Agam 02 Ang 02 Sutrakrutangsutra Vol 1 Niryukti

Author(s): Bhadrabahuswami, Punyavijay
Publisher: Prakrit Granth Parishad

Page 197

- णिजुत्ति-चुण्णिसमलंकियं
[१० समाहिअज्झयणं तथा उत्तरा० अ० २८ गा० ३१ ] । जेण केणइ फासुगेणं लाढेतीति लाढः, सुत्त-ऽत्थ-तदुभयेहिं विचित्तेहिं किसे वि देहे अपरितंते लादेत्ति । आयतले पयासं ति, प्रजायन्त इति प्रजाः पृथिव्यादयः, तासु यथाऽऽत्मनि तथा प्रयतित हिंसितव्या इत्यर्थः, आत्मतुल्या इति "जध मम ण पियं दुक्खं०" [अनुयो० पत्र २५६ दशवै० नि० गा० १५४] । एवं मुसावादे वि जधा मम अब्भाइक्खिजंतस्स अप्पियं एवमन्यस्यापि । एवमन्येष्वपि आश्रवद्वारेषु आत्मतुल्यत्वं विभाषितव्यम् । आयं ण कुजा इह जीवितही, आयो नाम आगमः, तं आई न इहलोकजीवितस्यार्थे कुर्यात्, अण्ण-पाण-वत्थसयण-पूया-सकारहेतुं वा । चयं ण कुजा, चयं णाम सन्निचयं न कुर्याद् , अन्यत्र धर्मोपकरणं शेष आहारादिवस्तुसञ्चयः सर्वः प्रतिषिध्यते, हिरण्य-धान्यादिसञ्चयोऽपि प्रतिषिध्यते येनानागते काले जीविका स्यादिति, तं प्रतीय भावसञ्चयो भवति, कर्मसश्चय इत्यर्थः, तेण चयं ण कुज्जा सुतवस्सी भिक्खू ॥ ३ ॥ किञ्च
४७५. सविंदियणिव्वुडे पयासु, चरे मुणी सव्वतो विप्पमुक्के। 10
पासाहि पाणे य पुढो विसण्णे, दुक्खेण अट्टे परितप्पमाणे ॥४॥ ४७५. सव्विदियणिव्वुडे पयासु० वृत्तम् । सर्वेन्द्रियनिर्वृतो जितेन्द्रिय इत्यर्थः । प्रजायन्त इति प्रजाः स्त्रियः, तासु हि पंचलक्खणा विषया विद्यन्ते । शब्दास्तावत्-"कैलानि वाक्यानि विलासिनीनाम्" १, रूपेऽपि-"गता निशा साच्यवलोकितानि, स्मितानि वाक्यानि च सुन्दरीणाम् ।” २, रसा अपि चुम्बनादयः ३, यत्र रसस्तत्र गन्धोऽपि विद्यते ४, स्पर्शाः सम्बाधन-कुचोरु-वदनसंसर्गादयः ५ इत्यतः सव्वेंदियणिव्वुडे पयासु । सवतो विप्रमुक्त इति चरेत् , सर्वासमाधि10 विप्रमुक्तः सर्वबन्धनविप्रमुक्तः। किञ्च-स एवं विप्रमुक्तबन्धनः पासाहि पाणे य पुढो णाम पृथक् पृथक्, अथवा पुढो त्ति बहुगे पाणे, विविहेहिं दुक्खेहिं सण्णा विसण्णे । “विसंते" वा, विसंतीति प्रविशन्ति संसारं नरगपरलोगं च । अधवा अयमाजवंजवीभावो जायत एव अट्ठविहकर्मोदयदुःखेन अट्टे त्ति आर्त्तः । अधवा "दुक्खट्टिता अट्टे" त्ति आर्तध्यानोपगतः । मनो-वाक्-कायैः परितप्यमानान् ॥ ४॥
४७६. ऐतेसु बाले तु पकुव्वमाणे, आवदृती कम्महि पावएहिं ।
___ अतिवाततो कीरति पावकम्म, णिजमाणे तुं करेति कम्मं ॥५॥ ४७६. एतेसु बाले तु पकुवमाणे० वृत्तम् । एतेष्विति जे ते पुढो विसन्ना सत्ता ये प्रकुर्वन्ते हिंसादीनि एतेष्वेव आवर्त्यन्ते कर्मणि(भिः) पापकैः । पठ्यते च-"एवं [तु] बाले" एवमित्यवधारणे, एवं हि बालः चौर्य-पारदारिकादीनि इहैव हस्तादिच्छेदान् बन्ध-वधादींश्च प्राप्नोति । एवं तु एवमनेन सामान्यतोदृष्टेनानुमानेन यथा इह हिंसा-ऽनृत-चौर्या-ऽब्रह्मपरिग्रहादीन् प्रकुर्वन् दोषान् प्राप्नोति एवमेव परत्रापि नरकादिसु दुःखानि प्राप्नोति इत्यतः आउट्टति । आउट्टती नाम 25 निवर्त्तते । वक्तारोऽपि च भवन्ति-"आउट्टसमाउट्टो समाउत्तिसुतु" । इदाणिं बाला हि दृष्टापायाः प्रायसो निवर्तन्ते, अपायोद्वेजिनां बालानां भीरूणां अपदिश्यते । स्यात्-कानि पापानि येभ्योऽसौ निवर्त्तते ?, अतिवाततो कीरति, अतिपतनमतिपातः प्राणातिपात इत्यर्थः, जोणं अप्पाणं वा परं वा जीवितातो ववरोवेति । नियतं युज्यते नियुज्यते, यथा राजादिभिर्भृत्यादयः युद्धाधिकरणाध्यक्षादिषु तेषु [तेषु] नियुज्यन्ते, एवं यावन्मिथ्यादर्शनादीनि ॥५॥ किञ्च-तिष्ठन्तु तावद् येऽतिपातं कुर्वन्ति, ये च भृत्यानुभृत्या वा तेषु तेषु कर्मसु नियुज्यन्ते, अन्येऽपि पापं कुर्वते, तद्यथा
१°दियऽभिनिव्वु खं २ पु १ पु २ वृ० दी० ॥ २वि सत्ते, दुक्खेण अहे खं १ ख २ पु १ पु २ वृ० दी । विसंते, दुःखट्टितऽहे चूपा० ॥ ३ परिपञ्चमाणे खं १ खं २ पु १ पु २ वृ० दी० ॥ ४“कलानि वाक्यानि विलासिनीनां, गतानि रम्याण्यवलोकितानि । रतानि चित्राणि च सुन्दरीणां, रसोऽपि गन्धोऽपि च चुम्बनानि ॥ १॥” इतिरूपः पूर्णः श्लोकः वृत्तौ ॥ ५एवं तु बाले चूपा० वृपा०॥ ६य खं १ ख २ पु १ पु २ वृ० दी० ॥ ७ आउदृती चूपा० वृपा० ॥ ८ कम्मसु पावएसुखं १ ख २ पु १ पु २ वृ० दी०॥ ९णिउजमाणे खं १॥ १०वि खं १ खं २ पु १॥ ११ उट्टो सोतु वा० मो० ॥
Jain Education Intemational