________________
૧૭–ઉપગદ્વાર ઉપગ-વસ્તુતત્વના જ્ઞાન પ્રત્યે જેના વડે જીવ વ્યાપાર કરે
તેને ઉપયોગ કહે છે. અને તે ઉપગ જીવનું સ્વરૂપ છે. આ ઉપયોગના સાકાર અને નિરાકાર એ રીતે બે બેદે છે. તેમાં સાકાર ઉપયોગ તેને કહેવામાં આવે છે કે જેમાં વસ્તુ પ્રતિનિયત–ચોક્કસ વિશેષપણે જાણી શકાય. અને અનાકાર ઉપગ તેને કહી શકાય કે જેમાં વસ્તુને સામાન્ય માત્ર બેધ થાય. આ સાકાર ઉપગના પાંચજ્ઞાન અને ત્રણ અજ્ઞાન એ રીતે આઠ બેદ અને અનાકારના ચાર દર્શનને લઈને ચાર ભેદ પડે છે.
પુલાક બકુશ કુશીલ નિન્ય અને સ્નાતક એ પાચે નિર્ચને જ્ઞાન અને દર્શન અને ઉપયોગ હોય છે. માટે તે સાકાર-નિરાકાર બને ઉપયેગવંત છે.
