________________
વિપુલ સંપત્તિ, અમાપ સમૃદ્ધિ, બેમર્યાદ સત્તા અને અગણિત શક્તિઓ, આમાનું કાંઈ પણ જો આપણી પાસે છે તો આપણે એટલું જ યાદ રાખવાનું છે કે એ આપણને ‘મદ' કરવા નથી મળ્યું પણ ‘મદદ’ કરવા જ મળ્યું છે.
જવાબ આપો. મનમાં વૃત્તિ કઈ ઊઠે છે? મારી પાસે જે પણ છે એ જગતના ઉપયોગમાં આવી જાય એ? કે પછી જગત પાસે જે પણ છે એ મારું પોતાનું બની જાય એ ? મારું સુખ સહુનું સુખ બની જાય એ ? કે પછી સહુનું સુખ મારી પાસે આવી જાય એ? સુખ સહુને આપતો રહું અને દુઃખ સહુનાં કાપતો રહું એ? કે પછી સુખને છુપાવતો રહું અને દુઃખની જાહેરાત કરતો રહું એ?
યાદ રાખજો. વાદળ પાણી આપે છે, સૂરજ પ્રકાશ આપે છે, વૃક્ષ છાયા આપે છે, પુષ્પ સુવાસ આપે છે, ચન્દ્ર શીતળતા બક્ષે છે. આનો અર્થ ? આજ કે પ્રકૃતિમાં સામ્રાજ્ય કેવળ ઉદારતાનું જ છે. પૂછવા જેવું તો આપણા હૃદયને છે. ત્યાં સામ્રાજ્ય કોનું છે ? કઠોરતાનું કે કોમળતાનું ? તપાસવા જેવું તો આપણા જીવનને છે. ત્યાં બોલબાલા કોની છે? કૃપણતાની કે ઉદારતાની ? તપાસવા જેવું છે તો આપણા દિલને છે. ત્યાં પ્રતિષ્ઠા કોની થયેલી છે? કૃતજ્ઞતાની કે કૃતજ્ઞતાની ? એટલું જ કહીશ કે કઠોરતા, કૃપણતા અને કૃતજ્ઞતા, એ મોતના જ પર્યાયવાચી શબ્દો છે. કારણ કે એનો શિકાર બનેલ આત્મા લોક જીભે તો ક્યારનો ય મરી ચૂકેલો હોય છે.
‘મહારાજ સાહેબ, પ્રવચનોમાં આપના તરફથી મળી રહેલ પ્રેરણાનુસાર ચોગ્ગા
અને છગ્ગા જેવા બહુ મોટાં સુકૃતો ભારે ખુશ ની કરી શક્યો પણ એક એક રન લેવા જેવા નાનાં નાનાં સુકૃતો તો મેં શરૂ કરી દે છે. એમ લાગે છે કે આમ કરતા કરતા તો જીવનમાં હું સુકૃતોની કદાચ બેવડી સેપ્યુરી લગાવી દઈશ.’ લગભગ ૩૨ વરસ આસપાસની વયવાળા એક યુવકે વાત કરી.
‘નાનકડું સુકૃત કરતાં આનંદ?”
‘કલ્પનાતીત'
‘કોઈ એવો યાદગાર પ્રસંગ ?” ‘આજની જ વાત કરું ? પ્રવચનમાં અન્ને સમયસર પહોંચવું હતું અને ગાડી બગડી ગઈ હતી. સાઇકલ રિક્ષામાં આવવા સિવાય મારી પાસે બીજો કોઈ વિકલ્પ જ નહોતો. મુખ્ય રસ્તા પર આવ્યો. ભાવતાલ કર્યા વિના સાઇકલ રિક્ષામાં બેસી ગયો. અહીં આવ્યો. જેટલા રૂપિયા રિક્ષાવાળાએ માગ્યા એટલા એને આપી તો દીધા જ પણ રિક્ષા જ્યાં ઊભી રહી હતી ત્યાં નજદીકમાં જ એક ડેરી હતી. રિક્ષાવાળાને બે મિનિટ ઊભા રહેવાનું કહીને હું ડેરીમાં ગયો. ત્યાંથી લસ્સીનો ગ્લાસ લઈ આવ્યો અને રિક્ષાવાળાના હાથમાં આપ્યો.
‘મારા માટે ?'
‘હા’
પણ કેમ ?' આખો દિવસ તું પગેથી રિક્ષા ચલાવે છે તો તારા શરીરમાં તાકાત તો જોઈશે ને? લસ્સી પી લે. તાકાત ટકી રહેશે તો લાંબા સમય સુધી તું રિક્ષા ચલાવી શકીશ.”
‘છેલ્લાં ચાલીસ વરસથી હું રિક્ષા ચલાવી રહ્યો છું. તમે મારા શરીરની જે ચિંતા કરી છે એ ચિંતા આજસુધીમાં કોઈએ કરી નથી. શેઠ, પ્રભુ આપને ખૂબ લાંબુ જીવન આપે' રિક્ષાવાળાની આ દુઆ મને માત્ર બાર રૂપિયાના લસ્સીના ગ્લાસના બદલામાં મળી ગઈ, હું કેટલો બધો નસીબદાર !
પપ
