Agam 02 Ang 02 Sutrakrutangsutra Vol 1 Niryukti

Author(s): Bhadrabahuswami, Punyavijay
Publisher: Prakrit Granth Parishad

Page 181

१७०
णिज्जुत्ति-चुण्णिसमलंकियं
[ ८ वीरियज्मपर्ण ४२३: जधा कुम्मो सयंगाई सए देहे समाहरे। .. .. .
एवं पावहिं अप्पाणं अज्झप्पेण समाहरे ॥१६॥ ४२३. जधा कुम्मो सयंगाई० सिलोगो । मरणकाले च नित्यमेव यथा कूर्मः स्वान्यङ्गानि पश्च सए देहे समाहरे त्ति नाम प्रवेशयति, ततः शृगालादिभ्यः पिशिताशिभ्यः अभिगम्यो न भवति । एवं पावेहि अप्पाणं, पावाणि हिंसादीणि 5कसायादीणि च, मरणकाले चाऽऽहारोपकरणसेवणव्यापाराच्चाऽऽत्मानं संहृत्य निर्व्यापारः संलेखनां कुर्यात् । आत्मानमधिकृत्य यत् प्रवर्तते तद् अध्यात्मम, ध्यानं स्वाध्यायो वैराग्यं एकाग्रता इत्यादिनाऽध्यात्मेन पापात् समाहरे त्ति ॥ १६ ॥ तत्र त्रयाणां मरणानामन्यतमं व्यवस्यते । इह तु पाओवगमणमधिकृतम् , येनापदिश्यते४२४. 'संहरे हत्थ-पादे य कार्य सविंदियाणि य।
पावगं च परीणामं भासादोसं चै पावगं ॥१७॥ 10 ४२४. संहरे हत्थ-पादे य० सिलोगो। हस्त-पादप्रवीचारं संहृत्य निष्पन्दस्तिष्ठेत् । कायं च संहर उल्लङ्घनादिभ्यः । सर्वेन्द्रियाणि वा स्खे वे विषये संहर राग-द्वेषनिवृत्तिं कुरु । पावगं च परीणामं० वृत्तम् । णिदाणादि इहलोगासंसप्पयोगं च संहर इति वर्तते । भासादोसं च पावगं ति वाग्गुप्तिर्गृह्यते ॥ १७ ॥ एवं भत्तपरिणाए इंगिणीए वि अयतत्तं साहर, "जतं गच्छे जतं चिढे" [दशवै० अ० ४ प्रान्ते गा..] त्ति । दुर्लभं पण्डितमरणमासाद्य कर्मक्षयार्थ सदोपयुक्तेन भाव्यम् । तत्थ
णं जति कोयि राया वा रायामच्चो वा वंदेज वा पूयेज वा निमंतेज वा तत्र न रागः कार्य इति कृत्वा अपदिश्यते15
४२५. अणु माणं च मायं च तं परिणाय पंडिते।
सुतं मे इहमेगेसिं एवं वीरस्स वीरियं ॥१८॥ ४२५. अणु माणं च मायं च० [सिलोगो] । अधवा मरणकाले चामरणकाले च सर्वकालमेव अणु माणं च मायं च तं परिणाय पंडिते । अणुरिति स्तोकोऽपि मानो न कर्त्तव्यः. किम महान ? । अण किमु महती? इति । पूजा-सत्कार-कामभोगे कोइ पडिसेवेज, जधा पंडरजाए [दशाश्रु० अ० ८ नि० गा० ५७-५८ तञ्चौं च । आव० चूर्णी पत्र ५२२ । आव० हारि०वृत्तिः पत्र ३९३-२] । एवं च क्रोधभावमपि दुविधाए परिणाए ज्ञात्वा कषायविपाकं च तेभ्यो निवृत्तिं कुर्यादिति पण्डितः । पठ्यते च-"अतिमाणं च मायं च, तं परिणाय पंडिते" अतीव मानो यथा सुभोम्मादि, कोऽर्थः ? यद्यपि सरागस्य मानोदयः स्यात् तथापि उदयप्राप्तस्य विफलीकरणं कार्यम् । सुतं मे इहमेगेहिं(सिं) एवं वीरस्स वीरियं, श्रुतं मया तीर्थकरात् स्थविरेभ्यो वा इहेति इहलोके प्रवचने वा एकेषां न सर्वेषाम् , एतद् वीर्यवतो
वीरस्य पंडितवीरियं, यदुक्तं वीरस्स वीरतं इति । यथा वाऽस्यावसानमिति तद व्याख्यातम ॥१८॥ 28 स एवं मरणकाले अमरणकाले वा पण्डितवीर्यवान् महाव्रतेषूद्यतः स्यात् । तत्राहिंसा प्रथमम्
* ४२६. उड्डेमधे 'तिरियं दिसासु जे पाणा तस-थावरा।
सवत्थ विरतिं कुज्जा संति-णिवाणमाहितं ॥१९॥ ४२६. अस्य श्लोकस्य चर्चा उक्ता [ सूत्रगा० २४३] ॥ १९ ॥ किश्च
१पावाई मेधावी अज्झ खं १ खं २ पु १ पु २ घृ० दी०॥ २साहरे हत्थ-पादे य मणं स खं १ ख २ पु १ पु २ वृ० दी०॥ ३च तारिसं खं १ ख २ पु १ पु २ वृ० दी० ॥ ४ आयतर्द्व सुयादाय एवं वीरस्स वीरियं । सातागारवणिहुते उवसंते अणिहे चरे॥ इतिरूपः सूत्रश्लोकः खं १ वर्तते । अणु माणं च मायं च तं परिणाय पंडिए । आययटुं सुयादाय एवं वीरस्स वीरस्स वीरियं । सायागारवणिहुते उवसंतेऽणिहे चरे ॥ इतिरूपः पाठः खं २ पु १ पु २ वर्त्तत्ते । अणु माणं च मायं च तं परिण्णाय पंडिए । सातागारवणिहुए उवसंतेऽणिहे चरे॥ इतिरूपः सूत्रपाठः वृ० दी। अतिमाणं च मायं च तं परिण्णाय पंडिए । इति सुयं मे इहमेगेसिं एयं वीरस्स वीरियं । इति आयतटुं सुआदाय एवं वीरस्स वीरितं । इति च सूत्रपूर्वार्धस्य पाठभेदत्रयं वृत्तौ वृत्तिकृता निर्दिष्टं वर्तते । चूर्णौ त्वाद्य एक एव पाठमेदो निर्दिष्टोऽस्ति ॥ ५ नायं सूत्रश्लोकः सूत्रप्रतिषु दृश्यते । किञ्च चूर्णि-वृत्ति-दीपिकाकृद्भिस्य लोको निर्दिष्टोऽस्ति । अपि चायं श्लोकः तृतीयाध्ययनचतुर्थेद्देशके २४३ तमो वर्तते ॥ ६तिरियं वा जे दी। तिरिय दिसासु जे वृ०॥.
Jain Education Interational