________________
જૈનધમ ચિતન
ઇતિહાસાતીત છે. એટલે જૈનધમ ના ઇતિહાસ અને તેનું દન જૈનધર્મોની પ્રાચીનતા વિષે જે વિચારા ઉપસ્થિત કરે તેમાં મતભેદ રહેવાના જ.
૧૦
અનાદિ અને શામૃત
.
જૈન દર્શને કરેલા પ્રાચીનતાના ખુલાસાને પ્રથમ જોઈ લઈએ, વૈદિક દર્શીનમાં કહેવામાં આવ્યુ છે કે સૃષ્ટિની આદિમાં કાઈ એક” તત્ત્વ હતું, તેમાંથી આ સમગ્ર સૃષ્ટિના ઉદ્ભવ થયા છે. પણ વૈદિક ન પણ એ કેવળ એક’ તત્ત્વમાંથી ‘ક્યારે’સૃષ્ટિ થઈ તેને સમય નિશ્ચિત કરી શકતુ નથી. એટલે એ અજ્ઞાત કાળને આપણે અનાદિ કહીએ. આમ કહેવું તે જોકે પરસ્પરવિરાધ જેવુ ભાસે છે, છતાં પણ ખાટુ નથી. કારણ, જે વસ્તુના આદિ કાળને આપણે નિશ્રિત ન કરી શકીએ તેને અનાદિ કથા સિવાય બીજો કોઈ માર્ગ આપણી સામે રહેતા નથી. એ જ પ્રમાણે જૈન દઈને સ્વીકાર્યુ છે કે સષ્ટિ અનાદિ કાળથી ચાલી આવે છે-ને ચાચિનીદશે. નાત-જગત સદા એકસરખુ` છે. પણ એ સુમહત્ કાળ અનંત ખડામાં વિભક્ત છે, જેને જેના અવસિ`ી અને ઉત્સર્પિણી કહે છે. પ્રત્યેક ઉત્સર્પિણી અને અવસર્પિણીમાં ૨૪ તી...કરા થાય છે. અને તેમણે એક જ ઉપદેશ આપ્યા છે કે જીવા કથી બહુ છે; એ કર્મીબુધનાં કારણેા રાગ અને દ્વેષ છે; બંધનાં કારણેાનું નિવારણ કરી જીવ મેાક્ષને પામે છે. આ સામાન્ય વાત એકસરખી રીતે બધા તીથ કરીએ પ્રતિપાદિત કરી છે. આ દૃષ્ટિએ જૈનધમ અનાદિ અને શાશ્વત છે. જ્યારથી જીવે છે ત્યારથી જેમ તેએ બંધનમાં બદ્ધ થવાના પ્રયત્ન કરે છે, તેમ છુટકારાને પણ પ્રયત્ન કરે જ છે. અને છુટકારાને પ્રયત્ન એ જ તો જૈનધમ છે, એટલે જો જીવા અનાદિ હોય તેા તેને ધર્માં પણ અનાદિ હોવા જોઈએ, આ દર્શીને કરેલા ત જૈનધર્મોને અનાદિ સિદ્ધ કરે છે. પણ સ્વયં દર્શીન એ કાળપ્રવાહમાં બાદમાં આવતું હોઈ, ઘટનાઓ ઘટી ગયા પછી તેને પેાતાની દૃષ્ટિએ તાત્ત્વિક ખુલાસા કરતું હાઈ, ઇતિહાસ સાથે તેને બહુ લેવાદેવા નથી. એટલે આ ખુલાસાને વિષે અહી વિશેષ ચર્ચા કરવી અસ્થાને છે.
.
ઐતિહાસિક પુરાવા
પણ હવે ઇતિહાસને જૈનધમ ની પ્રાચીનતા વિષે શું કહેવાનુ' છે તે જોઈએ. વેદાદિ બ્રાહ્મણ ગ્રંથેામાં આવતા અરિષ્ટનેમિ' શબ્દ તે નામના જૈન
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
