________________
સાધન કહો તો સાધન અને સામગ્રી કહો તો સામગ્રી, બહારથી એ કદાચ સુવિધાજનક લાગતી હશે પરંતુ અંદરથી તો એ અશાંતિજનક અને ઉગજનક જ બની રહેતી હોય એવો અનુભવ તમારો રોજનો નથી ?
ગાડી. તમને એમ લાગે છે કે ક્યાંય પણ જવું હોય છે, ગૅરેજમાંથી એને બહાર કાઢો. પૂરઝડપે ભગાવો એને. અને પહોંચી જાઓ સમયસર લક્ષ્ય સ્થાને. પણ આ જ ગાડી પોતાની સાથે અન્ય કેટકેટલી ચિંતાઓ લઈ આવે છે? પેટ્રોલની ચિંતા, ડ્રાઇવરની ચિંતા, ગૅરેજનીચિંતા, પાર્કિંગની ચિંતા. ઍક્સિડન્ટની ચિતા. માવજતની ચિંતા. પંક્યરની ચિંતા. બગડી જવાની ચિંતા. ચોરાઈ જવાની ચિંતા ! કહેવું હોય તો એમ કહી શકાય કે એ સુવિધા આપે છે રાઈ જેટલી અને ચિંતા આપે છે પર્વત જેટલી.
અનુભવ આ જ હોવા છતાં કોણ જાણે કેમ, માણસ સાધનો પાછળ પાગલની જેમ ભાગી રહ્યો છે, ભટકી રહ્યો છે અને ભ્રમિત થઈ રહ્યો છે. એનાં સુખ-શાંતિ-ચેન બધું ય એણે સાધનોને ત્યાં ગિરવે મૂકી દીધું છે.
લગભગ એક કલાક ચાલેલ આ વાત તમે એમના તરફથી મને ખૂબ સરસ માર્ગદર્શન તો મળ્યું પણ વાતચીત સમાપ્ત થયા બાદ એમને એક પ્રશ્ન પૂછડ્યો,
આ માર્ગદર્શન મને આપતા તમે લગભગ એક કલાક જેટલો સમય અહીં વીતાવ્યો. પણ આટલો જ સમય તમે સંસારી માણસને એના સંસારના પ્રશ્નો ઉકેલવા આપો તો રૂપિયા કેટલા લો ?”
‘એક કલાકના એક લાખ રૂપિયા”
શું વાત કરો છો ?' ‘હા. જ્યારથી આ દેશમાં બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓ આવી છે ત્યારથી તેઓ આવા બધા વિકલ્પો પાછળ છૂટથી લાખો રૂપિયા વેરી રહ્યા છે.'
આટલું કહીને તેઓ જવા માટે તૈયાર થયા ત્યારે મારી સાથે વાતચીત દરમ્યાન બેઠેલા એક શ્રાવકે એમનો મોબાઇલ ફોન નંબર માગ્યો.
| ‘મારી સાથે મોબાઇલ નથી રાખતો’
“શું વાત કરો છો ?' ‘હા. એ સાથે હોય છે તો સતત ત્રાસ જ અનુભવાય છે. અલબત્ત, ઘરે મોબાઇલ જરૂર રાખું છું.'
‘ઘરના મોબાઇલનો નંબર આપો' અને તેઓ જે નંબર બોલ્યા એમાં દસ આંકડા હતા.
‘આ નંબર બરાબર નથી લાગતો' ‘તમે એક કામ કરો. બહાર આવો. મારી ગાડીના ડ્રાઇવરને પૂછીને તમને કહું એમ કહીને તેઓ પેલા શ્રાવકને બહાર લઈ ગયા અને ડ્રાઇવરને પૂછીને પોતાના ઘરના મોબાઇલનો નંબર શ્રાવકને લખાવી દીધો.
સુપ્રીમના નિવૃત્ત ન્યાયાધીશને મોબાઇલ વિના બહાર નીકળવામાં વાંધો નથી આવતો. આજના ચિંટુ-પિંટુ મોબાઇલ વિના બહાર નીકળવા તૈયાર નથી !
કેટલાક અગત્યના મુદ્દાઓ પર મારે કેટલીક કાયદાકીય માર્ગદર્શનની આવશ્યકતા હતી, એ માટે એક સુપ્રીમ કોર્ટના નિવૃત્ત ન્યાયાધીશનો સંપર્ક સાધતાં એમણે મળવા આવવાની તૈયારી દર્શાવી..
નિયત સમયે તેઓ મળવા આવ્યા અને મારે એમની સાથે વાતચીત શરૂ થઈ.
* | $
