Sanskrit English Dictionary Part 01

Author(s): P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan

Page 20

अंशक:
अंहतिः
ammam अंश means partial incarnation. अंश, आवेश, and अवतार tum or Paradisiaca.-ती1 N. of a plant सालपर्णी (Mar. are the three kinds of Lord's manifestations. -कुण्ड ली डवला, सालवण) Desmodium Gangeticum. -2 N. of the (= नवांश कुण्डली) the horoscope prepared by taking into river Yamunā. consideration the nine zodiacal divisions. (1/108th of
__ अंशुकम् [अंशवः सूत्राणि विषयो यस्य; अंशु ऋश्यादि क ] 1 A राशि = नवांश or नवमांश).-भाज्,-हर,-हारिन् . [उप. समास]
cloth, garment in general; सितांशुका मङ्गलमात्रभूषणा V. 3. 123B one who takes or has a share, one entitled to a share
यांशुकाक्षेपविलज्जितानां Ku. 1.14; चीनांशुकमिव केतोः 5.1.33; in the ancestral property, an heir, a co-heir; foreais
स्तन a breast-cloth. -2 A fine or white cloth; धुन्वन् शहरश्चैषां पूर्वाभावे परः परः 1.2.132; जातोऽपि दास्यां शूद्रेण
कल्पद्रुमकिसलयान्यंशुकानीव वातैः Me. 64; usually silken or कामतोंऽशहरो भवेत् 133.-विवर्तिन् - [स. त.] slightly turned
muslin. -3 An upper garment; a away, or turned away towards the shoulder: मुखमंशविवर्ति
mantle. -4 An under
garment; कररुद्धनीविगलदंशुकाः स्त्रियः Si. 13. 31. -5A leat. पक्ष्मलाक्ष्याः 5.3.24. . 1. for अंसविवर्ति. -सवर्णनम् [ष.त.] reduction of fractions to the same denominator
-6 Mild or gentle blaze of light ( नातिदीप्ति) (कः also;
स्वार्थे कन्.) -7 The string of a churning stick.cf. अंशुकं (अतुल्यच्छेदयो राश्योः समच्छेदकरणम्) अन्योन्यहाराभिहतौ हरांशी
नेत्रवस्त्रयोः। cf. also अंशुकं सूक्ष्मवन्ने स्यात् परिधानोत्तरीययोः। राश्योः समच्छदविधानमेवम् Lila. -स्वरः the keynote. अंशकः [अंश-बुल् ; अंशिका /.] 1One having a share, a
किरणानां समूहे च मुखवस्त्रे तदिष्यते ॥ Nm. co-parcener, relative.-2 (स्वार्थे कन् ) Ashare, portion, अंशुल a. Radiant, luminous. लः [अंशुं प्रभां बुद्धिप्रतिभा division; त्रिंशांशकस्तथा राशेर्भाग इत्यभिधीयते; द्विभर्तृका मेषनाशके लाति, or अंशुरस्य अस्तीति ला-क] N. of Chanakya; of स्यात्, वृषांशके सा पशुशीलयुक्ता.-कम् A solar day.
any sage. अंशयितव्य (अंश-तव्यच्) a. Fit to be divided into parts.
अंस अंसयति अंसापयति. See अंश. अंशल . [अंशं लाति, ला-क]1 Ilaving, or entitled to a
अंसः [अंस् कर्मभावादी अच्] 1 A part, portion; See share (अंशग्राहक).-2 अंसल, q. v. .
अंश:.-2 The shoulder, shoulder-blade; यदयं रथसंक्षोभादसेनासो अंशनम् [अंश-ल्युट् ] Act of dividing.
रथोपमश्रोण्याः V. 1. 13.-3 N. of a prince. (-सौ) The two
angles of an altar [ef. Goth. amsa; L. ansar humerus%B अंशयित .( अंश्-तृच्) A divider, sharer.
Gr. omor.] -Comp.-कूट: [अंसः कूट इव बृहत्त्वात् ] a bull's अंशिन् a. [अंश-इनि] 1 A sharer, co-parcener; (पुनर्विभाग
hump, the protuberance between the shoulders: राजन्योकरणे) सर्वे वा स्युः समाशिनः Y. 2. 114 (entitled to the same
चांसकूटकथनपटुरटद्घोरधारः कुठारः Prab. 1. 7.-त्रम [ उप. स.] share.)-2 Having parts or members (अवयविन् ); अंशिनः
1 an armour to protect the shoulders. -20 bow. -फलक: स्वांशगात्यन्ताभावं प्रति मृषात्मता-Ved. Paribhash.
the upper part of the spine.-भारः (अंसे०) [अंसे धृतो भारः अंश्य . [अंश-कर्मणि यत् ] Divisible.
शाक. त. वा अलुक्] a burden or yoke put upon the shoulअंशुः [अंश-मृग० कु.] 1 A ray, beam of light; चण्ड, धर्म der.-भारिक,-भारिन् ।. (अंसे°) [भस्त्रादिगण, अंस (से) भारेण hot-rayed, the sun; सूर्याशुभिभिन्नमिवारविन्दम् Ku. 1. 32: lustre, afa; 89] bearing a yoke or burden on the shoulder. brilliance चण्डांशुकिरणाभाश्च हारा: Ram.5.9.183; Si. 1.9. रत्न, -विवर्तिन् । [उप. स.] turned towards the shoulders; मुखhao &c. -2 A point or end. -3 A small or minute particle.-- मंसविवर्ति पक्ष्मलाक्ष्याः 5.3.24. 4 End of a thread. -5 A filament, especially of the Soma
__ अंसल . [अंस लच, बलवति इत्यर्थे; P. V. 2. 98] Strong, plant (Ved.)-6 Garment; decoration.-7N. of a sage or
lusty, powerful, having strong shoulders; युवा युगन्यायतof a prince.-8 Speed, velocity (वेग). -9 Fine thread
बाहुरंसलः R. 3. 34; भुजेन रक्षापरिघेण भूमेरुपैतु योर्ग पुनरंसलेन -Comp.-उदकम् dew-water.-जालम् a collection of rays,
16.84; °पुरुषप्रयत्नदुश्चलं Dk. 169. a blaze or halo of light.-धरः-पतिः-भृत्-बाणः-भर्त-स्वामिन्
अंस्य . [अंसे भवः अंस-यत्.] Bolonging to the shoulder; the sun, bearer or lord of rays). -पट्टम् kind of
ये अस्या ये अपयाः सूचीकाः Rv. 1. 191.7. silken cloth (अशुना सूक्ष्मसूत्रेणयुक्तं पट्टम् ); सश्रीफलैरंशुपट्टम् Y. 1.186 श्रीफलैरंशुपट्टानां Ms.5. 120.-माला a garland of अंह 1A अंहते, अंहितुं Togo; approach; set out; Bk. light, halo. -मालिन् m. [अंशवो मालेव, ततः अस्त्यथै इनि] 1 | 3.25, 46, आनंहे चान्तिकं पितुः 14.51, 4.4. &c. -Caus. 1 To the sun (wreathed with, surrounded by, rays). -2 the send; तमाजिहन्मथिलयज्ञभूमि Bk. 2. 40, 15.76. -2 To shine. number twelve:-हस्तः [अंशुः हस्त इव यस्य ] the sun (who -3 To speak. draws up water from the earth by means of his 1000 ___अंहुर a. [अंड्-मद्गुरादि उरच् ] Moving (गतियुक्त ); तासामेकाhands in the form of rays ).
मिदभ्यंहुरो गात् Rv. 10.5.6; distressed, straitened. अंशुमत् a. [अंशु-अस्त्यर्थे मतुप्] 1Luminous, radiant;
अंहरण a. (Ved.) distressing, troublesome; sinful; ज्योतिषां रविरंशुमान् Bg. 10.21. -2 Pomtel. -3 Fibrous,
straitened; Rv. 6.47.20.-णम् A sin, distress; Rv. 1.105.7. abounding in filaments (Ved.)-m. (H1) 1 The sun; वालखिल्यैरिबांशुमान् R. 15.10; अंशुमानिव तन्वभ्रपटलच्छन्नविग्रहः
BIETY a. Troublesome, threatening; Rv.5.15 3. Ki.11.6; जलाधारेष्विवांशुमान् Y. 3. 144; rarely the moon also; अंहतिः-ती/. [हन्-अति, अंहादेशश्च; हन्तरतिः स्यादहादशश्च ततः स मध्यंगतमंशुमन्तं Ram.b.5.1.-2 N. of the grandson of धातोः Un. 4.62; हन्ति दुरितमनया इति दानम् ] 1 A gift. -2 Sagara, son of Asama.jijasa and father of Dilipa.-3 N. Anxiety, trouble, care, distress, illness (Ved.); Rv. 1.94.2; of a mountain; "मत्फला N. of a plant, कदली Musa. sapien- 8.75.9.