________________
ભક્તિમાર્ગ અને જૈનદર્શન
'प्रजापतिः' 'स्थाणुः', 'हिरण्यगर्भः', 'सब त्मा सर्वलोकेश :', 'विश्वत: पादो' सहस्रशीर्ष', सहस्राक्षःसहस्रपात', भूतभव्यभवदभर्ता...महेश्वरः', 'विश्वभृद्विश्वस्ट', 'विश्वरूपात्मा', 'सुयज्वा', 'ऋत्विग् यज्ञपतिज्ञो:', 'व्योममूर्ति:', 'ब्रह्मनिष्टः', 'परब्रह्मात्मा ब्रह्मसंभवः', "पुराणपुरुषोत्तम', 'स्रष्टा', 'पद्मश: पद्मसंभूतिः पद्मनाभिः 'पद्मयोनिर्जगद्योनिः', 'हृषीकेशः', 'त्राता', 'पुण्डरीकाक्ष: 'वेदविद्वेद्यो', 'अनादिनिधन:', 'महाप्रभुः .. 'महेश्वरः', 'चतुराननः', 'जगदग ', 'शंकर:', 'त्रिजगत्पतिः' 'जगन्नाथो', 'लक्ष्मीपतिः', 'लोकपति:', 'त्रिपुरारिः त्रिलोचन त्रिनेत्रत्र्यम्बकः' । વગેરે નામોને સંગ્રહ જિન સહસ્ત્રનામામાં થયેલ છે.
નીચે આપેલ વિનયપાઠને અંશ એક જૈન કવિની રચના છે, એમાં મૂળ જૈન ભાવના અને સિદ્ધાંતને બદલે ભક્તિમાર્ગની ભાવના અને સિદ્ધાંતનો ઉપયોગ थयो छ :
मैं बंदौ' जिन दवका कर अति निरमल भाव । कर्मबंधके छेदने और न कछू उपाय ॥६॥ भविजनको भवकूप से तुम ही काढनहार । दीनदयाल अनाथपति आतम गुण भण्डार ||७|| तुम पदपंकज पूजते विघ्न रोग टर जाय । शत्रु मित्रताको धरै विष निरविषता थाय ॥९॥ तुम बिन मैं व्याकुल भयो जैसे जल बिन मीन ।। जन्म जरा मेरी हरी करो मोहि स्वाधीन ॥१०॥"
जिनवाणीसंग्रह, पृ. ६४]
કવિને પિતાને કમબંધ કાપવાની અભિલાષા તે છે, પણ એને માટે જિનેન્દ્રદેવના વંદન સિવાય એને બીજો માર્ગ સૂઝત નથી, એનું કારણ ભક્તિ છે. એને એ વિશ્વાસ છે કે ભગવાન જ અનાથના નાથ છે, અને પોતે અનાથ છે : આ માન્યતા જૈન સિદ્ધાંતને અનુરૂપ નથી; કારણ કે જૈન દર્શન કેઈને કોઈને નાથ નથી માનતું, પણ માર્ગદર્શક માને છે, તીર્થકર માને છે. કવિની સ્વાધીન થવાની ભવાન, એ જૈન ભાવના છે, પણ એને માટે વ્યાકુળતાનું કારણ પિતાની નિષ્ક્રિયતા હોવું જોઈએ, નહીં કે ભગવાનને વિરહ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
