Visheshavashyak Bhashya Part 04

Author(s): Jinbhadragani Kshamashraman, Chaturvijay
Publisher: Harakchand Bhurabhai Shah

Page 15

बृहद्वत्तिः ।
विशेषा.
॥६१३॥
नियतो निश्चितो हितो वाऽनुकूलः मूत्रस्याभिधेयेन सह यः खलु योगः संबन्धः स नियोगो मतः । अयं च सभेदः सलक्षणः सोदाहरणश्चानुयोगवदेव विज्ञेय इति ॥ १४१९ ॥
अथ भाषाखरूपमभिधित्सुराह
भासा वत्ता वाया सुयवत्तीभावमित्तयं सा य । सुयभावमित्तयं जह सामाइयमिहेवमाईयं ॥ १४२०॥
भाष व्यक्तायां वाचि' भाषणं भाषा व्यक्ता वागित्यर्थः। सा चेह व्यक्तिः श्रुतस्य व्यक्तिभावमात्ररूपैव गृह्यते, न त्वशेषविशेषरूपा विभाषा, वार्तिकविषयत्वात् तस्याः । अत्रोदाहरणमाह- यथाऽव्यक्तमनवबुद्धविशेषरूपं तत् श्रुतभावमात्रमविज्ञातव्यक्तरूपस्य विने| यस्य भाषकेन व्याख्यात्रा व्यक्तीक्रियते । कथम् ?, इत्याह- सामायिकमिदं शास्त्रपरिज्ञा, अध्ययनं वा, एतस्य च सामायिका| देरयं शब्दार्थ इत्यादि । इदमुक्तं भवति-भाषक-विभाषक-वार्तिककारभेदात् त्रिविधाः श्रुतस्य व्याख्यातारः । तत्र भाषकोऽविज्ञातविशेषस्वरूपस्य श्रुतमात्रस्य सव्युत्पत्तिकविशेषनाममात्रकथनेन व्यक्तिमात्रं कृत्वा चरितार्थो भवति । यथा समस्याऽऽयः सामायिकमिस त्यादि । तदेवं भाषकसंवन्धिन्या भाषायाः स्वरूपमुक्तम् ।। १४२० ॥
___ अथ विभापकमणीतविभाषायाः स्वरूपमाहविविहा विसेसओ वा होइ विनासा दुगाइपज्जाया । जह सामइयं समओ सामाओ वा समाओ वा ॥१४२२॥
विविधा भाषाऽनेकपर्यायैः श्रुतस्य व्यक्तीकरणं विभाषा, विशेषतो वा भाषा विभाषा, भाषापेक्षया सविशेष श्रुतस्य व्यक्तीकरणपित्यर्थः । एतदेवाह- यादयः पर्याया यस्यां सा द्वयादिपर्याया विभाषेत्यर्थः । अत्राप्युदाहरणमाह- यथा 'करेमि भंते ! सामाइयं इत्यादि श्रुतमिदं सामायिकमुच्यते- सर्वेषामपि मुमुक्षूणां समये संकेते भवं सामायिकमित्यर्थः । सर्वेऽपि हि मुमुक्षवः सर्वसावधविरमणरूपेऽस्मिन्नेवागत्य प्रथमं तिष्ठन्ति, तत उत्तरोत्तरगुणप्राप्त्या सर्वक्लेशेभ्यो मुच्यन्त इति भावः । अथवा, 'समओ त्ति' सम्यगयनं मुक्तिमार्गे प्रवर्तनं यस्मात् तत् समयः सामायिकमेवोच्यते । यदिवा, 'सामाउ त्ति' साम सर्वेषामपि जीवानां प्रियं तस्य साम्न आयः प्राप्तिः सामायः सामायिकमभिधीयते । अथवा 'समाउ ति' समस्य राग-द्वेषविरहितस्याऽऽयः प्रतिसमयमपूर्वापूर्वकर्मनिर्ज
, भाषा व्यका वाक् श्रुतम्यक्तीभावमात्रक सा च । श्रुतभावमात्रकं यथा सामायिकमिदवमादिकम् ।। १४२०॥ २ विविधा विशेषतो वा भवति विभाषा विकादिपर्याया। यथा सामयिक समयः सामायो वा समायो वा ॥ १४२१॥३ करोमि भगवन् ! सामायिकम् ।
॥६१३॥
Jan Education internat
For
and Private Us Only