________________
સરોવર
ભલે ને એનું એ જ છે.
તમે એમાં કાંકરી નાખો છો.
એ વમળો પેદા કરીને ડૂબી જાય છે તમે એમાં પાંદડું મૂકો છો.
વમળો પેદા કર્યા વિના
સરોવરના પાણી પર એ તરતું રહીને
સરોવરની શોભા વધારતું રહે છે.
સંબંધના સરોવરમાં
મુખમાંથી નીકળતા શબ્દો કોનું પ્રતિનિધિત્વ
ધરાવી રહ્યા છે ?
કાંકરીનું ? કે પાંદડાનું ?
ગંભીરતાથી તપાસતા રહેજો.
પુષ્પ ક્યારેય પથ્થરકાર્ય નથી કરતું. પથ્થર ક્યારેય માખણકાર્ય નથી કરતો. આગ ક્યારેય જળકાર્ય નથી કરતી. ઍસિડ ક્યારેય ચંદનકાર્ય નથી કરતું. અત્તર ક્યારેય વિષ્ટાકાર્ય નથી કરતું અને લોખંડ ક્યારેય પુષ્પકાર્ય નથી કરતું. પણ શબ્દો ? એ પુલકાર્ય પણ કરે છે અને દીવાલકાર્ય પણ કરે છે. એ દીપાવલી કાર્ય પણ કરે છે અને હોળીકાર્ય પણ કરે છે. જીવનને એ સળગાવી પણ દે છે તો શણગારી પણ દે છે. આત્માને એ ઉત્તમતાના શિખરે પણ બિરાજમાન કરી શકે છે તો અધમતાની ખાઈમાં પણ ધકેલી શકે છે અને એટલે શબ્દો પાસે ખૂબ સાવધગીરીપૂર્વક કામ લેવું પડે છે.
“મહારાજ સાહેબ‚ દીકરાએ કમાલ કરી દીધી છે’ પુત્ર અને પુત્રવધૂ સાથે રોજ પ્રવચનમાં આવી રહેલ લગભગ ૬૫ ની વયનાં એક બહેને વાત કરી.
‘શું થયું ? ”
૩
‘થાય શું ? મારી ખોપરી ણે કેવાણે લાવી દીધી છે.’
ΘΕ
‘મારો સ્વભાવ પહેલેથી જ તુચ્છ. નાનકડી વાતને મોટું સ્વરૂપ આપ્યા વિના મને ચેન ન પડે. પાંચ રૂપિયા માટે હું ઘરને માથે પણ લઈ લઉં તો એકાદ સાડી કબાટમાંથી ઓછી થયેલી દેખાય તો પુત્રવધૂનું દિલ તોડી નાખતા પળની ય વાર ન લગાડું. રૂમાલ ખોવાઈ જાય તો ય જાલિમ દુર્ધ્યાનમાં ચડી જાઉં અને ચાનું પ્રમાણ વધી જાય તો ય બેચેન બેચેન બની જાઉં.
પણ દીકરાએ કમાલ કરી નાખી છે. મારી એક એક ફરિયાદ એણે અલગ રસ્તે જ હલ કરવા માંડી છે. આપ એ રસ્તાઓ જાણો તો આપને ય થઈ જાય કે પ્રવચનોની અસર એણે સાચે જ મન પર લીધી છે.’
‘કયા રસ્તાઓ એ અપનાવવા માંડ્યો છે ?’
‘રૂપિયા ગુમ થયાની હું ફરિયાદ કરું છું, એ રૂપિયા મારા હાથમાં પકડાવી દે છે. સાડી ઓછી થયા બદલ હું દુર્ધ્યાનમાં ચડી જાઉં છું, એ મને નવી સાડી લાવી આપે છે. પુત્રવધૂ પર કોક કારણસર હું ગરમ થઈ જાઉં છું, દલીલ કર્યા વિના એ ક્ષમા માગી લે છે. ચા વધી જાય છે એ ઘરના માણસને ચા પીવડાવી દે છે.
ટૂંકમાં, મારા એક પણ પ્રકારના અસંતોષને કે મારી એક પણ પ્રકારની ફરિયાદને એ દલીલબાજી દ્વારા કે ખુલાસાઓ કરવા દ્વારા ટકવા જ દેતો નથી. બધાયનો સ્વીકાર અને બધાયનું નિરાકરણ.
પરિણામ આનું એ આવ્યું છે કે મારો તુચ્છ સ્વભાવ ભલે સુધર્યો નથી પરંતુ ઘરનું વાતાવરણ તો અચૂક સુધરી ગયું છે. આખરે આગ તો બંને લાકડાં સૂકાં હોય છે ત્યારે જ લાગે છે ને ? હું ભલે સૂકા લાકડાં જેવી જ રહી છું. પુત્ર અને પુત્રવધૂ બંને લીલા લાકડાં
જેવા બની ગયા છે. ઘરમાં ક્લેશ-સંક્લેશની આગ હવે લાગતી જ નથી.
oto
૭૪
