________________
શરીરનાશ પામે તે શરીર, દેહ વિગેરે અને તે ઔદારિક
વૈકિય આહારક તેજસ કામણ વિગેરે ભેદે કરીને
પાંચ પ્રકારે છે. ક્ષેત્ર-ક્ષેત્ર એટલે સ્થાન. અને તે કમભૂમિ અકર્મભૂમિ એ
રીતે બે ભેદે છે. કાળ-બાળ, યુવાન, વૃદ્ધ, તુ વિગેરે પરિણામેને ઉત્પન્ન
કરનાર દ્રવ્ય તે કાળદ્રવ્ય છે. અર્થાત્ વર્તના પરિ ણામ કિયા પરત્વાપરત્વ તે કાળ દ્રવ્યને ઉપકાર છે, અને તે માસ વર્ષ પપમ ઉત્સર્પિણું અવસર્પિણી
વિગેરે ભેદોવાળું છે. ગતિ–જે કર્મના ઉદયથી દેવ નારક મનુષ્ય તિર્યંચ વિગેરે
અવસ્થા પ્રાપ્ત થાય તેને ગતિ કહે છે, અને તે દેવ
ગતિ નરકગતિ વિગેરે ભેદે છે. સ્થિતિ-પુલાક વિગેરે ચારિત્રોમાં પપમ પૃથક વિગેરે
કાળ માનનું નિયમન કરવું તેને સ્થિતિ કહે છે. નિક–પાશે નિર્ચને તિપિતાના સ્થાનની અપેક્ષાએ
અને પરસ્થાનની અપેક્ષાએ ઓછા વધારે કે તુલ્ય. પણને વિચાર કરવામાં આવે તેને નિકર્ષ કહે છે. ગ–ાગ વિર્ય પરાક્રમ બળ વિગેરે યોગના પર્યાય વાચક શબ્દ છે. જેની દ્વારા જીવ હલન ચલન વિગેરે કાર્ય કરી શકે તેને યોગ કહે છે. અને તે યોગ મૂવમેદની અપેક્ષાઓ ત્રણ ભેદે અને ઉત્તરભેદની અપેક્ષાએ પંદર પ્રકાર છે. -
