________________
૧૩-ગતિદ્વાર ગતિ-જે અવસ્થામાં આત્મા અમૂક પ્રકારના સુખદુ:ખને ભેગવી શકે તેને ગતિ કહે છે. અથવા સુખદુઃખના ઉપભોગમાં નિયામક અવસ્થાવિશેષ તે ગતિ. તે ગતિના પાંચ પ્રકાર છે. નરકગતિ તિર્યંચગતિ નરગતિ દેવગતિ અને મોક્ષગતિ. તેમાં પ્રથમની ચાર કર્મજન્ય છે. અને છેલ્લી કર્મને સર્વથા ક્ષય થાય ત્યારેજ જીવને થાય છે. નરકગતિ તે રત્નપ્રભા શર્કરા પ્રભા વિગેરે ભેદે સાત પ્રકારે છે. પૃથ્વીકાયથી માંડીને તે સંપિચેન્દ્રિયતિર્યંચપર્યન્તના સર્વજી તિર્યંચગતિમાં ગણાય છે. કર્મભૂમિ અકર્મભૂમિ અને અંતરદ્વીપના સંજ્ઞિમનુષ્ય અને સમુછિમમનુષ્ય મનુષ્યગતિમાં ગણાય છે. ભૂવનપતિ, વ્યંતર, - તિષ્ક અને વૈમાનિક એ ચારે ભેદવાળા દેવ દેવગતિમાં ગણાય છે. ઘાતિ અઘાતિરૂપ આઠે કર્મને ક્ષય થવાથી જીવને જે અનંત અને અક્ષયસુખના ધામરૂપ મોક્ષ
પ્રાપ્ત થાય છે તે મોક્ષગતિ છે. પાંચ નિગ્રંથ પિકી કયા કયા નિગ્રંથને કઈ કઈ ગતિ હોય તે કહે છે. अंतिमदुयवजाणं उववाओ जहन्नओ उ सोहम्मे उक्कोसेणं सो पुण, होइ पुलायस्स सहसारे ॥५५॥
