Agam 02 Ang 02 Sutrakrutangsutra Vol 1 Niryukti

Author(s): Bhadrabahuswami, Punyavijay
Publisher: Prakrit Granth Parishad

Page 225

.
.
२१४ णिजुत्ति-चुण्णिसमलंकियं
[१२ समोसरणज्झयणं ५४६. जे रक्खसा जे जमलोइया वा, जे आसुरा गंधवा य काया।
___ आगासंगामी य पुढोसिता , पुणो पुणो विप्परिासमेंति ॥ १३ ॥ ५४६. जे रक्खसा जे जमलोइया वा० वृत्तम् । केषाश्चिद् भवनपत्यादिदेवाः शाश्वताः तेण रक्खसगहणम् । अथवा व्यन्तरा गृहीता राक्षसग्रहणात् । जमलोइयग्रहणाद् वैमानिकाः सूचिताः, जेणं जमदेवकाइया तिविधा नेममः ( ? ), सर्वे ते जमस्स महारायस्स आणा-उववात-वयणणिइसे चिति । असुरग्रहणेन भवनवासिनः सूचिताः । गान्धर्वा व्यन्तरा एव । ज्योतिष्का दृश्यन्त एव । सेसा आगासगामी य पुढोसिता य, देव-पक्खि-वातादयः आगासगामी, पृथिव्यम्बु-वनस्पतयः द्वि-त्रि-चतुरिन्द्रियाः पञ्चेन्द्रियाश्च स्थलचरा जलचराश्च एते पुढोसिता । पुनः पुनः विपर्यासमेंति, विपर्यासो नाम जन्म-मृत्यू, सर्व एव वा संसारे विपर्यासः, जेणं "पुढविकायमतियतो उक्कोसं जीवो तु संवसे" ॥ [ उत्तरा० अ० १० गा० ५] ॥ १३ ॥ 10
५४७. जमाहु ओहं सलिलं अपारगं, जाणाहि णं भवग्गहणं दुमोक्खं ।
____जंसी विसण्णा विसयंगणादी, दुहतो वि लोकं अणुसंचरंति ॥ १४ ॥ __ ५४७. जमाहु ओहं सलिलं अपारगं० वृत्तम् । यं इत्यनिर्दिष्टस्य निर्देशः । आह भगवानेव, द्रव्यौघः स्वयम्भुरमणः, स एवौधः सलिलः, ओघसलिलेन तुल्यं ओघसलिलम् । नास्य पारं जलचराः स्थलचरा वा शक्नुवन्ति गन्तुं णऽण्णत्थ
देवेण महड्डिएण इत्यतः अपारगः । जाणाहि णं जधा जिनैरपदिष्टः आगमप्रामाण्यात् प्रत्यक्षतश्च उपलभ्यते मनुष्यादिसं15 सारः । चतुविधं भवग्गहणं, भवग्गहणं कडिल्यमित्यर्थः, चतुरासीतिजोणिपमुहसयसहस्सगहणो, जत्थ अणोरपारे पविट्ठो सव्वद्धाए वि ण मुञ्चति मिच्छादिट्ठी लोको लोकायत-सुण्णवादिगादिलौकिक इत्यादि । दोक्षेति मिच्छत्त-सातगुरुत्वेन च ण तरंति अणुपालेत्तए जे वि अस्थिवादिणो, किमंग पुण नास्तिकाः ?, जधा ताणि चत्तारि तावससहस्साणि सातागुरुवत्तणेण छक्कायवधगाई जाताई [आव० मूलभाष्यगा० ३१ पत्र १४३ ] । जंसी विसण्णा विसयंगणादी, यत्र संसारे यत्र वा
सावधे धर्मेऽसमाधौ कुमार्गे वा असत्समवसरणेषु, पंचसु वा विसएसु विसन्नाः, सुगरीयान् स्पर्शः, तेष्वप्यङ्गनाः, तासु 20 हि पञ्च विषया विद्यन्ते, तद्यथा--"पुप्फफलाणं च रसं०" [
] इत्यतः अङ्गनाग्रहणम् । दुहतो वित्ति द्विविधेनापि प्रमादेन लोकं अणुसंचरंति । तं जधा-लिंग-वेस-पज्जाए अविरतीए य, अथवा आरम्भ-परिग्रहाभ्यां राग-द्वेषाभ्यां वा अन्न-पानाभ्यां वा स-स्थावरलोगं वा इमं लोगं परलोगं वा ॥ १४ ॥ त एव मिथ्यात्वादिभिर्दोषैरभिभूताः असत्समवसरणावस्थिताः५४८. ण कम्मुणा कम्म खवेंति बाला, अकम्मुणा कम्म खति धीरा।
मेधाविणो लोभ-मयावतीता, संतोसिणो णो पकरिं ति पावं १५॥ ५४८. ण कम्मुणा कम्म खति बाला० वृत्तम् । न इति प्रतिषेधे । मिथ्यात्वादिषु कर्मबन्धहेतुषु वर्तमानाः न कर्माणि क्षपयन्ति बालाः कुतीर्थ्याः, यस्यैव हि ते भीतास्तमेवान्विषन्ति, कर्मभीताः कर्माण्येव वर्द्धयन्ति, न निदानमेव रोगस्य चिकित्सा, यथा कश्चिन्मूढधीर्निदानैरेव रोगचिकित्सां करोति स हि तस्य वृद्धिमाप्नोति । अकर्मणा तु आश्रवनिरोधेन कर्माणि क्षपयन्ति धीराः विधिक्रियाभिरिवाऽऽमयान् वैद्याः । मेधाविणो लोभ-मयं(यौ) मेराधाविणो मेधाविणो, लोभम
१°साया जमलोइयाया, जे या सुरा खं १ पु २ वृ० दी । "ये केचन व्यन्तरमेदा राक्षसात्मानः, तद्ब्रहणाच सर्वेऽपि व्यन्तरा गृह्यन्ते, तथा 'यमलौकिकात्मानः' अम्बाऽम्बादयः, तदुपलक्षणात् सर्वे भवनपतयः । तथा ये च 'सुराः' सौधर्मादिवैमानिकाः । चशब्दाद् ज्योतिष्काः सूर्यादयः।” इति वृत्तिकारव्याख्यानम् ॥ २ सिकामी खं २ पु १॥ ३ जे खं २ वृ० दी । ते पु १॥ ४ यासुवेति खं१खं २ पु १ पु२ वृ० दी०॥ ५न विग्नः सं० । न विग्जः वा. मो०॥ ६“पृथिव्याश्रिताः' पृथिव्यप-तेजो-वनस्पति-द्वि-त्रि-चतु:पञ्चेन्द्रियाः" इति वृत्तौ ॥ ७°णाहिं खं १ खं २ पु १ पु २ वृ० दी० ॥ ८ एते त एव तापसा ये भगवता श्रीऋषभदेवेन साकं प्रव्रजिता इति ॥ ९वीरा खं १ पु २ वृ० दी०॥ १० लोभ-भयादतीता खं १ वृपा० ॥
25
Jain Education Intemational