________________
૪૭૬
પ્રજ્ઞાવોધ-વિવેચન ભાગ-૨
નાવ ૐબે અતિ ભારથી, ખરી તેમ જ હિંસા-ભાર રે, ખરી ડુબાડે, વિચાર રે. ખરી
ન૨-સમુદ્રે જીવને – ખરી
હવે પંચ મહાવ્રત વિષે વાત કરે છે ઃ— અર્થ :જેમ અતિ ભારથી વહાણ સમુદ્રમાં ડૂબી જાય છે. તેમ હિંસા કરવાથી પ્રાણી નરકરૂપી સમુદ્રમાં ડૂબી જાય છે. માટે કદી પણ હિંસા કરવી નહીં. એ વાત દૃઢપણે વિચારવા યોગ્ય છે. ।।૬।।
તૃણ ઊડે વંટોળીએ - ખરી જીવ અસત્યે તેમ રે; ખરી ભમે ભવે ચિરકાળ રે! ખરી જૂઠ ન દેતી ક્ષેમ રે. ખરી
અર્થ ઃ— જેમ વાના વંટોળીઆ તરણા ઊડે તેમ જીવ અસત્ય બોલવાથી આ સંસારમાં ચિરકાળ ભમે છે. તે જૂઠ તેને કદી પણ ક્ષેમ એટલે સુખશાંતિ આપનાર થતું નથી. ૫૬૪॥
સ્પર્શ કૌચનો દુઃખ દે - ખરી તેમ અદત્તાદાન રે, ખરી પરથન-દારા પ્રીતિ દે- ખરી ચિંતા ચિતા સમાન રે. ખરી
અર્થ :– જેમ કૌચ એટલે કૂચના કાંટાનો સ્પર્શ કરવાથી તે કરડ્યા કરે, દુઃખ આપે તેમ અદત્તાદાન
=
એટલે ચોરી કરી પરધન હરણ કરવાથી ક્યારેય પણ સુખ થતું નથી. પરધન કે પરદારા એટલે પરસ્ત્રી પ્રત્યેની પ્રીતિની ચિંતા જીવને ચિંતા સમાન બાળનાર થાય છે. ।।૫।।
મૈથુન મન્મથ-દાસને – ખરી નરકે ઢસડી જાય રે; ખરીજેમ જમાદા૨ો વડે - ખરી કેદી જન ઢસડાય રે. ખરી
અર્થ :— મૈથુન એટલે અબ્રહ્મ સેવનાર એવા મન્મથ એટલે કામદેવના દાસને તે રાંકની પેઠે ગળેથી પકડી નરકમાં ઢસડી જાય છે, જેમ જમાદારો એટલે પોલિસવર્ડ કેદી જન જેલમાં ઢસડાય છે તેમ. II૬૬॥
પરિગ્રહ-કુગ્રહે સહે - ખરી ભારે દુઃખો સર્વ રે; ખરી કાદવમાં કરીવર કળે – ખરી૰ તેમ રસાદિ-ગર્વ રે. ખરી
અર્થ :– પરિગ્રહરૂપી કુગ્રહવડે જીવ ચારે બાજુથી પકડાઈ જઈ સર્વ પ્રકારના ભારે દુઃખોને સહન કરે છે. કરીવર એટલે મોટો હાથી જેમ કાદવમાં કળી જાય તેમ પ્રાણી રસગારવ, રિદ્વિગારવ અને સાતાગારવવડે આ સંસારરૂપી કાદવમાં કળી જાય છે. ।।૬।।
દેશે પણ પાપો તજે-ખરી તે વ્રી લે કલ્યાણ રે.' ખરી સમકિત સહ નિર્દેમિકા-ખરી અણુવ્રતો લે, જાણ રે. ખરી
અર્થ :— દેશે એટલે અંશે પણ જે જ્ઞાનીપુરુષની આજ્ઞાથી આ પાંચ પાપોને તજે તે દેશવ્રતી શ્રાવક કલ્યાણને પામે છે. આ પ્રમાણે ચારગતિનું દુઃખમય સ્વરૂપ જાણી નિર્દેમિકાને વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન થયો. જેથી મુનિશ્વર પાસે તેણીએ સમકિત સહિત પાંચ અણુવ્રતોને ધારણ કર્યા. પ્રા
વંદન કરી પાછી ફરી- ખરી ભારો લઈને જાય રે; ખરી બહુ દિન ધર્મ ઘરી હવે - ખરી૰ અનશન-ધારી થાય રે. ખરી
અર્થ :– પછી મુનિશ્વરને વંદન કરી પોતાને કૃતાર્થ માનતી તે ભારો લઈ ઘર તરફ પાછી ફરી. ઘણા દિવસ સુધી તપાદિ ધર્મ ક્રિયા કરી અંતે અનશનવ્રત ધારણ કર્યું,
ના
