________________
બીજાના પાપે વ્યથિત નથી થઈ શકતો કારણ કે મને મારા પાપની જ વ્યથા નથી પરંતુ મારા દુ:ખે હું દુઃખી હોવા છતાં ય બીજાના દુઃખે જો હું દુઃખની લાગણી નથી અનુભવતો તો મને લાગે છે કે હું “માણસ'માં પણ કદાચ નથી.
આંખમાં પ્રવેશી ગયેલ ઘાસના તણખલાનો ત્રાસ મારી અનુભૂતિનો વિષય બની ગયા પછી સામાની આંખમાં ઘૂસી ગયેલા ઘાસના તણખલા પ્રત્યે હું ઉદાસીન રહી જ કેવી રીતે શકું? દાઢના દુઃખાવાની જાલિમ વેદના અનુભવી લીધા પછી સામાને દાઢનો દુઃખાવો શરૂ થયાનું જાણ્યા પછી ય હું એને હસી કાઢવાની બાલિશતા દાખવી જ શું શકું ? માથાના દુ:ખાવા વખતે દીવાલ સાથે માથું ભટકાવી ચૂકેલ હું, સામાના માથાના દુઃખાવા વખતે મિત્રો પાસે ઊભા રહીને હું ગપ્પાં લગાવી જ શું શકું?
ટૂંકમાં, જે ક્ષેત્રની વેદના મેં અનુભવી છે, એ જ ક્ષેત્રની વેદના જયારે સામો અનુભવી રહ્યો છે ત્યારે એની વેદના પ્રત્યે આંખમીંચામણાં કરતા રહેવાનું મને ન જ પરવડવું જોઈએ.
‘પહેલાં આપની પાસે ક્ષમા મારી છે. કેમકે જે વિનંતિ કરવા હું આવ્યો છું એ વિનંતિ આપને કરી શકાય કે નહીં એનપબબર નથી પરંતુ મારા હૃદયના જે ભાવો છે એ આપની પાસે મારે વ્યક્ત કરવા જ છે.'
‘નિઃસંકોચ બોલો’ ‘દિલ્લીમાં આપ અત્યારે અલગ અલગ સ્થળે વિચરી રહ્યા છો. કદાચ કોક એવી વ્યક્તિ આપની પાસે આવી જાય કે જેને ખુદને અથવા તો એના પરિવારના કોક સભ્યને ‘બાય-પાસ'નું ઑપરેશન કરાવવું હોય અને એની પાસે એ અંગેની આર્થિક વ્યવસ્થા પૂરતા પ્રમાણમાં ન હોય તો એવા પાંચ બાય-પાસ'નો ખર્ચ ઉપાડી લેવાની મારી ભાવના છે.'
‘આવી ભાવના થવા પાછળનું કારણ ?” ‘લગભગ આઠેક મહિના પહેલાં મેં પોતે “બાય-પાસ કરાવ્યું છે. ડૉક્ટરહૉસ્પિટલ-દવા-ઑપરેશન વગેરેના ખર્ચા ક્વા જાલિમ હોય છે એનો મને પોતાને બરાબર અનુભવ થઈ ગયો છે. પ્રભુની કૃપાના કારણે એ ખર્ચાને પહોંચી વળવા જેટલી આર્થિક સદ્ધરતા મારી પાસે હતી એટલે મને તો એમાં કોઈ વાંધો નથી આવ્યો.
પણ,
આ તો એક પ્રકારની શારીરિક તકલીફ છે ને? એ તકલીફ શ્રીમંતની જેમ ગરીબ માણસને ય થઈ શકે છે ને? શ્રીમંત તો પૈસાની વ્યવસ્થાના કારણે એને પહોંચી વળે પણ ગરીબ માણસનું થાય શું? બસ, આ એક જ વિચારના કારણે મારા મનમાં આ ભાવના પેદા થઈ છે” આટલું બોલતાં બોલતાં એ ભાઈ ગળગળા થઈ ગયા !
તમામ સુખી માણસો પાસે આ ભાવના હોય તો?
‘મહારાજ સાહેબ, એક વિનંતિ કરવા આપની પાસે હું આવ્યો છું” લગભગ ૫૫ની આસપાસની વયના એક પ્રૌઢ પ્રવચન બાદ મળવા આવ્યા અને એમણે વાત કરી.
બોલો, શું છે?”
પ૯
