________________
‘તો પછી પૈસા માટે આપવો તો પડે ને?” એમ તો રોજ સંડાસમાં ગયા વિના ય ચાલતું નથી પણ એનો અર્થ એવો તો નથી ને કે આખો દિવસ સંડાસમાં જ બેસી રહેવું !'
‘યાદ રાખજો , પૈસા વિના સંસાર નથી ચાલતો એ જેમ એક હકીકત છે તેમ એકલા પૈસા જ વિપુલ હોય અને બીજું કાંઈ ન હોય તો ય સંસાર નથી ચાલતો”
‘એટલે?”
‘એટલે આ જ કે સંસાર માત્ર પૈસાથી જ નથી ચાલતો. સંસાર ચલાવવા માટે પરિવાર સાથેની આત્મીયતા પણ ટકાવી રાખવી પડે છે. સમાજ સાથેના કેટલાક શિષ્ટ સંબંધો ય સાચવી લેવા પડે છે. પરલોકને સદ્ધર બનાવવા માટે ધર્મને ય આરાધી લેવો
તમે કોઈને ચાહે સંપત્તિ આપો છો કે ગાડી આપો છો, ફર્નિચર આપો છો કે બંગલો આપો છો, વસ્ત્રો આપો છો કે મિષ્ટાન્ન આપો છો. તમે એને ‘જીવન’ નથી આપતા પણ તમે જેને સમય આપો છો એને તો તમે જીવન આપો છો કારણ કે સમયનો સરવાળો એનું જ નામ તો જીવન છે.
દુઃખદ આશ્ચર્ય આજના યુગમાં એ સર્જાયું છે કે માણસ બીજાને સંપત્તિ આપતા લાખ વાર વિચાર કરે છે. દુઃખીને વસ્ત્રો આપવાની વાત આવે છે ત્યારે એ હાથ ઊંચા કરી દે છે. જરૂરિયાતમંદને અન્ન આપવાના પ્રસંગમાં એ ગલ્લાતલ્લા કરવા લાગે છે, પોતાના બંગલાની છાયામાં કોકને ઊભા રહેવાની સંમતિ આપતા ય એ અચકાય છે પણ ટી.વી.ને ત્રણ-ચાર કલાકનો સમય આપતા એને કોઈ જ હિચકિચાટ થતો નથી. નિંદામાં એ કલાકોના કલાકો પસાર કરી શકે છે. છાપાંઓ અને મૅગેઝીનોને કેટલો સમય આપવો એનું એની પાસે કોઈ માપ નથી. ધંધામાં કેટલો સમય વિતાવવો એ વિચારવાય એ તૈયાર નથી. આ સ્થિતિમાં આત્માનું ભાવિ શું? ગંભીરતાથી વિચારજો.
તમને ખબર નહીં હોય પણ માર્ગાનુસારીના જે ૩૫ ગુણો શાસ્ત્રકારોએ બતાવ્યા છે એમાંનો એક ગુણ આ બતાવ્યો છે, ‘ધર્મ-અર્થ-કામને પરસ્પર અબાધા' અર્થ-કામને બાધા પહોંચે એવો ધર્મ નહીં. ધર્મ-કામને બાધા પહોંચે એવું અર્થોપાર્જન નહીં. અર્થધર્મને બાધા પહોંચે એવું કામસેવન નહીં. આખો ય દિવસ પૈસા પાછળ જ ભાગતાં રહેવામાં આ ગુણનું પાલન શક્ય બને ખરું?
‘ના’ ‘તો નક્કી કરી દો કે સંપત્તિને અમુક સમયથી વધુ સમય મારે આપવો જ નથી.'
‘મહારાજ સાહેબ, નિયમ આપી દો’
‘શેનો ?' ‘છ કલાકથી વધુ સમય સંપત્તિને નહીં'
‘મહારાજ સાહેબ, એક પ્રશ્ન પૂછું?'
‘જરૂર’ પૈસા વિના આ સંસારમાં જીવાય એવું છે ખરું?”
