________________
કર્મોને વિદાય આપવાની રહે છે. પાંચમા સ્થાનનો આ નિર્ણય, જે જ્ઞાનાત્મક મોક્ષ છે, તે સમજ્યા પછી સાધનાનું છેલ્લું શિખર હાથવેંતમાં દેખાય છે. પ્રસ્ફુટિત જ્ઞાનના કિરણો મોહનો પરાભવ કરી આનંદ અનુભૂતિ કરાવતાં સુખશાંતિના ઝૂલા ઉપર ઝૂલાવે છે. કેવી છે મજાની વાત !
ઉપસંહાર આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્ર ક્રમશઃ ષટ્નાનનું વિવરણ કરતાં કરતાં પાંચમા સ્થાન સુધીનું સમાધાન આપીને છઠ્ઠા સ્થાનમાં પ્રવેશ કરવાની અનુમતિ માંગે છે. પ્રશ્નકાર શિષ્યભાવે છઠ્ઠા સ્થાનના સમુચિત પ્રશ્નોત્તર સાંભળવા આતૂર છે. પાંચે સ્થાનનો નિર્ણય થઈ ગયો છે, તેમ સ્પષ્ટ જણાવીને છઠ્ઠા સ્થાનના સમાધાનની જિજ્ઞાસાવૃત્તિ ઉત્પન્ન કરવામાં આવી છે. આ બધા સ્થાનકો સંવાદરૂપે મૂકવાથી સાધકને ભાવોની સ્પષ્ટતા માટે સહાયક બને છે. ભારતીય પ્રાચીન પરંપરામાં પ્રશ્નોત્તર રૂપે શાસ્ત્રજ્ઞાન આપવાની પદ્ધતિ છે. આત્મસિદ્ધિની ૯૬ ગાથા સુધીની આ પ્રશ્નોત્તરી પણ ઘણા ભાવોને પ્રગટ કરી માનો કેનારે આવી ગઈ છે. ખાસ કરીને પાંચે પદના સમાધાનમાં મોક્ષપદ સહુથી મહત્ત્વપૂર્ણ સમાધાન છે. મોક્ષને જાણ્યા પછી મોક્ષના ઉપાય વિષે સહજ જિજ્ઞાસા ઉદ્ભવે છે. મોક્ષ છે, તો તેનો ઉપાય શું છે ? આ પ્રશ્નનું અવલંબન કરી હવે આપણે આગળની ગાથાનો ઉપોદ્ઘાત કરીએ.
OC
(૨૫)
