Agam 02 Ang 02 Sutrakrutangsutra Vol 1 Niryukti

Author(s): Bhadrabahuswami, Punyavijay
Publisher: Prakrit Granth Parishad

Page 220

सुत्तगा०५३५-३७] सूयगडंगसुत्तं बिइयमंगं पढमो सुयक्खंधो। .
२०९ ५३७. अणोपसंखा इति ते उदाहु, अढेस ओभासति अम्ह ऐवं ।
लवासकी य अणागतेहिं, णो किरियमाहंसु अकिरियआता ॥४॥ ५३७. अणोपसंखा इति ते उदाहु० वृत्तम् । संखा इति णाणं, संखाए समीवे उपसंखा, ण उपसंखा अणोपसंखा, अज्ञाना इत्यर्थः, अनोपसंख्यया त एवमाहुः । उदाहरंति स्म उदाहुः। अढेस ओभासति, अर्थो नाम सत्यवचनार्थः, ओभासति उज्जोवेति प्रभासति, एवं चेतसि नः प्रकाशयतीत्यर्थः, एवं च समीक्ष्यमाणं सत्यवचनं स्यात्, अन्यथा तु तथा । नान्यथा च भवति । अथवा "अढेस नो भासति" त्ति, अर्थो नाम धर्मार्थः एवं चेतसि नः प्रभासति, एवं च प्रकाशयति, एवं च दृश्यते युज्यमानः, आर्हद्धर्मेण किलावभासते, " तु सेसेहिं अण्णाणिय-किरियवादीहिं घडते । कहं ?, जेणं ते जात्यादिराग-द्वेषाभिभूता तेण तुल्लोऽवभासति । भणिता वेणइया । इदाणिं अकिरियवादीदरिसणं-लवावसकीय अणागतेहिं, लवमिति कर्म, वयं हि लवात्-कर्मबन्धात् अवसक्कामो फिट्टामो अवसराम इत्यर्थः, संववहारबंधेणावि ण बज्झामो, किं पुण णिच्छयतो?। उपचारमात्रं तु तद्यथा
बद्धा मुक्ताश्च कथ्यन्ते मुष्टिप्रन्थिकपोतकाः । न चान्ये द्रव्यतः सन्ति मुष्टिप्रन्थिकपोतकाः ॥ १॥
10
ते हि वातूलिकाः शाक्यादयः आत्मानमेव नेच्छन्ति, किं पुनस्तद्वन्धम् ? इति । अणागते त्ति कालग्रहणाद् अनागतेऽपि काले न बध्यन्ते । चग्रहणाञ्चातिक्रान्त-वर्तमानयोः । अथवा अवसकि त्ति क्षण-लव-मुहूर्त्त-अहोरात्र-पक्ष-मासवयन-संवत्सरादिलक्षणे काले सर्वत्र कर्मबन्धादवशक्नुमः । लवः कालः, वर्तमानादवसक्कामो, एवमनागतादपि एतद्दर्शनः 15 मिच्छत्तकिरियमाहंसु आख्यातवन्तः । के ते ? अकिरियओ आता जेसिं ते इमे अकिरियाता, ते नापि कारकमिच्छन्ति नापि करणानि । येषामपि करणानि कर्तृणि आत्मा कर्ता तेऽपि अक्रियावादिनः । उक्तं हि
कः कण्टकानां प्रकरोति तैक्ष्ण्यं ?, विचित्रभावं मृगपक्षिणां वा ? । स्वभावतः सर्वमिदं प्रवृत्तं, न कामचारः स्ववशो हि लोकः ॥ १ ॥ [
20 तेषामुत्तरम्गन्ता च नास्ति कश्चिद् गतयः षड् बुद्धशासनप्रोक्ताः । गम्यत इति च गतिः स्यात् श्रुतिः कथं शोभना बह्वी ? ॥ १ ॥
क्रिया कर्मफलं न चास्ति, असति कारके कुतः कर्म ? कथं च षड् गतयः ? अन्तराभावो वा ? यथाऽस्माकं "विग्रहगतौ कर्मयोगः" [तत्त्वार्थ० अ० २ सू० २६] एवं तेषामपि अन्तराभावः, एवं ते पुट्ठा वा अपुट्ठा वा सम्मिस्सभावं ब्रुवते 25 अवन्ध्यानि च कर्माणि पण्णवेंति । एवं जातकशतान्यपदिशन्ति बुद्धस्य तानि शून्यत्वे न युज्यन्ते । तथा
माता-पितरौ हत्वा बुद्धशरीरे च रुधिरमुत्पाद्य । अर्हद्युधं च कृत्वा स्तूपं भित्त्वा च पश्चैते ॥ १ ॥ आवीचिं नरकं यान्ति
एतच्च न युज्यते, जाति-जरा-मरणानि च न स्युः, उत्तमा-ऽधम-मध्यमत्वं न स्यात्, मनुष्य-तिर्यग्योनीनां स्वयमेव कर्मविपाको जीवस्य कर्तृत्वं कर्मबन्धं च कथयति । चौरादीनां च कर्मणामिहैव विपाकं दृष्ट्वा सामान्यतोदृष्टेनानुमानेनानुमीयते 30 कृतं कर्ताऽयमात्मा, येनास्य गर्भगतस्यैव व्याधयः प्रादुर्भवन्ति मृत्युश्च ॥ ४ ॥
१ ख १॥ २ अट्रेस ओभासति वृ० दी । अट्रेस नो भासति चूपा०॥ ३ तेवं खं २ । तेवा पु१॥ ४ वसंकीय खं १ खं २ पु १ पु २ वृ० दी०॥ ५°यवादी खं २ पु १ पु२॥ ६ अद्विधं वृत्तौ।
सूय० सु०२७