Delhi Dilwalani

Author(s): Ratnasundarsuri
Publisher: Ratnasundarsuriji

Page 9

એ ડૉક્ટરને લઈને મારી પાસે આવ્યા અને એમના વચ્ચે થયેલ વાર્તાલાપની નાનકડી અલપ-ઝલપ.
‘મહારાજ સાહેબ, છેલ્લાં વીસેક વરસની દવાખાને જે પણ દર્દી આવે છે એની પાસે ત્રણ રૂપિયા લઉં છું”
માત્ર ત્રણ રૂપિયા જ ?'
દરમાં પ્રવેશતા પાણીનાં બે-ચાર ટીપાંમાં પણ કીડીને પૂરનાં દર્શન થતાં હોય તો એમાં નવાઈ નથી. વડના નાનકડા ટામાં ય વિશાળ કલિંગરનાં દર્શન સસલાને થતાં હોય તો એમાં નવાઈ નથી. બસ, એ જ ન્યાયે સંપત્તિની અલ્પતામાં ય સંતોષીને વિપુલ સંપત્તિનાં દર્શન થતા હોય તો એમાં નવાઈ નથી.
દુઃખ ભલે ને મોટું છે પણ મન જો એના સ્વીકારભાવમાં છે તો દુઃખ સાવ નાનું બની જાય છે. સંપત્તિ ભલે ને ઓછી છે પરંતુ મન જો સંતુષ્ટ છે તો એ અલ્પ સંપત્તિ પણ એના માટે વિપુલ સંપત્તિ બની જાય છે. આ વાસ્તવિકતા એટલું જ કહે છે કે દુ:ખને જો તમે ઘોળીને પી જવા માગો છો તો એના સ્વીકારભાવમાં આવી જાઓ અને સુખને જો તમે શિખરે લઈ જવા માગો છો તો સંતુષ્ટ ચિત્તના સ્વામી બની જાઓ.
‘લગભગ રોજના કેટલા દર્દી તપાસતા હશો? ‘ઓછામાં ઓછા ત્રણસો તો ખરા જ
‘પરવડે છે ?' ‘જરાય વાંધો નથી આવતો’
‘પરિવારમાં ?' ‘બે દીકરી છે. બંને ડૉક્ટર છે. એક દુબઈમાં છે અને બીજી દિલ્લીમાં છે. અમને પતિ-પત્નીને આટલી આવકમાં જરાય વાંધો નથી આવતો. આપને કદાચ વિશ્વાસ નહીં બેસે પણ મારી પાસે મોટર તો નથી પણ સ્કૂટર પણ નથી.'
ઘરેથી દવાખાને શેમાં આવો ?' ‘બસમાં-અને બસના કંડકટરને પણ મારી આ સ્થિતિનો ખ્યાલ હોવાથી એ રૂપિયા દસને બદલે પાંચ રૂપિયા જ મારી પાસેથી લે છે'
| ‘શું વાત કરો છો ?' ‘હા, રાતના દવાખાનેથી ઘરે કાં તો ચાલતો આવું છું અને કાં તો કોકના વાહનમાં આવું છું.'
‘કમાલ !” ‘કમાલ તો શું ? મેં જે ગંજી પહેર્યું છે એ ગંજીમાં પણ દસ-વીસ કાણાંઓ હશે’ આમ કહીને એમણે જ્યારે ખમીસનું કોલર ઊંચું કરીને મને ગંજી બતાવ્યું ત્યારે તો હું સ્તબ્ધ જ થઈ ગયો !”
‘મહારાજ સાહેબ, ‘સંતોષી નર સદા સુખી’ એ વાત અમે હજારો વખત સાંભળી હોવા છતાં ખબર નહીં પણ અમને તો અસંતોષમાં જ જીવનનો વિકાસ દેખાય છે. ‘તમામ પ્રકારના ઐશ્વર્યનું મૂળ અસંતોષ છે’ દુર્યોધનની આ માન્યતા અમારી પણ માન્યતા બની ગઈ હોય એવું અમને લાગે છે. આમ છતાં એક એવા ડૉક્ટરને અમે જાણીએ છીએ કે જેને જોઈને આપને ય કદાચ કહેવું પડશે કે આવો સંતોષી માણસ તો મેં મારી આખી જિંદગીમાં જોયો નથી. આપ હા પાડો તો અમે એમને આપની પાસે લઈ આવીએ’ પ્રવચન બાદ કેટલાક શ્રાવકોએ મને આ વાત કરી અને મેં ‘હા’ પાડતાં બીજે દિવસે તેઓ