________________
ઝળહળતાં નક્ષત્રો
૬૩૧ (૨૭) ઇન્દ્રભૂતિ ગૌતમ
ગયો. વ્યવહારધર્મની વાતો નિશ્ચયધર્મમાં ફેરવાઈ ગઈ અને
તેઓ વિશિષ્ટ ચિંતવન કરવા લાગ્યા. પચાસ વરસની પાકટ વયે પ્રભુને પામી સંસારત્યાગી બનનાર, ગણધર પદવી લઈ પચાસ હજાર શિષ્યોને
ભગવાનને દોષિત માનનાર હું પોતે જ રાગનો રસિયો તારનાર, લબ્ધિઓના સ્વામી અને ચાર-ચાર જ્ઞાનના અને દ્વેષનો દરિયો છું. તીર્થકર ભગવાન તો વીતરાગી હતા, ઘણી ગૌતમ સ્વામીને પોતાની ઇચ્છા પ્રમાણે સઘળુંય શ્રેષ્ઠ મમતા અને માયાથી મુક્ત હતા, તેમના જેવા નિર્મમ ઉપર મળ્યું, પણ એક માત્ર કેવળજ્ઞાનની ઉપાર્જના ન થવાથી તેઓ માયા રાખવી એ જ મારી મૂઢતા હતી. મુક્તિપુરીના પ્રસંગે-પ્રસંગે બેચેન રહેતા હતા. તેના મૂળ કારણમાં પરમગુર મુસાફરોમાં કોણ ગુરુ અને કોણ ચેલા? મારા જ શિષ્યો પરમાત્મા ઉપરનો પ્રશસ્ત રાગ અંતરાયભૂત બની પંચમજ્ઞાનને અનાસક્તિને કારણે કેવળી બની ગયા છે અને હું તેમનો ગુર અટકાવી બેઠો હતો તે સ્નેહરાગને છેદવા મહાવીર ભગવંતે છતાંય હજુય રાગમય વિભાવદશા વેઠી રહ્યો છું. હે ભગવન્! ખાસ પોતાના નિર્વાણકાળ પૂર્વે જ ઈન્દ્રભૂતિ ગણધરને સમજાવી મારામાં અનાસક્તિ, આત્માર્થીપણું અને આત્મશુદ્ધિ ક્યારે નિકટના ગામમાં રહેલા દેવશર્મા બ્રાહ્મણને પ્રતિબોધવા મોકલેલ પ્રગટશે?” જેને ધર્મમાર્ગે વાળવામાં નિષ્ફળ બની જ્યારે ગૌતમસ્વામી પ્રશસ્ત રાગથી પ્રારંભ થયેલો વિચારોનો વંટોળ ઉપશમી પાછા વળી રહ્યા હતા ત્યારે દેવતાઓની વાર્તા-ચર્ચામાંથી ગયો અને શાંત-પ્રશાંત બનેલા ઇન્દ્રભૂતિ વિરાગના ચિરાગ જગતુગુરુ ભગવાન મહાવીરના નિવણની વાત સાંભળી પ્રગટાવી આત્મગવેષણા કરવા લાગ્યા. વૈયાવચ્ચ, તપ, તિતિક્ષા તેઓ પોતાની સમતુલા ગુમાવી બેઠા અને રાગનો રોષ અને હળુકર્મિતાના પ્રભાવે ક્ષણવાર પછી તો ક્ષપકશ્રેણિએ ચઢી આંખોના આંસુ બની ધસમસવા લાગ્યો; વિચારો પલટાઈ
ગયા. અંતર્મુહૂર્તમાં તો ન જાણે કેટલાય કઠોર ઘાતી કર્મો ખરી ગયા.
ગયા અને અટકી ગયેલ પંચમજ્ઞાન પ્રગટ થઈ ગયું. જે “હે પ્રભો! જો રાત્રે જ આપનું નિર્વાણ થવાનું હતું, તો કેવળજ્ઞાન ભગવાનની જીવંતાવસ્થામાં ન જ થયું તે ત્રીસ-ત્રીસ વરસ સુધી સેવા કરનાર મને જ આપે દૂર કેમ કરી ભગવંતના નિર્વાણ પછી થતાં જ દેવતાઓ વડે પૂજાવા દીધો? શું મુક્તિનગરમાં સંકડાશ થવાની હતી? આપ સિદ્ધ લાગ્યા. લાગટ બાર વરસ સુધી પૃથ્વીતળને પાવન કરી ૯૨ બની ગયા અને હું પૂરો સાધક પણ ન બની શક્યો, તો હવે વરસનું આયુષ્ય સુખેથી પૂર્ણ કરી અને અંત સમયે પણ એક મને ગૌતમ, ગૌતમ કહી કોણ બોલાવશે. હું પણ કોની પાસે માસનું અણસણ કરી રાજગૃહી નગરીથી મુક્તિ સુખને વરી પોતાની વ્યથાકથા વ્યક્ત કરી શકીશ? ધન્ય છે તેઓ જેમણે જનાર ગણધર શ્રેષ્ઠને આજેય જૈન-જૈનેતરો ભાવથી અભિવંદે આપશ્રીને છેલ્લી ક્ષણે દીઠા અને ભારેકર્મી છું હું કે છેલ્લે– છે. છેલ્લે આપના દર્શન-વંદન ચૂકી ગયો. હું પણ મૂઢ છું કે આ પ્રમાણે ઉપરોક્ત ઘટનાઓ મર્યાદિત માત્રામાં રજૂ આપની આજ્ઞા પાછળનો હેતુ શું છે તે સમજવા ઉપયોગ જ કરવામાં આવી છે. બાકી તો તે જ પ્રમાણે ત્રેવીસમા તીર્થંકર ન મૂક્યો અને ફક્ત તહત્તિ કરી દેવશર્માને બોધવા નીકળી ભગવાન પાર્શ્વપ્રભુની કમઠમેઘમાળી અને ધરણેન્દ્ર માટેની પડ્યો. એક તો ખોટો ધર્મધક્કો થયો અને તે ઉપરાંત સદાય સમભાવના, સંગમ પ્રતિ પણ મહાવીર પ્રભુની માટે હે ભગવન્! આપના વિરહનો ફટકો પડ્યો. ગમે તેટલા કરૂણાભાવના, ગોશાલક પ્રતિ ઉપશમભાવના અવગાહવા શિષ્યો હોય તેનો ગુરુ હું કમભાગી છું. જ્યારે પરમગુર જેવી છે. સંક્લેશમાંથી છૂટી પ્રસનચંદ્ર રાજર્ષિ કઈ રીતે આપને ખોઈ બેસી હવે ખોબે-ખોબે રડતો દિવસો કેમ કેવળી મહર્ષિ બની ગયા, શેઠ માણેકચંદ ભાવબળે કઈ રીતે વિતાવીશ?”
મણિભદ્ર વીર દેવેન્દ્ર થઈ ગયા કે શ્રીરામ સીતના પણ સારી એવી પળો સુધી રાગ-રોષમય વિચારધારાથી
અનુકૂળ ઉપસર્ગોને સહીને મુક્તિવાસી બની ગયા, તે બધીય લેવાઈ ગયેલા ઇન્દ્રભૂતિને રડી લીધા પછી અચાનક બ્રહ્મજ્ઞાન ઘટનાઓને પોતાના ચિંતનનો વિષય બનાવવામાં સવિશેષ લાભ પ્રગટી ગયું. એક સરળાત્માના આંસુઓ એક નાના બાળ જેવા છે. જીરણ શેઠ, કાર્તિક શેઠ, અરણિક મુનિ કે અવંતિ નિર્દોષ હતા અને તે જ્યારે હૈયાવરાળ બની વહી ગયા, ત્યારે
સુકુમાલ, સુકોશલ મુનિ કે ધર્મરૂચિ અણગાર, શ્રેષ્ઠી તેની ચૂકવેલ કિંમત પેટે ગૌતમસ્વામીનો વૈરાગ્ય વિરાટ બની
શાલિભદ્ર કે રાજવી સંપતિ તે બધાયના ઉત્કર્ષમાં મન
CU
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
