Agam 02 Ang 02 Sutrakrutangsutra Vol 1 Niryukti

Author(s): Bhadrabahuswami, Punyavijay
Publisher: Prakrit Granth Parishad

Page 224

सुत्तगा०५४२-४५] सूयगडंगसुतं बिइयमंगं पढमो सुयक्खंधो।
२१३ ज्ञानस्य ज्ञानिनां चैव निन्दा-प्रद्वेष-मत्सरैः । उपघातैश्च विघ्नैश्च ज्ञाननं कर्म बध्यते ॥१॥
[
]॥१०॥ स्याद् बुद्धिः-केनैतानि समोसरणानि प्रणीतानि-जं च हेट्ठा वुत्तं जं च उवरिं भणिहित्ति ?, उच्यते-अणिरुद्धपण्णा तित्थगरा
५४४. ते ऐयमक्खंते समेच लोगं, तंधागता समणा माहणा य ।
सयंकडं णऽण्णकडं च दुक्खं, आहंसु विजा-चरणं पमोक्खं ॥११॥ ५४४. ते एयमक्खंते समेच्च लोगं० वृत्तम् । ते इति तीर्थकराः, एतदिति यदतिक्रान्तं क्रान्तव्यं च परसमयसिद्धपरूवणाओ अ । एवमन्येऽप्याख्यातवन्तः आख्यास्यन्ति च, सम्यग् इत्वा समेच ज्ञात्वेत्यर्थः, तधागता समणा माहणा य, तथागत इति तीर्थकरत्वं केवलज्ञानं च गताः । पठ्यते च-तधा तधा समणा माहणा य, तधा तथेति यथा यथा समाधिमार्गव्यवस्थिताः तथा तथाऽऽख्यान्ति त्रैकाल्यात्, जे अभिग्गहियमिच्छादिट्ठी जे अ अणभिम्गहियमिच्छादिट्ठी तेसिं 10 सव्वेसिं दर्शनमाख्यान्ति । समणा माहणा यत्ति एगहुँ । पञ्चक्खणाणिणो परोक्खणाणिणो वा आगमप्रामाण्यात् किमाख्यान्ति ? अस्थि माता अत्थि पिता जाव सुचिण्णा कम्मा सुचिण्णफला भवंति, एवं क्रियावादित्वं ख्याप्यते । किञ्चसयंकडं णऽण्णकडं च दुक्खं, सयंकडं णाम स्वयं कृतं सयंकडं, सव्वमेव हि कर्म दुक्खं, प्रतीकारात् पुण्यमपि दुक्खं । उक्तं हि-"तो सव्वकालदुक्खो "। चरणं पमोक्खं, विजया चरणेण पमोक्खो भवति, न तु यथा संख्या ज्ञानेनैवैकेन, अज्ञानिकाश्च शीलेनैवैकेन । उक्तं हि-15
क्रियां च सज्ज्ञानवियोगनिष्फलां, क्रियाविहीनां च निबोधसम्पदम् । निरस्यता क्लेशसमूहशान्तये, त्वया शिवायाऽऽलिखितेव पद्धतिः ॥ १॥
[सिद्ध द्वा० ५ का० २९] ॥११॥ ५४५. ते चक्खु लोगैस्सिध णायगा उ, मग्गाऽणुसासंति हितं पजाणं ।।
तथा तथा सासतमाह लोगो, जंसी पया माणव! संपगाढा ॥ १२॥ ५४५. ते चक्खु लोगस्सिध णायगा उ० वृत्तम् । चक्षुर्भूता लोकस्य, प्रदीपभूता इत्यर्थः । देशका नायकाः पगढगाः । मग्गं णाणाति हितं सुहं प्रजानाम् [अणुसासंति उवदिसंति ] । तुः विसेसणे, सन्मार्गगुणांश्च दर्शयन्ति कुमार्गदोषांश्च । अथवा तुः विशेषणे, अहितमार्गनिवृत्तिं च । प्रजायन्तीति प्रजाः । तथा तथा सासतमाहु लोगो, तथा तथेति येन येन प्रकारेण शाश्वतो लोको भवति पश्चास्तिकायात्मकः, अथवा यथाऽस्याऽऽत्मनः अव्यवच्छिन्नकर्मसन्ततिर्भवति यथाप्रकाराच्च तथा तथा सासतमाहु लोगो, तधा "चउहिं ठाणेहिं जीवा णेरइयाउयत्ताए कम्मं पकरेंति०” [ स्थानां० स्था० 25 ४ उ० ४ सू० ३७३ पत्र २८५ ] तत्र तावत् संसारो नोच्छिद्यते यावन्मिथ्यादर्शनम्, तत्र तीर्थकरा-ऽऽहारकवर्जाः सर्व एव कर्मबन्धाः सम्भाव्यन्ते, उपलक्षणत्वादस्यान्यदपि यदत्र सम्भवति तद् द्रष्टव्यम्, एवं राग-द्वेषावपि संसारकरौ इति कृत्वा तधा तधा वट्टति संसारमाहुः । अहवा तधा तध त्ति जस्स जारिसी सत्ता तथा तस्स उवचयो होति । अहवा मिच्छत्त-अविरति-अण्णाणाणि जधा जधा तथा तथा संसारः । अथवा पाणवधादी जधा जधा तधा तधा, अहवा कसा[या दयो जहा तहा, काय-वाङ्-मनोयोगा जधा जधा तधा तथा संसारो, सर्वत्र मात्रापरिमाणं वक्तव्यम् । जंसी पया 30 यस्मिन्निति यत्र, प्रजायन्ते इति प्रजाः, सर्व एव सत्त्वा मानवा इत्यपदिश्यन्ते, मानवानां प्रजा माणवप्रजा । अथवा माणव ! इति हे मानवाः !। संप्रसृताः संप्रगाढा, ओगाढा विगाढा सम्प्रगाढा इत्यर्थः । एवं आश्रवलोकं कथयन्ति, आश्रवलोकानुरूपमेव च लोकं विशन्ति ॥ १२ ॥
१ एवमक्खेति स खं १ खं २ पु १ पु २ वृ० दी० ॥ २ तथा तधा समणा खं १ खं २ पु १ पु २ वृ० दी. चूपा० ॥ ३ च विबोधसम्पदम् द्वात्रिं०॥ ४ लोगसिह खं २ पु १ पु २ वृ० दी० ॥ ५णातगा तु, मग्गाऽणुभासंति हितं पताणं खं १॥ ६ मायकाः चूसप्र०॥