Page Text
________________
આવા સાર ગર્ભિત અર્થસભરશાસ્ત્રના એક એક પદની જો વિસ્તૃત વિવેચના થાય, તો સામાન્ય સાધક પણ આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્ર જેવા આધ્યાત્મિક ગ્રંથના અધ્યાત્મભાવોને સરળતાથી પામી શકે છે. આપણા મહાભાષ્યકાર પણ પરમાત્માના પરમ માર્ગે પુરુષાર્થ કરી સાધનાની ઉચ્ચતમ અવસ્થાને પામેલા પ્રજ્ઞાપુરુષ છે. તેઓએ શાસ્ત્રોના આધારે શ્રીમદ્જીના એક–એક પદને વર્ષો સુધી વાગોળ્યા છે, ગહનતમ ચિંતન-મનનરૂપ વલોણુ કર્યા પછી જે નવનીત પ્રાપ્ત થયું છે, તે જ આ મહાભાષ્યરૂપે પ્રવાહિત થયું છે. પાઠકો પ્રત્યેક ગાથાના પદ-પદની વિસ્તૃત વ્યાખ્યામાં ભાષ્યકારના મૌલિક અને નૂતન ભાવોને નિહાળી શકે છે.
પૂજ્યશ્રીએ સિદ્ધિકારના ભાવોને અનુસરીને વ્યવહાર અને નિશ્ચય, બંને માર્ગનો સમન્વય કરીને સાધકોને સાધના માર્ગની અને તેના યથોચિત ક્રમની સુયોગ્ય પ્રેરણા આપી છે. સાધક સાધનાના પ્રારંભમાં પાપબંધને રોકવાનો જ પુરુષાર્થ કરે છે, ત્યારે તેના યોગની શુભ પ્રવૃત્તિ થવાથી પુણ્યબંધ સહજ રીતે વધે છે પરંતુ સાધક આત્મશુદ્ધિના લક્ષપૂર્વક આગળ વધે છે. સાધનાની ઉચ્ચતમ અવસ્થા પ્રાપ્ત થયા પછી અર્થાત શ્રેણી પર આરુઢ થયા પછી આઠમા-નવમા ગુણસ્થાને સાધક જેમ જેમ શુદ્ધ ઉપયોગમાં સ્થિર થતો જાય, તેમ તેમ તેના યોગની પ્રવૃત્તિ પણ ઘટતી જાય છે અને ત્યાર પછી પુણ્યબંધ પણ ક્રમશઃ રોકાતો જાય છે. આ રીતે પાપ ને પુણ્ય બંને પ્રકારના બંધ ક્રમશઃ રોકાઈ જતાં અંતે સાધક પૂર્ણ દશાને પામે છે. જો કોઈ સાધક પોતાની અધૂરી સમજણથી સાધનાના પ્રારંભમાં જ પુણ્યપ્રવૃત્તિને પણ બંધનું કારણ માની તેને છોડી દે, તો તે અંતે પાપપ્રવૃત્તિમાં ખેંચાઈ જાય છે. ગાથા-૯૯માં કર્મછેદન વિધિમાં ભાષ્યકારે કરેલી આ વિષયની ક્રમબદ્ધતા અને સ્પષ્ટતા સાધકોને માટે માત્ર પઠનીય જ નહીં પરંતુ આચરણીય છે.
કર્મબંધના કારણમાં અજ્ઞાનની ગણના સર્વત્ર થયેલી છે. પરંતુ ઉદયાભાવી અજ્ઞાન અને ક્ષયોપશમભાવી અજ્ઞાન તથા નિજપદ નિજમાંહી લહ્યું, દૂર થયું અજ્ઞાન / ૧૧૯ છે. આ ગાથામાં ત્રીજું ખંડ અજ્ઞાન, આવા ત્રણ પ્રકારનું સચોટ વિભાજન તે ભાષ્યકારનું સ્વતંત્ર ચિંતન છે. તે ઉપરાંત જ્ઞાનાત્મક કર્તા–અકર્તાભાવ અને ક્રિયાત્મક કર્તા–અકર્તાભાવ, જ્ઞાનાત્મક મુક્તિ અને ક્રિયાત્મક મુક્તિ, ગચ્છ–ગચ્છવાદ, મત, દર્શન, મતાગ્રહ વગેરે વિષયોની છણાવટમાં પૂજ્યશ્રીની
અનુપ્રેક્ષાજન્ય વિચારધારા અભૂત છે. મોક્ષમાર્ગના આસોપાન રૂ૫ સમ્યગુદર્શનનું સરળ -શબ્દોમાં કરેલું વિવેચન સાધકોને સાધનામાર્ગમાં પ્રેરક બને તેવું છે. દેહાતીત દશાને સમજાવવા દ્રવ્યાતીત, ક્ષેત્રાતીત, કાલાતીત અને ભાવાતીત દશાને સમજાવીને દેહાતીતદશાનું ગાંભીર્ય પ્રગટ કર્યું છે તથા આત્માની અવ્યાબાધસ્થિતિને સાત પ્રકારે સ્પષ્ટ કરીને સાધકોને આત્માની અવ્યાબાધસ્થિતિને પ્રગટ કરવા પ્રેરિત કર્યા છે.
આ રીતે પ્રત્યેક ગાથાની વિવેચનામાં ભાષ્યાકારની ગહનતમ ચિંતનધારા, મૌલિકતા, વિશાળતા, ઉદારતા અને સ્વતંત્ર વિચારધારા સ્પષ્ટપણે ઝળકી ઊઠે છે. આત્મસાધનાના ગહનતમ વિષયોને સરળ શબ્દોમાં સહજ રીતે સમજાવવો, તે પૂજ્યશ્રીની આગવી વિશેષતા છે. તેઓની કથન પદ્ધતિ રોચક અને આકર્ષક હોવાની સાથે વિષયબોધક છે. દરેક વિષયનું પદ્ધતિસરનું વિવેચન વાંચકોને ગાથાના સારભાગનો બોધ કરાવે છે.
| SR No. | 005939 |
| Book Title | Atmsiddhi Mahabhashya Part 03 |
| Original Sutra Author | Shrimad Rajchandra |
| Author | Jayantilalji Maharaj |
| Publisher | Shantaben Chimanlal Bakhda |
| Publication Year | 2011 |
| Total Pages | 456 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |