________________
ચૂલિકા પહેલી]
૩૬૫ બુદ્ધિ વિશદ–વિવેકી બને છે અને એથી ઉત્તમ કાર્યોને કરી તેનાં ફળ ભોગવવા તે સદ્ગતિમાં ઉપજે છે. માટે દુર્ગતિના દૂત સરખી આ દુષ્ટબુદ્ધિને અવકાશ નહિ આપતાં પૂર્વ પુરુષોના નિર્મળ ચારિત્રનું આલંબન લઈને બુદ્ધિને નિર્મળ અને વિવેકી બનાવવી, એ જ પુરુષને સાચે પુરુષાર્થ છે. આ પુરુષાર્થ, કર્મ વગેરે અન્ય કારણોને પણ અનુકૂળ બનાવી સર્વકાર્યોની સિદ્ધિ કરે છે. શારીરિક કે વાચિક સદ્દપ્રવૃત્તિ એ બાહ્ય પુરુષાર્થરૂપ છે અને સદ્બુદ્ધિદ્વારા માનસિક સવિચાર કે ઉત્તમ ભાવના ભાવવી, વગેરે અભ્યત્તર પુરુષાર્થ છે. શુભાશુભ કર્મબંધ મુખ્યતયા અભ્યત્તર પુરુષાર્થને આશ્રયીને થાય છે.] (૪૯૭) નિનુ મોમાસું પસક્સવેગના,
તારવટું સંગમ વડું : गई च गच्छे अणभि(हि)ज्झिअं दुहं;
बोही अ से नो सुलहा पुणो पुणो ।। चू० १-१४॥ ચારિત્રથી ભ્રષ્ટ થએલે અવિવેકી આત્મા પણ ક્ષેત્રના= પ્રગટ ચિત્તથી, અર્થાત્ આસક્તિપૂર્વક, મોનાર્ મુનિg (પાંચે ઈન્દ્રિયેના શબ્દાદિ) ભેગેને ભેળવીને વજું ઘણું તવિહેં-તેવા સંગમં=ખેતી આદિ છ કાયની વિરાધનારૂપ અસંયમને =કરીને સુહૃસ્વરૂપે દુષ્ટ-દુ:ખદાયી એવી અળદિડિશä=અનિષ્ટ શરું જ છે ગતિને પામે છે. અ=અને ત્યાં તે તેને વોહી જિનધની પ્રાપ્તિ પુળો કુળ = પુનઃ પુનઃ (જન્મ લેવા છતાં, અર્થાત્ ઘણા જમે થવા છતાં)નો મુઢા=સુલભ નથી.(દુર્લભ થાય છે.)(ચૂ૦૧-૧૪)
[ગુણ કે અવગુણને પક્ષ થવાથી આત્મામાં પડેલા તે તે પ્રકારના સંસ્કારે ઉત્તરોત્તર દઢ થતા જાય છે, તેને નાશ કરવા દો કાળ આકરા પ્રયત્ન કરવા પડે છે. ભગવાન શ્રી મહાવીરના આત્માએ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
