________________
૧૫
શ્રી મહાવીર-સંવાદો શ્રી મહાવીર–સંવાદો.
શ્રમણ ભગવંત મહાવીર અને શ્રી ગૌતમ, प्र० से णणं भंते ! तमेव सच्चं, नीसंकं जं जिणेहिं पवेदितं ?
उ० हता, गोयमा! तमेव सच्चं नीसंके, एवं जाव पुरिसक्कार परक्कमेह वा। –પ્રહે ભગવાન તેજ સત્ય અને નિઃશંક છે; જે જિનોએ જણાવ્યું છે?
–ઉ૦ હે ગૌતમ ! હા, તેજ સત્ય અને નિઃશંક છે જે જિનેએ પ્રવેલું છે. યાવત, પુરૂષકાર પરાક્રમથી નિજરે છે. -ત્યાર પછી જાતશ્રદ્ધ-પ્રવર્તેલી શ્રદ્ધાવાળા, જાત- ઉ૦ હે ગતમ! જી બે પ્રકારના કહ્યા છે. તે સંશય, જાતકુતુહલ, ઉત્પન્નશ્રદ્ધ, ઉત્પન્નસંશય, આ પ્રમાણે –સંસારસમાપનક અને અસંસારસઉત્પન કુતૂહલ, સંજાતશ્રદ્ધ, સંજાત સંશય, સંજાત- માપનક, તેમાં જે જીવો અસંસારસમાપનક છે કુતૂહલ તે ભગવાન ગતમ ઉત્થાનવડે ઉભા થાય છે, તેઓ સિદ્ધરૂપ છે અને તેઓ આત્મારંભ, પરારંભ ઉત્થાનવડે ઉભા થઈને જે તરફ શ્રમણ ભગવંત કે ઉભયારંભ નથી, પણ અનારંભ છે. તેમાં જે મહાવીર છે ત્યાં આવે છે; આવી શ્રમણ ભગવંત સંસારસમાપનક જીવો છે તે બે પ્રકારના કહ્યા છે, મહાવીરને ત્રણ વાર પ્રદક્ષિણું કરે છે, પ્રદક્ષિણ કરી તે આ પ્રમાણે -સંયત અને અસંયત. તેમાં જે સંવાંદે છે, નમે છે, નમી બહુ નિકટ નહીં તેમ બહુ યત છે તે બે પ્રકારના કહ્યા છે, તે આ પ્રમાણેદૂર નહીં એવી રીતે ભગવંતની સામે વિનયવડે પ્રમત્ત સંયત અને અપ્રમત્ત સંયત. તેમાં જે અપ્રમત લલાટે હાથ જોડી ભગવંતને વચનને શ્રવણ કરવાની સંયત છે તેઓ આત્મારંભ પરારંભ કે યાવત–ઉભઈચ્છાવાળા ભગવંતને નમતા અને પર્યપાસતા આ યારંભ નથી, પણ અનારંભ છે. અને તેઓ અશુભ પ્રમાણે બોલ્યા- ભગવતી સૂ. સાનુવાદ પૃ. ૩૭. યોગની અપેક્ષાએ આભારંભ પણ છે અને યાવત
[ શિષ્ય ગુરૂ પાસે કેવા ભાવથી અને કેવા વિ- અનારંભ નથી. તેમાં જે અસંય છે તેઓ અવિનયથી પ્રશ્નો પૂછવા. ઘટે તે આ ઉપરથી સમજી રતિને આશ્રીતે આત્મારંભ પણ છે અને યાવતશકાશે. ]
અનારંભ નથી. માટે હે ગતમ! તે હેતુથી એમ (૧) આત્મારંભાદિ.
કહેવાય છે કે, “કેટલાક છ આત્મારંભ પણ છે,
અને યાવત-અનારંભ પણ છે.* પ્રશ્ન. હે ભગવન ! શું જીવો આત્મારંભ છે, [ આરંભ-જીવને ઉપઘાત-ઉપદ્રવ, સામાન્ય રીતે પરારંભ છે, તદુભયારંભ છે કે અનારંભ છે ? કહીએ તો આશ્રવધારે પ્રવૃત્તિ કરવી છે. પ્રમત્ત સં
ઉત્તર. હે ગતમકેટલાક છો આત્મારંભ યતને, સંયત હોવાથી શુભ અને પ્રમાદી હોવાથી પણ છે, પરારંભ પણ છે અને ઉભયારંભ પણ છે, અશુભ યોગ હોય છે. શ્રમણનો સર્વ પ્રમત્ત યોગપણ અનારંભ નથી. તથા કેટલાક એવો આત્મારંભ પ્રમાદયુક્ત મન વચન અને કાયાનો યોગ આરંભયુક્ત નથી, પરારંભ નથી, ઉભયારંભ નથી, પણ અના- હોય છે! ભગવતીજીમાં એક પાઠ એ છે કે, “સુહ રંભ છે.
જોગે પદુઍ અણારંભી, અસુહજોગ પદુઍ આપ૦ હે ભગવન ! તે એ પ્રમાણે શા હેતુથી યારંભી, પરારંભી, તદુભયારંભી’–અર્થાત શુભયોગની કહે છે કે, કેટલાક જીવો આત્મારંભ પણ છે ' અપેક્ષાએ અનારંભી, અશુભ યોગની અપેક્ષાએ ઇત્યાદિ ઉપલો (પ્રશ્ન) ફરીથી ઉચ્ચારવો.
આભારંભી, પરારંભી, તદુભયારંભી (આત્મારંભી
