________________
आनुपूर्वी
औपनिधिकी : परिभाषा... आनुपूर्वी-द्रव्यों की क्रम-व्यवस्था। पदार्थ-संरचना आनुपूर्वी और १०. भाव आनुपूर्वी । और उसके क्रम का सिद्धान्त ।
३. द्रव्यानुपूर्वी के प्रकार १. आनुपर्छ : परिभाषा और पर्याय
दव्वाण पूवी दुविहा पण्णत्ता, तं जहा-ओवणिहिया २. आनुपूर्वी के प्रकार
अणोवणिहिया य ।
(अनु १११)
द्रव्यानुपूर्वी के दो प्रकार प्रज्ञप्त हैं३. द्रव्यानुपूर्वी के प्रकार ० औपनिधिकी
१. औपनिधिकी-द्रव्य की क्रमव्यवस्था का बोध । • अनौपनिधिको
२. अनौपनिधिकी-द्रव्यों का नय के आधार पर
विस्तार से बोध । ४. औपनिधिकी : परिभाषा और प्रकार ५. आनुपूवी-अभनुपूर्वी बनाने की विधि
४. औपनिधिकी : परिभाषा और प्रकार ६. अनौपनिधिको: परिभाषा और प्रकार
अधिकृताध्ययनपूर्वानुपूर्व्यादिरचनाश्रयप्रस्तारोपयो७. नैगम-व्यवहार-नय-सम्मत अनौपनिधिको
गिनी औपनिधिकीत्युच्यते। (अनुहावृ पृ ३१) ८. अर्थपदप्ररूपणा
औपनिधिकी का अर्थ है --विवक्षित अध्ययनों की ९. भंगसमुत्कीर्तन
पूर्वानुपूर्वी आदि के क्रम से स्थापना करना। इससे १०. भंगोपदर्शन
विषयवस्तु का बोध सुगम हो जाता है। .. ११. समवतार
ओवणिहिया दव्वाणुपुव्वी तिविहा पण्णत्ता, तं
जहा--पुव्वाणुपुव्वी पच्छाणुपुव्वी अणाणुपुव्वी। १२. अनुगम
(अनु १४७) १३. संग्रहनय सम्मत अनौपनिधिको
औपनिधिकी द्रव्य आनुपूर्वी के तीन प्रकार हैं१४. क्षेत्रानुपूर्वी
पूर्वानुपूर्वी, पश्चानुपूर्वी और अनानुपूर्वी।। १५. कालानुपूर्वी
- प्रथमात्प्रभृति आनुपूर्वी अनुक्रमः परिपाटी पूर्वानु
पूर्वी । पाश्चात्यात्-चरमादारभ्य व्यत्ययेनैवानपर्वी १. आनुपूर्वी : परिभाषा और पर्याय
पश्चानुपूर्वी । न आनुपूर्वी अनानुपूर्वी यथोक्तप्रकारद्वयाति___ अनुपूर्वभावः आनुपूर्वी अनुक्रमोऽनुपरिपाटीति पर्यायाः
रिक्तरूपेत्यर्थः।
(अनुहावृ पृ ४१) न्यादिवस्तुसंहतिरिति भावः । (अनुहावृ पृ ३०)
१. पूर्वानुपूर्वी -अनुलोमक्रम -प्रथम से गणना प्रारम्भ ___ अनुपूर्वभाव, आनुपूर्वी, अनुक्रम और अनुपरिपाटी
करना। ये चारों शब्द एकार्थक है । आनुपूर्वी का अर्थ है-तीन,
२. पश्चानुपूर्वी प्रतिलोमक्रम-अन्तिम से गणना चार आदि प्रदेशों की संहति ।
प्रारम्भ करना। २. आनुपूर्वी के प्रकार
३. अनानुपूर्वी-अनुलोमक्रम और प्रतिलोमक्रम को ___ आणुपुत्वी दसविहा पण्णत्ता, तं जहा—नामाणुपुत्वी,
छोडकर कहीं से भी गणना प्रारम्भ करना। ठवणाणुपुब्वी दव्वाणुपुन्वी खेताणुपुव्वी कालाणुपुन्वी पुव्वाण पुवी-धम्मत्थिकाए अधम्मत्थिकाए उक्कित्तणाणुपुत्वी गणणाणुपुत्वी संठाणाणुपुन्वी आगासत्थिकाए जीवत्थिकाए पोग्गलत्थिकाए अद्धासमए । सामायारियाणुपुव्वी भावाणपुव्वी। (अनु १०१)
(अनु १४८) आनुपूर्वी के दस प्रकार प्रज्ञप्त हैं -१. नाम आनु- पूर्वानुपूर्वी-धर्मास्तिकाय, अधर्मास्तिकाय, पूर्वी, २. स्थापना आनुपूर्वी, ३. द्रव्य आनुपूर्वी, ४. क्षेत्र आकाशास्तिकाय, जीवास्तिकाय, पुद्गलास्तिकाय और आनुपूर्वी, ५. काल आनुपूर्वी, ६. उत्कीर्तन आनुपूर्वी, अध्वासमय । ७. गणना आनुपूर्वी, ८. संस्थान आनुपूर्वी, ९. सामाचारी पच्छाणुपुवी- अद्धासमए पोग्गलत्थिकाए जीव
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org