________________
૨૮
જૈનયુગ
ભાદ્રપદ-આધિન ૧૯૮૨ જણાવી છે. અહીંથી મહાવીર શરદઋતુમાં ફરીવાર રાજગૃહ “સ્થણાક’ મૂકેલી છે. અહીંથી મોરાગ સન્નિવેશે ગયા જણાય છે. મોરાગ સન્નિવેશમાં
• મહાવીર રાજગૃહનગરે આવ્યા. જઇ મતના અનુયાયીઓ રહેતા હતા. આ મતનું અને નગરની બહાર નાલંદાના વણકરની શાળાએ પણું સ્વરૂપ જાણવામાં નથી આવ્યું. છાયા કરનારે ઉતર્યા ( રાજગૃહ અને નાલંદા વિષે પુરાતત્વમાં મેં “અછંદનો પ્રતિશબ્દ “યથા છંદ' મૂકયો છે. “અછંદ' વિગતવાર જણાવેલું છે.) આ સ્થળે એમને મંખલિ એટલે “પરતંત્ર” અને “યથા છંદ' એટલે “ઈચ્છા પ્રમાણે ગોશાલ મળ્યાં. અહિંથી મહાવીર પાછા ફર્યા જણ્ય વતનાર' અહીં “અદી માટે યોજેલ થથાદ છે. કેમકે તેઓ રાજગૃહ નગરથી કલાગસન્નિવેશ શબ્દ પણ વિચારણીય છે.
તરફ વળ્યા. અને ત્યાંથી સુવર્ણખલ તરફ ગયા, અહિંથી આગળ ચાલતાં દક્ષિણ અને ઉત્તર આગળ જે કનકખલ આશ્રમપદ આવ્યું છે તે જ આ
નામના બે વાચલ પ્રદેશ મહા સુવર્ણખલ જણાય છે. દક્ષિણ વાચાલ વીરના માર્ગમાં આવ્યા. અને અહીંથી તેઓ બ્રાહ્મણગ્રામ તરફ ગયા. આબુની ઉત્તરવાચાલ સુવર્ણવાલુકા તથા રૂMવાલુકા
પાસે આવેલા બ્રાહ્મણવાડા તીર્થ સુવર્ણ વાલુકા નામની બે નદીઓ આવી. દક્ષિણ બ્રાહ્મણગ્રામ સાથે આ બ્રાહ્મણુગ્રામને કશે રૂપ્યાલુકા વાચાલ સન્નિવેશથી મહાવીર
સંબંધ નથી એ ધ્યાનમાં ઉત્તર વાચાલ તરફ ગયા અને રાખવાનું છે. અહિં સુવર્ણવાલુકા નદીને કાંઠે મહાવીરનું ખંભા- અહીંથી તેઓ ચંપાનગરી ગયા. ચંપાનગરી અંગપરનું વસ્ત્ર પડી ગયું, ઉત્તર વાચાલ તરફ જતાં કનક
દેશની રાજધાની હતી. હાલમાં - ખલ નામે એક આશ્રમ પદ ચંપાનગરી નાથનગર અને ભાગલપુર વચ્ચેના કનકખલ આવ્યું. આ સ્થળે એમણે આંતરું
પ્રદેશને ચંપા ગણવામાં આવે અને બાહ્ય ચંડકૌશિકને શાંત કર્યો.
કાલાય છે.ચંપાથી તેઓ કાલાય (છાયાઉત્તર વાચાલથી તેઓ તંબી (તંબિકા)
પત્તકાલય કાલાક) સન્નિવેશે ગયા અને નગરી આવ્યા, આ સમયે અહિં
ત્યાંથી પતકાલય (પન્નાલગ) તબી' પ્રદેશી નામે રાજા હતા. આ
કુમારાય (છાયા-પાત્રાલક) ગામે ગયા. પ્રદેશ અને રાજપ્રશ્નીયનો પ્રદેશી
અહિંથી કુમારાય સન્નિવેશે ગયા એ બે એક કે જૂદા એ ખાસ વિચારણીય છે.
- ચોરાગ અને કુંભારની શાળાએ ઉતર્યા. તબીથી તેઓ સુરભિપુર ગયા,માર્ગમાં એમને
ત્યાંથી મહાવીર ચેરાગ (છાયા| ‘નેજજક રાજાઓ મળ્યા. આ પૃષચંપા રાક) સાન્નિવેશે ગયા. અહિંથી સુરભિપુર જજક' નામ કઈ રાજ
પૃષચંપાએ ગયા. કદાચ નગરીને વંશનું સૂચક લાગે છે અને તે પાછલે ભાગ પૃષચંપાના નામથી ઓળખાતા હોય. એતિહાસિકે એ વિચારવા જેવું છે. છાયામાં “જજ- અહિંથી કયંગલા (છાયા-કૃતાંગલા) નગરીએ ગ’ને પ્રતિશબ્દ “નયક’ મૂકેલો છે પણ “નયકને
ગયા. અહિં તેઓ “દરિદ્રસ્થવિર” અર્થ સમજાતું નથી.
યંગલા નામક સંપ્રદાયના અનુયાયીઓઅહિંથી મહાવીર યૂણાગ સન્નિવેશે ગયા. સુર
ના-દેવળમાં ઉતર્યા હતા. આ ભિપુરથી ધૂણાગ જતાં વચ્ચે સંપ્રદાય વિષે પણ કશી માહિતી મેળવી શકાતી નથી. થણુગ ગંગાનદી આવે છે. મહાવીર
અહિંથી મહાવીર સાવથી નગગંગાનદી ગંગાનદાને ઉતરવા માટે નાવમાં સાવOી રીએ ગયા. ભગવતી સૂત્રમાં બેઠા હતા. “કૃણાગ 'ની છાયા
(શતક-૨ ઉદેશ-૧)કયંગલા અને
