________________
SCO
બૃહદ્ ગુજરાત સમયે પરિવાર તથા સ્ટાફના મળી ૪૧ જણા સાથે હતા જે કોઈ માતુશ્રી ઉજમબેનના નામે ટ્રસ્ટ બનાવી આરોગ્યવર્ધક દેશી અગમ્ય સહાયે જ સ્વદેશ પહોંચ્યા હતા. તેમાં તેમની નિઃસ્વાર્થ વનસ્પતિઓના ઉકાળા બનાવીને સમાજમાં તેનું વિતરણ કરે છે. સેવાનો જ ઉપહાર હતો.
જેનું નામ “આરોગ્યવર્ધક અમૃતપાન વિતરણ અભિયાન ઈ. સ. ૧૯૪૨માં જન્મભૂમિમાં એક વર્ષ ગાળ્યું. તેઓ
રાખવામાં આવેલ છે. આમ આજે ૮૬ વર્ષની ઉંમરે પણ જાતે ખેતી કરતા. નાના - મોટા કામોમાં ક્યારેય નાનપ અનુભવી
સમાજકાર્યનો જીવંત સંપર્ક રાખ્યો છે. સ્વ. શ્રી પરમાનંદભાઈ ન હતી. ગ્રામીણ જીવન અને સેવાકાર્યની તેમની ભાવના પ્રબળ
કાપડિયાની સ્મૃતિમાં સફાઈ પુરસ્કારની વાતને તેમણે પોતાની હતી. અલબત્ત સંજોગો વિપરિત હતા. ‘૪૩-૪૪માં ધંધાર્થે મુંબઈ
કરીને તેટલી જ રકમ ઉમેરીને “કાપડિયા એન્ડ મહેતા રાષ્ટ્રિય ગયા’, પરંતુ મૂડી હતી નહીં. નોકરી કરવાનો વિચાર ન હતો. ત્યાં
સફાઈ પુરસ્કાર” પ્રવૃત્તિને ખૂબ પ્રોત્સાહન આપેલું છે. મિત્રો સ્નેહમિત્રોનો મેળાપ થઈ ગયો. તેમાંથી ધંધાની શરૂઆત
દક્ષિણ ભારત ગુજરાતી સમાજના પ્રમુખ થઈ. પ્રારંભે સફળતા મળી પણ બાદ અતિવિશ્વાસે પીછે હઠ થઈ. અલબત્ત પુનઃ ધીમે ધીમે બહાર નીકળ્યા. દરમ્યાન સમાજસેવા કાર્ય
શ્રી ટોકરશી લાલજી કાપડિયા ચાલુ જ હતું. અહીં ૫૦ વર્ષના ગાળામાં સદૂગત પરમાનંદભાઈ પત્રી, ગુજરાતના કચ્છ વિભાગનું એક નાનું ગામ. તા. કાપડિયાના સંપર્કમાં આવેલા અને એટલે જ તેમના નામ સાથેના ૧૯ જાન્યુઆરી ઇ. સ. ૧૯૧૬ના આ ગામે શ્રી ટોકરશીભાઈનો કામમાં સહભાગી થવાતી ઉત્સાહપૂર્વક હા પાડી. ૧૯૪૪-૪૫માં જન્મ થયો. જેવા ધર્મપ્રેમી અને સેવાભાવી પિતાશ્રી લાલજીભાઈ શ્રી સિદ્ધક્ષેત્ર જૈનબાલાશ્રમ-પાલીતાણામાં જોડાયા. આજ પૂર્વે ૫૫ એવાં જ આદર્શ ગૃહિણી માતા વજુબાઈ. લાલજીભાઈનાં મૃત્યુ વર્ષ પહેલાં સાવરકુંડલા જૈન વિદ્યાર્થીગૃહના પ્રારંભથીજ મંત્રી તરીકે સમયે ટોકરશીભાઈની ઉંમર કેવળ ૧૦-૧૧ વર્ષની હતી. ઉંમર કામગીરી કરેલી. આજે સિદ્ધક્ષેત્ર એજયુ. સોસા.ના નેજા નીચે ભલે નાની હોય પરંતુ પિતાના ગાંધીવાદી વિચારો, સેવા-સંસ્કારો ચ.મો. વિદ્યાલયની સ્થાપના કરી; જેમાં ૭00 વિદ્યાર્થીઓ લાભ એમનામાં પાકો રંગ જમાવી ગયા હતા. બાળપણથી જ સેવાભાવ લઈ રહ્યા છે. તેના ટ્રસ્ટી તરીકે કામગીરી નિભાવી.
એમના અંતરમાં પથરાયો હતો. પોતાના ગામમાં પુસ્તકાલય, વઢવાણ સ્થિત વિકાસ વિદ્યાલય તથા સુરેન્દ્રનગર સ્થિત
રાત્રિપાઠશાળા વગેરે કાર્યોમાં તન-મનથી જોડાઈ જતા. પૂ. શ્રી અનાથ આશ્રમ આદિ સંસ્થાઓ સાથે તન, મન, ધનથી સંલગ્ન
ગુલાબચંદ મુનિને તેઓ આજે પણ નથી ભૂલી શક્યા. બર્મા રહીને રહ્યા. આજથી ૩૫ વર્ષ પૂર્વે સુરેન્દ્રનગરમાં શ્રી મહાસુખભાઈ
શાખાનું ફંડ એકઠું કરેલું. ગાંધીજીના સાત્ત્વિક જીવનની અસરથી દોશી લોકવિદ્યાલયની સ્થાપના કરી. શ્રી ઘનશ્યામભાઈ તથા
એટલા બધા પ્રભાવિત થયા કે ખાદીના વપરાશને જીવનમાં કાયમી રતુભાઈ અદાણીની પ્રેરણાથી વંડામાં પોતાનાં માતુશ્રીની યાદમાં
સ્થાન મળ્યું. મુંબઈ એકાદ વર્ષ રહી ખંતથી કામ કર્યું અને પ્રાથમિક શાળા બંધાવી. જેમાં ૮૦) બાળકો વિદ્યા પામી રહ્યા છે.
શેઠિયાઓના પ્રેમ, સંભાવ-સંપાદને એમને બ્રહ્મદેશ જવાની તક વંડા હાઈસ્કૂલના પ્રેરક લલ્લુભાઈ હતા. શ્રી જાદવજીભાઈએ
આપી. સમયના પ્રચલિત રિવાજોથી ૧૬ વર્ષે લગ્નગ્રંથિથી સાવરકુંડલામાં બે હરિજન છાત્રાવાસો, બંગલાવાડીમાં બે
જોડાયા. ધર્મપત્ની અમૃતબાઈ પણ એટલાંજ સંસ્કારી હતાં. આશ્રમશાળા વગેરે નિર્માણમાં નોંધપાત્ર ફાળો આપ્યો. હવે
ટોકરશીભાઈની અંતર-ભાવનાઓમાં સર્વરીતે સહાય બની તેણે જીવનની સંધ્યાએ ૫ વર્ષ પૂર્વે સવિચાર ફૂર્યો કે મુંબઈમાં જયાં
ભારતની આદર્શ નારી તરીકે જીવન ધન્ય બનાવવામાં પોતાની નિવાસ હતો એ મરીનડ્રાઈવ પરની ખૂબ મોકાની જગ્યા જે
ભાવનાઓ કેન્દ્રિત કરેલ. બીજા વિશ્વયુદ્ધના કારણે ઈ. સ. સમાજની છે. તે વેચી આવેલી રકમમાંથી સમાજલક્ષી કાર્યો કરવાં
૧૯૪૨ના જાન્યુઆરીમાં શ્રી ટોકરશીભાઈને બ્રહ્મદેશ છોડવું પડ્યું. અને નિવૃત્ત જીવન મુંબઈ છોડી વડોદરા કે વંડામાં ગાળવું. આવા
કલકત્તા થોડો સમય રહી ભારતના અન્ય શહેરોની મુલાકાત લઈ, સત્કાર્યોની સફળતા પાછળ માતાનાં પ્રેમ, પ્રેરણા ને ત્યાગ-સ્વાર્પણ
મુંબઈ આવતાં જૂના સંબંધો તાજા થયા. ત્યાંથી હૈદ્રાબાદ આવ્યા. તેમજ પ્રસન્નતાથી કપરા સંજોગોમાં સાથ આપનાર સહધર્મ
હૈદ્રાબાદ જેનું જુનું નામ ભાગ્યનગર હતું. એક પછી એક તકો ચારિણીનો સહકાર સમાયેલો છે. આજે તેઓ વડોદરા-વંડા તથા
સાંપડતી જ ગઈ. કારોબારમાં ભાગીદારીથી વ્યવસાય શરૂ કરી, સાવરકુંડલામાં યથાશક્તિ યોગદાન આપે છે. તેઓએ સ્વામીશ્રી
પોતાની આંતર શ્રેરણાથી ધીમેધીમે વ્યાપાર તેમ જ ઉદ્યોગમાં પણ સચ્ચિદાનંદના ત્રણ દળદાર પુસ્તકોનો એક સંપુટ એવા ૫૦૦
પ્રવેશી વિકાસ સાધતા ગયા. સેવાના અનેકવિધ ક્ષેત્રોમાં પણ રસ સંપુટોનું સસ્તાભાવે તેના વિચાર પ્રચારાર્થે વિતરણ કર્યું છે.
લઈ તન-મન-ધનને સાર્થક અને જીવનને ધન્ય બનાવવા લાગ્યા. પાદરા તાલુકાના પછાત એવા વણછરા ગામે લોકોને સ્વનિર્ભર તેમની બહુમુખી સેવાઓની ટૂંકી યાદીમાં સર્વોદય, બનાવવા સીવણકામ, બચત યોજના આદિ કામો કરે છે. ઉપરાંત ચક્ષુદાન પ્રવૃત્તિ, પ્રાકૃતિક ચિકીત્સાલય, મહાવીર હોસ્પિટલ, જૈન
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org
ww.
