________________
ગેરહાજરીમાં તેને ગાડી ચલાવવાનો શોખ થયો. ચાણક્યમાં તો અક્કલ નથી પણ તારામાં ય અક્કલ બરાબર શેઠની જેમ એણે ગાડી સ્ટાર્ટ કરી અને બહાર નથી. ખીચડી ખાવી છે તો સીધો હાથ વચ્ચે ઘલાતો નીકળ્યો. મેઈન રોડ પર આવ્યો અને અવળા રસ્તે હશે ? પહેલાં કોરેમોરેથી ખાતાં શીખ, કિનાર પરની ગાડી ભગાવી. તરત પોલીસે વ્હીસલ મારીને કાર ખીચડી જલ્દી ઠંડી થઈ જાય. ત્યાંથી ખાતા જાવ ત્યાં ઉભી રાખવા ઈશારો કર્યો પણ લલ્લુએ કાર ઉભી સુધીમાં વચલી પણ ઠંડી થઈ જાય. ડોસીનું આ ઉચી ન રાખી. પોલીસે સ્કુટર પર તેનો પીછો કર્યો. કવૉલીટીનું તત્ત્વજ્ઞાન સાંભળીને ચાણકય ખુશ થઈ ગાડીની હરોળમાં સ્કૂટર લાવીને પોલીસે કહ્યું ગયો, પણ તેણે ચાણક્યનો દાખલો કેમ આપ્યો એ બેવકુફ ! ગધ્ધા ! સુનતા નહિ હૈ ખડી રખ ! લલ્લું સમજાયું નહિ એટલે ડોસીને પૂછ્યું મા ! આ ચાણક્યને કહે બૉસ | મૈ સબ સુનતા હું લેકિન કયા કરે ? અક્કલ વગરનો કેમ કહ્યો ? એને અને આ ખીચડીને ગાડીકી બ્રેક કીધર હૈ ઔર સે લગાઈ જાય પતા શો સંબંધ ? ડોસી કહે જો ભાઈ ! ચાણકયમાં અક્કલ નહિ હૈ !
હોત તો એ છોકરાની જેમ સીધો વચ્ચોવચ્ચ માણસ ચિંતાઓના સ્ટીયરીંગ ચલાવી શકે છે,
પાટલીપુત્રમાં છાપો ન મારત. પહેલાં આસપાસના પણ ચિંતાઓ સ્ટાર્ટ કર્યા પછી હવે બેક કેવી રીતે
ગામડાને જીતી લેત. આસપાસના ગામો જીતાઈ ગયા મારવી એ માણસ જાણતો નથી. એટલે બિચ્ચારાની
બાદ રાજા આપોઆપ ઠંડો થઈ જાત અને પાટલીપુત્ર
પણ જીતાઈ જાત. ચાણકય કાનની બૂટ પકડી ગયો. સ્થિતિ અવળા રસ્તે ચડી ગયેલા લલ્લુ જેવી થાય છે.
- તેને લાગ્યું કે બિલકુલ વાત સાચી છે. યાદ રાખો ! મનને પકડવા માટે સીધી મન
આપણે પણ છેક મનની રાજધાની સુધી પર કયારેય તરાપ મરાય નહિ. તમે હમણાં મનને
પહોંચવું છે, પણ પહેલો છાપો જો સીધો કેપીટલ પર ભૂલી જાવ અને મનને ચંચળ, ચલિત અને મલિન
મારીએ તો આપણે જ માર ખાઈએ તેને બદલે પહેલા કરનારા સંયોગો કયા કયા છે તેનો વિચાર કરો.
ચારેકોરનાં છૂટાછવાયાં બધા રજવાડાં જીતી લેવા પહેલો છાપો કયાં મારવો :
જોઈએ અને પછી અંતે જીતેલા બધાંનું બળ ભેગું - નંદવંશનો સમૂળગો નાશ કરીને મૌર્યવંશને કરીને છેલ્લો છાપો રાજધાની પર મારવો જોઈએ. ગાદીએ સ્થાપવાની ચાણક્ય પ્રતિજ્ઞા કરી હતી. આ મનને જીતવાની આખી વ્યુહરચના ફરીવાર બદલવી કાર્ય પાર ન પડે ત્યાં લગી તેણે માથાની ચોટલી નહિ પડશે અને નવેસરથી હુમલા કયાં અને કેવી રીતે બાંધવાનો સંકલ્પ કરેલો. એણે ઘણીવાર પાટલીપુત્ર કરવા તે વિચારવું પડશે. પર હુમલા કર્યા પણ એ ફાવ્યો નહિ.
કોઈપણ યુદ્ધ કયારેય પણ વ્યુહરચના વિના | એકવાર ચંદ્રગુપ્ત અને ચાણકય એ ક સફળ થતું નથી. દિવસે યોદ્ધાઓ લડે પણ રાત્રે નિરાંતે જે ગલમાંથી પસાર થઈ રહ્યા હતા. રસ્તામાં બેસીને હોમવર્ક કરે છે. બીજા દિવસના પ્લાન બનાવે આદિવાસીના એક ઝૂંપડા પાસેથી પસાર થતા હતા. છે. સનાપાતન ખતમ કરવા, કોન કોને પહલા ખતમ શીયાળાના તડકામાં આંગણે બેઠેલો નાનો બાળક કરવા તેનું હીટલીસ્ટ બનાવે છે. પછી એકેકને પતાવતા ભૂખ્યો થયેલો. તેને માતાએ ગરમાગરમ ખીચડી ખાવા જાય છે. આપી. ભૂખ્યા થયેલા છોકરાએ ગરમાગરમ ખીચડીમાં મહાભારતના યુદ્ધને યાદ કરો. પાંડવોએ સીધો હાથ નાખ્યો, તરત એ દાઝયો અને મોટેથી દુર્યોધનને ઉડાવતાં પહેલાં દુઃશાસન, ભગદત્ત, રડવા લાગ્યો. તેને રડતો જોઈને ઘરની એક વૃદ્ધા ભૂરીશ્વવા, કર્ણ, વિકર્ણ, દ્રોણાચાર્ય અને ભીખ જેવા ડોસીએ ગાલ પર ટપલી મારતા કહ્યું રોયા ! પેલા મહારથીઓને પતાવી દીધા હતા. પછી દુર્યોધનનો
