________________
૭૪
ઋષભપંચાશિકા પાર્થ
પ્રભુ પાસે તાપસેાનું આગમન—
“ (ઢે નાથ!) તારા પ્રથમ દર્શનને વિષે ( અર્થાત્ તને કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું ત્યાર બાદ સમવસરણમાં તારૂં પ્રથમ દર્શન થતાં) પ્રથમ ઉત્પન્ન થયેલા (કચ્છ અને મહાકચ્છ `સિવાયના) અયન્ત નમ્ર તાપસાએ ( તારી સાથે દીક્ષા–સમયે ) ગ્રહણ કરેલા (સંયમરૂપી) વ્રતના ભંગથી મલિન ( બનેલા) એવા પેાતાનેા મુખ–રાગ (નમરકારના મિષથી) ખરેખર ઢાંકી દીધા.'. ૧૯
સ્પષ્ટીકરણ
પદ્યના સાર—
સ્વામીની સાથે દીક્ષા લઈ પછીથી પતિત થયેલા તાપસો સ્વામીને કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત થતાં તેમને વન્દન કરવા આવે એ સ્વાભાવિક હકીકત છે. આ પ્રસંગે કવિરાજ ઉત્પ્રેક્ષા કરે છે કે તેઓએ લીધેલું વ્રત પાળ્યું હતું નહિ તેથી તેઓ શું મુખ લઇને પ્રભુ પાસે આવે? એટલે કે આ તેમનું વન્દન ભક્તિપૂર્વકનું હતું નહિ; પરંતુ પોતાના મુખની મલિનતા નજરે ન પડી જાય તેથી કરીને જાણે સ્વામીના દર્શન થતાંજ મસ્તક નમાવી તેમણે પોતાનું મુખ છૂપાવ્યું.
弦
साम्प्रतं तैरलङ्कृतपार्श्वेन स्वामिना यः शोभाभरो बिभराम्बभूवेति तमाह
तेहिं परिवेढिएण य, बूढा तुमए खणं कुलवइस्स ।
सोहा विअर्डसत्थल - घोलंतजडाकलावेण ॥ २० ॥
[तैः परिवेष्टितेन च व्यूढा त्वया क्षणं कुलपतेः । शोभा विकटांसस्थलप्रेङ्खज्जटाकलापेन ॥ ]
[ શ્રીધનવાસ
પ્ર૦ રૃ॰—àહિન્તિ । હૈ નાઇજામ! ત્વયા ક્ષળ હપતેઃ શોમા જૂતા-ત્રાસા । વિવિशिष्टेन त्वया ? तैर्जटामुकुटविटङ्कितशिरोभिरुद्धूलितगात्रैः अभिनवतपस्विभिः परि-समસ્વાત્ વેષ્ટિતેન [ન્યૂજા–ત્રાસા ]। જા? શોમા—સાદયમ્ । સ્ય? હપતેઃ-તપસ્વિના(મા)चार्यस्य । किं विशिष्टेन त्वया ? विकटौ - विस्तीर्णौ समदवृपस्कन्धबन्धुरौ यौ अंसस्थलौ-स्कन्धप्रदेशौ तयोः आधारभूतयोः घोलंतजडा कलावेण - प्रेङ्खत् सुश्लिष्टकुन्तलकलापेन । एवंविधस्य तापसैः कृतपरिवेषस्य समुचितं कुलपतित्वम् । अथ कियत् कालम् ? क्षणं - क्षणमात्रम् । पश्चात् ते प्रव्रज्यां जगृहुरित्यर्थः ॥ इति विंशतितमगाथार्थः ॥ २० ॥
हे० वि० – तत्समागमे भगवान् किंविधो जात इत्याह - ( तेहिन्ति ) ।
Jain Education International
૧ ‘સિવાયના’ એમ કહેવાનું કારણ એ છે કે કચ્છ અને મહાકચ્છ એ બે તાપસોએ પોતાનો માર્ગ મૂક્યો નહિ, એટલે તેઓ પ્રભુ પાસે આવ્યા નહિ.
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
