________________
બાળકને મેં પૂછ્યું,
‘તમારી સાથે આ નાના મહારાજ છે ને, એમણે દીક્ષા ક્યારે લીધી ?”
‘બે વરસ થયા” અત્યારે એમની ઉંમર કેટલી ?'
‘તેર વરસ' ‘અગિયાર વરસે દીક્ષા લીધી ?”
વિસ્મય,
તુહલ, જિજ્ઞાસી, આશ્ચર્ય, આનંદ, નિર્દોષતા, નિશ્ચિચતતા અને નિર્મળતા. કદાચ આ તમામનો સરવાળો એટલે જ બાળપણ.
આ દુઃખદ વાસ્તવિકતા છે કે ઉંમર વધતા શરીર તો વિકસિત થતું જ રહે છે પરંતુ બાલ્યવયમાં સુલભ વિસ્મયભાવ વગેરેની વૃત્તિઓમાં ગજબનાક કડાકો બોલાતો જ રહે છે. આ કડાકો બોલાવામાં પ્રધાનફાળો જો કોઈનોય હોય તો એ છે આજની શિક્ષાપદ્ધતિનો. એ બુદ્ધિને ધારદાર જરૂર બનાવી રહી છે પરંતુ હૃદયની સંવેદનશીલતાને તો એ ખતમ જ કરી રહી છે. બાળકને એ હોશિયારી જરૂર આપી રહી છે પરંતુ એની પાસેથી એ ડહાપણ અને ભોળપણને તો આંચકી જ રહી છે. બાળકને એ બૌદ્ધિક તાકાત તો આપી જ રહી છે પરંતુ એની પાસે રહેલ સરળતાની નિર્દોષ તાકાત તો એ ઝૂંટવી જ રહી છે.
અધ્યાત્મ જગત એમ કહે છે કે મોટા ભલે ગમે તેટલા બનો, બાળપણ તો ટકાવી જ રાખો. આજનું વિજ્ઞાન એમ કહે છે કે બાળપણમાં જ તમે મોટા બની જાઓ! આમ છતાં
ક્યાંક ક્યાંક બાળપણ, ભોળપણ અને ડહાપણ ત્રણેય એક જગાએ જોવા મળે છે ત્યારે દિલ પ્રસન્નતાથી તરબતર થઈ જાય છે.
‘એમને એમનાં મા-બાપ યાદ આવે જ નહીં ? * બાળકનો આ પ્રશ્ન સાંભળીને હું સ્તબ્ધ થઈ ગયો.
| ‘તું એક કામ કરીશ?”
‘શું ?' ‘નાના મહારાજને હું અહીં જ બોલાવી લઉં છું. હું એમને જ પૂછી લે.’ મારી સાથે રહેલા નાના મહારાજને - કે જે સ્વાધ્યાય કરી રહ્યા હતા - મારી પાસે બોલાવ્યા. ‘મહારાજ સાહેબ, તમને તમારાં મા-બાપ યાદ આવે ?'
‘ના’
‘કેમ ?' ‘ગુરુદેવ અમને પ્રેમ જ એટલો બધો આપે છે કે મમ્મી-પપ્પા મને યાદ આવતાં જ નથી. બોલ, તારે દીક્ષા લેવી છે?”
‘કેમ ?' ‘મારે તો ક્રિકેટર બનવું છે”
‘તારા પપ્પાને દીક્ષા આપી દઈએ ?” હા. એમને આપી દો. એ દીક્ષા લઈ લે તો મને આખો દિવસ ક્રિકેટ રમવા તો મળે ! બાળકનો આ જવાબ સાંભળીને એના પપ્પા સહિત સહુ ખડખડાટ હસી પડ્યા!
રાતના સમયે પ્રતિક્રમણ બાદ પોતાના પપ્પાની સાથે આવેલા એક છ વરસના
૯૯
૧00
