________________
વિનિતા ] ऋषभपञ्चाशिका.
પપ तत्वात् प्रत्ययो न भवति । बन्धूनां-भरतादीनां तेभ्यो विभक्ता-विभागीकृता वसुमती:-क्षितिर्येन स तथोक्तः । तथा वत्सरं-वर्ष यावत् अच्छिन्नो-निरन्तरो दत्तो लोकेभ्य इति गम्यते धननिवहो-द्रव्यसमूहो येन स तथाविधः । (वर्ष यावन्नरन्तर्येण दत्तः प्रस्तावात् वनीपकेभ्यो धननिवहो येन । धीर! इति सम्बोधनेन व्रतग्रहणादारभ्य वर्ष यावत् क्षुत्परीषहसहनं वर्षसहस्रं च यावत् वाक्संयमसाहसं सूचितवान् । न खल्वाहारव्याहारविरहितैरतद्विधैर्दिनमप्यवस्थातुं शक्यते ॥) इति गाथार्थः॥ ११॥
શબ્દાર્થ ચંદુ (વધું)=બાંધવ.
ચ્છિન્નપણે અર્પણ કર્યો છે ધનને સમૂહ જેણે પિત્ત (વિમા )વહેંચેલ.
એવો. થયુમg (વહુમતી )=પૃથ્વી.
કદ (ચયા)=જેવી રીતે, જેમ. વંવિદત્તકુમ બાંધવોમાં વહેંચી આપી છે પૃથ્વી તે ( રત્વ)=તું. જેણે એવો
તદ (તથા)-તેવી રીતે, તેમ. કચ્છ (વસરમ્)=એક વર્ષ સુધી.
#t (લઃ) કો.
કન્ન (૩ )=અપર, બીજે. ત્તિ ()=નિરન્તર.
નિઝમ (નિયમ =નિયમ, પ્રતિજ્ઞા. વિત્ર ()=અર્પણ કરેલ.
પુનr ()=ધોસરી. ધr (ાન) પૈસો.
નિઝામપુર=નિયમની ધોંસરીને. નિવેદ (નિર્વાદ)=સમૂહ.
થર! (ધીર !) હે હૈર્યવાન ! વારિન્નિધrનિવદો એક વર્ષ સુધી અવિ- gવ (તાઃ)=ધારણ કરેલ.
પધાર્થ પ્રભુને દીક્ષા-પ્રસંગ
જેણે (ભરતાદિક સુતે અને સામનોરૂપી) બામાં પૃથ્વી વહેંચી આપી છે એ તથા જેણે એક વર્ષ પર્યત નિરતર ધનના સમૂહનું દાન કરવું છે એવા તે જેવી રીતે (દીક્ષા–સમયે સમસ્ત પાપમય આચરણના ભાગરૂપી) નિયમધુરાને ધારણ કરી, તેવી રીતે હે ધીર! તે ઘુરાને અન્ય કોણ ધારણ કરી શકે ?”—૧૧
૧ સાંવત્સરિક દાન સંબંધી માહિતી માટે જુઓ સ્તુતિ-ચતુર્વિશતિકા (૫૦ ૮૩) તેમજ વીરભક્તામર (પૃ. ૫૦).
૨ દરેક તીર્થંકર સિદ્ધ પરમાત્માઓને ઉદ્દેશીને તેમની સાક્ષીએ ક્રમ નામ સાવ જોf vaar એવી પ્રતિજ્ઞાપૂર્વક દીક્ષા ગ્રહણ કરે છે. જુઓ આચારાંગ-સૂત્રને દ્વિતીય શ્રુત-સકન્ધ.
૩ અત્ર ધીર' શબ્દથી એ સૂચન કરવામાં આવ્યું છે કે પ્રભુએ દીક્ષા લીધી ત્યાર પછી તેમને એક વર્ષ સુધી આહાર ન મળે છતાં પણ તેમણે તેમની સાથે દીક્ષા લીધેલા એવા કેટલાક તાપસીની જેમ કંદ-મૂલાદિકનો આહાર ન કર્યો, પરંતુ ક્ષુધારૂપ ઉપસર્ગ વૈર્ય અને શાનિતપૂર્વક સહન કર્યો. વિશેષમાં એક હજાર વર્ષ સુધી તેમણે વાણ-સંયમનું પણ સેવન કર્યું.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
