAstrakAre auSadhimAM dhyAnarUpI auSadhino ullekha karyo che. dhyAna eka guNAtmaka kriyA che. juo, A auSadhinI majA. A dhyAnarUpI auSadhi phakta mukti Ape che, tevuM nathI paraMtu jIvAtmA vartamAnamAM paNa jo dhyAnano abhyAsa kare, dhyAnanuM sevana kare, dhyAnaniSTha bane, (313) Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to te tAtkAlika paNa Adhi, vyAdhi, upAdhithI mukata thAya che. jIvAtmA tRSNAthI je phaLa meLavavA Icche che, te phaLa tRSNArahita banIne dhyAna kare, to tene sahaja rIte prApta thAya che. vyavahAra jagatamAM paNa dhyAna parama upakArI che ane parama auSadhi che paraMtu abhAgI jIva AtmA ke paramAtmAnuM dhyAna karyA vinA vyartha hAya-hAyanI kriyA karI zAMtino bhaMga kare che ane puNyano nAza kare che. jJAnanA kSetramAM dhyAnanuM je mahAphaLa maLe che, te to asIma, anaMta ane zabdAtIta che. A gAthAmAM zAstrakAre AtmasiddhizAstranA sArano saravALo karyo che ane sAdhanAnA cAre pAyA pragaTa karIne eka sukhazayyA taiyAra karI che. roga, roganA cikitsaka vaidya, niyamonuM pAlana ane dhyAna rU5 auSadha, A cAre aMgone spaSTa karIne ajJAnanuM nivAraNa, sagurunuM mArgadarzana, AjJApAlana ane dhyAnanI saMsthiti, A cAre uttama bhAvonuM nirUpaNa karyuM che, te uparAMta AtmasiddhinA upadeza pachI uparokata cAre aMzone oLakhI levAnI preraNA ApI che. A cAre aMgomAMthI eka rogarUpa aMga heya che, guru preraNA tathA paththa ya che ane dhyAna upAdeya che. Ama sAdhanAne traNa bhAgamAM vibhakata karI sAdhake jJAnAtmaka ane kriyAtmaka bhAve cAre tattvone samajavA joIe. jJAnAtmakabhAve samajI lIdhA pachI kSayopazamabhAve te kriyAtmaka rUpe AcaraNamAM Ave che. jJAnAtmakabhAve samajavuM, te samyagadarzana che ane kriyAtmakabhAve AcaraNa karavuM, te samyaphacAritra che. gAthAno IzAro jJAnAtmakabhAvano hovA chatAM kriyAtmaka bhAvane paNa sparza kare che. paththa" te ucita kriyAnuM AcaraNa sUcave che ane tenI sAthe guru AjJAnuM pAlana hovAthI bhakitano paNa samAveza thaI jAya che. A rIte jotAM siddhikAre jJAna, kriyA ane bhakitano sAdhana rUpe suyoga batAvyo che. have ApaNe auSadhino vicAra karIe. auSadhimAM zAstrakAre dhyAnane uttama auSadhi kahI che. sAthe vicAra' zabda mUkayo che, tene ApaNe chUTo pADIne vivecana karyuM che. mATe ahIM phakata dhyAna rUpI auSadhi zuM che ane A auSadhithI kevI rIte lAbha thAya che ? dhyAnane ja zA mATe uttama oSadhi kahI ? AvA nAnA moTA prazna dhyAna bAbata UThe te sahaja che. jo ke dhyAnanI sthiti athavA dhyAnanuM svarUpa zabdathI kahI zakAya tevuM nathI kAraNa ke te anubhavAtmaka che. dhyAnamAM bAkInA sahayogIbhAvo che jevA ke sUkSma adhyavasAya, sUma udayamAna bhAvo, mohAdinuM pariNamana, dhyAna karavAthI te badhAnI vyAvRtti thaI jAya che. sAmAnya rIte vikAra, vikalpa ane vicAre, e traNa dhyAnanA bAdhaka tattva che. mohanIya karmanA prabhAvathI vikArI pariNAmo pravartamAna thAya che. nizcayAtmaka jJAnanA abhAvamAM vikalpa uddabhave che ane vicAra vizeSa jJAna rUpa hovAthI manane ciMtana ane mananamAM rokI rAkhe che. A rIte A traNe tatvo dhyAnanI sthitimAM bAdhaka bane che. jJAnamAM vistAra che, jyAre dhyAnamAM saMkoca che. jJAna aneka tattvasparzI che, jyAre dhyAna eka tattvasparzI che. jJAnamAM caMcaLatA che, jyAre dhyAnamAM sthiratA chezuM, zA mATe, kevI rIte, koNa, kone, kyAMthI udbhavyuM? A badhA praznavAcI pAsAo tyAM zAMta thaI jAya che, have apraznAtmaka avasthA AvI jAya che. prazno badhA zamI gayA che, yAtrA pUrI thaI che, kendramAM virAma che. vizrAma, virAma ke vizrAMti e dhyAnanA suphaLa che. have kazuM bAkI nathI. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je che te jANyuM che. phakata jANyuM che eTaluM ja nahIM paNa mANyuM che, anubhavarUpI dIpaka pragaTayo che. Ama dhyAna te apUrva ane alaukikadazA che. dhyAna bAbatanA badhA zabdo mAtra dizA sUcave che. dhyAnane kahevA mATe zabdo paryApta nathI. patAsuM pANInuM svarUpa jovA ke jANavA mATe pANImAM praveza kare che, tyAM jANavuM to dUra rahyuM paNa pote ja pANImAM samAI jAya che. tema dhyAnanA kSetramAM jatAM badhA upakaraNo potAnI kriyAne baMdha karI de che, te eka prakAre kriyAvihIna thaI jAya che. akriyAtmaka avasthA te dhyAnanI pRSThabhUmi che. badhI kriyAo dhyAna sudhI pahoMcADavA sudhI ja sArthaka che. jema koI vyakita khIra ke dUdhapAka banAve che, tyAre banAvanAra bena agni prajavalitathI laI badhA dravyo dUdhamAM bheLavI, jarUra hatI tyAM, sudhI kaDachI barAbara calAve rAkhe che, aMte dUdhapAka nirmANa thAya, tyAre badhI kriyAo zAMta thaI jAya che. kriyAnI sArthakatA pUrI thaI jAya che ane dUdhapAka banI gayo che. jamanArane svAda levo ja bAkI che, A rIte tRtAtmaka, tapAtmaka tathA yoganI badhI kriyAo dhyAnanI prApti thatAM zUnya banIne potAnI sArthakatAnI abhivyakita karI cUpa thaI jAya che. have dhyAnano udaya thayo che. mULatattva prApta thayuM che. jyAM sudhI dhyAnanI sthiti banI rahe, tyAM sudhI badhI zubha kriyAo pratikSAbhAve potapotAnA sthAnamAM avasthita che. paraMtu dhyAnanI sthiti pUrI thatAM punaH A kriyAo jIvAtmAne AdhAra ApIne zeSa karmonA udaya bhAvathI mukata thavAmAM sAtha Ape che. tAtparya e thayuM ke kriyAthI akriyA ane akriyAthI punaHkriyA, pUrNamUkita na thAya ane zukaladhyAnanA cothA pAyAno sparza na kare, tyAM sudhI kriyA-akriyA arthAt jJAna-dhyAnanuM cakra cAle che. A rIte dhyAna eka anupama kendrabiMdu che. saMsAranA AtmabhrAMti jevA bIjA je kAMI roga che te badhAnuM nirAkaraNa karavA mATe uttama auSadhi che. eTale zAstrakAra kahe che ke "auSadha vicAra dhyAna' arthAt dhyAnano vicAra te uttama auSadhi che. hakIkatamAM dhyAnano vicAra nahIM paNa dhyAnano sparza, te parama auSadhi che. ahIM vicAra sAthe sparza anukatabhAve joDAyelo che. arthAt dhyAna vicArano artha dhyAnano sparza che. dhyAnano vicAra karyA pachI dhyAnane sparza karavAnI preraNA ApI che. bhUkhyA mANasane kahevAmAM Ave che ke tuM bhojanano vicAra kara, teno artha e che ke vicAra karI aTakI ne ja paNa bhojana karI le. arthAt bhojanano rasAsvAda te mukhya lakSa che. ahIM paNa zAstrakAra kahe chemeM dhyAna e mukhya lakSa che ane e ja parama auSadhi che. duHkha nAzanuM sAdhana paNa dhyAna ja che. sadguru darzaka che, paththa te pUrvanI kriyA che ane dhyAna te kendrabiMdu che. AtmabhrAMti rUpI roganI upazAMti che. ahIM dhyAnano artha uttama dhyAna levAno che. ArtadhyAna ke raudradhyAna te hakIkatamAM dhyAna nathI paNa vikArI pariNamana che paraMtu jIva temAM tanmaya thaI jAya che, eTale tyAM azubha dhyAna tarIke vyavahAra karyo che. astu. auSadhinI ATalI vivecanA karyA pachI gAthAnuM parisamApana karatAM AdhyAtmika saMpUTano AnaMda laI upasaMhAra karazuM. AdhyAtmika saMpUTa : kriyA pachInI akriyA avasthA te adhyAtmabhUmi tathA temAM udita aMkurono khyAla Ape che. jhADa-jhAMkharA, kAMTA jevo badho kacaro nIkaLI gayo che. khetImAM zuddha aMkura phUTayA che. jIvane anubhava thAya che ke mukata hovA chatAM te nAhaka baMdhAyelo hato, have koI (315). Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avarodha nathI. niravarodha ke nibaMdha, jemAM koI viparIta vipakSa nathI tevA samatala ane svaccha AkAzamAM jIva maganagati karI rahyo che. pAMkho halAvyA vinA paNa pakSI UDI rahyuM che. kriyAo zAMta thaI rahI che chatAM paNa akriyAtmaka avasthAo adbhuta AnaMda bhogave che. yogo zAMta thaI gayA che. badhA upakaraNo niSkriya thaI gayA che. upayoga sAmAnya thaI gayo che. darzananI prakriyA heje pragaTa thaI gaI che. darzana ane zAna sAthe hovA chatAM zAna gauNa banI gayuM che. mAno nirvikalpaka avasthAno sUrya udayamAna thayo che. te prakAzano upabhoga A gALAno AdhyAtmika bhava che. upasaMhAra : A gAthAmAM ApaNe upasaMhAra zuM karazuM ? svayaM zAstrakAre viSayanuM parisamApana karI upasaMhAra karyo che ane viSayanA aMtima biMdu upara prakAza nAMkhI eka roganA udAharaNa sAthe sAdhanAnA cAre aMgonuM udghATana karyuM che. gAthA svayaM viSayanuM parisamApana karI atyaMta mahattvapUrNa sUcanAnuM bhAjana banI che kAraNa ke manuSya potAnI jAtane oLakhato na hovAthI eka khoTA bhramano zikAra bane che. jene AtmAMti jevuM nAma ApyuM che ane uttama auSadhinuM AkhyAna karI A gAthAne sameTI levAmAM AvI che. maMdiranuM nirmANa pUruM thayA pachI maMdira upara ghummaTa bAMdhavAmAM Ave che, tyArapachI tenA upara kaLaza mUkAya che. te rIte Atmasiddhi rUpI maMdiranuM nirmANa thayA pachI aMtima sAdhanAono ghummaTa bAMdhyA pachI eka rIte A gAthA kaLaza samAna che. eTale ahIM A gAthAnuM samApana karI ApaNe navI gAthAno upodghAta karIe paraMtu dhyAnamAM rahe ke have zAnAtmaka bhAvono prakAza thayA pachI ane atyAra sudhInuM mArmika vivecana karyA pachI have AgaLanI gAthAmAM kriyAtmaka bhAvonuM sarjana karavAmAM AvyuM che. 31: C Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-130 upodghAta - keTalAka vicArako karmavAdano Azraya laI athavA niyati jevA siddhAMtonuM avalaMbana laI mANasa kartavyathI haTI jAya, tevI vAtone vadhAre puSTa kare che. teo vicAra sAmagrIno sAco upayoga na karatA vartamAna uttama kriyAkalApanuM khaMDana thAya tevI saiddhAMtika vANIno upayoga karI sAdhakane upAsanAthI vimukha kare che. ApaNA kRpALu gurudeva zrImadgha A vAtathI pUrA saceta ane jAgRta che. teo vyavahArika kartavyanuM chedana na thAya ane vyakita puruSArthahIna banI karmavAdane pradhAnatA na Ape, tenA upara bhArapUrvaka potAno abhiprAya vyakata kare che. A gAthA kartavya parAyaNatAnI abhivyakita karatI, vyavahAra ane nizcayanI eka sAMkaLane joDatI, jJAna ane karmano samanvaya kare tevI spaSTavANIno guccha che. ApaNe gAthAno udghoSa sAMbhaLIe. jo Iccho paramArtha to, karo satya puruSArtha; bhasthiti Adi nAma laI, chedo nahi AtArtha 5 130 // A gAthA viparIta maMtavyazIla vyakitane uddezIne kahevAmAM AvI che. temaja AvA vyakitathI prabhAvita thaI sAdhAraNa sAdhaka samUha ke janasamUha potAnA mArgathI vyuta na thAya, tenA mATe paNa sUcanA ApIne tenA kartavyano nirdeza karyA che. sAdhake potAnA kartavyane samajIne paramArthane nukazAna thAya tevuM AcaraNa na karavuM ane ImAnadArIpUrvaka puruSArthane pragaTa karavAmAM kacAza na rAkhavI. eTale gAthAmAM kahyuM che ke 'karo satya puruSArtha' arthAt vyaktie karmAdhIna na banatA puruSArtha karavo, te sAdhanA che. A rIte siddhikAre kartavyabhAvane sAme rAkhI sAco puruSArtha karavA mATe preraNA ApI che. dhArmika kSetramAM sAmAnyapaNe karmavAdanI pradhAnatA che. bhAgyamAM je lakhyuM hoya te thAya tevI mAnyatAno prabaLa pravAda che. A sivAya ApaNe kAMI karI zakatA nathI. badhuM IzvaraAdhIna che arthAt prakRti jagatamAM je thavAnuM hoya te thatuM rahe che. vyakti kaMI karI zakato nathI. keTalAka tattvaciMtakoe A vicAraNAne niyativAda kahyo che. teoe niyatine pradhAnatA ApI che. ApaNA zAstrakAre A badhA kartavyahInatAnA mArgone bhasthiti kahIne pokAryA che ane manuSyanA puruSArthane nabaLo kare tevI bhasthitine druSTigata rAkhI che. jANe manuSya koI IcchArahita, lakSavihIna prANI hoya ane nadInA pravAhamAM ke pUramAM athaDAto patthara svayaM eka AkAra pAmato hoya, tevI rIte A bhavasthitinA pravAhamAM ke karmavAdanA pUramAM taNAto ke athaDAto manuSya kazuM. karI zakato nathI ane svayaM je AkAra thavAno hoya te thAya, tevI hInasthitino pAtra hoya tema potAne rajU kare che, A rIte eka prakAranI lAcAra sthiti jaNAve che paraMtu ApaNA siddhikAra nizciyajJAnanA adhikArI hovA chatAM ane tattvataH saiddhAMtika bhAvone samajayA pachI paNa A lAcAra sthitine bilakula maMjUra karatA nathI. bhavasthitinuM avalaMbana - temane AtmavaMcanA jevuM lAge che, tethI kavirAja teno pUrajoza virodha kara che. game tevuM jJAna hoya (317). Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu manuSya kartavyahIna na bane ane puruSArthathI pAcho na haTe, saMpUrNa ImAnadArIpUrvaka potAnI zakitano pUro upayoga karI puruSArthavAdI bane, e gAthAnuM utkRSTa maMtavya che. vartamAna jIvananI upekSA karI athavA puruSArthano parityAga karI phakata jJAnanI vAto karavI, te siddhikArane maMjUra nathI. A bhUmikA upara teo lakSane sAme rAkhI puruSArtha karavAnI ane te paNa satya svarUpa puruSArtha karavAnI preraNA Ape che. gAthAnA prathama padamAM ja lakSanI abhivyakita karI che ane kahe che ke "jo paramArthane IcchatA ho to" A zabdamAM paramArthane lakSa rUpe pragaTa karyo che. paramArthahIna puruSArthanI koI kiMmata nathI. ahIM ApaNe eka caubhaMgI prastuta karIe. (1) lakSa che ane puruSArtha paNa che. (2) lakSa nathI ane puruSArtha che. (3) lakSa che paNa puruSArtha nathI. (4) lakSa paNa nathI ane puruSArtha paNa nathI. A caubhaMgImAM zAstrakArane prathama bhaMga ja ISTa che. paramArtha rUpa lakSa hovuM joIe ane puruSArtha paNa hovo joIe. jo Iccho..." ema kahIne zAstrakAra manuSyane lalakAre che ke he IcchAvAna prANI ! jo tArAmAM IcchAzakita che, te IcchAzakitane kaleza ane saMsAramAM vALavI na hoya, to he bhAI ! sahu prathama tuM paramArthamaya lakSa karI le ane tyArapachI jemAM nizcita saphaLatA maLatI hoya, tevo satyamaya puruSArtha kara. A rIte siddhikAre IcchAzakitanA svAmI evA manuSyane yogya mArgadarzana ApyuM che. jene haju IcchAzakita prApta thaI nathI, tevA karmAdhIna mUDha avasthAmAM rahelA vikalAMga jIvo, karmanA udayabhAvo pramANe jIvanamAM bhogavaTo kare che, te prANI mATe A upadeza nathI paraMtu puNyodaye je jIvAtmA vikAsa pAmyo che, IcchAzakitano svAmI banyo che, amuka kSetramAM eka maryAdA sudhI IcchApUrvaka kartavya karI zake che, tevA IcchAnA dhaNI mATe A upadeza che. jo Iccho paramArtha to, tema kahIne kavirAja IcchAvAna prANIne jAgrata kare che ane hakIkatamAM IcchavA yogya zuM che, te paNa parokSabhAve kahI dIdhuM che ke paramArtha te ja IcchAyogya tattva che. bAkInI IcchAo to kaIcchA athavA mohecchA hovAthI hakIkatamAM te IcchAnA kSetramAM AvI zakatI nathI, te badhI udayabhAvI IcchA che. jo Iccho paramArthane' ema kahIne zAstrakAre sAcI IcchAnuM nidarzana karyuM che. IcchAno viSaya jo ayogya hoya, to zuM IcchA paNa ayogya banatI nathI ? ahIM ApaNe punaH caubhaMgI prastuta karIe, to viSaya vadhAre spaSTa thaze. (1) IcchAno viSaya yogya ane IcchA paNa yogya. (2) IcchAno viSaya ayogya ane IcchA yogya. (3) IcchAno viSaya yogya ane IcchA ayogya. (4) IcchAno viSaya ayogya ane IcchA paNa ayogya. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNI vakhata IcchAno viSaya yogya hovA chatAM kriyAtmaka viSayanA abhAve IcchA ayogya banI jAya che ane kayAreka IcchA yogya hovA chatAM viSaya ayogya hoya, to paNa AtmavaMcanA thatI rahe che. bIjo, trIjo bhaMga prAyaH saMbhavita nathI. jyAre pahelo ane cotho bhaMga sarvatra dRSTigata thAya che, temAM prathama bhaMga ja zreyaskara ane zreSTha che. khAsa noMdha : jo ke IcchArahita thavuM, te ja sAdhanAnuM mukhya lakSa che paraMtu jIvana che, tyAM sudhI IcchA che ane khUbInI vAta e che ke IcchAnA sadupayogathI ke saddhacchAthI ja IcchArahita thaI zakAya che, mATe A gAthAmAM zAstrakAre IcchAno sadupayoga karavAnI celenja karI che ane kahe che ke he baMdhu ! tuM paramArthanI IcchA kara. jo Iccho paramArthane' ema kahIne samagra IcchAzakitanuM kendra uttama sAdhanane prApta karavAnuM hoya,to have sAco puruSArtha karyA vinA chUTako nathI. karo satya puruSArtha - ALasathI upalabdhi thatI nathI. akriyAtmaka jIvanathI akriya sthAna meLavI zakAtuM nathI. kriyA karavAthI ja aMte akriya-niSkriyapada prApta thAya che. ahIM zrImad bhagavad gItAnuM vAkaya sacoTa prakAza pADe che. anvena niSNa notare I karmahIna thavAthI niSkarma avasthA prApta thatI nathI. prastuta gAthAmAM puruSArtha karavAnI sacoTa preraNA che ane puruSArtha sAthe satya vizeSaNa joDayuM che. ahIM be prazna ApaNI sanmukha Ave che. puruSArtha zuM che ane satya zuM che? tyArapachI satya puruSArtha kone kahevAya, te samajavuM ghaTe che. puruSArtha : janapravAhamAM, kathAomAM tathA zAstromAM paNa puruSArtha viSe ghaNA maMtavya rajU thayA che. puruSArthanI sAme karmavAda, bhAgyavAda ke IzvaravAda hoya che. jyAre AMtarika zakitano anubhava thato nathI ane bIjA tattvonI prabaLatA dekhAya che, tyAre jIva prAyaH bhAgyavAdI banI jAya che. puruSArtha e eka prakAre zakitanuM rUpa che. manuSyanA traNe yogamAM bhinna bhinna prakAranI zakita nivAsa kare che, kAyabaLa, vacanabaLa ane manobaLa. A traNe baLa uparAMta eka cothuM baLa astitva dharAve che, te che AtmabaLa. buddhibaLa ke IcchAbaLano AtmabaLamAM samAveza thaI jAya che paraMtu duHkhanI vAta e che ke manuSya potAnI zakitathI ajANa hoya che. jJAna dvArA svazakitanuM nirIkSaNa karavAno tene yoga maLato nathI. pariNAme te saMyogAdhIna banI karmabhoga ke bhAgyavAdano Azraya kare che paraMtu jyAre tenI draSTi svazakitanA darzana kare che ane A svazakita kriyAzIla bane che, tyAre puruSArthano prAraMbha thAya che. pratiyogIno barAbara vicAra karI tenI sAme zaktiprayoga karI, viparItabhAvone parAsta karI siddhi prApta karavI, te puruSArtha che. puruSArthI vyakita koIpaNa paribaLane AdhIna na thatAM svabaLano zubhAraMbha kare che. zakitano prayoga karI viparItabhAvone niSkriya karI nAMkhe che. puruSArtha te AtmasaMpatti che. puruSArthI sAdhaka karmabaLa ke hA (319) Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgyabaLanuM sAmarthya nagaNya gaNIne zakitaprayogamAM vizvAsa kare che, zakita sattAno svIkAra karI satmayoga karavAmAM zraddhA dharAve che, A che puruSArtha puruSArtha che ke bhUtakALa ane bhaviSyakAlanI avagaNanA karIne vartamAnakAla para bhAra ApIne yathArthanuM sevana kare che. zuM hatuM ane zuM thaze, A baMne pakSane choDIne zuM che ane zuM karavAnuM che, te pratyakSa sthiti upara dRSTipAta kare che. puruSArtha koInI pratIkSA karato nathI ke dhIraja gumAvato nathI, kramazaH Atmazakita para vizvAsa banI nizcita kadama upADe che. jJAnecchA tindra vartutra . A sUtramAM IcchA ane kRtine (yatna-puruSArtha) ne mahattva ApyuM che ane te baMnenA mULamAM jJAnanI upasthiti che. jJAna te jANavA rUpa che, IcchA ane kRti karavA rUpa che. traNe maLIne je kAryakalApa zarU thAya che, te puruSArthanI koTimAM Ave che. satya - gAthAmAM puruSArthanI sAthe satya vizeSaNa joDayuM che paraMtu te pahelA ApaNe satyanI thoDI mImAMsA karI laIe. satya zabda satuthI banyo che. sat te astitvavAdI zabda che. jainadarzanamAM guNavat sUtram | sat vyar A mokSamArganuM sUtra che paraMtu je sat dravyo che, te sthira ke niSkriya nathI. te sakriya hovA chatAM tenI badhI kriyAo avyavasthita nathI. dravyanI kriyAo koI pAramArthika saikAlika siddhAMta sAthe saMbaMdha dharAve che arthAt dravyanI kriyA niyamanuM ullaMghana karatI nathI. temaja kyAre paNa potAnA svabhAvathI viparIta vyApAra karatI nathI. badhA dravyonuM saMcAlana, saMyojana ke sAMyogika saMbaMdha athavA nimitta-naimittika bhAva, A badhA bhAvo nizcita kriyAkalApa sAthe saMkaLAyelA che. siddhAMta anusAra ja te svataH athavA prayogathI ke ubhatha rIte pariNamana kare che paraMtu A pariNamana niyamanuM khaMDana karatuM nathI. eka zAzvata niyamAvalI che, te eka prakAre padArthonI lagAma che. Nature Never Mistake arthAt prakRti siddhAMta pramANe phaLa Ape che. te svayaM bhUla karatI nathI. phaLanI sAthe vyabhicAra eTale doSa utpanna na kare te satya che. prakRtinA A badhA satya jJAnamAM samAya che. eTale hakIkatamAM to badhA siddhAMtone jJAna pacAve che ane jJAna dvArA prakRtine anukULa thaI jIva puruSArtha kare che. prakRtimAM A je saiddhAMtika niyamAvalI che te ja satya che. satya zabda sArvabhauma saiddhAMtika vyavasthAno vAcaka che. have je kAMI asatya che te ajJAnamAM samAya che. je pramANe siddhAMta che, te pramANe na samajavuM athavA viparIta samajavuM, te ajJAna che. ajJAna dvArA ja asatyane Azraya maLe che. A rIte vicAra karavAthI spaSTa thAya che ke saiddhAMtika samaja te satya che ane asaiddhAMtika samaja te asatya che. satyane anurUpa jo puruSArtha thAya, to te phaLadAyI nivaDe che. A satya puruSArtha be prakArano che. (1) sAMsArika puruSArtha - je bhogo tarapha laI jAya che, karmabaMdhananuM kAraNa bane che ane kSaNika mAyAvI phaLa ApIne virAma pAme che. Avo puruSArtha vyavahArika draSTie satya hovA chatAM hakIkatamAM te asatya puruSArtha che kAraNa ke temAM zAzvata zAMti maLatI nathI. (2) jyAre bIjo puruSArtha te pAramArthika puruSArtha che. parama artha tarapha laI janAro puruSArtha pAramArthika puruSArtha che. AtmAne lakSamAM rAkhIne jIvAtmA A puruSArthano zubhAraMbha kare Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. A UMcakoTino puruSArtha te mukitanuM kAraNa bane che. te karmabaMdhananI avasthAne TALe che ane pAramArthika zAMti svarUpa phaLane janma Ape che. jo ke A puruSArtha paNa saiddhAMtika ja hovo joIe. pAramArthika puruSArtha paNa saiddhAMtika rIte ja thaI zake che. tyAM paNa siddhAMtanI pramukhatA che. A puruSArtha vartamAnakAlika paNa sArA pariNAma Ape che ane zAzcata paNa sthira ane nitya phaLa Ape che. mATe zAstrakAro A puruSArthane satya puruSArtha kahe che ane prastuta gAthAmAM paNa karo satya puruSArtha" tema lakhyuM che. zAstrakAre gAthAmAM paramArtharUpa satya puruSArthanuM phaLa paNa batAvyuM che ane eka prakAre spaSTa rekhAMkana karyuM che, temAM zarata mUkI che ke jo paramArtha pAmavo hoya to satya puruSArtha karo. A hakIkata bIjAno upakAra karavA mATe nathI. tamArA potAnA kalyANa mATe ja tamAro puruSArtha che. paramArtha prAptinI IcchA hoya, to satya puruSArtha karo. satya puruSArthanuM paramArtharUpa phaLa nizcita che. bhavasthiti Adi : ahIM zAstrakAra eka ciMtA kare che ke je vyakitaono puruSArtha kuMThita thayelo che athavA jenI buddhi kutarkathI gherAyelI che, te bhavasthitinuM avalaMbana karI apuruSArthavAda rU5 bhAgyavAdanuM avalaMbana karI puruSArthathI dUra haTI jAya che. te jIvone vItarAya karmano udaya che eTale puruSArthamAM paga mAMDI zakato nathI athavA jJAnAvaraNIya karmano viparIta kSayopazama che. eTale viparIta mArgadarzana thavAthI te puruSArtha karI zakato nathI athavA mohajanya AsakitathI ke paraMparAjanya saMskArothI jIvAtmA bhavacakramAM phasAya jAya che. kAM to te puruSArtha paDato mUke che ane kAM puruSArtha asatya che evI dhAraNA karI satya sAdhanAthI dUra rahe che, mATe zAstrakAra trIjA padamAM "bhavasthitinuM nAma laIne" tenuM mithyA avalaMbana karIne bhavasthitinA nAme bahAnAbAjI karIne he bhAI ! tuM aTakI na jato. A badhA pratirodhaka kAraNa che. darzanazAstramAM tene pratiyogI kahyA che. AvA pratiyogI tattvo kAryaniSpattimAM bAdhaka che. ApaNA zAstrakAre badhA pratibaMdhaka pratiyogIone bhavasthiti zabdamAM sAMkaLI lIdhA che ane bhavasthitithI nirALA rahI pratibaMdhakabhAvone TALIne AgaLa vadhavA mATe uttejanA ApIne kahyuM che ke A badhA bahAnAthI paramArthanuM chedana na karo. jema bhavasthiti baMdhanakartA che, tema ja paramArthanuM chedana paNa baMdhanakartA che. ahIM paramArthanA chedana rUpa duSpariNAmano ullekha karyo che ane tenuM kAraNa bhavasthiti batAvI che. paramArtha prAptine mATe bhavasthitinuM chedana jarUrI che. bhavasthitinuM chedana na thAya, tyAM sudhI vibhAvonuM chedana thaI zakatuM nathI. A rIte bhavasthiti sAthe ane tenA abhAva sAthe paramArthanI aprApti ke prAptino saMbaMdha joDAyelo che. ahIM gAthAmAM chedo nahIM AtmArtha pada che, te bhavasthitine choDIne bAkInA badhA viparIta bhAvono parihAra sUcave che. koIpaNa haThAgraha, kadAgraha, durAgraha ke matAgrahathI paramArtha upara chINI mUkAya jAya che, mATe zAstrakAre niSedhAtmaka vANIthI bane chedo' ema kahIne paramArthane surakSita rAkhavAnuM kAma karyuM che. AkhI gAthAmAM vidhi ane niSedha baMne rIte bevaDI AjJA ApIne Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtane pUrI pramANita karI che. prathama vidhi vAkayamAM kavirAja kahe che ke satya puruSArtha karo ane paramArtha meLavo. jyAre niSedha vAkyamAM kahe che ke paramArthanuM chedana thAya ke khaMDana thAya, tevuM AcaraNa na karo ane temAM bhavasthitinuM nimitta banAvI puruSArthahIna na bano. A rIte paramArthane prApta karo ane paramArthanuM khaMDana na thAya te mATe sAvadhAna raho. gAthAno mukhyabhAva paramArtha che ane paramArthane prApta karavAnuM mukhya sAdhana satya puruSArtha che. jenuM vivaraNa ApaNe karI gayA chIe. ahIM phakata paramArtha mATe thoDuM vivecana karazuM. paramArtha zuM che? jyAre sArthakatAno vicAra karIe chIe tyAre nirarthaka, anarthaka, sArthaka ane pAramArthika, A badhA bhAvo jIvanA puruSArtha viSe dhyAna kheMce che. vyavahAra hoya ke jJAnamArga hoya, jo dravyanA guNadharmathI virUdhdha puruSArtha karavAmAM Ave, to Avo puruSArtha nirarthaka jAya che. jema koI mAkhaNanI IcchAthI pANInuM valoNa kare, to game tevo puruSArtha karavA chatAM pANImAMthI mAkhaNa nIkaLatuM nathI kAraNa ke mAkhaNa pANIno guNadharma nathI. Avo puruSArtha nirarthaka bane che. jyAre keTalAka viparIta puruSArtha phakata nirarthaka na banatA anartha paNa Ubho kare che. dorInI bhrAMtithI sarpano sparza kare, to dhAryuM to na thAya, te uparAMta sarpa daMza paNa mAre che. A che arnacakArI puruSArtha. jyAre keTalAka puruSArtha vyavahAramAM sArthaka hoya che. jema koI kheDUta pUrI mahenata kare, to te anAjane prApta kare che ane tenI mahenata sArthaka thAya che paraMtu A sArthakabhAva paramArtha nathI. zAstrakAroe jJAnavRSTithI nirarthaka, anarthaka ane sArthaka e badhA puruSArthone hAnikAraka tathA nimUlya batAvyA che kAraNa ke temAM paramArthanI prApti thatI nathI. A uparathI samajAya che ke paramArtha zuM che? A badhI artha prAptithI nirALI evI koI parama prApti che, jene zAstrakAro paramArtha kahe che. parama zabda dvaitabhAvothI nirALo, ThaMdrabhAvathI mukata, zAzvatasthitine sUcita karato, kaMkAtIta, saMyogAtIta, trIjo koI vizeSa artha che tene sUcita kare che. saMsAra che te zubhAzubha, sukha duHkha, sAruM - narasuM, mAru tAruM, ItyAdi dvaitabhAvothI bharelo che ane A dvaitabhAva paraspara virodhI hovAthI jIvAtmA te dvaitacakramAM phasAyelo rahe che. tene akhaMDa advaita evo AtmA prApta thato nathI. je paramArtha che te kinAre rahI jAya che ane sAMsArika hAra -jItanA cakramAM aMte to jIva anarthano ja bhoga bane che. mATe ahIM zAstrakAra paramArthanI sthApanA kare che. paramArtha te guNAtIta avasthA che. saMsAranuM mULa karma che. jenAthI karma chedAya, karma aTake ane akarma avasthA pragaTa thAya, te paramArtha che. jyAM sudhI kriyAtmaka avasthA che, tyAM sudhI jIvAtmA lAbha ane alAbhamAM ke zubhAzubha phaLamAM Asakata rahe che paraMtu jyAre akriyAtmaka avasthA zarU thAya che, tyAre azubhabhAvothI to mukata thAya che, paNa tenI sAthe zubhabhAvo ane AsakitathI paNa nirALo thAya che. AvI kriyAhIna avasthAmAM sAcA arthamAM kaho to svakriyAno paNa zubhAraMbha che. A rIte para padArthanI kriyAthI mukata thayelo jIva paramArthane prApta kare che. parama' zabda zAzvata ane aprabhAvyabhAvane sUcita kare che. AvA svarUpanI prApti thAya, te Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52mArthanuM mukhya lakSaNa che. zuddha AtmA sarvathA aprabhAvya hoya che ane AvI zudgha aprabhAvya sthiti te 5ramArtha che. paramArthamAM bAhya phaLarUpa je kAMI artha che, te badhA arthano parihAra thAya che. AvA bAhya arthathI zUnyabhAvane jJAnIjano paramArtha kahe che. zAstramAM tene agurulaghu avasthA kahevAmAM Ave che. paramANumAM jema agurulaghu avasthA che, tema AtmAmAM paNa agurulaghu avasthA che. gurulaghunA bhAvathI nirALo thaI AtmA agurulaghubhAvane anubhave te paramArtha che. sAdhaka AtmasAdhanAmAM jema-jema UMDA utaratA jAya che, tema-tema badho cheda uDato jAya che ane chevaTe je kAMI avasthita che, tene vedAMtamAM paNa 'neti neti' kahyuM che. eTale A nahIM, A nahIM, te paNa nahIM, jenuM varNana karo cho te paNa nahIM, Avo varNanAtIta bhAva te paramArtha che. jainazAstramAM kahyuM che ke tavA tatva na vingara, mak tatva La nadiyA...|' zrI AcArAMga sUtra. jyAMthI vacana pAchA vaLe che ane jyAM tarka paNa Ubho rahI zakato nathI. te vacanAtIta ke tarkAtIta avasthA te paramArtha che. vyavahAramAM badhA phaLo kriyAdhIna hoya che paraMtu akriyAnuM koI phaLa hotuM nathI. adhyAtmakSetramAM kriyAnuM pUrNavirAma thayA pachI akriyA svayaM eka phaLa utpanna kare che. akriyAnuM phaLa te paramArtha che. jema dIpaka kriyAtmaka che, te prajvalita che, tyAM sudhI dIpaka baLe paNa che ane potAnI jAtane paNa bALe che ane dIpaka kriyAvihIna thaI jAya, baLato baMdha thaI jAya, tyAre tenI zAMta avasthA pragaTa thAya che arthAt dIpaka TharI jAya che, zAMta thaI jAya che, baMdha thaI jAya che, javalanathI mukata thaI jAya che. A che akriyAnuM phaLa. ema jIvAtmA paNa kriyA ke karmathI mukata thAya, tyAre akriyAnuM paramArtha rUpa mahAphaLa prApta thAya che. paramArthanI ATalI UMDI vyAkhyA karyA pachI sAdhakane paramArtha lakSamAM Ave che. gAthAmAM kahyuM che ke chedo nahi AtmArtha' hakIkatamAM paramArtha ke AtmArtha chedI zakAto nathI paraMtu anarthakArI kriyAo karavAthI paramArtha prAptino samaya chedAya che, samaya vyartha jAya che ane AtmArthanA abhAvamAM je vitaMDa Ubho thayo che, te vitaMDathI svayaM chedAya che, bheda pAme che. kapUrane khullu mUkavAthI kapUrano nAza thato nathI, kapUra uDI jAya che, tethI kapUranI saMprApti chedAya che, tema ahIM AtmArthanuM dhyAna na karavAthI AtmArtha chedAto nathI, AtmArthano vilaya thato nathI paraMtu tenI samprApti chedAya che. ahIM chaMdo nahi AtmArtha' ema kahIne anyathAbhAve ema kahyuM che ke baMdhanane chedo. baMdhanane nahIM chedavAthI AtmArtha chedAya che. A rIte gAthAmAM je ubhayAtmaka preraNA che te paramArthane puSTa karI anarthamukitanI sacoTa abhivyakita karI jAya che. AghyAtmika saMpUTa : paramArtha e ja A gAthAno AdhyAtmika khajAno che. AnaMdanI anubhUti te jIvanuM mukhya AkarSaNa che. chatAM zAstrakAro nirAnaMdanI paNa sthApanA kare che. nirAnaMda avasthA te alaukika avasthA che. hakIkatamAM paramArtha nirAnaMdIbhavananuM tALu khole che. atyAra sudhI suMdara dekhAtA rAjamahelanI cAre tarapha bahAra yAtrI cakkara mArato hato. bahAramAM AnaMda hato, jo tALu khole to aMdaramAM nirAnaMda che. aMdaramAM praveza kare to AnaMdanA badhA upakaraNa zAMta 323). Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI jAya che ane AnaMda paNa zAMta thaI jAya che. rAjamahelamAM praveza karIne nirAnaMdI banelo jIvAtmA zAzvata zAMtimAM tadrupa thaI jAya che, AvuM pANI ane patAsA jevuM milana, te tadrupa avasthA che, te ja A gAthAno AdhyAtmikabhAva che. atyAra sudhI jIve AnaMdanI ja vAto sAMbhaLI hatI. AnaMda kema maLe tenuM saMzodhana karyuM hatuM paNa have te nirAnaMdI bane che. sAdhaka AnaMda ane AnaMdanA upakaraNathI mukata thaI nirAnaMdamAM samAya jAya che. upasaMhAra : AtmasiddhinA badhA pado samajAvyA pachI zAstrakAra kramazaH eka pachI eka maMtavya rajU karI rahyA che, tema A gAthAmAM paramArtha prAptinuM eka utkRSTa maMtavya rajU karI ImAnadArI sAthe kartavya parAyaNa banI sAco puruSArtha karavAnI preraNA ApI che. zAstrakAre koI garaja batAvI nathI paraMtu "jo Iccho' ema kahIne jo tamArI IcchA hoya ane tamAruM hita IcchatA ho, to A raste Avo, ema preraNA ApI che. kharUM pUcho to paramArthanI vAta kahIne zAstrakAra svayaM eka paramArtha karI rahyA che. temano koI aMgata svArtha nathI, kevaLa jIvanA kalyANa mATe A prarUpaNA karI che. gAthAmAM spaSTa rUpe saravALo karI viSayano upasaMhAra karyo che ane sAthe sAthe ajJAnI jIva bhavasthiti jevA kartavyahIna siddhAMtonuM avalaMbana karI paramArtha rUpI uttama vastune chedI nAMkhe che, tene TALI de che, mATe zAstrakAre svayaM chedo nahIM AtmArtha' ema kahIne gaNitanI bhUla na karatAM AtmArtha rUpI aMkano cheda na uDADI devA mATe eka prakAre karUNA varasAvI che. gAthA viSayanA anusaMdhAnamAM yogya jagyAe yogya rUpe uccAravAmAM AvI che ane have AgaLanI gAthAmAM paNa siddhikAra A ja upadezane vadhAre puSTa karI rahyA che, have ApaNe 131 mI gAthAno upodaghAta karIe. (324) Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-131 upodaghAta - juo to kharA ! ApaNA siddhikAra tattvajJAnamAM soLe AnA anekAMtavAda ke syAdvAdane varelA che. jainadarzana ema kahe che ke ekAMtavRSTithI mithyAtattvanuM arjana thAya che ane anekAMtavRSTithI samyagubhAvanI pariNati thAya che, jene zAstrIyabhASAmAM samyagujJAna kahe che. zrI hemacaMdrAcArye lakhyuM che ke koI paNa padArtha evo nathI ke jenA upara anekAMtanI mudrA na lAgI hoya. savaLa vyAja cAvAdamuLa | Izvara paNa syAdvAdanuM ullaMghana karI zakatA nathI. samasta prakRti paNa apekSAvAdane varelI che. tattvazreNImAM dArzanika rIte nizcaya ane vyavahAra, A be draSTi mukhya rUpe astitva dharAve che. jema ke koI paMDitajInuM maryA pachInuM kalevara nizcayathI paMDitajI nathI paraMtu A nizcayane manamAM rAkhIne kalevara mATe je kAMI vyavahAra karavo paDe, te paMDitajIne yogya vyavahAra karavo paDe che. A eka pUla udAharaNa che. nizcayathI AtmA karmano kartA nathI chatAM vartamAnamAM je karmo thAya che, tenA aucityano viveka karavo ghaTe che. A gAthAmAM nizcayane lakSamAM rAkhavo paraMtu nizcaya vANI sAMbhaLIne sAdhana arthAt sankriyAno tyAga na karavo, tevo nyAyayukata upadeza upasthita karIne mAnava jIvanane kartavyaparAyaNa rahevA mATe spaSTa zikSA ApI che, temAM zAstrakAranI anekAMtavruSTi jhaLake che. have ApaNe gAthAnA aMtaHkaraNane sparza karIne bhAvarasanuM pAna karIe. nizvaya vANI sAMbhaLI, sAdhana tavA no ya; | nizcaya rAkhI lakSamAM, sAdhana karavA hoya 131 I nizcayavANI sAMbhaLI. AraMbhamAM ja zAstrakAre nizcaya zabdano prayoga karyo che ane nizcayavANI tarIke nizcayabhAvonuM darzana karAvyuM che. "nizcayavANI sAMbhaLIne A padathI spaSTa thAya che ke vANI be prakAranI che. (1) nizcayavANI ane (2) nizcayathI para evI vANI. ahIM dhyAna rAkhavuM ghaTe che ke nizcayavANInA viparyaya tarIke anizcayavANI kahI zakAtI nathI. anizcayavANImAM asatyano aMza che. je nizcayavANI nathI, te satyabhAvathI dUra che, tema kahI zakAtuM nathI, tethI zAstrakAroe nizcayavANInA viparyaya rUpe "vyavahAravANI' zabda prayoga karyo che. nizcayAtmaka bhAvono jJAnamAM samAveza thAya che, jyAre vyavahArabhASA saMskAra ke paraMparAne varelI eka skUla bhASA che. temAM satyano aMza hovA chatAM zAbdika rIte te asatyagAminI hoya, tevo AbhAsa hoya che. nizcayabhAvono ghaTasphoTa thayA pachI sAdhakane ke jJAtAne spaSTa bhedarekhA dekhAya che. jene nizcaya jJAna nathI, tevI vyakitane anya dhAtuthI mizrita evuM sonuM ApavAmAM Ave, to te sahaja rIte sonuM mAnIne cAle che, tene sonuM ane temAM thayeluM mizraNa, A baMne vacce bhedarekhA aMkita thatI nathI. jenuM nizcaya netra khUlyuM nathI, tene phakata mohabhAve padArthanA darzana thAya che, te saMskArane anurUpa AcaraNa kare che. A che nizcaya rahita karyapraNAlI. jyAre sAdhaka tattvataH padArthanuM svarUpa samajavAnuM zarU kare che, tyAre tenI samajamAM ke jJAnamAM eka moTuM parivartana thAya che. ahIM .........(325).......... WA Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNA zAstrakAra ema kahevA mAMge che ke jJAnanuM nizcayAtmaka svarUpa bhale pragaTa thAya paraMtu tenI satkarmanI je praNAlI che, upAsanAno je krama che, te badalAvavo na joIe. A eka atyaMta nAjuka biMdu che. vizeSa prakAza : manuSyanI mULa be saMpati che (1) vicAra ane (2) karma. vicAra e jJAnAtmaka tattva che, jyAre karma te kriyAtmaka bAhya tattva che. kriyA e sthUla jIvananuM avalaMbana che ane jyAM sudhI jIva pAse yogya arthAt mana-vacana kAyAnI saMpati che, tyAM sudhI kriyA rahevAnI ja che. jyAre jJAnathI nirNaya thAya che ke jIvAtmA karmarahita akarmA che, te zuddha buddha caitanyaghana, akhaMDa, avinAzI guNapiMDa che. jIvane bAhya karma sAthe tAttvika saMbaMdha nathI. A badho nirNaya thayA pachI ane nizcAtmakabhAvo samajyA pachI badhA sthUla vicArono laya thaI jAya che, vicAramAM moTuM parivartana thavAthI jIvanI samaja zudhdha thaI jAya che. A badhu hovA chatAM haju dehanA baMdhana chUTayA nathI, tyAM sudhI deha kriyAzIla rahevAno ja che. sAmAnya rIte, dehanI kriyAomAM nItimaya ane anItimaya karmo samAyelA che, tethI puNya ane pApa baMne prakAranA baMdhana thatA hoya che. temAM puNyabaMdha te sAdhaka AtmAonI eka nItimaya sAmAnya praNAlI che. jene zAstrakAra sAdhana kahe che. nizcayavANI nizcita karavAmAM A sAdhana sahAyaka hoya che. A sAdhana choDavA jevuM nathI paraMtu sAdhanA cAlu rAkhavAnI che. vicAramAM bhale parivartana thAya ane bhale sAdhake nizcayavANI pacAvI hoya paraMtu teno artha evo nathI ke nizcayajJAna thayA pachI ke nizcayavANI sAMbhaLyA pachI manuSyanI pravRtti bephAma ane aniyamita thaI jAya, balke jJAnInA karmamAM to vadhAre UMcAI AvavI joIe. jyA sudhI deha che ke yogono saMbaMdha che, tyAM sudhI jIvana sAdhanAmaya rahevuM joIe. ahiMsAvrata, bIjA nAnA moTA upavratanuM pAlana ane e sivAyanI bIjI upakAramaya pravRti, te jJAnInuM sahaja zubha karma hoya che. jo jIva sAdhanAthI bhraSTa thAya ane satkarmathI vihIna bane, to teno artha e che ke haju teNe nizcayavANI pacAvI nathI. zAstrakAra kahevA mAMge che ke nizcayavANI ane sukarmano sumeLa hovo joIe. jene kaLAnuM jJAna hoya, tevA UMcakoTinA kalAkAra je kAMI karma kare che, potAnI kaLA dvArA je kAMI nirmANa kare che, te badhI kriyA tenI kaLAne ane tenA jJAnane anurUpa hoya che ane tenA pariNAme eka suMdara kaLAyukata nirmANa pragaTa thAya che. te ja rIte je sAdhaka jJAnamAM ramaNa kare che, tevA jJAnI puruSanA karma ane tenI sAdhanA dvArA ati uttama nirmANa pragaTa thAya che. jenuM prathama udAharaNa svayaM kavizrI zrImad rAjacaMdra che. teo jJAnamAM ramaNa kare che, tethI ja Atmasidhdhi jevA mahAgraMthanuM nirmANa thayuM che ane jagatanA hajAro jIvonuM kalyANa paNa thAya che. sidhdhAMta e che ke parama jJAna satkarmanuM virodhI nathI. jyAM sudhI karma avasthA che, tyAM sudhI uttama kriyAzIlatA rahevAnI che ane tenA dvArA nirdoSa parama puNyanA baMdha paNa thatA rahe che. AvA uttama jJAnI puruSo dvArA uttamakRtinuM nirmANa sahaja thatuM ja rahe che. zreSTha kRti ane jJAnano sumeLa che. have ApaNe mULa gAthA para AvIe. (326) Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthAmAM kahe che ke nizcayavANInuM zravaNa karo paraMtu tamArA zubha karma choDo nahIM, tamArI upAsanAno tyAga na karo, balka upAsanAmAM vadhAre vizudhdhi pragaTa karavAnI che. nizcayavANI e jJAnAtmaka nirNaya che, saikAlika sthiti che. temAM deha chUTayA pachInI paNa nizcita avasthAnuM avadhAna che. nizcayavANI sAmAnya eka deha pUratI sImita nathI. temAM parama sthitino prakAza che. A saMkalpa manamAM rAkhI samyagudRSTA banavAnuM che. jyAre vartamAna jIvana e uttama sAdhanA sAthe saMbaMdha dharAve che. uttama sAdhananuM sevana karavAthI jIvanA karma paNa nirmaLa bane che, mATe gAthAmAM kahe che ke saikAlika saMkalpa manamAM rAkhIne vartamAnakAlika sAdhanA praNAlIne cAlu rAkhavI. nizcayajJAnanA kAraNe sAdhanAne khaMDita karavAnI nathI, A che gAthAnuM rahasya. jo jJAnanI hAjarImAM uttama sAdhanA khaMDita thAya, to te jJAnane zAstrakAroe eka kalpanAmAtra jaNAvyuM che te vAstavika nizcayAtmaka jJAna nathI. zAstrakAre gAthAnA padomAM eka ja vAta bevaDAvIne, vidhi ane niSedha bane rUpe jaNAvIne sacoTa rIte potAnA abhiprAyano udghoSa karyo che. prathama draSTie samajAya che ke nizcayavANI sAMbhaLyA pachI sAdhana eTale satkarma cAlu rAkhavAnA che. jo kharekhara satkarmano abhAva hoya, to tyAM jIve nizcayavANI pacAvI nathI. eka prakAre te nizcayano abhAva sUcave che. A be avasthA sivAya trIjI avasthA paNa evI che ke jyAM manuSya satkarma ane sAdhanAmAM rata rahe che paraMtu tene nizcayAtmaka jJAnano abhAva hovAthI tenA badhA karmo rAgAdi bhAvathI prabhAvita hoya che ane te punaH karmabaMdhananuM kAraNa bane che. satkarma paNa na hoya ane jJAna paNa na hoya, tevI jIvanI mUDhadazA ekendriyAdi janmamAM to hatI ja paraMtu saMjJI paMcendriya manuSya thayA pachI paNa puNyano yoga na banatA, jIva punaH AvI ja mUDhadazAmAM potAnuM AyuSya pUrNa kare che, mATe sAra e thayo ke nizcayAtmakazAna zravaNa karIne, pacAvIne satkarmarUpa sAdhananI paraMparA paNa cAlu rahe, te jarUrI che. ahIM eka mukhya prazna e che ke jIvAtmA vividha karma kare che, to zuM jIvAtmA karma karavAmAM sarvathA svataMtra che ke karmAdhInadazAmAM udayabhAva pramANe karma kare che ? zAstrakAroe A viSayamAM spaSTa ullekha karIne pAMca samavAyanI sthApanA karI che. (1) kALa (2) svabhAva (3) karma (4) niyati ane (5) puruSArtha. temAM puruSArthane pradhAnatA ApavAmAM AvI che. kALa ane svabhAva e karmanA niyAmaka tattvo che. te potAnI sImAmAM rahIne karmanuM sAdhana bane che. jyAre karma e eka prakArano bhUtakALano puruSArtha ja che. bhUtakALano puruSArtha te karma kahevAya che ane vartamAnakALe jIva je vIrya sAthe yogano prayoga kare che, tene puruSArtha kahevAya che. jemAM karma kAraNabhUta na hoya tevI kriyamANa ghaTanA niyatine phALe che. A rIte ciMtana karavAthI pratyakSa thAya che ke jIva potAnA kSetramAM karma karavA mATe svataMtra che. baMdha-bhoga pravRttinA AdhAre jIvonA traNa prakAra - ahIM traNa prakAranA jIvonuM vivecana jANI levAnI jarUra che. (1) vipAkayoninA jIvo (2) madhyakAlIna jIvo ane (3) svataMtra vIryavALA jIvo. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) vipAkayoni vALA jIvo - je jIva vipAkayoni vALA che, te gADha karmanA udayathI gherAyelA hoya che. tenI badhI pravRtti oghasaMjJA ane karmAdhIna hoya che. AvA jIvo svataMtrabhAve karma karI zakatA nathI. ekendriyathI laIne asaMjJI paMcejiyanA jIvo ane gADha mohanIya karmanA udayavALA saMjJI paMcendriya jIvo, A badhA jIvono vipAkayonimAM samAveza thAya che. te jIvone viyatarAya Adi kame gADha mAtrAmAM udayamAna hoya che. (2) madhyakAlIna jIvo - jeNe ardhabhAve karma khapAvyA che, te jIvono udayamAna karmono udayabhAva arvI zakitathI paNa ochA bhAve pravAhita hoya che. jene ApaNe ATha AnI zakitavALA jIva kahI zakAya. AvA prakAranA jIvomAM udayabhAva ane kSayopazamabhAva lagabhaga samAna mAtrAmAM hovAthI kayAreka svataMtra IcchApUrvaka ane kayAreka udaya pramANe karma kare che. saMzI paMcendriya manuSya ane tiryaMcamAM madhyamazakitavALA jIvonuM pramANa vadhAre hoya che. (3) svataMtra vIryazaktivALA jIvo - A prakAranA jIvo svataMtrazakitavALA che. jeno kSayopazama vadhAre mAtrAmAM pragaTa thavAthI te karma sAthe laDI zake che, udayabhAvane parAsta karI zake che. udayamAna kamenA prakRti, pradeza, anubhAga ane sthiti, A cAre prakAranA baMdhamAM hAni-vRdhdhi karI zake che. jainazAstramAM tene karaNakriyA kahevAmAM Ave che. jemAM ochA rasavALA karmone vadhAre rasavALA karI zakAya ane vadhAre rasavALA kamene ochA rasavALA karI zakAya athatu potAnI vIryazaktithI karmanA rasabaMdha ke anubhAgabaMdhane vadhArI zake ane ghaTADI zake che. A rIte karma pravAhamAM prayogathI parivartana lAvI zake che ane A prayoga baMne rIte thaI zake che. jene pApavIrya ane puNyavIrya kahe che. kahevAno sAra e thayo ke AvA uttama kSayopazamavALA jIvo potAnI pravRti mATe svataMtra hoya che. tevA jIvo saMkalpa sAthe sAdhanA, upAsanA karI zake che. ahIM zAstrakAre "sAdhana karavA soya" je lakhyuM che teno artha e che ke zakitavAna ane jJAnavAna jIvo sAdhanA karI zake che paraMtu A sAdhanAmAM nizcayajJAna sAMbhaLIne sAdhana choDavAnA nathI ane sAdhanAnA ahaMkAramAM nizcayajJAna choDavAnuM nathI. nizcayajJAna aMtaraMgamAM rAkhIne sAdhanA cAlu rAkhavAnI che mATe zAstrakAre kahyuM che ke nizcayane lakSamAM rAkhIne he bhAI ! tuM tArI sAdhanA cAlu rAkhaje. jJAna ane karmano sumeLa rAkhavo, te sAdhakanuM parama kartavya che. baMne pallA barAbara sAme Ave ane kAMTo madhyamAM hoya, tyAre vajana samIcana thayuM gaNAya arthAt yogya gaNAya. e ja rIte nizcayajJAna ane karma, A baMne pallA barAbara samatola hoya ane manano kAMTo samabhAvI hoya tyAre dharmasAdhanA yathArtha bane che, nyAyayukata bane che ane samaganabhAva pragaTa kare che. AtmasidhdhinI A gAthA eka prakAre jJAnanI korI vAto karanArA sAme lAlabattI dharI jAya che ane bIjI rIte samagra AtmasidhdhinuM vyAna karyA pachI jIvano saMkalpa kevo hovo joIe, tenI nyAyocita abhivyakita karI che. temAM jJAna ane karmanI, vicAra ane pravRttinI samatulA karavA mATe sacoTa preraNA ApI che. jJAnanI vAta karIne jIva jo satkarmathI chaTakI jato hoya, to tenI (328)... mArA Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajamAM bhAre kacAza che, tevI vAta pragaTapaNe A gAthAmAM kahIne sidhdhikAre anupama upakAra karyo che. gAthAnA AlaMbana - A gAthAnA pAMca AlaMbana che, nizcaya, zravaNa, sAdhana, sAdhanano tyAga ane aMtaraga lakSa. temAM sahu prathama nizcaya ane zravaNa viSayaka vicAra karIe. (1-2) nizcaya, zravaNa - prazna thAya ke zuM nizcayajJAna ane zravaNa tarUpa che ke vibhinna che ? temAM kArya kAraNano saMbaMdha che ke te sahaja kramika che ? nizcayajJAnano AdhAra zuM che ane zravaNano AdhAra zuM che ? zravaNa eka prakAre zrutajJAna mATenuM upakaraNa che. jIvamAM je kSayopazamabhAvI jJAnanuM astitva che, zAstrakAroe tenuM bhinna bhinna rIte AkhyAna karyuM che. manoyoga ane IndriyAdi nirmaLa ane nirdoSa hoya, jJAnAvaraNIyakarma udayazreNImAMthI haTIne kSayopazama zreNImAM AvyuM hoya, tyAre laukika pramANabhUta jJAna pragaTa thAya che, jo mana ane Indriya sadoSa hoya athavA mohAdi gADha pariNAmathI prabhAvita hoya, to vyavahAramAM paNa apramANabhUta jJAnanuM prAgaTaya thAya che, ke viparIta jJAnano AvirbhAva thAya che. khAsa noMdha : pramANabhUta ke apramANabhUta je laukikazAna che, te jJAna hovA chatAM mithyAtvano pragADha udaya hoya, to zAstrakAro tene ajJAna kahe che. AvI ajJAna avasthAmAM jIva vyavahArika dRSTie padArthonuM viziSTa jJAna dharAvato hoya, to paNa tattvataH dravyanuM jJAna na hovAthI te nizcayajJAnathI dUra rahe che. ahIM jJAnanA upakaraNo to ThIka che paraMtu mithyAtvano udaya hovAthI jJAnavRtti satya ane prAmANika hovA chatAM samyavRtti banatI nathI ane nizcayajJAnanI AMkha khUlatI nathI. nizcayajJAna eka trIjuM netra che. mithyAtvano kSayopazama, jJAnAvaraNIya karmano yathocita kSayopazama ane mohadi karmonI maMdatA, A viyoga bhegA thAya, tyAre nizcayarUpI netra khUle che. nizcayajJAna te aMtaraMga pariNati che. A aMtaraMga pariNati nisarga kahetAM svAbhAvika pariNati paNa hoya che ane adhigamaja kahetA naimittika pariNati paNa hoya che. adhigamajamAM ghaNA nimitta che. temAMthI zravaNa paNa eka nimitta che. nizcayajJAnanI prAptimAM zravaNa eka nimittamAtra che. gAthAnuM prathama AlaMbana nizcaya che, jeno upakrama ApaNe jANyo. bIjuM AlaMbana zravaNa che. zravaNa ghaNA prakAre thAya che. sat zravaNa - sAcI rIte ane sArI rIte sAMbhaLavuM, te sat zravaNa che. saMsAramAM mithyAzravaNanI aneka dhArAo che, vyavahAra dRSTie A zravaNadhArAo sAcI hovA chatAM te mukitanuM kAraNa banatI nathI. ghaNI nadIo pravAhamAna che chatAM gaMgAne pavitra mAnI che, tema saMsAramAM ghaNA zravaNa ane zAstrapATha cAle che paraMtu satuzravaNanI gaMgA to durlabha che ane satuzravaNa rUpI gaMgAne ja pavitra mAnavAmAM Ave che. zravaNano artha sAMbhaLavuM eTalo ja nathI. gAthAmAM "sAMbhaLIne' zabda prayoga che. "sAMbhaLIne no artha gaMbhIra ane viziSTa che. zravaNa kriyAmAM zravaNa karAvatA saddaguru, zravaNa karanArA supAtra sAdhaka ane sarvacana rUpI vANI, A traNa tatvano samAveza karavAmAM Avyo che. "sAMbhaLI' mAM saMbhaLAvanAra koNa che, sAMbhaLanAra koNa che ane zuM sAMbhaLe che, A tripadI vicAraNIya che. zravaNa kAkA (329). Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAvanAra sadguru svayaM che, je nizcayajJAnathI bharapUra che, te samyagRSTine varelA che. zravaNa karAvanAra sadguru jo hAjara na hoya, to zravaNa paNa suzravaNa banI zakatuM nathI. zravaNamAM saddaguru mukhya AdhAra staMbha che. himAlayamAMthI jema gaMgA nIkaLI che, tema samartha sadguru rUpI zikharamAMthI satuzravaNa rU5 vacanAmRtanI dhArA pravAhita thAya che. sAMbhaLanAra paNa supAtra hovo joIe, to ja te zravaNane pacAvIne nizcayajJAna rU5 phaLa meLavI zake che. jo sAMbhaLanAra supAtra na hoya, to te zuM sAMbhaLe che, tevo viveka na hovAthI phUTelA vAsaNamAM pANI na Take tema tenuM zravaNa niSphaLa jAya che. sAMbhaLanAra supAtra, saMbhaLAvanAra saguru ane sAMbhaLavAnI kriyA sudhyAnapUrvaka thAya, A triyoge karI je jJAna prApta thAya, te nizcayajJAnanI zreNImAM Ave che ane nizcayajJAnanI prAptimAM zravaNa paNa eka nimitta che, te spaSTa thAya che. gAthAnuM A bIjuM avalaMbana khUba ja mArmika che. (3) sAdhana - sAdhanamAM baMne prakAranI pravRtti Ave che. pravRtti sAthe nivRtti paNa joDAyelI che. nirjarAnA je hetuo hoya athavA nirjarAnuM je kAraNa bane, tevI ja upAsanA hoya, te badhu sAdhanamAM Ave che. tenI sAthe puNya pravRtti paNa joDAyelI rahe che. sAdhakane huM puNya karuM tevo koI vikalpa ke koI ahaMkAra hoto nathI paraMtu jyAM sudhI yoga che tyAM sudhI yoganI pravRttithI puNyakarma thatAM rahe che. eTale huM puNya choDuM tevo vikalpa paNa hoto nathI. sahajabhAve tenI puNyapravRtti cAlu rahe che, te paNa eka prakAre sAdhananI gaNanAmAM Ave che. ahIM sAdhanano artha sAdhanA, upAsanA, ArAdhanA ke evA koI prakAranA uttama anuSThAna, A badhA kriyAkalApo sAdhana gaNAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke je sAdhana pAparUpa nathI te badhA sAdhana AdaraNIya che ane ArAdhya paNa che. zAstrakAroe sAdhananA vistAramAM Akho AcArakAMDa Ubho karyo che aNuvata, mahAvrata, tapa ArAdhanA, cAritranA bAhyabhAvo, dharmanA samasta anuSThAno sAdhanamAM samAyelA che. sAmAnya manuSya jJAnane ke tattvane jaldI joI zakato nathI ke jANI zakato nathI paraMtu sAdhananuM anukaraNa karIne vyavahArazuddhi karI zake che ane tyArabAda saddagurunI kRpA hoya ke jIvano parama puNyodaya hoya, to tene jJAna prApti paNa thAya che. A kendra upara zAstrakAra kahe che ke jJAna pragaTa thAya, tenI pUrve je sAdhananuM anuSThAna karyuM hatuM, te sAdhana choDI devAnA nathI, jJAna bhale thayuM paraMtu sAdhananI ArAdhanA cAlu rAkhavAnI che. jIvana che tyAM sudhI sAdhana jarUrI che. zuddha sAdhananI ArAdhanA choDI devAthI pApanA ja baMdhana thaI zake che ane azubha kiyA thavAno pUro avakAza upasthita thAya che. sAdhana e bAhya AlaMbana che. kUvAmAMthI pANI levA mATe dorI ane bAlTI sAdhana che paraMtu ekavAra pANI prApta thayA pachI niraMtara pANInI jarUra paDavAnI che to vAraMvAra sAdhanano sahayoga levo Avazyaka banI jAya che. sAdhana e sthUla upakArakAraka dravya anuSThAna che paraMtu yAda rAkhavuM ghaTe che ke dravya anuSThAno bhAva anuSThAnanA janaka bane che. nAma-sthApanA-dravya, A traNe nikSepo bhAva nikSepanA adhikaraNo che. A rIte bhAva nikSepanI jALavaNI karanAra traNe nikSepo vajarya nathI paraMtu ArAdhya (330) Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. tethI ja sAdhako tIrthakara devAdhidevanA nAmano paNa japa kare che ane e ja rIte temanI sthApanA ke temanA koIpaNa upakaraNa pUjAya che. bhakatAmara stotramAM kahyuM che ke he prabho ! je pAdapITha ApanA caraNane dhAraNa kare che, te pAdapITha paNa devone ke Indrone mATe pUjya banI jAya che. darzana paNa eka prakAranuM sthApanA nikSepanuM adhikaraNa che. saMkSepamAM traNeya nikSeponI cUla upAsanA paNa sAdhana koTimAM Ave che. maMtra jApa ke nAma smaraNa paNa sAdhana gaNAya che. kheDUta anAja pedA karavA mATe bahAranI ghaNI kriyAo kare che. jamIna kheDavAthI laIne ropAnuM pAlana kare, tyAM sudhInI badhI kriyAo sAkSAta anAjanI prAptimAM kAraNabhUta che. anAjanI prApti thayA pachI kriyAmAM parivartana Ave che paraMtu sakriyA tyAjya banatI nathI. punaH punaH sAdhananI sAdhanAthI sAdhanamAM paNa parama zudhdhi pragaTa thAya che ane sAdhana divya sAdhananuM nimitta bane che, mATe ahIM sAdhana rUpa AlaMbana te vizALa AlaMbana che. zAstrakAra kahe che ke sAdhanane barAbara jALavI rAkhavAnA che, sAdhana choDI devA paNa pAlave tema nathI. nizcayajJAna thayA pachI vyakita sAdhana choDe to kare zuM? jo sakriyAno tyAga kare, to asakriyA svataH thavA mAMDe che, tethI sidhdhikAre bahu ja vicArapUrvaka sAdhananuM avalaMbana jALavI rAkhavA mATe jJAnIjanone Takora karI che. "pittavadU ja reti gaLadharmI ' AcaraNa rahita ke AcaraNahIna evA koIpaNa dharma jJAnanuM uttama sthAna prApta karI zakatA nathI arthAt jJAnanI koTimAM AvatA nathI. sAdhana te jIva pAsenuM eka uttama hathiyAra che. "vartanaina sIMghane zastra | karma kApavAmAM sAdhanA rUpa sAdhana zastranuM kAma kare che. (4) sAdhana tyAga - A gAthAnuM cothuM AlaMbana sAdhanano tyAga te ghAtaka AlaMbana che. sat pravRtti, apravRtti ane ghAtaka pravRtti, A traNamAMthI sAdhAraNa kakSAmAM satupravRtti uttama che. pravRtti na karavI athavA viparIta pravRtti karavI, te baMne avasthAmAM sAdhanano tyAga hoya che. sAdhanA karavI, te prathama uttama kakSA che. sAdhanA na karavI, te hinakakSA che ane viparIta sAdhanA karavI, te adhamakakSA che. ahIM ApaNe sAdhanatyAga AlaMbanano vicAra karI rahyA che, to temAM hinakakSA ane adhamakakSA, baMnemAM sAdhanano tyAga thAya che. kartavya, akartavya ane viparIta kartavya, A traNa kakSAmAMthI kartavya sivAyanA baMne bhaMga sAdhanahInatAnA vAcaka che. manuSya kayAreka kartavyahIna thavAthI paNa ghAtaka bane che. jema jaMgalanA kinAre Ubhelo koI vyakita jaMgalamAM dAvAnaLa lagAvavA mATenI prAraMbhanI eka nAnakaDI cinagArIne jue che, A cinagArIne cAMpI devAnuM ke dabAvI devAnuM te vyakitanuM sAmarthya che chatAM te vyakita tenuM kartavya bajAvato nathI ane dAvAnaLa bhabhUkI UThe che, jyAre bIjA pakSamAM eka mANasa jaMgalamAM cinagArI mUke che ane dAvAnaLa bhabhUkI UThe che. trIjA pakSamAM eka vyakita cinagArIne bUjhAvI nAMkhe che ane dAvAnaLa rokAI jAya che, A traNa kakSAnA vyakitathI samajI zakAya che ke pUrvanA be vyakitaomAMthI eka vyakitae kartavya pAlana karyuM nathI ane bIjA vyakitae viparIta kartavya karyuM che, A baMnene ghAtaka gaNI zakAya che. baMnemAM sAdhana ke sAdhanAno abhAva dekhAya che, jyAre trIjo vyakita sAdhanazIla hovAthI sAdhana hInatAno zikAra banato nathI. jo ke kartavyahIna vyakita karatAM viparIta kartavya ...(331). Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAlana karato vyakita adhika aparAdhI che ane te ghAtaka paNa che. jyAre prathama kakSA upakArI che, puNyamaya che ane AdaraNIya che. A udAharaNathI sAdhanano tyAga ane tenA pariNAmane samajI zakAya che. mATe siddhikAra kahe che ke "sAdhana tajavA no'ya" arthAt sAdhanano tyAga karavA jevo nathI kAraNa ke sAdhana tyAgathI kartavyahInatA pragaTa thAya che. AvI kartavyahInatA te jJAnInuM bhUSaNa nathI. sAdhanatyAga te zAstrakArane bilakula mAnya ke AvakArya nathI. ' (5) aMtaraMga lakSa - pAMcamuM AlaMbana che aMtaraMga lakSa. sAdhake aMtaraMgamAM nizcayajJAnane pacAvIne rAkhavAnuM che. je vyakitanI pAse eka karoDa rUpiyAnI kiMmatano hIro che, to te chUpAvIne sAmAnya rUpe bAhyakarma kare che, tijorI khola-baMdha kare che. A badhI kriyAkalApa jALave che, paNa mArI pAse hIro che, tema pragaTa karato nathI. hIrAne lakSamAM rAkhIne hIro khovAya na jAya, te rIte badhA kartavyone jALavI rAkhe che, tema jJAnIjana nizcayajJAna rUpa ratnane hRdayamAM rAkhIne vyavahAradharma cukatA nathI, yogya sAdhanano tyAga karatA nathI paraMtu aMtaraMga jJAna kalaMkita na thAya ke vismRta na thAya, zuddha upayoga jaLavAya rahe, te mATe sAvadhAna rahe che. jJAna te gopyabhAva che ane sAdhana te agopya ke pragaTabhAva che. jJAnane lakSamAM rAkhavAnuM che. nAvihinA sAdhanasurA nirAzInA | jo lakSa gumAvI dIdhuM to sAdhana ke asAdhana badhu registAnanI yAtrA jevuM niSphaLa kartavya che tathA te jIvane koIpaNa prakAranI nirjarA na thatAM navA karmabaMdha thAya che. te nirjarAnuM bhAjana banatA nathI. kAraNa ke jJAna thayA pachI paNa zeSakanI nirjarA thAya, te Avazyaka che. mATe kahevuM joIe ke navatarA sIyanazInA niraMtumUnA navA suzIlA | lakSa rAkhavAmAM je catura che, aMtaraMga lakSane jALavI rAkhe che, te saheje sAdhanAraka rahI nirjarAnuM kAraNabhUta bane che ane te suzIla gaNAya che. A rIte aMtaraMga lakSa te sarvottama AlaMbana che. uparyukta pAMce AlaMbana sammilita thavAthI koI sAdhu hoya, gRhastha hoya ke svAdhyAyazIla upAsaka hoya, te badhAnuM jIvana sumadhura banI jAya che. viNAno bajAvanAra vyakita kalAkAra hoya, sUra paNa sAro hoya, vINArUpI sAdhana paNa uttama hoya, vINAnA tAra paNa ucitabhAve kaselA hoya ane yogya samaye te vINAvAdana kare, to te zrotA ane vakatA baMnene mATe AnaMdarUpa banI jAya che, te ja rIte jJAtA rUpI kalAkAra jJAnakalAno dharanAra badhA AlaMbanano svIkAra karI vItarAganI viNA bajAve, to zrotA ane vakatA badhAne mATe kalyANakArI bane che. gAthAnuM saMpUrNa rahasya kartavyaparAyaNatAnI abhivyakita che. AdhyAtmika saMpUTa H gAthAmAM jIvana damanA spaSTa be vibhAga arthAta bAhyabhAva ane aMtaraMgabhAva pragaTa karyA che. bAhya pravRttinI majA tyAre ja che, jyAre aMtaraMga jAgRta hoya, bAhya pravRttinI anusaMzA (anumodana) karyA pachI paNa aMtaraMgane lakSamAM rAkhIne vicaraNa karavuM te gAthAno marmabhAva che. jarApaNa bhaya pAmavAnI jarUra nathI ke aMtaraMga lakSa rAkhavAthI bAhya jIvanamAM truTi Ave athavA bAhya pravRtti ayogya pragaTa thAya. hakIkatamAM to aMtaraMgalakSa pachI ja bAhya pravRtti vadhAre vizuddha, sva-para upakArI tathA svataH nirdoSa AnaMdarUpa banI jAya che. aMtaraMga lakSamAM rAkhI vicaraNa karavuM, temAM saMsthiti karI yogAtIta bhAvamAM rahI yoganuM pravartana karavuM, deha (332) Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che tyAM sudhI deha dvArA ucita karmo thavA devA ane urdhvagAmI gatie cAlatuM rahevuM, tevo ati uttama adhyAtmabhAva A gAthAmAM pragaTa karyo che. adhyAtmano artha evo nathI ke jIvananuM belensa bagADI nAkhavuM. AkhI gAthA Balance of Life nI carcA kare che. jema bhAvamAM samabhAva che tema karmamAM ane vacanamAM paNa samavRtti hovI, samatApUrvaka ke samabhAve karma karavA, te gAthAnuM rahasya che ane A rahasya e ja A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa che. sAkara jema aMdaramAM mIThI che, tema bahAramAM paNa mIThI che, tenI madhuratA sarvavyApI che, tema lakSa ane karmamAM paNa samatulA jALavI rAkhavAnI abhivyakita karIne gAthAmAM karmayoganuM vivaraNa karyuM che. upasaMhAra : atyAra sudhI tattvajJAnano ghoghamAra upadeza cAlato hato, jemAM cha bolanA nirNaya pachI paNa ghaNA AdhyAtmika bhAvo tathA UMca sthitinuM varNana karyA pachI jANe zAstrakArane vartamAna jIvana upara paNa dRSTipAta karavAnuM yogya lAgyuM hoya, te rIte ahIM satkarmanI, savyavahAranI ane ucita sAdhana rUpa sAdhanAnI, A gALAmAM preraNA ApavAmAM AvI che ane kahyuM che ke vicAra ane karmano sumeLa hovo joIe. Ama yogya sAdhana arthAt yogya vyavahAra karavA bAbata prerita karI samAjamAM ucita pravRttine cAlu rAkhavI joIe, tevuM parokSabhAve kathana karyuM che ane sat pravRttine aTakAve tevuM ekAMtika nizcayajJAna arthapUrNa nathI tevI sacoTa abhivyakita karI che. have A ja viSayane lagatI AgAmI gAthA paNa punaH gAthAmAM rahelA anukatabhAvone pragaTa kare che. have ApaNe AgaLanI gAthAno sparza karIe. pApA (333) Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tra gAthA-132 upoddAta - jainadarzana ke jaina samAjamAM ane khAsa karIne dharmAcaraNamAM vyasta rahetA sAdhakomAM zrAvaka samudAya hoya ke sAdhu samudAya hoya, temAM nizcaya ane vyavahAranI carcA mahattvapUrNa sthAna dharAve che ane e ja rIte jainadarzananA tAttvika graMthomAM paNa vyavahAra-nizcayanI vyAkhyA mATe virATa ane vistRta vivaraNa karavAmAM AvyuM hoya che temaja nizcaya ane vyavahAranA AdhAre ja nirNayAtmaka pramANabhUta jJAna-darzanano nyAya karavAmAM Ave che. ema kahI zakAya ke vyavahAra ane nizcaya baMne pramANabhUta trAjavAnI samatulA che. prAmANika nyAya mATe vyavahAra -nizcayanuM avalaMbana parama Avazyaka che. prastuta gAthAmAM ApaNA siddhikAre paNa vyavahAra ane nizcayano ullekha karI vyavahArazUnya nizcaya ane nizcayazUnya vyavahAranI tulanA karI nyAya ApavA spaSTa udghoSa karyo che. nara-nizvaya ekAMtathI, AmAM nathI hela; | ekAMte vyavahAra nahi, baMne sAthe rahela 13 naya-nizcayanI mahattA - siddhikAre sarva prathama nizcaya zabdanI sAthe naya zabdanuM paNa uccAraNa karyuM che. jainadarzanamAM suprasiddha che ke bhagavAna mahAvIranI vANI ke anaMta devAdhideva tIrthakarono je Agama upadeza cAlyo Ave che, te saptabhaMgI ane sakhanayathI pAvana thayelo che. jema sUrya kiraNothI zobhe che. razima vagarano sUrya ke sUrya vinAnI razmio kalpanAthI pare che. ramiyukata jAjvalyamAna sUrya e ja divAkara che ane e ja gaganano dinamaNi che, e ja rIte saptanaya ane saptabhaMgI jaina tattvajJAna rUpI sUryanI prakAza pAtharatI razima athavA kiraNAvelI che. nayavAda vinAnuM darzana ane darzana vinAno nayavAda baMne paraspara apaMga banI jAya che. A apaMgatAnA doSane jainadarzanamAM ekAMtavAda kahevAmAM Ave che. Ameya ekAMta zabda paNa ekano aMta karI bahudraSTino AbhAsa Ape che. bahuvAda bhinna bhinna prakAre nirNaya karI tattvasparza karavAnuM kahe che. nayathI nihALIe padArthanuM bahurUpa, nayanarahita saMbhavita nathI dravyanuM surUpa" naya eka prakAranI budhdhinI ghAra che. A nayavAda manuSyane vyavahAra ane nizcaya sudhI laI jAya che. naya dvArA vyavahAradarzana thayA pachI naya sUkSma tathA sUkSamAma thatAM nizcayanA darzana karAve che. A rIte naya e nizcayanI AdhArazIlA che. mokSazAstramAM paNa lakhyuM che ke pramANanadhAna; ' naya ane pramANathI padArthano nirNaya karavAno che. jema eka pagavALo mANasa cAlI zake nahIM, eka AMkhavALo kANo gaNI zakAya, eka hAthe namaskAra thaI zake nahIM ane eka dravya bIjA dravyano saMyoga na kare, tyAM sudhI abhinava paryAya udbhUta thAya nahIM, tethI mArA (334) Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAge che ke ekAMtavAda te apaMgavAda che. ekAMtathI thayelo nirNaya apUrNa hoya che, mATe jainadarzana ekAMtavAdanuM utthApana karI anekAMtavAdanI sthApanA kare che. jema anekAMta te darzanano prANa che, tema adhyAtmano paNa prANa che. adhyAtmazAstramAM paNa ekAMta AdaraNIya nathI, mATe A gAthAmAM vizALa AtmasidhdhinuM vivaraNa karyA pachI ekAMtavAdano bharapUra anAdara karavAmAM Avyo che ane nizcaya tathA vyavahAra sAthe rahe, tema spaSTa jaNAvIne nizcaya ane vyavahArano saMpUrNa samanvaya karyo che. eTaluM ja nahI paNa baMnenA sama prayoganI himAyata karI che. mATe kahe che ke "naya nizcaya ekAMtathI AmAM nathI kahela' AmAM nathI eTale kayAM nathI? ApaNA darzanamAM. ekAMta arthAt ekalo naya, ekalo nizcaya ke ekalo vyavahAra, enI sthApanA karavAmAM AvI nathI. AmAM eTale AtmasidhdhimAM ame paNa ekAMte kahyuM nathI ane AmAM eTale A jainadarzanamAM tIrthakaroe ekAMte kahyuM nathI. ame paNa kahyuM nathI ane bhagavAne paNa kahyuM nathI. AtmasidhdhimAM paNa kahyuM nathI ane AgamamAM paNa kahyuM nathI. naya-nizcayano ke vyavahAra-nizcayano ekalo upadeza ApavAmAM Avyo nathI. AgaLa cAlIne kahe che ke ekAMte vyavahAra paNa saMbhavita nathI ane ekAMte nizcaya paNa saMbhavita nathI. vyavahAra ane nizcaya baMne sAthe rahe che ane jo sAthe hoya to ja te jJAnamArga, nyAyamArga ke nItimArga banI zake che. anyathA ekalo vyavahAra ke ekalo nizcaya ajJAnamArga, anyAyamArga ke anItimaya mArganuM kAraNa bane che. juo to kharA ! samanvayamAM triguNa che ane asamanvayamAM tridoSa che. vyavahAra ane nizcaya sAthe rahe, to jJAna, nyAya, nIti, A triguNAtmaka bane che ane alaga paDe to ajJAna, anyAya, anIti, A tridoSAtmaka bane che. ekAMtavAda jema adhyAtmamAM anarthanuM mULa che, tema vyavahAramAM paNa anItinuM mULa che. vadhAre UMDu utaravAthI spaSTa jaNAze ke A ekAMtavAda ja rAgadveSanuM mULa bane che. ekAMkI dRSTi kAM rAgane janma Ape, kAM dveSane janma Ape. vyavahAra ane nizcaya baMnenI hAjarI na hovAthI samatulA jaLavAtI nathI paraMtu asamanvaya Ubho thAya che ane baMne sAthe rahevAthI rAgadraSTi ane dveSadraSTino laya thatAM samadraSTino uddabhava thAya che. samabhAva te jJAnano ke cAritrano prANa che. samabhAva vagaranI ArAdhanA virAdhanA banI jAya che ane rAga-dveSanuM kendra banI jAya che, eTale A gAthAmAM ekAMtavAdano bharapUra parihAra karavAmAM Ave che. zAstrakAra kahe che ke ame naya-nizcayano ekAMte ullekha karyo nathI ane e ja rIte vyavahArano paNa ekAMte ullekha karyo nathI. mALAmAM jema doro ane maNakA che, tema jJAnanI mALAmAM vyavahAra te doro che ane nizcaya te maNakA che. have ApaNe vyavahAra nizcayano keTakeTalI rIte paraspara saMbaMdha che, teno paNa vicAra karaze. te baMne sAthe rahe che ema kahyuM che, to kevI rIte sAthe rahe che? kAraNa-kAryarUpe, sAdhya-sAdhana rUpe ke samakAlIna sthitithI ItyAdi ghaNA dArzanika prazno ubhave che. vyavahAra ane nizcaya kramika che ke samakAlIna che? Ama tAttvika dRSTie bahu ja vicAraNIya che. ApaNA zAstrakAranA eka eka vacana skUla ane sUkSama baMne bhAva upara sAthe prakAza nAMkhatA hoya che. gUDha, gaMbhIra ane gopyabhAvo sAthe agopyabhAvonuM paNa kathana kare che. ApaNe tenA upara dRSTipAta karavA prayAsa karazuM. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAra ane nizcayano samayoga : tattvataH vicAratA ema lAge che ke baMne prakriyA svataMtra che. nizcaya te jJAnAtmakabhAva che. jyAre naya zabdano artha jJAna thAya che ane badhA naya jJAnAtmaka che paraMtu A nayano pravAha sAmAnyathI vizeSa tarapha DhaLato hoya che, skUla nirNayamAMthI sUkSma nirNaya sudhI pahoMce che ane jyAre sUkSma nirNayanI bhUmikA zarU thAya che, tyAre jJAna nizcayAtmaka bane che hakIkatamAM nizcayanayathI padArthanuM svarUpa jANavA maLe che. A rIte naya svayaM nizcayarUpa bane che. ane Avo nizcayAtmaka naya tattvasparzI hoya che. khetaramAM ugelA kamodanA dANAne vyavahAra dRSTie cAvala kahevAmAM Ave che paraMtu nizcaya dRSTivALo chIlakAne chUTA pADe che ane kamodane cokhA na kahetA cokhAne ja cokhA kahe che. nizcayanI dRSTimAM vyavahAranaya asatya nathI paraMtu nizcaya tene sthUlabhAve jue che. A dRSTie nizcayanaya vyavahArano anAdara karato nathI. uparanA vivecanathI spaSTa thAya che ke vyavahAra ane nizcaya te eka prakAre kramika vikAsazIla jJAnanI dhArA che. jo nizcaya vyavahArano anAdara kare, to vyavahAra kAMI asatya thato nathI paraMtu zAstrakAra tene nizcaya na kahetA nizcayAbhAsa kahIne ajJAna koTimAM mUke che. sAthe rahevAno artha e che ke paraspara baMne naya ekabIjAno anAdara na kare, paraspara ekabIjAne asatya na kahe. jo paraspara baMne ekabIjAno anAdara kare, to baMne jJAna maTIne ajJAna koTimAM cAlyA jAya che. jema nizcaya vyavahArano anAdara karato nathI, te ja rIte vyavahAra paNa nizcayano anAdara karato nathI. vyavahAra be prakArano che. (1) phakata vyavahAra jene haju nizcayanuM jJAna thayuM nathI. ane (2) vyavahArajJAna svayaM vyavahArane paNa jANe che ane nizcayane paNa jANe che. Ama baMne vyavahAramAM eka vinayabhAvathI ane eka jJAnabhAvathI nizcayano Adara kare che arthAt vyavahAra ane nizcayano samanvaya jaLavAI rahe che. A che kramika vyavahAra-nizcayano udbhava. kramika hovA chatAM sAthe rahe che tema kahevAno artha e che ke baMnemAM samayoga rAkhavAno che. mALI kerInI baMne avasthAnI jALavaNI kare che. kAcApaNuM ane pAkApaNuM, baMne kramika che. chatAM mALInI dRSTie baMne samayogI che, AdaraNIya che. A rIte jJAnanI kAcI avasthA ane paripakava avasthA baMne padArthanA nirNayamAM samayogI che. arthAt baMne dRSTi kramika hovA chatAM jJAnanI dRSTie samAnAdhikaraNa hovAthI baMne sAthe rahe che tema kahevuM ucita che. - vyavahAra-nizcayano kArya-kAraNa saMbaMdha vyavahAra sthUla jJAnAtmaka hovA chatAM ane nizcaya sUkSma jJAnAtmaka hovA chatAM baMnenI hAjarImAM kramazaH vyavahArajJAnanA prabhAve je kAMI sthUla pravRtti thAya che, tene paNa vyavahAra kahevAmAM Ave che ane e ja rIte sUkSma jJAnanA prabhAvathI je sUkSma yogonI pravRtti thAya che tene upalakSaNathI nizcaya kahevAmAM Ave che. mATe ahIM dhyAna rAkhavuM ghaTe che ke baMne jJAnAtmaka hovA chatAM kriyAtmaka rUpe paNa vyavahAra-nizcayano bheda karavAmAM Ave che. nizcaya te eka prakAre vyavahAramAMthI udbhUta thayeluM tenuM uttama phaLa che. jyAM zuddha vyavahAra hoya, tyAM nizcayano janma thAya che ane jyAM zudhdha nizcaya che, tyAM zudhdha vyavahArano paNa janma thAya che. A rIte nizcaya vyavahAramAM kAraNa kArya jevo paNa saMbaMdha che. upAdAnakAraNa ane kAryane jema judA pADI zakAtA nathI, tema sadyavahAra ane nizcayane paNa jUdA pADI zakAtA (339) - Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI, mATe zAstrakAre A gAthAmAM baMnene samabhAvI kahyA che ane te vAstavika sidhdhAMta che. nizcayanA AdhAre vyavahArano apalApa kare, te vyavahAra ane nizcaya, baMnene khaMDita kare che.' vyavahAra-nizcayano sAdhya sAdhana saMbaMdha nizcayajJAna jo niyAbhAsa hoya, to te sAdhanano tyAga kare che. jema dUdha uttama na hoya to uttama dahIM banatu nathI ane auSadhi uttama na hoya to lAbhane badale vikAra thAya che, hAni pahoMce che. te ja rIte nizcaya jo vastutaH nizcaya na hoya, to te anaitika pravRttinuM bhAjana bane che. sAdhana te naitika pravRtti che ane nizcayajJAna te A pravRttinuM janaka che. A rIte jotAM nizcayarUpI sAdhya ane vyavahArarUpI sAdhana, baMnemAM sAdhya sAdhana jevo saMbaMdha che. sAdhyanI hAjarImAM ke sAdhyanI upalabdhi thayA pachI je sAdhana, sAdhanarUpe hatuM, te sAdhanane tarachoDI devAnuM nathI paraMtu te jaLavAI rahe te mATe A gAthAmAM sAdhanane na choDavAnI vAta karI che. Ano bhAvArtha e che ke sAdhya arthAt nizcaya parama sAdhyarUpe pariNata thatAM sAdhana svayaM chUTI javAnuM che paraMtu te kALalabdhi prApta thayA pahelA ke parama sAdhyanI prApti thayA pahelA sAdhanane paNa jALavI rAkhavAnA che. sidhdhAMta evo che ke jIvananI kriyAtmaka sAdhana avasthA be prakAre pariNata thayA kare che. (1) zudhdha sAdhana rUpe pariNAma pAmI puNyano baMdha kare che athavA (2) te sAdhana rUpa na rahetA tyAga ane vairAgyathI dUra rahe, to adhArmika kriyAne kAraNe pApano baMdha thAya che. sAdhaka AtmajJAnamAM ramaNa kare che, tyAre te zubha pravRttiomAM vyasta rahe che ane jJAnamAM ramaNa na kare, to azubha pariNamana thAya che, mATe zAstrakAra kahe che ke nizcayajJAna pachI sAdhana rUpa zubha pravRttino tyAga karavo yogya nathI. - gAthAmAM naya, nizcaya be zabdano prayoga karyA che. zravaNa karatAM ema lAge ke ekAMte nayane paNa grahaNa na karavo ane ekAMte nizcaya paNa grahaNa na karavo. gAthAmAM A jAtano dhvani hovA chatAM hakIkatamAM A artha barAbara nathI paraMtu ekAMte nayanizcayane grahaNa na karavo ane ekAMte vyavahArane paNa grahaNa na karavo, tevI spaSTa abhivyaMjanA che. ahIM naya--nizcaya zabdane chUTA pADavAnA nathI. naya-nizcaya ema kahevAno artha e che ke nayanA kAraNe nizcaya utpanna thAya che ane nizcaya nayane AdhArita che. je kAMI nirNayo thAya che te badhA bhinna bhinna nayanA AdhAre hoya che. nayavAda rahita saMpUrNa pramANa jJAna to kevaLajJAna ja hoI zake che. jyAM sudhI kevaLajJAna nathI, tyAM sudhI nizcayAtmaka zuddhajJAna koIpaNa nayane Azrita che. jeTalA khaMDa jJAna che te badhA naya pratiSThita che. eTale ahIM zAstrakAre bahu ja samajaNapUrvaka nizcayanI pahelA naya zabda joDayo che ane naya-nizcaya ema kahyuM che. nayane Azrita thayelo nizcaya vyavahAranuM ullaMghana karato nathI. A gAthAnuM mukhya abhidheya che ane A kathana vyavahAra ane nizcaya baMnene sAthe rAkhavA mATe spaSTa karavAmAM AvyuM che. baMne sAtha rahela mAkhaNa ane ghI baMne sAthe rahela che. ghI te mAkhaNanI zuddha pragaTa avasthA ane mAkhaNa tenI skUla avasthA che. mAkhaNane choDIne ghI upalabdha thatuM nathI. ghI nI prApti thayA pachI paNa mAkhaNa Adarane pAtra che. phUla ane sugaMdhane chUTA pADI zakAtA nathI. baMne sAthe rahe che te ja rIte vyavahAra ane nizcaya sAthe rahe che. jyAM dravyonuM jJAna che tyAM ja (337) - Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyonI sUkSma pariNatinuM jJAna udbhavI zake che. jA dravyonuM jJAna na hoya to tenI vizeSa pariNatinuM jJAna thaI zakatuM nathI. dravyanuM jJAna ane dravyanI pariNatinuM jJAna sAthe rahe che. jJAnano je kramika vikAsa che temAM sAmAnya budhdhi ane vizeSa budhdhi arthAt sakalAdeza ane vikalAdeza sAthe rahe che. ahIM zAstrakAranuM maMtavya che ke vyavahArajJAna ane nizcayAna, te baMne jJAnanI kramika avasthA hovAthI tene chUTA pADI zakAtA nathI. baMne sAthe rahela" ema kahIne siddhikAre spaSTa uccAraNa karyuM che ke baMne sAthe rahe che. jema ghaDo ane pATIne jUdA pADI zakAtA nathI. jyAM ghaDo che, tyAM mATI che, ane jyAM mATI che tyAM ghaDAnI bhajanA che. arthAt sUkSma rUpe, apragaTa rUpe mATImAM ghaDo che. ghaDo te tenI pragaTa avasthA che ane ghaDAnI mATI te tenI apragaTa avasthA che, te baMne sAthe rahe che. A badhA udAharaNo samajavA pUratA che. zuddhatarkanA nyAye vyavahAra ane nizcaya sAthe rahe che, tema kahevAno artha eTalo ja che ke sAmAnya pariNati ane vizeSa pariNati samabhAvI che. vizeSa pariNati te nizcaya che ane sAmAnya pariNati te vyavahAra che, mATe ekAMta dRSTikoNathI koI ema kahe ke nizcaya te nizcaya che, tene vyavahAra sAthe kAMI levAdevA nathI athavA vyavahAra naya ema kahe ke ahIM ja jJAnanI sImA pUrI thAya che. nizcaya jevuM bIjuM koI jJAna nathI, to A ekAMta kathana yogya nathI, tevI A gALAmAM spaSTa sthApanA karavAmAM AvI che. ekAMtano artha - ekAMta eTale eka draSTie jJAnano aMta karI levo. eka draSTie svIkAra karI AgaLa na vadhavuM. "ekano aMta' te pramANe artha thato nathI. dravya mAtra eka hoya che, ekano aMta thaI zakato nathI. ekAMta zabdano artha baudvikabhAve levAno che. eka eTale eka rIte, eka dRSTithI, eka prakAranuM vidhAna karavuM ane A vidhAnAtmaka jJAnane vikSipta na thavA devuM, jeTaluM jANyuM che, tyAM ja jJAnano aMta karavo, tene ekAMta kahe che. padArtha pote eka che paNa tenA guNadharmo saMkhyAtIta che. have koI dRSTA eka guNadharmane pakaDI bAkInA guNadharmone jANyA vinA tyAM ja padArthane sImita karI de, pote badhu jANI lIdhuM che, tevA ahaMbhAve bAkInA jJAnano cheda uDADe, eka guNane jANyA pachI bAkInA jJAnano aMta kare, tene ekAMta kahe che. "aMta' zabda "eka nI sAthe saMyukata nathI paraMtu eka dRSTie, ekarUpa jJAna thayA pachI bAkInA jJAnano aMta kare che, mATe tene ekAMta kahe che. teno dhvani evo che ke te ekano aMta kare che, yathArthabhAva e che ke te eka pachI bIjAno aMta kare che athavA ekane aMte aTakI jAya che arthAt aMtano artha cheDo karavAmAM Ave che, tethI ekanuM jJAna thayA pachI eka ja cheDo pakaDI rAkhe, tene paNa ekAMta kahI zakAya. tAtparya e che ke saMpUrNa artha pragaTa na thAya, tyAM sudhI aTakavAnuM nathI. aneka draSTie nirNaya kare, tene anekAMta kahe che. Ama ekAMta ane anekAMta, eka aMza ane ghaNA aMza tevo bhAva pragaTa karI, eka aMzanuM jJAna karI aTakI javuM, bIjA aMzonA jJAnano aMta karavo, te ekAMta che. jo ke anekAMtamAM paNa aMta zabda Ave che. te aMta ekAMtanA viparyayathI lakhAyo che. hakIkatamAM to eka pachIno aMta anarthakArI che, tema aneka pachIno aMta paNa anarthakArI che. vAstavika zabda anaMta che. zuddha zabda anekAnaMta banavo joIe. kevaLajJAnane paNa anaMtajJAna kahyuM che, te aMtavALuM jJAna 338) gAya Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. aMta zabda jJAnanI mayAdAne sUcita kare che ane anekAMtavRSTi kevaLajJAna sudhI pahoMce che, to tene aneka saMtavALuM kema kahI zakAya ? - vyAkaraNa draSTie anekAMta zabdano prayoga che, te svayaM anekAMta nathI paraMtu je ekAMta nathI te anekAMta che. A rIte ekAMtanA viparyayane sUcita karavA anekAMta zabdano prayoga thAya che. anekAMtamAM anekano aMta nathI paNa ekAMtano aMta che. astu. A zabdamImAMsA samajavA mATe lakhI che paraMtu anekAMta zabda ghaNo prasiddha thaI gayo che ane teno marma paNa lagabhaga suprasiddha che. siddhikAre paNa ekAMtavAdano pratirodha karyo che eTale sahaja samajAya che ke anekAMtadraSTithI samabhAvanI niSpiti thAya che, jyAre ekAMtavRSTi rAga-dveSanuM kAraNa bane che. zAstrakAranuM maMtavya to gAthAthI spaSTa thAya che ke ekAMta vyavahAra saMbhavita nathI. vyavahAra paNa nizcaya garbhita che. jyAM nizcaya che tyAM vyavahAranuM astitva svAbhAvika che. hakIkatamAM vyavahAra ane nizcaya baMne sAthe rahe che ane sAthe ja hoya che paraMtu vyakti buddhinI aparipakavatAthI athavA AgrahabuddhithI bauddhika rIte ekAMta pakSano Agraha rAkhe che. A rIte ekAMtavAda phakata budhdhigarbhita hoya che. vyaktino bauddhika vikAsa thavAthI tene vyavahAra ane nizcaya baMne pratyakSa thAya che. bahumukhI draSTi te anekAMta dRSTi che ane jo Agraha na hoya to jJAnano svabhAva bahumukhI che, jJAnanA baMne nayana (netra) khUle che. jene jainadarzanamAM dravya draSTi ane paryAya draSTi kahe che athavA dravyadraSTimAM nAma, sthApanA, dravya, traNa nikSepano samAveza thAya che. jyAre nizcaya te bhAva lakSI che. jyAM nAma, sthApanA ane dravya nikSepa hoya, tyAM ja bhAvanI utpatti thaI zake che ane jyAM bhAva utpanna thato hoya tyAM dravya ke sthApanA, ItyAdi nikSeponuM astitva hoya che. bhAvanI pUrva avasthAmAM paNa nikSepo racAya che ane uttara avasthAmAM paNa nikSepanI racanA thAya che. mATI rUpI dravyamAM ghaTa rUpI bhAvanuM Agamana thAya che ane ghaTarUpI bhAvano vilaya thatAM tenI uttara avasthAmAM paNa mATI jaLavAI rahe che. A rIte bhAva ane dravyano saMbaMdha atUTa che. nizcaya te bhAvagrAhI che ane vyavahAra te dravyagrAhI che. jo dravya ane bhAvano saMbaMdha atUTa che to nizcaya ane vyavahArano saMbaMdha paNa atUTa che. AkhyAna karanAra vyakita koI eka tRSTinA abhAve ekAMtavAdanuM kathana kare che. kahevAnuM tAtparya e che ke kathanamAM ekAMtavAda che, tyAM paNa hakIkatamAM ekAMtanuM astitva hotuM nathI. ApaNA zAstrakAre paNa A vAtano svIkAra karyo che ane kahyuM che ke "AmAM eTale amArA kathanamAM ekAMtavAda kahela nathI. mATe koI AtmasiddhinI gAthAno artha ekAMtavAda na karatAM ame je ubhayavAda kahyo che, te kathana upara dhyAna ApavAnI jarUra che. zAstrakAre svayaM svIkAra karyo che ke amArA kathanamAM ekAMtavAda nathI. kathanamAM nathI eTaluM nahIM paraMtu ekAMte vyavahAra thaI paNa zakato nathI. eTale cothA padamAM kahyuM che ke baMne sAthe rahela amArA kathanamAM baMneno sahabhAgI samAveza karyo che. Atmasiddhine ekAMtavAdathI anyAya na thAya ane temAM kayAMya koI ekAMta vyavahAranuM dUSaNa UbhuM na kare, mATe nizcaya ane vyavahAranI sAthe (339) pArA hakakakakakakakaDa Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthApanA karI che. AtmasiddhizAstra AdhyAtmika graMtha hovA chatAM vyavahArika nItimArganuM anusaraNa paNa eTaluM ja mahattvapUrNa che, ema sUcave che. gAthA ubhayapakSa upara barAbara vajana rAkhI baMnenI AvazyakatA sUcave che chatAM paNa ApaNe eka gUDha rahasya dhyAnamAM rAkhIe. vyavahAra ane nizcaya sAthe hovA chatAM baMnenuM mUlya samAna nathI. nizcaya e AdhyAtmika dRSTie ghaNuM mUlyavAna jJAnathana che. jyAre vyavahAra bAhya dRSTie mUlyavAna che paraMtu aMtaraMgamAM vyavahAra alpa mUlyavAna che. sonAmAM jaDeluM motI sonAnI sAthe rahe che chatAM baMnenuM mUlya barAbara nathI. motInuM mUlya jhaverAtanI kakSAmAM jAya che, jyAre sonAnuM mUlya dhAtunI kakSAmAM jAya che. motIne rAkhavA mATe sonuM AdhArabhUta banyuM che paraMtu AdhAra hovA chatAM te Adheya jeTaluM mUlya dharAvI zakatuM nathI ane sonA vagara motI paNa nirAdhAra che. eTale adhikaraNanI dRSTie sonu paNa ghaNe aMze mUlyavAna che. A udAharaNathI spaSTa thAya che ke nizcaya ane vyavahAra sAthe hovA chatAM mUlyanI dRSTie potapotAnuM svataMtra mUlya dharAve che. nizcaya te AdhyAtmika hIro che ane vyavahAra te sAMsArika svarNa che. jyAre kuvyavahAra te kathIra jevuM che... astu. ahIM ApaNe baMnenA sAthe rahevAnuM mArmika vivecana karyA pachI ane tenuM mUlyAMkana bhinna bhinna prakAre karIne gAthAnuM rahasya pUrNa karIe. AghyAtmika saMpUTa : gAthAmAM nizcaya ane vyavahAranI sthApanA hovA chatAM teno AdhyAtmika saMpUTa nirALo che. parokSabhAve e kathana spaSTa thAya che ke nizcaya ane vyavahAra, te baMne eka prakAranI dRSTi che paraMtu te baMne dRSTino dRSTA nirALo che. te dRSTino svAmI hovA chatAM dRSTithI pare nizcayAtIta ke vyavahArAtIta che. jyAM anaMtano udbhava thaze, tyAM A zAMta sRSTi potAnuM kArya pUruM karI jIvane anaMtanuM avagAhana karAvaze. ravIndranAtha TAgora jevA vizvakavi paNa sahaja bhAve kahI gayA che ke jyAre mArI kAvyakaLA utkRSTa biMdu para pahAMcI, tyAre huM sasImamAMthI asImamAM cAlyo gayo, to kharekhara ! A baMne dRSTi jIvane eka sImAnA utkRSTa biMdu sudhI laI jaI asImanA darzana karAve che, asImanuM avagAhana karAve che. tAramAM baMdhAyelo pataMga tAra tUTI javAthI anaMta AkAzamAM UDI zake che, tema dRSTi rUpI dorIthI mukata thayelo jIva anaMta svarUpano AnaMda laI zake che. gAthAe baMne dRSTinI sthApanA karI hRSTAne samajavAno IzAro karyA che paraMtu tenAthI AgaLa javAnA mArgano avarodha karyA nathI. A avarodhano abhAva te ja A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa che. upasaMhAra : atyAra sudhI AtmasiddhizAstra bhinna bhinna dRSTikoNathI AtmatattvanI vivecanA karavAmAM tatpara hatI paraMtu pAThaka ekAMtavAdI na bane, te bAbata spaSTa mArgadarzana karavAnI AvazyakatA hatI. zAstrakAra samaje che ke nizcaya ane vyavahAra te jJAnanI sAcI samatulA che. A samatulAnuM ullaghana na karavuM, te amAruM spaSTa dhyeya che, tethI A gAthAmAM AtmasiddhinuM kathana keTaluM vyApaka che ane baMne rIte jJAnamArga ane vyavahAramArganuM avalaMbana kare che, teno (340) Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spaSTa khyAla Apyo che. ApaNI kahevata che ke "eka hAthe tALI paDatI nathI, te ja rIte hindImAM paNa kahevata che ke, atA vanA mAruM nahIM paDa satA che ! - zAstrakAranA kathananuM tAtparya e che ke jJAna paNa ekAMtavAdI hovAthI athavA eka draSTi hovAthI padArthano nirNaya karI zakatuM nathI. jJAnamAM paNa aMza-aMzIbhAva che. zAna eka aMzano sparza karIne ghaNA aMzone sparza kare che, tethI jJAnamAM paNa aMzajJAna ane aMzI jJAna, tevo bheda niSpanna thAya che. padArthamAM jema aMza-aMzI che, tema jJAnamAM paNa aMza-aMzIjJAna rUpa dvividhabhAva che. jJAnanuM je dvividha rUpa che, te satyasparzI che. aMzajJAnane pUrNa jJAna mAnavuM, te ajJAna che, eTale A gAthAmAM mahattvapUrNa siddhAMtano ullekha karI ubhayavAdanA bAna sAthe upasaMhAra karyo che paNa sAthe sAthe eka prazna paNa mUkI jAya che, ke vyavahAra paNa sadoSa-nirdoSa hoya zake che ane nizcaya paNa viparItabhAvane bhajI zake che. to A baMne praznanA javAbane anusaratI AgaLanI gAthAno have ApaNe upodghAta karIe. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-133. upodaghAta - vyavahAra kahevAthI vyavahAranuM nirdoSa rUpe pragaTa thatuM nathI, te ja rIte nizcaya mAtra bolavAthI nizciyanA baMne pAsA abhivyakata thatA nathI. jema sikkAnI be bAju hoya che, tema koIpaNa bhAvanA dvividha rUpa astitva dharAvatA hoya che. mANasa kahevAthI samajavuM ghaTe che ke te sajjana che ke durjana ? pANI bolavAthI samajavuM ghaTe che ke pANI nirmaLa che ke gaMdu che ? sAmAnya nAmamAM padArthanI avasthA ane duravasthA, baMneno bodha sAthe hoya che. eTale upadeza vakhate tenuM vibhAjana karavuM bahu ja Avazyaka hoya che, A gAthAmAM nizcaya ane vyavahAranuM vibhAjana karyuM che, ame paNa tenuM vibhAjana karazuM. prastuta gAthAmAM A jAtanA vibhAjananI spaSTa abhivyakita karI jJAna thayA pachI paNa je zubhAzubha bhAvo varte che temAM azubhanI vyAvRtti karavA ane je zubha karma thAya che teno Adara karavA sAdhaka AtmAe samajaNa rAkhavI ucita che, gAthAmAM saraLa zabdomAM taviSayaka samajaNa ApI che. gacchamatanI je kalpanA, te nahi savyavahAra; bhAna nahi nijarUpanuM, te nizcaya nahi sAra I 133 II gacchamatanI je kalpanA. jainazAstromAM niSedhAtmaka zailIthI upadeza ApavAnI prathA che, te rIte A gAthAmAM je sadvyavahAra nathI teno ullekha karyo che. gAthAnA zabdothI spaSTa thAya che ke vyavahAra be prakAranA che. (1) sadvyavahAra ane (2) asavyavahAra. savyavahArano sIdho saMbaMdha satkarma sAthe joDAyelo che paraMtu jemAM sad asahno vicAra na hoya phakata potAnI mAnyatAnA AdhAre AcAra-vicAranI sthApanA karI hoya athavA satkarmanI maryAdArahita koI rUDhi ke gaccha-matathI saMbaMdhita hoya tevA anupayukata ayogya AcaraNane savyavahAra mAnI teno Agraha rAkhavAmAM Ave, to zAstrakAranuM maMtavya che ke gaccha ane matanA AdhAre niSpanna thayelA AcAra-vicArane savyavahAra na kahevA joIe. ahIM je savyavahAra nathI teno spaSTa ullekha karyo che. bhAratanA saMpradAyomAM zAstronA AdhAre ke mAnyatAnA AdhAre hiMsAvAda, mAyAvAda ke evA koIpaNa trAsadAyaka AcaraNo vizALa pramANamAM astitva dharAve che ane saMpradAyanA AgrahathI viSaya-kaSAyanuM poSaNa karavAmAM Ave che paraMtu AdhyAtmika draSTie mohapraNita, kaSAyapraNita ke modAdi AsakitathI thatAM bhogAtmaka karma hoya, to te karmone vyavahAra kahI na zakAya. je karmanA mULamAM kaSAya che te karma azubhakarma che ane azubha yoga pApabaMdhananuM kAraNa bane che. gacchano Agraha ke koI mata mAnyatA pApakarmone ujaLA karI zakatA nathI. kolasAne dhovAthI ujaLo thato nathI. tema mAnyatAne AdhAre karmo satkarmo thatAM nathI ane teno vyavahAra paNa savyavahAra thato 342), Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. jayAM asatu vyavahAra che, tyAM mokSamArganI vAstavika upAsanA hotI nathI. AgaLa cAlIne zAstrakAra kahe che ke je sAdhaka athavA je saMpradAyo AtmatattvanI ke zuddha caitanyanI vyAkhyA karI zakatA nathI, Atmadravya zuM che, tenuM bhAna paNa thayuM nathI ane AtmadravyanA mULabhUta svarUpane choDIne je kAMI jJAnacarcA thAya che ke vicAraNA thAya che, te sArabhUta jJAna nathI. sArabhUta jJAna te ja nizcayajJAna che. gAthAmAM jyAM savyavahAra paNa nathI ane nizcayajJAna paNa nathI, A baMne kendrono ullekha karyo che. AtmasiddhinI pUrvanI gAthAomAM nizcayajJAna zuM che ? tenuM to ghaNuM ja vistRta varNana ApavAmAM AvyuM che paraMtu savyavahAra zuM che? tenuM vivecana maryAditarUpe ApavAmAM AvyuM che. A gAthAmAM paNa savyavahAra zuM che? teno ullekha na karatAM sadvyavahAra zuM nathI? teno niSedha rUpe ullekha karyo che. jyAM sudhI manuSya asavyavahArathI avagata na thAya, tyAM sudhI sadvyavahAranI prApti durlabha hoya che. vyakti loTAmAM rahelA gaMdA pANIne oLakhI le, tyAre ja teno tyAga karI loTAmAM nirmaLa pANI bharavA koziSa kare che paraMtu jo gaMdA pANIne nirmaLa pANI mAnI le, to tenI bhayaMkara avadazA thAya che. zAstrakAranuM maMtavya che ke jyAM sadvyavahAra nathI, te praNAline khAsa dhyAnamAM levAnI AvazyakatA che. e ja rIte korI vAtomAM AtmajJAna hotuM nathI, te praNAline paNa samajavAnI jarUra che. AtmasiddhinA prAraMbhamAM kRpALu gurudeve je vAta uccArI hatI ke koI kriyAjaDa thaI rahyA zuSkajJAnamAM koI', A hakIkatano A gAthAmAM pharIthI vidhivat ullekha karavAmAM Avyo che. pharI e ja vAtane bIjA zabdomAM mUkavAmAM AvI che. hakIkatamAM jyAM savyavahAra nathI tyAM kriyAnI jaDatA che ane jyAM AtmajJAna nathI tyAM zuSkajJAnanA arthAt korI vAtonA thothA che. A rIte siddhikAra svayaM prAraMbhamAM je vAtanuM uccAraNa karI gayA hatA, tenuM ja ghaNI gAthAomAM vistArathI vivecana thayA pachI A gAthAmAM tenuM parisamApana karavAmAM AvyuM che, tema ja pragaTa rIte kahyuM che ke gaccha ane saMpradAyonA je vyakitaomAM savyavahArano abhAva che, te badhA kriyAjaDa thaI rahyA che ane jyAM AtmajJAnano abhAva che te badhA sArahita niHssAra carcA karI registAnamAM yAtrA karI rahyA che. kriyAnI jaDatAmAM savyavahArano abhAva che ane lUkhI carcAomAM AtmajJAnano abhAva che, tethI te zuSkajJAnI che. gAthAnuM A sthUla maMtavya athavA sIdho bhAvArtha pragaTa karyA pachI ApaNe A gAthA upara UMDAIthI thoDuM tAttvika vivecana paNa karazuM. gaccha ane mata - gaccha e ghaNo sthUla zabda che paraMtu AtyaMtara vRSTie vicAra karatAM gacchano janma eka bauddhika draSTithI niSpanna thAya che. jema mana, vacana, kAyAnI pravRtti niraMtara thavAthI tenA paNa eka saMskAra janme che, jene dezI bhASAmAM Teva kahevAya che. saMskAranI eTalI prabaLatA hoya che ke manuSyanI IcchA ke anIcchAnI paravAha karyA vinA saMskAranI prabaLatAthI karma Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thatuM rahe che. jema yoga dvArA skUla saMskAra utpanna thAya che, tema yogathI para evI adhyavasAyajanya buddhi paNa punaH punaH AvRtti thavAthI saMskArane janma Ape che. A bauddhika saMskAranI graMthI eka prakAre buddhijanya gAMTha che ane A gAMTha dhIre dhIre majabUta thatI jAya che. jemAM vicAranI, tarkanI ke nyAyasaMgata jJAnanI upekSA hoya che. jema kapaDA upara paDelo raMga DAgha utpana kare che, koI mANase ApelI gALa sAMbhaLanAra mANasa bhUlI zakato nathI. te ja rIte A kalaMkita thayelI AgrahavALI buddhi utpanna thayelI graMthInuM ullaMghana karI zakatI nathI, AvI graMthI rU5 buddhi gacchanuM bIja bane che. AvI graMthIvALA, samakakSAvALA manuSyo paraspara ekatra thAya che, tyAre gacchanuM eka skUla rUpa pragaTa thAya che. jo A graMthI sadbhAvonA AdhAre utpanna thayelI hoya, to gaccha sughaDa hoya zake che. varanA prAyaH gacchamAM matAgrahano janma thAya che. ahIM ApaNA siddhikAre paNa gaccha sAthe mata zabda mUkayo che. gaccha e bhautika saMgaThana che paraMtu temAM matAgraha AvavAthI buddhi nirmaLa rahI zakatI nathI. jema mAkhaNamAM kITu bhareluM che, tema gacchamAM matAgraha melarUpe astitva dharAve che. Avo utpanna thayelo gaccha potAnI anukULatAnA AdhAre athavA AMtarika viSaya-kaSAyane sthAna ApI eka AcAra vyavasthA UbhI kare che, jemAM bhagavAna mahAvIranI ke jainadarzananI ke anya koI udAra zAstranI, te badhAnI avagaNanA karavAmAM Ave che. jainadarzanamAM alaga alaga nayano Azraya karI dravya-kSetra-kAla ane bhAvanA AdhAre samajI vicArIne karma karavAnI salAha ApI che, paraMtu te udArabhAvone kore karIne ekAMtavAtanuM avalaMbana karI, eka paddhatine vinA vicAre tIvra mohAtmaka bhAve vaLagI rahevAnI ke AsakitabhAve AcaraNa karavAnI je prathA che, te bhayaMkara gacchavAda Ubho kare che. AvI gacchavAdanI je karma praNAli che, tyAM savyavahArano abhAva hoya che. eTale zAstrakAra kahe che ke "tyAM nahIM savyavahAra'. tyAM nahIM savyavahAra - tyAM eTale kyAM ? jyAM rUDhivAdanI prabaLatA che tyAM, gacchavAda ane matavAdano jyAM Agraha che tyAM. tyAM eTale gaccha dvArA utpanna thayelA matAgraho ane teNe UbhA karelA hiMsAtmaka ke viSaya kaSAyayukata kahevAtA dharmanA tAMDavo. zAstrakAra kahe che ke tyAM savyavahAra hoto nathI. gaccha alaga che ane gacchavAda alaga che. jema koI kuTuMba ke parivAra susaMgaThita hoya, to te kharAba nathI paraMtu Akho parivAra koI kuTila nItithI saMgaThita thaIne durvyavahAra para utAru thAya, to te ghAtaka che. te ja rIte gaccha eka sAmAnya saMgaThana che. jyAre gacchavAda te sAmAjika bheda UbhA karI, kaSAyanuM sevana karI vivAdane janma ApI, paraspara vaimanasya UbhuM kare che ane je uddezathI arthAtu rAga-dveSane jItavA mATe gacchano AdhAra lIdho hato, te gacchavAda punaH tIvra rAga-dveSane janma ApI zuddha savyavahArano nAza kare che. eTale ja ApaNA sidvikAra karUNA draSTithI kahe che ke AvA gacchavAda ke matavAdamAM savyavahAra lupta thaI jAya che. je ghara zAMti ke vizrAMti mATe hatuM, te ja ghara have svAmItvanA dAvA sAthe ghora klezanuM kAraNa bane che, tema A gacchavAda zAMtirUpI maMdirano vinAza karI maMdirane ja kalaMkita karavAnI taiyArI kare che. kharekhara ! tyAM savyavahAra hoya ja kyAMthI? (34). Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gacchavAda ke matavAdanA AtyaMtara kAraNomAM kaSAyanA udayabhAva hoya che. jema sAdhaka kapaDA badalIne sAdhuno veza pahere che ane potAnuM rUpAMtara kare che, te ja rIte A mohanIya karma paNa rUpAMtara karIne sAdhakano sAtha choDavA mAMgatuM nathI. ghara choDayuM, kapaDAM badalyA paraMtu mohanA udayabhAvo chUTayA nathI, tyAM sudhI jIvAtmA koIpaNa bAhya nimittanuM avalaMbana karI kaSAyabhAvone pravartamAna rAkhe che ane savyavahAranI paravAha karyA vinA potAnI utpanna karelI AgraharUpa graMthInA AdhAre asadvyavahAra karatAM acakAtA nathI, mATe A gAthAmAM sidvikAre parokSa ke pragaTapaNe sadvyavahArathI virodhi tattvo upara pracaMDa prahAra karyo che. Atmasiddhi ane AtmatattvanI vivecanA karanAro A mahAgraMtha sAmAjika kuprathAo upara prakAza nAMkhIne AtmacetanAne aNIzuddha rAkhavA mATe savyavahAranI sthApanA karIne baMdhutva bhAvano vilaya na thAya, te mATe sAdhakane sAvadhAna kare che. gAthAmAM jyAM jyAM sadvyavahArano AbhAva che, tenI sUcanA ApavAmAM AvI che. A ja rIte AgaLanI gAthAomAM paNa asavyavahAra mATe spaSTa pratirodha jaNAvyo che, temaja tenI sAthe parokSabhAve ane kyAMka spaSTarUpe sadvyavahAranuM uccAraNa karyuM che. A gAthAthI asaduvyavahAronuM ane te rIte janmelA bIjA vikArabhAvonuM vivecana zarU karavAmAM AvyuM che. satu-asatubhAvonuM vivecana asat bhAvonA pratirodhathI karavAmAM AvyuM che. zAstrakAranuM maMtavya che ke asavyavahAranA daladalamAMthI arthAt kIcaDamAMthI jIva bahAra nIkaLe, tyAre ja savyavahAra rUpI sopAna caDI zake che. meluM kapaDuM svaccha thAya, to ja te paheravA yogya bane che, te ja rIte kalpanAnA AdhAre jIvananuM ghaDatara thatuM nathI, tethI zAstrakAre spaSTa karyuM che ke koIpaNa kalpita siddhAMta Azraya karavA yogya nathI, jyAM sadvyavahArano paNa abhAva hoya, tyAM nizcayajJAnanuM to pUchavuM ja zuM ? tethI be uttarapadomAM nizcayajJAnano abhAva sUcita karyo che. gAthAmAM kalpanA' zabdano prayoga karyo che. kalpanA' zabda kAvyamaya zAstromAM alaMkArarUpe che, jyAre adhyAtmazAstromAM kalpanA' zabda kalaMkarUpe che. kalpanAthI kalpita siddhAMtanuM avataraNa thAya che, je jIvane yathArthabhAvothI dUra laI jAya che. gacchamatanI je kalpanA' - A padamAM gaccha, mata ane kalpanA, A traNa zabdonI abhivyaMjanA che. ApaNe pUrve kahyuM che ke, kalpanA te kAvyano alaMkAra che paNa adhyAtma ke saiddhAMtika rIte te doSa gaNAya che. kalpanAno sAmAnya artha kalpita thAya che. kalpita eTale mAnyatAthI Ubho karelo ke svecchAthI sthApelo nirAdhAra, apasiddhAMta ke asaMgata vicAro, te badhAno kalpanAmAM samAveza thAya che. kyAreka puNyano udaya hoya, tyAre manuSya koI zubha kalpanA kare ane tadanusAra arthAt kalpanA pramANe saMyoga prApta thAya, to kalpanA phaLIbhUta thaI kahevAya che paraMtu kharI rIte te koI saMyoganI pUrvabhUmikA che, tene vyavahAra dRSTie kalpanA kahe che. kalpanA te asat tatvano AbhAsa Ape che. asatune satu rUpa ApavAno prayAsa kAlpanika ceSTA che. kalpanA phakta asatvane ja sat karavAno prayAsa kare che, eTaMluM ja nathI paraMtu te bIjA (345) Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa keTalAka azubha bhAvone zubhanI saMjJA Ape che, pApakriyAne puNyakriyA gaNAve che. hakIkatamAM kalpanA te buddhinuM kuphaLa che. je prANImAM ke manuSyomAM saikAlika saMjJA che, tyAM ja kalpanAno avakAza che. je jIvo phakta vartamAnakAlika saMjJAvALA che athavA je jIvo oghasaMjJA ke saMskAranA AdhAre ja jIve che, te jIvomAM kalpanAno avakAza nathI paraMtu AvA saMskAraprerita jIvo ke karmAdhIna jIvo mithyAtvamohanA prabhAvathI kalpita siddhAMtonA zikAra bane che ane jyAre kalpita siddhAMtono Azraya thAya che, tyAre savyavahAranI sImAnuM ullaMghana thAya che, mATe kavirAja kahe che ke "tyAM nahIM savyavahAra' arthAt kalpita mAnyatAmAM savyavahAra hoto nathI. gAthAmAM lakhyuM che ke "gacchamatanI kalpanA', to gaccha ke mata kharAba nathI paraMtu gaccha ke matavALI vyakitao koI kAlpanika siddhAMtano AdhAra le, to savyavahArano lopa thAya che. jo gaccha ke mata tIrthaMkara devAdhidevono je saikAlika zAzcata mokSamArga che, tenuM avalaMbana laIne cAlatA hoya, to teno vyavahAra paNa savyavahAra banI jAya che paraMtu gaccha ke mata dvArA viparItabhAvono saMcaya karI kalpita vAtonI sthApanA thatI hoya, jemAM zAstra ke sutarkanI avahelanA hoya, te savyavahAra karI zakatA nathI. teno dekhAto savyavahAra paNa lakSyahInatAnA kAraNe asavyavahAra banI jAya che. vidU ja ror3a caritta | samyagudarzana vinAnuM bAhya AcaraNa samyaka cAritranI koTimAM AvatuM nathI. eTale tyAM vAstavika savyavahAra hoto nathI. gaccha ane mata eka prakAre mithyAkalpanAono gaDha banI jAya che, tethI te svayaM niMdanIya bane che. sajjana puruSa dArUnI dukAna para Ubho rahe, to te paNa kalaMkita thAya che. kuLavAna vyakita adhama sthAnamAM jAya, to tene paNa DAgha lAge che, te rIte gaccha ke mata viparIta siddhAMtono sparza kare, to hakIkatamAM te gaccha ke matanI gaNanAmAM AvatA nathI. melanA kAraNe kapaDuM daMDAya che. ATalA vivecanathI spaSTa thAya che ke gAthAnA pUrvArdhamAM kathita gacchamatanI kalpanA' te koI AMbAnA mIThA phaLa ApanArI dhArA nathI paraMtu kAMTALA bAvaLanA jhADa jevI che. sadda asadu vyavahAra - ahIM zAstrakAre "tyAM nahIM savyavahAra" ema kahIne savyavahArano ullekha na karatAM savyavahAra nathI, te pramANe ullekha karI parokSabhAve te asavyavahAra che, tevI abhivyakita karI che. savyavahAra ane asadvyavahAra zuM che, teno bheda jANavAthI savyavahArano abhAva ane asavyavahArano abhAva paNa spaSTa samajI zakAya che. (1) savyavahArano abhAva arthAta asavyavahAra, (2) asadvyavahArano abhAva arthAt savyavahAra, (3) savyavahArano sadbhAva, (4) asavyavahArano sadbhAva. A badhA zabdo niSedhAtmaka ane vidheyAtmaka hovAthI aTapaTI rIte prayukata thAya che paraMtu tAttvika dRSTie bhinna bhinna zailIthI je kathana thAya che, temAM keTalAka AMtarikabhAvonuM rahasya hoya che ane te rIte te te zabdaprayoga thato hoya che. ahIM savyavahAra zabdathI be vAta (346) Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSTigocara thAya che. eka savyavahAra ane bIjo asavyavahAra paraMtu dhyAnamAM rAkhavuM ghaTe che ke sarvathA ekalo sadvyavahAra athavA ekalo asavyavahAra saMbhavita nathI. sadvyavahAranI sAthe AMzika rUpe asavyavahAra paNa thAya che ane te ja rIte asavyavahAramAM paNa keTalAka savyavahAranA aMzo hoya ja che. sadgaasavyavahAra eka prakArano mizrita vyavahAra che. jyAM asavyavahAranI pradhAnatA hoya, tyAM te vyavahArane vyavahArahIna asavyavahAra kahe che ane jyAM savyavahAranI pradhAnatA hoya, tyAM temAM rahelA asavyavahAranA aMzone nagaNya mAnIne tene savyavahAra kahe che. mizrasthiti paNa asavyavahAranI koTimAM ja Ave che. savyavahAranI pradhAnatA hoya, tyAre ja tene savyavahAra kahI zakAya. tenI sAthe e paNa samajavuM ghaTe che ke asadvyavahAranI hAjarIthI sadvyavahAra kalaMkita thAya che, eTaluM ja nahIM paraMtu tyAM savyavahArano kramazaH saMpUrNa lopa paNa thaI jAya che. mATe gAthAmAM paNa kahyuM che ke tyAM nahIM savyavahAra' arthAt AvA asavyavahAranI pradhAnatAvALA je kAlpanika AcaraNo che, tyAM sadvyavahAra nathI. temAM AMzikarUpe kadAca savyavahAra hoya, to paNa tenuM koI mUlya nathI. meluM pANI hoya, to temAM AMzikarUpe pANInI je svacchatA che, tenuM mUlya nathI. temAM rahelA melathI nirmaLa pANI kalaMkita thaI gayuM che. te ja rIte vyavahAramAM jyAre asat tattvonI pradhAnatA hoya che, tyAre te vyavahAra savyavahAra gaNAto nathI. te vyavahAra che paNa temAM satyano abhAva che. hakIkatamAM savyavahAra kone kahevo, te mULabhUta prazna che kAraNa ke paramArtha draSTie vyavahAra mAtra saMpUrNataH asatuM hoya che. samasta vyavahAra aMte tyAjya paNa che, vyavahArika dRSTie ja vyavahArane sadvyavahAra kahevAya che. mULabhUta vAta e che ke pAramArthika dRSTie vyavahAramAtra asatuM hoya paraMtu jyAM sudhI vyavahAranuM astitva che, te vyavahArakALamAM vyavahAra svayaM durvyavahAra arthAtu pApanuM kAraNa na bane, teno jJAnIjanoe khyAla Apyo che ane jyAM sudhI vyavahAra che, tyAM sudhI vyavahAramAM zubhratA jaLavAI rahe, tevI mahAtmAonI ke zAstronI saMpreraNA che. ahIM paNa savyavahAra zabdano je upayoga karyo che, te sApekSa sadvyavahAra che arthAtu jemAM satkarma ane satyanI pradhAnatA hoya, temAM IcchApUrvakanA doSa na hoya ane sAmAnya bhUla thatI hoya, to temAM savyavahArano lopa thato nathI. keTalAka rUDhigatabhAvo asavyavahArathI bharapUra hoya, to tyAM paNa savyavahArano abhAva che. A gAthAmAM paNa kahyuM che ke gaccha ane matanA je rUDhigata bhAvo che, je nyAyocita nathI, tyAM paNa savyavahAra nathI. tyAM nahIM savyavahAra'. siddhikAre A zabda bahu samajIne mUkayo che. badho rUDhivAda asavyavahAra ja che, tema nathI paraMtu temAM sadvyavahArano abhAva che, tema kahIne siddhikAre tyAM asavyavahAranI pradhAnatAnuM AkhyAna karyuM che. A thayo vyavahArapakSa. have siddhikAra uttarArdhamAM nizcayapakSanI truTinuM paNa kathana kare che. te nizcaya nahIM sAra - siddhikAra kahe che ke kadAca vyavahAra sAro paNa hoya paraMtu jo AtmatattvanuM jJAna ke bhAna na hoya, to te pANInA valoNA jevuM che. satkarmanI dukAna mAMDI che paraMtu tyAM paNa puNya kamAvAnI ane puNyanA uttama phaLa prApta karI tenA upabhoga karavAnuM lakSa hoya, to A satkarmanI dukAnamAM satkarmano vyApAra hovA chatAM ane . (347) SINESS Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNyanI dhanarAzi maLavA chatAM aMte khoTa khAtu che. teno Akho vyApAra sArahIna banI jAya che. jIvAtmAne je karmabaMdhanamAMthI chUTavAnuM hatuM, teno vicAra na hovAthI te gADha karmabaMdha karIne karmanI sAthe mohanIyakarmano paNa baMdha kare che, mATe siddhakAra A padamAM pragaTa rUpe sUcanA Ape che ke bhAna nahIM nijarUpanuM' arthAt jenA mATe jIvatara che ane je dehano svAmI che, tenI oLakhANa vagaranI AMdhaLI doTa patananuM kAraNa bane che, kavirAje ahIM bhAna nahIM' ema kahIne kaTAkSa karyo che. jJAna na hovuM, te sAmAnya bAbata che paraMtu bhAna na hovuM, te aviveka ane buddhinI jaDatAne pragaTa kare che. jJAna na hoya, tyAre jANavAnI pratIkSA che paraMtu bhAna na hoya, tyAre koIpaNa AkAMkSA vinAnI jaDatA che. jJAna ane bhAnanuM aMtara - bhAna zabda Ama to jJAnavAcI ja che, chatAM paNa bhAna zabdamAM vizeSa jJAnanI abhivyaMjanA che. jJAna thayA pachI bhAna thAya che, tyAre jIvamAM ahobhAva jAgRta thAya che. jJAnanI sAthe UMcI zraddhAno janma paNa thAya che. jJAna che te vicArAtmaka che, jyAre bhAna che te zraddhAtmaka che. jJAnamAM kevaLa nispRha jANakArI che, jyAre bhAna che temAM bhakitano paNa ArvibhAva thAya che. AthI zAstrakAre A gAthAmAM "bhAna nahIM nija rUpanuM ema kahyuM che. jene jJAna nathI, je nijarUpathI to ajJAta che paraMtu ajJAta rahevAno tene khyAla che ane AgaLa vadhavAnI ke jANavAnI AkAMkSA che paraMtu bhAna na hoya, tyAre tene ajJAtapaNAno paNa aphasosa nathI. eka chokaro abhaNa che paraMtu tene khyAla che ke huM abhaNa chuM, eTale bhaNavAnI tAlAvelI che, jyAre bIjo abhaNa che paNa tene koI jAtanI tAlAvelI nathI, tema ja abhaNapaNAno aphasosa paNa nathI. tene bhAna nathI ke huM kevI sthitimAM chuM. A udAharaNathI samajI zakAya che ke ajANa karatAM abhAnanA mULa vadhAre dRDhIbhUta che. bhAna na hovuM te gADha paristhitine sUcita kare che. gADha ghAtaka karmano udaya hoya, tyAre jIva bhAna vagarano bane che. bIjI koI vAtamAM abhAna hoya, te eTaluM kharAba nathI paraMtu jene potAnA svarUpanuM bhAna na hoya te ghaNuM ja kharAba che, te jIvananuM aMdhAruM che. gADha mithyAtvano udaya hoya, tyAre jIva potAnA svarUpane vize paNa bhAna rAkhato nathI. tenA anusaMdhAnamAM ja zAstrakAra kahe che. "bhAna nahIM nijarUpanuM', AvI paristhitimAM game tevo vyavahAra hoya, chatAM te nizcayajJAnathI vaMcita che. sAra tattva che te svarUpanuM jJAna tathA bhAna hovuM jarUrI che. svarUpanA bhAnano abhAva hoya, to samagra tattvacarcA ke nizcayajJAnanI vAto niHsAra banI jAya che. siddhikAre gAthAnA pUrvArdhamAM arthAtu prathama pakSamAM savyavahArano abhAva batAvyo che, jyAre A bIjA pakSamAM nizcayajJAnano abhAva batAvyo che. zAstrakAre potAnuM maMtavya spaSTa karyuM che ke savyavahAra ane nizcayajJAna baMne sahagAmI che ane samayogI paNa che. paraspara dravya ane bhAve astitva dharAvatA uttama guNo che. ahIM ApaNe eka caubhaMgI pragaTa karIe. 1. jJAnanI vAta che paNa savyavahAra nathI. 2. savyavahAra che paNa jJAna nathI. 3. savyavahAra paNa nathI ane jJAna paNa nathI. mA (348) Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A traNe bhaMge AdaraNIya paNa nathI ane IcchanIya paNa nathI. paraMtu cotho bhaMga. 4. sadvyavahAra che ane nizcayajJAna che, te parama AdaraNIya che ane vAstavika paNa che. uparanA traNa bhaMgamAM jJAna ane vyavahAranI samatulA na hovAthI hakIkatamAM te vAstavika savyavahAra paNa nathI ane vAstavika nizcayajJAna paNa nathI. traNe bhaMgamAM vyavahArabhAsa ane nizcayAbhAsa che, eTale te vyavahAranuM hovuM ke na hovuM mahattvapUrNa nathI paraMtu savyavahAra sAthe nizcayajJAnanuM astitva hoya, to te baMne guNonI satyatA jAhera kare che. AkhI gAthA uparanA traNeya bhaMga grAhya nathI, tevo udghoSa kare che. gAthAno marma savyavahAra ane nizcayajJAna sAthe hoya, to ja te vyavahAra savyavahAranI kakSAmAM Ave che ane jJAna nizcayajJAnanI kakSAmAM Ave che. A che gAthAnuM rahasya. AdhyAtmika saMpUTa H gAthAnI vANI bhale pUrNa rUpe niSedhAtmaka che paNa teno IzAro jyAM vyavahAra mAtra nathI, sad ke asad baMne prakAranA vyavahAra zUnya banI jAya che tevA kendrano che. tyAM kevaLa nizcayajJAnano camakAro che paraMtu Atmadravya nizcayajJAna pUratuM sImita nathI. nizcayajJAna mAtra eka paryAya che. A paryAyano svAmI anaMta nizcayAtmaka jJAna paryAyono bhaMDAra che ane tene ja AtmabhAna kahI zakAya che. nijarUpanuM bhAna" te A gAthAno AdhyAtmika samudeza che. kramika badhA paryAyonuM ulaMghana karI, asavyavahArane choDI, sadvyavahArano sparza karI, vyavahArAtIta evI dazA jyAM pragaTa thAya che ke prakAzita thAya che ane e ja rIte nizcayAtmaka jJAnaparyAyano sparza karI nizcayanA bhaMDAra samAna AtmadravyanI prApti, te nijarUpanuM bhAna che ane temAM samAI javuM, te A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa che. jemAM sAkara pANImAM gaLI jAya ane potAnA sthUla astitvano tyAga karIne mAdhuryabhAvamAM parivartita thaI jAya, te rIte sAdhaka nijarUpamAM samAI jAya che, gAthAnA niSedhAtmaka zabda parama vidhinA paricAyaka che. upasaMhAra : zAstrakAra siddhAMtonI sthApanA karyA pachI je je parihArya bhAvo che, teno kramazaH ullekha karI rahyA che. e ja kramamAM A gAthAmAM paNa sadvyavahAra na hovo, te ucita nathI ane nijabhAna vagaranuM jJAna te paNa anucita che. A baMne bhAva parihArya che. jema mANasa ghauMmAMthI kAMkarA kADhI nAMkhe, tyAre ghauM upabhogya bane che, te ja rIte mokSamArga ke sAdhanAnA kramamAM parihArya tattvane na oLakhavA ane anucita vAtone vaLagI rahevuM, te bAdhaka che. A badhA bhAvothI dUra thaIne sAdhanA nirmaLa thAya, tyAre te sAdhanA sAdhya kakSAmAM Ave che arthAt sAdhanA karavA jevI che. prastuta gAthAo bhAvanuM parizodhana karI zuddhamArganI cetanA Ape che. kavirAje potAnI A vAtane pramANabhUta che tema kahevA mATe AgaLanI gAthA prastuta karI che ane parihArya tattva rahita devAdhidevono upadezakama trikAlathI cAlyo Ave che tevI sthApanA karI che, mATe ApaNe have 134mI gAthAno sparza karIe. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-134 upodaghAta - siddhikAra AtmasiddhimAM je abhivyakita karI rahyA che, te koI vyakitagata sAdhAraNa tarka Azrita AkhyAna nathI paraMtu je tattva athavA mokSamArganI mImAMsA karI che, tene prastuta gAthAmAM svayaM pramANita kare che ane ghaNA saraLabhAve svIkRti karI che ke he bhAI ! je mokSamArga ame prastuta karyo che, te tIrthakaronI, devAdhidevonI zAzvata vANIno sAra che. jema kuzaLa mahilA dahIMmAMthI maMthana karIne navanIta kADhe che, tema AgamavANInuM maMthana karI siddhikAre A navanIta pragaTa karyuM che ane te paNa koI prathamavAranI siddhAMtarahita tAravaNI nathI paraMtu abhedya ane akATaya trikAlavartI zAzcata, sanAtana mArga che. bhUta-bhaviSya ke vartamAnanA anaMtajJAnI jinezvaroe zAzvatamArganuM ullaMghana karyuM nathI. zAzvata satyanuM avalaMbana laIne ja mokSamArganI sthApanA karI che. prakRtijagatamAM paNa satyanA niyama samAna rUpe pratiphalita thAya che, temAM paNa kizo bheda nathI. devAdhidevo jema nirmaLa che, te ja rIte temano mArga paNa nirmaLa ane satyathI paripUrNa che, tenuM A gALAmAM spaSTIkaraNa karyuM che. have ApaNe gAthA dvArA ja A abhedamArganA ullekhane nihALIe. AgaLa jJAnI thaI gayA, vartamAnamAM hoya; thAze kALa bhaviSyamAM, mAgabheda nahIM ko'ya / 134 / siddhikAre SapadanA vistRta kathana dvArA AtmAnI siddhi ane AtmAnI zuddhinA mArganuM vistRta varNana karyA pachI A gAthAmAM mArganI saikAlika zAzvatatAnuM darzana karAvyuM che. mArganI ekatAnuM rahasya : jema traNe kALamAM sarva sAdhakonuM lakSya AtmasvabhAvamAM sthira thavuM, te eka ja che, tema lakSyasiddhino upAya paNa eka ja hoya zake che. vyavahAramAM pANI tRSA chIpAve che, agni uSNatA pradAna kare che. A siddhAMto sarvakSetrika ane sarvakAlika eka samAna che. kAlAMtare temAM koI parivartana thatuM nathI. anaMta bhUtakALamAM anaMta jIvoe pANIthI tRSA chIpAvI hatI, vartamAnakAlamAM paNa jIvo pANIthI tRSA chIpAvI rahyA che ane anaMta bhaviSyakALamAM paNa jIvo pANIthI tRSA chIpAvI zakaze. tRSAne zAMta karavAno A upAya traNe kALamAM eka samAna che. te ja rIte vibhAvonI vyAkULatAne dUra karI svabhAvamAM sthira thavAno upAya paNa traNe kALamAM eka samAna hoya che. vyakitabhede, kSetrabhede ke kAlabhede rAga-dveSa vaira, jhera, IrSA, adekhAI Adi vibhAvomAM bheda thato nathI. dareka vyakitane krodhanI javALA prajavalita kare che, dareka kSetramAM Urdhvaloka, adholoka ke tiryazlokamAM cAre gatimAMthI koIpaNa gatinA, koIpaNa jAtinA, koIpaNa dezanA ke vezanA jIvo para krodhano prabhAva eka samAna che. te ja rIte sayuga hoya ke kaliyuga hoya, krodhanI agni eka samAna rIte dAhaka bane ja che. krodha rUpa roga sArvajanika che, to rogane dUra karavAnA upAya paNa sArvajanika ja hoya che. krodhane upazAMta karavAnA mArga ke upAyamAM vyakitabheda, kSetrabhede ke kAlabhede koI bheda saMbhavita nathI. (35) Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazAMta karavAnA mArga ke upAyamAM vyakitabhede, kSetrabhede ke kAlabhede koI bheda saMbhavita nathI. zrI AcArAMgasUtramAM sUtra che ke je gayA ne paDapunA, je samasyA rahetA kAvato te saLe pavana pharvati, parva niti, parva pati , parva pati sance pa ... atItakAlamAM je tIrthaMkaro thaI gayA, vartamAne je birAjamAna che. bhaviSyamAM je tIrthakaro thaze, te sarve tIrthakarono upadeza eka samAna che. siddhikAre paNa tIrthakaronA uparokata kathanane ja A gAthAmAM vaNI lIdhuM che. anaMta jJAnIono eka ja mata hoya che, eka ajJAnInA hajAro mata hoya che. mArga bhinnatAnuM kAraNa - mithyAtvanA udaye ajJAnInA vicAra ke samajaNa samyaka nathI. te vastutattvanA saikAlika svarUpane samajI ke svIkArI zakatA nathI. tenA nirNayomAM ke vicAromAM paripakavatA ke dRDhatA nathI, tethI tenI cittavRtti ane abhiprAyo kSaNe kSaNe palaTAtA rahe che. jyAM sudhI apUrNatA che, adhurAza che, tyAM sudhI tenA abhiprAyomAM aneka bheda-prabheda thAya che paraMtu jyAM pUrNatA che, akhaMDatA che, tyAM koI bheda nathI. pUrNa vyakti dvArA kathita mArga paNa eka che, akhaMDa che, saikAlika zAzcata che paraMtu apUrNa vyakita dvArA kathita mArgamAM ekatA ke akhaMDatA hotI nathI. mokSamArga pUrNa vyakita dvArA kathita che, tethI te eka ane akhaMDa che. A gAthAnA traNa AlaMbana che. traNe kALa, jJAnIjana ane mArga, ApaNe A traNe AlaMbana para vicAraNA karazuM. (1) trikALa - cha dravyomAM kALa eka arUpI ane kevaLa ati rUpa dravya che, te samUha rUpa na hovAthI kAyarUpa nathI. jo ke keTalAka AcArya kALane dravya tarIke svIkAratA nathI. teo paMcAstikAyanuM ja kathana kare che. kAladravya sarva dravyanI kriyAzIlatAnuM niyAmaka che. vizvanA dareka dravya para ratnanI rAzinI jema tenI vartanA mAtra che arthAt sarva dravya para vartI rahyuM che. te kevaLa vartamAnanA eka samaya rUpa ja che paraMtu vyavahAranI apekSAe kAlanA traNa bheda karyA che. je samaya vyatIta thaI gayo che, te bhUtakAla che. je samaya vartI rahyo che, te vartamAnakAla ane tenI AgAmI kriyAzIlatA te bhaviSyakAla. kAla dravya sarvatra vyApta che. anya nimittonI sahAyatA vinA te koIpaNa dravyanA kriyAkalApamAM potAno vizeSa prabhAva pAtharI zakato nathI ke vikSepa Ubho karI zakato nathI. jema sUryano prakAza aMdhakArano nAza kare che, te sAmAnya niyama che, to koIpaNa kALa te zAzvata ke sanAtana niyamano bhaMga karI zakato nathI. ahIM siddhikAre mArganI akhaMDatAmAM traNe kALane mAtra sAkSI rUpe svIkAryo che. mArganI akhaMDatAne koIpaNa kALa khaMDita karI zakato nathI. (ra) jJAnIjana - AtmAno jJAna guNa pragaTa thayo hoya, te jJAnI che. sAmAnya rIte jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama ke kSayathI jJAna pragaTa thAya che, tema kahevAya che paraMtu zAstramAM kathana che ke yuvato monno sara. pora nA | moha upazAMta thavA para jAtismaraNajJAna pragaTa thayuM. Ama jJAnanA pragaTIkaraNamAM mohanuM upazAMta thavuM atyaMta jarUrI che. A rIte jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamanI sAthe darzanamohanIyakarmano kSayopazama thayo hoya, te ja Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI mAtra padArthanuM jANa paNuM thAya che. te bodhanI satyatA-asatyatAno AdhAra darzanamohanIyakarmano kSaya, upazama, kSayopazama ke udaya kAraNabhUta che. je jIvone jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thayo hoya paraMtu darzanamohanIyakarma upazAMta thayuM na hoya, to tene zAstrakAra mithyAjJAnI ke ajJAnI kahe che. ApaNA siddhikAre gAthAmAM jJAnI zabdano prayoga karyo che. te samyagujJAnInA arthane sUcita kare che. samyagujJAnIno bodha samyagu arthAt satya hoya che. satya haMmezA eka svarUpa hoya che. jema be ne be cAra thAya, te gaNitanuM satya che. te traNekALamAM eka ja rahe che. te rIte traNe kALanA jJAnIno anubhava eka samAna ja hoya che. Ane ja sanAtana satya kahe che. mArga - lakSyasthAna ke gaMtavyasthAna sudhI pahoMcADe, te mArga che. ghara sudhI laI jAya, te gharano mArga che. koI nagara sudhI pahoMcADe, te nagarano mArga che, tema jIvane mokSa sudhI laI jAya, te mokSamArga che. AtmasiddhizAstranuM carama ane parama lakSa Atmazuddhi arthAt jIvanI mukatadazA che, tethI ahIM mokSamArganI ja vivekSA che. sAmAnya rIte mokSamArgamAM aneka bheda pratIta thAya che. jema ke jJAnamArga, bhakitabhArga, karmamArga, tapamArga vagere vividha mArgo, vividha anuSThAno ke vividha kriyAkalApo mokSa mATe hoya, tevuM pratIta thAya che paraMtu tenA UMDANamAM joIe, tenI vAstavikatAne tapAsIe, to spaSTa thAya che ke dareka mArga cittavRttinI malinatAne ke rAga-dveSa Adi malina bhAvone dUra karavAnI preraNA Ape che. vRttinI malinatA te saMsArano mArga che ane vRttinI zuddhatA te mokSamArga che. bAhyadraSTie temAM bheda dekhAya paraMtu tenA garbhamAM jatAM bheda maTIne sarvatra abhedanA ja darzana thAya che. A rIte mokSamArga traNe kALamAM eka ja hoya che. jema jUdA jUdA pekIMgamAM rahelo mAla uparathI jUdo dekhAya paNa pekIMga rUpa AvaraNa khUlI jatAM aMdaranA mAlamAM samAnatA ja hoya che. tema jJAnamArga, dhyAnamArga, tapamArganA vividha kriyAkalApo te uparanA pekIMga jevA che. tene kholatAM, tenA UMDANamAM jatAM aMdara cittavizuddhino puruSArtha A eka ja mArga spaSTa jaNAya che. jenI draSTi uparanA AvaraNa para che, pekIMga para che, tene kadAca mArgamAM bhinnatA bhAse paraMtu uparanA AvaraNa parathI draSTi dUra karI mAla para draSTi jAya, tyAre sarvatra abhedanA ja darzana thAya che. mArganI abhedatAnuM darzana te AMtaradRSTinuM pariNAma trikAlavartI zAnIjanonI siddhi - ATaluM vivecana karyA pachI sAmAnya prazna che ke bhUtakALamAM anaMtajJAnI thaI gayA che ane vartamAnamAM paNa che, bhaviSyamAM thaze, A kAlabhede jJAnI puruSonI mAtra gaNatarI karavAmAM AvI che. darzanazAstra pramANane mahattva Ape che. bhUtakALamAM thaI gayA, te anumAna pramANano viSaya che. vartamAnamAM je che, te pratyakSa pramANa che paraMtu bhaviSyamAM thaze, temAM koI pramANa nathI, tyAM phakata zraddhA pramANa che. bhUtakALamAM je devAdhideva thayA, tenA mATe Agama pramANa che ane AgamavANI AptavANI hovAthI tenA AdhAre ApaNe anumAna karavuM paDe che ke bhUtakALamAM saMkhyAtIta jJAnIjano thaI gayA che. tenA mATe Agama Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sivAya bIjo koI AdhAra nathI, tethI hakIkatamAM anumAna pramANa karatAM paNa A viSayanI siddhi te Agama pramANanuM ja pratiphaLa che. te ja rIte vartamAnamAM paNa videha Adi kSetramAM tIrthakaro birAjamAna che, temAM paNa phakata Agama pramANa ja che paraMtu e sivAya kRpALu gurudeva jevA pratyakSa adhyAtmayogI ApaNI najara samakSa che. te ja rIte bhAratamAM vartamAne je koI siddhapuruSo che, te sarva pratyakSa pramANabhUta che. bhale kadAca teo devAdhideva padane pAmyA na hoya paraMtu devAdhidevanI vANIne teoe pacAvI lIdhI che, tethI teo jJAnIjanonI kakSAmAM AvI jAya che, eTale vartamAnamAM jJAnIjanonuM astitva pratyakSabhUta che. jo ApaNe A baMne pramANane svIkArI laIe, to nirmaLa zraddhAthI ema kahI zakAya ke bhaviSyamAM devAdidevano utpattikrama A pramANe cAlu raheze. bhaviSya mATe phakata zraddhA ja pramANa che. Ama trikAlavartI tIrthakaro traNa pramANano viSaya banI gayA (1) Agama pramANa, (2) pratyakSa pramANa ane (3) zraddhA pramANa. jo ke darzanazAstromAM zraddhApramANanuM sthAna nathI ane zraddhA te pramANa koTimAM AvatI nathI paraMtu AtmAnA uttamabhAvonuM astitva, samagra siddhAMta ane mokSa paNa zraddhAne ja Azrita che. dharmanuM, upAsanAnuM ke adhyAtmanuM saMpUrNa maMdira zraddhA para UbhuM che. zraddhA che, to badhu che. zraddhA e dharmavRkSanuM mULa che ane zraddhAthI utpanna thayeluM pratyakSa pramANabhUta A dharmanuM vRkSa bhaviSyamAM uttama phaLa Apaze, te paNa parama zraddhAno viSaya che. A rIte vartamAna dharmanI AgaLa-pAchaLa zraddhA rahelI che. te ja rIte ahIM paNa vartamAnanA pratyakSabhUta jJAnIonA AdhAre bhUtakALanA anaMta tIrthakaro zraddhAthI ja avatarita thayelA che. sarva pramANa vidAya zraddhA parva mahApramANa prastuta gAthAmAM siddhikAre A mahApramANano ullekha saMpUrNa zraddhA sAthe karyo che ane trikAlavartI anaMtajJAnIone pratyakSabhUta karyA che, tema ja anaMtajJAnIonI sAkSI ApI che, anaMtajJAnI mArganuM ke satyanuM ullaMghana karatA nathI. satyano siddhAMta akhaMDa, avicchinna, sanAtana ane niyamabaddha che, pratyakSa satyabhUta siddhAMtanA AdhAre ja badhA ghaDavaiyAo paNa siddhapuruSa hatA, te spaSTa thAya che. gAthAno mukhya viSaya mokSamArganI abhedatA che. je mokSamArga cAlyo Ave che, temAM koIe bheda pADayo nathI. zAstrakAra kahe che ke A akhaMDa mArgano ame je Azraya karyo che, te kAMI amArA mastiSkanI nIpaja nathI. A mArga evo che ke te koI eka vyakitanI paNa nIpaja nathI temaja koI eka devAdhidevanI paNa nIpaja nathI. A mArga zAzcata cAlyo Ave che. anaMta tIrthakaro paNa A ja mArgano Azraya karIne tIrthakarapadane pAmyA che. anaMtajJAna prApta thayA pachI badhA tIrthakaroe A mArga upara mahora chApa mArI che ane zAzvatamArgane satyarUpe sthApita karIne vizvanA uddhAra mATe prastuta karyo che. gAthAmAM "AgaLa jJAnI thaI gayA" evo zabda che A zabdamAM anaMtajJAnanA ghAraka evA tIrthakaro, sAmAnya kevaLI bhagavaMto, te uparAMta samyagu draSTi jIvathI laIne uparanA guNasthAnomAM viharamAna gRhastho, saMto ke viziSTa jJAnIjano te badhAno jJAnI zabdamAM samAveza thAya che. (353).. N Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khUbInI vAta e che ke samyagdaSTine je vAta samajANI che, e ja vAta devAdhideva paNa kahe che ane devAdhideva je vAta kahe che te vAta samyagdaSTi paNa kahe che, tethI samyagdRSTi jIva jJAnInI kakSAmAM AvI jAya che. samyagdRSTithI laIne zrAvaka ke sAdhu alpajJAnI ke mahAjJAnI, sAmAnya zrutaghara ke zrutakevaLI uparAMta anaMtajJAnI kevaLI bhagavAna ke tIrthaMkaradeva badhA jJAnInI koTimAM birAjamAna che. jethI ApaNA siddhikAre bahu ja upayogapUrvaka vyApaka dRSTi dharAvIne jJAnI zabdano ullekha karyA che. A badhA jJAnIonI hAramALA eka raste cAlI rahI che. koIe rasto badalavA prayAsa karyA nathI ane mArga badalI zakAya tevo avakAza paNa nathI. Avo avicchedya abhedya mArga che, eTale chellA padamAM kahe che ke "temAM bheda nahi koya" arthAt mArgamAM bheda thaze nahIM. mArga pratyakSabhUta che. jyAre bhUta, bhaviSyanA jJAnIo e zraddhAno viSaya che ane zraddhA karatA pratyakSa pramANa vadhAre prabaLa hoya che, tethI siddhikAra kahe che ke dRSTinI sAme je A pratyakSa mArga che, tenuM avalaMbana karo. A mArga ghaNo ja AdaraNIya, zAzvata tathA anaMta jJAnIoe Acarelo mArga che, mATe temAM zraddhA paNa bheLavo. bhUta, bhaviSyanA tIrthaMkaronI ke jJAnIonI zraddhA sAthe ame je mArga prastuta karyA che, je pratyakSabhUta che, temAM zraddhA pramANa ke tarkathI koI bheda thaI zake nahIM, tevo te abAdhya siddhAMta che ane te ja mArga avalaMbana karavA yogya che. siddhikAre AgaLa jJAnI thaI gayA', tevo ullekha karyA che, to temAM avazya jijJAsA thAya che ke AgaLa eTale kayAM sudhI AgaLa ? vaLI AgaLanA jJAnI eTale phakata jaina paraMparAnA ja jJAnI ke anya paraMparAmAM thayelA jJAnI ke koIpaNa paraMparAthI pare evA adhyAtmajJAnI? hakIkatamAM to 'jJAnI' zabdathI samasta AtmadRSTAonI gaNanA thaI jAya che. AgaLano kALa eTale pAchaLa vyatIta thayelo cothA ArAno kALa paNa AvI jAya che ane laukika bhASAmAM satyugano kALa paNa samAviSTa thAya che paNa AvA eka cothA ArA ke eka satyugane mahattva na ApIe, to anaMta cothA ArA ane anaMta satyuga pAra thaI gayA che. A badho kALa AgaLano eTale vyatIta thayelo kALa che. A vyatIta thayelo anaMtakALa anaMta ajJAnI jIvonI vacce saMkhyAtIta jJAnIothI bharelo hato. te badhA AgaLanA jJAnIjano AvA mokSamArga upara avalaMbita hatA. kharekhara ! A mahAzraddhAno viSaya che ane zraddhAnA AdhAre ja AgaLanA jJAnIonI sthApanA thaI che. te ja rIte bhaviSyakALamAM paNa anaMtakALacakra vyatIta thaze ane temAM paNa saMkhyAtIta jJAnIono krama jaLavAI raheze. te badhA paNa eka sarakhA mokSamArganuM avalaMbana karI mArgane akhaMDa rAkhaze. A paNa mahAzraddhAno viSaya che. anaMta bhUtakAla ane anaMta bhaviSyakAlanI vAta jIva zraddhAthI ja pacAvI zake che ane AvI zuddha zraddhA te paNa mokSamArgano eka bhAga che. mokSamArga pratyakSarUpa che ane vartamAnanA jJAnIo sAkSAt pratyakSarUpa batAvI rahyA che, te baMnemAM paNa zraddhAno saMpUTa che. ApaNA zAstrakAre A gAthAmAM mahAzraddhA pragaTa karI che ane parokSarUpe bhUta-bhaviSyanA anaMta jJAnIone pramANarUpa mAnIne potAnA ahaMkArano tyAga karyA che. khUbInI vAta e che ke AkhI AtmasiddhinA badhA zabdomAM kayAMya 'meM' zabda AvavA dIdho nathI. siddhikA2e taTastha dRSTArUpe rahIne ane jJAnIone pramANabhUta mAnIne AtmajJAnanuM ka (354). Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArganuM kathana karyuM che. A rIte siddhikAre adbhuta upadeza kauzalyanA darzana karAvyA che. AdhyAtmika saMpUTa : vizvanuM athavA manuSya mAtranuM aMtima lakSa parama zraddhA hoya che. jJAnanuM kSetra sImita che. jyAre zraddhAnuM kSetra anaMta vistAravALu che. jJAna vikalpAtmaka che, jyAre zraddhA te nirvikalpa che. AvuM nirvikalpaSetra paNa zraddhAthI ja prApta thAya che. parama zraddhAno artha che parama tattvanI zraddhA athavA zraddhAnuM aMtimabiMdu te parama zraddhA che. zraddhA eka evuM tattva che ke jenuM aMtimabiMdu paNa aMta vagaranuM che. jyAM aMta nathI tevuM kSetra parama zraddhAnuM bhAjana che. gAthAmAM rahelA bhUta-bhaviSya ane vartamAnanA je jJAnIo thaI gayA che ane thaze, te badhA parama zraddhAnA viSaya che. gAthAno AdhyAtmikabhAva e che ke trikAlavartI saMkhyAtIta jJAnI puruSo paNa sAdhakanI zraddhAmAM ja samAviSTa che. zraddhAnA AdhAre ja te parama jJAnIonA darzana thAya che. je kAMI divya svarUpa che te anaMtajJAnIoe katheluM che. tevI jo nirmaLa zraddhA utpanna thAya, to jIvamAM parama zraddhAnI sAthe parama bhakitano paNa udbhava thAya che. parama zraddhA te ja parama bhakita che. A badhA tattvono svIkAra karI badhA vikalpone kore mUkI zuddha zraddhAmAM vicaraNa karavuM ane zraddhAthI ja bhUta, bhaviSya ane vartamAnanA jJAnIono svIkAra karI temanI sanmukha thavuM, A che A gAthAno uttama rahasyamaya AdhyAtmikabhAva. je jJAnI thaI gayA che ane je jJAnI thaze tenuM svarUpa to pragaTa rUpe vartamAnajJAnI puruSamAM joI zakAya che ane tenA AdhAre ja zraddhAnI puSpalatA uttama puSpone vikasAvI parama sugaMdhamaya vAtAvaraNa utpanna kare che. upasaMhAra : zAstrakAra kramazaH mokSamArganA je bhAvonI sthApanA karI cUkyA che, mokSamArganAM te badhA biMduo ekasarakhA cAlyA Ave che. te saikAlika satya rUpa hovAthI temAM kazo bhedabhAva ke parivartana hotuM nathI. AgaLanA, bhaviSyanA ke vartamAnakALanA je jJAnI puruSo thaI gayA che ke thaze, te badhA jJAnI puruSoe A ja mArgane sparza karyo che. A mArgane akhaMDa rAkhIne ja sAdhanA karI che. te jJAnIoe A ja mArganuM uddabodhana karyuM che ane teo svayaM paNa A mArganuM avalaMbana karIne jJAnI padane pAmyA che. mArga e mahattvapUrNa siddhAMta che. jJAnIoe te siddhAMtane prabodhyo che ane tenuM avalaMbana paNa karyuM che. AkhI gAthAnuM tAtparya e che ke A mokSamArga pramANabhUta che, prAmANika che, satyanA siddhAMtarUpe avasthita che. satyavAdI puruSa satyanuM nirUpaNa kare che ane te satyanA AdhAre mahApuruSo satyavAdI banyA hoya che. je mArgane varyA che, te to pUjanIya che ja paNa temaNe je mArga sthApita karyo che, te mArga paNa eTalo ja pramANabhUta che, tethI mArga paNa parama pUjanIya che. A gAthAmAM upadeSTA ane upadeza baMneno samanvaya karI upadezano mahimA pragaTa karI tene saMpUrNa pramANita mAnyo che. A ja rIte AgaLanI gAthAmAM A upadeza rUpI amRtanuM je koI pAna kare ane tenuM amRta phaLa pAme, te rIte kavino AtmA pravAhita thayo che. jeno ApaNe have upoddAta karIzuM. (355) Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-13pa upodaghAta - 13pamI gAthAmAM siddhikAre ATha avalaMbanano saheje sparza karyo che. (1) jIva (2) siddhatva (3) samaja (4) pariNAma (5) saddaguru (6) AjJAkAritva (7) jinadazA (8) nimitta uparyukta ATha avalaMbana upara gAthAnA vizeSa bhAvonI racanA thaI che. AkhI gAthAmAM badhA bAhya nimittono svIkAra karavA chatAM "je samaje te thAya" tema kahIne jIvanI svataMtra pariNatino adhikAra pragaTa karyo che. nimitta kAraNo game tevA prabaLa hoya paraMtu jo samajaNanI durbaLatA hoya, to nimitta kAraNo upakArI thatAM nathI. samajaNa e jIvanI svataMtra dazA che. uparanA AThe avalaMbanamAM jo sAcI samajaNa thAya ane jIva satyane samaje, to jIvAtmA pote ja siddhasvarUpa che, tene bIjA siddha bhagavaMtonI apekSA nathI. prastuta gAthAmAM A siddhAMtanI bhAvapUrvaka sthApanA karI che. pAchaLanI gAthAmAM je abhedya mArgano ullekha karyo hato, te abhedya mArga paNa jIvanI samajaNa sAthe saMbaMdha dharAve che. A sonuM che, ema jyAM sudhI jIva samaje nahIM, tyAM sudhI tenI draSTie sonAnuM koI mUlya nathI, sonAnuM mUlya paNa sonAnI samajaNa sAthe saMbaMdha dharAve che. tema mokSamArganuM mUlyAMkana jIvanI samajaNa sAthe joDAyeluM che. AkhI gAthA ghaNA nimitta kAraNone sAme rAkhIne paNa svataMtra samajaNano siddhAMta pragaTa kare che. gAthAnuM vivecana UMDA ciMtana-manananA maMthana sAthe joDAyeluM che. ApaNe ciMtana-manananI koziSa karIne tenuM maMthana karIe. sarva jIva che siddha sama, je samaje te thAya; sara AjJA jinadazA, nimitta kAraNa mAMya I135 . A gAthAmAM je samaje te thAya te mukhyapada che. ahIM "samajeno artha samajavA pUrato sImita nathI. temAM je kare te thAya" evo paNa pratidhvani che. manuSyanI samajaNa kArya praNAlimAM nimitta bane che. gAthAnA cothA padamAM paNa svayaM zAstrakAra A nimitta bhAvanI vAta karI rahyA che. sarvajIva siddha samAna che te zAstrIyavANI che. anaMta jJAnIono anubhava ane ullekha che ke A AtmA siddha svarUpa che arthAt paramAtmAnuM rUpa che. paramadazA te jIvanI uccadazA che, paraMtu jyAM sudhI jIva A dazAno svIkAra karato nathI athavA tene potAnI svadazAnuM bhAna nathI, tyAM sudhI te potAnA viSayamAM je prakAranI samaja rAkhato hoya, te prakAranI tenI pariNati thatI hoya che. mahattvapUrNa vAta - jIvanI je samaja che te svataMtra nathI. jIva je yonimAM ke je gatimAM, janma dhAraNa karI jevo deha dhAraNa kare che, te rIte te potAne samaje che. jIvane potAnA viSe spaSTa (35) Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjJA hotI nathI paraMtu saMskAranA AdhAre oghasaMzA rUpe jIvanI tevI buddhi pariNata thatI hoya che ane ceSTA paNa tevI ja hoya che. eka bilADIne khabara nathI ke huM bilADI chuM, bhale tene Avo bhASAkIya spaSTa vAcya-vAcaka bhAva na hoya paraMtu bilADIne manoyoga che ane tenI je samaja che, je saMzA che, te bilADInA bhavane yogya hoya che. te ja rIte tenI ceSTAo paNa bilADInA bhAvAnusAra hoya che. bilADI je kArya kare che te mATenI samajaNa tenAmAM pragaTa thAya che ane tenI samajaNa pramANe temAM bhayasaMjJA hoya che. jyAre eka jIva siMhano deha pAmyo che, tyAre tenI samajaNa siMhanI vRttivALI hoya che. temAM bilADI jevI bhayasaMjJA hotI nathI. A rIte parAdhIna yoniomAM karmAnusAriNI samajaNa hoya che. udayabhAve temAM samajaNanI pariNita thAya che ane jIvamAM je-je samajaNa che tadanusAra tenI AgaLanI gati thAya che. samajaNanI mahattA * siMhano AtmA siddha samAna che. paraMtu atyAre tenI samaja 'huM siddha chuM' tevI nathI, tethI te potAnI samaja pramANe ane samajane AdhAre je karmo kare che, tevI tenI dazA thAya che. je samaje te thAya' teno artha che ke jIvanuM jevuM kriyamANa che tevI gati thAya che. siddha svarUpa hovA chatAM siddhatvanA jJAnanA abhAve jIvanI jevI-jevI sAMsArika samaja che, te pramANe te jIva gati pAme che. jyAM siddhatvanuM lakSa nathI, tyAM siddhatvano AvirbhAva kyAMthI thAya ? gAthAnA be padamAM eka apUrva atUTa siddhAMtanI sthApanA karI che. lakSa pramANe AvRtti thAya che, lakSa pramANe gati thAya che. lakSa badalAtA samajaNa badalAya che ane samajaNa badalAtA AvirbhAva badalAya che. lakSa pramANe samajaNa ane samajaNa pramANe pariNAma. lakSanA AdhAre samajaNanI niSpatti thAya che ane samajaNane AdhAre siddhatvanI niSpatti thAya che. Ama A gAthAmAM eka UMca koTinA AghyAtmika bhAvono samAveza karavAmAM Avyo che ane IzAro karyo che ke je samaje te thAya' A vAkya pAchaLano marma evo che ke manuSya ke prANI, tenA vicAronI kRti che. potAnI samajaNa pramANe avatAra maLe che. astu... prathama padamAM 'sarva jIva che siddha sama' tema kahIne siddhikA2e AtmAnuM maulika rUpa batAvyuM che. siddhatva te tenI prAkRtika mULabhUta avasthA che. te koI kRtrima avasthA nathI. badhA jIvonI mULa avasthA eka samAna che 'siddha sama' arthAt jevA siddha bhagavAna che tevuM ja jIvAtmAnuM svarUpa che paraMtu karmanA udayabhAvathI ane mithyAtva mohanIyanA kSaya ke kSayopazamanA abhAve jIvane sAcI samajaNa AvatI nathI ane te pramANe pariNati thatI nathI. mithyAttva Adi karmano upazama thatAM samyagdaSTinA prabhAve jIvane sAcI samajaNa prApta thAya che ane samajaNa pramANe siddhatvanuM pariNamana thAya che. A che gAthAnA mULabhUta pAyAnA be siddhAMto. je be padamAM prakAzita karyA che. temAM jIva, siddhatva ane samaja traNeya AlaMbanano samanvaya sthApita karyo che. jIva karmayukta sAdhAraNa prANI che. te ekendriyathI laI paMcendriya sudhInA gati cakramAM bhramaNa kare che. khANamAM paDeluM sonu mATInA bhAve veMcAI zake che. anaMtajJAna guNano piMDa evo avinAzI paramAtmA svarUpa je AtmA che, tene ja siddha kahyo che. siddhatva te jIvanI saMpUrNa jAgRta avasthAnuM pariNAma che. te akRtrima avasthA che. jIva (357) Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane siddha A baMnenI vacce samajaNa kAma kare che. samajaNa siddhatvanI abhimukha hoya, to te jIvane siddhatva tarapha laI jAya che. tenAthI pratimukha hoya, to cAra gatinA cakramAM ramADe che. ApaNe pUrvamAM paNa kahyuM ke samajaNa e phakta vicArAtmaka kriyA nathI paNa kriyAtmaka kriyA che. jANavuM ane karavuM A baMne bhAva paraspara joDAyelA che. ahIM ApaNe eka caubhaMgI prastuta karIzuM. 1. jANe che paNa karato nathI. 2. kare che paNa jANato nathI. 3. jANato paNa nathI ane karato paNa nathI. (jIva sarvathA akriya hoto nathI, ahIM karato nathI te IcchApUrvaka karato nathI.). 4. jANe che ane kare paNa che. gAthAmAM "je samaje te thAya' temAM samajaNanA cAre bhAMgA yathAsaMbhava ghaTita thAya. samajaNa be prakAranI che : (1) zuddha samajaNa ane (ra) vikArI samajaNa. prastuta prasaMgamAM cothA bhaMgamAM zuddha samajaNane joDIe, to te vAstavika pariNAma Ape che. cothuM AlaMbana pariNAma che. zuddha samajaNanuM pariNAma siddhatvanI prApti che ane vikArI samajaNanuM pariNAma bhavaLAmaNa che, mATe zAstrakAre A gAthAmAM saMkSepamAM baMne samajaNano samAveza karyo che ane nizcita samajaNanuM nizcita pariNAma, e siddhAMtane ujAgara karyo che. pUrvanA baMne padamAM upAdAna kAraNanuM vivaraNa che paraMtu zAstrakAro kahe che ke badhA upAdAno koIka arthamAM naimittika paNa hoya che ane upAdAnanI jyAre zuddha pariNati hoya, tyAre paNa ucca kakSAnA nimitto hAjara rahI zuddha pariNatinI sAkSI Ape che, mATe zAstrakAroe nimittanuM paNa mUlyAMkana karyuM che. nimitta kAraNa e eka prakArano dravyanikSepa che ane bhAvanikSepa te upAdAnanI pariNati che. vyavasthA evI che ke bhAva nikSepanA pUrvakALamAM ke uttarakALamAM dravya nikSeponuM astitva hoya che ane bhAva pravahamAna hoya, tyAre paNa nimittanuM astitva joI zakAya che. tAtparya e thayuM ke bhAva pariNati te vartamAnakALanI guNAtmaka kriyA che, jyAre dravya pariNati te vaikAlika kriyAnI sUcaka che. nimitta be prakAranA che. (1) bAhya nimitta (ra) AtyaMtara nimitta. AvyaMtara nimitta te kAryakAritva guNopeta che, jyAre bAhya nimitta te sAkSIbhAve upasthita che paraMtu nimitta te dareka prakAre dRSTigocara thAya che ane ucca prakAranA nimitta pUjyabhAvane paNa varelA che. siddhikAra svayaM gAthAnA trIjA padamAM A vAtano ghaTasphoTa kare che ane kahe che ke sadgurunI AjJA eka prabaLa nimitta che ane jinadazA te pariNati thavAmAM sazakta dhyAnabiMdu che. Ama sadguru ane jinaAzA baMne prabaLa ane pUjya nimitta hovAthI samajaNanI niSpattimAM sAcA sahayogI che. nimitta bhAve saddaguru ane janaAjJA baMne zuddha pariNatimAM prabala nimitta hovAthI tene kAraNa paNa kahI zakAya tema che. bhale te upAdAna kAraNa nathI, to paNa te nimitta kAraNa che ja. darzanazAstra kahe che ke, "yurva nimittavAna vinA vArya na vet tat nimitte Apa Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pAvAna sadRzam / ' je nimitta kAraNa vinA athavA nimitta kAraNanI gerahAjarImAM kArya thaI zakatuM na hoya, te nimittakAraNa upAdAnanI kakSAmAM Ave che, te upAdAna jevuM gaNAya che ane tethI tenuM mahattva paNa eTaluM ja che. upAdAna to tattvanI pariNati che paNa dharmasAdhanAmAM je kAMI pUjya ane upAsya che te badhA naimittikabhAvo che ane temAM sadguru pradhAnatattva che. sadguru AjJA gAthAmAM 'sadgurunI AjJA' evo zabda vAparyA che. sadguru svayaM potAnI pariNatinA kartA che. sAkSAt sadgurunI hAjarIthI jo kAma thAya, to te sahaja upalabdha thaI zake che paraMtu adhikatara sadgurunI AjJA e ja pradhAna kAryakAri guNa che. sadguru ane AjJA zuM che ? te upara vicAra karazuM. - gAthAmAM 'sadguru AjJA' evo zabda che. sadguru e nidhAna che ane temanI AjJA te kalyANano strota che. sadgurunI upasthiti te paNa eTalI ja preraNA Ape che ane tenI hAjarI mAtrathI kArya saMpanna thAya che. tenAthI AgaLa vadhIne sadgurunI AjJA te tenuM vadhAre prabaLa preraka baLa che. tAtparya e thayuM ke sadguru paNa eTalA ja AdaraNIya ane upakArI che ane tenAthI temanI AjJA vadhAre AdaraNIya ane upakArI che. nidhAna pUjya che, upAsya che ane temanI AjJA AcaraNIya ane anupAnanIya che, mATe gAthAmAM baMne zabda mUkayA che. pUrvamAM sadguru zabda ghaNI jagyAe pragaTa thayo che ane tenA upara ApaNe UMDAIthI vivecana karI gayA chIe. ahIM eTaluM ja kahevAnuM raheze ke guru zabda sAthe sat zabda joDAyelo che. gurumAM satyano abhAva hoya athavA sadAcAra na hoya, to guru pote ghaNI vakhata viparItabhAvono Azraya bane che ane sAdhakanI ajJAnadazA, nirbaLatA ke arpaNabhAva, teno lAbha uThAvI svArtha siddhimAM rata thaI bhautika zakitanI ArAdhanA kare che, mATe ahIM sidvikAre 'sadguru' evo zabda mUkayo che. satya jeno pAyo hoya tevI gurutA ja satyano prakAza kare che. AMbAnuM jhADa ja kerI utpanna kare che. bIjamAM jo guNa hoya to phaLamAM Ave, tema mULamAM jo satya hoya, to gururUpI vRkSamAM amRtaphaLo pedA thAya, mATe siddhikAre sadguru kahyuM, te yathocita che. have sadgurunI AjJA te sadguruthI paNa adhika pradhAnatattva che. sadgurunI pUjA kare ane AjJAnuM pAlana na kare, to paNa pariNAma viparIta Ave. AjJAnuM pAlana kare, to svataH sadgurunI pUjA thAya che, mATe tatvataH AjJApAlana e ja sadgurunI sAcI upAsanA che. Ama to vyAkaraNanI dRSTie A samantAt zAyate kRti AjJA / arthAt cArebAjuthI vacanane samajavuM ane vacanano svIkAra karavo, te AjJA che. AjJAno sIdho artha samajIne vacananuM pAlana karavuM, samajIne upadezane anusaravuM. anusaraNa ane anupAlana parama Avazyaka che paraMtu samajaNapUrvaka anupAlana thAya, tyAre hakIkatamAM te AzA gaNAya che. e jarUrI che ke gurudevanI samajaNa te sAcI samajaNa che ane te samajaNano svIkAra karI temAM kutarka na karavo ane tyArabAda anupAlana karavuM, te AjJAnuM vizasvarUpa che. AjJA kayAMthI utpanna thaI che ? AjJA karanAra koNa che ? AjJAnuM nidhAna supAtra hoya (359). Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre ja te AjJA paramArtharUpa thAya che. AjJAnI sAthe AjJAdAtA paNa joDAyelA che eTale AjJA karanAra ane AjJA AcaranAra baMneno samanvaya thavo bahu jarUrI che. gAthAmAM phakata "saddaguru AjJA' eTalo ja zabda uccAryo che ane AjJAnuM pAlana karanArano zleSa karyo che paraMtu saru AjJAmAM AjJAno dhAraka evo sAdhaka paNa ullekhanIya che. AzA e dhUrA che. dhUrAne dharAvanAra ane dhUrAne dhAraNa karanAra, A baMne dhUrAnA be cheDA che, te ja rIte AjJAmAM paNa AjJA ApanAra ane AjJApAlaka, te baMne AjJAnA be cheDA che. AjJA ApanAranA bhAva AjJA dvArA AjJApAlakamAM pravAhita thAya che. jema sUryanA kiraNothI kamaLa khIlI UThe che, jema saMgItanA sUrothI zrotA raMjita thAya che, te ja rIte gurudeva rUpI sUryanA AzA rUpI kiraNo sAdhakarUpI kamaLone vikasita kare che. eka kiraNanA janaka che ane eka kiraNanA dhAraka che. eka gItanA gAyaka che ane eka gItanA sAMbhaLanAra che. baMne vacce gItanI dhUrA che, te ja rIte gurudeva saMgItano srota che. temanI AjJA te sUrAvali che ane teno dhAraka te uttama zrotA che. ATalA udAharaNathI spaSTa thAya che ke saru AjJA ane AjJApAlaka te baMnenuM zuM sthAna che ane tenI zuM kartavyazIlatA che. AjJAdAna ane AjJApAlana baMne UMcakoTinuM kartavya gaNAya che. mokSamArgamAM paNa nimitta bhAve AvuM uttama kartavya AdaraNIya che, te nimittabhAve rahIne paNa jIvano parama upakAra kare che. siddhikAre sadaguru AjJA kahIne mokSamArganA sAdhaka mATe parama upakArI nimittano prakAza karyo che. jinadazA - bIjuM nimitta te jInadazA che. zAstrakAre jInadazA zabdanI nimittabhAve je abhivyakita karI che te ghaNI rahasyamaya che, AmAM eka mULabhUta praznano uttara paNa samAyelo che. prazna e che ke darzana, vaMdana ke sevA zA mATe jIvanA upakArI bane che. sAdhAraNataH vyavahAra evo che ke bhagavAnanA, gurunA ke koI mUrtinA darzana karo, tene vaMdana karo ane tenI sevA karo, tenAthI dharmanA kSetramAM preraNA maLe che. prazna e che ke darzana ke vaMdana upakArI kaI rIte thAya che? darzana ke vaMdana te dharmanA mULabhUta kriyAtmaka guNo che. namaskAramaMtra paNa "namo' thI zarU thAya che. A eka sanAtana prazna che. dharmano samagra vyavahAra ke AcArakAMDa darzana ke vaMdanane AbhArI che. ahIM gAthAmAM "jinadazA' lakhyuM che, te jinadazA paNa darzana ane vaMdanane yogya che, teno parokSabhAve ullekha karyo che. ApaNe have A sanAtana prazna upara thoDo vicAra karIe. prAkRtika niyama evo che ane prakRtijagatanuM pariNamana paNa evuM che ke manuSya jevA vicAra kare che, tene anurUpa saMjJAo tenA aMtaramAM utpanna thAya che. jema ke koI corano vicAra kare, to tene bhayanI lAgaNI thAya che, mRtyuno vicAra kare, to parAdhInatAnI lAgaNI thAya che, khAvAnA padArthonuM ciMtana kare, to AhArasaMzA utpanna thAya che. Asakita bharelA vAsanAnA pAtrane yAda kare, to kAmanI utpatti thAya che. je jAtano vicAra, te jAtanI pariNati thAya che. uttama pAtrano vicAra kare, tyAgIjanonuM ciMtana kare, to vairAgyanI utpatti thAya che. pavitra puruSono vicAra kare, to pavitra bhAvanA thAya che. uttama vicAra uttama vRttine janma Ape che. AmAM pratyakSa pramANa che ke vicAra tevI vRtti Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane vRtti tevI kRti. jo ke mahAjJAnI puruSa hoya, to te jJAnanA baLe khoTA vicAronuM nivAraNa kare che, chatAM paNa jo nivAraNa na thAya, to khoTA vicAro jJAnIne paNa prabhAvita kare che, A sArvabhauma siddhAMta che. have ApaNe mULa viSaya para AvIe. ApaNe jenA darzana karIe chIe, te vyakita nirALA che paraMtu tenuM darzana te jIvanI potAnI kriyA che. jenuM darzana karIe chIe, te nimitta mAtra che. jenA darzana kare che, tenI guNAnuvRtti jIvamAM sahaja utpanna thAya che. darzanamAM darzananA adhiSThAtA dRzya rUpe che. jyAre darzana karanArA dRSTA che. adhiSThAtA svayaM potAnA svarUpamAM saMsthita che paraMtu dRSTAmAM utpanna thayelI darzananI kriyA adhiSThAtAnA guNonuM anukaraNa kare che ane darzanathI bhakita ke virakita jevI vRtti svayaM udbhave che. te ja rIte vaMdana te vRttijanita kRti che. vaMdanIya puruSa potAnI jagyAe saMsthita che paraMtu bhakatanA bhAvamAM vaMdana utpanna thAya che, te vaMdana eka prakAre AdhyAtmika spaMdana che ane A spaMdana pApakRtinuM nivAraNa kare che, eTaluM ja nahIM paraMtu puNyakRtine janma Ape che. vaMdana karavAthI ahaMkArano cheda uDe che. namrIbhUta thayelo jIva koI uccadazAmAM DhaLe che. sonuM pIgaLyA pachI te alaMkArane yogya bane che, tema vaMdanathI namrIbhUta thayelo jIva koIpaNa sArA DhALAmAM DhaLI zake che. darzana te bhAvAtmaka che, jyAre vaMdana te kriyAtmaka che, baMne potapotAnI rIte phaLIbhUta thAya che. ATalA vivecanathI samajI zakAya che ke darzana ane vaMdananI zuM mahattA che ? gAthAmAM "jinadazA" zabdano prayoga che. te parama darzanIyatattva che. jinadazA ciMtananA kSetramAM grahaNa karIe, tyAre jIvAtmA svayaM jina kahetA vijetA bane, tevA bhAva pragaTa thAya che. jinadazAmAM paNa be zabda che. jina + dazA. jina che, te nidhAna che ane dazA te teno ramivRMda che, teno kiraNa samUha che. jina ekalA jina nathI, tema ja te koI nirguNatattva paNa nathI. jinanI dazA te alaukika dazA che. jinanA prabhAvarUpI hajAro kiraNo temAMthI utpanna thaI rahyA che, jJAna, darzana, upadeza ane atizaya, A cAre tattvono bodha vahI rahyo che. IndrAdi devo paNa svayaM kriyAzIla banI jinezvaranI pUjArata bane che. bAhyamAM paNa jinadazA alaukika che ane AtyaMtarakSetre nirAbAdha, zukaladhyAnanuM parama kendra che. bAhya ane AtyaMtara baMne rIte jinadazA te zabdAtIta ane abhutadazA che. te zuddhAtmAnA anaMtakALanA vaLagelA rAgAdi pariNAmo chUTI gayA che, ghAtikarmono kSaya thatAM nirAvaraNa thavAthI anaMta zakitano udbhava thayo che. jinadazA te anaMtazakitanuM nidhAna che. A nidhAna potAnI jagyAe che paraMtu tenA darzana ane vaMdanathI jIvamAM guNAtmaka pariNamana thAya che. darzana ane vaMdana svAbhAvika rIte prAkRtika rUpe nizcitabhAvathI potAnuM kArya kare che. darzana ke vaMdana karanAranI atyAra sudhInI je sAMsArika samajaNa hatI, je samajaNathI bhavabhramaNa vadhatuM hatuM, te samajaNanuM AmUlacUla parivartana thAya che. saddaguru tathA jinAjJAnuM nimitta maLatAM te AtmAmAM siddhadazAnuM jJAnAtmaka bhAve udghATana thAya che. AkhI gAthAnA badhA AlaMbano vyavahArika samajaNathI para thaI, vyavahArikadazAnuM nirAkaraNa karI, sadgurunI AjJAno AdhAra laI siddhatvabhAvonuM jAgaraNa kare che. samajaNa savaLI thatAM badhA Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AlaMbano upakArI bane che ane gAthAno mULabhUta uddeza saphaLa thAya che. nimitta kAraNanI mahattA : sadguru ane jinadazA baMneno nimittakAraNamAM samAveza karyA che. jo ke nAnA-moTA ghaNA nimitta hoI zake paraMtu sadguru e pradhAna nimitta kAraNa che ane sadgurue batAvelI jIvAtmAnI zuddhadazA jene jinadazA kahevAmAM AvI che, te paNa pradhAnapaNe AtyaMtara nimittakAraNa che. nimittakAraNa eTalA mATe nimitta che ke te dUra rahIne ke taTastha rahIne kArya upara upakAra kare che. mULa to jIve svayaM potAnI kriyA karavAnI hoya che. svayaM pariNamana na thAya to nimitta kAraNa akAraNa banI rahe che, mATe tene nimitta mAtra kahe che. svataH pariNamana te dravyano ke AtmAno mULabhUta svabhAva che. jene parivartana avasthA kahe che ane parivartana thavAnI yogyatA dravyamAM pragaTa thAya, tyAre ja nimitta kAraNa saphalIbhUta thAya che. padArtha koIpaNa kALe, koIpaNa prakAranuM avyavasthita pariNamana karI zakatuM nathI. temAM kramazaH samayAnusAra dravya--kSetra--kALa ane bhAvanI yogyatAnA AdhAre ja pariNamana thAya che. yogyatAmAM eka rIte kahIe to nimittakAraNa paNa sahakAra Ape che ane yogyatAnusAra parivartana thavAmAM nimitta nimittabhUta hovA chatAM kArya niSpattimAM prANa pUre che. zAstromAM ane vyavahAramAM A rIte upakArI thayelA nimitto upakArIbhAve AdaraNIya ane pUjya bane che ane teoe je lakSa nirdhArita karAvyuM che, te lakSa paNa eka prakAre uttama nimittakAraNa che. jema sadguru upakArI banyA che, tema zuddha lakSa paNa parama upakArI bane che. sadguru sAkSAta nimittakA2Na che, jyAre jinadazA te lakSa rUpa nimittakAraNa che. jinadazAno saMkalpa thatAM ja vitarAgabhAvanI utpatti thAya che. rAga dveSa laya thavA mAMDe che ane jevI jinadazA che tevI ja potAnI AMtarikadazA che, tene pragaTa thavAno avakAza maLe che. nakSam svaguNAnusAram tattvam ArSayati / arthAt lakSarUpa jinadazA AtmAmAM rahelI apragaTa jinadazAnuM AkarSaNa kare che. eka jinadazA jInezvaronI pratyakSarUpa jinadazA che, jyAre bIjI jinadazA parokSabhAve, apragaTabhAve aMtarnihita che. pragaTa evI jinezvaronI jinadazA apragaTa aMtarnihita AtmadazAne AkarSita kare che. pRthvImAM to ghaNA raso paDelA paraMtu je rasavALu bIja vAvavAmAM Ave che, te bIja potAnA guNAnusAra pRthvInA rasane AkarSita kare che arthAt bIjamAM jevo rasa che tevo rasa pRthvImAMthI AkarSita thAya che. e ja rIte jinadazA rUpI bodha ke lakSa manamAM sthApita thAya, tyAre te aMtarnihita jinadazAne AkarSita kare che. jevuM bIja tevuM lakSa, jevuM nimitta tevuM pariNamana. nimittane AdhAre pariNamana thAya che. te lakSAnusArI pariNamana kahevAya che. A gAthAmAM jinadazAno paNa nimitta kAraNamAM samAveza karIne sidvikAre eka adbhUta siddhAMta abhivyakata karyo che. kASTamAM agni che, jyAre bahAranI agni lAkaDAmAM mUkavAmAM Ave, tyAre lAkaDAno aMtarnihita baLavAno svabhAva pragaTa thAya che, te agnine prajvalita kare che. A nyAyathI manuSyanA manamAM sadguru jJAnarUpI cinagArI mUke che, te cinagArI AtmAnAM AvaraNone dUra karIne Atmajyoti rUpe samagra jyotine prajvalita kare che. bIjAnurUpa phaLa te eka darzanazAstrano (362). Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAya che. A nyAyathI aMtaraMgamAM jo viraktinA bIja ropAya, to te saMpUrNa vItarAgadazAne pragaTa kare che. jema dUdhamAM meLavaNanuM biMdu nAMkhe, to dUdhanI pUrNa dahIM avasthAne pragaTa karavAmAM te prabaLa nimitta kAraNa che. keTalAka nimitto upAdAnamAM laya pAmI jAya che. prAraMbhamAM te nimittarUpa hoya che ane pariNamana pragaTa thatAM nimitte temAM samAya jAya che, jemAM jinadazA kevaLajJAnamAM samAya jAya che. ahIM ApaNe ema vilakSaNa caubhaMgInuM AvalaMbana karIe, to upAdAna-nimittano je gajagrAha cAle che, te zAMta thaI satyanA darzana thaI zake che. 1. upAdAna ane nimitta baMne svataMtra che. upAdAnanI zuddha avasthA pragaTa thatAM nimitta temAM laya pAme che. 2. upAdAnanI zuddha avasthA pragaTa thatAM nimittakAraNa dUra thaI jAya che. te potAnuM svataMtra astitva jALavI rAkhe che. 3. upAdAnanI yogyatAne abhAve uttama nimitta paNa animitta ja banI rahe che. 4. nimittanI yogyatAne abhAve upAdAna pariNati paNa rUMdhAya che. A caubhaMgIthI mukhya be ja siddhAMtanI tAravaNI thAya che ke eka nimitta potAnuM kArya karI upAdAnamAM laya pAme che. jyAre eka nimitta potAnuM kArya karI nirALuM thaI jAya che. je loko nimittane upakArI mAnatA nathI, teo phakta upAdAnavAdI che teno sidvikAre A gALAmAM spaSTa javAba Apyo che ke sadguru ane jinadazA jevA prabaLa nimitta vinA AtmAnuM utthAna thatuM nathI. nimittakAraNanI gaNanA sAkSAta upakArItattvanI gaNanAmAM pramukha sthAna dharAve che. uparanA padomAM lakhyuM che ke jIva siddha samAna che ane jevI samajaNa grahaNa kare, te prakAre tenuM pariNamana thAya che paraMtu A samajaNanA pAyAmAM nimittakAraNa rUpe saguru ane jinadazA bane che. nimittanuM avalaMbana lIdhA vinA samajaNa zuddha thaI zakatI nathI. jevI samajaNa che tevI dazA pragaTa thAya che paraMtu A sAcI samajaNa mATe jinadazAnuM lakSa rAkhIne sadgurunI AjJAmAM tatpara rahevuM paDe che, to ja beDo pAra thAya che. A che gAthAno marmabhAva ane mAthAno rahasyabhAva. AdhyAtmika saMpUTa - gAthAmAM bhale nimittakAraNanI pramukhatA batAvI che paraMtu gAthAno IzAro nimittanuM avalaMbana lIdhA pachI naimittika kArya pUrNa thayA pachI tyAM aTakI rahevAnuM nathI. paraMtu anaimittika evI je jinadazA che, te dazAnuM AdhArabhUta je zAzvata Atmadravya che, te dravyamAM DUbakI mArI samagra aMzomAM Atmadravyano sparza karI jJAnavRttithI paNa pare thaI zuddha cidAnaMdamAM samAI javuM, te che. sadgurunI AjJA te prAthamika avalaMbana che, jyAre jinadazA che, te anubhUti che. A baMne nimitta kAraNone paNa pAra karI nimittanA avalaMbanathI nirALA banI avalaMbana rahita evI AtmadazAmAM svadazAno aMta karavo, te che A gAthAno nirdiSTa AdhyAtmika saMpUTa. zAstrakAre je nimittonI gaNanA karI che, te vaLagI rahevA mATe nathI paraMtu tene oLaMgI javA mATe che. nadI jema sAgaramAM samAya jAya che ane svadazAno aMta kare che, te rIte jIva svanuM visarjana karI sva-parathI atIta evA agamya sAgaramAM samAya jAya che. hAlI lIdhI hatIpI. (363) Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra - gAthAmAM nimitte kAraNanI spaSTa sthApanA karyA pachI, pote je mArga batAvyo che, temAM sadagurunI AjJAnuM pAlana, te sAdhanAnuM mULabhUta sopAna che ane jinadazAnuM lakSa te sAdhanAnuM aMtima sopAna che. taLeTI ane zikhara, baMnenuM dhyAna karIne jIve kyAM sudhI javAnuM che ane temAM saddagurunI AjJA parama upakArI che, te viSayane siddhikAre spaSTa karyo che. A baMne nimittane sAdhanAnA aMtima samaya sudhI choDavAnA nathI, to ja jIvano kalyANakArI prazasta mArga upakArI banI rahe che. sIdhI rIte joIe to gAthA upadezAtmakabhAvothI bharelI che ane tAtvika rIte ghaNA gUDha siddhAMtonI sthApanA paNa thayelI che. ApaNe baMne prakAranuM bhASya karIne yathAsaMbhava aMtanihita bhAvone pragaTa karavAnI koziSa karI che. gAthAnuM kalevara upadeza ane tAtvikatA, A baMne dRSTie ghaNuM ja mahattvapUrNa che. have AgaLanI gAthAmAM A gAthAnA keTalAka anukta bhAvone siddhikAra spaSTa rUpe pragaTa karaze. A rIte zatapaMcatrizaMta gAthAno zata-SatrizaMtu gAthA sAthe saMbaMdha ujAgara thaze. Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-13 upoddAta - kevaLa upAdAnavAdI upAdAnanuM avalaMbana laI mokSamArganI sthApanA kare che ane nimittanI avahelanA kare che, te vyavahAra ucita nathI. phakata upAdAnanA AdhAre pANImAM nAva taratI nathI. taravAnuM kArya to nAvathI ja thAya che. taravAnI gatizIlatA nAvanA AdhAre hovAthI nAva upAdAna che paNa nAva ekalI taratI nathI. nAvika rUpa nimitta maLe, to ja nAva gaMtavya sthAna para pahoMce che. nAvika vagaranI nAva gatizIla thatI nathI ane gaMtavya sthAne pahoMcatI nathI, te ja rIte kevaLa upAdAnanuM avalaMbana levAthI sAdhakanI nAva gaMtavya sthAna sudhI jaI zakatI nathI. kadAca gati kare, to paNa tenuM duSpariNAma thAya che. nAva ekalI pANImAM ThelAya, to te DUbe che athavA taNAya jAya che. zAstrakAra kahe che ke nAvika vagaranI nAva zobhanIya nathI. prastuta gAthAmAM spaSTa rUpe nimittakAraNanI AvazyakatA, teno Adara ane tenI pUjyatAne svIkArI che. malamapaTTI vagarano zarIrano ghA vadhAre vikAra pAme che, te ja rIte sAdhaka nimittanA AdhAra vinA bhrAMta banIne vadhAre vikArI avasthAmAM aTavAI jAya che. A gAthA eka sarvamAnya nyAyocita siddhAMtanI sthApanA kare che, have ApaNe gAthAne ja sAMbhaLIe. upAdAnanuM nAma laI, e ja taje nimitta; } | pAme nahIsiddhatvane, rahe bhAMtimAM rithatA130 gAthAnA kathanAnusAra siddhatva prApti te mukhyalakSa che. A lakSanI prApti mATe jIvanuM svataH pariNamana thAya ane upAdAna zuddha thAya, tyAre ja siddhatva pragaTa thAya che, AvI je korI kalpanA che ane phakata upAdAnanA AdhAre uttama prakAranA nimittono tyAga karI pramAdanuM sevana kare che, te kharekhara moTI bhrAMtimAM sapaDAyelo jIva che. koIpaNa jIva sArA nimittono tyAga kare, to paNa te nimitta vagarano banI zakato nathI. vyakita kutarkane kAraNe uttama nimittonI upAsanAno tyAga kare che, tyAre khoTA nimitta to hAjara che ja. jyAM sudhI jIvana che, deha che ane jyAM sudhI kriyAzIlatA che, tyAM sudhI jIva koIpaNa nimitto sAthe joDAyelo rahe che. mAno ke koI svaccha pANI pIvAno tyAga kare, to tene gaMdu pANI pIvAnuM rahe che. sAmAnya jIva nimitta-naimittika avasthAthI mukata nathI. ahIM gAthAmAM spaSTa kahyuM nathI ke "jIva khoTA nimittanuM avalaMbana karaze paraMtu parokSabhAve A bhAva gAthAmAM upasI Ave che kAraNa ke kavirAja kahe che ke "upAdAnanuM nAma laI e" "e" eTale koI vyakita, je nimittano tyAga kare che. ahIM nimittano artha uttama nimitta, sanimitta athavA dharmane anukULa evA nimittano ullekha karyo che, tema samajavAnuM che. je nimitto mokSamArgamAM upakArI thAya che, tevA nimittono jo tyAga kare, to saheje samajAya che ke jIva nimitta rahita thato nathI paraMtu apanimittanuM bhAna bane che. nimittane choDavA ke grahaNa karavA te vivekazakita para AdhArita che. kevA nimitta grahaNa karavA ane kevA choDavA, teno viveka sadgurunA bodhathI prApta thAya che. sat (365).. . Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nimittane choDavAmAM mukhyatve pramAda ane moha ja kAraNa hoya che paraMtu buddhijIvI jIva vAstavika doSane na pakaDatA upAdAnanuM avalaMbana kare che ane upAdAna ja pradhAna che ema kahIne sat nimittano tyAga karI pramAda avasthAmAM mUkAya che. eka to pramAda avasthA ke mohadazA te vikArIbhAva rUpa doSa hato ja temAM vaLI upAdAnanuM AlaMbana laI bauddhika chetarapiMDIthI te potAno bacAva karI vyavahArika upAsanAno tyAga karI bevaDuM karmabaMdhana kare che. 1) upAdAnanI pariNati ane nimittano samAdara A sAdhanAnI uttama avasthA che. 2) upAdAnanI pariNati nathI chatAM paNa upAdAnane mahattva ApI nimittanI upAsanA choDe che, te jIvanI mAThI avasthA che. 3) sanimittane samaje che paraMtu mohAdikAraNe AcaraNa karI zakato nathI, te madhyama avasthA che. temAMthI chUTavAno avakAza che paraMtu 4) upAdAna zuddha nathI ane nimittanuM avalaMbana nathI, tevI mUDha dazA bhavabhramaNane vadhAre che. ahIM zAstrakAre bhArapUrvaka jeno niSedha karyo che te A pramANe che, upAdAnano mithyA Azraya karI sat nimittano tyAga karI upAsanAthI vaMcita rahevuM. "upAdAnanuM nAma laI- A zabdonuM tAtparya e che ke hakIkatamAM upAdAnanI zuddha pariNati thaI nathI ane e ja rIte sAdhakane athavA upAdAnavAdIne upAdAna zuM che, tenA svarUpanI sAcI samaja paNa nathI. phakata upAdAnanuM nAma ja jANe che ane nAmano ja Azraya kare che. kema jANe upAdAnanA nAmamAM ja upAdAna AvI jatuM hoya? tema nAmane ja upAdAna samaje che. A rIte nAmano Azraya karIne have bIjuM kazuM karavA jevuM nathI, bIjA koI uttama nimittonuM avalaMbana levAnI jarUra nathI. A jAtanI tarkahIna vyAkhyA karI jIvAtmA buddhinA prapaMcathI temAM ja phasAya che. jema koI vyakita mArgamAM paDelI mATI upara pANI nAMkhIne kAdava bharelA rastA upara cAlavA koziSa kare, to pote ja utpanna karelA kAdavamAM pote ja phasAya che. tyAM potAnA karmano doSa che. jyAre upAdAnanA prakaraNamAM buddhino doSa che. upAdAnavAdI kutarkathI buddhimAM prapaMca Ubho kare che ane te prapaMcamAM te svayaM aTavAya jAya che arthAt te bhrAMtimAM sapaDAya che. mithyAbhramane zrAMti kahe che ane jene bhrAMti thAya te svayaM mithyAkarmanA udayathI bhrAMta banI jAya che. tene sadaguruno ke koI sArA nimittano Azraya nathI ke te bhrAMtithI bacI zake. bhrAMti te zaMkAnuM rUpa nathI paNa mithyA nirNayanuM rUpa che. dorImAM nAMkhelI gAMTha dorIne ja vakra banAve che, kurUpa banAve che, dorInI saraLatA cAlI jAya che, tema buddhimAM paDelI bhrAMtinI gAMTha buddhine kurUpa kare che, atattvagrAhiNI banAve che, mATe ahIM zAstrakAre phakata nAmavAdIne bhrAMti rogathI grasita mAnyA che. gAthAnA prathama padamAM "upAdAnanuM nAma' evA be zabda che. jema koI vyakita kasturIne jANato nathI phakata kasturInuM nAma jANe che ane kasturInuM nAma laI auSadhi karavA mAMge, to te mithyA ceSTA kare che. te ja rIte upAdAnane jANato nathI ane tenuM nAma laIne upAdAnanI vAta kare che to tyAM upAdAnanI pariNati paNa nathI ane vAstavika nAmano paNa abhAva che. nAma tyAre ja sArthaka gaNAya, jyAre nAma sAthe dravyano yoga hoya. bAlTI ane rassI agala alaga hoya to kUvAmAMthI pANI kADhI zakAya nahIM. tema dravya ane dravyanuM nAma, baMnenuM jJAna sAthe joDAya tyAre Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja te suphaLadAyI bane che. kadAca upAdAna viSe bauddhika jANakArI hoya, upAdAnanuM nAma leto hoya ane tenA AdhAre nimittano parihAra karavAnI ceSTA karato hoya, to paNa tenI pravRtti mithyA banI jAya che. upAdAnanI be sthiti che. (1) upAdAna viSayaka jJAnAtmaka pariNati ane (2) upAdAnanI kriyAtmaka pariNati. jJAnAtmaka pariNati te zuddha upAdAnanI prathama bhUmikA che. jyAre kriyAtmaka pariNati te upAdAnanI sAkSAta prApti che. vAstavikatA e che ke kharekhara upAdAna viSe jJAnAtmaka ke kriyAtmaka sAcI pariNati hoya, to te jIva nimittano tyAga karavA taiyAra thato nathI. te jIva sanimittano svIkAra karI, Adara karI tenI pUjyatAne jALavI nimittabhAvonuM anugamana kare che. A jAtanI sthiti na hoya, tyAre gAthAmAM jema kahyuM che "upAdAnanuM nAma laI" arthAt khoTI rIte upAdAna ke upAdAnanuM nAma laIne athavA teno Azraya karI nimittano tyAga karavA taiyAra thAya che. hakIkatamAM upAdAnanI zuddha pariNati na hoya ane upAdAnanuM nAma mAtra hoya tyAre ja AvI viparIta paristhiti thAya che. upAdAna - nimittanA saMbaMdhane samajavA mATe jIvonA traNa prakAra karI zakAya che. 1. upAdAna zuddha che, tenuM nAma paNa yogya che, tyAM nimittano tiraskAra nathI. te sAdhakanI zreSTha sthiti che. 2. upAdAnanI pariNati azuddha che phakata nAma mAtra che, tyAM nimittano tiraskAra che. 3. upAdAnanI koI prakAranI pariNati nathI paNa phakata mUDha avasthA che ane kevaLa nAmano Azraya che. tyAM nimitta viSe ruci paNa nathI ane aruci paNa nathI. te uttama nimittathI A to sAdhAraNa traNa prakAranI kalpanA karI che paraMtu AvA to ghaNA ghaNA paryAyabhAvo uddabhave che, temAM "upAdAnanuM nAma laI sanimittano tyAga kare, te jIvane mATe akalyANanuM pradhAna sAdhana che. A prakAranA upAdAnavAdIothI sAmAnya sAdhakoe cetavuM joIe, tevI prastuta gAthAmAM siddhikAre cetanA (cetavaNI) ApI che. siddhikAre AgaLa cAlIne je bhrAMti phelAya che teno paNa khyAla Apyo che. astu. gAthAnA pUrvanA be pada upadezAtmaka to che ja paraMtu temAM vartamAne vyApta thayelA buddhivAdano pratipAda paNa karavAmAM Avyo che, kavirAje eka prakAre bauddhika badInI (mithyAdhAraNA) sAme krAMtibIja uccAryA che. siddhikAra AtmasiddhimAM sAmAjika viparIta paristhiti tarapha paNa IzAro karavAnuM cUkyA nathI. jarUra lAgI, tyAM teo krAMtikArI vacano paNa bolyA che. gAthAnA pUrvapado AvA ja krAMtivacano che. sanimittano tyAga karavAthI samasta kalyANakArI vyavahAra paNa laya pAme che ane jyAM savyavahArano lopa thAya, tyAM anaitika AcaraNano praveza thAya che. ApaNe prAraMbhamAM ja kahI gayA chIe ke sArA nimittano tyAga kare, to mAThA nimittanuM avazya avalaMbana karavuM paDe (367), Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che kAraNa ke deha che tyAM sudhI naimittika kriyA aTakI zakatI nathI, mATe siddhikAre bahu ja gaNatarIpUrvaka vaijJAnika druSTithI, tarkayukata nyAyavANI uccArI che. jIva sanimittano pUjyatApUrvaka svIkAra kare, to jIva namrIbhUta thAya, namra rahe, vinayazIla bane, sArA nimittono Adara kare, sadgurunI AjJAnuM pAlana kare ane savyavahArane jALavI rAkhe, tevuM je kaDibaddha saLaMga sUtra che, te draSTigocara karAvyuM che. vyakita jo teno lopa kare, to ahaMkArI bane, anaprIbhUta ane avinayazIla thAya, azubha nimittano pAtra bane ane pariNAme asat ke anaitika vyavahAra thAya. Ama saLaMga sUtrano nAza thavAthI pariNAme sAmAjika ane AdhyAtmika baMne kSetramAM kalyANamaya bhAvanAno laya thAya. tenAthI sAmAjika jIvana tathA AdhyAtmika sAdhanA, baMnene nukazAna pahoMce. A dRSTie vicAratAM samajAya che ke kRpALu gurudevanI vANI sahaja motInI vRSTi tarIke kharI paDI che ane gAthA ghaNI ja mahattvapUrNa banI che. sAcA nimittono Adara e ja samAja-utthAnanuM mukhya pagaluM che. khoTA nimittono Adara thavAthI samAjanuM patana thAya che. te vAta A gAthAmAM aMtanihita che. pAme nahi siddhatvane - je vyakita upAdAnanI vAgujALamAM ke buddhijALamAM aTakayo che tenuM AdhyAtmika dRSTie zuM kupariNAma Ave che ane jIvane kevo geralAbha thAya che. kavirAja uparanA zabdomAM teno spaSTa ullekha karyo che. hakIkatamAM siddhatva te pAmavAnI dazA nathI. siddhatva te to jIvanI potAnI saMpatti che. eTale ahIM vidhibhAve lakhyuM nathI ke siddhatva pAme che paraMtu niSedhabhAve lakhyuM che ke siddhitva pAme nahi. teno artha e thAya che ke siddhatva to jIvanI nija saMpatti che, chatAM paNa tene pAmI zakato nathI. arthAt joI zakato nathI, jANI zakato nathI ane chevaTe hAMsala paNa karI zakato nathI. gharamAM rahelo khajAno gharano ja che paraMtu gharano svAmI khajAnAthI ajANa hoya, to te khajAnAne pAmI zakato nathI, teno upayoga karI zakato nathI. khajAno hovA chatAM te daridra rahe che, tema buddhinA AvaraNa nIce Avelo jIva siddhatvane prApta karI zakato nathI. siddhatva to hAjara che ja, te pAmavAnuM tattva nathI paraMtu ajJAnanA kAraNe aprApya bane che, mATe gAthAmAM niSedhabhAve ja vyAkhyA karI che. AkhI gAthAne jo ApaNe vidhibhAvamAM levA jaIe to Ama paNa kahI zakAya ke, upAdAnanuM nAma jANIne je seve sad nimitta, pAme te siddhatvane, thAya bhrAMtithI dUra AkhI gAthA vidheyabhAvamAM sumArganI sthApanA kare che paraMtu zAstrakAre paristhitine sAme rAkhIne niSedhabhAve sAdhakane cetavyA che. sAdhaka potAnI je zuddha dazA che tenAthI vaMcita rahe che. bhrAMti te jJAna kSetranuM eka moTuM kalaMka che. siddhikAre sAdhakone tenAthI paNa sAvadhAna karyA che. jJAnanI kakSAmAM avagraha ane IhA thayA pachI A jJAnadhArA be bhAgamAM vibhakata thAya che. eka dhArA nizcayAtmaka pramANabhAvane vare che ane bIjI dhArA mithyA lakSaNonA AvalaMbanathI bhramAtmaka banI apramANabhUta thAya che. nizcaya ane bhrama, baMne jJAnanA be pakSa che. eka supakSa che ane bIjo vipakSa che. eka anukULa che ane bIjo pratikULa che. eka pramANabhUta che ane bIjo Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apramANabhUta che. eka sahetuka che ane bIjo nihetuka che. nizcaya ane bhrama, A baMne jJAnanA be paraspara virodhi pAsA che. bhrama te ja bhrAMti che. darzanazAstromAM bhrAMtine khyAti kahe che ane khyAti upara hajAro tarka ApIne tenuM bahu virATa vivecana karavAmAM AvyuM che. eka dArzanika kathanAnusAra khyAti thaI zakatI nathI, bhrAMti thavAno saMbhava ja nathI. dorImAM sApanuM bhAna thayuM che, tene paNa te bhama kahetA nathI. jeTalA aMze sApanuM jJAna thayuM che, teTalA aMze te pramANabhUta che ane jeTalA aMze dorInuM jJAna thayuM nathI, teTalA aMze ajJAna che. jJAna ane ajJAnanI vacce bhramano avakAza ja nathI. dorImAM jene sApanuM jJAna thayuM che, te paNa eka cetavaNI rUpa jJAna ja che ane dorInuM jJAna thatAM te sApanA jJAnano Agraha rAkhato nathI, A rIte bIjA dArzaniko paNa khyAti viSe ghaNI jAtanA sUkSma tarko upasthita kare che. jyAre jainadarzana jJAna ane ajJAnanI vacce bhamAtmakajJAnano paNa svIkAra kare che ane tene viparIta jJAna kahe che paraMtu sAthe sAthe tenuM sUkSama vivecana karIne kahe che ke jJAna svayaM bhramAtmaka nathI paraMtu upakaraNanA doSathI bhramano janma thAya che, jainazAstro kahe che ke jJAnanI cothI bhUmikAmAM arthAt mana:paryavajJAnamAM upakaraNa doSa thaI zakatA nathI, tethI tyAM viparItajJAnano saMbhava nathI. phakata mati, zrata ane avadhi, A traNa jJAnamAM ja viparItajJAna thAya che. teno artha e che ke upakaraNadoSa ke karmadoSathI bhramano janma thAya che, jo upakaraNa doSa na hoya, to jJAna bhramAtmaka thaI zakatuM nathI. nirmaLa AMkhano svabhAva svacchadarzana karAve che paraMtu AMkhamAM kamaLAno roga ItyAdi doSa hoya, to pILuM dekhAya che. tyAM AMkhano doSa nathI paNa upakaraNano doSa che. te ja rIte viparIta khyAtimAM ke bhramAtmakazAnamAM jJAnano doSa nathI paraMtu upakaraNano doSa che, tenA kAraNe bhrAMti thAya che. gAthAmAM paNa "bhrAMtimAM sthita rahe tema kahyuM che to tyAM paNa uttama upakaraNanA abhAvamAM, uttama nimittanA abhAvamAM jJAnAvaraNIya karmanA viparIta kSayopazamathI bhrAMti utpanna thAya che, buddhi ekAkI bane che. jainadarzana kahe che ke ekAMtavAdathI nayAbhAsa thAya che ane tenAthI satya svarUpano nirNaya na thatAM bhrama rU5 viparIta jJAna thAya che. jJAnanI zuddha paryAya sahaja anekAMta dRSTivALI che, tethI ahIM zAstrakAre kahyuM che ke upAdAnanI eka ja dRSTi rAkhe, upAdAnano Agraha rAkhe, phakata upAdAnanuM nAma le, to siddhatva to dUra rahyuM paraMtu sAmAnya utkRSTa sthitine paNa prApta karato nathI. jyAM sAmAnya samadruSTi na hoya, tyAM siddhatvane pAme kyAMthI ? gAthAmAM siddhatvane pAme nahIM tema lakhyuM che teno bhAva e che ke AtmAnuM zuddha svarUpa siddha samAna che, tene te svayaM samajI zakato nathI ane samajAvI zake tevA nimittano teNe tyAga karyo che. teNe jJAnano daravAjo baMdha karyo che, tethI siddha svarUpane samajI zakato nathI. hakIkatamAM siddhatvanI prApti e bahu ja uttamadazA ane kevaLajJAna sudhInI yAtrA che. A upAdAnavAdI uccakakSA prApta karavAnA mArgano ja nirodha kare che. prAraMbhamAM ja AvaraNa karyuM che to aMtima biMdu sudhI kayAMthI jaI zake ? astu.... Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "pAme nahIM siddhatvane, tenI jagyAe "pAme nahIM paramArthane AvuM vAkya hota, to kAvyanI prAsAdikatA tathA prAsa alaMkAra pragaTa thaI zakatA hatA paraMtu A to adhyAtmazAstra che ane jIvane siddhadazAnuM lakSa karAvavAnuM che, tethI kAvyabhAvano parityAga karIne paNa kavizrIe adhyAtmitRSTie "siddhatva' zabdano prayoga karyo che. astu. kavi svataMtra hoya che ane tenA mukhathI sarI paDatA zabdo gaMbhIra arthapUrNa hoya che, A graMthamAM kAvyarasa karatAM adhyAtmarasanuM mahattva vadhAre che. astu. gAthAmAM upAdAna ane nimitta evA be zabda AvyA che. upAdAna - upAdAna e mULabhUta dravya che. je dravya kArya rUpe pariNata thAya che arthAtuM. paryAyarUpe parivartana pAme che, te upAdAna che. dravya potAnuM mULabhUta rUpa rAkhIne je rUpAMtara kare che, te rUpAMtara te dravyanuM kArya che. jyAM dravya svayaM kAraNa bane che, tyAM te dravyane upAdAna tarIke saMbodhana karavAmAM Ave che. upAdAna te dravyathI utpanna thato paryAya pravAha che. upAdAna kAraNa kAryamAM paNa astitva dharAve che. jyAre te kAryarUpe pariNAma pAmyuM na hatuM, tyAre paNa te dravyamAM kAryano tirobhAva hato arthAt tevA prakAranI paryAya pragaTa karavAnI dravyanI prAkRtika zakita hatI. upAdAna eka prakAre kAryanuM adhikaraNa paNa che. jyAM jenAthI je janme che, tyAM te tenuM upAdAna bane che. A che upAdAnanuM AMtarika svarUpa. nimitta - nimitta te kAryathI nirALuM taTastha kAraNa che. jema suthAra gaNezanI mUrti banAve che, tyAM suthAra mUrti nirmANamAM kAraNa hovA chatAM mUrtithI nirALo che. zakita arpaNa karIne kAryane pragaTa thavAmAM sahayoga ApI svataMtra chUTo rahe che. nimitta kAraNa upAdAna para alaukikabhAve upakAra kare che. tenI hAjarI mAtrathI kArya saMpAdana thAya che paraMtu nimitta kAraNano vyApAra na hoya, tyAM sudhI upAdAnanI paryAya ArvibhAva pAmatI nathI. Avo paraspara upAdAna sAthe nimittano naimittika saMbaMdha che. nimitta kahevAnuM tAtparya e che ke je bAhya kAraNa che, te ghaNI ghaNI artha kriyAkAritvamAM samartha che, temAMthI AvazyakamAtrano vyApAra thAya che. je kAraNa hoya, te kAryamAM saMpUrNapaNe nimitta parivartana pAmatuM nathI, tema ja dravyarUpe saMyukata thatuM nathI. potAnuM yogadAna ApIne nimitta svayaM svataMtra astitva dharAvI rAkhe che. mATe zAstrakAroe tene nimitta kahyuM che. ni eTale niyamathI mitta arthAt jarUra paDatuM vyaya kare che, mATe te nimitta che. upAdAna-nimittamAM je aMtara che te ATalI vyAkhyAthI draSTigocara thAya che. anyathA upAdAna-nimittanuM to mahAzAstra che. te ghaNo moTo vivecya viSaya che. gAthAmAM je nimittano tyAga karavAnI vAta karI che, te uttama nimittanA tyAganI vAta che. te uttama nimittano tyAga kare che, te saruno Azraya karato nathI, kRpAnA nidhAna saddaguru sAdhakane mATe upakArI kAraNa che, tenI avahelanA karavAthI sAkSAta AtmAnI ja avahelanA thAya che. nimittakAraNa karaNarUpa paNa hoya ane kartA rUpa paNa hoya che. karaNarUpa nimitta sAdhanamAtra che, jyAre kartArUpa nimitta svayaM nirmAtA che. kartArUpa nimittanI pUjyatA ane teno Adara jIva (370) Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe parama upakArI che eTaluM nahIM, siddhatvanI prApti sudhI upakArI banIne anaMta kalyANanuM kAraNa bane che. mATe kartarUpa nimitta je saddaguru che, te pUjyabhAve saMsthita che, teno tyAga karavAthI jIvane mahAhAni thAya che. jema yogya vaidyarAjanI salAha vinA viparIta auSadha khAvAthI hAni thAya che, svAthyanI prApti to thatI ja nathI ane mahAroganI utpatti thaI zake che, tevI rIte saddaguruno tyAga karavAthI siddhatva dazAnI prApti to thatI ja nathI ane bhrAMtirUpa mahAroganuM bhAjana bane che. A gAthA spaSTa rUpe anekAMtavRSTinuM kathana karI upAdAna nimittanI samatulAnI abhivyakita kare che ane ekAMtavAdanuM nirAkaraNa kare che. AdhyAtmika saMpUTa H gAthA dArzanikabhAvavALI hovAthI ApaNe parokSabhAve AdhyAtmika arka meLavavo paDe che. gAthAmAM siddhatva' zabda che. siddhatvanI sAkSAt pariNati ke prApti to aMtima biMdu che paraMtu siddhatva pAmyA pahelA siddhatvanI anubhUti karavI, te paNa parama AnaMdarUpa AtmadazAnI anubhUti che. jJAnAtmaka dRSTie paNa siddhatvano nirNaya thavAthI samagra saMsAra tUTI jAya che. jeno jJAnamAMthI cheda UDI gayo che, teno pariNAmamAM paNa nizcitarUpe cheda UDI jAya che, eTale ja mokSamArgamAM jJAnane pradhAnatA ApavAmAM AvI che. jJAna jyAre nirdoSa hoya, koIpaNa prakAranA dUSita upakaraNathI mukata hoya, tyAre samatulAnI pratimA hoya che ane A jJAna siddhatvadazAne saheje samajI le che, upakArInA upakArane pacAvI le che ane prAptinI pUrve ja prANanI anubhUti karAve che. AvI anubhUti karavI, te A gAthAnuM AdhyAtmika rahasya che. upasaMhAra : Atmasiddhino je akhaMDa viSaya cAlyo Ave che, tenuM have parisamApana thaI rahyuM che. jema koI yAtrI gADha jaMgalamAMthI pAra thavAno hoya, tyAre tene mArganuM badhu jJAna ApyA pachI paNa keTalIka vizeSa sUcanA ApavAnI hoya che, tenAthI te mArgathI bhUlo paDato nathI, te potAnuM samatolapaNuM gumAvI besato nathI, nirNaya karavAmAM mUMjhAto nathI, tema ahIM mokSamArganuM vistRta varNana karyA pachI siddhikAra svayaM keTalIka kalyANakArI, saiddhAMtika hitazikSAo ApI rahyA che ane samAjamAM pravartamAna ekAMtavAdathI sAdhakane sAvadhAna kare che, cetavaNI Ape che. Avo upAdAna nimittano paNa eka gajagrAha bharelo kheMcatANavALo viSaya che, jenAthI dUra rahI bauddhika samatulA jALavI upAdAna ane nimitta baMnene yogya nyAya ApI, bhrAMtino zikAra na banatA AdhyAtmika utkrAMtine vaLagI rahevAnI preraNA ApI che temaja A viSaya para vadhAre dRSTipAta karI tIvra prahAra karavA AgaLanI gAthAomAM upadezasUtra jALavI rAkhyuM che, mATe ahIM teno upasaMhAra karI navo upodaghAta karIe. (37) hAlAjI mAtA Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * gAthA-130. upoddAta - saMsAramAM vANI ane vicArano vibheda AdikALathI cAlyo Ave che, jene zAstrakAroe yogavakatA kahI che. mana-vacana-kAyAnA yoga eka rUpa hoya, to te yoganI saraLatA che ane yogamAM virUpatA hoya, bhaMgajALa racAya, tyAre yogamAM vakatA thAya che. azubhanAma karma bAMdhavAmAM yogavakatAne pramukha kAraNa mAnyuM che. AvI yogavatAmAM vANI ane vicArano vibheda mukhya sthAna dharAve che. ApaNA siddhikAra A vAtathI ajANa nathI. teo vANIno vikAra ane AMtarika mohano prabhAva e baMnene spaSTarUpe joI rahyA che, tenuM bhayaMkara kuphaLa Ave che, yogavatAthI azubhanAmakarmano baMdha thAya che, jJAnInA vidrohathI tIvra jJAnAvaraNIyakarma baMdhAya che. AvA jIvo phakata mohanA kAraNe ghAtikarmanuM baMdhana kare che ane sanmArganuM uthApana kare che. prastuta gAthAmAM te viSayano gaMbhIrabhAva vyakata karyo che juo ! A gAthA. mukhathI jJAna karyo ane, aMtara Ryo na moha; te pAmara prANI kare, mAtra zAnIno drohA13cha I A gAthA jIvAtmAnI vikalAMgadazAnuM AkhyAna kare che ane kavirAje evA jIvane pAmara kahIne saMbodhyA che. karmanA udayathI keTalAka jIvo zArIrika rIte vikalAMga hoya che paraMtu mohanA udayathI buddhino vibhama thatAM je pAmaradazA Ave che, te vadhAre hAnikara che eTaluM ja nahI paraMtu anaMta zakitanA svAmI evA AtmAne ghaNA janmo sudhInI parAdhInatA apAve che, mATe AvA jIva kadAca bAhya zakitanA dhAraka hoya ke bhautika rIte samartha paNa hoya chatAM paNa jJAnavRSTie te pAmara ane anAtha jevA che. zrI uttarAdhyayanasUtramAM anAthImunIe jIvanI pAmara dazAnuM anAthatA rUpe varNana karyuM che. jJAnathI hIna banelo jIva vastutaH badhu hovA chatAM anAtha che. AtmasiddhinA prAraMbhamAM ja siddhikAre kahyuM hatuM ke "karUNA upaje joI te kaDImAM taTastha bhAve kArUNyabhAvanuM varNana karyuM hatuM. have AtmasiddhinI pUrNAhUtimAM paNa te bhAvano punaH upasaMhAra karyo che ke AvA jIva jene joIne karUNA upaje che, te kharekhara pAmara jIva hoya che ane tenA pAmarapaNAnuM mukhya kAraNa AMtaramoha che. Ama siddhikAre sacoTa rIte jIvanI ajJAnadazA ane tenA mULabhUta kAraNonuM uddaghATana karyuM che. A gAthA bIjI rIte sAmAjika dRSTie paNa samAjane jAgRta kare tevI preraka gAthA che. gAthAmAM spaSTa kahyuM che ke jJAnI puruSo naitika ane AdhyAtmika upadeza ApIne uttama kakSAnuM dAna kare che, A jIvana sudhare ane paralokamAM paNa mokSagati pAme tevo jJAnamArga sthApe che. jyAre keTalAka vyaktio kutarkanA zikAra banelA ane AMtarika mohathI gherAyelA hoya, tene jJAnI puruSano uttama mArga pacato nathI. teo eka prakAre anyAya bharelA vidrohAtmaka vacano bole che ane vitaMDAvAda Ubho kare che. tenuM bolavAnuM kaMI viparIta che ane karavAnuM kAMIka alaga hoya che, te jIvanI AMtarika mohadazA che. siddhikAre tene pAmara kahIne saMbodhyA che. te pAmara eTalA (372). N Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe che ke temanA kathanathI sAkSAta mokSamArganuM parivartana thaI zakatuM nathI. te vyartha potAnI jAtane kalaMkita kare che. ApaNA siddhikAra jJAna dRSTie adhyAtmapuruSa hovA chatAM sAmAjika dRSTie anarthakArI tattvo nAbuda thAya athavA AvA anartha utpanna karanArA bhAva sahunI dRSTimAM Ave, tenA upara paNa dhyAna devAnuM cUkayA nathI. hakIkatamAM Atmasiddhi jeTaluM adhyAtmazAstra che, teTaluM naitikazAstra paNa che. temAM nIti ane adhyAtma baMne sAthe cAlyA che ane anaitika tattvo tarapha draSTipAta karyo che. jJAnIono vidroha karanAra vyakita mohanA kAraNe vidrohI bane che, teo potAnA vacana upara paNa vaphAdAra hotA nathI. gAthAmAM kahyuM che ke mukhathI jJAnanI vAto kare paNa mohanA kAraNe tenI vAta sArthaka banatI nathI. te phakata potAnI pAmaradazAnI abhivyakita kare che. AMtaramoha - gAthAno mukhya zabda AMtaramoha che. AMtaramoha chUTavAnI parama AvazyakatA che. AMtaramoha jIvane pAmara banAve che, mATe ApaNe AMtaramoha upara UMDAIpUrvaka vicAra karIe. A zabdathI mohanA be vibhAga spaSTa thAya che (1) AMtaramoha che ane (2) bAhyamoha. bAhyamoha te AMtaramohanuM pragaTa rUpa che. pragaTamoha manavacana-kAyAnA yogamAM utarIne pracaMDa kaSAyanuM rUpa dhAraNa karI zake che ane e ja rIte yogomAM vyApta thaIne jIvane viSayAsakata paNa banAve che. kAmAMdha, kodhAMdha, mohAMdha evA jIvanA aMdhatvanA pariNAme ItihAsanA ane pApacAranA kALA pAnA citarAyA che. bAhyamohanuM rUpa dRzyamAna anarthakArI, hiMsaka ane bhayajanaka hoya che. zAstrakAroe abhayadAnanI je vyAkhyA karI che, tenAthI viparIta moha te bhayanuM ane pApanuM dAna kare che, mATe zAstrakAroe abhayadAna upara paNa pUrNa vajana mUkayuM che. A bAhyamohanA mULamAM AMtaramoha rahelo che. te adrazya che. bebhAna avasthAmAM jIva sAthe joDAyelo rahe che. jevo te adgazya che, tevo ajJAta paNa che. A AMtaramoha eka prakAre mAyAvI vibhAva che. jJAnIjano kahe che ke anaMtakALanI mUDhadazAmAM jIvanI badhI vAsanAo ane tRSNAo suSupta hatI ane nirAdhAra paNa hatI paraMtu anAdikALathI jIvamAM vAsanA, Asakita ane mohanA bIja paDelA hatA. akAmanirjarA ane puNyanA baLe jyAre jIvAtmA UMcI sthitimAM Ave che, tyAre mUDha dazAnA mohAtmaka bIjo aMkurita thAya che, tene mAthu UMcakavAno AdhAra maLe che. jema kSetra maLatA latA pAMgare che, tema A mohalatA AMtara pradezomAM vikasita thaI phelAya che. jJAnadazA jAgRta thaI nathI ane mohadazAne jAgRta thavAno avakAza maLI gayo che, tyAre te moha jIvanuM AMtarika kSetra gherI le che. AMtarika vRttione mohabhAvathI raMge che ane jIvAtmAnA yogathI para evA AtyaMtara kSetramAM moha eka prakAre svAmI jevo thaI badhA upakaraNone mohAdhIna batAve che. jIvanA sUkSma adhyavasAyo, jJAnAtmaka paryAya ke guNAtmaka pariNamana te janmatAnI sAthe ja mohanA raMge raMgAIne mohAtmaka bane che. A che AMtaramoha. AMtaramoha e vibhAvadazAnI eka gukha ane gUDha dhArA che. duHkhanI vAta to e che ke AvA AMtaramohane jIva potAnI saMpatti mAnI le che. AMtaramoha te AMtarika saMpatti ke sattArUpe jIvatattvamAM eka vikRta rUpa sthApita kare che. viryAtarAyakarmano ke bIjA koI guNAtmaka kSayopazama ke puNyanA udayo paNa A mohanI sattAmAM AvI jAya che. arthAta vacagALAnI badhI zakitaonuM saMcAlana moha kare che. jene gAthAmAM nA (373) Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMtaramoha kahyo che. mohanI traNa avasthA - bAhyamohanuM nATaka dgazyamAna che, jyAre AMtaramohanuM pariNamana AtmapradezamAM bhajavAtuM gukha nATaka che. A AMtaramoha bAhya mohanA kAraNarUpa to che ja paraMtu teTalA pUrato te sImita nathI. bAkInA badhA vikAronuM kAraNa AMtaramoha che. mUDhadazAmAM suSupta rahelI badhI tRSNAo avakAza maLatAM AMtaramohanA kAraNe uttarottara vikAsa pAmI anaMta IcchAnuM rUpa dhAraNa kare che. jIva ucca yonimAM Ave che, tyAre mUDhadazAmAM rahelA atRpta bhAvo yogAdi zakitaonuM avalaMbana laI vizeSa pAMgare che. jema vaDanA nAnA bIjamAMthI Akho vizALa vaDalo Ubho thAya che, tema vAsanAnA atRpta bIja dravya kSetra-kAlanI anukULatA maLatAM vizALa vaDalA rUpe phelAya che. bIjamAMthI aMkurita thayelo sUkSma mohAtmaka bhAva che, te AMtaramoha che ane temAMthI drazyamAna pragaTa thayelo paulika parigraha tathA saMpattino je vikAsa thayo che, te bAhyamoha rUpa vikasita vaDalo che. jema bIja, aMkura ane vRkSa, A traNa avasthA che, tema 1) mUDhadazAnI tRSNA te bIja che, 2) AMtaramoha te aMkura che ane 3) saMpatti rUpa parigraha vizALa vaTavRkSa che. A rIte mohanI paNa traNa dazA draSTigocara thAya che. mUDhayoniomAM vIryanA abhAve ke viryAtarAyanA kSayopazamanA abhAve suSupta rahelo moha te mohanA bIja che. paMcendriya ItyAdi uccagatimAM AvatAM jJAnano vikAsa thAya, te pahelAM ja A badhA bIja aMkurita thaI AMtarikakSetramAM AzA, tRSNA ane parigraha prAptinA mohayukatabhAvone janma Ape che. A bIjI kakSAno moha te AMtaramoha che. AMtaramohane AdhIna thaIne drazyamAna jagatamAM parigraha sAthe je khela Ubho thAya che, te bAhyamoha che. aMtaramohano vistAra - aMtaramohathI kaleza, vidroha, vitaMDa, yuddha ane mahAyuddha jevA vizALa mohanA rUpa draSTigocara thAya che. A ja AMtaramohanA AdhAre dhArmikakSetramAM paNa chaLa, kapaTa ane mithyAjJAnanI vAto UbhI karI jJAnIjanono vidroha karI svArthasiddhino khela Ubho thAya che. gAthAmAM AMtaramoha ane bAhya mohanuM kurUpa pragaTa karyuM che ane je jIva mohAdhIna che, tene pAmara kahIne saMbodhyA che. pAmara' eka prakAranI parAdhIna avasthA che, parAdhIna avasthA te mohAdhIna avasthA che ane mohAdhIna jIvo jJAnanI vAta pacAvI zakatA nathI. kadAca teo dharmanA kSetramAM Ave, to paNa jJAnI puruSano droha kare che. teo satya samajI zakatA nathI. svayaM asatya hovAthI asatyano pracAra kare che. doSI vyakita potAnA doSane jue, to potAnA doSathI bacI zake che. doSI vyakita svayaM bebhAna hoya ane doSane guNa samaje, to te svayaM doSanuM bhAna to che ja paraMtu tenI sAthe te doSano pracAra kare che. A rIte kartA ane karma, baMne rIte dUSita thAya che. viSAkata phaLa ApanAruM vRkSa svayaM viSamaya che ja paraMtu te viSamaya phaLa khAnArano paNa nAza kare che. eka rIte moha te bedhArI talavAra che. te svayaM kartAnuM hanana kare che ane tenAthI racita karma dvArA saMsAranA bAhya jIvo paNa haNAya che. AvA Ubhaya kSatikara jIva phakata jJAnIjanono ja nahIM paraMtu samAjano paNa droha kare che. gAthAmAM "jJAnIno droha' zabda prayoga che paraMtu te jJAnI pUrato sImita nathI, te dharmano, rASTrano, samAjano vyApakarUpe droha kare che. je jJAnIno droha kare (374). Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, te anya badhA droha UbhA kare che. siddhikAre phakata "jJAnIno droha' zabda dvArA IzAro karyo che paraMtu te jIva droha ane doSanuM adhikaraNa hovAthI samagra drohanuM ja kAma kare che. te svayaM Atmahanana karavAthI ane potAnuM ja nukazAna karavAthI pAmara che. pAmaranI vyAkhyA - bhautika rIte vikalAMka jIvone pAmara kahe che, jyAre AdhyAtmikakSetramAM arthahIna, atattvagrAhI jIvone pAmara kahyA che. kadAca te rAjA hoya to paNa zuM? jo te sva-svarUpathI ajANa ke ajJAta hoya ane AtmaghAtI pravRtti kare, to te paNa pAmaranI zreNImAM ja Ave che. gAthAmAM "mukhathI jJAna kathe' zabda che paraMtu hakIkatamAM te mukhathI ajJAna kathe che kAraNa ke pAmara jIva jJAnanuM kathana karI zakato nathI, te ajJAna bharelI vAto ja kahe che paraMtu sidvikAre gAthAmAM bhAre kaTAkSa karyo che. pAmara jIva pote ajJAnane jJAna samajIne viparIta vAtone jJAnabhAve prarUpe che, mATe "mukhathI jJAna kathe" te padano artha A pramANe che - bhUlathI tenA mukhamAMthI jJAnAtmaka vAto nIkaLatI hoya, tenuM kathana mAtra karatAM hoya paraMtu tenuM lakSa kAMIka alaga che, tethI A jJAna mAtra kathanAtmaka che, vadanArane paceluM jJAna nathI. te mukhathI bole che paNa aMdaranI ramata judI che. te phakata mukhathI ja bole che. ahIM mukhano artha phakata mukha nathI paraMtu kAyayoga ane vacanayoganI baMne pravRtti, A vidrohInuM mukha banyuM che. mukhano artha sAdhana che. tene je yaugika sAdhana maLyuM che, teno phakata kathana pUrato ja upayoga kare che, tenA manamAM yogavakatA rahelI che. pUrvanI gAthAmAM je vakrayogano ullekha karyo hato, tenuM ja A gAthAmAM punaH spaSTIkaraNa karyuM che. eka spaSTIkaraNa - gAthAmAM je drohAtmaka Aropa mUkavAmAM Avyo che, te pravartamAna aMdhazraddhA jevI pravRtti athavA dharmanA kSetramAM praviSTa draSAtmaka praNAlI che, tenA AdhAre AvuM ayogya kathana che ane kathana karanArane paNa siddhikAre pAmara kahIne tenI durAvasthAnuM vyAna karyuM che. ahIM spaSTa karavAnI jarUra che ke A pravRtti saMkalpa ane IcchApUrvaka paNa thaI zake che ane kathana karanAra nirdoSa hoya, to kyAreka paraMparAnA AdhAre te rUDhigata pravAda kare che. temAM vizeSakAraNano abhAva che. sAmAnya kAraNamAM kathana karanAranuM bauddhika daurbalya hoya che ane vicArazaktino paNa abhAva hoya che. tenI pAchaLa koI saMkalpazakita hotI nathI, tethI te hakIkatamAM jJAnInA drohanuM bhAjana banato nathI. saMkalpapUrvaka je pravRtti kare che ane mohathI kapaTano Azraya le che, te sAcA arthamAM jJAnIno drohI che. "jJAnIno droha' zabda prayoga upadezAtmaka che. hakIkatamAM te AtmadrohI che. je jJAnIno droha kare che, te AtmAno droha kare che ane je AtmadrohI che, te jJAnInA drohI hoya che. dravyathI bahAramAM sadaguru vagere jJAnI che, jyAre bhAvathI AtmA svayaM jJAnI che. saddaguruno AtmA ane svayaM jJAnI AtmA baMne pUjanIya ane vaMdanIya che. baMnenuM eka ja svarUpa che. kalpanAthI ke vizeSa nayanI apekSAe tenA bheda karavAmAM Ave che. vastutaH samagra Atmatattva athavA anaMta jJAnI AtmAonuM eka svarUpa che. nadInuM pANI ane samudranuM pANI, pANI svarUpe eka che, te rIte che.(375)... Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyakita ane samaSTino AtmA, jJAnI rUpe eka samAna che, mATe je kUDakapaTathI jJAnanI sAthe ThagAI kare che, te potAnA AtmAnI sAthe ja ThagAI kare che. manamAM mohabhAva rAkhIne mukhathI anyathA kathana kare che, tyAre prathama te svayaM ThagAya che. jJAnIno droha thAya ke na thAya paraMtu te svayaM AtmArUpa jJAnIno droha to jarUra kare che kAraNa ke te svayaM potAnA AMtara mohano sAkSI che ane viparIta kathana karIne temAM jo rasa mUke to vadhAre baMdhAya che, tIvra azubha karmabaMdhano bhoga bane che. AvI sthitimAM tene pAmara nahIM to zuM kahevAya? kharekhara vIra puruSa ImAnadAra hoya che. AvA satyaniSTha vyakitanA manavacana-kAyAnA yoganI pravRtti ekarUpa ane saraLa hoya che. tyAM vakratAno abhAva hoya che. pAmara jIva mohadraSTithI punaH kapaTa rUpa mohano Azraya kare che. zAstramAM kahyuM che ke mahAt nAste moTuM | moha mohane ja janma Ape che. jema bakarI bakarIne ja pedA kare che. AMbo AmraphaLane ja pedA kare che. upAdAna kAraNa prAyaH sadnaza kAryane janma Ape che. te nyAye AMtaramoha paNa bAhAmohane janma ApIne droha kare che arthAt anyAyapUrNa vyavahAra kare che. kadAca Avo vyakita potAne bahAra ke buddhimAna samajato hoya paraMtu jJAnI puruSa ke ApaNA siddhikAranI dRSTimAM buddhino abhAva hovAthI te jIva jJAnanI draSTie pAmara che. buddhi ane zrutajJAnanI paryAya te jIvanI bahumUlya saMpatti che. jema vyavahAramAM dhana vagarano mANasa bhikhArI gaNAya che, tema adhyAtma kSetramAM mohathI prerAyelo jJAnahIna vyakita pAmara gaNAya che. dhana rahita thavAthI eTaluM nukazAna nathI, jeTaluM jJAnahIna banavAthI nukazAna che. siddhikAre AvA jIvone pAmara kahIne tene jAgRta karavA mATe tIvra karUNAmaya Akroza karyo che. AvA jIvane pAmara kahevAmAM siddhikAranA be uddeza che. pAmara jIva cete ke na cete, cete to sAruM paraMtu pAmara jIva na cete to paNa tenA saMsarga AvanAra jIvo cetI jAya ane A pAmaranI mithyAvANIno bhoga na bane, te mahattvapUrNa che. gAthA baMne rIte upakAranI vRSTi karI rahI che ane je cetelA che temane paNa cetanAmAM sthira rahevA mATe A gAthA preraNA Ape che kAraNa ke kSayopazamabhAvI jIva game tyAre Daga zake che. upazAMta thayelI prakRtio vadhAre uttama kSayopazama na thAya, to udayamAna pravAhamAM DhaLI paDe che, te nimnatara kSayopazamano sparza karI mithyAtva tarapha paNa vaLI jAya che, mATe siddhikAra AvA madhyastha saralabhAvI jIvone paNa cetanA ApIne pAmaradazAne jANI levAnuM amRtavacana uccAre che. hakIkatamAM kRpALu gurudeva jevA karUNApuruSane kaThoratA sparza karatI nathI paraMtu teo mAtRbhAve ane karuNArdraSTie kaThora zabdano prayoga karIne eka rIte jIvane paMkamAMthI (kAdava) ugArI kinArA para lAvavAno prayAsa kare che. jemAM uttama vaidya roga mukita mATe lAMghana ItyAdi kaThora niyamano upadeza Ape che, te rIte A adhyAtmayogI kavirAja kaThora vacanarUpI auSadhithI jIvane AMtaramoha rUpI vyAdhithI mukata kare che. ahIM ApaNe eka caturbhagI tapAsIe. (1) karuNA che ane mRdubhAva che. (ra) karuNA che paNa mRdubhAva nathI. (3) karuNA nathI ane mRdubhAva che. (4) karuNA paNa nathI ane mRdubhAva paNa nathI. prathama bhaMga te jJAnIonI sahaja carcA che. bIjo bhaMga te gurupada rUpe kartavya bajAve che. hA (376), Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjA bhaMgamAM karUNA rahitanI mRdutA svArtha ane kapaTa rUpa pravRtti che ane cothA bhaMgamAM baMneno abhAva te mUDha dazA che. A gAthA sadgurUnI AjJAnuM svarUpa pragaTa karanArI, karUNAbhAve kaThora zabdathI gurupadanuM kartavya pragaTa kare tevI zikSAprada gAthA che. AdhyAtmika draSTie paNa gAthAnuM mUlyAMkana ochuM nathI. kAraNa ke jIva AdikALathI AMtaramoha ane AtmAno droha, A be adhyavasAya vacce pIsAI rahyo che, tethI te game tevI vANI bole paNa mukata thaI zakato nathI. AMtaramoha jAya, to jJAnIno droha jAya ane jJAnIno droha jAya, to AMtara moha chUTe che. baMne paraspara eka bIjAnA pUraka che. gAthAmAM "mukhathI jJAna kathe" hakIkatamAM to te ajJAnanI vAta ja kathe che. pote jJAnI che ane je kahe che te jJAnanI vAta che tema svayaM potAnA moDhe kahe che. mATe ahIM mukhathI eTale svayaM potAnA moDhe kahe che. gujarAtImAM paNa kaTAkSa vAkaya che ke "moDhAnI vAta kare che mATe jJAna zabda kahyo che ane kathe' kahIne zAstrakAra IzAro kare che ke te kahevAne khAtara kahe che. bolavA pUrato ja bole che. kacyA pachI tenI kathanI karaNI ekarUpa nathI. ekarUpa na hoya, tyAre ja ajJAnapUrNa vAta kathanI banI jAya che. kathanI eTale kahevA pUratI, ahIM zAstrakruSTie vicAravuM ghaTe che ke jIvAtmA svayaM jJAnano bhaMDAra che, to AvI viparIta pravRtti kevI rIte udbhave che? AgaLanA padamAM zAstrakAra svayaM teno javAba Ape che. "aMtara chUTayo na moha" mohAdhIna jIva mohanA prabhAvathI AvI korI vAto kare che. mohamAM paNa mithyAmoha viparIta pravRttinuM kAraNa bane che. sAmAnya moha kaSAyabhAvane utpanna kare che, jyAre mithyAmoha (mithyAtva mohanIya) darzanano ghAta karI samyagudarzanane roke che, yathArthabhAvathI vaMcita kare che. vaMcanA te mithyAmoha che ane anucita karaNI, te cAritramoha che arthAtu sAmAnya moha che. mithyAmoha dizA pheravI nAMkhe che, mATe mAthAmAM kahyuM che ke "aMtara chUTayo na moha" to tyAM mithyAmoha levAno che. sAmAnya mohane chUTatA ghaNo kALa vyatIta thaI zake che, te dIrgha sAdhanAnI apekSA rAkhe che. jyAre mithyAmoha bhAvAtmaka parivartana che arthAt samajanuM viparIta pariNamana che. satyanuM darzana thatAM mithyAmoha laya pAme che, ahIM samajavAnuM e che ke mithyAtvamohanIya paNa gADha sthitivALuM ane maMda sthitivALuM hoya che. maMdasthitivALuM mohanIya sahaja ucitta nimitta maLatAM ke kAlano paripAka thatAM laya pAme che mokSazAstramAM lakhyuM che ke nadhimAdA | samyagudarzana koI nimittathI ke kAla paripakava thatAM prApta thAya che. mithyAtvamoha maMda sthitimAM hoya, tyAre ja kALalabdhi ke nimittano prabhAva paDe che ane aMtaramoha chUTe che. aMtaramoha chUTavAnI vAta te sApekSa kathana che, te bhUlavuM na joIe. karmanI ucita nirjarA pachI ja moha chUTavAno avasara Ave che. jyAM sudhI moha chUTe nahIM, tyAM sudhI jIva mokSamArganI virUddha vAtonuM paNa kathana kare che. vicAranA dugdhabhAvathI vacanamAM dugdhabhAva Ave che. vicAra ane vANI eka sUtramAM baMdhAyelA che. khoTA ke mithyA vicAra viparIta vANInuM ke kapaTa bharelA zabdonuM sarjana kare che. adhyavasAyamAM je ayathArthabhAva che, te yogamAM UtarI Ave che. talavAra eka sAdhana che. te kayAM calAvavI, te calAvanAranA jJAna upara AdhAra rAkhe che. talavAra pote jANatI nathI ke mAre kayAM cAlavuM che ? Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUrkha zastradhArI ayogya rIte zastrano upayoga kare che. te rIte jIvanA traNe yoga sAdhanarUpa che ane AMtarajJAnI te A yogano svAmI che. te potAnA samyagu ke mithyAbhAva pramANe yogano zubhAzubha prayoga kare che. gAthAmAM A vAta spaSTa karI che ke aMtarano moha adhyavasAya che, te AtmAnA pariNAma che ane mukhanuM kathana te yoganI pravRtti che. mohathI prabhAvita vyakita yogano ayogya upayoga kare che. hakIkatamAM paNa yoga zabda yogyabhAvano ja vAcaka che. pAmara prANI - AgaLa cAlIne siddhikAra "te pAmara prANI' tema kahIne AvA manuSyane tiryaMca jevo gaNe che. prANI zabda pavAcaka che. manuSya paNa prANadhAraka hovAthI prANI che paraMtu jJAnanA abhAvamAM A prANadhAraka jIva manuSya hovA chatAM pazunI kakSAmAM mUkAya che ane tene prANI eTale eka sAdhAraNa jIva jevo samajavAmAM Ave che. teno deha manuSyano che paNa te badhA prANI jevo eka sAmAnya prANI mAtra che. temAM koI vizeSatA nathI. gAthAmAM te pAmara prANI' ema kahI mithyAvAto phelAvanAra vyakitane ane samAjane jAgRta karavA mATe kaThora prahAra karavAmAM Avyo che. AvA jIvane pAmara paNa kahyo che ane prANI paNa kahyo che. A be zabdo dvArA tenI lAMchanA karavAmAM AvI che. eka rIte A pAmara jIva hakIkatamAM prANI hovA chatAM prANano sAco prayoga karI rahyo nathI. jo prANano sAco prayoga thAya, to prANI paNa deva banI jAya che. prANadhAraNa karavA, te AyuSyakarmano prabhAva che ane pAmaratA te mohanIyano prabhAva che. AyuSyakarma ane tenAthI maLato uttama janma tyAre ja sArthaka thAya che, jo janma sAthe pAmaratA na hoya. pAmaratAnA kAraNe jIvana paNa kalaMkita bane che ane prANa paNa azubha banI jAya che. sahaja bhAve bolAyelA A baMne zabdo tattvataH UMDAIthI vicAratAM ghaNo vilakSaNa bodha pradAna kare che. jJAnI puruSonI vANI gUDhabhAvonuM AkhyAna karatI hoya che. A rIte gAthAno "prANI" zabda paNa pAmaratA ke pAmara bhAvane pAme, to manuSya hovA chatAM manuSyanI pratIti karAvatAM eka prANImAtra arthAt eka jaMtu jevI pratIti karAve che. A AkhuM udghodhana kArUNyabhAvothI bhareluM che. AtmasiddhinA prAraMbhanI gAthAmAM kahyuM hatu ke "karUNA upaje joI teno saravALo A gAthAmAM che. pAmara prANI mAtra jJAnIno droha kare che. hakIkatamAM te kazuM karI zakato nathI. siddhAMtanI satyatAne pheravI zakato nathI. mAtra eTale te kevaLa vyartha ceSTA kare che, nirarthaka pralApa kare che. jema koI vyakita khAlI hAMDAne mAthe laIne evI rIte cAle ke bole ke hAMDo bharelo che, to tyAM te mAtra dekhAva kare che, vyartha bhAvo batAve che, nATakIya pravRtti kare che. hakIkatamAM ghaDAmAM pANI nathI, te mAtra teno DhoMga che. gAthAmAM paNa "mAtra' zabdano prayoga che. teno artha e che ke jJAnIne droha sAthe koI saMbaMdha nathI. jJAnI puruSa to nirALA che paraMtu A mithyAvAdI vyartha droha karI jJAnInI azAtanAthI mAtra karma bAMdhe che. A rIte vyartha ceSTAno paNa bhAva batAvIne siddhikAra sAcA sAdhakane cetavaNI kare che. samagra gAthA vyakitanA aMtarAtmAmAM ane samAjamAM je mithyAbhAvo pravartamAna che, te bhAvo vyartha kaSTadAyaka che, te vyakitanA ke samAjanA upakArI nathI. teno nirodha karavo, te paNa parama Avazyaka che, tevI AMtarika abhivyakita kare che. pratyeka gAthAmAM AdhyAtmikabhAvo bharelA che, Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to have ApaNe A gAthAno AdhyAtmika saMpUTano sparza karIe. AdhyAtmika saMpUTa : sidghikAre AdhyAtmika pravezamAM ADasa karanAro je mukhya patthara che, tene haTAvavAnI vAta karI che. jyAM sudhI manuSya mithyAsiddhAMtonuM avalaMbana kare che ane moha choDayA vinA jJAnanI vAta kare che, tyAM sudhI adhyAtma saMpUTano mArga baMdha maLe che. jema tALA kholavAthI peTInI aMdara rahelo hIro prApta thaI zake che, te rIte patthara dUra thatAM saMpUTano daravAjo kholyA pachI ja saMpUTa rUpI virATa maMdiramAM vicaraNa karI zakAya che. jyAre saMga kahetA Asikata doSathI mukata thAya ane vacanathI ajJAnanuM vamana kare, te roga zAMta thAya, tyAre saMpUTanuM lIluchama kSetra najaramAM Ave che, jyAM nirmaLa jaLanA jharaNA vahI rahyA che, te jharaNA phakata anubhavagamya che. zabdomAM tenuM varNana karavuM azakaya che. tevA kSetramAM vicaraNa karI maMdiranI vyAsapITha upara jyAM vItarAgadevanI jyotirmaya mUrti birAjamAna che, tenA darzana karIne jJAna ane darzana yAtrAnI samApti karyA pachI sAdhaka aMcitya cittasvarUpamAM svayaM samAI jAya che. have mukhathI kathavApaNuM paNa nathI ane aMtarano moha mRta thaI gayo che. pAmarapaNuM svayaM pAmara banIne asta thaI gayuM che. te prANInI saMjJAthI mukata thaI prANano paNa tyAga karI prANathI mukata aprANAtmaka sthitimAM niHstabdha banI thaMbhI gayo che. evuM A gAthAnuM vidheyAtmaka maMtavya che. gAthA niSedhAtmaka che paraMtu teno AdhyAtmika saMpUTa alaukika che ane AvA saMpUTamAM saMcaranAra mATe A kaThora zabdo paNa kaThoratAthI upara evA pariNAmono sparza karAve che. dhanya che ! A gAthAnA manoharabhAvane !! uparanI gAthAne vidheyAtmakarUpa A rIte ApI zakAya che. mukhathI kathe na khoTI vAta, jyAM chUTayo che aMtara moha, Avo vIrAtmA kare che, mAtra jJAnIno saMdoha." 'mAtra saMdoha' eTale samyak prakAre jJAnInA jJAnanuM dohana kare che, prApta kare che. upasaMhAra : sidvikAre zAzvata mokSamArganuM vidhAna karyA pachI ane mokSa tathA siddhatvanuM tattva najara samakSa rAkhIne zAstrokata sarvamAnya siddhAMtanuM dhyAna karyuM che, tyArapachI viparItabhAvone bhajanArA alpa jJAnI je kahe kAMI ane kare kAMI, tevA mohAviSTa jIvono ullekha karI mokSamArga para DAgha na lAge ane tenAthI sAvadhAna rahI zakAya, te mATe pAchalI gAthAomAM sAmAnya ullekha karyA pachI A 137 gAthAmAM spaSTapaNe kaThora zabdomAM prahAra karyo che. tevA mANasone mANasa paNa kahyA vinA prANI kahIne teno parihAra karavAmAM Avyo che. ahIM koI cokkasa manuSya ke koI vyakita prANInI avahelanA karavAmAM AvI nathI paraMtu je tyAjya ane heya tattva che, tene samajI vicArIne ajJAnabhAvano parityAga karavAno che. AvA ajJAnabhAvane varelA jIva tattvadRSTie pAmara banI jAya che. te vyartha ceSTA karI jJAnIjanonA avarNavAda bole che. temAM jJAnInuM nukazAna thatuM nathI paraMtu drohI vyakita pApathI kharaDAya che. eTale 'mAtra kare droha' ema kahIne gAthAnI pUrNAhUti karI che. dArzanika rIte pakSanI sthApanA karyA pachI vipakSane oLakhIne teno parityAga (379) Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka ratA ja rA - - karavo joIe. jema kapaDAmAM rahelo mela kapaDAnA mUlyanuM avamUlyana kare che, te ja rIte jJAnanA kSetramAM rahelo vipakSa rAjamArgamAM paDelA pattharA jevo che. A rIte gAthA vipakSanuM dhyAna karIne punaH pakSanA je sAmAnya guNo che ane vyakitamAM te guNo hovA joIe, tenuM kathana kare che. AtmajJAnI vyakita guNahIna hoya tevuM banI zake nahIM to ApaNe A gAthAno ATalo upasaMhAra karyA pachI pakSasaMgrAhaka gAthAno upodaghAta karIe. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-138 upodaghAta - mAnavajIvana phakata mAnava zarIrathI ja alaMkRta thatuM nathI. jo mAnavIya guNo na hoya to te mAnava hovA chatAM rAkSasI jIvananI pravRtti karI mAnavadehane kalaMkita kare che. samagra dharmano AdhAra paNa e ja che ke manuSya pApAcArathI mukata thaI sapatha para Ave paraMtu A tyAre ja saMbhava che ke jo vyakitamAM mAnavIya guNo hoya, sahaja vyavahArika guNo hoya. AvA saguNo jIvanane pavitra kare che ane sAthe-sAthe mokSamArganI vizuddhimAM sahAyaka bane che, eTaluM ja nahIM kharuM pUcho to A guNothI ja mokSamArganI ArAdhanA mATe bhUmikA taiyAra kare che. jamIna vagara khetI kayAM thAya ? kUvAmAM pANI na hoya to snAna kayAMthI thaI zake ? ropA ugyA na hoya to dANA kevI rIte paDe? mAtA-pitA vinA saMtatino udbhava nathI, te ja rIte A mAnavIya guNo mokSamArganI sAdhanAmAM mULabhUta adhikaraNa rUpe ke AdhAra rUpe kAraNa banI uttama kAryanI niSpitti kare che. mAnavIya guNo te kAcuM sonuM che. teno paripAka thayA pachI mokSamArganI sAdhanA jevA uttama alaMkAra taiyAra thAya che. prastuta gAthAmAM prarvatamAna, dharmamArganA Avazyaka nyAyayukata upakaraNo ke sadgaNono samAveza karIne gAthAne suzobhita karI che eTaluM ja nahIM mAnava jIvanano zRMgAra karyo che. have ApaNe gAthAnA guNono sparza karIe. dayA, zAMti, samatA, kSamA, satya, tyAga, vairAgya; | vocamumukSa ghaTalipe, ehasadAya sujAyA 138II | siddhikAre gAthAmAM mumukSu jIvonI yogyatAnA paricAyaka sAta guNonuM kathana karyuM che. A sAta guNomAM dayAne prathama sthAna ApavAmAM AvyuM che. (1) dayAnuM svarUpa - dharmano arka ja dayA che. koIpaNa prANInA duHkhane joIne manuSyanuM mana pIgaLe che, tyAre dayAbhAvanuM prazravaNa thAya che arthAt dayAnuM jharaNuM phUTe che. Avo komaLabhAva te dayAnuM svarUpa che. dayA e dharmano pAyo che. kahyuM paNa che ke "dayA dharma kA mUla hai" rAmayaNanuM A vAkaya ajara amara che. dayA vinA dharmanI kalpanA paNa thaI zakatI nathI. dayA vinAno dharma eka prakAre adharma bharelI hiMsAthI utpana thayelI rUDhi che. vAstavika dharma dayA sAthe joDAyelo che. mIThAza vagaranI sAkara, sAkara kahevAtI nathI. mIThAza te sAkaranuM svarUpa che, tema dayA e dharmanuM mAdhurya che. mATe badhA dharmomAM dayAno AgrahapUrvaka svIkAra karavAmAM Avyo che paraMtu jainatattvajJAnamAM dayAnuM je svarUpa che, te vadhAre sUkSama ane aMtaramanane sparze, AtmA svayaM AtmAnI dayA karI zake, tevI dayAnI UMDI vyAkhyA karavAmAM AvI che. prANImAtra pratye sthUla dayA te paNa vizuddha dharmanuM aMga che paraMtu dayAne eTalI ja sImita rAkhavAnI nathI. jyAM prANI hiMsA na hoya, tyAM paNa je vyakita potAnA manamAM nirdayatAnuM sevana kare che, rAga-dveSa dhAraNa karIne AtmaguNonuM hanana kare che, tyAM vAstavika dayAno abhAva che. dayA e sArvabhauma guNa che. Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karUNAthI utpana thaIne dayA e vizuddha jJAnabhAva sudhI vyApaka thayelI che. zAstrokata rIte jotAM jaNAya che ke jJAna paNa kaThorabhAvathI mukata hoya che. jJAnanA pariNAmo komaLa hoya che. hiMsA ane nirdayatAnA bhAvothI je kaThoratA utpanna thAya che, te jJAnanI kuNAzane paNa haNI nAMkhe che. jJAna svayaM dayAvRttithI AvRtta che, eTale ahIM siddhikAre sarva prathama dayAno sparza karyo che. keTalAka vyAkhyAtAo svadayA-paradayA jevA zabdo pragaTa karIne dayAnA viSayamAM eka prakAre bhrama Ubho kare che. dayAmAM sva-para jevo bheda nathI. dayA te nirmaLa pANI jevI che. svapara dayA jevo bheda karavAthI baMne pakSamAM dayAnuM khaMDana thAya che. jene loko paradayA kahe che paraMtu jyAM svadayA na hoya, tyAM paradayA hotI nathI. dayA eka saLaMga sUtra che. hakIkatamAM paradayA karavAno avakAza ja nathI. badhA dravyo svataMtra rIte paryAya pAme che. jIvAtmA paNa jyAre dayA rUpI paryAyamAM pariNata thAya che, tyAre badhA prakAranI dayA hAjara thaI jAya che. jema koI kahe ke brahmacaryamAM svabrahmacarya ke parabrahmacarya, to tevA bheda hAsyAspada lAge che, tema sva-para dayA jevA bheda paNa hAsyAspada lAge che. tarka ke dArzanika draSTinA abhAve AvA mithyAbheda UbhA thayA hoya tema lAge che. hA, bIjA koI mANaso dayA karatA hoya, tene joIne paradayA kahe ane pote dayAno bhAva kare, tene svadayA kahe, to te kathana thoDe ghaNe aMze yogya gaNAya paraMtu jyAre vyakti svayaM dayAmAM pravRtta thAya, tyAre to dayAnI akhaMDa upAsanA thAya che. paradayA nAmanI koI alaga dayA nathI. vRkSa jyAre vistAra pAme che, tyAre potAnuM eka rUpe pragaTa kare che ane tenA prAgaTaya sAthe janahita paNa joDAyeluM che. te ja rIte manuSyamAM jyAre dayA guNano vikAsa thAya ane svadayA karato hoya, tyAre paradayA-bIjAnI dayA sAthe joDAyelI che. anyanuM kalyANa na thAya ane kevaLa potAnuM kalyANa thAya, tevo kalyANano koI ekAMgI mArga nathI. vyavahArika draSTie dayA bAbatamAM be bheda dekhAya che. mANasa game tevA AcAra-vicAra vALo hoya, tenuM uttama caritra na hoya chatAM dayAmAM saMlagna hoya, tyAre ema kahI zakAya ke A mANasa kevaLa paradayA kare che. bIjA prANIone bacAve ane potAnA cAritranA viSayamAM bedhyAna rahe, tyAre svadayA ane paradayA jevo bheda dekhAya che. hakIkatamAM te upakArI pravRtti hovA chatAM kalyANakArI pravRtti nathI. te jIva kevaLa bAhya pravRttimAM ja lipta rahe che eTale jJAnIjano vyAvahArika dRSTie tyAM svadayA-paradayA jevo bheda karI ekAMgI paradayA kalyANakArI nathI, tema samajAve che. A vAta paNa yathArtha che. AvI pravRtti lagabhaga mohAtmaka hoya che. te anya anya uddezane sAme rAkhI paradayAnuM taMtra cAlu rAkhe che, tyAM svadayAno AghAta thAya che paraMtu A vyavahArika draSTi che. yathArtha to e che ke kaSAyabhAva yukata koIpaNa pravRtti vAstavika dayAnI koTimAM AvatI nathI. dayA tenI pravRttinA kAraNe drazyamAna che paraMtu bhAvadraSTie tyAM dayAno abhAva che. kadAca AvI paradayAmAM AMzika puNyabaMdha paNa thato hoya, to te puNyabaMdha paNa jIva mATe parama upakArI Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. astu. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke vyavahArika dRSTie graMthomAM je sva-paradayAnA bheda jaNAvyA che, te paNa lakSamAM levA jevA che. svadayAno artha che AtmaguNono vikAsa karavo. jIva viSayakaSAyathI mukata thAya, tyAra thayA pachI yoganI zubhapravRtti svAbhAvika rIte sarva jIvo mATe kalyANarUpa hoya che, tyAM svadayAnI bhAvAtmaka upasthiti che ane paradayA paNa tyAM sahaja joDAyelI che. dayAno A prazna ghaNo aTapaTo hovAthI tenuM sUkSamabhAve vivecana karyuM che. saiddhAMtika tAtparya e che ke dayA sarva rIte kalyANakArI che ane vAstavika dayA te AtmonnatinuM lakSaNa paNa che. dayA e samyagRSTi jIvanuM pradhAna lakSaNa che. ApaNA siddhikAre ahIM sarva prathama 'dayA' zabdanuM kathana karyuM che. A sArvabhauma dayA che, ahiMsAnuM je rU5 che, je vAstavika dayA che, jemAM sva-para dayA baMneno samAveza che, tevI zuddhadayAnI mumukSunA bhAvamAM gaNanA karavAmAM AvI che. jainadruSTie je hiMsA karato nathI te sAdhaka paNa dayALu gaNAya che. ApaNe dayAnA baMne pakSa upara vicAra karIe. koI jIvo upara upakAra karavo athavA sevAnI pravRtti karavI, te paNa dayA che ane koI jIvonI hiMsA na karavI, te paNa dayA che. A rIte dayAnA baMne pakSamAM eka vidhirUpa che, bIjo pakSa niSedharUpa che. A baMne pakSa AdaraNIya che. sarva prathama AtmAmAM niSedhAtmaka dayAno uddabhava thavo joIe. koI jIvanI hiMsA na thAya, tene duHkha na thAya teno khyAla rAkhavo, te mukhya bhAvAtmaka guNa che. dayAnuM A AtyaMtararUpa che. Avo saMkalpa thayA pachI jIvanI je kAMI saMpatti che, te saheje paropakAranuM kAraNa bane che ane yathAsaMbhava yathAzakita dayAnuM bIjuM netra paNa khUle che. je koI saMto, jJAnIjano, avatArI puruSo ke devAdhideva tIrthakaro paNa jJAnamAM ramaNa kare, tyArapachI anaMta jIvonA kalyANanI pravRtti kare che. jJAnanuM AMtarika dayAmaya svarUpa bAhya kalyANamaya gaMgAmAM pravAhita thAya che, jeoe vyavahAra draSTie svadayA-paradayA athavA vidhirUpa dayA ane niSedharUpa dayA, tevA bheda pragaTa karyA che. tAtvika draSTie svadayA-paradayA jevA zabdo eTalA anukULa nathI. niSedharUpa dayA te svadayAnuM ane vidhirUpa dayA te paradayAnuM svarUpa gaNAya che paraMtu dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke A baMne dayA sAthe ja cAle che. je paradayA svadayAthI chUTI paDe che, te hakIkatamAM dayAbhAsa che. te dayAnuM zuddha svarUpa nathI. mumukSunA lakSaNamAM je dayAno svIkAra karyo che, te zuddha dayAnI abhivyakita che. (2) zAMti - A gAthAmAM je sAta AlaMbana grahaNa karyA che, temAM bIjA naMbaramAM "zAMti' pada che. jenuM vivecana bhautika ane AdhyAtmika baMne rIte jANI levuM jarUrI che. zAMtinuM nirmaLa rUpa mumukSunA ghaTamAM ramaNa kare che. mumukSuno AtmA zAMtithI ja zobhe che. zAMti e mumukSanI divya saMpatti che. jJAnadazAmAM jyAre nirmohabhAva Ave, tyAre zAMtino udbhava spaSTarUpe pragaTa thAya che. vikalpadazAno hrAsa thAya, vikArabhAvo upazame ane vicAro sthira thAya, tyAre zAMti pragaTa thAya che. zAMti eka prakAranI niSkriya avasthA che. kriyAtmakabhAvonuM upazamana ja zAMtine avakAza Ape che. mohadazAthI adhyAtmakSetramAM paNa kriyAtmakabhAvo kriyamANa hoya che ane tenI pratikriyA dehAdi Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhyayogomAM paNa pratiphalita thAya che. jIvana che, tyAM sudhI bAhya kriyAo rahe ja che. ahIM je zAMtinuM kathana che, te AdhyAtmika zAMtinuM kathana che. AdhyAtmikakSetramAM je mohAdi kriyamANa che ane vikArIbhAvonuM je halanacalana che, te niSkriya ke sthagita thavAthI AtyaMtara kSetramAM zAMti patharAya che, AdhyAtmika vikAronuM halanacalana baMdha thAya, kaSAyanI maMdatA thAya, cAritra pariNAmonI prabaLatA vadhe, tyAre mumukSa zAMtino anubhava kare che. gAthAmAM mumukSanA ghaTamAM" tema lakhyuM che. ghaTamAM arthAtu mumukSunA AMtarika kSetramAM, tenA adhyAtmikabhAvomAM, aMtaHkaraNamAM IndriyAtIta evuM je sUkSma kriyAtmaka kSetra che, tyAM zAMtino udbhava thAya che. mumukSano deha bhale nAno che paNa teno ghaTa vizALa che. samagra lokamAM vyApaka thaI zake tevo asaMkhya pradezI, anaMta zakitano svAmI AtmA e ja mumukSuno ghaTa che. A ghaTa nAnAsUno nathI. te vizALa ane vyApaka che. tenA ghaTanI zAMti paNa sarva pradezone sparze che eTale zAMtinuM svarUpa paNa vizALa che. A koI kSaNika zAMti nathI. bhautika zAMti vilAsarUpa ke manoraMjana rUpa che. te kSaNika hovAthI azAMtino uddabhava paNa thAya che. hakIkatamAM sAMsArika zAMti te zAMti nathI paNa mohAtmakabhAvonuM alpavirAma che. jyAre mumukSunI zAMti pUrNavirAma jevI che. zAMti eTale zuM? zAMtino artha bAhya upadravano abhAva, eTalo ja sImita nathI. zAstromAM ke kathAomAM ullekha che ke upadravonI upasthitimAM paNa mana becena na thAya ane potAnA bhAvamAM sthira rahe tene paNa zAstrakAroe UMcakoTinI zAMti kahI che. hakIkatamAM upadrava hoya ke na hoya te eTaluM mahattvapUrNa nathI paraMtu mana potAnI sthira sthitino tyAga na kare, jene bhagavad gItAmAM sthitaprajJa kahyA che, AvI sthitaprajJatA paNa zAMtinuM mUrtarUpa che. zAMtinA udbhavamAM mukhya traNa kAraNo che. (1) saMkalpapUrNa jJAna . (2) vIryaMtarAyakarmano prabaLa kSayopazama ane (3) UMca koTinA saMskArono vAraso A sivAya vyaktine potAnI vRttionuM adhyayana paNa zAMtinI anubhUtimAM sAtha Ape che uparanA traNe kAraNo hovA chatAM jo mohano udaya thAya, to azAMtinA taraMga upaje che. prAkRtika rIte mohanIya karmano udaya ghaNo ja maMda hoya ane mohanIyano kSayopazama prabaLa hoya tyAre uparanA saMskAro zAMtine jALavI rAkhe che. zAMti e niSkriyatattva hovA chatAM tenI jALavaNI mATe prabaLa sAhasa bhareluM manobaLa Avazyaka che. kaSAyone niSkriya karavAnI kaLA te zAMti che. jyAre zAMti prApta thAya, tyAre prAraMbhamAM kriyAtmaka hoya che ane zAMtinI pUrNatA thatAM kriyA zeSa thaI jAya che. jema koI suthAra karavatathI lAkaDuM kApe, tyAre kapAtI vakhate karavata ane suthAra baMne kriyAzIla che ane kApavAnuM kAma pUruM thatA baMne niSkriya thAya che, te rIte upakaraNo sakriya banIne AvaraNonuM chedana kare che, tyAre kriyAzIla che ane AvaraNo chedAI gayA pachI je niSkriyatA udbhavI che, te zAMtinuM rUpa che. A rIte pariNAma rU5 zAMti svayaM zAMta che. zAMti svayaM kriyAhIna Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che eTale ja zAMtine zAMti kahe che. zAMtino artha ja che kriyAzUnyatA. halanacalanano abhAva, vyathA ane vikalpano abhAva. paristhiti parivartana pAmatI hoya tyAre pote parivartana na pAme, te zAMtinuM svarUpa che. nATaka jonAro darzaka nATakanA badhA dRzyone parivartana pAmatA jue che paraMtu pote nizcala rahe che ane zAMti rAkhIne dRSTA banIne dRzyane jovA chatAM tenAthI prabhAvita thato nathI. AvuM aprabhAvyarUpa te zAMtinuM svarUpa che. ApaNo zAMta AtmA je mumukSunI kakSAmAM che te have dRSTA banIne saMsAranA nATakane nihALe che paraMtu pote sAMsArika bhAvothI dUra rahe che. nadInA kinAre beThelo vyakti pulane nihALe che, pANInA kinAre uchaLatA taraMgo jue che paraMtu pote pANImAM taNAto nathI. zAMta citte pUranI jaLakrIDAne nihALe che. AvuM che zAMtinuM alaukika rUpa. taTasthatA, madhyasthatA, nyAyapriya bhAvanA ane udAratA, vagere guNo zAMtimAM samAveza pAme che, te zAMtinA ja paryAya che. zAMta citte beThelo vyakti zAMta hovA chatAM niSkriyabhAve te ghaNA vibhAvonuM vAraNa kare che, vikAronuM vidAraNa kare che. jema sAco taravaiyo pANImAM DUbato nathI, tema jJAnamAM ramelo mumukSu saMsAralIlAmAM DUbato nathI. te tarIne tIra para paheoMce che. ame to A zAMtinA ghaNA ja alpa guNagAna karyA che. zAMti e ja sAdhanAnuM sAra tattva che, tenI virATa vyAkhyA saMbhava che. ahIM ApaNe saMkSepamAM zAMtino caMdaravo dekhADIne mumukSunA bIjA AlaMbana upara vicAra karyo che. dayA kRti svarUpa che, jayAre zAMti te vRtti svarUpa che. dayAmAM AtyaMtara-bAhya baMne prakAranI karUNAnuM kriyAtmaka paryAya svarUpa che, jayAre zAMti te eka prakAranI upazAMti che arthAt mohanA AvaraNonI zUnyatA che athavA AvaraNo jayAM niSpravAhI banI zAMti rUpI zUnyatAmAM bAdhA karI zakatA nathI. (3) samatA mumukSunuM trIjuM lakSaNa samatA che. samatA te mumukSunA ghaTamAM rame che. samatA eka prakAranI nyAyatulA che. bIjA zabdomAM kahIe to bhAvatulA che. samatA mATe bIjo zabda vAparavo hoya to samatulA kahI zakAya. jayAre bhAva UMcA nIcA thAya, tyAre rAga ane dveSanuM udbhavana thAya che. rAga-dveSa koI svataMtra vikAra nathI paraMtu mana jayAre asama bane arthAta samatAnuM belensa-samatolapaNuM gumAve che, tyAre eka pakSamAM rAga hoya to bIjA pakSamAM dveSa hoya ane jIvAtmA viSama bhAvamAM pariNamI rAga-dveSanuM bhAjana bane che. samabhAva e jainadharmanuM ke mokSamArganuM ke sAdhanAnuM hArda eTale hRdaya che. hRdayamAMthI nIkaLelA bhAvo samagra jIvanamAM patharAya che. buddhi e jJAnAtmaka che, jayAre hRdaya te bhAvAtmaka che. buddhimAM vicAra hoya che ane hRdayamAM bhAva hoya che. bhAvanI jayAre sama pariNita hoya, tyAre AtmA svapariNAmI hoya che. jayAre viSamabhAva Ave che, tyAre jIvAtmA parapariNAmI bane che ane parapariNati e ja mahAbaMdhana che. adhyAtmazAstromAM parapariNati choDI svapariNati mATeno tIvra upadeza ApavAmAM Avyo che. = samatA zuM che ? uparamAM ApaNe samatAnuM kArya ane svarUpa jANyuM paraMtu hakIkatamAM samatA ke samabhAva zuM che ? tenI nADI tapAsIe. karmaprabhAvathI ane vizeSa rUpe mohanIya karmanA prabhAvathI ane temAMya cAritra mohanIyakarmanA prabhAvathI kaSAyano janma thAya che. kaSAya Atma svarUpanA AdhAre hovAthI jIvatA jAgatA viSAkta prANI jevA che. jyAre viSAkta prANI vIMchI ke (385) Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sApa DaMkha mAre che, tyAre tIvra vedanA thAya che paraMtu kaSAya rUpa viSAkta doSa jayAre DaMkha mAre che, tyAre jIvAtmA eka prakAre behoza banI jAya che, madamohanuM AvaraNa pharI vaLe che. A badhA doSono AdhAra svayaM viryAtmA che. jo mANasa cetIne cAle to te viSAkta kIDA-maMkoDAthI bacI zake che, te ja rIte jJAnacetanA jAgRta thayA pachI A doSone ane tenA prabhAvane tathA tenA kAraNone jIvAtmA oLakhI le che, te cetI jAya che ane nispRha rahIne doSonA DaMkharUpI vikArathI vimukata rahI potAnA pariNAmonuM samatolapaNuM jALavI rAkhe che. te bhAvAtmaka samatolapaNuM te ja samatA che ane bhAvAtmaka samatolapaNe badhA aMgomAM patharAya che. adhyavasAya paNa samabhAvI bane che, buddhimAM paNa samabhAva dekhAya che, yoga ane upayoga paNa samabhAvI pariNati kare che. adhyavasAyathI laIne jIvanA mana, prANa, Indriyo ke dehAdiyoga ane aMtaHkaraNa te samatAnuM bhAjana banI svaccharUpe kriyA kare che. te nirdoSa hovAthI doSonA prabhAvathI dUra rahI potAnuM mULasvarUpa jALavI rAkhe che. te AMtarika samatA che. samatA eka prakAranI svacchatA che, svabhAvanI zudhdhatA che. dravya jayAre potAnI paryAya kare, svaguNane anurUpa pariNati kare, tyAre dravya samapariNAmI hoya che. anya dravyathI saMyukata banI bAhya prabhAvazIla paryAya kare, tyAre dravyanI sthiti viSama bane che, viSamabhAva te asamatA che. samatAno sIdho artha che samyagubhAve pariNamana. dravyanuM doSa rahita, nirdoSa pariNamana te ja samatA che. badhA pariNamano samatA guNano Azraya kare che. dravyanA kaNa-kaNamAM svayaM samatA samAyelI che. viSamatA te bAhya dravyono prabhAva che. jema koI eka vyakita jayAM badhI mIThAI maLe che, tevI mIThAInI bajAramAMthI pasAra thAya che, tyAre tene bhinna prakAranA madhura rasavALA miSTAna ke mIThAI dRSTigocara thAya che. A yAtrIne koI AhArasaMzA ke AhAranI IcchA na hatI, tenuM peTa paNa bhareluM che paraMtu A badhI mIThAIo jovAthI yAtrInuM mana calita thAya che. te mIThAIne kharIdavA ane khAvA mATe prerita thAya che. bAhya drazyamAna padArthono tenA mana upara prabhAva paDavAthI tene paradravyanuM AkarSaNa vadhe che, A che calAyamAna asamasthiti. A eka prakAranI asthiratA che. bIjA zabdomAM kahIe to pramAda che. jayAre bIjo yAtrI badhI mIThAIo joyA pachI paNa zAMta rahe che ane AhArasaMjJAthI zUnya evI tenI upazAMta vRtti calita thatI nathI. mIThAInuM darzana thayuM che paraMtu tenA mana para mIThAIno prabhAva paDyo nathI. mIThAI mIThAInI jagyAe che ane pote potAnI jagyAe che, A che mananI samatulA. anAvazyaka IndriyonA viSayomAM Asakata thavuM ane saMgano doSa jItyA vinA saMgadoSathI parAjIta thavuM, A baMne kriyAthI manarUpI tulAnA trAjavA UMcA-nIcA thAya che. khAsa karIne pAMca Indriya ane mana viSayothI prabhAvita thAya che. te jJAnendriya hovA chatAM anAvazyaka bhoga bhAvomAM lalacAya che ane samatA adgazya thaI jAya che paraMtu A jJAnendriyo ane mana viSayathI prabhAvita na thAya, tyAre kaNa-kaNamAM samatA banI rahe che. tAtparya e thayuM ke rAga-dveSa samatAnA virodhI tattvo che ane samatA e rAga-dveSanI auSadhi che. asamatA te karmodayanuM phaLa che ane samatA karmakSayanuM phaLa che. udayabhAvo asamabhAvI che, jayAre kSayopazama, upazama ke kSAyikabhAva bhAvo samabhAvI che. samatAnuM mULa svayaM AtmA che ane asamatAnuM mULa karma che. udayabhAvone nivAravA te paNa samatA che ane udayabhAvone nihALIne tene vedI nAMkhavA, tenA DraSTA Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banI rahevuM, te samatAnuM bIjuM pAsuM che. prathama pakSamAM karmodayano nirodha thAya che ane samatA jaLavAI rahe che, jayAre bIjA pakSamAM karmodaya hovA chatAM tenA prabhAvathI dUra rahI svabhAvane jALavI rAkhavo te paNa samatA che. koI vyakti bimAra na paDe ane svAthyanA niyamone jALavI rAkhe, tyAre paNa eka prakAranI samaavasthA hoya che ane karmanA udayathI svAthya na rahe, vedanA thAya, AvI duHkhAtmaka sthitimAM paNa prasanna rahe che, A udayabhAvone nihALI te mArA potAnA nathI, karmajanya che, A prakAranI vicAraNA, te paNa samatAnuM uttama lakSaNa che. mumukSu jIva jeNe mokSamArgano svIkAra karyo che, te baMne prakAranI samatA jALavI rAkhe che. jema dorI para caDelo naTa jayAre dorI upara cAle che, tyAre tenuM mana jarA paNa DolAyamAna thatuM nathI. tenI dRSTi phakata dorI upara ja rAkhe che. te potAnuM saMpUrNa belensa jALavI rAkhe che. te rIte mumukSu jIva jJAnarUpI dorI upara cAlI rahyo che. te jarA paNa DolAyamAna thayA vagara tenI draSTine AtmArUpI dorI upara sthira kare che. AvI aDola dRSTi te ja samatA che. zabdomAM zuM kahIe samatAne !! te to mITho madhuro rasa che. cAkhavAthI ja svAda janme che. mumukSu sAdhanAnI sIDInA badhA sopAnano sparza karIne AgaLa vadhe che. A sopAnonI racanA evI che ke badhA sopAno kramazaH caDhAya che. chatAM badhA sopAno para paga mUkAto jAya che. sIDImAM paNa ghaNA pagathiyA hovA chatAM AkhI sIDI saMyukta che. eka pagathiyA para mUkavAthI AkhI sIDI upara paga mUkAya che. mumukSanA A badhA sopAno kramika hovA chatAM paraspara saMyukta che. jema sugaMdha ane svAdane chUTA pADI zakatA nathI, tema muktimArganA badhA sopAno chUTA pADI zakAtA nathI. tema chatAM zAbdika rIte tenA alaga alaga nAma ApIne siddhikAre eka eka sopAnanA guNane abhivyakta karI mumukSunI saMpattinA darzana karAvyA che. (4) kSamA : kSamA e cothuM sopAna che. vyavahArajagatamAM prasiddha che ke vIrasya bhUSaNam ! A gAthA pramANe kSamA e mumukSunI vibhUSA che. vibhUSA eTale sauMdarya ane bhUSaNa eTale alaMkAra. dravya alaMkAra to nAzavaMta che. te puNyayoge prApta thAya ane puNyanI samApti thatAM laya pAme che. AvA udayAbhAvI alaMkAra te mumukSunI saMpatti nathI. mumukSu krodha ane ahaMkAra baMne doSo upara vijaya meLavI kSamA ane vinayanuM upAdAna prApta kare che, te ja tenA sAcA alaMkAra che. kSamA rUpI alaMkAra karmajanya nathI paraMtu svabhAvajanya che. kSamAnI gerahAjarImAM ja krodhane avakAza maLe che. karmajanya udayabhAvo prabaLa thatAM krodha ane ahaMkArano udaya thAya che ane kSamAno nAza thAya che. jema samatA AdhyAtmika guNa che, tema samatA jALavyA pachI ane krodhano pracaMDa pravAha TALyA pachI paNa mAphI mAMgavI ke mAphI ApavI, te duruha-kaThina kArya kSamA vinA saMbhava nathI. sAkSAt duzmanane bhUlI jaIne potAnA krodhane ja duzmana mAnI krodhathI krodhane bALI akrodha avasthAmAM vicaraNa karavuM, te kSamAnuM divyarUpa che. svayaM siddhikAre paNa "apUrva avasara' kAvyamAM kahyuM che ke, Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krodha pratye to varte krodha svabhAvatA..' ahIM paNa krodha para krodha karI, baMne krodhane vidAya karavAnA che. tyAre ja akrodha avasthA arthAt kSamAno janma thAya che. kSamA svAbhAvika guNa hovA chatAM temaja temAM krodhanI upazAMti hovA chatAM vIryAtarAyakarmano kSayopazama na hoya, to A upazAMti ke A svabhAvane jALavI zakAto nathI, krodhanI upazAMti TakI zakatI nathI ane jIvAtmA kSamAno Azraya karI zakato nathI. jIvanuM draDha manobaLa, vIryaMtarAyano kSayopazama tathA abhaya avasthA kSamA rUpe pragaTa thAya che. kSamA na hoya, to karelI karaNI paNa mATImAM maLI jAya che, ubhUta thayelA cAritranA guNo paNa bhasma thaI jAya che. kSamA e cAritranuM kavaca che. jema yauddhAne DhAla ane talavAra, baMnenI jarUra che, tema mumukSune samatA rUpI talavAra sAthe kSamA rUpI DhAlanI jarUra che. A baMne guNamAM eka mAraka che ane eka rakSaka che. yuddhamAM paNa mAraka zakitanI sAthe rakSakazakita paNa jarUrI che. jo rakSakazakita na hoya, to saMpattino vinAza thatAM vAra lAgatI nathI. uttama padArthanA uttama guNo tyAre ja mANI zakAya, jyAre te badhA dravyo surakSita hoya. kSamA e guNonI rakSApaMkita che. jema pANIthI agni olavAya jAya che, tema kSamA rUpI pANIthI krodhAgni zAMta thaI jAya che, mATe ahIM siddhikAre mumukSunA aMtaraghaTamAM kSamAnI upasthitine parama Avazyaka mAnI che. aMtaraghaTamAM jo krodha hoya, to bAkInA guNo paNa durguNa banI jAya che. je vAsaNamAM mela na hoya, temAM ja ghI jevA uttama padArtho sugaMdhita ane suMdara rahI zake che. te ja rIte aMtaraghaTamAM krodha na hoya ane kSamArUpI svacchatA hoya, to ja bAkInA cAritrAtmaka ke jJAnAtmaka badhA guNo nirmaLa rahIne suphaLa pradAna kare che. kSamAnuM mULa vyakitanuM sAmarthya che. eTalA mATe ja "ka varie bhUSaNama' kahyuM che. je vIra hoya te ja mahAvIra thaI zake che, tethI ja siddhikAre mumukSunA guNomAM tenI gaNanA karI che. mumukSu jyAre mokSamArganuM AvalaMbana kare che, tyAre samyagudRSTi thavAthI kaSAyonI prabaLatA svataH dhImI paDe che ane e ja rIte bIjA ghAtI karmo maMda thavAthI jIvanA mULabhUta guNo svataH pragaTa thavA lAge che, tethI zAstrakAre ahIM kahyuM che ke "kSamAM rame mumukSu ghaTamAMhI' arthAt mumukSano e sahaja guNa pragaTa thavo joIe. mukitamArgano yAtrI vaira-jheranA vibhAvomAM phasAyA vinA anya jIvone arihaMta svarUpa samajI praNAma kare che ane pote paNa koInA doSa dRSTigocara thAya, to paNa tene kSamya karI nirALo thaI jAya che. jema phUlano vikAsa thatAM sugaMdha svataH phelAya che, te ja rIte dravyanI uttama pariNati thatAM tenA bIjA guNo svAbhAvika UMcI paryAya pAme che. kSamA e paNa samyagadarzananI saurabha che ane te mumukSunA ghaTamAM hovI sahaja che. (5) satyaH gAthAmAM phakata satya zabda lakhyo che. ahIM siddhikArano bhAva satya vyavahArano che arthAt sAcuM vicAre, sAcu bole ane sAcu kare. Ama triyogI satya mumukSunA vyavahAramAM pragaTa thAya che. ajJAna ane chaLa-kapaTa be satyanA virodhI tattvo che. jyAM chaLa-kapaTa che, tyAM asatya vyavahAra thAya che. niSkapaTa ane saraLa vyakita ja satyano vyavahAra karI zake che. mumukSa to saraLa ane niSkapaTa ja hoya che. jema dIvo pragaTa thAya, tyAM prakAza thavAno ja che, tema muktinI bhAvanA AvI ane mumukSArUpI dIvo pragaTa thayo, tyAM satyano prakAza sahaja rIte thavAno Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja che. satyanA vipakSamAM asatya be prakAranuM che. (1) mANasa jANI bujhIne satya samajavA chatAM asatyano vyavahAra kare ane kapaTa kare, jANe che chatAM khoTuM bole che Avo asatya vANIno prayoga kare ke koI jANI bujhIne asatya ceSTA kare, tyAM satyanuM khaMDana thAya che. (2) bIjuM asatya evuM che ke vyakti pote satyathI ajANa che. siddhAMtanuM ke koI hakIkatanuM tene jJAna nathI paraMtu te svayaM satya samajyo che ema mAnIne ajANapaNe asatya pIrase che, te bIjA prakAranuM asatya che. prathama prakAranuM asatya saMkalpita che, jyAre bIjA prakAranuM asatya te saiddhAMtika asatya che. prathama prakAranA asatyamAM asatyano vyavahAra ane chaLa-kapaTa astitva dharAve che, jyAre bIjA prakAranA asatyamAM ajJAna ane mithyAttvano pramukha hAtha che. prathama prakAranuM asatya vyaktigata che, jyAre bIjA prakAranuM asatya ghaNuM ja vyApaka asatya che. zAstrakAroe prathama prakAranA asatyanI azubhabhAvamAM gaNanA karI che ane tene triyogI vakrabhAva gaNIne azubha karmonuM kAraNa mAnyuM che. jyAre bIjA prakAranuM asatya te mithyAttva che. mithyAtvano parihAra thayA pachI ajJAnadazAthI paNa asatyano vyavahAra thAya che. Ama asatya te baMne rIte akalyANanuM kAraNa che. mumukSu jIva AtmajJAnane prApta thavAthI teNe saiddhAMtika asatyanuM vamana karyuM che. teNe khoTA siddhAMto ane mithyAbhAvothI mukta thaI zAzvata sumArga dhAraNa karyo che, tethI mumukSu jIva deva-guru ane zAstrane anukULa hovAthI ane sadgurunuM zaraNuM maLavAthI saiddhAMtika satyane varI cUkyo che. eTale tyAM bIjA prakAranA asatyano avakAza nathI. e ja rIte mumukSane dhArmika upAsanA ane AtmakalyANanI eka mAtra sAdhanA hovAthI have tene chaLakapaTa karavAnuM paNa prayojana nathI. mumukSu azubha vyavahArane sparza karato nathI, koIne paNa azAtA na thAya tevI namrIbhUta bhAvanA hovAthI te kalyANamaya sAco vyavahAra kare che, tethI zAstrakAra kahe che ke mumukSunA ghaTamAM satyano prakAza che. teNe baMne prakAranuM satya siddha karyuM che. te saMkalpathI paNa khoTo vyavahAra karato nathI ane saiddhAMtika satyane varelo che, tethI temAM mithyAbhAva raheto nathI. satya zuM che? te samajavA jevuM che. prakRti jagatamAM kaNakaNamAM satya bhareluM che. "sarvana satye pratiSThitam " arthAtu samagra vizva satyanA AdhAre pratiSThita che. koIpaNa dravya potAnA guNadharmamAM asatya vyavahAra karatuM nathI. dravyamAM nizcita saiddhAMtika pariNAma pragaTa thatuM hoya che. dravyano nAza thAya paraMtu siddhAMta akhaMDa rahe che. aMgrejImAM paNa kahyuM che ke 'Nature Never Be Mistke', prakRti kyAreya bhUla karatI nathI. traNa ne be pAMcano siddhAMta barAbara jaLavAI rahe che. gaNitanI saMracanA soLa AnA sAcI che. badhA dravyo ke samagra vizva koI satya siddhAMtane anusAra gati karI rahyA che. karmanA ke muktinA badhA siddhAMto satyane Azrita che. satya e sArvabhauma tattva che. zaMkarAcAryajIe paNa kahyuM che ke, "vim tAvata satyam ?' A praznanA uttaramAM kahe che ke, nAvyaviAritvam satyam ' arthAt je pariNAmanI sAthe dago karato nathI te satya che. Izvara paNa satyanuM avalaMbana karIne ja aizvaryanA svAmI bane che. parama satya te jagatanuM navanIta che. , mAM mAtAno prakAra roja loko 389 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApanA phaLa duHkharUpe bhogavavA paDe che, tyAM paNa eka satyano siddhAMta kAma kare che.. astu. ATaluM TUMkamAM kahyA pachI eka ja prazna bAkI rahe che ke asatya kyAM rahe che ? asatya phakta manuSyanI buddhimAM ja rahe che. khoTI asamajaNamAM ja asatyanuM sthAna che. asatya prakRtinuM varadAna nathI paraMtu buddhimAMthI pragaTa thayelo eka viSAkta aMkura che. A viSayamAM ghaNuM tathya vistArathI kahI zakAya tevo gaMbhIra viSaya che. ahIM ApaNe TUMkamAM eTaluM ja kahevAnuM che ke mumukSu jIva prAkRtika siddhAMtonuM ullaMghana karato nathI. saguNono Azraya karI asad vyavahAra paNa karato nathI. vadhAremAM vadhAre satya samajavAno prayAsa kare che. jema-jema buddhi parimArjita thatI jAya, tema tema satyanA eka-eka siddhAMtonI eka-eka pAMkhaDI khUlatI jAya che. jema koI ImAnadAra vyApArInI nIttimattA jema-jema vadhatI jAya che tema-tema te sAcI kamANI karato jAya che, te ja rIte mumukSu jIva asatyano sparza karyA vinA satyamAM ja ramato rahe che, satyanI ja upAsanA kare che ane satyamAM je zAzvatamArga samAyelo che, tenuM sAcI rIte anupAlana kare che. AvA mumukSanA ghaTamAM satya kema na rame ? | (s-7) tyAga-vairAgya : zuM mumukSu satyane varyA pachI tyAgamArgamAM pAchI pAnI kare kharo ? vairAgyanuM avalaMbana karyA vinA tyAga paNa saMbhava nathI, tethI mumukSu jIva tyAga ane vairAgya baMne guNone eka sAthe svIkAre che. jema bhojanArthI AhAra ane pANI baMne cIjano ekasAthe svIkAra kare che. A eka skUla udAharaNa che paraMtu temAM saMyuktabhAvano bodha karyo che, te ja rIte tyAga ane vairAgya eka saMyukta bhAva che. mIrAbAIe paNa kahyuM che ke, tyAga na Take vairAgya vinA, karIe koTi upAya" vairAgya na hoya to tyAga AvI zakato nathI. kadAca bAhya tyAga Ave ane vairAgya na hoya, to Avo tyAgI ghara choDIne pAchI mahaMtI sthApe che. vairAgya vagarano tyAga eka prakAre. AtmachalanA banI jAya che. jo vairAgya utpanna thAya to saheje tyAgano prAdurbhAva thAya che mATe vairAgya bIja che ane tyAga temAMthI pallavita thatI latA che. kAvyanA kAraNe tyAgane prathama sthAna ApyuM che ane tyAga pachI vairAgya zabda mUkyo che. ahIM mumukSunA je sAta guNonI gaNanA karI che, temAM A saMyukta AlaMbana che. vairAgya te rAgabhAvanI pariNatino parihAra sUcave che ane jo rAga maMda thAya to rAga ane ratino bhAva jatAM virakti uddabhave che. vairAgya zabda sAmAnya che. pAMce IndriyonA viSayonA guNadharmone jANyA pachI IndriyonA je viSaya che, te be prakAre jIvanI abhimukha thAya che. 1) viSayo bhogAtmaka bhAve upasthita thAya che ane 2) heyabhAve paNa upasthita thAya che. jIva jyAre mohadazAmAM hoya tyAre viSayone upAdeya mAnI bhogAtmakabhAve teno saMgraha kare che ane nirmohadazA hoya, tyAre heyabhAve teno parihAra kare che. pAMce Indriyo jema jJAnendriya che, tema te bhogendriya che ane yogendriya paNa che. viSayonuM jJAna thayA pachI teno grAhyAbhAva ane agrAhyabhAva jIvAtmAnI sAdhanAnI kakSA pramANe thAya che. jIvanI sAdhanAhInadazAmAM grAhyAbhAva ane bhogabhAva varte che ane sAdhanAnI uccakakSAmAM Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agrAhvabhAva ane tyAgabhAva udbhave che. A baMnenA mULamAM rAga ane virAga kAma kare che. rAga che, tyAM grAhyabhAva ane bhogabhAva che. virAga che, tyAM agrAhvabhAva ane tyAgabhAva che. A virAgabhAvanI prakriyA te vairAgya che ane vairAgyanuM suphaLa te tyAga che. ahIM tyAgano artha sarvasvano tyAga nathI. jJAna ke tapano tyAga karavAno nathI. tyAgano artha che bhogabhAvano tyAga ane parigrahano tyAga. tenA kAraNarUpe vairAgya che. virakti te jJAnanuM suphaLa che. vAstavika jJAna thayA pachI moha maMda thayo hoya, to viraktino udbhava thAya che ane virakti te tyAgabhAvane janma Ape che mATe zAstrakAre ahIM ubhaya guNonuM AhvAna karyuM che, jyAM tyAga che tyAM vairAgya che ane vairAgya che tyAM tyAga che. A viSaya eTalo badho sAmAnya ane upadezathI bharelo che ke badhA graMthomAM tenuM vivaraNa maLe che, tethI ahIM teno vadhu vistAra karyo nathI. ahIM sAdhAraNa tAttvika mImAMsA karIne A viSaya pUrNa karazuM. tyAga--vairAgyanA mULa kAraNamAM nirjarA mukhyatattva che. tyAga--vairAgya mATe game tevA sArA nimitto upasthita hoya paraMtu sakAma ke akAma nirjarA dvArA jIvanI bhUmikA taiyAra thaI na hoya ane jIva mohAtmaka dazAthI mukta na thayo hoya, kAlalabdhi pramANe jIvanI yogyatA taiyAra na thaI hoya, to tyAga--vairAgyanA bIja aMkurita thatA nathI. pUrve jIve nirjarA karI hoya, koIpaNa prakAranA tapano Azraya karI, saMvedana ke vyathA sahana karI azubha karmo khapAvyA hoya ane tenI sAthe parama puNyano udaya hoya, to ATalI bhUmikA pachI jIva mumukSu bane che ane tyArapachI tyAgavairAgya tene pace che. kahevAnuM tAtparya e che ke ghaNA janmonI sAdhanA te ja tyAgavairAgyanuM dharAtala che. mumukSuno tyAga-vairAgyabhAva paNa aneka prakAre taratamabhAvavALo che. jema zukalapakSano caMdra bIjathI laI pUnama sudhI vikAsa pAme che, tema mumukSu jIvono tyAgavairAgya paNa eka sarakho hoto nathI. te dhIre dhIre vikAsa pAmato jAya che paraMtu mumukSu te ja che, jenA aMtaHkaraNamAM tyAga vairAgyanA bIja aMkurita thaI gayA hoya ane mumukSune have temAM ja rasa hoya, saMkSepamAM je mumukSu hoya, te bhogAtmaka bhAvothI uparama thayo hoya che. siddhikAranuM maMtavya che ke have amAro mumukSu tyAga--vairAgyanuM avalaMbana karI bhavasAgara taravAnI taiyArI kare che. sidvikAre mumukSunA Atma jAgaraNa viSe spaSTa ullekha karyo che ane jAgaraNa viSe eka navA "sujAgya" zabdano prayoga karyo che. sujAgya : jAgya arthAt jAgaraNa. jIvamAM sAmarthya AvyA pachI be jAtanuM jAgaraNa thaI zake che. (1) sAMsArika jAgaraNa moTA svapna sevI dhanADhaya thavuM, moTI sattA prApta karI rAjAdhirAja ke bIjA evA koIpaNa lAlaca bharelA pada prApta karavA, vagere aneka IcchAonI pUrti mATe sAMsArika jAgaraNa thaI zake che. AvA jAgaraNamAM jIva niraMtara lipta rahI svayaM ciMtA ane duHkhane AmaMtraNa Ape che. A jAgaraNane sujAgaraNa athavA sujAgya kahI na zakAya. AvuM jAgaraNa te pApabaMdhananuM ke karmabaMdhananuM kAraNa che ane tene mumukSu gaNI zakAto nathI kAraNa ke tene chUTavAnI IcchA ja nathI. muktinI IcchA hoya te mumukSu che. muktithI dUra rahI amukti bhAvonuM sevana karI pote potAnA ja baMdhano vadhAre che. je jANI-bujhIne baMdhanamAM paDe, khADAmAM paDe, jJAnanA abhAvamAM AMdhaLI saphara kare che, te sujAgya nathI. 8 (391) Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) mumukSu jAgaraNa : jyAre bIjA jAgaraNane siddhikAra 'sujAgya' kahe che. te mumukSunuM jAgaraNa che. mumukSu jIva jAge che eTale saMsArathI bhAge che. saMsAranuM kadarUpa temane dRSTigocara thAya che, viSaya-kaSAyanuM pracaMDa ghAtakarUpa pratyakSa dekhAya che ane zAstrathI paNa samajAya che. Avo mumukSu jIva A gAthAmAM sAta AlaMbana kahyA che temAM A chellA be AlaMbana tyAga ane vairAgya che, teno svIkAra kare che. te mumukSunuM ramaNa kSetra che. have jAgaraNa thavAthI tene rita karatA viraktinI kiMmata vadhAre lAge che. rAga karatA vairAgya tenA hRdayamAM vasyo che. virakti ane vairAgya jyAre ghaTamAM rame, tyAre svataH tyAga bhAvanAno AraMbha thAya che. sAdhakane grahaNa karavA karatA choDavAmAM vadhAre AnaMda Ave che. jIvananI AvazyakatA pramANe grahaNa karI zeSa bojo choDI devA te taiyAra thAya che. tyAga eka prakArano aparigrahabhAva che. zAstramAM jene aparigraha kahyo che te tyAganuM mUrtarUpa che. tyAga paNa be prakAranA che. sAkSAta bAhya padArthono tyAga ane bIjo padArtha pratyenI Asiktano tyAga. Asakti na chUTe to bAhya tyAganuM koI adhika mUlya nathI. vyakta upavAsa kare che, tyAre AhArano tyAga kare che paraMtu tenA manamAM AhAra pratyenI Asakti jo dUra na thaI hoya to upavAsanI ArAdhanA aMte virAdhanA jevuM rUpa laI le che, upavAsane aMte Asakti prasphuTita thAya to te vyaktinI sAdhanA upara ke tapa-tyAga upara kalaMka lagADe che. mATe siddhikAre tyAga sAthe vairAgya zabda mUkayo che. vairAgya zabda eka prakArano anAsakata yoga che. vairAgya hoya ane bAhya tyAga na hoya to tene paNa zAstrakAroe eka prakAranI jalakamalavata, saMsAramAM rahevA chatAM karmayoga jevI anAsakatayoganI sAdhanA kahI che. aMtaraMgamAM vairAgya che, eTale eka prakAre tyAM Asita na hovAthI tyAga paNa che. vairAgyayukata tyAga ane tyAgayukata vairAgya, e baMne sAdhanAnA uttamapada che. ahIM ApaNe eka caubhaMgI prastuta karIe. (1) virakita che ane bAhya tyAga paNa che. (2) virakita che paNa bAhya tyAga nathI. (3) virakita nathI paNa bAhya tyAga che. (4) virakita paNa nathI ane tyAga paNa nathI. A caubhaMgIthI samajI zakAya che ke prathamanA be bhaMga AdaraNIya che ane sAdhanAne anukULa che. je mumukSunA alaMkAra jevA che. mumukSunA aMtaraghaTamAM vairAgya hovAthI eka prakAre te tyAgamAM ramaNa kare che. A rIte tyAga ane vairAgya e mumukSunI vibhUSA che. jenuM ApaNA siddhikA2e 'sujAgya' zabda dvArA kathana karyuM che. 'sujAgya zabdano vyAkaraNavat artha karavAmAM Ave to jANavA yogya ke jagADavA yogya evA je suMdara tattva che tene sujAgya kahI zakAya. suMdara che ane jagADavA jevuM che. suMdara nathI te bhAvo jagADavA yogya paNa nathI ane jagADe to hAnikara che. je jagADavA yogya che ane suMdara che, te mumukSunuM lakSaNa che. jIvane AvuM jAgaraNa tyAre ja prApta thAya che, (392) Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre AtmasiddhimAM upadiSTa mokSamArga hradayaMgata thayo hoya ane adhyAtmarasa pIdhA pachI adhyavasAyonuM zuddhikaraNa thayuM hoya, tyAre jIva uttama jAgaraNanuM pAtra bane che. AvuM jAgaraNa jene hoya tene ja mumukSu kahI zakAya. AkhI gAthAmAM mumukSunA sAte AvalaMbana ati uttama vicAraNIya ane AdaraNIya che, jenuM ApaNe vistArathI ciMtana karI gayA chIe. Avo mumukSu jIva sAMsArika bhAvomAM ramaNa karatAM saMsArI jIvothI chUTo paDI jAya che. mATe tene mumukSupada ApavAmAM AvyuM che. kavirAja kahe che ke AvuM uttama jAgaraNa mumukSunA ghaTamAM sadAya sthAyIrUpamAM TakI rahe che. kahevAnuM tAtparya e che ke karmanA udayathI koI aMtarAya Ave paNa kharI ane vyavahArI jIvanA puNya-pApano bhinna bhinna udaya thavAthI sukha duHkhanI avasthAo paNa Ave paraMtu mumukSunuM jAgaraNa TakI rahe che. AvA vairAgyapUrNa jAgaraNathI duHkhAtmaka saMyogo ke puNyAtmaka sukhAtmaka saMyogo ke bhogAtmaka saMyogone te oLaMgI jAya che. udayamAna karmAnI vacce paNa A jAgaraNa sadAya TakI rahe che, tethI paNa tene sujAgaraNa arthAt sujAgya kahyuM che. have AvA jIvo mATe saMsAra bhogya nathI paNa jAgya che. A rIte A gAthAnI pUrNAhUti karI ApaNe gAthAno AdhyAtmika saMpUTa nihALI kavirAjanA je uttama maMtavyo che teno bhAva mANIe. AdhyAtmika saMpUTa : gAthAmAM je lakSaNo batAvyA che te mumukSunI pragaTa bhUmikA che paraMtu A bhUmikA jyAMthI pragaTa thaI che tevI adRzya ane apragaTa bhUmikA gAthAno mukhya anirdiSTa saMdeza che. jeno nirdeza karyA nathI tevuM je kendra che, te A gAthAnuM sAra tattva che ane e ja A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa che. jema gaMgA karatA gaMgotrInuM mahattva vadhAre che, tema mumukSA karatA mukitanuM jAgaraNa je kendramAMthI zarU thayuM che, te kendra vadhAre mahattvapUrNa che. sUryanA kiraNothI sUryanuM astitva pragaTa thAya che, annanI utpattithI bhUminuM mahattva samajAya che, te rIte pragaTa thatAM guNo ke paryAyo jyAMthI pragaTa thayA che, te adhiSThAna ghaNuM ja mahattvapUrNa che. siddhikAre mumukSunA sAta AlaMbana kahyA che paNa anaMtajJAnanA hisAbe anaMta kiraNo paNa prakAzita thaI zake che. A kiraNonuM kendrasthAna evo anaMta zakitano svAmI agocara AtmA te vAstavika AdhyAtmikatattva che. kevaLajJAna ane kevaLadarzana jevA virATa jJAna guNo jemAMthI pragaTa thAya che te tattva alaukika-- adbhuta ane adhyAtma sAgaranuM motI che. AtmA zabda tenA mATe paryApta nAma nathI. tene koI eka nAma to ApavuM ja rahyuM, tethI 'AtmA' zabda mUkayo che paraMtu have jyAM AtmA, anAtmAnA bhedanI koI rekhA nathI evuM arekhAMkita ane zabdAtIta tattva che, je mumukSu mATe upAsya che. te tattva ke adhikaraNa A gAthAno adhyAtmasAra che. mumukSunA sAta kiraNo batAvIne kiraNono svAmI evo agocara mahAprabhu je koI zakitavAna che, te A gAthAnuM AdhyAtmika lakSa che... astu. upasaMhAra : AtmasiddhinA kramika upadezAtmaka pravAhamAM ane mokSamArganI sthApanAmAM siddhikAre kramazaH mArga pachI te mArgane dhAraNa kare tevA supAtrano ullekha karyA che ane tene mumukSu kahIne eka vizeSa pada ApavAmAM AvyuM che. mumukSunA lakSaNa kevA hoya ? tenA gharamAM zuM bhareluM hoya, tenuM sidvikAre uddaghATana karyuM che kAraNa ke mokSamArga rUpI ratna ke motInI mALAne dhAraNa STD (393) Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karanAra vyakita paNa eTalo ja yogya hovo joIe. jevo ghoDo teo asvAra hovo joIe. sAdhanA ane sAdhakano sumeLa hovo joIe. kavirAje AtmasiddhinI sAdhanAnI vistRta vyAkhyA karyA pachI sAdhakanI yogyatA tarapha aMgulI nirdeza karyo che ane tenA eka-eka amUlya guNo darzAvyA che. jo ke A badhA guNo sAmAnya vyavahAra kSetramAM paNa saMpUrNa samAjanA kalyANakArI guNo che. te rASTra ane samAjanuM nirmANa karI zake tevA mahAna guNo che. A guNo sAdhaka pUratA sImita nathI paraMtu vyApaka ane samaSTine sparza kare tevA ati uttama siddhAMto che. A badhA guNo evA che ke temAMthI samagra AcArazAstranI niyamAvalI pragaTa thAya che. tenAthI jIvanano krama paNa nirdhArita thAya che. have teno upasaMhAra karI zAstrakAra AgaLanI gAthAmAM guNAtmaka jIvana mATe je jarUrI tatva che ane kAraNabhUta che teno kramazaH ullekha kare che, to ApaNe 139mI gAthAnA darzana karIe. Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-139 upoddAta - prastuta gAthAmAM mohanA be prakAra prastuta karyA che. sAmAnya rIte zAstromAM kSaya ane upazama evA be bhAva suprasiddha che. A gAthAmAM paNa kSaya ane prazAMta, A be zabdo dvArA baMne bhAvano ullekha karyo che. mohanuM nirAkaraNa be rIte thAya che, te siddhikAre jaNAvyuM che. gAthAmAM mukhyatayA mohadazAne ja doSa rUpe grahaNa karI che ane teno kSaya thatAM prazAMtabhAva pragaTa thAya, tema be prakAre vibhAjana karyuM che. siddhikAre mohadazA kyAre kSaya pAme che, tenA kAraNono sparza karyo nathI, te ja rIte moha prazAMta kayAre thAya che, teno paNa ullekha karyo nathI paraMtu mohanI A be spaSTa pragaTa avasthA che, tenuM nirAkaraNa thayA pachI je dazA uddabhave che, te dazAne jJAnInuM lakSaNa mAnyuM che athavA jJAnInI tevI dazA hoya che, tema kahyuM che. jema pANIno mela dUra thatAM pANInI nirmaLatA joI zakAya che, sonAmAMthI badho mela nIkaLI jatAM zuddha sonuM camake che, te rIte moharUpI mela javAthI jJAnInA nirmaLa bhAvo pragaTa thAya che. kharUM pUcho to temanA aMtaramAM nirmaLa bhAvo pragaTa thavAthI ja te jJAnI bane che. Ama gAthAmAM jJAnInI zuddhadazA ane tenA pratiyogI nirodhaka kAraNa, baMneno ullekha karIne supAtra sAdhakanA lakSaNo AgaLa vadhAryA che. gAthAnA zabdo A pramANe che - mohabhAva kSaya hoya jyAM, athavA hoya prazAMta; | te kahIe jJAnIdazA, bAkI kahIe bhrAMtA 139I nirmohabhAva ane jJAnano saMbaMdha : siddhikAre prathama padamAM mohabhAva kSaya hoya jyAM A pramANe kahIne eka prazna adhUro mUkayo che. A mohabhAva kyAM ane kevI rIte kSaya pAmyo che tenuM kathana karyuM nathI. jyAM eTale je pAtramAM mohano kSaya thayo che paraMtu tyAM mohano kSaya kevI rIte thayo che, teno pratyuttara sAdhanAnuM eka rahasya pragaTa kare che. mohabhAva svataH kSaya pAme che? kAlakramamAM mohane kSaya thavAno koI nirdhArita samaya che ke jIvano puruSArtha che? jyAM mohano kSaya thAya che tyAM pUrvamAM kaI kaI bhUmikA che ItyAdi prazno A ullekha sAthe saMbaMdha dharAve che. sahu prathama jIva mUDha ane atyaMta alpavikasita dazAmAM hato, tyArapachI mohadazAno hAsa thatAM jIva upara UThayo che, tenA kAraNomAM prathama to akAmanirjarAno ullekha che. kharuM pUcho to prAraMbhamAM je akAmanirjarA thaI che, te ja kAmanI che. jIva jyAre kramazaH utkrAMtinA kramamAM praveza kare che, tyAre jIvanA svabhAva pariNAmo ane mohajanita pariNAmo, baMneno eka prakAre saMgharSa cAle che. temAM svAbhAvika pariNAmo sAthe puNyayoga joDAtAM jIva apUrva utthAna kare che. beIndriyathI laIne paMcendriya sudhInA bhAvo khIle che. ahIM utkrAMti kramamAM jema jIvanI zakita ane jJAnamAM vRddhi thAya che, te rIte mohanI paNa vRddhi thAya che, vAsanAnI prabaLatA paNa vadhe che kAraNa ke mUDhadazAmAM jIvanI je vikArI avasthA hatI, ht sii che . (3 ) Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te dabAyelI hatI arthAt karmonI prabaLatAne kAraNe kuMThita avasthA hatI paraMtu jIva jyAre paMcendriya jevA vikAsazIla janmamAM Ave che, tyAre vAsanAno paNa vikAsa thAya che. A eka evuM kendra che ke jyAM jIva mohano vadhAro karI bhavAMtara vadhAre che athavA sadguru jevA koI prabaLa nimitta prApta karI mohano ghaTADo karI mokSamArgane svIkAre che, jyAre tene AvI uttama ghaDI maLe, tyAre teNe je kAMI puNya saMcita karyA che teno paNa sahAro maLe che. A eka evuM sthAna che, utkrAMtikramamAM prApta thayeluM eka evuM biMdu che, jyAMthI be rastA nIkaLe che. eka svarUpa sAdhanA te samyagu draSTino mArga che ane bIjo bhogabhAva te mithyAvRSTino mArga che, Ama mohakSaya thavAnuM paNa prabaLa nimitta sadguruno yoga ane mumukSabhAvano vikAsa che. mATe gAthAmAM kahyuM che ke je jIva jJAnInI dazAmAM athavA jJAnInA bhAvamAM varte che, tene mohano kSaya hovAthI nihazA varte che. A padamAM mohabhAvano je kSaya lakhyo che te AMzika kSaya che. mohanIya karmano pUrNa kSaya thAya che, tyAre jIvanI vItarAgI avasthA ane tyArapachI turaMta kevaLajJAna pragaTa thAya che. jIva jyAre ArAdhaka bane che, tyAre paNa anaMtAnubaMdhI jevA eka naMbara, be naMbara, traNa naMbaranA kaSAya bhAvono kSaya kare che, vibhAva maMdabhAve varte che, tethI ahIM jJAnIne je mohano kSaya thayo che, te gADha mohano kSaya thayo che tema samajavAnuM che. Avo gADha moha javAthI jJAnI nimeha rahe che. A baMne bhAvo paraspara saMkalita che. mohano kSaya che mATe jJAnI che ane jJAnI che mATe mohano kSaya che. mohano kSaya thAya ane nirmohadazA Ave, te jJAnInuM lakSaNa che ane AvI nirmohadazA hoya, tyAre te jJAnI bane che. kahevAnuM tAtparya e che ke jJAnanI dazA ane mohano kSaya tAdAbhyabhAve pravartamAna che. siddhikAra jaina tattvajJAnanA UMDA abhyAsI hovAthI AtmasiddhinA badhA padomAM guNasthAnano utkrAMtikrama temaNe jALavI rAkhyo che. kramazaH je-je bhAvo pravartamAna thAya che te badhA siddhAMtonI teozrIe jALavaNI karI che ane baMne naya upara draSTi rAkhIne bhAvonuM vidhAna karyuM che. gAthA vAMcatA evuM samajAya che ke zrImadjI moTA vidvAna vizArada hatA, tethI teoe bhAvonI sAthe zabdono ane nAma nikSepano pUro vyavahAra jALavI rAkhyo che. kharekhara ! Atmasiddhi eka taTastha nyAyayukata AdhyAtmika tathA sarvamAnya ane sarvagrAhya graMtha che. mohanAzanI be prakAranI sAdhanA - sAdhaka jyAre prabaLa puruSArthazIla hoya, tyAre mohanA udayano sarvathA nAza kare che, arthAtu mohano kSaya kare che ane puruSArthamAM maMdatA AvI jAya, tyAre mohano udayabhAva tatkAla pUrato zAMta thAya che arthAta moha upazAMta thAya che. siddhikAre mohabhAva kSaya hoya' ema kahIne kSAyikabhAvano sparza karyo che. cothA guNasthAne anaMtAnubaMdhI kaSAya ane mithyAtva mohanIyano kSaya thAya che ane jIva samyaguThThaSTi bane che. jyAre jIva samyagurdraSTi bane, tyAre tenuM jJAna paNa samyagujJAna banI jAya che ane samyagujJAna hovAthI te jIva jJAnI kahI zakAya che. teNe ajJAnanuM nivAraNa karyuM che. have AgaLa upara je kAMI jJAnano vikAsa thaze, te badhu jJAna samyagujJAna gaNAze. AvA jJAnI puruSa aMte anaMtajJAnI banI mokSane vare che ane jyAre mohano kSaya na thAya, tyAre upazamabhAve ke kSayopazabhAve paNa moha zAMta thato Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. jene siddhikAre "prazAMta' kahyo che. kSayabhAvamAM mohabhAvano abhAva jaNAya che ane prazAMtabhAvanA mohanI maMdadazA hovAthI moha mAthu ucakI zakato nathI ane zAMta banI rahe che. mohanI A zAMti jJAnInA puruSArthathI upalabdha che mATe tene prazAMta moha' kahyo che. zAMta thavuM te svAbhAvika krama che ane prazAMta thavuM te puruSArthanuM pariNAma che. kayAreka mohabhAva svayaM zAMta hoya che ane kayAreka nimitta maLatA mohanA taraMga vadhe to jJAnI puruSa jJAnabaLa ke yogabaLathI te mohane aprabhAvI banAvI prabaLatApUrvaka zAMta rAkhe che. tyAM AtmabhAvonuM utthAna thAya che ane mohabhAvanuM avasAna thAya che, mATe tene prazAMtabhAva paNa kahyo che. prazAMta zabdamAM zAMtano bhAva che ja, te uparAMta prazAMta zabda baMne bhAvano dhotaka che. sahaja zAMtabhAva - te zAMtabhAva che. bIjI rIte yogabaLathI saMkalpapUrvaka mohane zAMta rAkhavAmAM Ave tyAre te prazAMtabhAva che. zAMtabhAvamAM upazama bahu virala hoya che, temAM kSayopazamabhAva barAbara jaLavAI rahe che. jJAnI puruSano moha kSaya thAya che, tyAre te kSAyikabhAvamAM ramaNa kare che ane keTalAka sAdhako udayamAnabhAvano hrAsa karI kSayopazamabhAvane prApta kare che ane moha ghaTatAM prazAMtabhAvamAM ramaNa kare che. sAdhanAmAM jJAnInI be kakSA spaSTa thAya che. gAthAmAM paNa "athavA hoya prazAMta" ema kahIne baMne dazAnuM varNana karyuM che. - prazAMtabhAvanI mahattA - prazAMtabhAva te phakata mohanI upazAMtinuM phaLa nathI paraMtu samyagudarzana ane samyagujJAnanI be pAMkha maLI jatAM samyaguzakitanuM vardhana thavAthI mohanI prabaLatA laya pAme che, tenAthI je bhAva utpanna thAya che te prazAMtabhAva che. prazAMtabhAvamAM sAdhanAnI triveNIno saMgama che. samyagudarzana, samyagujJAna ane samyaka sAmarthya, A traNa guNanI triveNIno jyAM saMgama che, tyAM mohabhAva sahaja zAMta thavAthI prazAMtabhAvanI prApti thAya che. gAthAmAM upadiSTa prazAMta zabda mohanI zAMti pUrato sImita nathI paraMtu moha gayA pachI je bhAvanI upasthiti thaI che, tevA bhAvanuM vizeSaNa e prazAMta zabda che. prazAMtamAM trividhabhAvono vividha raMga samAyelo che ane A vaividhya te AtmAnI mULabhUta saMpatti che. prazAMta te bhAvonI sthiratA ane yogonI sahaja zubhakriyAne sUcave che. upayoga sthira thayo che, prazAMta thayo che, yogo paNa eka rIte prazAMta thayA che, tyAre mana-vacana-kAyAnI pravRtti svataH zubhabhAvone vare che. prazAMtatA te AMtaraguNa hovA chatAM jIvanA bAhya upakaraNomAM paNa teno eTalo ja prabhAva patharAya che. jema tulasIdAsajIe kahyuM che ke "dehalI dipaka nyAya" arthAt daravAjAmAM mUkelo dIvo bahAra ane bhItara baMne rIte prakAza Ape che, te ja rIte A prazAMtabhAva AtyaMtara kSetramAM udayamAna thayo che paraMtu teno prabhAva bAhyakSetramAM paNa eTalo ja pragaTa thAya che. jIvanuM dehAdibhAvanuM taMtra che athavA tenuM je kAMI halana-calana che, tenI samagra kriyAzIlatA AMtarabhAvothI prabhAvita thAya che. AtyaMtara kSetramAM kaSAyabhAvo hoya, tyAre badhA yoga paNa azubhanuM AcaraNa kare che. AtyaMtara kSetramAM nirmoha dazA ke zAMtabhAva pragaTa thAya, tyAre bAhyakSetramAM paNa uttama pariNamana thAya che. kadAca koI evA bhUtakALanA draDhIbhUta karmano udaya hoya ane viparIta bhAva pragaTa thAya, tyAre paNa jIvAtmA jJAnabaLathI samatolapaNuM jALavI rAkhe Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane jyAM sudhI te karmono kSaya na thAya, tyAM sudhI mohadazA pragaTa na karatA jJAtA-draSTA banI te azubha karmone nivAre che. Ama prazAMtabhAva zubhakarmanA udayamAM prazAMti jALave che ane puNyabhoga vakhate virakitano bhAva akhaMDa rAkhe che. e ja rIte azAtAvedanIya ke azubhakarmono udaya hoya, tyAre paNa koI prakArano SAtmakabhAva rAkhyA vinA nigrahabhAva jALavI rAkhe che. saMkSepamAM puNyabhogamAM anurAga nahIM ane pApanA udayamAM dveSa ke azAMti nahIM. paNa ane pApa, baMne prakAranA karmane te samyagubhAve vedana kare che, AvA samyaguvedanane zAstrakAra prazAMtabhAva kahe che. gAthAno artha ghaNo ja gUDha ane zAstrIya sAdhanA kramane pratibiMbita kare che. siddhikAre kSaya ane prazAMtabhAva, A be zabdomAM ja sAdhanAnuM saMpUrNa saMkula samAviSTa karIne nirmohadazAnI jhalaka batAvI che. pUrvagAthAmAM jene mumukSu kahyo che, te mumukSu have jJAnI banI jatAM jJAnadazAnA je-je bhAvo che tene te sparza kare che ane prazAMtabhAve jIvanano krama goThave che. te mumukSu ke jJAnI banI AtmakalyANamAM ramaNa kare che. bAkI kahIe bhrAMta - cothA padamAM zAstrakAra kahe che ke jo Avo prazAMtabhAva na hoya ane svacchedabhAve varte, to te jJAnInI dazA nathI, te koI brAMta avasthAnuM pariNAma che arthAt te jIva bhrAMtimAM paDelo che. bhrAMtibhAva te bhayaMkarabhAva che. vyavahAradazAmAM paNa koIpaNa prakAranI bhrAMti thAya to pariNAma ghaNuM ja kharAba Ave che. bhrAMti te jIva mATe moTuM apazukana che. vyavahAramAM paNa bhrAMti jo AvI duHkhadAyaka hoya to adhyAtmakSetramAM pUchavuM ja zuM? ahIM bhrAMtano artha mithyAbhAva che. mithyAtvanA gADha udayathI jIvAtmA bhrAMtinA cakkaramAM phasAya che, mArga choDIne kumArgamAM gamana kare che, nIti mUkI anaitika AcaraNa kare che. jJAnAtmaka bhrAMtinA A badhA kupariNAma che, mATe siddhikAra kahe che ke mohanI prabaLatA varte che ane rAga - 8Sano uchALo che, tyAM te jIva potAne jo jJAnI samaje athavA bIjA tene jJAnI mAne to te svayaM bhrAMti che ane tene jJAnI mAnanArA bIjA jIvo paNa bhrAMtimAM che. A sivAya arthAt jJAnInA bhAva jevo prazAMtabhAva tathA zuddha AcaraNa na hoya chatAM koI potAne jJAnI mAne athavA bIjA tene jJAnI samaje, to tyAM je avasthA che te bhrAMta dazAnuM pariNAma che. siddhikAre cothA padamAM je kaTAkSa karyo che, te AdhyAtmika draSTie paNa jIvane bhrAMtithI mukata kare tema che ane sAmAjIka draSTie paNa samAjane bhrAMtithI mukata kare tevo uttama upadeza che. bhrAMtadazA te avaLIdazAnI abhivyakita che. avaLIdazA, viparItadazA ke brAMtadazA jyAM hoya, tyAM mohadazA ane utkRSTa rAga-dveSanuM pariNamana paNa sahaja pravartamAna thAya che. gAthAmAM brAMtadazAnuM spaSTa lakSaNa paNa ApyuM che. moha prazAMta na hoya paNa prabaLa hoya, mohano kSaya na hoya paNa tIvra udaya hoya ane mULamAM mithyA bhAvanI prabaLatA hoya, tene zAstrakAra kahe che ke "bAkI kahIe bhrAMta' arthAt zuddhasAdhanA ane jJAnInI dazAnuM eka paNa lakSaNa na hoya to te bhrAMta avasthA che. prakAza na hoya, tyAM aMdhAruM ja hoya ne ! svacchatA na hoya tyAM gaMdakI hoya ja ne ! te ja rIte zAMtabhAva na hoya, tyAM bhrAMti ja hoya ne ! bhrAMti te sadgaNono virodhI paryAya che. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhrAMtinuM kAraNa - bhrAMti e jIvanuM potAnuM lakSaNa nathI temaja koI dravyanI svataMtra paryAya paNa nathI. zAstrakAroe evA ghaNA viparIta paryAyo batAvyA che, je dravyanuM zuddha pariNamana nathI paraMtu be dravyanA saMyoga pachI khAsa nizcitakAraNathI viparIta paryAyano udbhava thAya che. jo AtmAnI aMdara A viparIta paryAya udbhave tene azubha Azrava kahevAmAM Ave che. jeTalI viparIta paryAyo hoya te kSaNika hoya che, te nAzavaMta hoya che, teno koI sthAyI AdhAra hoto nathI paraMtu te sthAyI dravyano AdhAra laIne utpanna thAya che. jema pANImAM sevALano udbhava thAya che, lokhaMDamAM kATano udbhava thAya che, te rIte dravyanA AdhAre janma pAmatI AvI viparIta paryAyo moTA pramANamAM vizvamAM astitva dharAve che. e ja rIte ahIM AtmAnI sAthe karmano saMyoga che. AtmAnA zuddha pariNamanamAM viparyayano abhAva hoya che paraMtu je karmajanya pariNAmo uddabhave che te bhinna bhinna rUpe pragaTa thaI prabhAva pAthare che, jene jainadarzanamAM vipAka kahe che. karmanA vipAkathI paryAyo udbhavI phaLano anubhava karAve che. jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama hoya, mohanIyakarmano udaya hoya, azubha nAma karmanA kAraNe saMyoga viparIta hoya, puNyano udaya na hoya, tyAre Avo vicitra triyogI saMyoga thatAM bhrAMtino janma thAya che. bhrAMtimAM jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama hovA chatAM mohanIya karmanA udayathI jJAna beraMgI bane che. jema AMkha para lAla camA lagADavAthI badhu lAla dekhAya che. tyAM draSTi upara cazmAno prabhAva che, te ja rIte jJAna upara mohano prabhAva paDatAM viparIta bodha thAya che. A kSaNe azubha nAma karmano udaya hovAthI ane puNyayogano abhAva hovAthI tene koI saruno samAgama thato nathI. kadAcita sadaguruno yoga thAya che, to paNa viparIta pariNamana thAya che. bhrAMti e eka prakAranuM bhramaNa che. jyAre bhavabhramaNano karajo Ubho hoya, tyAre bhrAMti bhramaNa karAvavA mATe nimitta bane che. astu. jyAM sudhI samyagRSTi nathI, tyAM sudhI jIva mAtra upara bhrAMtino prabhAva che. mUDhadazAmAM bhrAMti tirohita hoya che. ekendriyAdi jIva paNa bhrAMta bhAve ja karmabhoga kare che paraMtu tenI bhrAMti ArvibhUta nathI. saMjJI paMcendriya jIvomAM khAsa karIne manuSya ane devamAM bhrAMtino pragaTa AvirbhAva thAya che. jema kamaThanI bhrAMtadazA hovAthI pArzvanAtha bhagavAnane oLakhI na zakyo, teno krodha prazAMta thayo nahIM, ajJAnadazA banI rahI, te deva thayo to paNa bhrAMtie teno pIcho mUkayo nahIM, AvA mithyAvRSTivALA jIvonA hajAro namUnA jANI zakAya che. bhrAMti te eka prakArano prakopa che. jema rogano udaya thAya, to svAthya haNAya che, te rIte bhrAMtino udaya thAya to teno mokSa mArga kharaDAya che, khaMDita thAya che ane AdhyAtmika svAthya bagaDe che, mATe gAthAmAM kahyuM ke bAkI kahIe bhrAMta" "bAkI' zabda ghaNo mahattvapUrNa che. ahIM bAkIno artha badhu thAya che. arthAtu. jJAnadazAne choDIne badhu bhrAMta taMtra che arthAt brAMtino prabhAva che. "bAkI' zabda gujarAtI bhASAno khAsa maulika zabda che. jema koI kahe ke dAna thAya to dhanathI puNya thAya, bAkI dhana te pApanuM kAraNa che. manuSya jo sanmArge cAle to sAruM phaLa maLe, bAkI to durgatimAM jAya, "bAkI' zabda eka guNanI sthApanA karI eka khAsa paryAyano bodha karAvI bAkInI azuddha paryAyano parihAra kare che. Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAkI zabda vibhAjana rekhA che. eka pakSamAM jJAnadazA che ane bIjA pakSamAM badhI ajJAnadazA che. jJAnadazA choDI bAkInI je koI dazAo che te badhI bhrAMtinA kAraNe ajJAnadazA che. siddhikAre eka pakSamAM jJAnadazA lakhI che ane bIjA pakSamAM bhrAMtadazA lakhI che. te spaSTapaNe ajJAna dazA che. chatAM paNa siddhikAre ajJAnadazAno ullekha na karatA bhrAMtino ullekha karyo che kAraNa ke temAM kAraNa kAryano saMzleSa che. jJAnadazAnI je vipakSI ajJAnadazA che tenuM kAraNa bhrAMti che. siddhikAre "brAMta' kahIne bhrAMti ane bhrAMti rU5 kAraNathI udbhavatI ajJAnadazA, te baMne eka zabdamAM samAviSTa karyA che. bhrAMta eka avasthAvAcI zabda che. kavirAje "bhrAMta' zabda prayoga dvArA kAvyadbhaSTie prAsa alaMkAra pragaTa karyo che. A rIte A gAthAmAM jJAnInI dazA kevI hoya ane mohakSaya tathA mohano prazAMtabhAva keTalo Avazyaka che, te baMneno ullekha karyo che. e ja rIte bhrAMti binajarUrI che ema kahI teno parihAra karyo che ane A prakAranA kathana dvArA brAMta lokone cetavyA che. AdhyAtmika saMpUTa : gAthA sAmAnya bodhaka hovA chatAM parokSabhAve mohAtItadazAno AbhAsa Ape che. mohakSaya te karmamAM thatI kriyA che. moha kSaya thayA pachI je dazA utpanna thAya che te mohAtIta dazA che. hakIkatamAM jJAnInI dazA e sAdhAraNa avasthA che. jJAnI jyAre mohAtIta kSetramAM praveze che, jyAM have mohanA prazAMtabhAvano savAla nathI. te badhA kSaNika kSAyopathamika Adi bhAvothI upara UThIne parama kSAyika bhAvane sparza karatI, je eka prakAre bhAvAtIta dazA che, teno sparza kare che. have jyAM bhAvano paNa koI prabhAva nathI tevI sthiradazA che. jJAnI kahetA je Atmadravya che tenI A sthiradazA ane niSpadana bhAva tathA yoga chatAM yogAtItadazA tevI aMtargatayAtrAnuM je aMtima biMdu che, te A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa che. "jJAnInI dazA" ema je kahyuM che, te sAdhanAnuM prathama sopAna che. A dazAnuM aMtima sopAna rUpa je pariNamana che, tyAM A dazA paNa zAMta thaI jAya che arthAta paryAyo dravyamAM zamI jAya che, tevI alaukika sthiti adhyAtmanuM aMtargata rahasya che. upasaMhAra : AtmasiddhinA A aMtima biMdu viSayanuM samApana karI rahyA che ane mokSamArga jeNe pacAvyo hoya tenI sthiti kevI zAMtimaya hoya tathA AvA sAdhako mohanA prabhAvathI dUra hoya, tenAmAM jJAnI puruSa jevA lakSaNo hoya tevuM eka spaSTa maMtavya pragaTa karIne siddhikAre satyanuM avalaMbana karavA mATe preraNA ApI che. bAkI saMsAramAM manuSyane bauddhika bhrAMtio thAya ane bhrAMti thavAthI mukhya mArgathI jIva bhraSTa thAya tevI cetavaNI ApI che. kavirAje Atmasiddhi mahAgraMthano je pravAha cAlI rahyo hato tenAthI nipajatA suphaLano sAkSAtkAra karAvyo che ane sAthe sAthe kuphaLano paNa IzAro karyo che. ATalo upasaMhAra karyA pachI paNa siddhikAre AgaLanA viSayane AgaLanI gAthAmAM cAlu rAkhyo che ane punaH jJAnInI cetanA athavA jJAnInI draSTi saMsAra pratye kevI hoya tenA upara prakAza nAMkhyo che, to have ApaNe AgaLanI gAthAnuM anusaMdhAna karIe. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-140 upoddAta - prastuta gAthAmAM vizva prasiddha virakta lokono je udAsInabhAva che, tenuM saMkalana karavAmAM AvyuM che. dareka dharmomAM, saMpradAyomAM ke tyAga vairAgyanA mArgomAM saMsAra pratye ke bhogAtmaka jIvana pratye udAsIna bhAva rAkhavAnI sthApanA karavAmAM AvI che. koIpaNa dharmamAM sAMsArika jIvanane jarApaNa mahattva ApyuM nathI, samagra saMsArane svapna jevo samajavA mATe barAbara bhalAmaNa karavAmAM AvI che ane viraktimAM jJAnadazA pragaTa thatAM saMsAra svapna jevo dekhAya che. ApaNA mokSamArgI adhyAtmayogI kRpALu gurudeve paNa A ja bhAvane saMcita karyA che. sAcA tyAga vairAgya thayA pachI jJAnI jIvane saMsAra baLI doraDI jevo lAge che. jema svapna mithyA che tema A badhA saMyoga-viyoga paNa mithyA che, eka prakAranuM mohajanita svapna che. teno A gAthAmAM ullekha karyo che. sAthe-sAthe jemAM viraktinA lakSaNa na hoya tevA mANasone vAcALa kahIne phakta vAcajJAnanA adhikArI mAnyA che. sidvikAre sAdhakone phakta vAcAzAnI na thavuM, tevI cetavaNI ApI che. juo, A rahI gAthA !! sakaLa jagata te ezvata, athavA ravapna samAna; te kahIe jJAnI dazA, bAkI vAcAjJAna II 140 || gAthAnA je mULa zabdo che te bhAvAtmaka hovAthI vairAgya bhAve uccArelA che ane samajavA mATe upadeza rUpa che paraMtu pramANazAstranI dRSTie saMsAranuM pariNamana mithyA nathI. temaja phakta AbhAsarUpa paNa nathI. hakIkatamAM te pugala pariNati che. vedAMta Adi darzana saMsArane mAyA rUpa mAnI mithyA mAne che paraMtu jainadarzanamAM saMsAra sarvathA mithyA nathI. tenI kSaNika paryAyo mithyA jevI che. paryAyo vAstavika hovA chatAM temAM sukha duHkhanI sthApanA karavI, te kalpanA mithyA che. zAstromAM saMsArane svapnavatu gaNyo che. teno artha e che ke je sAMsArika nATaka racAya che te svapna jevuM che. jema nAnI bALAo retI upara ramatI hoya tyAre retInuM makAna banAve, retInA ramakaDA banAve paraMtu jyAre te UbhI thAya che, tyAre retI bhUMsI nAMkhe che, ahIM retI mithyA nathI paraMtu retIthI Ubho karelo khela kSaNika hovAthI mithyA banI jAya che. saMsAranuM nATaka paNa evuM ja che. mULabhUta dravyo eka hovA chatAM manuSya mohAtmaka prayogathI tenI je kAMI nAnI-moTI racanA karI che ane temAM sukha duHkha ane bhoga bhogavavAnI je kalpanA karI che te sarvathA mithyA che. sakaLa jagata te eThavatuM H ahIM zAstrakAre saMsArane kramazaH be upamA ApI che; (1) eMThavatuM arthAt sAratattva jamyA pachI niHsAratattva pheMkI devAmAM Ave che ane Avo pheMkI dIdhelo eMThavADa grAhya hoto nathI, chatAM paNa ajJAnI jIvo, kAgaDA ke kUtarA eThavADamAM paNa mohita thAya che. zAstrakAre ahIM bhAre Takora karI che. jJAnI puruSoe ane samajadAra vyaktioe sAra, meLavI lIdho che. jyAre mohammata ajJAnI jIvo temAM ramaNa kare che. A AkhuM vizva ke sakala jagata eThanI jema tyAjya che. jo ke ahIM sakaLa jagata lakhyuM che, tethI sakala jagatamAM to Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahmAMDanI badhI ja vastu AvI jAya che. ahIM prakaraNa tyAga vairAgyanuM cAle che, to vairAgya draSTie sakaLa jagatano artha sAmAnya bhogAtmaka dRzyamAna jagata thAya che. sakaLa jagata to bahu ja vyApaka vastu che. temAMthI je arthahIna tattva che ane te tattvone jJAnI puruSoe oLakhI lIdhA che eTale jJAnI puruSo mATe A vartamAna dRzyamAna paryAya te eThavatu banI jAya che. jJAnI puruSanI draSTi badalAI gaI che. bAhya jagatamAMthI temaNe rAgabhAva kheMcI lIdho che. have tene rAga karavA jevuM kazuM dekhAtuM nathI ane rAga raMjita mAyAvI rUpa raMgo paNa vikArI che ane upara kadAca suMdara dekhAtA hoya to paNa aMdaramAM eMThavADa jevA che. juo !! mallikumArIe potAnA zarIranA rUparaMgane ane saMpUrNa zarIrane eThavADano piMDa hoya tevo rAjakumArane upadeza ApI badhAne pratibodhita karyA hatA ane A bhAvi devAdhideve jagatane eMThavata kahIne tyAga mArganuM mahattva batAvyuM hatuM. je jJAnI puruSo saMsArane athavA sakala jagatane eThavata mAnI virakta thayA che ane temane saMsAranA bhogo sarvathA duHkhamaya ane vikArathI bharelA che tema bhAse che. jema padArtho saDyA pachI durgadhanuM bhAjana bane che. saumyabhAvo badhA durgadha rUpe pariName che, te rIte badhA bhogomAM saDanabhAva pedA thAya che, sukhanA sAdhano ja duHkhanA sAdhana banI jAya che. mATe jJAnI puruSo tene eMThavatA mAne che eTaluM ja nahIM paraMtu temAM je kAMI thoDo ghaNo sAro raMga dekhAya che te paNa svapna jevo A prathama upamA siddhakArane bahu paryApta lAgI nathI. temane lAgyuM ke sakaLa jagatane eMTha jevuM kahyuM to keTalAka bhAvo eMThamAMthI avaziSTa rahI jAya che. sakala jagata mATe pUrepUruM lAgu paDatuM nathI mATe teoe bIjI upamA paNa uccArI che. athavA svapna samAna - bIjI upamA saMsAra svapnavata che. svapnamAM je mithyA lIlA bhajavAya che. tevI ja A saMsAranI lIlA paNa lagabhaga mithyA che mATe jJAnI puruSo cetIne kahe che sakaLa jagata ke A saMsAra svapna jevo che, eka taraMga jevo che. pANInA mojA uchaLIne pANImAM ja samAI jAya che, tema A badhA bhAvo vizva prakRtimAM utpanna thaIne temAM ja samAI jAya che. varasAda thatAM pRthvI lIlIchama thAya che ane e ja pRthvI grISmakALamAM registAna jevI banI jAya che. pRthvI pRthvInI jagyAe che paraMtu temAMthI utpanna thatI lIlA eka svapnanA raMga jevI che, mATe zAstrakAre ahIM bIjI upamA ApIne vadhAre spaSTa karyuM che ke saMsAra eMThavAta to che ja paraMtu eThane koI vadhAre sAcI mAnI na le eTale bIjI upamA ApIne sakaLa jagatanA azAzvata bhAvone AlekhyA che ane jJAnI puruSo saMsAranA phalaka upara vAMce che ke "6 mA masyakti A badhuM cAlyuM javAnuM che, viNasI javAnuM che avadhUtayogI zrI AnaMdaghanajI mahArAjanuM A vAkya ajara amara che. saMsAra svapnavat che tevuM badhA zAstro ane mahAtmAo eka avAje bolI gayA che ane jJAnI puruSone paNa have te satya samajAya che. - eka khAsa jANavA yogya tarka - mithyAbhAva be prakAranA che. jenuM saMsAramAM astitva nathI ane sarvathA abhAva rUpa che te mithyAbhAva che. AkAza kasumavat - arthAtuM AkAzanA phUla Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAthI tenuM sarvathA astitva nathI. abhAvAtmaka vastune bhAvarUpe jovI te mithyAbhAva che. jyAre bIjo mithyAbhAva te anityabhAva che. vastu ke paryAya che tenuM kSaNika astitva che athavA thoDIghaNI sthiti che chatAM aMte te nAza pAmanAruM hoya, to AvA anityabhAvone paNa zAstrakAroe vyavahAradraSTie mithyA kahyA che. A rIte 1, je padArtha nathI chatAM tene che kahe, te mithyA che ane 2, eka che paNa chevaTe (aMte) nathI mATe mithyA che. prathama mithyAbhAva AropitabhAva che, jyAre bIjo mithyAbhAva te hovA chatAM kSaNika hovAthI mithyAbhAva che. A baMne prakAranA bhAvo samajavAthI tyAgavairAgyanA bhAvo utpanna thAya che. jJAnI puruSa koI avasthAnI niMdA karatA nathI. je che te potAnI jagyAe che ja. nathI te nathI paraMtu A virakta puruSo ane mumukSu jIvo temAM Asakta thatA nathI. vartamAna paryAyone AdaraNIya mAnI jJAnamArganI avahelanA karatA nathI. jJAnI puruSo sat dRSTine varyA che ane sat samajaNa ApI rahyA che. samajaNa thayA pachI kALalabdhi pramANe kramazaH karmano kSaya thatAM saMpUrNa tyAga thAya che. paraMtu sAcI samajaNa hovAthI ane sat dRSTi hovAthI jJAnIne AvyaMtarakSetramAM badho ja tyAga thaI cUkayo che ane eka zuddha AtmA ja temanuM lakSa che. prastuta gAthAmAM jJAnInI AMtaradazAnuM varNana karyuM che ane AMtaradazAmAM tene sakaLa jagatanuM svarUpa samajAI gayuM che. teo udayAdhIna pariNAmone bhogavavA chatAM anAsakta banI tenA dugdhabhAvathI bace che. eka ciMtanIya siddhAMta - siddhAMta evo che ke je je karmo bhogavAya che te te karmo mohanA kAraNe ajJAnadazAmAM punaH punaH tIvra bhAve baMdhAya paNa che. karmano udaya karmabaMdhanuM kAraNa bane che paraMtu jyAre nirmohadazA thAya che tyAre paNa karma bhogavAya che, karmano udaya cAlu rahe che paraMtu mohanA abhAve A udayamAna karmo navo baMdha karI zakatA nathI ane jJAnI puruSano A karmabhoga phakata nirjarAnuM nimitta bane che, navA baMdhanuM nimitta banatA nathI. A eka UMDu tathya che. jene jalakamalavatu' sAdhanA kahevAya che. eka sAdhanA tyAganI che ane bIjI sAdhanAmAM tyAga na hovA chatAM AMtarika tyAganA kAraNe abaMdha avasthA, virakita ane anAsakatayoga che. puruSArtha pramANe teno tyAga thAya che ane jyAM karmanI prabaLatA che, tyAM anAsakitabhAva varte che. A bAbatamAM keTalAka vidvAno ema kahe che ke jJAnIno bhoga nirjarAno hetu che ane ajJAnInuM tapa paNa baMdhano hetu che. jo ke A vAkayanuM tAtparya ThIka che paraMtu tarka draSTie zabdayoga barAbara nathI. jJAnIno bhoga nahI paraMtu temanI nirmoha dazA ja nirjarAno hetu che. bhoga to bhoga ja che. tenAthI alpa baMdha kare athavA puNyabaMdha kare che. e ja rIte ajJAnInuM tapa baMdhananuM kAraNa nathI. tapa to tapa ja che. tenA tapathI akAma ke sakAma nirjarA ja thAya che paraMtu baMdhananuM kAraNa ajJAnInI mohadazA che, mATe uparanuM vAkaya jo samajayA vagara bolAya to bhrama utpanna kare tevuM che. zAstrakAroe vyavasthita rIte baMne mArganuM nirUpaNa karyuM che. tyAgamArga ane vairAgyamArga AMtarika rIte baMne sAthe ja hoya che. vairAgya hoya tyAM tyAgabuddhi hoya ja. virakita tyAganuM kAraNa Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane jyAM sAco tyAga hoya tyAM virakita hoya ja che. e ja rIte karmabaMdhanano dhorImArga sthApita karyA che. jyAM tyAga vairAgya na hoya tyAM bhoga ke abhoga baMne dazA viparIta dazA ke mUDhadazA ochAvattA aMze baMdhanuM kAraNa bane che. tattvataH jJAnInI nirmohadazA che. saMsAranuM bhogAtmaka svarUpa jevuM dekhAya che arthAt nirarthaka che ane je kAMI bhoga che te paNa eMThavADa jevo malayukata azubha bhAvothI bharelo malina che. eTale A gAthAmAM saMsArane svapnavata kahIne tyAganuM ane eMTha jevo kahIne vairAgyanuM pradarzana karyuM che ane baMne rIte sajja thayelo sAdhaka jJAnInI kakSAmAM Avyo che, mATe tenI dazA paNa virakita ane tyAgathI pragaTa thAya che. bAkI vAcAjJAna : chellA padamAM siddhikAre Takora karI che ke je vyakitamAM tyAga--vairAgyanuM koI astitva na hoya, sAMsArika bhAvo pratye mamatA hoya, bahumUlya padArtha khUba gamatA hoya ane bhoga che, te jJAnI mATe nirjarAno hetu che, AvA bahAnA heThaLa te vyakita vAcAjJAnathI samAdhAna karI kevaLa zabdano khela kare che. eTale hakIkatamAM te jJAna nathI paraMtu phakata vAcAjJAna che. jema sonI pittaLane sonuM samajAvI chetarato hoya, tyAre A sAcuM sonuM che ema kahIne phakata vANImAM ja satyanA sAthiyA pUrato hoya che paraMtu tenI vAcA pachI sonAnuM astitva maLatuM nathI. sAcu sonuM prApta thatuM nathI. vAcAjJAnamAM Avelo grAhaka chetarAya che, mATe nItikAro AvA asatyane ke asatya siddhAMtane phakata vAcAjJAna kahe che. vAcAjJAna te kaTAkSa che. hakIkatamAM tyAM jJAna nathI phakata vAcA ja che. darzanazAstra paNa ema kahe che ke badhA vacana satyanuM anusaraNa karatA nathI. je satyanuM anusaraNa karatA hoya tene ja sAcI vANI kahe che ane satyane na anusaranArane mithyAvANI kahe che. A ja mithyAvANIne kaTAkSamAM vAcAjJAna kahevAmAM AvyuM che. hakIkatamAM vAcAmAM arthAt vANImAM jJAna nahIM paNa ajJAna bhareluM che. A ajJAne jJAnanI cAdara oDhI lIdhI che, jethI tene vAcAjJAna kahI zAstrakAro vakhoDe che. ApaNA siddhikAre paNa AvA vAcAjJAnane tyAjya mAnI parokSabhAve te ajJAnInI dazA che tema kahyuM che. 'bAkI' arthAt choDIne eTale jJAnInI dazA choDIne je kAMI dazA che, te badhI dazA eka prakAranI mAyAjALa che. 'bAkI' zabda ghaNo ja mahattvapUrNa che. siddhAMta evo che ke satyano eka ja pakSa hoya che ane asatyanA aneka pakSa hoya che. jJAnInI dazA sarvatra samarUpa eka che, ekarUpa che, temAM ekatA che. sarvatra tyAga--vairAgyanI samAna jhalaka che. mATe jJAnInI dazAno eka pakSa che ane ajJAnInI dazAmAM mAyAvI lokoe ghaNA--ghaNA rastAo goThavI rAkhyA che. vANInI jALa pAtharIne pApabaMdhanA nimittone uttama batAvavA koziSa karI che. bAkInI dazAomAM hiMsA, kAmabhoga ane parigraha, A traNa tattvonI pradhAnatA hoya che. mULabhUta A tridoSathI ghaNA roga utpanna thAya che. jema vAta-pitta ane kaphanA tridoSathI hajAro-lAkho roganI prakriyA ubhI thAya che, te ja rIte A traNa pApAzrava hajAro prakAranA lAMbI TUMkI sthitinA karmabaMdhanuM kAraNa banI ghaNI--ghaNI zAkhAo dvArA pallavita thAya che, mATe siddhikAre ahIM 'bAkI' zabda mUkayo che. 'bAkI' eTale jJAnI sivAyanA jIvo che tenI dazA. sidvikAre tAttvika dazAnuM varNana karI pApadazAne phakata vAcAjJAna kahIne paDatI mUkI che. bAkI samajadArane samajavA mATe IzAro karyA che. c. (404) Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema koI kahe ke A pAMca vidyArthI kharekhara sAcA bhaNanAra che. bAkI badhA to pustakanA mAlika che. teno artha e thAya che ke kharekhara abhyAsI sivAyanA bAkInA vidyArthI bhaNavAnuM nATaka kare che. jyAM "bAkI' zabda vaparAya che, tyAM eka pakSa ane anya ghaNA pakSa, tenI bhedarekhAne te pragaTa kare che. astu. jJAnI pote potAnI jJAnadazAnuM varNana karatA nathI paraMtu siddhikAra kahe che ke cAlo ApaNe AvA puruSanI je dazA che te sAcI jJAnInI dazA che, tenuM abhivAdana karIe. A gAthAmAM kahIe" zabda phakata kahevA pUrato nathI. vyavahAramAM keTalAka zabdo vyavahAra khAtara bolAtA hoya che paraMtu tenuM mUlyAMkana hotuM nathI. ahIM "kahIe" zabda e samajIne kahevA mATe uccAravAmAM Avyo che. "kahIe" eTale ApaNe samajIne bolIe ane AvI samajadArIpUrvaka jJAnanI dazAno Adara karavo, te eka prakAranI vinayazIlatA che. ahIM zabdano marma nathI paraMtu bhAvano marma che. jainazAstra te phakata vyakitavAdI darzana nathI paraMtu guNane AdhAre vyakitanuM pUjana kare che. eTale guNIno jeTalo Adara che teTalo guNano paNa Adara che. jema arihaMtone namaskAra karavAmAM AvyA che, tema temanA anaMtajJAnane paNa namaskAra karavAmAM AvyA che. jJAna ane jJAnI baMne pUjya che. dazAnuM varNana karIne te kahIe jJAnadazA' ema kahIne dazA sAthe jJAnIno paNa samAdara karavAmAM Avyo che. sAthe sAthe te jJAnIdazA kahevA yogya tattva che, kathana karavA yogya bhAva che. yogyaguNo mATe yogya zabdono prayoga thAya, to te bhAva ane zabdonI uttama joDI gaNAya che. jevA bhAva uttama hoya, tevA uttama zabdothI tenuM kathana karavAmAM Ave, to bhAva ane zabda baMnene nyAya maLe che paraMtu zabda uttama hoya ane bhAva yogya na hoya, bhAva uttama hoya ane zabda yogya na hoya to baMnemAM avinayano samAveza thAya che ane baMne samakakSa hoya to vinaya pradarzita thAya che. te kahIe" emAM kahevA mATe yogya zabda bolavAnI preraNA che. jJAnInI dazA to uttama che paNa tene sArA zabdomAM uttama rIte vyakata karavI joIe. "te kahIe" mAM koInuM saMbodhana nathI, paraMtu te bhAva uttama kahevAya, te jJAnInI dazA uttama gaNAya, tema kahIne kathana karanAra karatA kathyanuM mUlya adhika pragaTa karyuM che. A zabdamAM ke vAkayamAM gujarAtI bhASAno maroDa che. te kahIe" eTale tene kahIe" athavA te kahIe" eTale te kahevAya, tevI vyaMjanA che. eka prakAre siddhikAre je vyAkhyA karI che, te A sAcI vyAkhyA vadhavA jevI che, bolavA jevI che tema kahyuM che. eka rIte samAjane ke sabhAne samajaNa ApI che ke bhAI ! A jJAnIdazA kahevAya arthAt jemAM saMsAra pratye Asakita na hoya ane virakitanI jhalaka hoya te jJAnadazA kahevAya. kahevAya" eTale kahevA yogya gaNAya, te gaNanApAtra che. bAkI to badhuM vAcAjJAna che. jemAM sAra nathI tene sArA zabdothI saMbodhavAmAM mATe to te zabdo ja sArA che. tenuM tattva guNahIna che, tevo bhAva abhivyakta thAya che. ahIM ApaNe eka caubhaMgI ApIe, jethI sahaja spaSTatA jaI jaze. (1) dazA uttama ane tenI vyAkhyA paNa uttama (2) dazA kaniSTa ane tenI vyAkhyA uttama. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) dazA uttama ane tenI vyAkhyA kaniSTa. (4) dazA kaniSTa ane vyAkhyA paNa kaniSTha, AmAM siddhikAre prathama bhaMgane grAhya mAnIne ane trIjA bhaMgano parokSa rIte svIkAra karIne bAkInA be bhaMga eTale bIjA ane cothA bhaMgano anAdara karyo che. bhojana pIrasyA vinA zuM koI korA sArA zabdothI saMtuSTa thAya? bhojana sAruM hoya ane zabdo kaniSTha hoya to paNa saMtoSa na thAya. baMne bhAva UMcA hoya to saMtoSa thAya. bhojana paNa sAruM hoya ane vANI paNa madhara hoya to te sAcI vyavahAradazA che. bAkInI vAcAdazAthI bhojanArthIne saMtoSa thato nathI. te ja rIte A AtmarUpI bhagavAna vairAgyarUpI bhojana pIrasyA pachI madhuravANIthI tenuM stavana thAya, tyAre guNa ane zabdano sumeLa vartAya che. jema kanyA suMdara che ane alaMkAra paNa suMdara che to teno sumeLa thAya che, pAtra cAMdInuM che temAM uttama dravya bhareluM che, to temAM Adheya - adhikaraNano sumeLa thAya che. te ja rIte jJAnInI dazAnI sAcI vyAkhyA thAya tyAre vANI paNa zobhAyamAna thAya che ane vakatA paNa zobhe che. paraMtu juo ! jo khoTI vyAkhyA thatI hoya to vANI kalaMkita thAya che ane vaktA durgati pAme che. mATe A gAthAmAM kahevAya ane bAkI' A baMne zabdo preraNAstaMbha che. A zabdo koI vyakitane lakSamAM rAkhIne kahevAmAM AvyA nathI. sanAtana rUpe prakRtinI je guNAtmaka kriyAzIlatA che tenuM ja AkhyAna karavAmAM AvyuM che. "jagata" zabda mImAMsA : "sakaLa jagata te eThavatu A padamAM Avelo "jagata" zabda rahasyAtmaka che. tenuM UMDANathI ciMtana karatAM tenI vAstavikatAno khyAla Ave che. jagata be prakAranuM che. (1) sUma vizvanI mULabhUta saMpatirUpa adgazya jagata. jemAM anaMtAnaMta paramANuo, anaMtAnaMta jIvarAzI ane e ja rIte AkAzAstikAya, dharmastikAya Adi dhruva dravyo ane zAzvata pravAharUpa kAla dravyano samAveza thAya che. A sUkSama jagata che. (2) jyAre A chae dravyo maLIne pota-potAnI yogyatA pramANe pariNamana karI eka dRzyamAna jagata pragaTa kare che. jemAM azAzvata parigrahabhAvo, ekendriyathI laIne paMcendriya sudhInA dehadhArI jIvo ane tenA kriyAkalApathI utpanna thatuM jaDajagata e badhu paryAyarUpa che. mULabhUta sUkSma jagata te sthAyI ane nitya che. paryAyarUpa jagata che te temAMthI nIkaLato eka prakArano malina paryAya bhAva che. jema pANImAM zevALa thAya che, mAkhaNamAMthI kITu nIkaLe che, te rIte A mULabhUta dravyo A vikArI drazyamAna jagatane janma Ape che. jagata zabdano artha A pramANe che - je vAraMvAra gamana karyA kare che, parivartana pAme che, te kSaNika paryAyarUpa jagata che. mULabhUta dravyo to agata che. agatamAMthI jagata pedA thAya che. mATe ApaNA zAstrakAre bahu samajI vicArIne jJAnapUrvaka jagata zabda mUkayo che. vastutaH jagata te eThavat che. vizva mULabhUta dravyothI utpanna thayelo vikAra che. AvA vikArI pariNAmane eThavata samajavo te jJAnavRSTi che. jagata zabda kahevAthI jJAtA sUma prakRtibhUta zAzvata dravyano vicAra kare, to A kSaNika paryAyo viSe tene vyAmoha thato nathI. jJAnInI dazA evI thaI jAya che ke te paryAya jagatane chUTuM pADI, tenA kSaNika rUpane oLakhIne, tenA mohAtmaka bhAvonuM vamana karI nAMkhe che. saMpUrNa gAthA sUkSma vairAgyano bodha Ape che. jagatane Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjA raju ke vizvane sUkSma dRSTie jANe ane vicAre to virakita thAya te svAbhAvika che. temAM anurakita karavA jevA bhAvo nathI. anurakita thavI, te jIvano vikArI pariNAma che ane dRzyamAna jagata paNa dravyono vikArI pariNAma che. A rIte dravyonI paryAya ane mohanI paryAya baMne vikArI che ane baMne tyAjya che. gAthAnuM rahasya jJAnInI skUla dazA karatA sUkSma AtyaMtaradazAne pragaTa karatI eka uttama abhivyakita che. have ApaNe A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa nihALIe. AdhyAtmika saMpUTa ? hakIkatamAM jJAnInI dazA e koI dazA nathI. dazA eka avasthA che. A avasthA bhautika avasthAthI nirALI che mATe tenuM mahatva che paraMtu te saMpUrNa jJAnI puruSa evA AtmAnI eka mAtra dazA nathI. A dazA to eka jhalaka che. have A dazAthI upara ane avasthAothI upara parivartanathI vimukata evuM e dazA rahita tattva che, tene jJAnInI dazA rUpe oLakhavAno eka IzAro mAtra che. dazA te paryAya che. AtmA kaho ke jJAnI kaho te paramAtmA svarUpa caitanya puruSa paryAyamAM sImita nathI. AvI to anaMtAnaMta ujjavaLa dazA rUpa paryAyone dhAraNa karato te jAjalayamAna sUrya che. jema eka kiraNamAM samagra sUrya samAyelo nathI. asaMkhya kiraNono svAmI evo sUrya kiraNonuM nidhAna che. e ja rIte anaMta ujjavaLa dazAone pragaTa karato evo A AtmA dazAono nidhAna che. dazA temAMthI chalakatI ke jhaLakatI eka paryAyamAtra che ane eka-eka paryAyanA AdhAre AtmAne paNa bhinna bhinna adhiSThAtA tarIke zAstrakAro varNave che. jJAnanI dazAne dhAraNa karato hovAthI tene jJAnI kahyo che ane jJAnInI dazA te tenuM eka mAtra kiraNa batAvyuM che. A ja rIte cAritranA pariNAmone ke tenI paryAyone pragaTa karatI vakhate teno svAmI cAritrAtmA mahAcAritrika padane pAme che. AvI sUkSma je-je ujjavala paryAyo jemAMthI pragaTa thAya che tevA adhiSThAtAne oLakhIne tenuM lakSavedhana karavuM, te A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa che. eka dazAmAM saMsAra pratyeno uparama che, virAma che ke virAga che, jyAre bIjI tarapha jJAnInI dazAmAM akhaMDa caitanyanuM pratibiMba paNa che, bhogothI uparama thayelI vRtti che. te pratibiMbane nihALI zake che ane tyAre te jJAnInI dazA doSamukata dazA banI AnaMdanuM jharaNuM vahAve che. AvA AdhyAtmika uttamabhAvone sparzatI A gAthA AtmasiddhirUpI maMdiranI pUrNAhUti samaye zikhara rUpe zobhI UThe tevI che. upasaMhAra : 140mI gAthA e hakIkatamAM AtmasiddhinI pUrNAhUtine pragaTa karatI gAthA che. A eka prakAre pUrNa virAma che. 141mI gAthAmAM to eka pAchalA kAryano ullekha mAtra karIne chaThThA sthAnakane sparza karavAno IzAro karyo che, jyAre prastuta gAthA hakIkatamAM pUrNAhUtino adhikAra dharAve che ane kramazaH mukita pAmyA pahelA sAdhaka tarIke jIvananA jeTalA varSo bAkI che teno nirvAha karavAno che, e vakhate sAdhakanuM AcaraNa kevuM hovuM joIe ane tenI mAnasika dazA kevI hoya tenuM spaSTa citra ApyuM che. mukita prApta karavI, te to eka lakSamAtra che paNa vartamAna Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana to sAkSAta anubhUti karAvatuM vyavahArika jIvana che. teno vyavahAra ane tenI jJAnadazA baMne nirmaLa hovA joIe. phakata vAcAmAM AdhyAtmikabhAvonI carcA karI jIva mohAtmakadazAmAM ramato hoya te siddhikArane ISTa nathI, eTaluM ja nahIM paraMtu svayaM AtmAne mATe ane samAjane mATe paNa anarthakArI che. Ama A gAthAmAM chellA padamAM kaTAkSa karIne sAdhakanI vAstavika dazAnuM varNana karyuM che ane have AgaLanI gAthAmAM siddhikAra svayaM kahevA mAMge che ke ame je mArganuM nirdhAraNa karyuM che, te mArgane cha bhAgamAM vibhakata karI tenA pAMca sthAnakanI yAtrA pUrI karI, have aMtima yAtrAnA lakSabiMdune prApta karavAnuM che, to have ApaNe te gAthAno upodaghAta karIe. Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-141 ka upodaghAta - prastuta gAthAmAM AtmasiddhinI pUrNAhUtimAM zAstrakAre je abhUta puruSArtha karyo che ane tenuM je uttama lakSa che, te baMne upara siddhikAra svayaM draSTipAta kare che. Atmasiddhi te sAdhana ane sAdhyano athavA mokSamArgane pragaTa karato bahu ja sarala saMkSipta ane bejoDa graMtha che. pAMca pada sudhI mArganuM varNana che. jenuM pUrvagAthAmAM ApaNe UMDANathI ghaNuM ja vivecana karI gayA chIe ane chaThuM pada te mArganuM lakSa che. A lakSa te mokSa che. mokSanI paNa ghaNI ja vistRta vyAkhyA thaI cukI che. pAMca pade sAdhana che ane A eka mokSa pada sAdhya che. zAstrakAranuM maMtavya che ke khAlI mArga upara cAlatuM ja rahevAnuM nathI paraMtu mArganI yAtrA pUrI karI sAdhyane siddha karavAnuM che, A gAthA saMpUrNa AtmasiddhinA upasaMhAra rUpe mUkavAmAM AvI che. to have ApaNe gAthAnuM kathana tapAsIe. sayAnA pAMca vicArIne, chake vale jela | | pAme rasthAnAkapAMcamuM, mAM nohisaMdeen141u | sthAnaka pAMca vicArIne AtmasiddhinA cAra sthAnaka te dravyAnuyoga pradhAna che ane chaThuM sthAnaka te cAritrAnuyoga pradhAna che, jyAre pAMcamuM sthAnaka te baMne anuyoganA AcaraNa pachI prApta thatuM parama pada che. A rIte cha sthAnakamAM pAMcamuM sthAnaka te sAdhya koTimAM Ave che ane prathama cAra sthAnaka tathA chaThuM sthAnaka te sAdhana koTimAM Ave che. Ama A gAthAmAM chae sthAnakane vibhakata karI gamana ane gaMtavya baMne kriyAnI anupama abhivyakita karI che. A gAthAmAM sahuthI moTI vAta e che ke koI vAta dabANapUrvaka karavAmAM AvI nathI. ame kahIe chIe mATe mAnI lo, evo koI Agraha nathI paraMtu vicArIne svIkAra karavAnI vAta che, jene Adhunika yugamAM vicAra svAtaMtrya kahevAmAM Ave che. lagabhaga keTalAka AgrahI saMpradAyo jarA paNa vicAravAnI chUTa ApatA nathI, phakata lakIranA phakIra bano, tevo durAgraha rAkhI bhakatanI buddhinuM apaharaNa kare che. jyAre ahIM zAstrakAra kahe che ke tame pAMce sthAnakane samajIne vicArIne tamArA jJAnamAM samAdhAna thAya, te rIte svIkAra karo. pAMce sthAnaka vicArapUrvaka svIkAravAmAM Avaze, to tenA satyanI anubhUtino AsvAda anero haze ane pAMcamA sthAnaka rUpI mukita padane pAmavAnI bhUmikA taiyAra thaI jaze. ame je nakazo Apyo che te vicArIne grahaNa karI levAno che. ahIM vicArIne' zabdamAM zraddhAnI abhivyaMjanA che. vicArIne je grahaNa karavAnuM che, te zraddhApUrNa grahaNa karavAnuM che arthAtu pAMca pada upara pUrNa zraddhA thavI joIe. tenA upara zraddhA karavI te ja vicAranuM madhura phaLa che. vicArIne vikalpa kare ke zraddhA rahita bane, to te vicAra nirarthaka che, vyartha che ane arthahIna paNa che. vicAramAMthI uttama zraddhA pragaTa thAya to ja vicAranuM saphaLa prApta thAya che. ahIM zAstrakAre "vicArIne' zabda mUkayo che temAM jJAna-darzanano, zraddhA ane ciMtanano pUrNa rIte samAveza karavAmAM Avyo che. AtmasidvikAre bhAvone subodha, sarala tathA sugamya karavA mATe pAMca padanuM vivecana karyuM che paraMtu hakIkatamAM mULabhUta zAzvata kriyAo ane tenA AdhArabhUta dravyano Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ullekha karyA che. A pAMce padane ApaNe A rIte vyakata karI zakIe. (1) Atmadravya jevuM eka zAzvata dravya che, te traikAlika astitva dharAve che. (2) te kriyAzIla hovAthI kartA--bhokatA banI saMsAracakra UbhuM kare che. (3) te jJAnadazAne prApta karI karmathI vimukata thaI mukita pAme che. pAMce padomAM uparyukata traNa bhAvonuM spaSTIkaraNa che. jIva vimukata thAya te uttama pariNAma che. AkhI gAthA AzIrvAda rUpe amRtavarSaNa kare che. pAMca pada te mArga che ane pAMcamuM pada te gaMtavyabiMdu che. jainadarzana kaho ke samagra bhAratIya saMskRti kaho tenuM gaMtavyabiMdu mokSa ke mukita che, te eka samAna che. badhA darzano A gaMtavyabiMdunI yAtrAmAM bhinna bhinna prakAre joDAyA che. jo ke mArgamAM aneka prakAranA nAnA--moTA bhedabhAva utpanna karyA che. chatAM paNa mArganuM eka mukhya lakSaNa tyAga--vairAgya che. te lagabhaga sahune svIkArya che. prathamanA cAra padamAM saiddhAMtika sthApanA che, jyAre chaThThuM pada te mArganI sudharma rUpe vyAkhyA kare che. A rIte chae padamAM siddhAMta sthApanA, sudharmarUpI mArga ane mukitarUpI lakSa, A rIte traNa tattvo vibhakata che paraMtu gAthAno mukhya zabda che 'vicArIne' arthAt vicArapUrvaka pAMce sthAnakano svIkAra karI mukitapadanuM nirdhAraNa karavuM. 'vicArIne' pada mImAMsA : AtmasiddhinI A upAMtya gAthAmAM dRDhatApUrvaka pAMce sthAnanI sthApanA thaI che. vicAratA paNa ema lAge che ke A SasthAnaka te zAstrano nicoDa che. samagra zAstrano vistAra AtmArUpa sthAyI tattva para AdhArita che arthAt AtmAnuM astitva ane nAstitva, tenA upara be dhArAonI zarUAta thaI che. AtmavAda kaho, brahmavAda kaho ke IzvaravAda kaho e badhA Astika darzana che, te AtmAnI asti upara ja AdhArita che. sarvatra Astika darzanone ja prAyaH vadhAre mahattva maLyuM che. bIjuM vizvanuM pracaMDabaLa karmatattva ke kriyAzIlatA che. A AtmA karma sAthe joDAyelo che. karmavAda upara badhA zAstroe vistArathI prakAza nAMkhyo che. jainadarzanamAM to karmazakitanuM ati vistRta ane sUkSmAtisUkSma varNana karavAmAM AvyuM che. karmanI sAthe Atmatattvano saMyoga thAya che ane tenA pariNAme jIva karmano arthAt pApa-puNyano kartA--bhokatA bane che. jIvana-maraNanI saMpUrNa kriyA karmAdhIna che. A karmayogathI ke kartA--bhokatAnA bhAvathI vimukata thavuM te dharmanI prakriyA che. dharmabaLa e paNa eka pracaMDa baLa che. zAstrakAre paNa tene sudharma kahIne biradAvyo che. A dharmazakita te karmavAdanI sAme eka prabaLa zastrarUpe udbhavI che. temAM IzvarIyabaLa che, eTale zAstromAM dharma upara paNa bahu ja vistAranI lAMbI cAdara pAtharavAmAM AvI che. jemAM lAkho taMtu - pratitaMtuono samAveza che. kahevAnuM tAtparya e che ke A pAMce pada nAnA--sUnA pada nathI paraMtu lAkho zloka pramANabhUta je zAstro racAyA che tenA sArabhUta sthAnako che, mATe ahIM kavirAje vicArIne' pAmavA mATe pAMcamA sthAnakane lakSa banAvyuM che. sidvikAre 'vicArIne' zabdano prayoga karyA che, tenuM UMDuM rahasya che. Akho vistAra eka moTA samudra jevo che. jemAM jJAnarUpI naukAno AdhAra laI pAra utaravAnI vAta che. vagara vicArye jo A samudramAM chalAga mAre to DUbavAno avasara Ave (410) Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, tema ja vagara vicAryuM je kAMI ArAdhanAo thAya che athavA vicAra vinAnA ajJAna bharelA anuSThAno dharmamAM praveza pAmyA che teno paNa ahIM kavirAje "vicArIne' zabda dvArA pratikAra karyo vartamAna jagatamAM je loko dharmanA nAme adharmonuM sevana karI vicAravihIna kriyAomAM saMsakta che, te anartharUpa che. te lokone mATe mukita to dUra thaI paraMtu vicAra rahitatA ja samAja ane prANI mAtra mATe ghAtaka banI hiMsAnuM rUpa dhAraNa karI rahI che, mATe zAstrakAra kahe che ke vicAra karyA vagara suphaLanI AzA rAkhI zakAtI nathI. saMsAramAM sAmAnya manuSya rUDhivAdI hoya che. te potAnI viveka zakitano upayoga karI zakato nathI ane je koI paMraparA upasthita thAya temAM joDAyA pachI lagabhaga vicArazakitane zUnya karI saMskArane AdhAre cAlato rahe che. sArA-narasA saMskAro nIti ane anItinA mArge manuSyane calAvatA rahe che paraMtu A che vyavahAramArga. jyAre mukita tarapha javuM che ane AtmArUpI ratnane prApta karavuM che, tyAre phakata rUDhi vAda upakArI thato nathI. rUDhi te bahAranuM kavaca che. dANA uparanuM photaruM che. have aMdaranA siddha dravyane prApta karavuM che, to rUDhithI upara UThIne vicArapUrvaka ciMtana karavuM Avazyaka che. vicArapUrvaka kareluM ciMtana te jJAnAtmaka tattva che. te jIvane zuddha dRSTi Ape che. vicAra ane viveka utpanna thayA pachI jIvAtmA samyagudRSTi bane che. mATe vicArIne' arthAt vivekapUrNa nirNaya karavAno che. phakata rUDhivAdanA AdhAre karelA karmo chUTA paDatA nathI. akarma avasthA mATe jJAnAtmaka vicAra te tIvra zastra che. karmarUpI kASTane kApavA mATe AvI tIvra dAMtAvALI karavatanI jarUra che. zAstramAM paNa kahyuM che ke tIvra sUma vicArayukata tIkSNa dhAravALI karavata karmarUpI kASTane kApI zake che. mATe zAstrakAre ahIM "vicArIne ema kahIne sAdhanAmArgamAM vicAranI prabaLatAnI vAta karI che. vivekapUrNa karelA vicAro paNa prabaLa hovA joIe. vicAramAM viveka ane prabaLatA arthAt dRDhatA hovI jarUrI che, te baMne jJAnanA Avazyaka aMga che. zAstrakAro je jJAnamAM viveka nathI tevA jJAnane jJAna hovA chatAM ajJAna kahe che. je jJAna prabaLa arthAtu dRDha nathI te jJAnane paNa zAstrakAroe AvakAryuM nathI. gAthAmAM vicArIne kahyuM che, tyAM je vicAravAnuM che te vivekayukata ane sthAyI hovuM joIe tema sidvikAre parokSabhAve kahyuM che. vagara vicAryuM svIkArelI sAdhanA kapUranI jema UDI jAya che ane vicArano vilaya thatAM viveka rahe ja kayAMthI? Ama vicAra ane viveka, baMnene zAstrakAra sAdhanAnI be pAMkha rUpe svIkAre che. A gAthAmAM pokArI pokArIne kahevAmAM AvyuM che ke ame je A sthAnakanuM vivecana karyuM che te kahevA khAtara kahyuM nathI ane tene vagara vicArye svIkAravAnuM nathI paraMtu badhA sthAnone vicArapUrvaka vicArIne arthAt tenA badhA pAsAo tapAsIne temAM je satyarUpI jhaverAta bharyuM che tene pArakhIne AtmAmAM saMcita karavAnuM che. jo A rIte vicArapUrvaka saMcita kareluM haze to jIva mukitapadane pAmaze. zAstrakAra kahe che ke pAMce padamAM saMsAranuM virATa svarUpa che ane pAMcamAM padamAM saMsArathI nirALI evI mukatadazAnuM kathana che. jo A mokSane prApta karavo hoya to vicArapUrvaka A pAMce padanI yAtrA nibaMdha pUrNa karavI, te parama Avazyaka che. siddhikAra kahe che ke have ame zAstranuM samApana karI rahyA chIe tene vicArapUrvaka vAgoLavAnuM kAma tamAruM che. Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amAruM AtmasiddhinuM kArya samApananI rekhA sudhI AvyuM che. A padane pAmelo sAdhaka kevo hoya tenuM eka gAthAmAM digdarzana karI te sAdhakanA caraNomAM vaMdana karI kRtArtha thavAnuM che. aMtima gAthAnuM uccAraNa karIe te pahelA gAthAmAM chaTTe varte jeha' ema kahIne vyakitanuM vartamAna jIvana sudharmamaya arthAt uttama AcaraNa yukata banavuM joIe ane uttama AcaraNano vyavahAra karIne vartamAna jIvanadazAne nirmaLa rAkhI jIvanabhara potAnA sArA AcaraNamAM sthira rahevuM joIe, tevo AcaraNano pratibodha Ape che. AcaraNa te dharmanuM pratyakSarUpa che. AcaraNanI AvazyakatA AcaraNa jema vyavahArika che tema AdhyAtmika AcaraNa paNa hoya che. sAmAnya rIte AcaraNa traNa bhAgamAM vibhakata thAya che. kAryayoga arthAt zarIra dvArA thatuM AcaraNa, zarIranI kriyAo. kAyayoga dvArA yogAsana, samAdhi athavA paropakAramaya pravRtti te badhI kAyayoganI zubha pravRtti che, tenAthI viparIta kuceSTA, kAmabhoganI pravRtti, hiMsAtmaka kriyAo te badhI kAyayoganI azubha pravRttio che. jo kAyayoga dvArA uttama AcaraNa thAya to te AcaraNa sudharmane anukULa gaNAya. bIjuM vacanayoga che. vacana dvArA paNa AcaraNa thAya che. vacananI uttama kriyAo te dharmane anukULa che. vANI dvArA bodha Apavo, jApa karavA, maMtroccAra karIne prabhu parAyaNamAM sthira thavuM, te badho vANIno uttama prayoga che. 'satyam hitam priyam vat / ' arthAt sAcu bolavuM te jarUrI che paraMtu A satyavANI bIjAne ahitakArI na hovI joIe. vANI hitakArI hoya ane priya lAge tevI mAdhuryaguNothI yukata hoya, to te vacananuM AcaraNa sudharmanI zreNImAM Ave che. kAyayoga ane vacanayoga te sthUlayoga che paraMtu tenuM sadAcaraNa tyAre ja uttama gaNAya, jo manoyoga paNa sadAcaraNa yukata hoya. manamAM uttama vicAro hoya, mana dvArA zreSTha saMkalpa karyo hoya ane jevA mananA bhAvo che te pramANe vacana ane kAyAnI bAhya pravRtti ta rUpa hovI joIe. mananuM AcaraNa te jIvananI mukhya dhArA che. mana zuddha che to saMpUrNa jIvana zuddha thAya che. manathI ja mANasa sudharmI banI zake che. chaThThuM sthAnaka sudharma AcaraNanuM che. sudharma AcaraNano zubhAraMbha manathI thAya che. mana pavitra bane, to badhI kriyA pavitra thAya che. AcaraNa viSeno ATalo sAmAnya bodha suprasiddha che. A rIte badhA graMtho ane AcAryo AcaraNa dvArA sudharmanI vyAkhyA kare che paraMtu sudharmanuM mULa adhyAtmakSetra che. vAstavika sudharmano prAraMbha AdhyAtmika zuddha pariNatithI thAya che. jayAre AtmA jJAnasvarUpa AtmAmAM ramaNa karI kaSAyamukata bane che, rAgadveSanI pravRttithI dUra thAya che, tyAre svAbhAvika kramamAM bAhya yogo paNa dharmamaya banI jAya che. Atmika AcaraNa te traNe yogothI paNa uttama evuM AtyaMtara nirAbAdha sUkSma AcaraNa che. AcaraNamAM caraNa te jJAnanI kriyA che, ane AcaraNa te yogonI kriyA che. caraNayukata AcaraNa arthAt samyag jJAna-darzana yukata je AcaraNa che, te sudharmanI ArAdhanA che, te chaThThA sthAnakanI upAsanA che. pAMce padane sarakhI rIte samajayA pachI jIvAtmA have vAstavika rIte chaThThA sthAnakamAM rahI sudharmanuM AcaraNa kare che. Ama mokSamArganI upAsanA chae sthAnakanI upAsanA che. Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvamAM ApaNe kahI gayA chIe ke cAra sthAnaka jJaya che. pAMcamuM sthAnaka dhyeya che ane chaThuM sthAnaka upAdeya che. A rIte ApaNA sidhdhakAre chae sthAnakamAM tattvonuM samyaka vibhAjana karIne uttama rIte cha sthAnakonI sthApanA karI che ane tyAra pachI teo AMtarabhAve bolI uThayA che ke kathana karanArane kazo rAga-dveSa nathI. vicArIne samajo, pAmo ane karo, tevI preraNA ApI che. arthAtu tamArA AtmAnI sAkSIe svataMtrabhAve vicAronuM zuddhikaraNa karI A tattvone apanAvazo, to pAMcamuM sthAnaka arthAt mukti prApta thaze. siddhikAre Atmasidhdhi jevA mahAgraMthanuM je sAratattva hatuM, teno A gAthAmAM upasaMhAra karI lIdho che ane pUrNAhUti karI mukita prAptinuM lakSa pragaTa karyuM che. AdhyAtmika saMpUTa : jo ke gAthAno AdhyAtmika saMpUTa gAthAmAM ja pradarzita che. sAdhaka rAga-dveSathI mukata thaI vicaraNa kare, badhA bAhyayogo svataH paryAya pAmatA rahe, e ja rIte AtmadravyanI zudhdha pariNati thatI rahe, jIvAtmA svayaM draSTA banI taTastha rahe, avikArI bhAve badhI paryAyono draSTA bane, jo ke zuddha paryAyone avikArI kahI che paraMtu parama jJAnanI draSTie dravya svayaM akhaMDa che ane paryAya mAtra teno vikAra che. ahIM vikArano artha viparIta arthamAM nathI paraMtu vizeSa kriyAnA arthamAM che. dravyomAM vizeSa kriyA thatI rahe che, te badho dravyono vikAra che. jema nadI kinAre beThelo vyakti nadInA pravAhane joto rahe, te rIte avikArI evo AtmA potAnA gharamAM rahI AMtarika pravAhono dRSTA banI sthira rahe. AdhyAtmika sudharma rUpI sthitibhAvane kAyama rAkhe. te che A gAthAno AdhyAtmika saMpUTa. upasaMhAra - zAstrakAre svayaM 141mI gAthAmAM upasaMhAra karIne viSayane saMkelI lIdho che. vistArathI kahelA padone pote cha sthAnakamAM vibhAjita karyA hatA, teno pharIthI ullekha karyo che. je pado ame kahyA hatA, te cha padanI vyAkhyA ahIM pUrI thAya che ane AvA AdhyAtmika papadonuM AkhyAna karavAmAM ekamAtra mukti prAptino uddeza hato te spaSTa jaNAvyuM che. kramazaH tarkayukta vicAra karI suprasiddha evA Sadarzanane sAme rAkhI pratyakSa ke parokSa rIte dArzanika siddhAMto A cha padamAM samAya che. sAthe sAthe anaMta jInezvaroe bhAkhelo evo zAzvata mokSamArga paNa A ja padamAM adhiSThita che tevI sarala suMdara gujarAtI bhASAmAM kAvya paddhatithI abhivyakti karI che. siddhikAre tALAmAM baMdha paDelA hIrA-motIne thALImAM mUkIne sAme dharI dIdhA che ane tattvane sugrAhya banAvyuM che. sAthe-sAthe nIti, sAmAjIka sudhAraNA ane dharmanI utkrAMtine paNa sthAna ApyuM che. Atmasiddhi graMtha jeTalo AdhyAtmika rIte upakArI che teTalo ja sAmAjIka rIte kalyANakArI che ane rUDhivAdI dharmomAM krAMtino sUtrapAta karyo che. A rIte Atmasiddhino upasaMhAra karI have upaSTa ane ArAdhaka baMnenI kevI uttama sthiti hoya tevo mugaTamaNi jevo aMtima doharo arthAtu. 14ramI gAthA uccArIne kavirAje sAkSAt jJAnI puruSa ke yogI puruSanA jIvananuM pratibiMba upasthita karyuM che ane je pada vizva vikhyAta banI gayuM che teno upodaghAta karI ApaNe paNa Atmasiddhine namaskAra karazuM. Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naka che ke gAthA-14ra upoddAta - jema samudranA taraMgo zAMta thayA pachI jema samudramAM eka samAdhinuM darzana thAya che, zAMta samudra jANe manane paNa taraMgothI vimukta karavA mATe preraNA ApI rahyo che, tema deha ane dehAdi kriyAonA badhA taraMgo jJAnanA kSetramAM upazamI gayA che. je taraMgo che te potAnI jagyAe che, jJAnavRtti tenI AsaktithI vimukta thaI gaI che ane vimukta thayA pachI AtmA eTalo halakophUla thaI jAya che ke have jANe deha teno nathI ane te dehano nivAsI nathI. te dehathI para evA Atmadravyano nivAsI che. A gahana bhAvone pragaTa karavA mATe bhAratIya saMskRtimAM dehAtIta zabdano prayoga thayo che. dehAtIta bhAvonuM varNana te adhyAtmazAstranuM navanIta banI gayuM che. have A aMtima gAthAmAM siddhikAra svayaM A dehAtIta avasthAno ullekha kare che ane A saMsAramAM vaMdya tathA agaNita praNipAtane yogya divyamUrtinA darzana karAvyA che temaja tenI sthApanA paNa karI che. to ApaNe paNa A gAthAno sparza karI tenA manorama bhAvone yathAsaMbhava pacAvI AtmasiddhinuM amRta ke tenA vacanAmRtanuM pAna karIe. deha chatAM jenI dazA, varte dehAtIta; te jJAnInA caraNamAM, ho vaMdana agaNitA 14rA deha ane AtmadravyanI bhinnatA : jo ke A gAthA jeTalI AdhyAtmika che teTalI vaijJAnika paNa che. samagra dehanI racanA svataMtra che. zarIramAM rahelA karoDo upakaraNo svataH potAnI rIte saMcAlita hoya che ane temAM karmano yoga paNa saMyukata hoya che. kharI rIte jIvane zarIranA saMcAlanamAM vadhAre mAthu mAravAnI jarUra nathI. kharuM pUcho to manuSyano AsaktibhAva e dehane baMdhanarUpa banAve che ane A Asakti dehanI sAmAnya prakriyAmAM bAdhaka bane che. Avazyaka kriyAo choDIne deha potAnI rIte pravartamAna rahe to jIvano ane dehano baMneno upakAra thAya che. Ano eka mAtra upAya anAsaktiyoga che. deha hovA chatAM temAM koI prakAranI Asakti na rAkhe. vaLI jema deha potAnI kriyAmAM svataMtra che tema Atmadravya paNa jJAna-darzananI kriyAmAM svataMtra che. deha AtmAnI prakriyAmAM bAdhA karato nathI, to jIvAtmAe paNa dehanA kAryamAM bAdhA na karavI joIe. deha dehanI rIte varte che ane AtmA AtmAnI rIte varte, baMneno saMyoga hovA chatAM jIvAtmA dehathI nirALo rahe ane deha to nirALo che ja. A rIte sUkSma jJAna dvArA bhedarekhA kheMcIne pote dehAtIta avasthAmAM rahe arthAt dehanA prabhAvamAM na Ave ane deha upara prabhAva nAMkhavA koziSa paNa na kare. karmanA udaya pramANe dehanI badhI kriyAo pravartamAna che ema jANIne jJAna dvArA chUTo paDe, te dehAtIta avasthA che. AjanuM vijJAna ke DaoNkTaro paNa dehanI AMtarika racanA joIne Azcarya pAme che. dehanI samagra sUma kriyAo kevI rIte niyamapUrvaka kArya kare che, te joIne nAstikabhAva to dUra rahyo paNa parama AsthA utpanna thAya che. ATalI prAkRtika svataMtra racanA te-te dravyonI adbhuta zakti Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane abhUta pariNati paNa che. mANasa bhojana kare che te khAvA pUrato ja adhikArI che paraMtu tyArabAda samagra bhojananuM pRthakkaraNa karI peTa potAnI adbhUta kriyA zarU kare che ane tyArabAda zarIranA bahumUlya AMtarika aMgo, lIvara, hRdaya, vigere aMga upAMgo rasa grahaNa karI sarasa rIte dehanI kriyAo cAlu rAkhe che. jo deha A rIte svataMtra che to have tenA prati Asakti rAkhavAnI zI AvazyakatA che ? jIvane phakta bahAranI kriyAkalApa pUrato ja vyavahAra karavAno che. jenadarzanamAM A samagra vyavahArane aSTa pravacanamAtA kahI pAMca samiti ane traNa guptimAM pragaTa karI samyaka rIte Avazyaka vyavahAra karavAnI preraNA ApI che. samiti eTale jarUra pUratI pravRtti samyagubhAve karavI. te paNa khAvA-pIvA ane AhAra-vihAra pUratI sImita che ane gupti eTale vyartha saMcAlana baMdha karI dhyAna samAdhimAM rahevAnI vAta che. ATaluM kartavya bajAvIne dehanI AsaktithI dUra rahevAnuM che. deha che to tenuM astitva jarUra raheze. sAdhaka puruSe dehano laya karavAno nathI paraMtu deha hovA chatAM deha bhAvothI chUTuM paDavAnuM che. tenAthI dUra rahevAnuM che. dehathI dUra nahIM paNa tenI AsaktithI dUra rahevAnuM che. keTaluM sarala ane spaSTa samAdhAna ApyuM che ke deha raho, dehanI kriyAo raho, deha svayaM Avazyaka kriyAomAM saMyukta raho paraMtu dehano svAmI evo A AtmA dehanI tathA tenAthI thatI koI paNa kriyAonI ke deha dvArA thatI sUkSma pravRttionI jarA paNa Asakita na rAkhe. sahaja bhAve udayAdhIna deha pravartamAna rahe che. Asakita dUra thavAthI anAvazyaka ane anaitika ke ati bhogAtmaka karmo aTakI jAya che ane deha svataMtra rIte zubha pravRtti kare che. dehAdhyAsa zAstromAM ke upadeza graMthomAM AdikALanA dehAdhyAsane samajAvIne dehAdhyAsathI mukta thavAnI vAta karI che. dehAdhyAsa e eka prakAranI dehanI Asakita pachI utpanna thayelo saMskArabhAva che. AsakitanuM poSaNa karavAthI dehAdhyAsa vadhato jAya che. anaMtakALathI jIva dehane dhAraNa karato Avyo che, dehamAM ja ramyo che, dehane ja potAnI saMpatti mAnI che, deha pratye anaMta mamatAno taMtu baMdhAyelo che. dehanA eka eka aNu sAthe sUkSama ane sthUla mamatA joDAyelI che. A mamatA ane AsakitathI dehAdhyAsa khUba ja majabUta banyo che. huM eTale A jIvAtmA deha svarUpa chuM. deha te huM chuM ane huM te deha chuM. Avo je paraspara tAdAsyabhAva che, te dehAdhyAsa che. dehAdhyAsa, te eka prakAranA dehanI mamatAnA saMskAro che. ApaNe je dehAdhyAsanI vAta karI, te dehAdhyAsamAM mULabhUta kAraNa mithyAtva, moha ane ajJAna che. A tripuTI dehanI sAthe gAMTha bAMdhIne jIvane temAMthI mukata thavAno avasara AvavA detI nathI. A tripuTInA bhAvo mithyA che. te mithyA hovA chatAM ghaNAM prabaLa che. uttarakAMDa rAmAyaNamAM gosvAmI lakhe che ke, jaDa cetana kI graMthi parI gaI, jadapi mithyA chUTata kaThInaI. arthAtu jaDacetanano evo adhyAsa thaI gayo che, baMnenI evI gAMTha baMdhAI gaI che ke jaDa evo deha ane cetana evo AtmA baMne eka gAMThamAM baMdhAI gayA che. jo ke A gAMTha sarvathA mithyA che, chatAM chUTavI bahu kaThaNa che. gAMTha chUTatI nathI ane jIva tene choDato nathI. A dehAdhyAsa prabaLatA pUrvaka jJAnAdhyAsa thavA deto nathI. dehAdhyAsanI sAme vipakSamAM caitanyAdhyAsa ke Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAdhyAsa jo pragaTa thAya to dehAdhyAsane pAchu haTavuM paDe che, tyArapachI adhyAsa jatAM deha hovA chatAM jIvAtmA dehAtIta avasthAno anubhava karI zake. ahIM ApaNe eka caubhaMgIno sparza karazuM. (1) deha che ane Asikata paNa che. (dehAtIta avasthA nathI.) (2) deha che paNa Asita nathI. (3) deha nathI ane Asakata che. (4) deha paNa nathI ane Asita paNa nathI. (muktadazA) (dehAtIta avasthA che.) (korI kalpanAthI dehavAdI dehanI Asakita kare che.) uparamAM trIjo bhaMga je jaNAvyo che temAM samajavAnuM che ke atyAre jIvAtmA manuSya Adi dehamAM che tenI pAse devano divya deha nathI chatAM AvA divya deha dvArA bhogavAtAM bhogonI parama Asakita varte che. juo, AkitanuM nATaka. devanuM zarIra na hovA chatAM jIva tenI kalpanA karIne tevo deha meLavavA mATe Asakita rAkhe che. A Akitane vazIbhUta thaI te lakSathI puNyakarma paNa kare che, Ama Asita puNyanuM rUpa laI jIvano dehAdhyAsa kAyama rAkhe che, mATe trIjA,bhaMgamAM kahyuM che ke je deha hAjara nathI tenI paNa Akita che. potAnA dehamAM anAsakata thayo che ane divya dehamAM Asakata che, to tene paNa AnAsakatayoga kahyo nathI. ghaNI vakhata jIva tyAgI vairAgI banIne vartamAna dehano adhyAsa choDe paraMtu svarganA divya dehanI Asakita rAkhe, to te kharekhara dehAtIta dazA nathI. koIpaNa prakAranA zubhAzubha deha mAtranI AsakitathI dUra rahI saMpUrNa dehAdhyAsano abhyAsa mUkI kevaLa Atmadravya arthAt jJAnaguNamAM ramaNa kare, te dehAtIta dazA che. dehAtIta dazA - prazna thAya ke zuM deha hovA chatAM jIva dehAtIta thaI zake ? uparamAM dehAtIta avasthAnI je vyAkhyA karI che tenA anusaMdhAnamAM A prazna upasthita karI dehAtIta avasthAne vadhAre UMDAIthI tapAsIe kAraNa ke deha hoya ane dehAtIta avasthA bane, te tarkanI dRSTie virudhdha che. deha che to dehAtIta avasthA kayAMthI saMbhave ? A sAmAnya sthUla prazna che. sAmAnya bodhavALo jIva ema jANe che ke deha che tyAM sudhI ja mAruM jIvana che ane jyAM sudhI huM jIvana dhAraNa karuM chuM, tyAM sudhI huM dehathI kevI rIte mukata rahI zakuM ? ahIM jJAnI puruSo dehAtIta dazA kahIne zuM preraNA ApI rahyA che ? te samajavuM jarUrI che. uttara hakIkatamAM koIpaNa avasthA be prakAre astitva dharAve che. (1) jJAnAtmaka avasthA (2) kriyAtmaka avasthA. jJAnAtmaka avasthAmAM padArthanA traikAlika svarUpano bodha hoya che ane tethI te vAstavika sthitino nirNaya karI jJAnAtmaka avasthAne bhaje che. jema vartamAnamAM jIva mukata thayo nathI paraMtu jJAnavRSTie vicAre to jIva karmathI mukata ja che. karma jIvane bAMdhI zakatA nathI. A che zAnAtmaka avasthA. vartamAnamAM manuSya jIve che eTale tene mRtyuno anubhava nathI paraMtu mRtyu zuM che, te jJAnamAM samajI lIdhuM che eTale jJAnAtmaka avasthAmAM mRtyu na hovA chatAM mRtyuno anubhava che. jJAnAtmaka avasthA e eka svataMtra avasthA che. jyAre kriyAtmaka avasthA te vartamAnakALano vizeSa rUpe saMbaMdha dharAve che. A kriyAtmaka avasthA sarvathA svataMtra nathI paNa karmAdhIna paNa che. kriyAtmaka avasthAne kramazaH prApta karI zakAya che. jyAre jJAnAtmaka (416). Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasthA te dIvAsaLI saLagatA prakAza thAya, te rIte prakAzita thAya che. have ApaNe mULavAta para AvIe. ahIM je dehAtIta avasthAnI vAta karI che te spaSTapaNe jJAnAtmaka avasthA che. vartamAnAmAM deha chUTayo nathI paraMtu jJAnathI dehane chUTo pADayo che. prathama avasthA te jJAnAtmaka avasthA che. jJAnAtmaka avasthA te ja sAcI kriyAnuM kAraNa banI zake che. je vhenane ghauM ane kAMkarA baMnenuM jJAna che te ja kAMkarAne chUTA pADI zake che. tema jJAnAtmaka avasthA te dehAtIta avasthAno zubhAraMbha che. uparamAM je prazna thayo che, te kriyAtmaka avasthAne sAme rAkhIne udbhavyo che paraMtu ahIM vicArathI ke jJAnathI huM dehathI bhinna chuM tevo je bodha, te dehAtIta avasthAnuM prathama caraNa che ane A praznano te spaSTa pratyuttara che. deha chatAM eTale zuM ?" deha hovA chatAM evo artha thAya che. ahIM A 'chatAM' zabda dehanA arthamAM vAstavika che ane dehano svAmI evo je AtmA che tenI sAthe saMyoga saMbaMdha dharAve che. tenA AdhAre jIva dehadhArI che tema kahevAya che, to 'chatAM' zabdano artha jIva sAthe deha che. deha che te eka hakIkata che ane jIvAtmA sAthe dehano saMyoga che te bIjI hakIkata che. chatAM eTale deha svayaM vartI rahyo che ane potAno kriyAkalApa kare che. jyAre bIjA arthamAM jIva deha sAthe joDAyelo che ane deha tenuM adhiSThAna che. dehamAM jIvanI badhI jJAnendriyo pravartamAna che. karmanA udayabhAvo paNa dehanA AdhAre che. eTale deha rUpI saMpatti hovA chatAM'. chatAM' no artha spaSTa thayo ke deha svayaM paNa che ane jIvAtmAnI saMpatti rUpe paNa che. ahIM jJAnInI dRSTi kevI che, teno spaSTa ullekha karyA che. jJAnIpuruSo deha che tene dravya dRSTithI nihALe che. jema ghaTa paTa Adi anya padArtha che tema deha paNa eka dravyapiMDa che, te jaDa pudgalo dvArA nirmita eka skaMdha che ane A skaMdhamAM paulika kriyAo ane vikriyAo paNa cAlu che. AvA pudgala piMDano pote jJAtA dRSTA banI tenAthI nirALo rahevA mAMge che. A thaI dravyadRSTie jIvanI anAsikata. jyAre bIjI tarapha deha dvArA upajatA sukha duHkha Adi bhAvo ke deha dvArA thatAM saMvedana je hakIkatamAM dehanI kriyAo nathI paraMtu yoga-upayoganI kriyA che, A rIte eka tarapha mohAdi pariNAmo che paraMtu te dehanI sAthe saMbaMdha dharAve che. dehanI anukULatA ane pratikULatAnA AdhAre A badhA saMvedana taraMgita thAya che, temAM karmano vizeSa prabhAva che. A rIte eka tarapha deha dravyanI svataMtra kriyAo hatI, jyAre bIjI tarapha dehanI kriyAo karma pariNatirUpa che. jJAnacakSu khulatAM A badhuM hovA chatAM arthAt deha hovA chatAM ane deha saMbaMdhI kriyAo hovA chatAM ke AyuSya rUpI jIvana dorInA AdhAre deha Takelo hovA chatAM jIva tenAthI nirALo thayo che. je che te barAbara che. je che te cAlatuM raheze. je cAle te karmAdhIna che ane deha te svataMtra paNa che ane karmAdhIna paNa che paraMtu mAre have A deha sAthe vizeSa levA devA nathI. bApaDo deha AyuSya puruM thAya, tyAM sudhI TakI raheze pachI jema pIpaLAnuM sUkAyeluM pAMdaDu kharI paDe tema kharI paDaze. dehadRSTinuM have Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samApana thaI gayuM che. deha chatAM deha nathI tevo mAnasikabhAva taiyAra thayo che. deha che to dehanI jagyAe che. AtmAmAM deha nathI ane dehamAM AtmA nathI. dehamAM deha che ane AtmAmAM AtmA che. ahIM "atIta' no artha vyatIta che arthAtu ajJAnadazA vyatIta thaI gaI che ane dehAtIta dazA pragaTa thaI che. baMdhanAtmakabhAvo vyatIta thayA che. dehanA Azraye huM chuM ane deha mArA sukhanuM sAdhana che te bhAvo vyatIta thaI gayA che. eka avasthA vyatIta thAya, tyAre ja atIta avasthA uddabhave che. jene dehAtIta avasthA varte che, tene pAchalA badhA karmabhoga je bhogavAI gayA te badhA to gayA, vyatIta thaI gayA che. have te bAbata koI harSa zoka nathI. jo dehAtIta avasthA na AvI hoya to manuSya pAchalI ghaTita avasthAo viSe ja harSa-zoka karato rahe che ane Arta-raudra dhyAnanuM sevana kare che. je bhAvo vyatIta thaI gayA che, tene paNa saMjJAmAM pakaDI rAkhe che. jJAnIne A badhA vyatIta thayelA bhAvo sAthe jarA paNa rAga-dveSa na hovAthI temanA mATe badhA bhAvAtIta bhAvo che. vartamAnamAM je kriyAo vyatIta thaI rahI che te paNa ugIne AthamI jaze, udaya pAmIne zamI jaze, sUryano jema udaya asta thayA kare che tema deha hovAthI dehanI kriyAo paNa udita asta thaI vyatIta thaI jaze. AvI vyatIta thanArI kriyAomAM have jJAnIne kazuM levA devA nathI kAraNa ke te tenI atIta avasthA che. jene zAstrakAra dehAtIta dazA kahe che. dehAtIta zabdamAM vyatIta ane vyayamAna badhA bhAvonuM visarjana che. jJAnI tenAthI atIta che. dehanA bhAva rahe ke jAya, uge ke asta thAya, tenI sAthe phakata jJAtA dRSTAno ja saMbaMdha che. kharuM pUcho to have teNe te bhAva pratye draSTi pheravI lIdhI che. eTale hakIkatamAM te pote svayaM padArthano jJAtA-vRSTA nathI paraMtu potAnA jJAnano ja jJAtA-tRNa che. darpaNamAM paDeluM biMba hakIkatamAM darpaNamAM nathI paNa vRttimAM che. jIva biMbano jJAtA nathI paNa biMbanuM je jJAnAtmaka biMba che teno ja jJAtA che. hakIkatamAM to jJAnI jJAnane ja jANe che. padArtho zayabhAve pratibiMbita thAya che. padArthane jANe che ema kahevA karatAM zayabhAve rahelA jJAnane ja jANe che. jANavuM te aMtanihita kriyA che. rasagullAno svAda rasagullAmAM nathI paraMtu potAnI bhogAtmaka vRttimAM che. parama nizcaya draSTimAM jyAM samagra vizva chUTuM paDyuM che, to tyAM deha chUTo paDI ja gayo che. mATe ahIM dehAtItano artha che vizvAtIta, jagatAtIta, samagra saMsArAtIta. A atIta zabda deha pUrato sImIta nathI paraMtu vizvanA bAhyabhAvo jemAMthI nIkaLI gayA che, phakata cetanA ja varte che, te bhAva dehAtItabhAva che. dehAtIta zabdamAM have AtmA choDIne kazuM bAkI rahyuM nathI. je che te hovA chatAM vibhakata che. eTale jJAnadraSTie te nathI barAbara che. vyavahAradraSTie che to che paraMtu have tenA adhikAramAM kazuM nathI. saMpatti parano adhikAra to mUkI ja dIdho che paraMtu have deha uparano paNa adhikAra paNa mUkI dIdho che. sarvathA anaadhikAra jevI avasthA prApta thaI che te che dehAtIta avasthA. A gAthAmAM kathita dehAtIta avasthA te sAdhanAnuM aMtima biMdu che ane AtmasiddhinuM paNa aMtima biMdu che. dehAtIta avasthA te varNana karelI ke prApta karelI avasthA nathI paraMtu badhA rAgabhAvo zamI jatAM udbhavelI svataH sahaja avasthA che, jene dehAtIta avasthA kahI che. Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dehAtIta avasthA dravya - kSetra - kALa ane bhAva cAreya aMzamAM ubhavelI atIta avasthA che. jene ApaNe dravyAtIta, kSetrAtIta, kALAtIta ane bhAvAtIta avasthA kahezuM. dravyAtIta avasthA H badhA dravyo pota-potAnI jagyAe saMsthita che. koIpaNa anya dravyano AtmAmAM saMzleSa nathI ane jema badhA dravyo che tema Atma dravya paNa eka svataMtra dravya che. atyAra sudhI dravyano je vyatyaya hato, paraspara goTALo hato ane mahAtmaka pariNAme karIne anya dravyo te mArA che ane huM anya dravyone AdhAre Takyo chuM evo je parasparabhAva hato, te dravyonI atIta avasthA na hatI paraMtu saMkalpapUrvaka badhA dravyone chUTA pADyA che ane have A dravyo sAthe mAre kazuM levA-devA nathI, anya dravyono vyAmoha laya pAmyo che, anya dravyo jJAnamAMthI vyatIta thaI gayA che ane AtmAmAM kevaLa dravyAtIta avasthA ubhavI che. dravyAtIta avasthAmAM zuddha dravya rUpa AtmA che ane bAkInA dravyoe vidAya lIdhI che. jema koI mAlika potAnuM makAna veMcI nAMkhe ane anya mAlika teno svIkAra karI le, pachI te makAna sAthe A mAlikane kAMI levA-devA nathI, temAM ITa tUTe ke navI ITa joDAya, teno saMbaMdha zleSa thaI gayo che, te ja rIte jIvAtmAe A vizvanA badhA dravyone vizvane ja arpaNa karI dIdhA che. khoTI rIte je dravyo pratyenI mamatA janmI hatI ane pArakAnA gharane pote mAlika samajato hato, tevI ajJAnadazAno aMta Avyo che, te che dravyAtIta avasthA. dravyAtIta avasthA te dehAtIta avasthAno pradhAnabhAva che. kSetrAtIta avasthA : jema jIvAtmAne dravyano moha hoya che tevo ja athavA tenAthI paNa vadhAre kSetrano moha hoya che. A kSetra mAruM che ane A kSetramAM rahIne ja huM sukha bhogavI zakuM chuM. kSetra te AkAzapradezano eka nirliptakhaMDa che. A AkAzapradezone jIvAtmAnA pradezo sAthe kazuM levAdevA nathI paraMtu jIvAtmA anaMtakALathI alaga-alaga kSetromAM mohanuM AropaNa karI kSetra saMbaMdhI bhayaMkara vyAmohamAM joDAyelo hoya che. koI kSetra koIne sukha duHkha ApI zakatuM nathI. eka ja kSetramAM cakravartI rAjAoe rAja bhogavyA che ane e ja kSetramAM anaMta jIvo duHkha bhogave che, eka ja vyakita eka ja kSetramAM bhinna bhinna bhAvone bhaje che. eka ja kSetramAM unnati ane avanati dekhAya che, jIva kSetra sAthe unnati ane avananino saMbaMdha joDe che, hakIkatamAM kSetra eka nirALuM tattva che ane je kAMI avasthAo che te svataMtra karmAdhIna avasthAo che athavA dravya pariNatio che paraMtu jIva jyAre jAgRta thAya che, tyAre jema dravyono moha chUTI jAya che tema kSetrano paNa moha chUTI jAya che. anaMta AkAzamAM A lokAkAza eka loTAnI jema laTakI rahyo che ane te AkAzapradezomAM chae dravyo sthita che. jema samudramAM pANInA vamaLa uThatA hoya, taraMgo ane mojAM uchALIne zamI jatA hoya te rIte jIva ke ajIva badhA dravyonI avasthAo AkAza pradezamAM udbhavIne ArvibhUta thaIne punaH laya pAmyA kare che. kSetra eka vizALa adhikaraNa che. jenA udaramAM A badho nATayAraMbha cAle che. jyAre jIvane jJAna thAya che, tyAre samaje che ke aho ! kSetra ke AkAzapradeza svataMtra rIte avakAza ApIne taTastha rahe che. kSetramAM AtmA nathI ane AtmAmAM kSetra nathI. baMnene vibhakata karI potAnI kSetratIta dazAno anubhava kare che. A kSetrAtIta avasthA te paNa dehAtIta avasthAno avvala naMbarano uttamabhAva che. kSetrano moha chUTe tyAre ja Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dehAtIta avasthAno udbhava thAya che. * kAlAtIta avasthA athavA samayAtIta avasthA - kAlAtIta avasthA te samaye samaye thatAM rUpAMtaranI ke parivartana dazAnI sUcaka avasthA che. bhUtakALamAM jIva ke ajIva badhA dravyoe kALa dvArA ghaNI avasthAo bhogavI che. vartamAna kALe teno pravAha cAlu rahe che. bhaviSyakALamAM paNa je-je jIvana, jeTalI sthitivALuM haze, tyAM sudhI te-te jIvonA bhAvo, parivartana pAmatA raheze. bALakamAMthI vRddha thavAno je krama che te moTA cakravartIne ke cAra gatinA prANIone lAgu paDe che. A kALakramanI paryAyane koI aTakAvI zakatuM nathI. chatAM jIvAtmA mane sukha bhogavavAno bahu sAro samaya maLe evI AkAMkSA rAkhI samayanI pratikSA kare che. samaya Ave ke na Ave paNa jIva temAM gUMthAI rahe che. kALa sAthe vyatyaya pAme che. je arUpI samaya che, tenI sAthe jIva gAMTha bAMdhavA mAMge che. kharAba samaya na Ave te mATe ciMtana karIne duHkha pAmyA kare che paraMtu kAlanA prabhAvathI tene vimukata thavAnI eka paLa paNa prApta thaI nathI. jyAre jJAnadazA prApta thAya che, tyAre jIva samayanA saMbaMdhano viccheda kare che, tene samaya sAthe kazuM levAdevA nathI. je zAzvata samaya che te aparivartanazIla che, evo Atmadravyano samaya che, te kAlAtIta che. jenA upara kAlano prabhAva paDato nathI, te kAlAtIta avasthA che. eTale jJAnIoe AvA uttama samayane ja samayasAra' kahyo che. sArabhUta samaya te vizvasamayanA cakrathI vibhakata che. janma-mRtyunuM cakra te kAlane Azrita hovAthI janma-mRtyuvALo jIva temAM joDAya, to punaH punaH te kAlano Azraya karIne kAlAtIta avasthA prApta karI zakato nathI paraMtu jJAnIjano jJAna dvArA kAladravyano cheda uDADe che. jemAM teNe dravya ane kSetrano parihAra karyo che, tema kAla dravyano paNa parihAra karI kAlAtIta avasthAmAM ramaNa kare che. A kAlAtIta avasthA te dehAtIta avasthAno trIjo aMza che. kAlAtIta avasthA Ave to ja dehAtIta avasthA udbhave, anyathA kALano prabhAva deha upara te che ane dehano prabhAva AtmA upara che, tethI dehano Azraya karI jIvAtmA kALa sAthe saMyukata banI - mohAtmakadazAne choDI zakato nathI paraMtu Atmadravya eka svataMtra dravya che ane e ja eka evuM dravya che ke jenA upara atyAra sudhI kALano prabhAva paDayo nathI. hakIkatamAM to Atmadravya kAlAtIta dravya che paraMtu jJAnanA abhAvamAM A dazAnI pratItI thaI na hatI ane tethI jIva samayanI gulAmI bhogavato hato. have jJAna thatA te vibhakatadazAmAM AvI kALane potAnI jagyAe samajIne ajara - amara sthitino anubhava kare che, te che kAlAtIta avasthA, te che dehAtIta avasthA. bhAvAtIta avasthA - dehAtIta avasthAmAM bhAvAtIta avasthA mukhya avasthA che. dravya-kSetra-ane kALanA pAyA tUTI jAya, tyArapachI vibhAvarUpI bhAvo laMgaDA thaI jAya che. vibhAvAtmakabhAvane parAyA samajIne vamI nAMkhavAnA che. udayabhAvonuM vamana na thAya, to tene paNa jJAnathI cheda uDADI nirALA karavAnA che. vibhAvonI jyAM sudhI sthiti che, tyAM sudhI te svayaM vibhAvarUpe sthiti bhogavIne laya pAmI jAya che. jema cUlAmAM rahelI agnine navuM lAkaDuM na maLatAM saLagIne zamI jAya che. dIvAmAM tela pUruM thatAM dIvAnI jyota svataH bujhAya jAya che, tema vibhAvothI chUTo paDelo AtmA have vibhAvanuM poSaNa karato nathI, vibhAva te mArA nathI, je cha Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te vikAra rUpe che, eTale vibhAvone vyatIta karI vibhAvonA vyayamAMthI mukata thaI te zuddha bhAvamAM ramaNa kare che, tene jJAnIo bhAvAtIta dazA kahe che. ahIM bhAvAtItano artha che vibhAvathI atIta. vibhAva che, to che, jAya to jAya, te karmajanita svataMtra kriyA che. te AtmAnI maulika sthiti nathI. A vibhAvAtmaka prakriyA sAthe jIvane kazuM levA devA nathI. A rIte sAdhaka bhAvAtIta dazAne prApta karI te dazAmAM ja ramaNa kare che. have vibhAva pratye tene koI Adara paNa nathI ane anAdara paNa nathI. hovA chatAM tenAthI te nirALo che. "deha chatAM ema je kahyuM che te AvA dehAdi vibhAvo hovA chatAM svayaM tenAthI atIta eTale nirALo che. nirALo che eTaluM ja nahIM paraMtu vimukatadazAno anubhava paNa kare che. have deha che tyAM sudhI AvI dehAtIta avasthA kahevAya eTale "varte dehAtIta' ema kahyuM che ane deha gayA pachI dehAtIta avasthAnI saMjJA chUTI jAya che ane sarvAtIta avasthA pragaTa thAya che. A sarvAtIta avasthA te ja siddha avasthA che. have evI dazAno paNa jIvane anurAga nathI. te kramazaH udbhavaze. jIvane to atyArathI ja tenI anubhUti zarU thaI gaI che. sarabatano eka ghUMTaDo lIdho tyAM ja sarabatano pUro svAda maLI jAya che. tema dehAtIta avasthA AvI tyAM ja siddhatvano svAda maLI jAya che. AvI bhAvAtIta avasthA te dehAtIta avasthAnuM sAcuM citra che. uparyukata dravyatva anavacchinna, kSetratva anavicchinna, kAlatva anavacchinna ane bhAvatva anavacchinna, A cAreya prakAranA avicchinna bhAvone chedIne anavacchinnabhAvomAM ramaNa thAya ke AvI anavacchinnadazA varte, te dehAtItadazA che. vaMdana ho agaNita : zAstrakAra kahe che ke deha chatAM je dehanA rAgathI mukta thayA che ane dehAtIta avasthAno anubhava kare che, tevA sAdhaka puruSo hoya ke arihaMta bhagavaMto hoya, jeo dehathI upara uThI AtmatatvamAM praveza karI cUkyA che, te puruSo bhale potAno AnaMda anubhavatA hoya paraMtu je loko dharma upAsanAmAM AgaLa vadhI rahyA che teone mATe AvA dehamukta AtmAo anaMta upakArI che, tethI gAthAmAM kahyuM che ke tevA sidhdha puruSonAM caraNomAM vaMdana ho agaNita. sidhdhikAra svayaM AtmasiddhinI pUrNatA karatAM jJAnInA caraNomAM agaNita vaMdana karI rahyA che ane sAthe-sAthe bhakta samuhane preraNA Ape che ke temanAM caraNomAM arthAt jJAnI puruSonAM caraNomAM agaNita eTale saMbhava hoya teTalA punaH punaH mana-vacana-kAyAthI vaMdana karatA rahevuM. vaMdana arpaNa karavA. keTalA vaMdana karyA tenI gaNatrI karavAnI jarUra nathI. zakya hoya teTalA niraMtara vaMdana arpaNa karavA kAraNake AvA jJAnI puruSo avirata vaMdanane yogya che. ho vaMdana agaNita' ema kahIne siddhikAra vaMdananI je uttama kriyA che, jemAM jIva ahaMkArano tyAga karI namrIbhUta thAya che ane pUjya puruSane vAMde che, tenA guNadarzana karI arpaNabhAva pragaTa kare che. A vaMdana bahumUlya guNaratna che. vaMdanathI samagra dharmaparaMparA jaLavAI rahI che. vaMdanathI vaMdya puruSa ane vaMdanakartA baMneno tAdAsyabhAva utpanna thAya che. jema koI kheDUta nadIno pravAha potAnA khetaramAM vALe ane khetara lIluchama thAya, te rIte bhakta AtmA pUjya Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSamAM vahetI jJAnagaMgAnI dhArAne vaMdana dvArA potAnA aMtaraMgamAM pravAhita karI mana-vacana--kAyA ane AtmAnA kSetrane pAvana kare che. jethI vaMdana te samagra dharmazAstromAM prasthApita thayelA che ane sAmAnya lokajIvanamAM paNa praNAma ke vaMdana bahu ja mahattvapUrNa bhAga bhajave che. praNAma ane vaMdana dvArA parivAra, samAja ke dhArmika bhakta AtmAono samuha ekasUtramAM baMdhAIne rahe che. vaMdanamAM arpaNabhAva te mukhya bhAvAtmaka kriyA che. arpaNamAMthI samarpaNa paNa utpanna thAya che. vaMdana e vinayazAstranI AdhArazIlA che. jyAre janasamuha AvA dehAtIta puruSonA caraNomAM vaMdana kare che, tyAre vaMdana karanArano paNa deha pratyeno rAga ocho thAya che ane AvA pUjya puruSone karelA vaMdana AtmacetanAne jagADavA mATe cinagArInuM kAma kare che. 'vaMdana caraNamAM zA mATe?' : caraNano artha kevaLa bhautika caraNa nathI paraMtu caraNano artha cAritra thAya che. caraNano artha jJAna paNa thAya che. ahIM jJAnInA caraNa lakhyA che ane temano deha paNa che, eTale baMne prakAranI caraNa saMpatti astitva dharAve che. bhautika caraNa vaMdha che kAraNa ke manuSya jo name to tene anubhUti thAya ke mastiSka che te ahaMkAranuM kendra che ane caraNa che te dehanI AdhArazIlA che. ahaMkArano tyAga karI bhautika caraNano sparza karavo te eka prakAranI dRzyamAna arpaNabhAvanI rUparekhA che. jo mastiSka name nahIM to tevA aNanama vyaktine jJAnInA caraNonuM mahattva samajAya nahIM. jJAnInA bhautika caraNomAM paNa temanI AdhyAtmika prabhAno prakAza prasphuTita thato hoya che mATe bhautika caraNa AdarapAtra banyA che. e ja rIte caraNamAM eTale jJAnamAM AdarabhAva karI jJAnane paNa vaMdha mAnI manomana agaNita praNAma kare che. AvA pUjya puruSonuM jJAna agaNita vaMdananuM adhikArI che. jethI vaMdana zabda jJAnInI baMne saMpattimAM saMyukta thAya, tyAre vaMdananI guNavattA uttama bhakti banI jAya che. gAthAmAM agaNita vaMdana kahyA che' agaNita eTale asaMkhya evo artha to che ja paraMtu sAmAnya rUpe keTalA vaMdana karyA, ema gaNatrI karavAthI ahaMbhAvano janma thAya che. eTale zAstrakArano IzAro che ke vaMdananI gaNatrI karavAnI jarUra nathI, niraMtarabhAve vaMdana karavAnA che. vaMdananI gaNanA zuM hoI zake ? jema vahetA nirmaLa pANImAM pANInI gaNatrI zuM hoya ? te rIte vaMdana paNa nirmaLa pANInuM jharaNuM che ane te askhalitabhAvathI pravAhita che, tema skhalanA pAmyA vinA thatAM vaMdana te agaNita vaMdana kahevAya che. vaMdanamAM vikAra hoto nathI. vaMdananuM vibhAjana kare, to vaMdananuM gaNita thAya che ane temAM vikAra paNa AvI zake che. eTale sidhdhikAra kahe che ke AvA divya puruSonA caraNomAM avibhAjitabhAve je vaMdana thAya che, te agaNita vaMdana che. agaNita zabda phakta saMkhyAno sUcaka nathI paraMtu temAM rAgadveSano lepa na Ave tevA nirlipta vaMdana agaNita vaMdana che. je vaMdanane zabdomAM na utArI zakAya tevA bhAvapUrNa vaMdana agaNita koTimAM Ave che. dravyavaMdana paNa agaNita karavAnA che, tenI paNa pUrNAhUti karavAnI nathI. jIvana che tyAM sudhI dravyavaMdananI kriyA cAlu rahe to tevA dravyanaMdana paNa agaNita vaMdana che. *_(422)* ________ Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanya che jJAnIonI amara vANIne !!! ane temanA amara bhAvone. AdhyAtmika saMpUTa : A aMtima gAthA svayaM AdhyAtmika saMpUTa jevI che. te eka paramahaMsa parivrAjakanA AMtarika jIvanane spaSTa kare che. dehathI vimukta thayelo AtmA dehanI badhI kriyAo hovA chatAM tenAthI virakta thayo che. zArIrika vijJAna paNa ema kahe che ke manuSya mastiSkanA be bhAga che. eka jJAnAtmaka cetanAmaya magaja che, jyAre bIjuM kriyAtmaka magaja che. ahIM adhyAtmakSetramAM paNa kriyAtmaka dehanuM je saMcAlana che, te dehanI kriyA che. jyAre jJAnAtmaka kSetra che te caitanyapiMDanI kriyA che. hakIkatamAM baMne svataMtra che. dehano anurAga na rahe ane dehamAM rahelA je bhogAtmaka bhAvo che tenI Asakti chUTI javAthI deha hovA chatAM dehanA vikArI bhAvo svataH zAMta thaI jAya che ane paramahaMsa AtmA paramAtma svarUpamAM lIna thaI muktino anubhava kare che. gAthAnuM mukhya AdhyAtmika rahasya deha chatAM muktinI anubhUti karavI te che. te ati sarvottama avasthA che. arihaMta bhagavaMto je navakAra maMtranA prathama padamAM birAje che, te badhA arihaMta bhagavaMto dehadhArI hovA chatAM kevaLajJAnamAM ramaNa kare che, mATe ahIM A parama sthiti e ja vaMdha ane paramavaMdha che. upasaMhAra : sidhdhikAra upasaMhAra karyA pachI pUjya puruSone vaMdana karI virAma pAmyA che. kramazaH mokSamArganI je vivecanA cAlI AvatI hatI, tenA badhA pAsAono ullekha karI mokSamArganuM rahasya samajAvI A chellI gAthAmAM lakSArthane spaSTa pragaTa karyo che. jo ke siddhikAra svayaM paNa AvI ja uttama dazAmAM ramaNa karI rahyA che ane dehAtIta bhAvane bhajI rahyA che. pote je anubhavI rahyA che tenI ja abhivyakti karIne vinamrabhAve evA je koI jJAnI puruSa hoya tenA caraNomAM vaMdana ho, tema kahI kavirAje vastutaH potAnI ja Atmasthitino prakAza karyo che. AtmasiddhinA praNetA paNa Atmatattvane prApta karI jJAnadazAmAM ramaNa karatA eka mahAna sadgurunuM sthAna dharAvI rahyA che. aMtima gAthAmAM koI vyakti vizeSano ullekha nathI paraMtu sarvamAnya, sArvabhauma sanAtana siddhAMtane anusarIne jJAnI puruSanuM AkhyAna karyuM che. te jJAnI kahIne, evA koI paNa jJAnI upAsya che, ArAdhya che, vaMdya che ane sarva prakAre zAMtidAyaka sarva guNonuM bhAjana che, tevI uttama abhivyakti karI che, tenA pariNAme A chellI gAthA sonAnA sikkA jevI vyApaka banIne bhakta AtmAonA mukhe niraMtara pragaTa thatI hoya che. jANe koI maMdirano mugaTa hoya tevA uMcA zikhara upara camakatI caMdramaNi che. ahIM ApaNe A aMtima gAthAno upasaMhAra karIne eTaluM ja kahezuM ke sidhdhikAre ApaNane jANe hAthamAM suvarNakaLaza arpaNa karyo che. zrI ciMtAmaNi pArzvanAtha stotramAM "muktiH krIti hastayorbahuvidha" arthAtu mArA baMne hAthamAM mukti ramI rahI che tevA uccArelA zabdo jANe A gAthAmAM caritArtha thayA che. A rIte Atmasidhdhi mahAgraMthanI pUrNAhUti thaI che je kharekhara samagra sAdhanAnuM aMtima biMdu che. thayA bAda rAjakAraNa (423) a Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmasiddhinI samApti pachI tenA anusaMdhAnamAM prApta thayelAM sukAvya sAdhana siddhadazA ahIM, kahI sarva saMkSepa, padarzana, saMkSepamAM, bhAkhyA nirvikSepa. zrI subhAgyane zrI acaLa Adi mumukSu kAja tathA bhavya hitakAraNe, kaho bodha sukharAja. AtmasiddhinI pUrNAhUti thayA pachI punaH sidhdhikAra ema kahe che ke AtmasiddhinI racanAnuM mukhya nimitta koNa che? ane je che te paNa ghaNA ja supAtra jIva che to tene lakSIne AtmasiddhinA A bhAvo samarpita thayA che. chatAM paNa kavizrI kahe che ke A AtmajJAna phakta koI be vyakti mATe sImita nathI paraMtu bhavyo jIvone upakArI thAya tevuM vyApaka bodhapada jJAna che. temAMya A yogIrAjane anusarIne jeoe jIvana dhanya karyuM che tevA be mahApuruSanuM nAma paNa temAM aMkita karavAmAM AvyuM che. zrI saubhAgyabhAI tathA bIjA che acaLasIMgajI. Ama A baMne pAtro prAyaH gujarAta ane rAjasthAnanuM nUra hoya tevA uttama pAtro che ane AtmajJAnanA adhikArI hovAthI temane uddezIne A tattvajJAna sabhara graMthanuM nirmANa thayuM che. A mATe sidhdhikAre be gAthA ke be pada vadhAre uccAryA che. jemAM prathama padamAM teo AtmasidhdhizAstrano mahimA batAve che. jemAM sAdhana tathA sAdhya baMneno samAveza che teno saMkSepa karIne A gAthAmAM "ahI" eTale A zAstramAM samAveza karavAmAM Avyo che ane A saMkSipta cha e pada jANe padarzananA sAkSI hoya tema koI prakArano vikSepa karyA vinA arthAtu khaMDana-maMDana karyA vinA saralatAthI jemAM kaSAyano udbhava na thAya tevA upazAMtabhAve pradarzita karyA che. gAthAmAM svayaM kahe che ke A pado sarva mATe kalyANakArI che, sarva hitArthe kahevAmAM AvyA che. mumukSu jIvonuM kalyANa thAya ane temanI budhdhi ane vRtti mokSamArgane anusare tevI bhAvanAthI koI prakAranA vikSepa vinA arthAt Agraha ke kadAgraha vinA sadbhAvapUrvaka kathana karavAmAM AvyuM che. gAthAomsa gUDhArthabhAva che paraMtu A sidhdhikAra yogIrAjano AtmA sarala bhAvamAM ramaNa kare che, te prastuta gAthAthI pratyakSa thAya che. saubhAgyabhAI ane acalabhAInuM nimitta mAtra avalaMbana che paraMtu hakIkatamAM A mahAgraMtha te kRpALu gurudevanI uccakoTinI AdhyAtmika pariNatinuM pariNAma che, anyathA nimitta sAme hovA chatAM jo upAdAna paripakva na hoya, to A jAtanA AdhyAtmika kAvya alaMkAra vANImAM utaravA durlabha hatA. ahIM ApaNe baMneno hArdika upakAra mAnIe chIe ke vaktA sidhdhikAra paNa ati uttama che ane zrotArUpa pAtra paNa vinayabhAvane varelA che. A baMnenA prayAsa ane puNyayogathI koI mahApuNyayoga pragaTa thayo che. jethI samAja paNa dhanya banI gayo che. ane A kalyANa saritAmAM sahu koI snAna karI pAvana thAya, tevI maMgala bhAvanA pragaTa karI virAma pAmIe chIe. OM zAMti. kAma na Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakSa tapasvI thI jagajIvanajI mahArAja thaI valiyA pUjya tapasvI zrI jagajIvanajI mahArAja cakSu cikitsAlaya caMdrabhao na navA mArka dhvArA netrAlaya lakSmI devI netra bhavana zrImatI umArAnI jagadIzabhAIseTha ghAra- arr{} { jIvana hI?gajawra) jyotinI jayAM zakukiraNanI sAthe sAthe bhAva phirono paNa upharSa thAya che...