________________
૭૦૦ છે
બૃહદ્ ગુજરાત એનો પાયો એટલો મજબૂત કર્યો કે આજે આ બેંકની લગભગ ૧૯ અનુમોદનીય ગુણો હતા. નાગપુરના જૈન સમાજ, કચ્છી સમાજ શાખાઓ છે. નાગપુર કૃષિ બજાર ઉત્પન્ન સમિતિના સંગઠનમાં અને ગુજરાતી સમાજ માટે નહીં પણ નાગપુરની કોઈપણ વ્યક્તિ એમનું યોગદાન મુખ્ય રહેતું. એવી જ રીતે બજારના મજદૂરોનાં માટે તેઓ એક વટવૃક્ષ સમાન હતા. જે કોઈ એમની પાસે આવતા હિત માટે પણ એમણે કામ કર્યું. આ ઉપરાંત વિદર્ભ કચ્છી વિસા તેમને તેઓની શીતળ છાયા મળતી, તેઓ સાચા અર્થમાં એક મૂઠી ઓસવાલ સમાજ, નાગપુર ગુજરાતી સમાજ, સેન્ટ્રલ રેલ્વે ઊંચેરા માનવી હતા. ZRUCc, જ્ઞાન વિકાસ મંદિર શિક્ષણ સંસ્થા વગેરે અનેક
અનેક સંસ્થાઓના કીર્તિસ્તંભ સંસ્થાઓને એમની સેવાનો લાભ મળ્યો. નાગપુર કચ્છી વિસા ઓસવાલ સમાજને સંગઠિત કરી તન, મન, ધન લગાવી વિશાળ
સંઘપતિ શ્રી પોપટલાલ ધારશીભાઈ ભવન પૂર્ણ કર્યું. જૈન ધર્મના અને રાષ્ટ્રિય સ્વયંસેવક સંઘના સાચા સોરઠ - ગોહિલવાડ - ઝાલાવાડ - હાલાર - કંઠાળ વગેરે સિદ્ધાંતો એમણે જીવનમાં ઉતારેલા. સદા અહિંસક અને સ્વદેશી વિભાગોમાં બેંચાયેલ એ કાઠિયાવાડના લીલાછમ એવા હાલર વસ્તુઓ વાપરતા. અપરિગ્રહ માટે એટલુંજ કહેવાનું કે પોતાના પ્રાંતથી અને તેમાં આવેલ દેવનગર સરખા જામનગર-નવાનગરના જરૂર પૂરતાં જ ખાદીનાં કપડાં રાખતા. એમની પેન, ચશ્મા, વિખ્યાત નામથી ભાગ્યે જ કોઈ અજાણ હશે. અમુક સૈકાઓ થયાં ઘડિયાળ અને ઝભ્ભાનાં બટનો વર્ષોથી એક જ રહ્યાં. છતાં લાખોનાં જ વસવાટ છતાં એક પછી એક થતા રાજયકર્તા રાજવીઓની દાન કરતા. એમની પાસેથી કોઈ ખાલી હાથે પાછો ન જાય. જૈન બાહોશીથી આ શહેર દરેક બાબતમાં ઘણું જ આગળ વધ્યું છે. ધર્મનો બીજો સિદ્ધાંત અચૌર્ય. નાગપુર આખામાં સંભવત : એમની જિનમંદિરાદિ ધર્માલયોથી સુશોભિત આ જામનગરમાં ફર્મ શાહ નાનજી નાગશી એક એવી ફર્મ છે કે લાખોનો ટર્ન ઓવર વસતા અનેક જૈનો પૈકી ઓસવાલ વંશ વિભૂષણ ધર્મપરાયણ હોવા છતાં એક પૈસાની પણ કરચોરી નહીં કરવી અને એ માટે શ્રેષ્ઠીવર્ય શ્રીમાનું ધારશીભાઈ દેવરાજભાઈના ધર્મમૂર્તિ સમાં નાગપુર અને વિદર્ભમાં આ ફર્મ પ્રખ્યાત છે. એમના સ્વમુખે સહધર્મચારિણી રળિયાતબાઈની રત્નકુક્ષિ દ્વારા સં. ૧૯૩૪માં પ્રતિક્રમણ કે પ્રાર્થના કે સ્તવનો સાંભળવા એ એક લ્હાવો હતો. પોપટભાઈનો જન્મ થયો. બાલ્યાવસ્થામાં પરિમિત વિદ્યાભ્યાસ ઉચ્ચાર હંમેશા શુદ્ધ તેમજ અવાજ કર્ણપ્રિય અને મોટો હતો.
છતાં પુત્રમાં બરાબર ઉતરેલા ધર્મસંસ્કારીતા રૂપી માતપિતાના નાગપુરની લગભગ બધી જ સંસ્થાઓમાં પ્રત્યક્ષ અથવા અમૂલ્ય વારસાએ અલ્પવિદ્યાભ્યાસમાં પણ ખૂબ વિકાસ કર્યો અને પરોક્ષ એમનો ફાળો રહેતો જ, છતાં હોદ્દાથી તેઓ હંમેશા દૂર તેથી જ યોગ્ય વયે મુંબઈ જવાનું થતાં વ્યાપારાદિની ધમધોકાર રહેતા. માણસો સામેથી તેમને હોદો આપવા તૈયાર રહેતા પણ એ ચાલુ પરિસ્થિતિમાં પણ દેવદર્શન-પ્રભુપૂજન-ગુરુવંદન-વ્યાખ્યાનહોદ્દા ને પદથી દૂર રહેતા. છતાં શક્ય હોય એ રીતે તન, મન અને શ્રવણ-વ્રત-પચ્ચકખાણના નિયમોથી વંચિત ન રહેતાં આપબળથી ધનથી સેવા કરતા. તેઓ ગરીબોના બેલી અને નિરાધારોના આધાર કરેલી લાખોની કમાણીમાં માતાપિતાએ અર્પણ કરેલા અને હતા. એમણે દાન પાછળ નામની લાલસા ક્યારેય પણ રાખી ન સદ્ગુરુવરોના સંસર્ગથી પુષ્ટ થયેલા ધર્મવારસાને શ્રીમાન હતી. નાગપુરની અનેક સંસ્થાઓમાં તેઓ સક્રિય હતા. તે સંસ્થાને પોપટભાઈએ બરાબર સાચવી રાખ્યો. મોક્ષમાર્ગ સમારાધક મળતા દાનની રકમનો પૂરેપૂરો ઉપયોગ થાય અને ક્યાંય ખોટી સુવિહિત સાધુ મુનિવરોના સંસર્ગમાં આવતા જતા, જૈન સમાજમાં રીતે પૈસા વેડફાઈ ન જાય તેની પૂરેપૂરી તકેદારી રાખતા.
જેઓનું દાર્શનિક વિજ્ઞાન અજોડ ગણાય છે, આગમના જેઓ
અખંડ અભ્યાસી છે, જેઓની તલસ્પર્શીની તેમજ તત્ત્વોનો નિષ્કર્ષ એલોપથીને હાથ ન લગાડતા. ઘઉંના જવારા અને કુદરતી
પ્રદર્શિત કરનારી મનમોહક વ્યાખ્યાનપદ્ધતિએ જૈન-જૈનેતર ઉપચારો કર્યા. એનાથી એમને ઘણી જ શાતા રહી, જેમ જેમ
વિદ્વાનોને મુગ્ધ કર્યા છે, શાસન અને તીર્થોના સંરક્ષણાર્થે આજ બિમારી વધતી ગઈ તેમ તેમ વધુને વધુ ધર્મમાં ઊંડા ઊતરતા ગયા.
સુધીમાં જેઓએ પ્રાણાંત કષ્ટો પણ સહન કર્યા છે તે પરમતારક વ્રત પચ્ચખાણ સર્વ લીધાં. તા ૧૦ માર્ચ ૧૯૮૯ને દિવસે રાત્રે ૯
આગમોદ્ધારક પૂ. શ્રી સાગરાન્દસૂરિશ્વરજી મહારાજનું શિષ્યાદિ ૪૫ કલાકે દેહત્યાગ કર્યો. એમની અંતિમ યાત્રામાં ઉભરાયેલ
પરિવાર સહિત સં. ૧૯૭૪માં મુંબઈમાં થયેલ ચાતુર્માસ દરમ્યાન માનવ મહેરામણ જ એમની લોકપ્રિયતા દર્શાવતો હતો. ફૂલ ગયું
શ્રીમાન પોપટભાઈએ સદ્ગુરુવર્યના વિશેષ સમાગમમાં આવ્યા. ને ફોરમ રહી ગઈ. એમના ગુણો અને એમની મહાનતાને આજે
વારંવાર થતાં ધર્મશ્રવણથી શ્રદ્ધા-જ્ઞાનપૂર્વક વિરતિમાં પણ આગળ પણ લોકો યાદ કરે છે.
વધ્યા છે. સંપૂર્ણ શ્રીમંતાઈ છતાં સાદાઈ, પ્રભુના શાસન ઉપર સ્વાવલંબી, સહનશીલતા, સ્વાભિમાન, સંયમ, સાદગી, રોમરોમ રાગ, જ્ઞાનાભ્યાસમાં આગળ વધવાની ઉત્કંઠા અને શ્રાવકપણું, સિદ્ધાંતવાદી, શીલ, સદાચાર, સદા હસમુખા, શાંત, યથાશક્તિ વિરતિનું આરાધન, તેમજ લક્ષ્મી ઉપરથી મૂર્છા ઓછી સંતોષી, નિરાભિમાની, મૃદુભાષી નીડર વગેરે એમના કરવા સાથે યોગ્ય ક્ષેત્રમાં ખુલ્લો મુકેલો દાનપ્રવાહ એ ચતુરંગી
Jain Education Intenational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
