Agam 02 Ang 02 Sutrakrutangsutra Vol 1 Niryukti

Author(s): Bhadrabahuswami, Punyavijay
Publisher: Prakrit Granth Parishad

Page 240

२२९
सुत्तगा० ५८०-८४]
सूयगडंगसुत्तं बिइयमंगं पढमो सुयक्खंधो। ५८२. ओसाणमिच्छे० वृत्तम् । ओसाणमित्यवसानं जीवितावसानमित्यर्थः, अथवा ओसाणमिति स्थानमेव गुरुपादमूले। उक्तं हि-"आसवपदमोसाणं मल्लिस्स मणोरमे चेव ।” [ ] मनुष्य इति यावन्मनुष्यत्वमस्य तावदिच्छति वसितुं अगिलाए समाधि मण्णमाणोऽनवबुद्धोऽवग्रहवत्, समाधिरुक्ता, तमाचार्यसकाशादिच्छति । अन्यत्रापि हि वसन् जो गुरुणिद्देशं वहति स गुरुकुलवासमेव वसति, अनिर्देशवर्ती तु सन्निकृष्टोऽपि दूरस्थ एव, लोकेऽपि सिद्धा प्रत्यक्ष-परोक्षासेवा । आह च-"काम - क्रोधावनिर्जित्य, किमारण्यं करिष्यसि ?"[
] कालगतेऽपि गुरौ । असहायेन गीतार्थेन चान्यत्र गन्तव्यम् । स्यात्-को दोषोऽनधिकरणायितस्य ? अणोसिते गंतकरे त्ति णच्चा, ण उषितः गुरुकुलेहिं अनुषितः न भवस्यान्तकरो भवति, वालुङ्कवैद्यदृष्टान्तः [बृहत्क० भाष्य गा० ३७६ पत्र १११], गुरुसमीपे तु स्खलितोऽपि पुनर्विशोध्यते । कया मेरयाऽऽवासे ? ओभासमाणे दवियस्स वित्तं, ओभासितं णाम राग-द्वेषरहितत्वात् तीर्थकर एव भगवान्, 'ज्ञानधना हि साधवः' इति कृत्वा वित्तं ज्ञानमेव, ज्ञान-दर्शन-चारित्राणि वा । अथवा तं दविगवित्तं प्रकाशयति-बादी वा धम्मकथी वा विसुद्धचरित्रो वा तपस्वी वा । तद् यावदाचार्यसमीपे विद्यते ताण ण णिक्कसे बहिता, 10 असावपि तावद् वशको गुरुमुपजीवति, आचार्यवज्रवद् गुर्वनुज्ञातो णिकसे, मज्जातातो वा बहिता ण णिकसे, विषयकषायाभ्यां वा हीरमाणमात्मानं अवभासते अनुशासतीत्यर्थः, मा एवं कुरु यावदित्यर्थः । निवार्यमाणं चात्मानमिच्छति गुर्वादिभिः, आशुप्रज्ञ इति क्षिप्रप्रज्ञः क्षण-लव-मुहूर्तप्रतिबुद्ध्यमानता ॥ ४ ॥ तथा "किं मे कडं किं व मे किच्च सेसं०"
] प्रमादं च गत्वा आशु प्रतिनिवर्त्तते किल, सप्रमादं वा तत्र विषय-प्रमादनिवृत्तये इत्यपदिश्यते५८३. सद्दाइ सोचा अदु भेरवाइ, अणासए तेसु परिवएज्जा।
15 णिदं च भिक्खू ण पमादेएजा, कहं हं वा वितिगिच्छतिण्णे ॥५॥ ५८३. सद्दाइ सोच्चा अदु भेरवाइ० वृत्तम् । तद्यथा-वन्दन-स्तुत्याशीर्वाद-निमन्त्रणादीन् तथोपसेवनादीनि, येन आदिग्रहणं करोति तेन ज्ञायते यथैतानि स्तुत्यादीनि शब्दजातानीह सन्तीति । भयं कुर्वन्तीति भैरवाणि, तद्यथा-खर-फरुसणिगुर-भैरवादीनि सदाणि सोचा, वाक्यशेषादभैरवाणि, वाक्यशेषादिति न ज्ञाप्यते, वाशब्दादभैरवान् , अथवा अभैरवाणि । अनाश्रयो नाम अनाश्रवः तेषु भवेत् , अथवा आश्रय इति स्थानम् , न राग-द्वेषाश्रय इत्यर्थः । अनुभूतेषु वा । एवं जाव 20 फरुसाणि फुसित्ता अदु मेरवाणि, अपि चोलपट्टए कप्पेसु वा सण्हेसु रागो ण कायव्यो, खर-फरुस-मइलेसु दोसो, जइ पंचहिं हता सह-फरिस-रस-रूव-गंधेहिं एते इन्द्रियप्रमाददोषा इहैव । निद्राप्रमादनिवृत्तये तु णिदं च भिक्खू ण पमादएज्जा, दिवसतो ण णिहायति, रतिं पिदोहि जामे जिणकप्पी, एकान्तं पि तणुणिदो सरीरधारणार्थं स्वपिति, निद्रा हि परमं विश्रामणम् । चशब्दात् कषाय-विकथा-मद्यप्रमादा अपि गृह्यन्ते । कथं कथमिति, किमहं पव्वजं ण णित्थरेज ? समाधिमरणं ण लभेज ?, अधवा कथं कथमिति सम्यगनुचीर्णस्यास्य किं फलमस्ति नास्ति ? इत्येवं वितिगिच्छां तरेज, न कुर्या- 25 दित्यर्थः, धर्मकथां वा कथयन् वितिगिंछामप्पणा तरेज, "तमेव सच्चं निस्संकं जं जिणेहिं पवेदितं ।” [आया० श्रु० १०५ उ०५ सू० ३ | अण्णेसिं च तधा कहेज जधा वितिगिंछा ण भवति ॥ ५॥ उत्तरशिक्षाधिकारेऽनुवर्तमानो
५८४. जे ठाणए या सयणा-ऽऽसणे या, परक्कमे यावि सुसाहुजुत्ते।
समितीसु गुत्तीसु अ आयपण्णे, वियागरेति य पुढो वदेज्जा ॥ ६॥ ५८४. जे ठाणए या सयणा-ऽऽसणे या० वृत्तम् । स्थानेन साधुर्भवति पडिलेहित्ता पमज्जित्ता, जधा ठाणसत्ति-30 कए [आचा० श्रु० २ चू० २-१] । सयणे सुवंतो साधू साधुरेव भवति, सजग्गरो सुवति जधा ओहणिज्जुत्तीए । आसणे
१ पञ्चम-षष्ठसूत्रवृत्ते मूलसूत्रादर्शेषु वृत्ति-दीपिकयोश्च व्यत्यासेन वर्तेते ॥ २ सहाणि सोच्चा अदु मेरवाणि, अणासवे खं १ खं २ पु १ पु २ . दी० ॥ ३°द कुज्जा खं २ पु १ पु २० दी० ॥ ४ कहंची विपु १ पु २॥ ५पी विइगिछतिण्णे खं १ खं २ ३० दी० ॥ ६ तानिह चूसप्र०॥ ७°णओ या खं १ खं २ पु १ पु २ वृ० दी०॥ ८आसुपण्णे खं २ पु१ पु२॥ ९ गरेंते य ख १ ख २ पु१पु २ वृ० दी०॥
Jain Education Intemational