________________
૩૯
ઇન્દ્રિયજાતિ, તેઈન્દ્રિય જાતિ, ચઉન્દ્રિયજાતિ, સ્થાવર, આતપ, ઉદ્યોત, સૂક્ષ્મ અને સાધારણ એ સોળ પ્રકૃતિઓને ઉદ્વલના સંક્રમવડે ઉદ્વલિત કરી સ્વપર પ્રકૃતિમાં સંક્રમાવી તેની પાપમના અસંખ્યાતમા ભાગ પ્રમાણ સ્થિતિ બાકી રાખે છે, ત્યારપછી ગુણસંકમવડે બંધાતી પ્રકૃતિઓમાં એ સળ પ્રકૃતિઓને નાંખી સર્વથા તેનો ક્ષય કરે છે. અહિં પ્રત્યાખ્યાનાવરણ એને અપ્રત્યાખ્યાનાવરણ એ આઠ કષાયને પ્રથમ ક્ષય કરવાને પ્રારંભ કર્યો હતો. પરતુ હજુ સુધી તેને સર્વથા ક્ષય કર્યો નથી તે દરમિયાન ઉપરની સેળ પ્રકૃનિઓને ક્ષય કરે છે. ત્યારપછી ક્ષય કરતાં બાકી રહેલા આઠ કષાયોનો સંપૂર્ણ ક્ષય કરે છે ત્યારપછી અન્તર્મુહૂર્તમાં અનુક્રમે નપુંસકવેદ, સ્ત્રીવેદ, હાસ્યાદિષ૬, પુરૂષદ, સંજવલનકોલ સંજ્વલનમાન સંજવલનમાયા અને સંજવલન બાદર લેભનો ક્ષય કરે છે. આ બધી પ્રવૃતિઓને અનિવૃત્તિનાદર સંપરાય ગુણસ્થાનકે ક્ષય થાય છે. અને સૂક્ષ્મ સંજ્વલન લેભને સૂક્ષ્મસંપરાય ગુણસ્થાનકે ક્ષય થાય છે. એ પ્રમાણે સર્વથા મેહનીય કર્મને ક્ષય કરી ક્ષીણકષાય વીતરાગ છઘસ્થ ગુણસ્થાનકને પ્રાપ્ત થાય છે. આ ગુણસ્થાનકનો કાળ અંતર્મુહૂર્ત છે. ને આ ગુણસ્થાનક જેને હોય તે ક્ષપકનિગ્રંથ કહેવાય છે.
ક્ષણ કષાય વિતરાગ ગુણઠાણના અંતમૂહુર્ત કાળના સમયે પકી પહેલા સમયમાં વર્તનાર ચારિત્રી
