________________
૬૮ જે
બૃહદ્ ગુજરાત મંડળ ભાવનગર, સ્વામી વિવેકાનંદ વિદ્યાભવન ટ્રસ્ટ અમરેલી, સમાજ સેવક, સાહિત્યિક વૈજ્ઞાનિક તરફથી સન્માન પત્રો આપ્યાં છે, તથા તેમનું બહુમાન કરવામાં
ડો. મોહનભાઈ પટેલ આવ્યું છે.
મોહનભાઈ પટેલનો જન્મ ૧ ઓગષ્ટ ૧૯૨૯ના રોજ આખ્યાતકાર, કવિ, પ્રાધ્યાપક
ઉત્તરસંડા, જિ. ખેડામાં થયો હતો. વધુ અભ્યાસાર્થે લંડન ગયા ત્યાં બકુલ રાવલ
મેટ્રિકની પરીક્ષામાં ત્રીજા નંબરે પાસ થયા. ત્યાંની ફેરાડે હાઉસ
એન્જિ. કોલેજમાંથી મિકેનિકલ અને ઇલેક્ટ્રિક એન્જિનિયર થયા. ઇડર તાલુકાના બડોલી ગામે ૬ માર્ચ ૧૯૩૦ના રોજ
ઇ. સ. ૧૯૫૩માં લંડનની ટાટાની ઓફિસમાં જોડાયા. ૧૯૫૫માં જન્મેલા બકુલભાઈએ ઈ. સ. ૧૯૫૭માં મુંબઈ યુનિવર્સિટીમાંથી
ટાટાની કંપનીએ તેમને ભારત મોકલ્યા. ૧૯૫૮માં તેમણે ગુજરાતી અને સંસ્કૃત સાથે એમ.એ. કર્યા બાદ રાષ્ટ્રભાષા પ્રચાર
એલ્યુમિન્યમની કોલેપ્સીબલ ટ્યુબ બનાવવાની કંપની એક્સઝન સમિતિ વર્ધાની “રાષ્ટ્રભાષા રત્ન’ પરીક્ષામાં આખા ભારતમાં
પ્રોસેસ શરૂ કરી. યુ.એસ.એસ.આર. ઝાંબિયા, ઇજીપ્ત, ઝેર, કેન્યા પહેલે ક્રમાંકે આવીને સુવર્ણચંદ્રક મેળવ્યો હતો. હિંદી સાહિત્ય
વગેરે દેશોમાં પણ ફેક્ટરી વિકસાવી. વિજ્ઞાન અને ઇન્ડસ્ટ્રિઝમાં સંમેલન પ્રયાગની “સાહિત્ય રત્ન” પરીક્ષામાં રજતચંદ્રક મેળવ્યો
સંશોધન કરનાર માટે વિવિધલક્ષી ઔદ્યોગિક સંશોધન વિકાસ હતો. તેમના પિતાશ્રી મહારાષ્ટ્રના સતારા ગામે શાસ્ત્રી જયશંકર
કેન્દ્રની સ્થાપના કરી. સંશોધકોને પુરસ્કારવા, ઔદ્યોગિક મોતીરામ રાવલ પાઠશાળાના આચાર્ય પદે હતા. નાનપણથી જ
સંશોધન-સાયન્સ એન્ડ ટેકનોલોજી, શિક્ષણ અને તાંત્રિક શિક્ષણ, તેમને સંસ્કૃત જ્ઞાન મળ્યું હતું. ઈ.સ. ૧૯૫૭ થી ૧૯૭૧ સુદી
સમાજ અને સામાજિક કાર્ય, ખેતી અને ગ્રામ સુધારણા એ તેમના બકુલભાઈએ જયહિંદ કોલેજ મુંબઈ ખાતે ગુજરાતી અને સંસ્કૃતના
રસના વિષય રહ્યા છે. પ્રાધ્યાપક તરીકે સેવાઓ આપી હતી. ઇ.સ. ૧૯૭૧ થી ૧૯૮૪ સુધી એસ.એન.ડી.ટી. યુનિવર્સિટી સાથે સંલગ્ન શ્રી એમ.ડી.
ડૉ. મોહનભાઈ પટેલને ઘણા બધા એવોર્ડ મળ્યા છે. તેમની શાહ મહિલા કોલેજ મલાડમાં ઉપાચાર્ય અને પછી આચાર્યપદે રહ્યા
ઉપલબ્ધિઓ ટૂંકમાં આ પ્રમાણે છે : હતા. મુંબઈ યુનિવર્સિટી અને એસ.એન.ડી.ટી. યુનિવર્સિટીની ૧૯૮૪-૮૫માં બોમ્બેના શરીફ તરીકે નિમાયા. ૧૯૯૦માં વિવિધ વિદ્યાશાખાઓ પર પણ તેમની નિમણુંક કરાઈ હતી. ઈ. પ્રિયદર્શની એવોર્ડ શિક્ષણ માટે, સરદાર પટેલ યુનિવર્સિટી સ. ૧૯૮૪માં સ્વેચ્છાએ કોલેજનું આચાર્યપદ છોડીને સોવિયેત વિદ્યાનગર, ગુજરાત તરફથી ૧૯૯૨માં તેમને ડોક્ટરેટ ઓફ કોસ્યુલેટ (મુંબઈ)ના માહિતી વિભાગમાં જોડાયા અને સોવિયેત સાયન્સની ઉપાધિ આપવામાં આવી. તે જ વર્ષે ઇન્સ્ટિટ્યુટ ઓફ લેન્ડ નહેરુ એવોર્ડ (વેસ્ટઝોન)ના મંત્રી તરીકે ઇ. સ. ૧૯૯૨ સુધી એજીનિયર્સ તરફથી ફેલોશીપ મળી. અગાઉ વિક્રમ સારાભાઈ સેવાઓ આપી. ઈ.સ. ૧૯૯૨માં તેઓ સોવિયેત કોસ્યુલેટમાંથી અને ડૉ. હોમી શેઠનાને મળ્યો હતો તેવો પ્લેટીનમ જ્યુબિલિ એવોર્ડ નિવૃત્ત થયા, તેઓ લાયન્સ કલબ ઓફ મલાડ-બોરીવલી (ડિ. મળ્યો. ૧૯૭૮માં તેમને નવીદિલ્હીની ઇન્સ્ટિટ્યુટ ઓફ ટ્રેડ એન્ડ ૩૨૩-એ)ના પ્રમુખપદે પણ રહી ચૂક્યા છે.
ઈન્ડસ્ટ્રિયલ ડેવલપમેન્ટ તરફથી સેલ્ફ મેઈડ ઈન્ડસ્ટ્રિયાલિસ્ટનો. તેમનાં ૩૦ થી વધુ પ્રકાશનો પ્રગટ થયાં છે. તેમાં શૈક્ષણિક
એવોર્ડ, પંદરમી ઇકોનોમિક કોન્ફરન્સ તરફથી ૨૦૦૦માં લાઇફ પુસ્તકો ૫, સાહિત્યિક, ધાર્મિક, ચિંતનાત્મક પુસ્તકો ૧૫,
ટાઈમ એચિવમેન્ટ એવોર્ડ, ૧૯૯૩માં ઉદ્યોગ પાત્ર એવોર્ડ,
ઉદ્યોગ રત્ન એવોર્ડ અને ૧૯૯૯માં ઉદ્યોગવિભૂષણ એવોર્ડ, અનુવાદ-૧, અન્ય સંપાદનો - ૫, ઓડિયો કેસેટ-૩ વિગેરે છે. ખેલ અને ખેલાડી’ પુસ્તિકાને ૧૯૬૫માં ગુજરાત સરકાર દ્વારા
૨૦OOમાં વિશ્વગુર્જરી એવોર્ડ, ૧૯૯૯માં રોટરી લાઇફ ટાઈમ પુરસ્કાર મળ્યો હતો. “મૌનના પડઘા” ગીત-ગઝલ સંગ્રહને
અચિવમેન્ટ એવોર્ડ, સાંદિપની વિદ્યાનિકેતન તરફથી “રાજર્ષિ' ૧૯૯૫માં ગુજરાત સાહિત્ય અકાદમી તરફથી પુરસ્કાર મળ્યો
એવોર્ડ, ૧૯૯૨ એન.આર.આઈ. એવોર્ડ તમને એનાયત થયા છે. હતો. ‘આપણાં ઉપનિષદો : એક ઝાંખી’ પુસ્તકને ઘનશ્યામદાસ
મહિલા વૈજ્ઞાનિક માટે વાસ્વિક એવોર્ડ, અમદાવાદ અને શરાફ સાહિત્ય સન્માન પુરસ્કાર ૧૯૯૮માં મળ્યો હતો.
વડોદરામાં સેમિનાર માટે એરકંડિશન ઓડિટોરિયલ બનાવ્યા. કેન્દ્ર
સરકાર તરફથી બેંગલોરની ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યુટ ઓફ સાયન્સ ગીતા, ઉપનિષદ, ભાગવત, જૈનધર્મ, પુષ્ટિ સંપ્રદાય,
તરફથી નોમિની ઓફ ધ કોર્ટ તરીકે નિમણૂંક, મુંબઈના નહેરુ સ્વામીનારાયણ સંપ્રદાય વગેરે વિષયો પરનાં બકુલભાઈનાં
સાયન્સ સેન્ટર અને સાયન્સ મ્યુઝિયમના ગવર્નિંગ બોર્ડમાં વર્ષો સુધી પ્રવચનોએ લોકસમુદાયને આકર્ષિત કર્યો છે. આકાશવાણી અને
હતા. તે ઉપરાંત તેમણે એન્વાયર્નમેન્ટલ કન્ટ્રોલ લેબોરેટરી, સેન્ટર દૂરદર્શન પરથી પણ તેઓ વાર્તાલાપો આપે છે.
ફોર મેનેજમેન્ટ ઇન્ફર્મેશન સીસ્ટમ, ઉત્તર ગુજરાત વડનગરમાં
Jain Education Intemational
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org
