Agam 02 Ang 02 Sutrakrutangsutra Vol 1 Niryukti

Author(s): Bhadrabahuswami, Punyavijay
Publisher: Prakrit Granth Parishad

Page 208

१९७
१०४]
सुत्तगा०४९९-५०४]
सूयगडंगसुत्तं बिइयमंगं पढमो सुयक्खंधो। ५०४. सव्वाहि अणुजुत्तीहिं मतिमं पडिलेहिया ।
सव्वे अकंतदुक्खा य अतो सव्वे अहिंसका ॥९॥ ५०४, सव्वाहिं अणुजुत्तीहिं० सिलोगो । अनुरूपा युक्तिः अनुयुक्तिः । जधापुढवीए णिक्खेवो परूवणा लक्खणं परीमाणं । उवभोए सत्थे वेदणा य चवणा ( वधणा ) णियत्ती य ॥ १ ॥
[ आचा० नि० गा० ६८] छ किञ्च अडरवद् जीवत्वं पार्थिवानाम् , विद्रुम-लवणोपलादयश्च स्वाश्रयावस्थाः सचेतनाः, कुतः ?, समानजातीयाङ्करसद्भावात् , अर्शोविकाराङ्कुरवत् । भूमिक्खयसाभावियसंभवतो दहुरो व्व जलमुत्तं । अधवा मच्छो व्व सभाववोमसंभूतपातातो ॥ १ ॥
[विशेषा० गा० १७५७ ] सात्मकं तोयं भौमम् , कुतः ?, समानजातीयस्वभावसम्भवात् , दर्दुरवत् ; अथवा अन्तरीक्षम् , अभ्रादिविकारस्वभाव-10
मत्स्यवत् । ग्रहणकवाक्यम्-इन्धनसंयोगात् तेजसां तेजः सात्मकम्, आहारोपादानात् तद्वद्धिविशेषोपलब्धेः तद्विकारदर्शनाच्च, पुरुषवत् । ग्रह्णकवाक्यम्-गतिमत्त्वाद् वायुर्जीवः, प्रयत्नगतेः, यस्मादयं सविक्रम इव पुमान् तीव्र-मन्द-मध्यान् गतिविशेषान् स्खेन महिना यतीति, वेगवत्त्वाच्च वृक्षादीनुन्मूलयति इत्यतो गतिमत्त्वाद् वायु वः । सात्मकाः वनस्पतयः, जन्म-जरा-जीवण-मरणसद्भावात् , स्त्रीवत् । आह-नन्वयमनैकान्तिकः, जाताख्याः (द्याः) विपक्षेऽपि दर्शनात् , तद्यथा-जातं दधि, जीणं वासः, सञ्जीवितं विषम् , मृतं कुसुम्भकमित्यादि, उच्यते, न, वनस्पतौ समस्तलिङ्गोपलब्धेः, दध्यादावसमस्तदर्शनादुपचारतः जातमिति (जातादीनि)। इतश्च सात्मका वनस्पतयः, क्षतसंरोहणाद् आहारोपा-15 दानाद् दौहृदसद्भावाद् [आमयसद्भावाद् ] रोगचिकित्सासद्भावात् । दौहृदादौ सम्भवतः कुष्माण्ड्यादीनां 'विशेषपक्षः' विशेषश्चासौ पक्षश्च विशेषपक्षः कर्त्तव्यः ।। छिकप्परोइता छिक्कमेत्तसंकोअतो कुलिंगो व्य । आसयसंचारातो जाणसु वल्ली-विताणाई ॥१॥
[विशेषा० गा० १७५४ ] सात्मकाः स्पृष्टप्ररोदिकादयः, स्पृष्टाकुञ्चनात्, कीटवत् , आश्रयाभिसंसर्पणाद् वहयादयः । सम्मादयो य साव-प्पबोह-संकोयणादितोऽभिमता । बउलादयो य सद्दादिविसयकालोवलम्भातो ॥ १॥
[विशेषा० गा० १७५५] [सात्मकाः] शम्यादयः, स्वाप-प्रबोध-सङ्कोचनादिसद्भावात् , शब्दादिविषयोपलम्भाद् बकुला-ऽशोकादयः, देवदत्तवत् । म
एवमाद्याभिनसानुरूपाभिः अनुयुक्तिभिः एगिदिए पडिलेहिया जषेति, जीवातिहिंसोपरतिः कार्या स्वकामतः। अब्भोबगमिओवक्कमियाओ वेदणाओ भाणितम्बाओ। तत्थ मणुस्स-पंचेंदियतिरियाण य दुविधा, सेसाणं ओवक्कमिया। एवं 25 मतिमं पडिलेहेत्ता सव्वे अकंतदुक्खा य, सारीरं माणसं वा सव्वेसि अणिहँ अकंतं अपियं दुक्खं, अत इत्यस्मात् कारणाद् नवकेन भेदेन अहिंसणीया अहिंसकाः॥९॥
20
१ण हिंसया खं २ पु १ पु २ वृ० दी। अहिंसगा खं १॥ २ हस्तचिह्नान्तर्गतथूर्णिग्रन्थसन्दर्भः समग्रोऽपि प्रायो विशेषावश्यक महाभाष्यसत्क "जम्म-जरा-जीवण-मरण." १७५३ गाथातः “अपरप्पेरिय०” १७५८ पर्यन्तगाथानां खोपज्ञटीकारूप एव वर्तते ॥ ३°रीक्षमानम्रा पु० सं० । रीक्ष्यमानभ्रा वा० मो० । रीक्षेमम्रा विस्खो० । “सात्मकं भौम जलम् , क्षतसमानजातीयस्वभावसम्भवात् , दर्दुरवत् । अथवा अन्तरिक्षम् , अभ्रादिविकारखभावसम्भूतपातात्, मत्स्यवत् ।” इति कोट्याचाीयवृत्तौ पत्र ५४६॥ ४कः विपक्षेऽपि विखो।“आह-सर्वेऽनैकान्तिकाः, विपक्षेऽपि दर्शनात् । तद्यथा-जातं दधि अचेतनं च, एवं जीर्ण वासः, सञ्जीवितं विषम् , मृतं कुसुम्भकमित्यादि" इति कोव्याचार्यवृत्तौ॥ ५°ण्ड्यादीन् विशेष्य पक्षः कर्त्तव्यः विखो०॥