Agam 02 Ang 02 Sutrakrutangsutra Vol 1 Niryukti

Author(s): Bhadrabahuswami, Punyavijay
Publisher: Prakrit Granth Parishad

Page 213

२०२
णिज्जुत्ति-चुण्णि समलंकियं
[११ मग्गज्झयणं
शिखी च जलचरा एव, एते हि न तृणाहाराः केवलोदकाहारा वा, ते नित्यकालमेव मच्छेसणं झियायंति, निश्चलास्तिष्ठन्ति जलमज्झे उदगमक्खोभेन्ता, मा भून्मत्स्यादयो नयन्ति उत्तसिष्यन्ति वा ।। २७ ।।
५२३. एवं तु समणा ऐगे मिच्छद्दिट्ठी अणारिया ।
विसएसणं झियायन्ति कंका वा कलसाघमा ॥ २८ ॥
५२३. एवं तु समणा एगे० सिलोगो । एवं पि नाम श्रमणा वयं इति ब्रुवन्तः एके न सर्वे पचनादिषु आरम्भेषु अशुभाध्यवसाने च वर्त्तमाना मिथ्यादृष्टयः चरित्तणाअरिया आहार- परमपूजा - सत्काराँश्च ध्यायन्ति, सन्मार्गाजानकाः • कुमार्गाश्रिताः मोक्षमिच्छन्तोऽपि संसारसागर एव निमज्जते ॥ २८ ॥ दृष्टान्तः-
५२४. जैधा आसाविणी णावं जातिअंधो दुरूहिया ।
ईच्छेज्जा पारमागन्तुं अंतरा य विसीदति ॥ २९ ॥
५२४. जधा आसाविणी णावं० सिलोगो । आस्रवतीति आस्राविनी सदाश्रवा शतच्छिद्रा । नयति नीयते वा नौः । जातित एव अन्धो जात्यन्धः पूर्वा-पर-दक्षिणोत्तराणां दिशां मार्गाणां गत- गन्तव्यस्यानभिज्ञः एतावद् गतं एतावद् गन्तव्यम् । इच्छेज्जा पारमागन्तुं अन्तरा एव नदीमुखे पर्वते वा प्रतिहतभग्ने निमग्ने वा पोते अंतरा इति अप्राप्त एव पारं विसीदति ।। २९ ।। एष दृष्टान्तः । अयमर्थोपनयः
5
15
५२५. एवं तु समणा एगे मिच्छद्दिट्ठी अणारिया ।
सोतं कणिमावण्णा आगंतारो महन्भयं ॥ ३० ॥
५२५. एवं तु समणा एगे० सिलोगो । एगे ण सव्वे, अण्णाण-मिच्छत्ततमपडल - मोह जालपडिच्छन्ना । अणारिया णाम अणारियचरित्ता । सोतं कसिणमावण्णा, श्रवतीति श्रोतः, आस्राविनीनौस्थानीयं कुचरितश्रोतमास्थाय कसिणमिति सम्पूर्ण आश्रवद्वारम् तं तु मिथ्यादर्शनसह गतौ हि राग-द्वेषौ सम्पूर्णकर्मस्रोतो भवति, तदभावे तु शेषा आश्रवा यद्यपि भवन्ति तथापि न सर्वा उत्तरप्रकृतयो बध्यन्ते, न चासम्पूर्णाः । यस्मादुक्तम्- “सम्मद्दिट्ठी जीवो." [ वंदित्तु० गा० ३५ ] । 20 अथवा कसिणद्रव्यश्रोतः प्रावृषि वर्षासु वा नदीपूरः, एवं मिच्छत्तसहगता जोगा कसाया वा संपुण्णभावसोतं भवति । त• एवं सोतमावण्णा आगंतारो महब्भयं महब्भयमिति संसार एव जाति-जरा-मरणबहुलो । तं जधा - गन्भतो गब्भं जम्मतो जम्मं मारयो मारं दुक्खतो दुक्खं, एवं भवसहस्साई पर्यटन्ति बहून्यपि ॥ ३० ॥
एत्थं चैव पसत्थभावमग्गे वणिज्जमाणे पुव्वं वृत्तं - "जं किंचि अभिसंकिजा सव्वसो तं ण भोत्तए" [ सूत्रं ५१० ] एस उस्सग्गमग्गो इत्यादि अतिप्रसक्तं लक्षणं निवार्यते, सर्वस्योत्सर्गस्यापवादः, यथा चोत्सर्गः काश्यपेन प्रणीतः [तथाऽपवादः ] 25 इत्यतोऽपवादसूत्रं प्रारभ्यते । प्रत्ययश्च शिष्याणां भविष्यति - यथाऽस्त्यपवादोऽपीति, तेन तमाचरन्तो नामाऽऽचारवन्तमात्मानं मंस्यते । तच्च शास्त्रमेव न भवति यत्रोत्सर्गा ऽपवादौ न स्तः, तेनापदिश्यते—
५२६. ईमं च धम्ममादाय कासवेण पवेदितं ।
कुज्जा भिक्खू गिलाणस्स अगिलाए समाहिए ॥ ३१ ॥
१ 'दयो मयन्ति पु० ॥ २ वेगे पु १ ॥ ३ 'सतेस खं २ पु १ ॥ ४ अष्टाविंश- एकोनत्रिंशसूत्रश्लोकयोरन्तराले—
सुद्धं मग्गं विरात्ता इहमेगे उ दुम्मती । उम्मग्गगता दुक्खं घंतमेसंति तं तथा ॥
इत्ययं सूत्रश्लोकः प्राचीना-ऽर्वाचीनतालपत्र- कद्गलोपरिलिखितसूत्रप्रतिषु वर्तते, वृत्ति-दीपिका कृयामप्ययं सूत्रश्लोको व्याख्यातोऽस्ति, किन्तु चूर्णिकृता भगवता व्याख्यातो नास्ति । घातमे संति तं तहा पू १ ॥ ५° विर्णि णावं जातिअंधे खं १ खं २५ १५२ ॥ ६ इच्छती खं १ खं २ वृ० दी ० ॥ ७ °सीयती खं १ खं २ पु १ । सीयई पु २ ॥ ८ " सम्मद्दिट्ठी जीवो जइ वि हु पावं समायरे किंचि । अप्पो सि होइ बंधो जेण ण णिधसं कुणइ ॥” इति पूर्णा गाथा ॥ ९ प्राचीना-र्वाचीनेषु सूत्रादर्शेषु वृत्ति-दीपिकयोश्च व्याख्याने एकत्रिंश-द्वात्रिंशसूत्रश्लोकयुगलस्थाने—
इमं च धम्ममादाय कासवेण पवेदितं । तरे सोयं महाघोरं अत्तत्तार परिव्वर ॥
इतिरूप एक एव सूत्रश्लोकस्तव्याख्या च दृश्यते, तथा वृत्ति-दीपिकयोः कुज्जा भिक्खू गिलाणस्स अगिलाएं समाहिप इत्युत्तरार्धस्य पाठभेदो निर्दिष्टो वर्तते ॥
For Private Personal Use Only